การวางแผนและการจัดตารางการผลิต

การวางแผนและ การจดั ตารางการผลิตหลกั (Production Planning and MasterScheduling) อ า จ า ร ย์ช น า ธิ ป พ ร ห ม เ พ ศ ค ณ ะ วิ ท ย า ศ า ส ต ร์แ ล ะ เ ท ค โ น โ ล ยี ม ห า วิ ท ย า ลั ย ร า ช ภั ฏ พ ร ะ น ค ร ศ รี อ ยุ ธ ย า 1

การวางแผน (Planning) การวางแผนการผลิตและการปฏิบตั ิการแบง่ ไดเ้ ป็ น 3 ระดบั คือ  การวางแผนระยะยาว  การวางแผนระยะปานกลาง  การวางแผนระยะส้นั 2

การวางแผน (Planning) ผูบ้ ริหาร แผนระยะยาว (มากกวา่ 1 ปี ) ระดบั สงู • แผนพฒั นาผลิตภณั ฑใ์ หม่ ผูจ้ ดั การ • แผนวจิ ยั และพฒั นาผลิตภณั ฑ์ • แผนการลงทุน ผูจ้ ดั การฝ่ ายบริการ แผนระยะกลาง (3-18 เดือน) • แผนการขาย • แผนการปฏบิ ตั ิงาน แผนระยะส้นั (ไมเ่ กิน 3 เดือน) • การมอบหมายงาน • การจดั ลาดบั งาน • การทางานล่วงเวลา 3

การวางแผนการผลิตรวม การวางแผนการผลิตรวม หมายถึง กิจกรรมเพอื่ การกาหนด ปริมาณในการผลิตของบริษัทหรือโรงงานอย่างคร่าวๆ ในช่วงของการ วางแผน โดยพิจารณาจากความสามารถและปัจจยั การผลิตที่มีอยู่โดยไม่ เจาะจงถึงรายละเอียด และจดั เป็ นแผนระยะกลาง 4

วตั ถุประสงคข์ องการวางแผนการผลิตรวม เป้าหมายหลกั ของการวางแผนการผลิตรวม คือ การวางแผนเพอ่ื ใชท้ รัพยากรที่มีอยู่ทาการผลิตใหม้ ีประสิทธิภาพสูงสุด โดยการ กาหนดกลยุทธก์ ารผลิตเพอ่ื ใหส้ ามารถสนองต่อความตอ้ งการในลกั ษณะ ท่ีมีตน้ ทุนการผลิตและการปฏิบตั ิการตา่ ทส่ี ุด 5

ข้นั ตอนการวางแผนการผลิตรวม การวางแผนการผลิตรวมมีข้นั ตอนหลกั ๆ 3 ข้นั ดงั น้ ี 1. การพยากรณ์ความตอ้ งการ เป็ นข้ันตอนการคาดหมายถึง ปริมาณความตอ้ งการของผลิตภณั ฑใ์ นอนาคต 2. การวางแผนการผลิต คือ เม่ือรูค้ วามตอ้ งการแลว้ ต่อไปคือการ กาหนดกลยุทธส์ าหรบั การผลิตในการผลิต 3. การกาหนดปริมาณของผลิตภัณฑ์ท่ีจะผลิต คือ จะทาการ ผลิต ผลิตภณั ฑใ์ ดปริมาณเท่าใดตามกลยุทธท์ ี่ไดว้ างไว้ 6

ความ การวางแผน ฝ่ ายวจิ ยั ตอ้ งการของ ผลิตภณฑ์ เทคโนโลยี ตลาด การวางแผน ขอ้ มลู ดา้ น กระบวนการ แรงงาน ขอ้ มลู พยากรณ์ ความตอ้ งการ การวางแผน ขอ้ มลู ปรมิ าณ การผลติ รวม วตั ถดุ บิ ตารางการ ขอ้ มลู สนิ คา้ ปฏิบตั ิการ คงคลงั วางแผนวสั ดุ ขอ้ มลู บรษิ ัท รายละเอียด ภายนอก แผนงาน 7

ค่าใชจ้ า่ ยที่เก่ียวกบการวางแผนการผลิตรวม  ค่าแรงปกติ (Regular time cost)  ค่าแรงล่วงเวลา (Overtime cost)  ค่าใชจ้ า่ ยในการจา้ งผูร้ บั เหมา (Subcontracting cost)  ค่าใชจ้ า่ ยในการเก็บรกั ษาสินคา้ คงคลงั (Inventory Holding cost)  ค่าใชจ้ า่ ยสินคา้ ขาดมอื (Stock out cost)  ค่าใชจ้ า่ ยในการจา้ งคนงานเพมิ่ (Hiring cost)  ค่าใชจ้ า่ ยในการเลิกจา้ ง (Firing cost) 8

กลยุทธใ์ นการวางแผนการผลิตรวม แผนสาหรับกาหนดปริมาณผลผลิตและระยะเวลาการปฏิบติงาน ในอนาคตล่วงหนา้ โดยเพื่อตอบสนองความตอ้ งการดว้ ย กลยุทธต์ ่าง ๆ โดย กลยุทธใ์ นการวางแผนการผลิตรวมสามารถแบ่ง ออกไดเ้ ป็ น 2 ลกั ษณะ ไดแ้ ก่ 1. กลยุทธเ์ ชิงรบั (Passive strategies) 2. กลยุทธเ์ ชิงรุก (Active strategies) 9

กลยุทธเ์ ชิงรบั (Passive strategies) เป็ นกลยุทธท์ ี่เนน้ การปรบั กาลงั การผลิตขององคก์ ร ทาไดโ้ ดย 1. การเปล่ียนแปลงระดบั สินคา้ คงคลงั 2. การเปลี่ยนแปลงจานวนพนักงาน 3. การเปลี่ยนแปลงเวลาการทางาน 4. การจา้ งผูผ้ ลิตรายอ่ืนแทน 5. การจา้ งพนักงานชวั่ คราว 10

กลยุทธเ์ ชิงรุก (Active strategies) เป็ นกลยุทธท์ ่ีพยายามสรา้ งผลกระทบต่อรูปแบบความตอ้ งการของ ตลาด และปรบั ความตอ้ งการของลกู คา้ 1. การใชแ้ รงกระตุน้ ความตอ้ งการของลูกคา้ 2. การคา้ งส่งสินคา้ ในช่วงที่มคี วามตอ้ งการสงู 3. การผลิตสินคา้ ต่างชนิดในนอกช่วงฤดูกาล 11

12

13

กลยุทธผ์ สม (Mixing options) การบริหารงานจริงน้ันอาจมตี วั แปรควบคุมไดห้ ลายตวั แปร ดงั น้ันจงึ ตอ้ ง นากลยุทธห์ ลายรูปแบบมาผสมผสานกนั โดยสามารถแบง่ ไดเ้ ป็ น 2 แนวทาง คือ 1. กลยุทธแ์ สวงหา (Chase strategy) เป็ นกลยุทธท์ ี่พยายามจะทาให้ ปริมาณของผลิตภณั ฑเ์ ท่ากบั หรือพอดีกบั ความตอ้ งการของลกู คา้ โดยการปรบั กาลงั การผลิต 2. กลยุทธก์ ารรกั ษาระดบั กาลงั การผลิต(Level strategy) 14

วธิ ีการทาตารางของแผนการผลิตรวม ในการวางแผนการผลิตรวม ผูว้ างแผนจะตอ้ งนาแนวทางต่าง ๆ มาประยุกตใ์ ช้ เพื่อใหเ้ กิดวธิ ีการท่ีทาใหต้ น้ ทุนตา่ ที่สุดและ เหมาะสมกบั องคก์ ร โดยวธิ ีที่ นิยมมีดงั น้ ี 1. วิธีการใชแ้ ผนภมู ิและกราฟ (Graphical and ChartingMethod) 2. การศึกษาโดยใชว้ ธิ ีทางคณิตศาสตรเ์ พอ่ื การวางแผนการผลิต (Mathematical Approaches to Planning) 3. แบบจาลองสมั ประสิทธก์ ารบริหาร (Management Coefficients Model) 15

วธิ ีการใชแ้ ผนภูมิและกราฟ วธิ ีการใชแ้ ผนภูมแิ ละกราฟ มขี ้นั ตอนดงั น้ ี 1) กาหนดปริมาณความตอ้ งการ 2) กาหนดกาลงั การผลิตในแต่ละช่วง 3) คานวณตน้ ทุนค่าจา้ งแรงงาน 4) พจิ ารณานโยบาย 5) สรา้ งแผนการปฏบิ ตั ิการรวม 16

ตวั อยา่ ง บริษัทผูผ้ ลิตหลงั คาบา้ น ไดพ้ ยากรณค์ วามตอ้ งการของลกู คา้ ในแต่ละ เดือนล่วงหน้า ต้งั แต่เดือนมกราคมถึงมถิ ุนายน ดงั แสดงในตาราง เดอื น ค่าประมาณความ จานวนวันทางาน ความต้องการต่อวัน ต้องการ ม.ค. 900 22 (900/22) = 41 ก.พ. 700 18 39 ม.ี ค. 800 21 38 เม.ย. 1,200 21 57 พ.ค 1,500 22 68 ม.ิ ย. 1,100 20 55 รวม 6,200 124 50 ความตอ้ งการเฉลี่ย = คา่ ประมาณความตอ้ งการ = 6,200 = 50 ชิ้นต่อวนั จานวนวนั ทางานรวม 124 17

18

แนวทางการปฏบิ ตั ิ 1.กาหนดอตั ราการผลิตคงที่ใหเ้ ท่ากบั ค่าความตอ้ งการเฉลี่ยคือ 50 ช้ ินตอ่ วนั ซึ่งสินคา้ จะมีเหลือในช่วงเดือนมกราคม–มีนาคม สามารถสารอง ไวข้ าย ในช่วงเดอื นเมษายน–มิถุนายน 2. กาหนดอัตราการผลิตคงที่ที่อัตราตา่ กว่าค่าความตอ้ งการเฉลี่ย เช่น กาหนดอตั ราการผลิตเป็ น 30 ช้ ินตอ่ วนั (หรือข้ ึนอยูก่ บั กาลงั ความสามารถของ การผลิต) พรอ้ มกบั จา้ งผูอ้ ื่นผลิตแทนในส่วนท่ีไม่เพียงพอ ตอ่ ความตอ้ งการของ ลกู คา้ 3. ทาการผลิตที่อัตราการผลิตคงที่ แต่ตา่ กว่าค่าความตอ้ งการ เฉล่ีย เหมือนดงั ขอ้ 2 โดยอาจกาหนดใหม้ ีการทางานล่วงเวลาควบคู่ไปกบั การจา้ ง ผอู้ ื่นผลิต ในช่วงที่ความตอ้ งการของตลาดสูง 19

กลยุทธใ์ นการวางแผนการผลิต จากแนวทางการปฏิบตั ขิ า้ งตน้ สามารถจดั ทาแผนการผลติ 3 กลยุทธ์ ดงั น้ ี  กลยุทธท์ ี่ 1 การรกั ษาระดบั พนกั งานใหค้ งท่ี 6 เดือน  กลยุทธท์ ี่ 2 การรกั ษาระดบั พนกั งานโดยเปรยี บเทยี บกบั ปรมิ าณความตอ้ งการสนิ คา้ ทตี่ า่ ทสี่ ุดและตอบสนองความ ตา่ ง โดยจา้ งบรษิ ทั ภายนอกผลิต  กลยทุ ธท์ ี่ 3 การจา้ งพนกั งานใหม่และปลดพนกั งานออกตาม ช่วงเวลา ทางเลือกท่ี1 และ 2 มีเป้าหมายเพ่ือรกั ษากาลงั การผลิตใหค้ งท่ีตลอด 6 เดอื น ทางเลือกที่ 3 มีการเปล่ียนแปลงกาลงั การผลิต 20

21

กลยุทธใ์ นการวางแผนการผลิต จากแนวทางการปฏิบตั ขิ า้ งตน้ สามารถจดั ทาแผนการผลิต 3 กลยุทธ์ ดงั น้ ี  กลยุทธท์ ่ี 1 การรกั ษาระดบั พนกั งานใหค้ งที่ 6 เดือน  กลยุทธท์ ี่ 2 การรกั ษาระดบั พนกั งานโดยเปรยี บเทยี บกบั ปรมิ าณความตอ้ งการสนิ คา้ ทตี่ า่ ทส่ี ุดและตอบสนองความ ตา่ ง โดยจา้ งบรษิ ทั ภายนอกผลิต  กลยทุ ธท์ ี่ 3 การจา้ งพนกั งานใหม่และปลดพนกั งานออกตาม ชว่ งเวลา 22

23

24

การคานวณตน้ ทุนรวมสาหรบั แผนการผลิตท่ี 1 1. ต้นทุนแรงงาน การคานวณหาต้นทุนด้านค่าแรงงานจากเง่ือนไขทก่ี าหนดให้ คือ ไม่มี การจ่ายค่าล่วงเวลา และไม่มีการจ้างผู้อื่นผลิต พนักงานทางาน 8 ชั่วโมงต่อ วนั และมีอตั ราการผลติ วนั ละ 50 ชิ้น ดงั น้ัน จะได้ว่า  เวลาท่ีแรงงานใชใ้ นการผลติ จากตารางตน้ ทนุ = 1.6 ช่วั โมงตอ่ ชิน้  ดงั นนั้ คนงาน 1 คน จะผลติ สนิ คา้ ได้ = 8/1.6 = 5 ชิน้ ตอ่ วนั  ตามแผนจะตอ้ งผลติ ได้ 50 ชิน้ ตอ่ วนั ดงั นนั้ ตอ้ งจา้ งพนกั งาน 10 คน 25

การคานวณตน้ ทุนรวมสาหรบั แผนการผลิตที่ 1 2. ต้นทุนคงคลงั เดอื น จานวนวัน ผลผลติ ท่ี 50 ค่าประมาณ การ สินคา้ คงคลัง ทางาน ชนิ้ ตอ่ วัน ความต้องการ เปลี่ยนแปลง ปลายงวด สนิ ค้าคงคลัง ต่อเดอื น ม.ค. 22 1,100 900 200 200 ก.พ. 18 900 700 200 400 ม.ี ค. 21 1,050 800 250 650 เม.ย. 21 1,050 1,200 -150 500 พ.ค 22 1,100 1,500 -400 100 ม.ิ ย. 20 1,000 1,100 -100 - รวม 124 6,200 1,850 26

การคานวณตน้ ทุนรวมสาหรบั แผนการผลิตที่ 1 ตน้ ทุน การคานวณ ต้นทุนคงคลัง (= สินคา้ คงคลงั 1,850 ชิน้ x $5 ตอ่ ชิน้ ) = $9,250 ตน้ ทุนการจ้างแรงงาน (= คนงาน 10 คน x $40ตอ่ วนั x 124 วนั ) ต้นทุนรวม =$49,600 =$58,850 27

กลยุทธใ์ นการวางแผนการผลิต จากแนวทางการปฏิบตั ขิ า้ งตน้ สามารถจดั ทาแผนการผลิต 3 กลยุทธ์ ดงั น้ ี  กลยุทธท์ ่ี 1 การรกั ษาระดบั พนกั งานใหค้ งที่ 6 เดือน  กลยุทธท์ ี่ 2 การรกั ษาระดบั พนกั งานโดยเปรยี บเทยี บกบั ปรมิ าณความตอ้ งการสนิ คา้ ทตี่ า่ ทส่ี ุดและตอบสนองความ ตา่ ง โดยจา้ งบรษิ ทั ภายนอกผลิต  กลยทุ ธท์ ี่ 3 การจา้ งพนกั งานใหม่และปลดพนกั งานออกตาม ชว่ งเวลา 28

การคานวณตน้ ทุนรวมสาหรบั แผนการผลิตท่ี 2 ทางเลือกท่ี 2 กาหนดใหพ้ นกั งานคงท่ีโดยใหม้ ีจานวนพนกั งาน สอดคลอ้ งกบั ความตอ้ งการของลกู คา้ ท่ีต่าท่ีสดุ - น่นั คือเดอื นมีนาคมตอ้ งผลติ เฉล่ยี 38 หน่วยตอ่ วนั - สว่ นสินคา้ ท่ีเกินกาลงั การผลติ ตอ้ งจา้ งบรษิ ัทภายนอกผลติ แทน - สาหรบั แผนนีจ้ ะไมม่ ีการเก็บสนิ คา้ คงคลงั 29

การคานวณตน้ ทุนรวมสาหรบั แผนการผลิตท่ี 2 เดอื น ค่าประมาณความ จานวนวันทางาน ความตอ้ งการตอ่ วัน ตอ้ งการ ม.ค. 900 22 (900/22) = 41 ก.พ. 700 18 39 ม.ี ค. 800 21 38 เม.ย. 1,200 21 57 พ.ค 1,500 22 68 ม.ิ ย. 1,100 20 55 รวม 6,200 124 50 นาปรมิ าณความตอ้ งการต่าสดุ มาเป็นตวั กาหนดอตั ราการผลิตตอ่ วนั น่นั คือ 38 ชิน้ ตอ่ วนั 30

การคานวณตน้ ทุนรวมสาหรบั แผนการผลิตที่ 2 31

การคานวณตน้ ทุนรวมสาหรบั แผนการผลติ ท่ี 2 ผผลลตติิ เเอองง == 38 ชิน้ ตอ่ วนั x 124 วนั ทางาน 32 == 4,712 จจาา้้ งงผผลลติติ == 6,200 – 4,712 == 1,488

การคานวณตน้ ทุนรวมสาหรบั แผนการผลิตท่ี 2 ในการผลิตเฉล่ยี 38 หนว่ ยตอ่ วนั 1 คนผลติ ได้ 5 หนว่ ยตอ่ วนั ดงั นนั ้ 38/5 = 7.6 อาจแบง่ เป็นพนกั งานประจา 7 คน พนกั งาน ช่วั คราว 1 คน ตน้ ทนุ การคานวณ ตน้ ทุนค่าแจ้งแรงงาน (= คนงาน 7.6 คน x $40 ตอ่ วนั x 124 วนั ) ตน้ ทนุ การจา้ งการผลติ =$37,696 ต้นทุนรวม (= สนิ คา้ 1,488 ชิน้ x $10 ตอ่ ชิน้ ) =$14,880 =$52,576 33

กลยุทธใ์ นการวางแผนการผลิต จากแนวทางการปฏิบตั ขิ า้ งตน้ สามารถจดั ทาแผนการผลิต 3 กลยุทธ์ ดงั น้ ี  กลยุทธท์ ่ี 1 การรกั ษาระดบั พนกั งานใหค้ งที่ 6 เดือน  กลยุทธท์ ี่ 2 การรกั ษาระดบั พนกั งานโดยเปรยี บเทยี บกบั ปรมิ าณความตอ้ งการสนิ คา้ ทตี่ า่ ทส่ี ุดและตอบสนองความ ตา่ ง โดยจา้ งบรษิ ทั ภายนอกผลิต  กลยทุ ธท์ ี่ 3 การจา้ งพนกั งานใหม่และปลดพนกั งานออกตาม ชว่ งเวลา 34

การคานวณตน้ ทุนรวมสาหรบั แผนการผลิตท่ี 3 แผนการผลติ ท่ี 3 ใชก้ ารเปล่ียนแปลงจานวนพนกั งาน เพ่มิ /ลด พนกั งานเพ่ือทาการผลติ ใหเ้ ท่ากบั ความตอ้ งการ 35

การคานวณตน้ ทุนรวมสาหรบั แผนการผลติ ที่ 3 36

การคานวณตน้ ทุนรวมสาหรบั แผนการผลติ ท่ี 3 ค่าประมาณ การเพมิ่ /ลด ต้นทนุ การผลติ ปกติ ตน้ ทนุ ส่วนเพม่ิ ต้นทนุ ส่วนเพม่ิ ต้นทนุ รวม ของความ (ค่าจา้ งเพม่ิ ) เดอื น ความตอ้ งการ ต้องการ (ความต้องการx1.6 (ค่าลดคน) (ชนิ้ ) ชม.x$5ตอ่ ช่ัวโมง) (การเพม่ิ ความ (การลดความ ตอ้ งการx$15 ต้องการx$10ต่อ ชิน้ ) ต่อชนิ้ ) ม.ค. 900 - 7,200 - - 7,200 ก.พ. 700 -200 5,600 - 3,000 8,600 ม.ี ค. 800 +100 6,400 1,000 7,400 เม.ย. 1,200 +400 9,600 4,000 - 13,600 พ.ค 1,500 +300 12,000 3,000 - 15,000 ม.ิ ย. 1,100 -400 8,800 - - 14,800 รวม $49,600 8,000 6,000 $66,600 9,000 37

เปรยี บเทยี บท้งั 3 กลยุทธ์ ประเภทตน้ ทุน กลยุทธท1่ี กลยุทธท2่ี กลยุทธท3่ี ค่าเกบ็ สินค้าคงคลัง 9,250 - - คา่ จา้ งแรงงานปกติ 49,600 37,696 49,600 ค่าจา้ งล่วงเวลา - - - ค่าจา้ งพนักงานเพมิ่ - - ค่าจา้ งพนักงานออก - - 8,000 - 9,000 ค่าจา้ งผลิต $58,850 14,880 รวม $52,576 - $66,600 38

ตวั อยา่ ง 2: บริษัทผผู้ ลิตของเลน่ เด็กมีการพยากรณค์ วามตอ้ งการในแต่ละ ไตรมาส ดงั น้ ี ไตรมาส อุปสงค์ (ช้ิน) เปรียบเทียบกลยุทธก์ ารผลิต 1 5,000 - แบบรกั ษาระดบั กาลงั การผลิตใหค้ งที่ 2 3,000 - แบบปรบั กาลงั การผลิตตามอุปสงค์ 3 7,000 4 9,000 รวม 24,000 ค่าแรงปกติ = 20 บาทต่อช้ ิน ค่าใชจ้ า่ ยในการเก็บรกั ษาสินคา้ คงคลงั = 5 บาทต่อช้ ินต่อไตรมาส ค่าใชจ้ า่ ยในการจา้ ง = 200 บาทต่อพนักงาน 1 คน คา่ ใชจ้ า่ ยในการเลิกจา้ ง = 700 บาทต่อพนักงาน 1 คน สินคา้ ท่ีผลิตไดต้ ่อพนักงาน 1 คน = 100 ช้ ินต่อคนต่อไตรมาส จานวนพนักงานเร่มิ ตน้ 60 คน จานวนผลิตภณั ฑใ์ นคลงั สินคา้ เรม่ิ ตน้ 0 ช้ ิน 39

เปรียบเทียบกลยุทธก์ ารผลิต - แบบรกั ษาระดบั กาลงั การผลิตใหค้ งที่ ไตรมาส ออุปสงค์ (ช้ ินน)) จาจนาวนนวผนลผิตลิตในในกกาารรททาางงาานนปปกกตติ ิ((ชช้ ิน้ ิน)) ระรดะบัดบสั ินสินคคา้ คา้ คงงคคลลงั งั ((ชช้ ิน้ ิน)) 1 5,000 2 3,000 6,000 1,000 3 7,000 4 9,000 6,000 4,000 รวม 24,000 6,000 3,000 6,000 0 24,000 8,000 ตน้ ทุนรวม = (24,000x20) + (8,000x5) = 520,000 บาท 40

เปรียบเทียบกลยุทธก์ ารผลิต -แบบปรบั กาลงั การผลิตตามอุปสงค์ ไตรมาส อุปสงค์ (ช้ ิน) จานวนคนงานท่ี จานวนคนงานที่ จานวนคนงาน ตอ้ งใช(้ คน) ตอ้ งจา้ งเพมิ่ (คน) เลิกจา้ ง (คน) 1 5,000 50 2 3,000 30 40 10 3 7,000 70 20 20 4 9,000 90 60 - รวม 24,000 - - 30 ตน้ ทุนรวม = (24,000x20)+(60x200)+(30x700) = 513,000 บาท ทางเลือกท่ี 1 ตน้ ทุนรวมเทา่ กบั 520,000 บาท ทางเลือกท่ี 2 ตน้ ทุนรวมเทา่ กบั 513,000 บาท 41