บทซอ เรื่อง ตำนานเมืองเชียงใหม่

บทขับซอ เรอ่ื ง ตานานเมอื งเชียงใหม่ ประพันธ์โดย ครขู วัญชยั หนอ้ ย เจียงฮาย ( พิพฒั น์พงษ์ ศรีคตี กรหริทาส ) จดั ทาโดย นายวนาศลิ ป์ ธรรมสิทธิ์ ครผู สู้ อน โรงเรียนเทศบาลตาบลเวียงป่าเปา้

บทขบั ซอ เรอ่ื ง ตานานเมืองเชียงใหม่ ป่ีจมุ ขนึ้ ทานองต้งั เชยี งใหม่ ชาย หลอน... ตาวะติงเสปเุ รรมั เม เกศาจฬุ ามณีสรีระ ปพั พตาปูชิตาสพั พะ เตวานัง ตังสิระสา เจ๎าเฮย...ธาตงุ๐ อุตตะมังอหังวันตา มสิ พั พะทาเหนือโลกาโขงเขตุ พระธาตเุ มอื งอนิ ทรด๑ วงงามวิเศษ ขอไหวต๎ ังพระเกศแก๎วจุฬามณี สถติ อยจํู ้นั ต๐าวตงิ สาเป็นตเี้ ตวดา เอาเป็นหลกั ศากศรี ตังพระเขีย้ วแก๎วเลิศแลว๎ มวลมี พระเกศาอินทรีย๑อยบูํ นดอยมอํ นนน้ั ไหว๎พระพุทธา ธรรมมา สังฆา สารปู เจา๎ ปมิ ปามหาไมส๎ หรี๋ ตี้หม้นั ….ไหว๎ตงั พระธาตุพระบาทแก๎วป๋าตา ตงั สถูปกิ าบรรจุบรขิ าล สังเวชณยี ะสี่สถาน อนั เป็นมักกาตานยงั จมปูต้ีน้ัน ปา๋ งเม่ือพระเจ๎าเลยี บโลกโลกา ไดส๎ ถาปนาไวห๎ ลายหลืบหลายจั้น กวงลอ๎ ธรรมจักรหากมีตี้หัน้ พระเจา๎ อโสกหมั่นแปงตาน แปดหม่นื สีป่ นั เจต๐ ยิ าผอํ งแผว๎ ได๎บังเกิดแลว๎ ในเวียงแก๎วสถาน กํอหมายเปน็ เขา๎ ตบ๊ิ น้าํ ตบ๊ิ 10 ผะก๐าน ห้อื ไปเถงิ วิมานสวรรคจ๑ ัน้ เกา๎ จานนั้ หมํูเฮา กอํ กวนดีเอาใจใ๐ สํ...นีแ้ ลนอ นายมอน... ปติ ตากณุ นัง มาต๐ากุณนงั อาจา๐ รยิ งั กุณนกั กุณหนา เจินกุณวเิ ศษหอ้ื เสดจ็ สะดา มาปกเกลา๎ เกศาของผูข๎ า๎ เขาไว๎ ขอหอ้ื รุงํ เรอื งไรมังกะละโจกไจย ขอหอ้ื ได๎บงั เกิด แล๎วแลนอ วนั น้กี ํองามเลิศลํ้า

หญงิ เปน๋ วันสหรเ๋ี กดิ กบั เมืองมนุษย๑ นาย... สาธโุ อกา๐ สะอจั จะในวนั ดี ตน๐ ศีลใสบริสุทธ์ิ มาเกดิ โลกโลกา วันพญาอนิ ตาไปเจินเตวบตุ ร เจ๎าเฮย...สาธุโอก๐าสะอจั จะในวันดี เปน๋ วันสหรเ๋ี กิดกบั เมอื งมนุษย๑ วนั พญาอินตาไปเจนิ เตวบตุ ร ต๐นศีลใสบรสิ ทุ ธิ์ มาเกิดโลกจมปู แผนํ ปฐั วอี นั ต้หี นิมเต้ียงหมน้ั กอํ มาไหวหวน่ั ตังร๎อยเอ็ดระต๐ู อสนุ ฟี า้ ฟาดลงบํไจํฤดู ยอ๎ นสหรบี๋ ญุ จตู ๐นเปน๋ ครเู ลิศลา้ํ นางสริมายา ประสูตอิ อกจากครรภ๑ ตีล้ มุ พินีวันมหาสถาน เถือ่ นถ้ํา….วนั เจา๎ สทิ ธัตถะละจากโลกโลกี เจ๎าจิ่งได๎หนเี วยี งวังรฐั ถา บํฝนั ใฝเ่ อื้อนางหนํอเน้ือปิมปา ไปบรรพะจาอโนมาแมนํ ํ้า เปน็ วันพระเจ๎าอดเข๎าบํก๋นิ ฮอ๎ นเถิงพระอนิ ทรแ๑ ตลง๐ มาจว๎ ยกํา้ ดีดปิณสามสายตงั เสียงสูงเสียงตาํ่ จ๐นต๎านฮูธ๎ รรมะเถิงญาน ขอ๎ นรงํุ รวายแสงดาวีเล่อื นลบั พญามารยกทัพมานบั มหาศาล นางนาถน๎อยธรณีข้นึ มาจห้ี ลกั ฐาน บญุ น้าํ หยาดหมายตาน อนั สมปานตา๎ นเจ๎า มารหมายจะเอาแตน๎ แกว๎ เลยบํได๎สกั อยาํ ง นแ้ี ลนอ กอํ ปากั๋นปงั ป่ายก๎าน นายมอน... เปน็ วันมงั กะละตป้ี ญั จะวคั คี ไดย๎ ออัญจุลีองคอ๑ รหนั ตา๐ ตํางธูปเตยี นไต๎ได๎อารธนา มาโผดหมํูประจาแลสตั ต๐าใหญนํ ๎อย ตามฮีตตามฮอยเป็นวนั เลศิ ลอย ศรใี สผา๐ เสรฐิ น้แี ลนอ ลํ้าแลนน้ั ชาย หลอน... สรุ ะนันตุโภนโต๐ เตวสงั ขาโย ดกู ะราเตวบุตร ต๐นฮักษาจนั้ ฟา้ แลฮกั ษาเมืองมนุษย๑ ตงั กุมภัณด๑นาคครุฑ เตจ๐ ะ๏ สดุ ผะหมาน เจา๎ เฮย...สุระนันตโุ ภนโต๐ เตวสังขาโยดกู ะราเตวบุตร ตน๐ ฮกั ษาจนั้ ฟ้า แลฮกั ษาเมอื งมนษุ ย๑ ตังมหาสมุทรลวาดธรณี อนิ ตะ๏ ขลี าปพั พต๐ามํอนแก๎ว กอนมาฮอดแลว๎ เต้ยี งแต๎ดีหลี เม่ือจะไขกําซอกอํ เก๎าวาตี ไจยะมงั่ มลู มี หอื้ ตฆี าเต้ยี งเต๎า อติเตก๐ าเลขอยกเอาตํานาน ขออยําไดม๎ มี ารสิ่งร๎ายมาสนู

ทานองกา๋ ยเจยี งแสน (แบบครง่ึ เดียว) เนอ๎ เจา๎ .... หือ้ ลกู หลานตา๐ นเต๎า….ได…๎ .ฟัง ทานองจะปุ (แบบคร่ึงเดียว) 1 ญ. จุตติปาปังแลว๎ ยังจ้ันฟ้า เจ๎าจิ่งได๎อวํายหนา๎ สอํู ากาศก๐างหาว ข๎อนรํงุ รวายถเี มื่อปอ๋ มเมฆป๋อมดาว ฟ้าฮํายกยางยาวเมอ่ื เถงิ คราวใกล๎แจ๎ง ลวะจักราชยา่ํ พระบาทติบ๊ ปา เหมือนฝนตกลงมายงั ต๎งนาเม่ือแล๎ง จม่ิ …แลนอ ทานองจะปุ (แบบเตม็ ) เมอ่ื เสด็จลลี าศลงมาจากสวรรค๑ 2 ช. เป๋นต๐นทะรงเต๐จะอาํ นาจ กอํ งามทกุ สิ่งอันหมดใสเปง่ ปอ้ ย ยงั ปัพพต๐าป่าหิมมะวัน แก๎มกางหูตา๐ ตึงบมํ ีดาํ งพ๎อย ซาํ้ มวี รรณะดงั่ คําแตงกวา ฮับเอาหนํอหน๎อยกุมาร เกิ๋นเงินเกิ๋นคํามากาํ ยตาํ เป๋นถอ๎ ย ตน๐ เจา๎ ลงมาจากมัคคาหลายโยชน๑ เปือ้ จักมาโผดในโลกหล๎าสงสาร เจา๎ จตุ ตติ ายดว๎ ยหน๎าบุญสมปาน จากติ๊บวิมารสวรรค๑ 9 ห๎อง นับตงั้ แตนํ นั้ ไดส๎ ถาปนา เปน็ มหาราจาเมอื งโยนกเตสต๎อง จม่ิ …แลนอ 3 ญ. ลูกหลานยิงจายสบื เจ้อื นายสายเจ๎า อยูถํ ะหลาบตอํ เต๎าเมืองโยนกเจยี งแสน พระเจา๎ ลาวเม็งได๎มาสบื มาแตน กน๋ิ เขตนุ า้ํ เมืองแดนเจยี งแสนแกว๎ กว๎าง มีมหาเตวีจ่ือนางเตปขาํ ยคาํ ตน๐ มใี จเ๐ ปน๋ ธรรมบมํ ีเศรา๎ เห่ยี วมา๎ ง ลกุ 12 ปนั นาเมืองปาราต๎าจ๎าง ไดม๎ าเป็นกูข๎ ๎างเมยี แปง เจา๎ อยกํู ิน๋ ก๋ันมาได๎หลายป๋ีดีดัก กอํ กาํ เนดิ ลูกฮกั ตึงบไํ ดก๎ นิ๋ แหนง มาดใี จ๐แตไ๎ ท๎นักเหลือไดค๎ ําแดง เปน็ ลูกฮักลกู แปงของพญาตา๎ นเจ๎า เลยใสจํ ือ้ วําต๎าวพญามงั ราย เหตุวาํ เป็นลกู จายของพญาตน๐ เก๎า จม่ิ …แลนอ 4 ช. อดสม๎ ได๎หวานอดสานได๎ซา๎ อดคมดาบพรา๎ เหลอื พญาตังหลาย อายุ 19 เจา๎ มาโตยจ๎างหาย เลยสรา๎ งเมืองเจียงฮายแวดดอยตองต้ีนน้ั มาตี๋เมืองฝางสร๎างเมอื งไจยปราการ แมทํ ัพตะหารเอาเปน็ ตี้ต้ังหมั้น แป๋งกลอบุ ายมาหลายหลืบหลายจนั้ เมอ่ื เจา๎ จะหมน่ั แป๋งเมอื ง แควน๎ หรกิ ุญไจยมีกาํ ลงั ใหญํกล๎า เมื่อพญายบี าน่ังแตน๎ คําเหลือง เม่ือเจ๎ากึ๊ดกา๐ นจะกา๎ นกํุงฮงํุ เฮอื ง นําหมเูํ สยาเนืองมาตี๋เมืองแตกอา๎ จาวเมืองละปูนปอบะเหลืออนั ใด กอํ ยอ๎ นวาํ ป๊ิดไมของขนุ ไตมํานฟา้ จม่ิ …แลนอ

ทานองละมา้ ย สงั่ ขนุ ไตฟา้ มํานเปน็ ไส๎ศึกจัดแจง๐ 5 ญ. เจ๎าส่ังบุบต๋กี ําราวเี หย่ี วม๎าน จน๐ เขา๎ ยากหมากแปงจาวหละปูนอยากกนั้ บา๎ นเมอื งฮอ๎ นฮา๎ ยยอ๎ นวําอา๎ ยขันแข็ง บํมีตามแนวกองเม่ือสมัยกํอนนนั้ มาจดหลกั ฝายจน๐ นํ้าไหลทวํ มนอง ควายมัยจาํ งด้นั ลงโต บมํ ีเจือกมดั จก๊ั เสาหลักกํอบํหม้ัน กํอมาแจ๎งความหมดแสนดใี จอ๐ กั โข เมอื่ พญามังรายต๐นเจ๎านายใหญยํ ศ วาํ โอยหนอโอยโอหัวอกหล่ิงจ๎วย สวํ นพญายบี าวําปุ๊ดโถทําโม กนู จ้ี กั ฉิบหายจะมาตา๐ ยมอดมว๎ ย จม่ิ …แลนอ คบเจ๏กเป็นเส่ยี วคบเงี้ยวเป็นสหาย 6 ช. จ๐ามเตวีวงศ๑บทํ ะรงอยํูได๎ ป้อยมาตกตํ่าไตโ๎ ศกไหม๎โศกา กาํ นัน้ แลว๎ บ๐อต๐นปอ้ เจ๎าพญา กํอกึด๊ เอาปาราและปัลลงั ก๑แตน๎ แก๎ว มาสร๎างเมืองชะเววนั ออกเมอื งละปูน ต๏กปา๋ งปายลูนบมํ ั่งมลู ผอํ งแผว๎ น้ํามาทวํ มเหลือทีอยํูหลายป๋แี ต๎แลว๎ จะอยไํู ปแต๎วๆบํงาม ปี๋ 1829 เจ๎ากํอวําล้ําฮ๎าย พญาต๎านกอํ ย๎ายมาสรา๎ งเวยี งกูมกาม สรา๎ งพระพุทธฮูปและแปง๋ ตูปแปงผาม กํอกาํ แปงแบกหามตังอารามใหมํหมา๎ กานโถมสลาํ เถ๎ามาเปน็ เกา๎ แป๋งเมือง ห้อื เต๐จ๏ะบญุ เฮืองในเมืองคนลุมํ ฟา้ จม่ิ …แลนอ 7 ญ. ต๐นกษัตริย๑ล๎านนามเี ต๐จาอาํ นาจ เจ๎าเป๋นต๐นสรวกสรวดตน๐ มีผญ๐า ยกทพั ไปตีเ๋ มืองตะโกง๎ หงสา ไผบมํ ีปัญญาตีจ้ ะมาตํอต๎าน เขาแลํนมาจ๐าวําต๎านตอ๎ งกา๐ นใด จาวเม็งจะส๎ไู ปก๋ัวใจ๐วาํ จะก๎าน ตา๎ นจะตเ๋ี อาเมืองกาจะเคอื งเอาบา๎ น ไคํได๎ปน๋ั นาก๐านอันใด เม่อื เขายอมถวายมังรายบํตอบโต๎ ไคไํ ด๎นางปายโคตะละแมํศรี ต๎านบํดักดนั้ ดือ้ กํอไดห๎ ื้อบตุ ต๋ี เอาไปเป๋นเตวีแก๎วเมืองแสงบ๎าน เลยยกกอ๐ งทพั ป๊กิ เวียงก๐ูมกาม ย๎อนวาํ ไดเ๎ มียงามเหมือนไดค๎ าํ ก๎าล๎าน จม่ิ …แลนอ

8 ช. เม่อื ได๎เมืองเม็งกํอมาเลง็ เมืองมําน ได๎ยกทัพไปดํานองั วะพกุ าม สนั ใดจะดีวาํ สนั ใดจะงาม กูจกั ไปถามเขาจะส๎บู ํส๎ู ไม๎ผไุ มพ๎ ังนาํ้ ตั้งขอนไหล กัว๋ จักเปน็ ภัยไผไหนกอํ จ๎างฮู๎ เมืองมาํ นนัน้ นอกอํ มายอมจูผ๎ ๎ู กํอปากน๋ั หลงิ่ หลวู๎ นั ตา จ่งิ ได๎แตงํ เสนาและอามาตย๑เถ๎า วําพระบาทเจ๎าต๎านจะเอาหยังหา แก๎วแหวนเงนิ คําสําปตั ตนิ ัน้ กา จะแตงํ เอาปั๋นนามาบํหือ้ ขดั ขอ๎ ง พญามงั รายขอจ๎างเหลก็ จา๎ งต๋ี สลาํ ฝมี อื ดีมโหรปี ๊าดกอ๎ ง จม่ิ …แลนอ 9 ญ. เอามาไว๎กู๐มก๐ามมีจ๎างเหลก็ จา๎ งกอ๎ ง จา๎ งเงินจ๎างทองเอามาไว๎เจียงตุง ป๋ันห้อื วงศาปู่ปา้ อาลงุ ไวเ๎ จียงแสนดอยตงุ น้ันกํอมีบํหนอ๎ ย มาบดั เดี่ยวนี้กํอมีมากเหลือใจ จา๎ งแป๋งเจียงใหมํมหี ลายปนั หลายร๎อย สลักฝักต๎องแตํงหย๎องแปง๋ หอ๎ ย น๎องจะไขเป๋นถ๎อยหื้อฟงั จาวบ๎านงวั ลายจา๎ งตจี๋ ๎างต๎อง พวกหงสจ๑ ๎างก๎องแตํเก๎าหนหลงั เมืองก๐ายเมืองสาดเมอื งมางเมอื งลัง ต๐ามประวัติกํอนยังย๎ายมาตห้ี น้ี ดอยสะเก็ดสนั ก๋ําแปงแมํแตงแมวํ าง แผวหละปนู ป่าซางตางบา๎ นโฮง๎ โหลํงลี้ จม่ิ …แลนอ 10 ช.ราจะบตุ ต๐าของพญาตา๎ นเจ๎า นับแตํหนเกา๎ ก๋นิ เวียงกมู๐ ก๐าม มีตังขุนเคอื มีตังขุนคาม เปน๋ ตน๐ เลางามบุญดีบํเสา๎ น่งั แตน๎ คาํ เหลืองฮุงํ เฮอื งหลายป๋ี ก๐าละกินกี ํอมาแวดมาเปา้ มาเปน๋ ตุ๏กใจแ๐ กํพญาต๎านเจา๎ ปอบํมลู มั่งเต๎าสกั อัน ป๋ใี ดๆน้าํ กอํ ไหลมาทํวม ไผจักมาอยํฮู วํ มจํวยแป๋งป้องกัน๋ สร๎างพระนอนปา้ นปิงกอํ แล๎วทุกสิ่งอนั เอาไหนตงึ บตํ ันมาสบั สนปน่ ป้ี สมยั กํอนนนั้ เมอ่ื น้าํ ต้ังปังไป บมํ ีเขอ่ื นกั้นไวเ๎ หมอื นสมยั เด่ียวน้ี จม่ิ …แลนอ

11 ญ. วําอ๏กปุดโธในมโนแตกมา๎ ง น้ําแมํปิงเปลยี่ นต๎างตา๎ กว๎างวังไหล เถิงฤดนู า้ํ หลากมากึ๊ดยากเหลือใจ๐ ตงึ บํจ๎างยะใดหนอพระองคต๑ ๎านเจ๎า ทะลุปปุ๊ งั ต้ังแตเํ จียงดาว เปน็ ฮอํ มกว๎างตางยาวเมอ่ื เดิมออนกอํ นเก๎า วัดวาอารามตงั คม๎ุ งามขวํ งเจ๎า บํแป้แฮงนา้ํ เปา้ ดินทราย วังเวียงกูมกามเหลอื ก๎านามจือ้ เก๎า นาํ้ แมํปงิ ไหลเข๎ามาเปน็ หลวงเปน็ หลาย เปด็ ไกํหมูหมาตังจา๎ งมา๎ งัวควาย กํอมาปาก๋ันตา๐ ยพํองกอํ หายเหียจอ๎ ย ก๐ายเปน๋ แมปํ ิงหาํ งน้ําอยํูกา๐ งเกาะทราย ทาํ จะบํเปน็ ลายเหยี ก๎าจายปนี้ อ๎ ย จม่ิ …แลนอ 12 ช. เมื่ออุตกัง๋ ปาปังวินาจ เป็นตี้มหาราชต๏กุ อกหมองใจ จะขบั หนีตี๋ป่ายอวํายหนา๎ ตงั ใด แลว๎ จะไปเปิง้ ไผคนใดกั๋นเจา๎ มาก๊ดึ เติงหามติ รแกว๎ สหายคํา ตน๐ มใี จเปน็ ธรรมบมํ ีกาํ หมนํ เส๎า พญางําเมอื งตน๐ เฮื่อเฮอื งเกา๏ เหง๎า มาถลาบตอํ เต๎าเหิงเมนิ สบื แตํขุนเจืองธรรมมกิ ราช ตน๐ ทะรงอาํ นาจแกํ ยวน ลอ้ื ลาว เขนิ เจ๎าเมืองพะเยาแตํเกา๎ จําเรญิ จ่งิ ไปไหว๎สาเจินเอายังสหายแก๎ว ป้อขนุ รามคาํ แหงแหงํ เมืองสโุ ขทยั จิ่งสงํ สารเจินไปมาเวยี งไจยนี้แล๎ว จม่ิ …แลนอ 13 ญ. เจ๎ามาฮอดกูม๐ กาม แล๎วนอสามกษัตรยิ ๑ กํอมาหนั แมํนตดั๊ ปากต๎านเปิกสา เลยเตยี วต๎องไปอสุ ปุ พั พะต๐า ต๎าวกํอตสั นาหาต้ีแป๋งสร๎าง เอาไจยะภูมิหื้อถกู ลักขณา เหมือนดัง่ กําโหราบมํ ีเส๎าเห่ยี วม๎าง มาเถิงจับยามดีงามเป่งว๎าง มาเปงิ ใจ๐ต๎ากว๎างวังธาร เปน๋ แผํนดนิ ดีมีมังกะละ นับเป๋นไจยะมีอยํู 7 ผะกา๐ น หนั งามหันดีจ่ิงไดจ๎ ้ีสัณฐาน แมนํ หน๎าบญุ สมปานของพญาตา๎ นเจ๎า ไจยะ 7 ผะก๐านนั้นมนั มอี ยํางใด จะจว๎ ยแกป๎ ั๋นไขมาเลาํ ป๋ายเลาํ เก๎า จม่ิ …แลนอ

14 ช. ผะก๐าน 1 นนั้ นอเจ๎าจะขอกลาํ วไว๎ บําอา๎ ยขวญั ชยั บํหอ้ื ไดส๎ ังกา๐ มฟี าน 2 แมํลกู พันผกู ก๐ายา เตียวออกจากลอมคาใบหนาฮํอมกว๎าง แมมํ ันฮกั ลูกตงึ บไํ ด๎ก๋ัวหมา ไดม๎ าหันกบั ตา๐ แกพํ ญาเจ๎าจา๎ ง เมอ่ื หมางอมจะขบมาตะป๊บเขา๎ ขา๎ ง ฟานแมํมันกํอง๎างต๋นี งอ จะเข๎ากา๏ บสวดึ จะงอมตดึ สวัด หันลายบแํ มนํ ตดั๊ อยูหํ ้ันแตห๎ นอ หมาด๎องกํอยี่เขี้ยววํา เอาลอ เอาลอ ฟานแมมํ นั กํอยอคอเหมือนจะสู๎ บมํ ตี วั ใดจะมาไลรํ าวี มันกอํ ปาก๋ันหนตี งึ หมาแมํหมาปู้ จม่ิ …แลนอ 15 ญ. อันฟานแป้หมาข๎ากํอวาํ ตึงแนํ อะหยังมาดแี ตๆ๎ มาหนั แกสํ ณั ฐาน ขอ๎ 2 มีหนเู ผอื กกบั บริวาล มามอบๆกานๆหาอาหารแอวํ เหล๎น พญากํอมาอู๎บํเกยฮเู๎ กยหนั ไลํยบั ตงึ บตํ นั ตามตางหวาํ งเวน๎ มันกํอปาก๋ันหนีล้ีไปเปน๋ เสน๎ มากอยหันสุดเจน๎ ต๐าคน เตวบุตรเตวดาแตลง๐ มาผายโผด หล๎นเขา๎ ตน๎ นโิ ครตงําไทรไพรสน เปน๋ นิมิตดีวาํ เจา๎ ตี้มาดน เจา๎ พญา 3 ต๐นไดม๎ าหนั ด่ังอ้ี เฮาจะจดเอาหลักเฮาจะปักเอาฐาน ไวเ๎ หนือแผํนดินดานดูงามตี้น้ี จม่ิ …แลนอ 16 ช. ผะกา๐ นตี้ 3 กํอวํางามเหลอื ย่ิง ย๎อนวําเปน๋ ต้หี ลิ่งไปตามทกั ษา วนั ตกหรดีวนั ออกนบี้ รู พา กอนวํานํ้าไหลมามันกํอลาลอํ งใต๎ ต๐นเจา๎ กอํ มาหลาบหลายคาบหลายคา เมอ่ื น้ําทํวมไหลมาเป๋นปัญหายากไร๎ เอาเต๏อะๆ จะไปเซอะงําวไบ๎ จะไปหาตี้ไหนบเํ ปยี ง ผไู๎ ด๎ครองปาราเปน็ พญาเจ๎าจ๎าง จะเปน็ ตอี้ า๎ งอวดลอื มีจอ้ื มเี สยี ง ร๎อยเอ็ดระต๐ูรอ๎ ยหมหํู ัวเวยี ง บมํ ีไผผิดเถยี งสรา๎ งเวียงใหมํหม๎า คนจกั หลิ่งหลซ๎ู อบส๎มู ากอย วําเวยี งงามเลิศลอยเหมอื นเวียงอินทรอ๑ ยฟูํ ้า จม่ิ …แลนอ

17 ญ. ประก๐านต้ี 4 จะจ้ีตามสังเขป ยงั มดี อยสเุ ทพอุสปุ ัพพะต๐า เป็นตส้ี ิงสถิตตป๊ิ เตปเตวดา หมรูํ ุขเตวาฮกั ษาป่าไม๎ สมัยกอํ นนนั้ วาสุเทพฤาษี เอาเป็นกุฏีแหํงสหรตี ๎านไท๎ เกยสรา๎ งเวยี งละปูนมงั่ มูลยิ่งใหญํ อยบูํ นโลกลม๎ุ ใตป๎ ระจา พระสุรยิ ายามจะมาคํ่าตํ่ากอ๎ ย จะลบั เหล่ียมหนอ๎ ยๆปูผา ไม๎แงะไมเ๎ ปาต๎นเก๎าเลาคา หว๎ ยไหลเยน็ มาดูงามบหํ น๎อย เอาเต๏อะๆมาเปงิ อกเปิงใจ๐ ปอ้ พญามังรายมโนในจ้ืนจ๎อย จม่ิ …แลนอ 18 ช.นอ๎ งจะไขตาํ นานเถิงประกา๐ นต้ี 5 สามกษัตรยิ เ๑ จ๎าฟ้ามาตกลงปง๋ ใจ วํามนี ้ําเส๎นหนง่ึ ไหลขึน้ เหนอื ไป เถงิ ตงั วนั ออกไก๐ลํองไหลกํายเกย้ี ว สายนํา้ เสน๎ นีเ้ ปน็ สหร๋กี ณุ เมือง จะกา๎ นกงุํ ฮํุงเฮืองโอบเมอื งกอดเลย้ี ว ไหลอ๎อนไหลองิ เถิงนา้ํ ปิงวังเจี้ยว ลํองใตเ๎ ป็นสายเดยี วเมือไป สมัยเดี่ยวนี้กํอฮอ๎ งวาํ แมขํ ํา สมัยกอํ นน้นั นากอํ เปน็ ต๎าวังใส 700 ป๋ายป๋สี ีมนั กอํ เปล่ียนไป จะหานา้ํ ใสตงั ใดกอํ บํได๎ บ๎านเมอื งบะเดี่ยวลํ้าเกิ่งพทุ ธก๐าน กวั๋ เป็นหยงั่ ตํานานของพระเจ๎าวําไว๎ จม่ิ …แลนอ 19 ญ. ประก๐านตี้ 6 ข๎าจะยกมาวาํ ดูตามโหราวําไจยะดิถี หนองอิสาเน ราชแก๎วบรุ ี บวั เจ็ดกอ๐ มสี งี ามบเํ สา๎ อยตํู ังวนั ออกของกาํ แปงเวียง จะมจี ้ือมีเสยี งม่ังมูลตนุ๎ เต๎า รอ๎ ยเอ็ดภาษาจะปากั๋นหลิ่งเขา๎ นพเจ๎าหวํานไหว๎จําเริญ สมัยบะเดย่ี วหนองนั้นกอํ หายหมด ถมแป๋งฮ๎านขายรถฮิมวัดปนั ตา๐ เกิ๋น คนแกคํ นเฒาํ เป้นิ เลาํ กน๋ั เหิงเมนิ นาํ้ บํมีเขินลงไปหํอนแห๎ง เป็นโหมง๎ จะไปควักเป็นบกั จะไปถม บํมตี ้คี วายตมเหมือนเฮางมนํา้ แล๎ง จม่ิ …แลนอ

20 ช. นอ๎ งจะไขตํานานตังผะก๐านท่ี 7 อนั เป๋นมาตามเหตุตังเจด็ ผะก๐าน ขอ๎ สุดท๎ายนี้จะขอจีห้ ลกั ฐาน อนั สักขีพยี านมีมาดง่ั อี้ มนี า้ํ แมใํ หญํไหลจากเจียงดาว เป๋นสายไปยาวแผวบ๎านโฮ๎งโหลํงล้ี อันอาํ งสะหลงพทุ ธองคก๑ อํ นน้ี เปน็ หัวนาํ้ ใสตี้ไหลมา มนี ามจื้อแมนํ า้ํ ระมิงค๑นตี ตามประวัตหิ ากมีในใบลานป๊บั สา กา๐ ยนครสวรรค๑ลงอยุธยา ผดลงสมูํ หาสมทุ รนํ้ากวา๎ ง จา๐ เผียบเตะแผวน้าํ บํอแกว๎ กิ๋นเยน็ บไํ ด๎มตี ุก๏ เขญ็ ตังไฮํนาต๎าต๎าง จม่ิ …แลนอ 21 ญ. จะแป๋งบ๎านหน่ึงทบี หํ ้อื มีไม๎พ๊ัวะ พญาเลยขบั ลวั๊ ะตอ้ี ยกูํ อํ นเขาหนี ขดลอํ งไปใต๎เข๎าป่าไมด๎ งรี บะเด่ยี วกํอยงั มตี ัง้ อยูํหางดงต้ีห้ัน พอํ งกํอลอํ งไปอยํูสะเมิงกํอมี ละเวียงนพบุรีตี้อยูํมากอํ นน้นั เสาอนิ ตะขิลมใี จเ๐ วยี งตั้งหมนั้ ลวั๊ ะ 9 ผะกูลม่นั ปจู่ า เมอื่ พญามงั รายจะมาหมายเอาเขตุ ตา๎ นกอํ กวั๋ มีเหตุตึงบํได๎ลาสา ขดุ คือตอื เสาตา๎ นกอํ ได๎ปจู่ า แปง๋ วดั แป๋งวาแลคม๎ุ หลวงขํวงแก๎ว วนั ที่ 12 เดือนเมษายน ป๋ี 1839 ป้อเจา๎ กํอแป๋งแลว๎ จม่ิ …แลนอ 22 ช. ดรุ ิยะนนถีสมโภชมีหลายวนั ตา๎ นสรา๎ งวัดเจียงหมน้ั บหํ ้อื มันไหวติ๋ง ใสจํ อื้ นพบรุ ีศรนี ครพงิ ค๑ จะไดเ๎ ป่งิ ได๎อิงเขาลอื ไปต้วั ดา๎ น ไผมีเงินร๎อยจะป้อยก๐ายเปน๋ ปนั มีหมนื่ แสนนัน้ มนั กอํ จกั เปน็ ลา๎ น อยูํหาํ งไก๐ข๎าเศิกศัตถะหลูกัว๋ หยา๎ น 57 หนา๎ ดํานหวั เมือง บ๎านเมืองอยดํู ีมสี ขุ ตั้วหนา๎ เม่ือเจ๎าพญานงั่ แตน๎ คําเหลอื ง เจ๎าสยบประเทศด๎วยเดชบุญเฮือง กํออ๎ไู ดไ๎ ปเป๋ืองไควํทุกหยํอมหญา๎ เจ๏กมํานกลุ ามาเปน็ เสน๎ เปน็ สาย กํอมาแสนสบายไผจะขายจะกา๎ จม่ิ …แลนอ

23 ช. แตนํ น้ั สบื มานับผะสาหลายร๎อย หมดใสเป่งปอ้ ยบไํ ด๎มปี ัญหา ถะหลาบตอํ เต๎าเถิงพระเจ๎ากือนา ฮบั ศาสนามาเมืองเจียงใหมแํ กว๎ นิกา๐ ยลงั ก๐าวงศ๑จากเมอื งสุโขทยั ตึงเกาํ ตึงใหมํกํอหื้อไดผ๎ อํ งแผว๎ พระสุมะนะเถรต๎านได๎มาเถิงแลว๎ ตวี้ ัดสวนดอกแกว๎ อาราม ต๋ัวจา๎ งเผือกแกว๎ ไดม๎ าแผวเวยี งไจย ต๎านสง่ั ข๎าทาสไจ๎จว๎ ยก๋ันแบกกน๋ั หาม กอํ แปง๋ พระธาตลุ วดใสํหมายมาม ตังดอยสุเตป๏ งามกํอแป๋งยามต๎านเจา๎ ประวัติตํานานซ้ํามีนักมหี ลาย วนั ลนู กอํ ยขยายเอาแตปํ ๋ายฮอดเกา๎ จม่ิ …แลนอ 24 ญ. หนงั สอื ตาํ นานใบลานบหํ นอ๎ ย เปน้ิ จดตามถอ๎ ยเจ็ดร๎อยปา๋ ยป๋ี กอนเฮาจะซอมอก 60 นาที แตม๐ วาํ หลวกเตม๐ ทกี่ อํ เปน๋ ไปบไํ ด๎ กอนมีกองทุนหมนุ สักแสนแสนปา๋ ย จะหื้อจาวเจยี งฮายขวญั ชัยแตํงไว๎ กอํ ตึงวันนป้ี อบมํ ีเงินไจ๎ ไหนจะจา๎ งจ๎างไมเ๎ ขามา จา๎ งซอบํรวยแตํซอดว๎ ยใจฮกั เจ๎ากอํ ก๋ัวบถํ กู หลกั ตึงบไํ ด๎ลาสา ตี้ไหนสําคัญกํอคัดสันเอามา คนได๎มีผญ๐ากํอติดตามอํานได๎ บําอ๎ายขวัญชยั กบั อน่ี ๎องปราณี หวงั เป๋นหน๎าบุญดีตี้จะมาวําไว๎ จม่ิ …แลนอ 25 ช. ถดั หลงั จากน้ีมเี จ๎าแสนเมอื งมา ปอ้ กํอเปน็ พญาตน๐ บญุ นกั บญุ หลาย ไดเ๎ จินเอาพระสิงห๑เจา๎ มาโผดมาผาย เปอื่ แตนสาฮูปก๐ายของพระพุทธเจ๎า กอํ เจดีย๑หลวงราจ๏ะกุฎี ตามตาํ นานมแี ตํเดมิ ออนกํอนเก๎า บตํ ันเสร็จเมย้ี นดเี ส้ยี งจวี กี ํอนเล๎า กอํ มาละลกู เต๎าสบื แตน นามจ้ือพระนางติโลกจุฑา มเหสพี ระยามาต๏กุ ใจเหลือแสน กอนวาํ แปง๋ บํแล๎วเขากอํ จักดูแควน นางเปน็ เจา๎ เมืองแดนจะสรา๎ งแตนจน๐ ได๎ เขาผอํ เล็งหันไก๐ไปได๎ 2000 วา จะสืบศาสนาตี้เมืองเจยี งใหมํไว๎ จม่ิ …แลนอ

26 ญ. โอรสลูกเต๎าเจา๎ กํอไดส๎ ืบตาม ต๎านมพี ระนามยอยศเหลอื แสน เมื่อแมํเจบ็ ต๎องเลยฮ๎องสามฝั่งแกน ลา๎ นนามีเขตุแดนเป็นตเ้ี ตย้ี งหม้นั สํวนสงั ฆะพระสงฆ๑กํอทะรงปญั ญา ไปเฮยี นเมืองลงั กา๐ กํอจบมาหลายข้ัน สบื ต๐ามกน๋ั มาหลายเจน๎ หลายจน้ั ตาํ นานวําด่ังอน้ั เดมิ มา เมืองเจียงใหมนํ ค้ี นมใี จบญุ หมเูํ ฮานบั เอากุณของพระศาสนา พุทธะธรรมะและองค๑พระสังฆา กณุ ปิตตามารดาและกณุ อาจารย๑เจา๎ คนไดบํฮูต๎ งั กณุ ณะกุณณา มันตึงสุดปญั ญาบมํ ั่งมลู ตนุ๎ เตา๎ จม่ิ …แลนอ 27 ช. เมื่อปอ้ เจ๎าพญามรณาเสี้ยงจ๏าด เจ๎าตโิ ลกราชมอี าํ นาจฮกั ษา ชนะผาปแปแ้ กํหมํปู ระจา ฮบอโยธยิ ากับเจ๎าฟา้ ฝ่ายใต๎ เชลยี งเจียงจ้ืนกํอไดม๎ ากดู๎ า๎ น เมืองแป้เมอื งนาํ นตา๎ นกอํ ได๎มาไว๎ ต๐งุ กะบุรีกํอมามใี จใ๐ ฝ่ กับหมคํู นเจียงใหมเํ มืองเฮา ต๎านได๎สงั ฆะยานาพระถะไหลปิตะกะ นิมนตเ๑ อาสงั ฆะแผวบา๎ นเปนิ้ เมืองเขา ตึงหลวงพระบางกํอลัดหวํางลาํ เนา 12 ปนั นาเอามาเมอื งเจยี งใหมแํ ก๎ว กอํ ได๎มาตึงหมดเมอื งตะโกง๎ หงสา ตังจมปูลงั กากอํ ได๎มาฮวํ มแลว๎ จม่ิ …แลนอ 28 ญ. เจ๎นพญามงั รายมาแผวเจ๎าติโลก บํได๎มตี ๏กุ โศกเตยี้ งแตด๎ ีหลี นับตง้ั แตหํ ัน้ มาสองรอ๎ ยสองปี๋ บุเรงนองมาตี๋เมืองเจียงใหมไํ ด๎ ชนะผาปแปต้ ังหมํเู ม็งหงสา สบิ สองปนั นาตงั หมูํไทยใหญํ บํอเหลือแล๎วเจา๎ เมืองเฮาเจยี งใหมํ อโยธยิ าใตก๎ ํอดาย ได๎สํงดอกไม๎เงนิ ได๎สํงดอกไมค๎ ํา ก๋วั เขาจักโตทาํ หอ้ื เมอื งเฮาสบิ หาย เงนิ คาํ จ๎างม๎าแผนํ ผ๎าตังหลาย ได๎เอาไปถวายเขาจน๐ หมดเส้ยี ง กันเฮาบํอสามัคคีกัน๋ กา เหมอื นเขา๎ ปกู ยงั นาจะต๐ายลายอ๎ นเพี้ยง จม่ิ …แลนอ

ทานองก๋ายเจยี งแสน (แบบเตม็ ) แสนๆ โกฏลา๎ น ตังติศะส่ีดา๎ นจมปดู าํ นโลก๐า แสนๆสิบแสนนง่ึ ฮอมไดห๎ นงึ่ ลา๎ นนา แสนๆ เมืองในพสุธาบํหมายแมํน นํามาเผียบเจา๎ แสนหนอ แสนแดนธรรม พระพุทธเจา๎ ไหนจะมลู มง่ั เต๎าเต๏า...ล๎านนา ทานองเง้ียว 1ญ. วาํ อนจิ ๋ังตก๏ุ ขงั อนตั ตา๐ สัตว๑โลกเกดิ มาบหํ มหี ยังหมั้นเต้ียงแต๎ ยามเมือ่ มีเกิดมนั กอํ มี แกํอันตแี้ นํๆมนั กอํ คือความตา๐ ย มลี มหายใจเ๐ ตยี วได๎กอํ ตอ๎ งส๎ู ไผตงึ บํอยกูํ าํ้ ฟา้ สักราย นายตา๎ น นาย มีเงินคาํ นกั หลาย ซอื้ ความต๐ายบไํ ดเ๎ นํอ ลา๎ นนากอํ แมนํ ด่งั สัจจะธรรม มลี ม๎ ไปต๐ามก๋ํา.. วาํ เมอ่ื เบิ่งเหงอ๎ แมงขวกั แมงจีมันกํอมีปา่ เล๎อ ซํ้ามาเต๊ิกมาเต๎ออยูหํ ลายอันปนั อยําง เนอนาย เจ๎าฟ้าพญาเมอื งบญุ เฮืองกอํ มาต๐าย จว๎ ยบํได๎ สักรายซวํ ยทรายกว๐ ยตา๐ หาํ ง 2 ช. ต้งั จิระประภาราจาบตุ ตี๋ เปน็ มหาเตวใี หญยํ ศ เมอ่ื อุปราชมาบังอาจกบฏ มีใจ๐ก๊ึดก๏ดตอํ พระป้อปติ ตา นางกํอจ๋ําใจไ๐ ดข๎ ้นึ กิน๋ เมือง น่งั แต๎นคําเหลอื งเป๋นเจ๎าราชอาจญา นาตา๎ นนา เศิกอโยธยิ ากอํ จะเข๎ามาสํู หมํูมาํ นหมํเู ม็งกอํ มาเล็งล๎านนา วาํ นางน้ีจาจะมีปัญญาส๎ู ไผมอี ํานาจกอนวําขาดความฮ๎ู บ๎านเมอื งจะอยํบู หํ มั้นบํเตีย้ ง แตน๎ า นางออกฮับศกึ ทพั อโยธยิ า ของพระไชยราชาก๋วั ลา๎ นนาควํา่ เหง่ียง 3 ญ. จะสกู๎ ํอต๐ายบํสูก๎ ํอต๐าย อนิ ดตู นตังหลายไพรํฟ้า ไทยจักมาต๋ีราวีเขนํ ฆํา จีวิตน๎อง หล๎าต๐ายแต๎บเํ ป๋นหยัง เลยยกเอาขนั เขา๎ ตอกดอกไม๎ ไปสานอ๎ มไหวเ๎ ปื้อแผํนดินเฮายงั นายตา๎ นนัง เลยบํมรณงั ดบั ต๐ายสักอยําง หวั อกคนใตห๎ ยั่งไดบ๎ ํเปียง บํหอ้ื ยาํ่ ดินเวียงเจยี งใหมแํ ก๎วกว๎าง อินดแู ตน๎ าแมํพญาเจา๎ จ๎าง เขากํอมาม๎างยามเม่ือเฮาอํอน ก๋ําลงั ถ๎าบกํ ึด๊ หื้อดีกั๋วบมํ ีดนิ ฝัง กอนจีวิติเฮายงั แล๎วกํอยส๎กู อํ ย ผํอน 4 ช. กาํ นน้ั หมํูเศกิ คนใต๎เลกิ ราหนี มํานกอํ ซํา้ มาควีแถมแลว๎ กําฮักเหลอื แสงกําแปงเหลือ แกว๎ จะอดไปแต๎วๆมนั กอํ ซํ้าบํไหว ล๎านนากํอจ๋ําใจเปน็ ข๎ามาํ นข๎าเมง็ ถกู เขาหนีบเขาเตง๐ บํตนั เก๐ง อนั ใด นายต๎านใน ดน๎ุ หลัวกบั ไฟกั๋วจะไหม๎เป็นเต๎า นางกน๋ิ เมืองไจยไดม๎ อกหนึง่ ป๋ี อนิ ดเู ตวี...แมเํ จ๎า เจยี งใหมํเมืองบญุ ม่ังมูลตุน๎ เต๎า กํอมา หมองหมนํ เส๎าอยูหํ ั้นขนาด นอนาย บไํ จํเฮาบํสย๎ู ๎อนหมูํเฮาบหํ ลาย คนมอื งมาลม๎ ต๐ายนาํ ใจต๏ กอกขาด

4 ญ. สองร๎อยสิบหกปเ๋ี ป๋นขา๎ มํานขา๎ เมง็ จะหาตกี้ ๊เิ กง๐ ยากล้ํา อดลํ้าอดเหลือเหมือนจาติ เสืออยํถู าํ้ ทนเขาเหยียบยา่ํ ล้าํ กอํ บไํ หว เจ๎าเตปสงิ หม๑ าจากปา่ กว๎าง ต๎านนาํ คนมาม๎างแผวต๎า จา๎ งปิงไจย นายตา๎ นในต๐ายไหนกอํ ต๐ายไปอดบไํ ดเ๎ หลือต้ี ปอ้ จะมาฟน้ื มาํ นป้อจะมาฟื้นเมือง เจา๎ ตน๐ บญุ เฮืองกด๊ึ กา๐ นด่งั อ้ี นําเอาตะหารมาหมอบ กาน หลบลี้ ฮอํ มตางมันมีกํอจะเขา๎ มาฮอด ต๎าแป ป๋าหลิมอยูํวังยังบํโปน้ ตาแห เอาด๎ามไม๎ปน๋ื แนดาบฟนั บํหือรอด 5 ช. กํานัน้ แลว๎ บอ๐ เลอื ดกอํ นองแผํนดิน เสียงป๋ืนสีนาดยนิ ... ตง้ึ ๆ มาํ นเม็งหงสาบํจ๎างดา อยํดู ้ึง ฟ้าฮ๎องลึง้ ๆกํอปากนั๋ หนตี า๐ ย เจา๎ บอกตะหารจะไปกั๋วดาบพร๎า วําปน้ี อ๎ งข๎าตา๐ ยบํถา๎ เสยี ดาย นายต๎านนาย ลกู หลานยิงจายจะโปน้ ภัยเม็งมําน กําน้ันแล๎วบ๐อปอบมํ ีไผกว๋ั ตงั เป็นตังต๋ัวเขาบํได๎หย๎าน ข๎าเศิกศตั ถะหลูเจา๎ หมํมู นั กอํ ก๎าน ปาลกู ปาหลานหนปี ิ๊กบ๎านเกาํ ของมัน ลูกเม็งลกู มํานต๎านกอํ ส่ังหือ้ ฟนั บอํ หื้อเจอื้ มนั เป็นสายนวน ติดเฝ่า 6 ญ.ความบหํ มนั้ บเํ ตีย้ งฮู๎ควํ่าเหงยี่ งต๐ายไป ตึงบํวําไผเกดิ มาในลํมุ ฟา้ จา๐ รึกใบลาน เถิงต๋ํานานคนกลา๎ กํอมีอยํูหลายหน๎านอ๎ งจะวาํ จา๐ ไข พํองทําความดมี เี ปน๋ ปนั เป๋นรอ๎ ย ทําความ ชั่วเหียหน๎อยป้อยบะเหลอื อนั ใด นายต๎านใน หยงั่ ปราณีขวัญชัยต๐ายไปไผจะเลํา เหมือนเมอื งเจยี งใหมํเมืองนพบุรี อยํูมาหลายรอ๎ ยปบี๋ ด๊ึ กํอดีบด๊ึ กํอเสา๎ ลํ่าดบั ตอํ ไปวาํ อยํางใดกนั๋ เล๎า ปนี้ ๎องเขาเจา๎ กอํ ไคฟํ ังก๋ันตอํ แต๎นา ข๎าเป๋นตนหลวกจะสวกคนผญ๐ากํอธรรมเตส นาวําอยํางใดกั๋นนอํ 7 ช. สืบต้งั แตํนน้ั กอํ ได๎เหงิ เมินนาน ตา๐ มจารึกใบลานมีเจ๎าหนานต๊ิบจ๎าง จ๐าติวําเฮือบํหนี เหลอื จากต๎าง เจื้อเห็ดกระด๎างบะหล๎างหนีจากขอน ได๎ฮอมก๋ันมาตึงพญาจําบ๎าน ต๎านจะมาฟ้ืน มํานต้ีในเวยี งละกอน นายต๎านนอน มากั๊บในอทุ รปอ้ พญาเสี้ยงอยาํ ง สวํ นตา๎ วมหายศเปน็ กบฏแผนํ ดิน มาน่งั เมอื งก๋นิ อยูํละปูนแกว๎ กวา๎ ง บะเด่ียวน้ีนอมึงลอมา มา๎ ง แผวเมอื งลาํ ปางตั้งตน๐ เป๋นใหญํ เหลือกู เมื่อแมวข้ึนคํวนตึงบะมํวนใจหนู เขียดบํจับใจ๐งูกูนี้ จักมาไลํ

8 ญ. ป้อหนานทํองกัตถาสวาทะยายมนต๑ ไผบํหันสักคน...เตื่อนั้น ส๎ูเขาบํแป้แฮงมีกํ๋า แปงมาก้นั มาํ นยึดตงั้ หมัน้ ตวี้ ัดลาํ ปางหลวง ลอดเขา๎ ตางฮูประตู๐ฮํองนํ้า จะต๐ายเส้ียงต๐ายซ้ํากํอสุด แลว๎ แตํดวง นายตา๎ นนวง เปือ้ ปนี้ อ๎ งตงั ปวงตงึ บํหํวงสักอยําง ป้อกอํ ฮอ๎ งหาต๎าวมหายศคนใด วํามงึ เป๋นไผมาทําลายเป้ินสร๎างจํางฮู๎จักกูจื้อปู่หนานติ๊บจ๎าง ป้อเจ๎ากํอง๎างปื๋นเล็งเข๎าใสํ หัวมัน ฮอยลูกป๋ืนป้อบะเด่ียวกํอยังหัน ต๊ัดตี้ป้อขนังยิงใสํฮ้ัวเหล็ก ใหญํ 9 ช. พํองกํอเปี๋ยเอามีดพํองกํอเกียมเอามุย พํองกํอแนลูกกุยขึ้นก๋ําแปงลุ๎มๆ เป๋นร๎อย เปน๋ ปนั หนั หัวปอสุม๎ ตะหานเตียวดม๎ุ ๆเขากอํ หลม๎ุ กน๋ั หลาย คนหัวใจ๐เสือนักเหลือเป๋นต๏บ เขากํอ ปากัน๋ ฮบแล๎วเก็บศพมํานยาย นายแมนํ าย ไผตึงบกํ ว๋ั ต๐ายบเํ สยี ดายไดอ๎ ยูํ ลุงคําลุงมูลกํอบ๏ุบํุนก๋ันมา ป้าแก๎วป้าตากํอปากั๋นมาสู๎ บ๎านนอกขอกเวียงตี้ได๎ยินเสียงฮู๎ ปาก๋นั หลง่ิ หลูํเอาแฮงมาจํวย กน๋ั จา เลือดนองอาบวดั ตดั๊ ต้ีวนั ตาแมอํ อกศรทั ธากํอปากัน๋ ล๎างซวํ ย 10 ญ. พญาสุรวะลือไจยสงคราม เขาได๎เปลี่ยนพระนามป้อต๎าว อยูํกิ๋นเมืองไจยด๎วยมี ใจ๐หา๎ ว ข๎าเศกิ ตํางดา๎ วมนั กอํ ปาก๋นั หนี พ.ศ 2276 ต้ีเขาได๎ยกเอาพระป้อบุญดี นีต๎านนี นั่งปัล ลังกศ๑ รีคําเหลืองอรําม จะหลอนวําขา๎ มไมล๎ ม๎ บํเต๎าใด กันคนล๎มไปเจ๎าอยําได๎ลํวงข๎าม พญาตวยขับไลํบํห้ือมันได๎ หยา๎ ม เหมอื นตํอซากสา๎ มเหมือนเสือซากเผํา ปืน๋ ไฟ คนเมืองล๎านนาปาก๋ันฮอมใจ๐ เก๊ียดเป๋นฟืน เป๋นไฟมันจะได๎เข็ดหลาบ 11ช. คนเมอื งไลํไปคนไทยไลํมา หมํมู ํานเม็งหงสามันกํออ๎าแตกฟุ้ง เจียงใหมํล๎านนากํอ ซ้าํ มาหยาบหย๎ุง ไฟลกุ จ๎งุ ๆมาสดุ๎งตกใจ พํองกํอเมี้ยนแก๎วแหวนเงินคําสําปัตติ ยําคําขี้จิ๊ปอบะ เหลืออนั ใด นายต๎านใน มาํ นขนคัวไปไหนบอํ ได๎สกั อยําง กํอมีอยํูห้ันบ๎านสะหรี๋ปั๋นคัว เหตุก๐านมันหนัวยังวียงพิงค๑ต๎ากว๎าง พระเจ๎ากรุงธนเอาคน มาจํวยม๎าง ปอสงครามย๎างกํอฮอมเมืองเจียงใหมํ ล๎านนา สุรวะลือไจยได๎สถาปนาเป๋นเจ๎าราช อาจญาต๐นบญุ หนกั ศักด์ใิ หญํ

12 ญ. เจื้อเจ๎าเจ็ดต๐นได๎นั่งแต๎นแผํนดิน รัตนะโกสินทร๑...เจ๎าฟ้า นับแตํ พ.ศ. 2535 ต๐ามต๋าํ นานวําเจ๎นปู่ยําต๐าเหลือง เจ๎าก๐าวิละกํอถูกได๎แตํงต้ัง มาเป๋นผู๎ร้ังนพป๊ะบุรีเฮือง เก็บผัก ใสสํ า๎ เกบ็ ข๎าใสเํ มือง ก๎านกุํงฮุงํ เฮอื งตใ้ี นเมอื งเจยี งใหมํ เจ๎าแก๎วนวรัฐสืบสําปัตติมา ข้ึนกับอาจญาของคนเมืองใต๎ รัชกาลตี้ 5 กํอได๎มาไควํ เหตุ กา๐ นเมืองไทยกอํ เป๋นไปหลายอยําง แต๎นา หมอํู าณานคิ มจ๏าดนยิ มเขา๎ มาจาํ๋ เปน๋ ไดฮ๎ กั ษาบํวําใดสัก อยาํ ง 13 ช. เขาขอพระบาทเอาราชบุตตี๋ เจ๎าดารารัศมีแมํไท๎ ไปเป๋นราชชายาองค๑จุฬาเมือง ใต๎ ฮอมเมืองเจียงใหมํรัตนะโกสินทร๑ ซ้ําต้ังล๎านนาเป๋นมลฑลพายัพ มาแสนต้ีกีดก๊ับเกิดข้ึนใน แผํนดนิ นายตา๎ นนนิ ตงั ก๐านอยูํกา๐ นกน๋ิ บไํ จ๎เหมอื นบะเดีย่ ว เจียงใหมํกํอเกิดกบฏพญาผาบ สู๎เป๋นหอกเป๋นดาบวํามีใจ๐เบ่ียงเบ้ียว เมืองแป้โกษัยเกิด กบฏเง้ียว บํไจ๎วําก๏ดเล้ียวย๎อนวํามันลําบาก เหลือที ตี้เขาทําไปกํอย๎อนวําศักด์ิศรี จะฮ๎ายจะดี กอํ ย๎อนมัน ต๏ุกยาก 14 ญ.สมัยแผํนดินพระภูมิพล จาวล๎านนาก๎ูคนกํอมีใจ๐จ้ืนจ๎อย ป้อถนอมความฮักบํอ หนกั หนํองจอํ งห๎อย หมูเํ ฮากอํ ฮ๎อยฮอมดวงหัวใจ๐ สมเด็จพระราชินีแมํเจ๎า บุญป๊กหํมเกล๎าปี้น๎อง จาวไทย นายต๎านใน สขุ ด๎วยน้าํ พระทยั ใสเยน็ ของป้อ ขอหือ้ ฮกั แปงแปง๋ ใจ๐สามัคคี อยํามกี ําราวีสงิ่ รา๎ ยมาปอ๊ ยิงกอํ เปง้ิ จายควายกํอเป้ิงล๎อ ขอ จะไปกอํ ความปงั วนิ าศ เนอนาย ผืนแผํนแดนไทยเป๋นของเฮาตังหลาย ขออยําได๎ทําลายอยํา เป๋นคนขายจา๏ ด 15ช.จะลงสวุ รรณปัญจี กาลงบัญชีหนังหมา อยูํต้ีเฮาแล๎วนาป้ีน๎อง มันเป๋นสายใยเคือ ไบหวนั ก๎องไผทาํ บํถูกต๎องจะตก๏ หม๎อนาจี๋ สวรรค๑จนั้ ตา๐ วต๋ิงสาแก๎วเป๋นต้ีอยูํแล๎วของคนทําความดี นีต๎านนี จะเลอื กตางใดดแี ลว๎ แตมํ ใี จ๐ใฝ่ ไผทําความผิดบํมีจิตลาสา จะขอสูมาต๐อนผาสาทไหม๎ แต๐มวําบําน๎องจะฮ๎องฮ่ําไห๎เอาคืน ตงึ บํไดๆ๎ สกั อยําง ทําตาน ปิตต๐ามารดาและครบู าอาจ๐านตเ้ี ปิน้ ได๎สงสารเจ๎าอยําไดล๎ ะขว๎าง

ทานองออ่ื 1ญ. ขา๎ เจ๎ามากึด๊ บตํ ๏กหัวอกนอ๎ งเตย้ี งจกั ขาด มาหันเขาตา๐ ยอนาจนักขําวประกาศตึงวัน เปน๋ ก๐าลยี ุคพระเจา๎ หมเูํ ฮากอํ ไดม๎ าหัน วะสาบเํ ถิงห๎าปนั จะมาฆําฟนั นอ๎ งปี้ 2 ช. บา๎ นเมืองบะเดยี่ วมันมปี ัญหาพจิ ารณาถ่ีๆ บะจ๎างไปหลบไปลตี้ งึ บจํ ๎างหนตี ังใด พอํ งกํอกดโกงแกงํ แยงํ บํฮจ๎ู ะแบงํ ไปไหน อยูํบนผืนแผนํ บมํ ีเมืองใดไหนเต๎า 3ญ. หละปูนเจียงใหมํลาํ ปางอยําหือ้ มตี างหมองเศรา๎ เมืองแปเ้ มืองนาํ นเป๋นเก๏าตังเมอื งพะเยา เจียงฮาย ตังแมํฮํองสอนเมืองปา่ ขออยาํ ได๎ฒาํ ก๋ันต๐าย อินดลู ูกหลานยิงจายปยู่ าํ ตา๐ ยายเฮาพํอง 4ช. วัฒนธรรมล๎านนาอยาํ หือ้ ขึ๊ดขัดขอ๎ ง ไคจํ วนเจ๎าปี้เจา๎ นอ๎ งยะหอื้ ถูกต๎องโบราณ นบั ตงั้ ภาษาป้ืนเมืองฮุงํ เฮอื งควรได๎สืบสาน ตว๋ั ธรรมจ๐ารกึ ใบลานสอนห้ือลูกหลานไปตอํ 5ญ. จะใสสํ ายเดย่ี วเอวลอยบะเปน๋ ดกี อยดผี ํอ ผ๎าเมืองเจน๎ แมํเจ๎นปอ้ ของเฮานนี้ อํ ดูงาม ฮดนํ้า ดาํ หัวปใี๋ หมํกํอขอหือไดส๎ ืบตา๐ ม จะเข๎าวัดวาอารามแตํงหอื้ จั๊บยามงามเดํน 6ช. ตังดรุ ยิ ะนนถีมโหรขี องล๎านนามีหลายเจ๎น มาฟ้อนเปน๋ สายเป๋นเสน๎ สนกุ มํวนเหล๎นยินดี เสยี งปา๊ ดกํอมวํ นแต๎นอเสยี งซงึ สลอ๎ ดดี สี ก๐านจ๎อยก๐านซอเฮามีนับเปน๋ ของดเี จยี งใหมํ 7ญ. สืบทอดพระศาสนาอนั เป๋นต้ีสาตี้ไหว๎ อยาํ ห้ือหมองตก๏ ตํ่าใตข๎ องหมูํเฮาไดป๎ ู่จา ประเพณี งามแตเํ ก๏าลกู หลานตา๐ นเต๎าฮกั ษา บํสดุ ซอ๎ ยเสีย้ งล๎านนาจักถาวะราเหมอื นเกํา 8ช. ต่ํานานป้ืนเมืองล๎านนาได๎สืบก๋ันมาเจน๎ เหงา๎ ไปหือ้ เปน๋ ก๎ากําเลาํ หอื้ ปี๋นอ๎ งเจ๎ายินดี ขอเป๋นไมเ๎ ลางามลาํ้ อนั ก้ําเก๏าไม๎สหร๋ี สบื ฮีตสานฮอยอนั ดีบหํ อ้ื ได๎มหี ายจาก 9ญ. จาํ งซอจักขอลาไปจะเอาปอนไจยมาฝาก ปน้ี อ๎ งอยาํ ไดล๎ ําบากอยําได๎ต๏กุ ยากก๐ายา เปน๋ หน๎าบุญมงั กะละขอห้ือคุณพระฮกั ษา เคราะหม๑ ารผาญไหม๎ปาลาห้ือหนีไกกามว๎ ยมอด 10ช. สะปะ๊ โรคภัยโรคาอยาํ ไดม๎ าหามาฮอด มีโจคมีไจยต๐าหลอดมาป๋นั เจ๎ายอดบญุ มี อายแุ มํ เล้ยี งอยํางหนอ๎ ยหือ้ ได๎สกั ร๎อยซาวปี หอ้ื ไดอ๎ ยํูดกี ิ๋นดีเขา๎ ของหือ้ มีมาสูํ 11ญ. จ๎างซอไดเ๎ ลําตํานานไขหอ้ื วงวานตึงหมํู บไํ จว๎ าํ เฮาอวดฮู๎หมายจะเลําสกํู ๋นั ฟัง ป้ออยุ๎ แมํ หมอํ นป้อลงุ แมํป้าเจ๎าจะไปวําอะหยัง กา๐ ยะวจก๋ี ํ๋ามังขออภยั ตังน๎องป้ี

12ช.วัดใดมกี ๐านมีงานกามตี ํานานเกาํ กี้ สวาตค๏ุ รบู าต๎านตี้จักแตํงแป๋งสร๎างตางบุญ ไคํได๎จา๎ งซอกู๎น้ีไปไขกลาํ วจอี้ ุดหนนุ มาจ๎างมอกเอาเปน๋ ทนุ ก๋ําไฮเอาบุญอันใหญํ 13ญ. หมายเป๋นดอกไมล๎ ําเตียนขวญั ชัยเขาเฮยี นเมอื งใต๎ ปราณจี ํางซอแมรํ มิ เจยี งใหมํเมนิ ๆจะ ได๎มาซอจะเปน๋ งานใหญงํ านหนอ๎ ยปอ้ หนานป้อนอ๎ ยไปขอ ต้งี บประมาณบํปอขา๎ เจา๎ จะไปซอจ๎วย 14ช.ป้อสวาํ งจด๊ั รายก๐านอนิ ดูลูกหลานจา๎ งซอบ๎านห๎วย ขวญั บํตา๐ ยลามอดมว๎ ยจะไปขัดซํวยตา่ํ นานกอํ ยรสิ นาแตงํ แต๎มหอ้ื มันแค๎มๆหวานๆ เอามาฮวํ มก๋นิ ฮวํ มตานเปดิ ในรายก๐านของป้อ 15ญ.ขอสห๋ีสรวสสดปี ๋งซอเต๎าอี้กอํ นนอํ บําไจอ๎ ูด๎ ีหนีมํอ เจ๎ามาเหลยี วผอํ เวลา ขอเป๋นความดีฝากไวใ๎ นโลกลมํุ ใต๎โลกา๐ ขา๎ เจา๎ อหงั วนั ตา บทนขี้ อลายง้ั กอํ น .........วางซอ

ประพนั ธ์โดย ครูขวญั ชัยหนอ๎ ย เจียงฮาย ลูกศษิ ยพ๑ อํ ครดู วงจนั ทร๑ วิโรจน๑ ขบั ซอโดย ครูขวัญชยั หน๎อย เจียงฮาย (ดร.พิพัฒนพ๑ งษ๑ ศรีคีตกรหรทิ าส) ครูปราณี แมํแอน บนั ทึกเสยี งการขบั ซอปี พ.ศ. 2550 ถอดความจากแถบบนั ทกึ เสยี ง โดย นายวนาศิลป์ ธรรมสทิ ธิ์ ครผู ู๎สอน โรงเรียนเทศบาลตําบลเวียงป่าเปา้