คู่มือการเขียนโครงการสอศ

บทท่ี 1 บทนํา ความสําคญั ของการจัดทาํ โครงการ สาํ นกั งานคณะกรรมการการอาชวี ศึกษาดาํ เนินการพฒั นาหลักสตู รประกาศนยี บัตรวิชาชพี พทุ ธศักราช 2545 และหลกั สตู รประกาศนยี บัตรวชิ าชพี ชั้นสูง พทุ ธศกั ราช 2546 ตามเจตนารมยของ พระราชบญั ญตั ิการศึกษาแหง ชาติ พ.ศ. 2542 เพอ่ื ผลิตกาํ ลงั คนเปนชา งฝมอื และผูช าํ นาญการที่มคี วามรู ทกั ษะ ความชาํ นาญในวิชาชพี มคี ณุ ธรรม มีวนิ ยั มีเจตคติ และบุคลิกภาพทีด่ ี ตลอดจนเปน ผูมีปญญาเหมาะสม สามารถนาํ ความรแู ละประสบการณไปใชไ ดต รงตามความตองการของตลาดแรงงาน สอดคลองกบั สภาวะ เศรษฐกิจและสังคมท้งั ในระดับชมุ ชน ระดบั ทองถิน่ และระดับชาติ เปดโอกาสใหผเู รยี นเลอื กระบบและ วธิ ีการเรียนไดอ ยางเหมาะสมตามศักยภาพ ความสนใจและโอกาสของตน โดยการประสานความรวมมอื กนั ระหวางสถาบนั หนว ยงานและองคก รตาง ๆ ท้ังภาครฐั และเอกชนทุกระดบั ในการพฒั นาหลกั สตู รและการจดั การศึกษา การจัดการเรยี นการสอนตามหลักสตู รเนน การปฏิบตั จิ รงิ โดยกําหนดใหผเู รียนมีโอกาสไดฝก ปฏบิ ัตงิ านจริงในสถานศกึ ษา และนํารายวิชาในหมวดวชิ าชพี ไปจัดการเรยี นการสอนรว มกบั สถาน ประกอบการ อยางนอ ย 1 ภาคเรียน นอกจากนยี้ งั จดั โอกาสใหผ เู รยี นทกุ คนทําโครงการ เกย่ี วกบั การประดิษฐ คดิ คนทใ่ี ชเทคโนโลยขี องสาขาวิชาท่ตี นเรยี นหรือจดั ทาํ ช้นิ งานหรอื กจิ กรรมทางวิชาชพี รวมถึงการจดั การและ การใหบริการเพอ่ื ใหผ เู รยี นสามารถนําความรแู ละประสบการณมาบรู ณาการในการทาํ งาน ปจ จุบนั การจดั ทาํ โครงการในสถานศึกษาเปนแนวทางทเี่ อือ้ ตอ การจดั การเรยี นการสอนมุงให ผูเรยี นมสี ว นรว ม และเนนความสําคัญของการรวมมอื กนั (Cooperation) ในหมผู เู รยี นซ่ึงเปนองคประกอบ สําคญั ดานแรงจงู ใจสําหรับผเู รียน และเสรมิ สรางความสัมพันธระหวา งบุคคล (Interpersonal skills) และ พัฒนาการของแตละบคุ คล (Intrapersonal Skills) ไปพรอ มกนั ยง่ิ ผเู รยี นฝก ปฏิบตั มิ าก ผเู รยี นกจ็ ะยง่ิ มองงาน ไดต ลอดจนจบและไดป ระโยชนจากงานนน้ั ๆ จะเกิดแรงจูงใจภายในไมใชมาจากภายนอกทจ่ี ะสรา ง หรือ พฒั นางาน ผเู รียนเปนผคู ิดและตัดสนิ ใจสงิ่ ท่จี ะทาํ วธิ กี ารทาํ โดยปรกึ ษาอาจารย และโครงการจะไมคํานึงถงึ เนื้อหาเฉพาะของโครงการแตตอ งมีขอกําหนดเรอ่ื งการนาํ ความรู ทกั ษะและประสบการณใ นรายวิชาตา ง ๆ มาบรู ณาการสรางงานและสามารถปฏิบตั ิงานได หลักสูตรประกาศนียบัตรวชิ าชพี พทุ ธศักราช 2545 และหลกั สตู รประกาศนยี บตั รวิชาชีพชน้ั สงู พุทธศักราช 2546 จงึ กําหนดใหการจดั การเรียนการสอนในสถานศึกษาตองจดั ใหผ เู รียนจดั ทําโครงการใน ภาคเรยี นท่ี 6 (ปวช.) หรอื ภาคเรียนท่ี 4 (ปวส.) ไมน อ ยกวา 160 ชวั่ โมง กําหนดใหม คี า 4 หนว ยกิต และ ตัดสินผลการเรียนโดยใหระดับผลการเรียน เชนเดยี วกบั รายวิชาปกติ

2 วัตถุประสงค 1. เพือ่ สงเสริมผเู รยี น ใหบ ูรณาการความรคู วามสามารถ ทักษะ และประสบการณ สามารถสราง งาน ประดษิ ฐค ดิ คน บรหิ ารจัดการหรอื ใหบ ริการและปฏิบัตงิ านจรงิ ได 2. เพ่ือสงเสริมการทาํ งานเปนทมี อยา งมรี ะบบ สามารถตรวจสอบได 3. เพือ่ สงเสรมิ ใหผูเรียน มีความคิดรเิ ร่ิมสรางสรรค สามารถแกป ญ หาและอุปสรรคที่เกิดข้ึนได อนั จะเปน การสรา งความเชือ่ ม่นั ในการประกอบอาชีพเมือ่ สาํ เรจ็ การศึกษา ความหมายของโครงการ การประดษิ ฐคิดคน การสรา งผลงาน การจัดการหรอื การบรกิ ารทางวชิ าชีพซึง่ ผเู รียนเปน ผู ตดั สินใจในสง่ิ ทจ่ี ะทาํ วธิ ีการทาํ โดยนาํ เทคโนโลยี ความรูและประสบการณม าบรู ณาการในการ ปฏบิ ตั งิ านดว ย ตนเอง หรอื หมคู ณะโดยมีกระบวนการท่เี ปนระบบชัดเจนและสามารถนาํ ไปใชประโยชนไ ดใ นชวี ติ จริง ลกั ษณะการจดั ทําโครงการ โครงการที่ผเู รียนจดั ทาํ โดยทวั่ ไปจะมี 3 ระยะ คอื เริม่ ตน ในชนั้ เรยี นเคลอื่ นไปสโู ลกจรงิ ภายนอก และกลับเขา สชู ้ันเรียน โดยอาจารยผ ูสอนจะทาํ หนา ทใ่ี หค าํ ปรกึ ษาในลกั ษณะไมช นี้ าํ หรอื จัดการผูเรยี น พยายามพฒั นาผูเรยี นใหสามาถนาํ โครงการทีต่ นคดิ /พฒั นาออกไปทาํ จริงนอกชน้ั เรียนได กิจกรรมจงู ใจตา ง ๆ ทอี่ าจารยจ ดั จะชว ยเตรียมใหผ ูเรยี นสามารถเตรียมโครงการของตน เพือ่ ขยายไปนอกชั้นเรยี นไดเ ต็มรปู แบบ (Full-scale projects) ซ่งึ มกี ารดาํ เนนิ งาน 3 ข้นั ตอน 1. การวางแผนในชนั้ เรียน ผูเ รยี นรว มกบั อาจารยผสู อน อภปิ ราย เน้ือหาและขอบเขตของโครงการทผ่ี ูเ รยี นพฒั นาขึน้ และพจิ ารณาสาระสาํ คญั ทีจ่ าํ เปนเฉพาะในรายวชิ าตา ง ๆ ทจ่ี ะนํามาบรู ณาการในการจดั ทําโครงการ อภปิ ราย แนวทางตาง ๆ เชน การไปสัมภาษณผ ูเ ชีย่ วชาญในงานท่ตี นสนใจ การไปเยยี่ มชมสถานท่ีท่เี กย่ี วของ วธิ กี าร รวบรวมสาระสาํ คัญท่จี ําเปน จากเอกสารตาง ๆ หรอื วิธีการทําชนิ้ งานทต่ี นสนใจและนาํ มาอภปิ รายรวมกัน เพื่อ วางแผนโครงการใหเหมาะสม 2. ดําเนนิ การตามโครงการจนสาํ เรจ็ ผเู รยี นและอาจารยจ ะออกจากชัน้ เรยี นไปปฏบิ ตั ิงานตามโครงการทวี่ างแผนไว เชน ทาํ การ สมั ภาษณ ทําการจดบนั ทกึ การรวบรวมสอื่ ส่ิงพมิ พ ส่ือโสตทัศนหรอื ปฏิบัตชิ ้นิ งานท่กี าํ หนด อาจเปน งาน รายบุคคลหรอื งานกลุม ซึ่งขนั้ ตอนนีผ้ เู รียนจะใชท กั ษะทง้ั หมดในเชิงบูรณาการท่เี ปน ธรรมชาติ 3. การตรวจสอบและกํากบั งาน ข้นั ตอนน้ี จดั ใหมีการอภปิ รายและใหขอ มลู ปอนกลบั (Feed back) ทง้ั ในขณะทาํ โครงการ และเม่อื โครงการสิน้ สดุ ลง โดยอาจารยจ ะใหคาํ แนะนํา คาํ วพิ ากษ กลุมชวยกนั วิเคราะหง าน และผรู ว ม โครงการทกุ คนไดกาํ กับดแู ลตนเอง (Self - monitoring)

3 ผูเ รียนมคี วามแตกตางกนั ไมเ พียงความถนดั ความสนใจ แตย งั ตา งกนั ท่ีพืน้ ความรู ทกั ษะใน แตละเรอ่ื ง กจิ กรรมโครงการอยา งเดียวอาจไมต อบสนองความตอ งการทัง้ หมดของผเู รยี นเสมอไป ผูเ รียนจงึ ควรจะไดร ว มกิจกรรมอน่ื ดว ย แตท่สี ําคญั ที่สดุ คือ ตอ งไดนาํ ความรู ทักษะและประสบการณใ นการเรยี น วิชาชีพไปปฏบิ ตั ินอกชั้นเรยี นในสถานการณจ ริง เปน กิจกรรมเช่อื มโยง หรือจงู ใจ (Bridging or Motivating Activities) อาจารยผูสอนจงึ ตอ งจัดการเรยี นการสอนใหม ีการฝก ปฏบิ ัติ หรอื ทาํ งานโดยอาจารยค วบคุม แลวจัดกจิ กรรมเช่ือมโยง หรอื อาจารยค วบคมุ นอ ยลง และทายทสี่ ุดใหปฏิบัติงานอสิ ระ โดยใหจ ดั ทําโครงการ เต็มรปู แบบ ดงั กลาว ประเภทของโครงการในสถานศกึ ษา การจดั ทําโครงการของผเู รียน แบงเปน 3 ประเภทหลัก ไดแ ก 1. โครงการสิ่งประดิษฐ 2. โครงการจดั ทําธรุ กจิ หรือบริการ 2. โครงการทดลองและวจิ ัย ตวั อยางรายวชิ า 31xx - xxxx โครงการ ลักษณะวิชา รหัสและช่ือรายวชิ า 31xxx – xxxx โครงการ ลักษณะรายวชิ า เปนรายวิชาในหมวดวิชาชพี ที่จัดใหน ักศึกษาในหลกั สูตรประกาศนียบัตรวิชาชพี ชน้ั สงู พุทธศกั ราช 2546 ทกุ ประเภทวชิ าตองจัดทําโครงการในภาคเรยี นท่ี 4 ระดับวิชา ปวส.2 เวลาเรยี น ไมน อ ยกวา 160 ช่ัวโมง/ภาคเรยี น โดยใชเ วลาทําโครงการนอกเวลาเรยี น โดย ผูเ รียนตองจดั กลมุ ขนึ้ เขยี นโครงการตามความสนใจของกลมุ และนาํ เสนอเพอ่ื ขออนมุ ตั ิ จัดทาํ รายงานผลความกา วหนาของการทําโครงการ การประเมินผลดวย ตนเอง และนําเสนอคณะกรรมการโครงการเพ่อื ประเมินผลโครงการภายใน ระยะเวลาที่กําหนด หนวยกติ 4 หนว ยกติ จดุ ประสงคร ายวชิ า 1. เพอื่ ใหเ กิดความตระหนกั และมคี วามคดิ ริเริม่ การพัฒนางานในสาขาวิชาชพี 2. เพื่อใหส ามารถปฏิบัตกิ ารวางแผนทาํ รายงาน แกไ ขปญ หาทเี่ กดิ จากการทาํ งาน 3. เพือ่ ใหมกี จิ นสิ ยั ในการทาํ งานดวยความประณีต รอบคอบและปลอดภยั ตระหนกั ถงึ คุณภาพ และมจี รยิ ธรรมในงานอาชีพ มาตรฐานรายวิชา 1. วางแผนและนาํ เสนอโครงการ 2. ออกแบบและสรางเคร่อื งมือหรืออุปกรณในงานอาชพี ท่เี ก่ียวของ 3. รายงานผลการปฏบิ ตั ิงานและนาํ เสนอผลงาน

4 ขอ กําหนดของโครงการ การจดั ทําโครงการแตล ะประเภทของผูเรียนควรทาํ รายการดังนี้ 1. โครงการสงิ่ ประดิษฐ /ผลผลิต 1.1 โครงการจะตอ งเกดิ จากความถนัดและความสนใจของแตล ะบคุ คลหรือกลมุ โดยผาน กระบวนการตดั สินใจและเหน็ ชอบของอาจารยท่ปี รึกษากลุม 1.2 ลักษณะของโครงการจะตองเปน การทําสงิ่ ประดิษฐทเี่ กดิ จากการบรู ณาการ ความรปู ระสบการณ และทักษะทเ่ี กดิ จากการปฏบิ ตั งิ านในสาขางาน/สาขาวชิ า 1.3 ลกั ษณะของผลงานจะตอ งเกิดจากออกแบบขน้ึ ใหม โดยคํานงึ ถึงรปู แบบ ความเหมาะสม ความ สวยงาม และประโยชนในการใชง านไดจ ริง 1.4 ลกั ษณะของโครงการจะตอ งเปน งานที่สรางสรรคแ ละพฒั นาความรูใ หเ กดิ ประโยชนใ นการนาํ ไป ประกอบอาชพี ในสาขางาน/สาขาวิชา 1.5 โครงการสามารถทําเปน กลมุ กลุม ละ 2 – 4 คน หรอื ตามความเหมาะสม 1.6 โครงการตองผา นความเห็นชอบของอาจารยทีป่ รกึ ษาโครงการ อาจารยผ สู อนในรายวชิ าและ กรรมการประเมินโครงการ 2. โครงการจัดทาํ ธรุ กิจหรือบริการ 2.1 โครงการจะตอ งเกดิ จากความถนัดและความสนใจของแตล ะบคุ คลหรอื กลมุ โดยผา น กระบวนการตดั สินใจและเหน็ ชอบของอาจารยท ป่ี รึกษากลุม 2.2 ลกั ษณะของโครงการจะตองเปนการจดั ทาํ กจิ การในเชงิ ธุรกิจหรือบริการโดยใชค วามรู ทักษะ ประสบการณใ นงานอาชพี โดยนาํ มาบรู ณาการเปนรปู ธุรกจิ หรอื บริการ ที่ทาํ ใหเ กดิ รายไดข นึ้ จรงิ 2.3 ลักษณะของโครงการจะตองมกี ารนําเสนอขอมลู ลกั ษณะหรือประเภทของกจิ การ รูปแบบการ ดําเนนิ การทางธรุ กจิ หรอื บริการชมุ ชน 2.4 การนําเสนอขออนมุ ัติจัดทาํ โครงการจดั ทาํ ธรุ กจิ หรอื บริการ จะตองจดั ทาํ แผนทางธรุ กิจเงินลงทนุ จดุ คุมทุน และกําไรทค่ี าดวา จะได โดยมขี อ มูลทนี่ า เชอ่ื ถือ 2.5 ลกั ษณะของโครงการจะตอ งเปน งานที่สรางสรรคแ ละพฒั นาความรูใ หเ กิดประโยชนใ นการนําไป ประกอบอาชพี ในสาขางาน 2.6 โครงการสามารถทาํ ไดเ ปนรายบคุ คลหรือเปนกลุม กลุมละ 2 – 4 คน หรอื ตามความเหมาะสม 2.7 โครงการตองผานความเหน็ ชอบของอาจารยทป่ี รึกษาโครงการ อาจารยผ สู อนในรายวชิ าและ กรรมการประเมนิ โครงการ

5 3. โครงการทดลองและวจิ ยั 3.1 โครงการจะตอ งเกดิ จากความถนัดและความสนใจของแตล ะบคุ คลหรอื กลุม โดยผาน กระบวนการตดั สนิ ใจและเหน็ ชอบของอาจารยท่ีปรกึ ษากลุม 3.2 ลักษณะของโครงการจะตองเกิดจากการสรา งสมมตุ ฐิ านและการคาดหมายผลท่ีจะเกดิ ข้นึ ตาม หลักวิชา ทกั ษะ และประสบการณในสาขางานทน่ี า เปนไปได 3.3 ลกั ษณะของโครงการจะตองมีแผนการทดลองและวจิ ยั ประกอบดวย สมมุตฐิ าน ขั้นตอนการ ทดลองและวจิ ยั ระยะเวลาที่ใช งบประมาณ และผลท่คี าดวาจะไดจ าการทดลองและวจิ ยั 3.4 โครงการจะตอ งเปน งานท่ีสรางสรรคและพัฒนาความรใู หเ กดิ ประโยชนในการนําไปใชใน ชวี ิตประจําวนั หรือการประกอบอาชพี 4.5 โครงการสามารถทาํ ไดเ ปน รายบคุ คลหรือเปนกลมุ กลุมละ 2 – 4 คน หรือตามความเหมาะสม 4.6 โครงการตองผา นความเหน็ ชอบของอาจารยทป่ี รกึ ษาโครงการ อาจารยผูสอนในรายวิชาและ กรรมการประเมนิ โครงการ ประโยชน 1. สงเสรมิ ใหผเู รียนนําความรู ทกั ษะ ไปบูรณาการ สรา งงานและปฏิบัตจิ ริงได 2. สามารถวางแผนการทาํ งานอยา งเปนระบบ และสามารถตรวจสอบได 3. ฝกกระบวนการทาํ งานดว ยตนเองหรือรว มกันทาํ งานเปน กลุม 4. สรา งความคิดรเิ รม่ิ สรา งสรรค 5. พฒั นาผูเรียนใหสามารถแกป ญ หาและอุปสรรคทเ่ี กิดข้นึ โดยไมค าดคิดจากการทํางาน ตลอดจนสามารถ คิดปองกันปญหาทีอ่ าจเกดิ ขนึ้ ไวลว งหนา

6 บทที่ 2 การจัดทําโครงการ ข้นั ตอนการจดั ทาํ โครงการ เมอ่ื ผเู รยี นจัดทําโครงรางโครงการชดั เจนแลว นาํ เสนออาจารยผ รู ับผดิ ชอบ เพ่ือขออนมุ ัติ โครงการ และดําเนนิ งานตามโครงการตอ ไป ตามข้ันตอน ดังตอไปน้ี ผเู รยี น อาจารยผ ูรับผดิ ชอบ 1. วางแผน ใหคําปรึกษาแนะนํา • กาํ หนดโครงการ • เขียนโครงรา ง 2. ขออนมุ ตั ิ พิจารณาอนุมตั ิโครงการ 3. ดําเนินงานตามโครงการ กาํ กับ ติดตามการปฏิบัตงิ าน ใหค วามชว ยเหลอื (ถา มี) • ปฏบิ ตั ิงานตามโครงการ • ประเมนิ การปฏบิ ัตงิ าน 4. จัดทํารายงาน ประเมนิ ผลการจดั ทําโครงการ • วเิ คราะหแ ละสรปุ ผลการ ประเมิน • เขยี นรายงาน ภาพประกอบ 1 ข้ันตอนการจัดทําโครงการของผเู รยี น

7 กระบวนการจดั ทําโครงการแตล ะข้นั ตอนมีดงั นี้ 1. การวางแผน ผูเรียนวางแผนการจัดทําโครงการ โดยอาจารยใหคาํ แนะนําปรึกษาตั้งแต เร่ิมกําหนดโครงการ ทเ่ี หมาะสมและสามารถปฏิบตั ไิ ด ตลอดจนเขยี นโครงรา งใหชัดเจนเปน รปู ธรรม ดงั นี้ 1.1 การกําหนดหรอื เลอื กโครงการท่ีจะทาํ ผูเรยี นสํารวจความสนใจ ความพรอมของตนเองดา นตา งๆ ตลอดจนความเปน ไปไดใ ช ประกอบการพจิ ารณาตดั สนิ ใจเลือกหวั ขอ ทีต่ องการจัดทาํ โครงการ ควรกาํ หนดโครงการไวมากกวา 1 โครงการ แลวทําการศกึ ษารวบรวมขอ มลู เกยี่ วกับตนเอง ดานความถนัด ความรทู กั ษะ ประสบการณ ทนุ แรงงาน สถานท่ีดําเนนิ การ การจดั การ ระยะเวลาการปฏิบตั งิ าน และเลือกโครงการทเ่ี หมาะสมที่สดุ การวเิ คราะหโครงการเพ่อื ตัดสินใจเลือกโครงการ อาจใชต ารางวเิ คราะหด ังตวั อยา ง ตัวอยางตารางการวิเคราะหข อ มูลเพอ่ื ตดั สนิ ใจเลอื กโครงการ รายการวิเคราะหขอ มูล ช่ือโครงการ (โครงการท่ี 1) (โครงการที่ 2) (โครงการท่ี 3) 1. ขอ มลู เกยี่ วกับผทู าํ โครงการ 1) ความถนดั และความสนใจ 2) ความรูและประสบการณ 3) ความพรอมดา นเงินทนุ 4) ความพรอ มในการจดั เตรียมวัสดอุ ุปกรณ 5) ความพรอ มดานเวลา/แรงงาน 2. ขอมลู เกย่ี วกับสังคมและสภาพแวดลอ ม 1) เปนประโยชนตอตนเอง ครอบครัวและสังคม 2) สามารถจดั หาวัสดุ อุปกรณไ ดภ ายในทอ งถิ่น 3) มแี หลงความรู ขอ มูลตาง ๆ ภายในทองถ่นิ 4) มสี ถานทีป่ ฏบิ ตั ิงานทีเ่ หมาะสม 5) สามารถหาบคุ ลากรทม่ี คี วามรใู หคาํ ปรึกษา

รายการวเิ คราะหข อมลู 8 ชื่อโครงการ (โครงการที่ 1) (โครงการท่ี 2) (โครงการท่ี 3) 3. ขอมูลเกี่ยวกับขอบขายความรแู ละความสามารถพนื้ ฐาน ทจ่ี าํ เปน ของผูเรียน 1) มีความรเู กีย่ วกับการปฏบิ ัตงิ านโครงการ 2) มีความรูท างวิชาชีพท่เี ก่ยี วของกบั การปฏิบตั ิงาน โครงการ 3) สามารถวางแผนข้ันตอนการปฏบิ ตั ิทสี่ ามารถปฏิบัตไิ ด 4) สามารถนาํ ความรู ทักษะทไ่ี ดรับจากการปฏิบัตโิ ครงการ สามารถนาํ ไปเปน ขอ มลู สําหรับการปฏบิ ตั ิงานอนื่ หรอื เปน แนวทางการปฏิบัติงานโครงการอ่ืนตอไป รวม คําชีแ้ จง ใหผูเ รียนพจิ ารณาขอมูลตา ง ๆ และใหคะแนนเพื่อตดั สินใจเลอื กโครงการดงั นี้ 1. การใหคะแนน กําหนด 4 ระดับ ไดแ ก 4 = มคี วามพรอ ม /เหมาะสมมากท่สี ดุ 3 = มคี วามพรอม /เหมาะสมมาก 2 = มีความพรอม /เหมาะสมปานกลาง 1 = มีความพรอ ม /เหมาะสมนอ ย 2. เมอื่ ใหค ะแนนแตละโครงการครบทุกขอ แลวใหรวมคะแนนทงั้ หมดทุกรายการแตละโครงการ โครงการใดไดคะแนนมากทส่ี ดุ ผูเ รียนควรเลอื กทําโครงการน้ัน ตัวอยา งโครงการ ลําดับที่ ชอื่ โครงการ ประเภทของโครงการ 1 2 โครงการหารายไดร ะหวางเรยี น (บริการ) 3 4 โครงการสงเสริมการประกอบการอาชพี อสิ ระ (บรกิ ารและผลิต) 5 6 โครงการจดั ทําคุกก้สี มุนไพรเพื่อการจําหนา ย (บริการและผลิต) 7 8 โครงการจัดทาํ เทียนหอมแฟนซีเพื่อจําหนาย (บรกิ ารและผลติ ) 9 10 โครงการจัดทาํ ของชาํ รวยจากผา เช็ดหนา เพ่ือการจําหนาย (บริการและผลติ ) 11 โครงการรบั บริการใหเชา ชดุ วิวาห ราตรี (บรกิ ารและผลติ ) โครงการบริการจัดดอกไมงานพิธีตา ง ๆ (บริการและผลติ ) โครงการบรกิ ารซกั รีดเสือ้ ผา (บรกิ าร) โครงการบรกิ ารตกแตง ผม (บรกิ าร) โครงการบริการงานบา น (บริการ) โครงการเพาะพันธไุ มเพอื่ จดั จําหนา ย (ผลิตและบรกิ าร)

9 12 โครงการบริการลา งอดั ฉดี รถยนตและมอเตอรไ ซด (บริการ) 13 โครงการบรกิ ารตกแตงดดั แปลงเส้ือผา เคร่ืองแตงกาย (บริการ) 14 โครงงานวิทยาศาสตรสูธ รุ กิจ SMEs (บรกิ ารและผลติ ) 15 โครงการวจิ ยั เพ่อื พัฒนาพนั ธพุ ชื เพื่อจัดจาํ หนาย (จาํ หนา ยได) 1.2 การเขยี นโครงรา งโครงการ เม่ือผูเรยี นตัดสินใจเลือกโครงการแลว ควรจดั ทําเอกสารโครงรางของโครงการพรอ มกําหนด แผนการดาํ เนนิ งาน เพ่อื นําเสนออาจารยประจาํ วิชา (อาจารยท ีป่ รึกษาโครงการ) การเขียนโครงรางโครงการ มอี งคป ระกอบและแนวทางดงั นี้ องคป ระกอบของโครงการ การเขียนโครงรา งของโครงการ มีองคประกอบและแนวทางดงั นี้ 1) ช่ือโครงการ การกําหนดชอื่ ควรส่ือใหทราบวาตอ งการทําอะไร มแี นวทางปฏบิ ตั ิอยา งไร และเขยี นสน้ั ๆ ใช ภาษากระทดั รดั ชัดเจน เชน โครงการจัดทําคุกกีส้ มนุ ไพรเพอ่ื การจาํ หนา ย โครงการบรกิ ารจดั ดอกไมงานพิธี ตาง ๆ ฯลฯ 2) หลักการและเหตุผล/ความเปนมาและความสาํ คญั ของปญหา โดยท่วั ไปสว นนเ้ี ปน การชแ้ี จงใหเ ห็นความเปน มาและความสาํ คัญของปญ หาหรือหลกั การและ เหตุผลในการจัดทาํ โครงการ ซงึ่ อาจจะเปนผลมาจากเกดิ สภาพปญ หาบางประการ จากสภาพแวดลอ มภายใน และภายนอกชน้ั เรยี น สถานศึกษา หรอื หนวยงาน หรอื เปน ความตอ งการพฒั นาผูเรยี น สถานศึกษา ทองถิ่น ประเทศ ซึ่งอาจมาจากนโยบายตา ง ๆ เชน แผนพฒั นาการศึกษาแหงชาติ นโยบายรัฐบาล กระทรวง สาํ นักงาน คณะกรรมการการอาชีวศกึ ษา สถาบัน ตลอดจนสถานศึกษาเอง หรืออืน่ ๆ โครงการทีจ่ ัดทาํ ขน้ึ เพอ่ื แกป ญ หาบางประการในการปฏิบัตงิ านของหนว ยงาน นิยมระบคุ วาม เปน มาและความสําคัญของปญหาทีท่ ําใหต องมีการจดั ทาํ โครงการ การระบุหลกั การและเหตุผลมกั ใชก บั โครงการที่จดั ทําขนึ้ ตามหลักการหรอื ทฤษฏเี พอ่ื พัฒนาการปฏิบตั ิงานท่ีรบั ผดิ ชอบ การเขียนความเปนมาและความสาํ คัญของปญหา เปนการบรรยายสภาพปญ หาทเ่ี กดิ ข้นึ รุนแรง เพียงใด สาเหตขุ องปญ หา จําเปนตองแกไ ขเพยี งใด และแนวทางหรอื วิธแี กไ ขทีผ่ จู ัดทาํ โครงการศกึ ษาความ เปน ไปได สภาพทต่ี องการใหเกดิ ขนึ้ สาํ หรบั หลกั การและเหตุผล จะบรรยายใหเหน็ ความจําเปน ในการจดั ทํา โครงการวามนี โยบายหรอื หลกั การใดทีผ่ ูจัดทาํ โครงการเหน็ ความจาํ เปน วา ตองนํามาใชในการพัฒนาการ ปฏบิ ัตงิ านใหบ รรลุเปาหมายหรอื วตั ถปุ ระสงคของโครงการ หรือบรรยายใหเ ห็นวา เหตุผลใดจึงตองจดั ทํา โครงการนขี้ ้ึนมา

10 สาํ หรับการจัดทําโครงการของผเู รียนในสถานศกึ ษา มีจุดมุงหมายใหผ ูเ รยี นไดนําความรแู ละ ทกั ษะจากการเรยี นในช้นั เรยี น มาประยกุ ตใ ชใ นการปฏบิ ตั งิ านจริง ในปจ จบุ ัน ความเปน มาและความสาํ คัญ ของปญหา หรือหลกั การและเหตุผล ก็ควรปรับใหเ ปน ไปตามทผ่ี ูเรยี นปฏบิ ัติจริง 3) วัตถุประสงค เปนการระบใุ หท ราบวา การจดั ทําโครงการแตละโครงการเพ่ืออะไร ซงึ่ โดยทัว่ ไปการจดั ทํา โครงการจะมสี าเหตุ 2 ประการ (1) แกปญ หาการปฏิบัติงาน เชน งานทผ่ี ูเรียนไดร บั มอบหมายในชน้ั เรียน การปฏิบัตงิ าน ของ อาจารย บุคลากรในสถานศึกษา หรอื หนวยงาน (2) พฒั นางานในหนาที่รบั ผดิ ชอบ เชน ผเู รียนจดั ทําโครงการเพอื่ นาํ ความรู ทักษะที่ไดรับ ในชัน้ เรยี น สถานศึกษา ไปพฒั นางานอาชีพในชวี ิตจรงิ หรอื อาจารยจดั ทาํ โครงการเพอื่ พัฒนาผเู รยี นในดา น ตา ง ๆ 4) เปาหมาย ควรระบใุ หช ดั เจนวาผลงานท่ีไดคืออะไร กาํ หนดปรมิ าณและคณุ ภาพใหช ดั เจนพรอม ระยะเวลาและงบประมาณทก่ี าํ หนด เพ่ือประสทิ ธิภาพของโครงการ รายละเอยี ด ดังน้ี (1) ปรมิ าณ ระบุประเภท/ชนดิ ของผลผลติ หรือผลงาน (Output/Outcome) พรอ มจํานวนหรอื ปรมิ าณ ท่วี ัดได เชน ผลิตเทียนหอมแฟนซไี ด 5 แบบ ๆ ละ 100 ชิ้น รวม 500 ชิ้น (2) คุณภาพ ระบคุ ณุ ภาพของผลผลติ /ผลงานทค่ี าดหวงั อาจระบุเปน มาตรฐาน/เกณฑท ชี่ ัดเจน เชน เทียนหอมที่ผลติ มีคณุ ภาพ ลูกคาพอใจ สามารถจําหนายไดไ มน อ ยกวา รอ ยละ 80 ของทผ่ี ลติ ได (3) ระยะเวลา ระบใุ หเหมาะสมกบั ผลผลติ หรือผลงานทีต่ อ งการ ควรจดั ทาํ ในชว งเวลาทเ่ี หมาะสมและ ใชระยะเวลาพอเหมาะ ตามสภาพแวดลอ มของการดาํ เนนิ งาน (4) งบประมาณ ระบุใหชดั วาใชง บประมาณหรอื ไม จํานวนเทา ใด ถาไมใ ชง บประมาณของหนว ยงาน ใช งบประมาณของหนว ยงานอนื่ หรอื ไม หรอื ไดรับความเออื้ เฟอหรอื ชว ยเหลอื จากใคร หนวยงานใด 5) วิธดี าํ เนนิ งาน ระบุรายละเอยี ดกจิ กรรมทัง้ หมดพรอมท้ังขน้ั ตอนในการปฏิบัตงิ าน ต้ังแตเ รม่ิ ตน จนสนิ้ สดุ โครงการ โดยเขยี นแผนปฏิบตั งิ านประกอบ โดยทั่วไปนยิ มเขยี นในรูป Gantt chart ซงึ่ แผนปฏิบัตงิ านจะมี องคประกอบ คือ

11 (1) กจิ กรรม ระบหุ วั ขอ เกย่ี วกบั การเตรียมงานกอ นเรม่ิ โครงการ การดําเนนิ งานตามโครงการ การกํากับ ตดิ ตาม ตลอดจนการประเมินผลโครงการ (2) ระยะเวลา ระบรุ ะยะเวลาดําเนนิ การตามแตละหวั ขอ/ข้นั ตอนของกจิ กรรม 6) ระยะเวลาและสถานที่ดาํ เนนิ งาน (1) ระยะเวลา กาํ หนดวนั ทด่ี าํ เนนิ การใหช ดั เจน ตัง้ แตว ันที่เรมิ่ ตน โครงการจนถึงวนั ท่ีส้นิ สดุ โครงการ (2) สถานที่ ระบุสถานท่จี ะจัดดําเนนิ การหรอื ปฏิบตั งิ าน 7) คาใชจา ย/งบประมาณ ประมาณการคา ใชจา ยในการดาํ เนินงานแตล ะสวนโดยประหยดั ทัง้ น้ีตองคํานงึ ถึง ประสทิ ธภิ าพและประสิทธผิ ลของงานเปน หลกั กรณไี มมคี า ใชจา ยของหนวยงาน/หรอื มนี อ ยแตตอ งใชงบประมาณของหนว ยงานอน่ื ประกอบตอ งระบุใหชดั เจน 8) ผลที่คาดวา จะไดรบั ระบผุ ลทจี่ ะเกดิ ข้นึ เม่อื การดาํ เนินงานตามโครงการส้นิ สุดลงตามวตั ถปุ ระสงคหรอื ประโยชน ทไี่ ดร บั จากโครงการโดยตรง รวมถงึ ผลกระทบจากโครงการ เชน ความพงึ พอใจของผใู ชผลผลิตที่ผลติ ขนึ้ 9) การตดิ ตามและประเมนิ ผล กําหนดวธิ ีการดแู ล ตดิ ตามการดําเนินงานตามโครงการแตล ะขัน้ ตอน เพอื่ ควบคมุ ใหก าร ปฏิบตั งิ านเปน ไปตามวัตถปุ ระสงคของโครงการ อาจทาํ การประเมนิ ตอเนอ่ื ง เพอื่ เปน ขอมูลในการปรบั ปรงุ การปฏบิ ตั งิ าน กรณมี ีปญหาอปุ สรรค กอนสนิ้ สดุ โครงการ ตลอดจนประเมนิ ผลโครงการเมือ่ ส้นิ สุดระยะเวลา ดาํ เนินการตามโครงการ เพ่อื ใหทราบวา ผลผลิต/ผลงาน เปนไปตามเปา หมายทก่ี าํ หนดหรอื ไม นอกจากนี้ยังอาจตดิ ตามประเมนิ ดผู ลกระทบท่เี กดิ จากโครงการหรือผลพลอยไดทเี่ ปน ประโยชนเ มือ่ มกี ารนําผลผลิต/ผลงานจากโครงการไปปฏิบตั ติ อ 10) ปญหา/อุปสรรคทค่ี าดวาอาจเกิดข้นึ ระบปุ ญ หาอปุ สรรคทีผ่ จู ัดทําโครงการคาดวา อาจเกิดขึ้น และจะทาํ ใหโ ครงการไมบ รรลุผล ตามเปา หมาย เพื่อใหผ รู บั ผดิ ชอบพยายามหาทางปอ งกนั หรือแกไขใหเกดิ ขน้ึ ยาก หรอื เกิดนอยทสี่ ุด 11) ผูรบั ผิดชอบโครงการ ระบชุ ือ่ บคุ คล หรือกลุม บุคคลท่ที ํางานรวมกนั

12 12) ทปี่ รึกษาโครงการ ระบุช่อื ที่ปรึกษาในการทําโครงการ เชน การจดั ทําโครงการของผูเรยี น ทป่ี รึกษาอาจเปนผูส อน ผทู รงคณุ วุฒ/ิ ผปู ระกอบอาชพี ภายนอก หรือโครงการของครู อาจารย กเ็ ชนเดยี วกนั ผูร บั ผิดชอบโครงการตอง ติดตอประสานงานเพอ่ื ใหบ คุ คลดงั กลาวใหความรวมมอื 2. การขออนมุ ัตโิ ครงการ อาจารยผสู อน อาจารยทปี่ รกึ ษา และคณะกรรมการประเมนิ ผลโครงการ รว มกนั พิจารณา อนมุ ตั ิโครงการ โดยพจิ ารณาเกณฑก ารประเมิน ดังน้ี โครงรา งโครงการ 1. องคป ระกอบ • ชอ่ื โครงการ • หลกั การและเหตุผล • วตั ถุประสงค • เปา หมาย • การดําเนนิ งานและแผนปฏบิ ตั ิการ • ระยะเวลา – สถานท่ี • งบประมาณ • ผลท่คี าดวาจะไดรับ 2. ตรงตามสาขาท่เี รียน 3. ความคดิ สรา งสรรค 4. ความนาสนใจ 5. ความเปน ไปได 3. การดําเนนิ งานตามโครงการ แบง เปน 2 ขน้ั ตอน คือ 3.1 การปฏิบตั ิงานตามโครงการ เมื่อโครงการไดร บั การอนุมัตใิ หด าํ เนนิ การไดแ ลว ผเู รียนควรทบทวนลําดับข้นั ตอน การปฏบิ ตั ิงานใหเขาใจกอ นเรมิ่ ปฏบิ ัติงานตามแผน โดยใชทกั ษะ กระบวนการทํางานจนสําเรจ็ ดว ยความขยนั อดทน ประหยดั จนงานสําเรจ็ ตามวตั ถุประสงค การลงมือปฏบิ ัติงานตามแผน ผเู รียนตองบนั ทึกผลการปฏิบัตงิ านเปน ระยะ ๆ เพอ่ื รายงานความกา วหนาของโครงการตอผูสอน ตามขอ ตกลงรวมกันระหวา งผูเรียนกบั ผูส อน โดยผูสอนลง ลายมอื ช่อื ขอ คิดเห็นไวเปน หลักฐานในแบบบนั ทึกดว ย ดังตัวอยา งตอ ไปน้ี

13 ตวั อยางแบบบนั ทึกผลการปฏบิ ตั งิ านโครงการ………………………… ลําดบั ผลการปฏบิ ัตงิ าน ปญหา อุปสรรค และ อาจารยผูสอน ขอ คดิ เห็น ท่ี กจิ กรรม การแกไ ข รับทราบ ของ ว/ด/ป อาจารยผูสอน 1. เขียนโครงการ 2. เขียนแบบปฏบิ ตั งิ าน 3. ศึกษาขอ มลู ตา ง ๆ ที่จําเปน 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 3.2 การประเมินผปู ฏิบัตงิ าน เมอ่ื ผเู รยี นดาํ เนนิ การปฏบิ ัติงานตามโครงการตามขนั้ ตอนที่กําหนด ข้ันตอนสาํ คัญ ประการหน่งึ คือ การวางแผนเกบ็ ขอ มลู เพื่อประเมนิ โครงการแตละประเภท ซึ่งผูเ รียนจะตองดําเนนิ การ ประเมนิ แตละสว นใหช ดั เจน 4. การจัดทํารายงาน การจดั ทาํ รายงานเปน ข้นั ตอนทีผ่ เู รยี นตองตระหนกั และใหค วามสําคัญอยางยง่ิ เพราะเปน ข้นั ตอนท่จี ะสอื่ สารใหอ าจารย และผูเ กยี่ วของทราบผลการจดั ทําโครงการของผูเรียนไดชดั เจน ตลอดจนเปน ประโยชนต อผูสนใจทส่ี ามารถนาํ ผลของโครงการไปใชป ระโยชน หรอื พัฒนาตอ ไป โดยทัว่ ไป จะ ประกอบดว ย 2 สวน คอื (1) การวเิ คราะหแ ละสรุปผลการประเมนิ เม่ือผเู รียนประเมินผลจากการรว มทาํ โครงการตามแผนงานปฏิบตั ิงานแลว จะตอ งทาํ การวเิ คราะห และสรปุ ผลใหชัดเจนวา การปฏบิ ัตงิ านโครงการเปนอยางไร มปี ญ หาอปุ สรรคอยา งไร ตลอดจนมีขอ เสนอแนะในการทําโครงการตอ หรอื ไมอยา งไร (2) การเขยี นรายงาน หลังจากการปฏบิ ตั งิ านตามแผนที่วางไวจนสาํ เรจ็ หรอื ไดผ ลงานแลว ลาํ ดบั สุดทายตอ ง เขยี นรายงานการทาํ โครงการ เพ่ือนําเสนอตอ อาจารยท ปี่ รึกษาหรอื อาจารยผคู วบคมุ เพอ่ื ทราบ เอกสาร รายงาน ประกอบดว ย 3 สว น ดังนี้

14 1. สว นนาํ 2. สวนเนือ้ หา 3. ภาคผนวก 1. สวนนาํ ประกอบดว ย ปก คํานาํ สารบัญ 2. สว นเนอ้ื หา ประกอบดว ย 2.1 หลักการและเหตุผล วตั ถุประสงค เปา หมาย ประโยชน เปนตน 2.2 วธิ ดี าํ เนนิ งาน แบง เปน 4 ตอน ดังน้ี ตอนที่ 1 การเตรยี มการกอ นเร่ิมโครงการ ซงึ่ รายงานเกยี่ วกบั • การศกึ ษาคนควา บนั ทกึ หลักฐานการศึกษาคน ควาจากการอา น การสมั ภาษณ หรือการดงู าน เปนตน • การเตรียมวัสดุ อุปกรณ ไดมกี ารเตรียมการจดั ซอ้ื จดั หาหรอื ขอยมื มาใชอ ยา งไร • บคุ ลากร มคี วามถนัดในแตล ะดา นของการปฏิบตั งิ านโครงการอยา งไรบาง เพียงพอหรือไมต อการทํางาน ตอนที่ 2 การดาํ เนินงาน เขยี นขั้นตอนการทําโครงการแตละขนั้ ตอนวา ไดด าํ เนนิ การอยางไร มีการตรวจสอบความถูกตอ งหรือไม อยา งไร ตอนท่ี 3 คาใชจ าย ระบคุ าใชจ ายจรงิ ในแตละกจิ กรรมวา ใชไปเปน จาํ นวนเทา ไร เปน คา อะไร บา ง ตอนที่ 4 สรปุ ผลการดําเนนิ งานวา ไดชน้ิ งาน ผลงาน เปนไปตามวัตถุประสงคห รอื ไม เขียนลักษณะการบรรยายผลงานช้นิ งานท่ีทาํ ได พรอมแสดงความคดิ เหน็ ตอ ผลงาน ชิน้ งาน ขอ เสนอแนะสําหรับผูท่จี ะทาํ โครงการลักษณะเชนเดียวกนั น้ี ใน โอกาสตอไป 3. บรรณานกุ รม เอกสารทีใ่ ชใ นการคน ควา ประกอบการทาํ โครงการทกุ ข้ันตอน 4. ภาคผนวก นาํ เอกสารโครงการ แบบฟอรม คําชี้แจงรายละเอียด และอน่ื ๆ มาใสไ วต ามความ จําเปน

15 บทที่ 3 การประเมินผลโครงการ อาจารยผ รู บั ผดิ ชอบในการประเมินผลโครงการของผูเ รยี น ควรพจิ ารณาประเมนิ ใหครบ ทงั้ 3 ระยะของโครงการ ไดแก โครงรางซึ่งเปนข้นั ตอนการวางแผนโครงการ การดําเนินงานตามโครงการ และผลของโครงการ/รายงาน โดยกําหนดสัดสว นการใหคะแนนทีเ่ หมาะสมตามธรรมชาตขิ องโครงการแตละ ประเภท ซ่ึงโดยทว่ั ไปเกณฑก ารประเมนิ มดี ังนี้ :- สว นท่ี 1 โครงรางโครงการ 1. องคประกอบ • ช่อื โครงการ • หลักการและเหตุผล • วตั ถปุ ระสงค • เปาหมาย • การดําเนนิ งานและแผนปฏบิ ตั กิ าร • ระยะเวลา – สถานที่ • งบประมาณ • ผลทีค่ าดวาจะไดร บั 2. ความตรงตามสาขาที่เรยี น 3. ความคิดสรา งสรรค 4. ความนา สนใจ 5. ความเปนไปได สวนที่ 2 การดาํ เนนิ งานตามโครงการ 1. การปฏบิ ตั งิ านตามขนั้ ตอนในแผนปฏิบตั กิ าร • ปฏบิ ัติงานครบทกุ ขั้นตอน • ตรงตามเวลาทกุ ข้นั ตอน 2. การรว มมอื กนั ในการปฏบิ ตั งิ านเปนกลมุ • แบงงานใหส มาชกิ เหมาะสม • ความรับผิดชอบของสมาชิกกลุม • มกี ารปรกึ ษาหารอื ในกลมุ สม่ําเสมอ 3. การบนั ทึกความกา วหนา และเก็บขอ มลู การทาํ งานเปน ระบบ 4. การรายงานผลอาจารยเปน ระยะ ๆ 5. ผลงานสําเร็จ

16 สวนที่ 3 ผลของโครงการและการรายงาน เชน 1. ผลของโครงการ • ตรงตามวตั ถุประสงค • ตรงตามเปา หมาย (คณุ ภาพและปริมาณ) • งบประมาณที่ใช • งานเสร็จทนั เวลา 2. การเขยี นรายงาน • องคป ระกอบการรายงานครบถว น • รายงานชัดเจน การพิจารณาเกณฑก ารใหคะแนน ควรกําหนดนํ้าหนกั ความสาํ คัญ 3 สวนท่กี ลา วมาแลว สวนท่ี 1 โครงการ กาํ หนดนํา้ หนกั ความสําคญั 10% สวนที่ 2 การดาํ เนนิ งาน/กระบวนการทํางาน และผลงาน 70% สว นที่ 3 สรุปผลโครงการและรายงาน 20%