20201019-life satisfaction

รูปที่ 3-7 ระดับความวิตกกังวลโดยภาพรวม ที่มผี ลมาจากเหตุการณ์โรคระบาดโควิด-19 หมายเหตุ สเกลคาตอบ 0 คือ ไมร่ ู้สึกวติ กกังวลเลย ระดับเพิ่มขนึ้ จนถึง 10 คอื มวี ิตกกังวลมากทส่ี ุด กลุ่มตัวอย่างประเมินว่า โรคระบาดโควิด-19 มีผลทาให้ตนเองรู้สึกวิตกกังวลมากข้ึนเป็นเฉลี่ย 6.28 ซึ่งสูงกว่ากรณีปกติท่ีระดับความวิตกกังวลมีคะแนนเฉล่ีย 3.86 (ตารางท่ี 3-9) และยังมีผลกระทบทางลบต่อ ความพงึ พอใจในชีวติ โดยรวม ตวั อย่างส่วนใหญ่ (46%) เหน็ วา่ โควิด-19 มีผลตอ่ ความพงึ พอใจในชีวิตในระดับ มาก โดยที่คนภาคตะวันออกเฉียงเหนือรู้สึกว่าการระบาดของโรคโควิด-19 มีผลต่อความพึงพอใจในชีวิตใน ระดบั มากทีส่ ุดสงู กว่าคนในภาคอื่น ๆ (รปู ท่ี 3-8) ตัวอยา่ งรนุ่ Baby Boomer มีสัดสว่ นทีเ่ หน็ ว่าโควิด-19 ไม่มี ผลต่อความพึงพอใจในชีวิตสูงกว่ากลุ่มอายุอื่น ซ่ึงอาจเป็นไปได้ว่ากลุ่มผู้สูงอายุจานวนหน่ึงไม่ค่อยได้เดินทาง ออกนอกบ้าน เมอ่ื พจิ ารณาตามอาชีพของกลุ่มตัวอยา่ ง จะเหน็ วา่ แรงงานในระบบเกือบ 40% เหน็ ว่าโควดิ -19 มีผลต่อความพึงพอใจในชีวิตน้อยหรือไม่มีผลกระทบเลย แรงงานในระบบเหล่าน้ีน่าจะมีการศึกษาระดับ ปริญญาตรีขึ้นไป ในขณะที่แรงงานนอกระบบกว่า 70% เห็นว่าโควิด-19 มีผลต่อความพึงพอใจในชีวิตมากถึง มากทส่ี ุด 100

รปู ที่ 3-8 ผลกระทบทางลบของเหตุการณโ์ รคระบาดโควดิ -19 ตอ่ ความพึงพอใจในชีวิต 3.6.4 ผลการสารวจความคิดเห็นด้านโอกาส ความมน่ั คงในชวี ติ และบรรทัดฐานทางสงั คม เมอื่ ให้กลุ่มตัวอย่างเปรยี บเทียบโอกาสในการได้รับการศึกษาทมี่ ีคุณภาพและการประกอบอาชีพในรุ่น ตนเองกบั รนุ่ พ่อแม่และร่นุ ลูก (รูปท่ี 3-9) โดยเฉล่ยี แล้วตวั อยา่ งคิดว่าคุณภาพการศึกษารนุ่ ของตนเองดีกว่ารุ่น ของพ่อแม่เล็กน้อย และเมื่อให้เปรียบเทียบกับรุ่นลูกที่จะเป็นอนาคตของประเทศ ตัวอย่างโดยเฉลี่ยคิดว่า คุณภาพการศึกษาของรุ่นลูกดีกว่ารุ่นของตนเองมาก แสดงว่าคนส่วนใหญ่เห็นว่าคุณภาพการศึกษาโดยรวมดี ขึ้นเรื่อย ๆ ส่วนเรื่องโอกาสในการประกอบอาชีพ ท้ังแง่ของการหางานและรายได้ ตัวอย่างในภาคเหนือและ ภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนือคิดว่ารุ่นตนเองมีโอกาสดีกวา่ รุ่นของพ่อแม่มาก 101

รูปที่ 3-9 การเปรียบเทยี บคุณภาพการศกึ ษาและอาชพี ระหวา่ งร่นุ ตนเองกบั รุน่ พอ่ แม่และรุ่นลูก ความเห็นเกี่ยวกับความมั่นคงในชีวิต และความปลอดภัยในชีวิตและทรัพย์สินแสดงในรูปท่ี 3-10 (และตารางในภาคผนวก ง) กลุ่มตัวอย่างค่อนข้างเห็นด้วยว่าละแวกบ้านมีความปลอดภัยในการเดินคนเดียว ในช่วงกลางคืน โดยคนกรุงเทพฯ และปริมณฑลเห็นด้วยน้อยท่ีสุด ความเห็นเกี่ยวกับอุบัติเหตุ อาชญากรรม และการก่อการร้าย ค่อนข้างชัดเจนว่าเป็นภัยในชีวิตประจาวันของคนภาคใต้สูงกว่าคนภาคอ่ืน ความเห็นว่า ปัญหามลพิษทางอากาศเป็นภัยในชีวิตประจาวันค่อนข้างสูงในคนภาคใต้เช่นเดียวกัน ความเห็นเกี่ยวกับโรค อุบัติใหม่ เช่น โควิด-19 ค่อนข้างตรงกับสถานการณ์ปัจจุบันที่คนเห็นด้วยอย่างยิ่งว่าเป็นภัยในชีวิตประจาวัน ส่วนเร่ืองการจัดการขยะในชุมชนโดยรวมทกุ ภาคค่อนขา้ งเหน็ ดว้ ยว่าชุมชนของตนเองมีการจัดการขยะท่ดี ี 102

รูปท่ี 3-10 ภาพรวมความคดิ เห็นดา้ นความมั่นคง และความปลอดภัยในชีวติ และทรัพยส์ ิน 103

รูปที่ 3-11 ความเหน็ ดา้ นความปลอดภัยในชวี ิตประจาวนั ของคน 3 รุ่น คนแต่ละรุ่นมีความเห็นแตกต่างกันเล็กน้อยเกี่ยวกับภัยในชีวิตประจาวัน (รูปท่ี 3-11) คนรุ่น Baby Boomer มักเปน็ ผ้ทู ค่ี ่อนขา้ งกลวั อันตรายจากอุบัตเิ หตุ และไมค่ ่อยได้เดินทางตอนกลางคืนกลับคดิ เห็นว่าการ เดนิ ออกจากบ้านในเวลากลางคืนค่อนข้างปลอดภัยอย่างย่ิง (40%) ในขณะที่คนรุ่น Baby Boomer ประมาณ 30% คิดเหน็ วา่ มลพษิ ทางอากาศยงั ไมเ่ ป็นปัญหาต่อชวี ิตประจาวนั เม่ือถามเก่ียวกับการมีรายได้ท่ีเพียงพอต่อการยังชีพในปัจจุบัน กลุ่มตัวอย่างรู้สึกเฉย ๆ ไม่ได้คิดว่า ปัจจุบันตนเองมีรายได้ที่เพียงพอหรือไม่เพียงต่อการยังชีพ โดยคนภาคเหนือและภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ค่อนขา้ งไม่เห็นดว้ ยว่าตนเองมีรายได้ที่เพยี งพอแก่การยังชีพ ไม่เห็นดว้ ยวา่ จะมีรายรับเพียงพอต่อการยังชีพใน วัยเกษยี ณ และไม่เหน็ ดว้ ยวา่ จะมีเงนิ ใช้จ่ายเพียงพอเมอื่ ตกงาน แต่คนสองภาคนี้ค่อนข้างเห็นด้วยกับการได้รับ ความชว่ ยเหลอื ด้านรักษาพยาบาลท่ีฟรีและมีมาตรฐาน (ตารางท่ภี าคผนวก ง) โดยภาพรวมคะแนนความเห็นด้วยเก่ียวกับความมั่นคงทางการเงินของกลุ่มตัวอย่างค่อนข้างต่า นอกจากน้ี คะแนนความไว้วางใจว่ารัฐจะช่วยเหลือเมื่อโชคร้าย ลาบาก ยากจน ค่อนข้างต่าเช่นเดียวกัน โดยเฉพาะในคนภาคเหนือและตะวันออกเฉียงเหนือค่อนข้างไม่เห็นด้วยว่ารัฐจะช่วยเหลือให้ยังชีพอยู่ได้เม่ือ ยากลาบาก อย่างไรก็ตาม หากเป็นเรื่องของการรักษาโรคภัยยามเจ็บป่วย ตัวอย่างโดยเฉพาะในคนภาคเหนือ และภาคตะวันออกเฉียงเหนือค่อนข้างเห็นด้วยว่า พวกเขาจะได้รับการรักษาพยาบาลฟรีและมีมาตรฐาน ซึ่ง จากการสอบถามเพิ่มเติมตัวอย่างสว่ นใหญ่บอกเหตุผลว่า เพราะมีบัตรทอง 104

ความคิดเห็นเกี่ยวกับเสรีภาพแสดงในรูปท่ี 3-12 (ตารางในภาคผนวก ง) โดยรวมท้ังประเทศคนส่วน ใหญใ่ หค้ ะแนนความเห็นดว้ ยด้านเสรภี าพในการแสดงความคิดเห็นทางการเมืองค่อนข้างต่า โดยคนภาคเหนือ ไม่เห็นดว้ ยในเสรภี าพในการแสดงความคิดเห็นทางการเมืองสงู ทีส่ ุด สว่ นเสรภี าพในการเลือกทางเดินชวี ิตของ ตนเองโดยเฉล่ียระดับประเทศคนส่วนใหญ่ค่อนข้างเห็นด้วยกับเร่ืองนี้ นอกจากนี้ กลุ่มตัวอย่างค่อนข้างเห็น ด้วยกับการมีทางเลือกในการเลือกใช้ชีวิตในสิ่งแวดล้อมที่สะอาดและปลอดภัย เช่น ไม่มีมลพิษจากขยะ มี อากาศทีบ่ ริสทุ ธิ์ และมีน้าบรโิ ภคท่สี ะอาด โดยคนกรุงเทพฯ และปรมิ ณฑลความเหน็ ดว้ ยต่ากวา่ คนภาคอน่ื รูปที่ 3-12 ภาพรวมของความคิดเหน็ ดา้ นเสรีภาพ ผลการสารวจความเห็นเกี่ยวกับความไว้วางใจต่อรัฐ ทัศนคติต่อการโกง และการคอร์รัปชันแสดงใน รปู ท่ี 3-13 (และตารางในภาคผนวก ง) คนกรงุ เทพฯ ปริมณฑล และคนภาคใต้ค่อนข้างเห็นดว้ ยกับการท่ีรัฐนา ภาษขี องประชาชนไปใช้ในการสรา้ งถนน สรา้ งสะพาน เพื่อเป็นประโยชน์แก่สาธารณะ ในขณะทค่ี นภาคเหนือ และภาคตะวันออกเฉียงเหนือรู้สึกเฉย ๆ กับเร่ืองน้ี กลุ่มตัวอย่างในภาคเหนือค่อนข้างไม่เห็นด้วยกับการที่รัฐ นาภาษีของประชาชนไปใชเ้ พอื่ การปอ้ งกนั ประเทศ กลมุ่ ตวั อยา่ งทุกภาคคอ่ นข้างเหน็ ดว้ ยกบั การทรี่ ฐั นาภาษีของประชาชนไปใชใ้ นการสร้างสวสั ดกิ ารทาง สังคม เช่น ประกันสุขภาพ และการช่วยเหลือด้านอาชีพ เช่น การสร้างศูนย์ฝึกอาชีพ คนภาค ตะวันออกเฉียงเหนือเห็นด้วยสูงกว่าคนภาคอื่น ความเห็นเกี่ยวกับการเสียภาษีมูลค่าเพ่ิมอีก 1% เพื่อให้รัฐ นาไปจัดสวัสดิการเงินบานาญยามแก่ชราให้เพียงพอกับการใช้จ่ายในชีวิตประจาวัน ได้คะแนนปานกลาง กล่าวคือกลุ่มตัวอย่างยังรู้สึกเฉย ๆ กับเรื่องน้ี ยกเว้นคนภาคตะวันออกเฉียงเหนือที่ค่อนข้างเห็นด้วย กลุ่ม ตัวอย่างในกรุงเทพฯ และปริมณฑลเห็นด้วยมากกว่าคนภาคอื่น ๆ ในประเด็นการเสียภาษีน้ามันยานพาหนะ เพ่ิมขึ้นเล็กน้อยเพื่อให้รัฐนาภาษีท่ีจัดเก็บได้ไปจัดบริการรถโดยสารสาธารณะที่ราคาถูก นอกจากน้ี กลุ่ม ตัวอย่างส่วนใหญ่ค่อนข้างเห็นด้วยกับการเสียภาษีบางประเภทเพิ่มข้ึนเล็กน้อยเ พ่ือให้รัฐนาไปสร้างและ จัดบริการห้องสมุดดี ๆ ที่มีคุณภาพให้แก่เด็ก ๆ แต่คะแนนโดยรวมต่ากว่ากรณีท่ีรัฐนาเงินภาษีไปใช้ด้าน สขุ ภาพและฝึกอาชพี 105

รปู ที่ 3-13 ภาพรวมของความคดิ เห็นด้านนโยบายสาธารณะ เม่ือจาแนกตัวอย่างเป็น 3 รุ่น จะเห็นว่ามีความแตกต่างกันในด้านความไว้วางใจต่อรัฐ โดยท่ีคนรุ่น Gen Y 34% คิดว่าเขาขาดเสรีภาพในการแสดงความคิดเห็นทางการเมือง และ 40% ไม่เห็นด้วยท่ีต้องเสีย ภาษีเพื่อให้รัฐนาเงินไปใช้ในการป้องกันประเทศ ส่วนคนรุ่น Baby Boomer มีอายุมากและมักเจ็บป่วย เห็น ด้วยที่ต้องเสียภาษีเพื่อให้รัฐจัดสวัสดิการประกันสุขภาพ เกือบ 60% ของ Baby Boomer เห็นด้วยท่ีต้องเสีย ภาษมี ลู ค่าเพมิ่ เพ่อื ให้รฐั จัดสวัสดิการบานาญที่เพยี งพอแกก่ ารดารงชีพ (รูปท่ี 3-14) 106

รปู ท่ี 3-14 ความแตกตา่ งตอ่ ความไวว้ างใจรัฐของคน 3 รนุ่ ผลการสารวจด้านทัศนคติและบรรทัดฐานทางสังคมแสดงในรูปที่ 3-15 (และตารางในภาคผนวก ง) จะเห็นวา่ กลมุ่ ตัวอย่างส่วนใหญเ่ หน็ ด้วยอย่างยิ่งวา่ การทาบุญในทางศาสนา เช่น ทาบุญใหแ้ ก่พระ ผู้ถือศลี วัด หรือ ศาสนสถานที่ตนเองนับถืออยู่ และการให้ทานให้สิ่งของแก่คนอ่ืนที่ไม่เกี่ยวข้องในทางศาสนาต่างทาให้ ตนเองรู้สึกสบายใจ โดยเฉพาะคนภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ภาคเหนือ และภาคใต้ คะแนนความเห็นในด้าน ความเช่ือเก่ียวกับบุญกรรมค่อนข้างไปทางเฉย ๆ ถึงค่อนข้างเห็นด้วย โดยมีกลุ่มตัวอย่างในภาคใต้ท่ีเห็นด้วย น้อยกว่าภาคอื่น ๆ อย่างไรก็ดี แม้ว่าความเชื่อเรื่องบุญจะแตกต่างหลากหลายไปตามภูมิภาค แต่บรรทัดฐาน ทางสังคมเก่ียวกับพิธีกรรมที่บรรพบุรุษทาไว้ และความกตัญญูต่อพ่อแม่ผู้สูงอายุ พบว่ากลุ่มตัวอย่างเห็นด้วย กับสองเร่ืองนี้อย่างย่ิง นอกจากนี้ การสารวจพบวา่ คนกรุงเทพฯ และปริมณฑลจะเข้าร่วมกิจกรรมทางศาสนา นอ้ ยกว่าคนภาคอ่ืน 107

รูปที่ 3-15 ภาพรวมของความคิดเหน็ ดา้ นทัศนคตแิ ละบรรทัดฐานทางสงั คม กลมุ่ ตวั อยา่ งส่วนใหญ่ค่อนขา้ งเหน็ ด้วยกับประเด็นการหย่าวา่ เป็นทางออกท่ีดีกวา่ การอยู่ด้วยกนั อย่าง ไม่มีความสุขของสามภี รรยา ผู้หญิงสามารถมบี ตุ รและทาหน้าท่ีเปน็ ได้ทั้งพ่อและแม่ โดยไมจ่ าเป็นตอ้ งแต่งงาน หรือมีสามี เช่นเดียวกันกับเร่ืองการได้ท่องเที่ยวไปในสถานที่ต่าง ๆ อย่างน้อยปีละหน่ึงคร้ัง การมีบุคคล ตน้ แบบในการดาเนินชวี ติ หรือการทางานจะชว่ ยให้มีเป้าหมายในชวี ติ ทีช่ ดั เจน และการอาศัยอยู่ในประเทศที่มี การปกครองแบบประชาธิปไตยน้ันมีความสาคัญอย่างมาก ประเด็นเหล่านี้กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่ค่อนข้างเห็น ด้วย (รูปที่ 3-15) 108

เมื่อจัดกลุ่มความเห็นด้านความเชื่อ การมีชีวิตสมรส และความกตัญญูตามรุ่นพบว่า คนระหว่างรุ่นมี ความเชื่อ การอดทนต่อชีวิตสมรส และบรรทัดฐานทางสังคมด้านความกตัญญูท่ีแตกต่างกัน (รูปที่ 3-16) คน ทุกรุ่นเห็นว่าการทาบุญทางศาสนาทาให้รู้สึกสบายใจ แต่ความรู้สึกน้ีก็เบาบางลงในคนรุ่นหลัง คนรุ่น Baby Boomer มีความเช่ือแรงกล้าต่อการเวียนว่ายตายเกิด และการกตัญญูรู้คุณต่อพ่อแม่ ส่วนคนรุ่น Gen Y เชื่อ เรื่องเหล่านี้น้อยลง คนรุ่นน้ียึดม่ันต่อการอยู่อย่างเป็นสุขโดยไม่จาเป็นต้องทนถ้าการสมรสไม่ประสบ ความสาเร็จ ความเหน็ เก่ยี วกับการโกง และการคอรร์ ัปชันในภาพรวมแสดงในรูปที่ 3-17 (และตารางในภาคผนวก ง) กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่เคยลอกการบ้านเพื่อนหรือเคยให้เพ่ือนลอกการบ้านบ้างเป็นบางคร้ังเมื่อตอนเป็น นักเรียน นักศึกษา (หรือบางคนก็กาลังเรียนอยู่) แต่ถ้าเป็นการสอบ ตัวอย่างประมาณคร่ึงหนึ่งไม่เคยลอก ข้อสอบคนอื่นและก็ไม่เคยให้คนอ่ืนลอกข้อสอบเลย มีตัวอย่างที่ลอกและให้ลอกข้อสอบเป็นประจาเกินกว่า 10% กล่มุ ตัวอย่างส่วนใหญ่ไม่เคยจ่ายเงินให้เจ้าหนา้ ที่ของรฐั เพ่ืออานวยความสะดวกในการติดต่อราชการ แต่ ที่เคยจา่ ยบา้ งและจ่ายเป็นประจามีประมาณ 20% อยา่ งไรก็ดี พฤติกรรมเหล่านี้มีความแตกต่างกันระหว่างรุ่น คนรุ่น Gen Y กว่า 80% เคยลอกการบ้าน ประมาณครึ่งหนึ่งเคยลอกข้อสอบ คนรุ่น Baby Boomer และ Gen X ประมาณ 76 - 80% ไม่เคยจ่ายเงินให้เจ้าหน้าท่ีรัฐเพ่ืออานวยความสะดวกในการติดต่อราชการ ส่วน คนรุ่น Gen Y กว่า 20% เคยจ่ายเงนิ ให้เจา้ หน้าทีร่ ัฐเพือ่ อานวยความสะดวกให้ตน (รูปท่ี 3-18) รปู ที่ 3-16 ความคดิ เหน็ ทแี่ ตกต่างกัน 3 ร่นุ ในดา้ นการทาบุญ การหย่ารา้ ง และความกตญั ญู 109

รูปที่ 3-17 ภาพรวมการประพฤตปิ ฏบิ ตั ิเกยี่ วกับการโกงหรอื คอร์รปั ช่นั รูปที่ 3-18 การประพฤตชิ อบและมิชอบของคน 3 รุ่น 110

รปู ท่ี 3-19 ความคดิ เห็นเกย่ี วกับการเลือกงานท่อี ยากทา ผลการสารวจเก่ียวกับการเลือกงานที่อยากทาแสดงในรูปที่ 3-19 (และตารางในภาคผนวก ง.) แสดง ให้เหน็ ว่า ประเด็นสาคญั ทต่ี วั อยา่ งจะคดิ ถึงเปน็ อันดบั แรกเมื่อต้องหางาน คือ งานทีม่ ่นั คง ไมม่ คี วามเส่ียงว่าจะ ตกงาน ถกู เลิกจา้ ง หรือเลิกกิจการ โดยเฉพาะคนรุ่น Gen Y (54%) สว่ นคนรุน่ Baby Boomer อาจจะใกล้วัย เกษียณหรือเกษียณไปแล้ว กลับมองเห็นความสาคัญของเพื่อนร่วมงานมากกว่าวยั อ่ืน ประมาณ 27% ของทุก กลมุ่ อายเุ ลือกงานท่มี รี ายได้ดเี ปน็ หลกั 3.5 สรุปผลการสารวจ การสารวจความพึงพอใจในชีวิตของคนไทยครั้งน้ี ดาเนินการในช่วงที่ทั่วโลกและประเทศไทยเผชิญ วกิ ฤตโรคระบาดโควดิ -19 การสารวจจึงใชเ้ วลาในการดาเนินงานนานกวา่ ท่ีแผนกาหนดไว้ การสารวจใช้วธิ กี าร เก็บข้อมูล 2 วิธีร่วมกันคือ การสัมภาษณ์ทางโทรศัพท์และการสัมภาษณ์โดยตรง ผลการสารวจสรุปให้เห็นว่า กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่เป็นเพศหญิง ที่สมรสหรืออยู่ด้วยกันกับคู่ครอง ส่วนใหญ่มีการศึกษาเพียงระดับ ประถมศึกษาหรือต่ากว่า คนกรุงเทพฯ ปริมณฑล ภาคใต้ และภาคตะวันออกเฉียงเหนือส่วนใหญ่เป็นหัวหน้า ครัวเรอื น ยกเว้นคนภาคเหนือ แต่ละครัวเรอื นมสี มาชิกประมาณ 3 - 4 คน เปน็ บุตรประมาณ 1 - 2 คน กลุ่มตัวอย่างเป็นแรงงานนอกระบบ ถ้าเป็นแรงงานในระบบมักทางานประจาเพียงอย่างเดียวใช้เวลา ทางานสปั ดาหล์ ะ 35 - 48 ชว่ั โมง ยกเว้นคนภาคตะวันออกเฉียงเหนือที่ 1 ใน 5 ตอ้ งทางานหลายอยา่ งและใช้ เวลาทางานมากกว่าคนภาคอ่ืน มีแรงงานส่วนหนึ่งท่ีตกงานเพราะถูกเลิกจ้างหรือพักงานไม่มีกาหนดจาก เหตุการณ์โรคระบาด โดยเฉพาะคนภาคตะวันออกเฉียงประสบปัญหาตกงานมากกว่าภาคอ่ืน ๆ ประมาณ 58% ของครัวเรือนมีค่าใช้จ่ายเฉลี่ยน้อยกว่าเดือนละ 20,000 บาท เมื่อให้เปรียบเทียบรายได้กับคนในชุมชน ส่วนใหญ่คิดว่าอยู่ในกลุ่มกลาง ๆ ไม่รวยหรือจนกว่าคนในชุมชน แต่ถ้าเปรียบเทียบกับประชากรท้ังประเทศ ส่วนใหญ่จะคิดว่าครัวเรือนของตนเองค่อนข้างยากจน โดยเฉพาะคนภาคตะวันออกเฉียงเหนือ แต่อย่างไรก็ ตาม คนทกุ ภาคกย็ งั พึงพอใจในการเงนิ ของครวั เรอื นในระดบั กลางไม่แย่ไปและก็ไมด่ ีจนเกนิ ไป อีกหนึ่งประเด็นสาคัญคือ กลมุ่ ตวั อยา่ งสว่ นใหญม่ ีความพึงพอใจในชีวิตโดยรวมในระดับค่อนข้างสงู มี ความสุขในชวี ิตค่อนข้างสูง และมคี วามวิตกกังวลในชวี ิตค่อนข้างน้อย โดยรวมยังรสู้ ึกว่าส่ิงท่ีตนเองทาอยู่นั้นมี คุณค่าค่อนข้างมาก คนกรุงเทพฯ และปริมณฑลแม้จะมีฐานะดีกว่าแต่พบว่ามีความพึงพอใจในชีวิตและมี ความสุขน้อยกว่าคนภาคอื่น ส่วนเหตุการณ์โรคระบาดโควิด-19 น้ันทาให้คนส่วนใหญ่รู้สึกวิตกกังวลมากกว่า ปกติ และยงั มผี ลกระทบทางลบต่อความพึงพอใจในชวี ิตมากอีกด้วย 111

คนส่วนใหญ่เหน็ พ้องต้องกันว่า การได้รับโอกาสทางการศึกษาที่มีคุณภาพโดยรวมน้ันดีข้ึนเรื่อย ๆ ใน แต่ละรนุ่ สว่ นโอกาสด้านอาชีพ ท้ังแงข่ องการหางานและรายได้ คนภาคเหนอื และภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนือคิด ว่าตนเองมีโอกาสท่ีดีกว่ารุ่นพ่อแม่ นอกจากน้ี ถ้ามองเรื่องความม่ันคงในชีวิตคนภาคเหนือและภาค ตะวันออกเฉียงเหนือค่อนข้างคลา้ ยกันคือ พวกเขาเหล่านมี้ ีความมั่นคงทางการเงนิ ค่อนข้างต่า ไม่คิดว่าตนเอง มีรายได้ท่ีเพียงพอต่อการยังชีพในปัจจุบัน ไม่เห็นด้วยว่าตนเองจะมีรายรับท่ีเพียงพอเมื่อเกษียณอายุ และไม่ คิดว่าตนเองจะมีเงินออมไว้ใช้จ่ายที่เพียงพอเมื่อตกงาน และที่สาคัญคือ คนกลุ่มนี้ค่อนข้างไม่เห็นด้วยว่า ภาครัฐจะเข้ามาช่วยเหลือพวกเขาเมื่อโชคร้าย ลาบาก ยากจน ดังน้ัน คนภาคเหนือและภาค ตะวันออกเฉียงเหนือจึงให้ความสาคัญกับการมองหางานท่ีมีความม่ันคง ไม่มีความเส่ียงจากการถูกเลิกจ้าง หรอื วา่ งงาน ถึงแม้ว่า คนส่วนใหญ่ค่อนข้างเห็นด้วยว่าตนเองมีเสรีภาพสามารถเลือกทางเดินชีวิตของตนเองได้ และในชุมชนท่ีอยู่อาศัยก็มีการจัดการขยะที่ดี แต่สาหรับคนกรุงเทพฯ และปริมณฑลน้ันยังคิดว่า ตนเองมี ทางเลือกในการใช้ชีวิตในสิ่งแวดล้อมที่สะอาดและปลอดภัยไม่มากเท่าคนภาคอื่น ท้ังเร่ืองมลพิษจากขยะ อากาศบริสุทธิ์และน้าบริโภคท่ีสะอาด รวมท้ังเร่ืองความปลอดภัยในชีวิตและทรัพย์สิน ที่คนกรุงเทพฯ และ ปริมณฑลค่อนข้างเห็นด้วยวา่ ตนเองสามารถเดนิ คนเดียวในละแวกบ้านช่วงเวลากลางคืนได้อย่างปลอดภัยตา่ กว่าคนภาคอ่ืน และเม่ือเจ็บป่วยคนกรุงเทพฯ และปริมณฑลคิดว่าจะได้รับการรักษาพยาบาลฟรีและมี มาตรฐานแต่อยู่ในระดับความเห็นด้วยท่ีต่ากว่าคนภาคอ่ืน ๆ สภาพแวดล้อมท่ีไม่ปลอดภัย ทั้งปัญหาอุบัติเหตุ อาชญากรรม การก่อการร้าย และมลพิษทางอากาศ เปน็ ภยั ในการใช้ชีวติ ประจาวนั ของคนภาคใต้ คะแนนความเห็นด้วยด้านเสรีภาพในการแสดงความคิดเห็นทางการเมืองท้ังประเทศค่อนข้างต่า คน กรุงเทพฯ และปริมณฑล และคนภาคใต้ค่อนข้างเห็นด้วยกับการท่ีรัฐนาภาษีไปใช้กับการสร้างถนนสร้าง สะพานลอย ในขณะท่ีคนภาคเหนือและภาคตะวันออกเฉียงเหนือเห็นด้วยอย่างยิ่งกับการท่ีรัฐนาภาษีไปสร้าง สวัสดิการสังคม เช่น ประกันสุขภาพ และการช่วยเหลือด้านอาชีพ เช่น การสร้างศูนย์ฝึกอาชีพ โดยเฉพาะคน ภาคตะวนั ออกเฉียงเหนือเหน็ ด้วยกบั เรื่องนีม้ าก แตค่ นภาคเหนอื และภาคตะวันออกเฉียงเหนือไม่ค่อยเห็นด้วย กับการนาภาษไี ปใชเ้ พอ่ื การปอ้ งกนั ประเทศ ส่วนคนภาคอื่นสว่ นใหญ่รสู้ ึกเฉย ๆ บรรทัดฐานทางสังคมเก่ียวกับความเช่ือทางศาสนา การใช้ชีวิตในครอบครัว และพฤติกรรมการโกง พบว่า คนส่วนใหญ่เห็นด้วยอย่างย่ิงว่าการทาบุญ และการให้ทานให้สิ่งของแก่คนอ่ืนน้ันจะทาให้รู้สึกสบายใจ และบุตรหลานควรกตัญญูต่อพ่อแม่ผู้สงู อายุ การหย่าเปน็ ทางออกที่ดีกว่าการอยู่ด้วยกนั อย่างไม่มีความสุขของ สามีภรรยา การอาศัยอยู่ในประเทศท่ีมีการปกครองแบบประชาธิปไตยนั้นมีความสาคัญอย่างมาก นอกจากน้ี การสารวจยังพบว่า คนรุ่น Gen Y ส่วนใหญ่เคยลอกการบ้านเพ่ือนและก็เคยให้เพ่ือนลอกการบ้าน และมีคน ประมาณ 1 ใน 5 ท่เี คยจ่ายเงินเจ้าหน้าที่ของรัฐเพ่ืออานวยความสะดวกในการติดต่อราชการโดยเฉพาะคนรุ่น Gen Y ความพึงพอใจในชีวิต ความสุข ความวิตกกังวล การมองเห็นคุณค่าในตนเอง อาจจะมีความสัมพันธ์ กับปัจจัยทางเศรษฐกิจ สังคม วัฒนธรรม และบรรทัดฐานทางสังคม การใช้ข้อมูลการสารวจเพ่ือวิเคราะห์ ความสัมพันธ์ของปัจจัยเหล่าน้ีร่วมกับการวิเคราะห์บทบาทของภาครัฐในการจัดนโยบายสาธารณะว่าบทบาท ของภาครัฐในหลาย ๆ ด้านมีความสัมพันธ์กับความพึงพอใจในชีวิตของประชาชนหรือไม่ การวิเคราะห์ว่า ประชาชนท่ีอยู่ในช่วงวัยท่ีแตกต่างกันท่ีอาจจะมีบรรทัดฐานทางสังคมที่แตกต่างกัน และความชอบนโยบาย สาธารณะหรือความไว้วางใจภาครัฐในการบริการสาธารณะท่ีแตกต่างกันมีความสัมพันธ์กับความพึงพอใจใน 112

ชีวิตของคนระหว่างรุ่นหรือไม่ การวิเคราะห์ถึงความสัมพันธ์เหล่าน้ีจะเป็นประโยชน์ต่อการวางแผนกาหนด นโยบายที่ตรงกับความชอบหรอื รสนยิ มต่อนโยบายสาธารณะของคนไทย 4.0 ในลาดับตอ่ ไป 113

บรรณานกุ รม บทที่ 3 กองกฎหมายและระเบียบท้องถน่ิ กรมส่งเสริมการปกครองท้องถ่ิน (2563) 20 มกราคม 2563 สรปุ ขอ้ มลู อปท. ทวั่ ประเทศ ข้อมลู ณ วนั ที่ 20 ธนั วาคม 2562 ถึงปัจจบุ นั http://www.dla.go.th/work/abt/summarize.jsp ณัฐวฒุ ิ เผ่าทวี. (2559). How Happiness Works and Why We Behave the Way We Do ความสขุ ทางานยังไง กรงุ เทพ: แซลมอนบคุ๊ . ระเบียบวิธสี ถติ ิ การเลอื กตัวอย่างโดยใชค้ วามนา่ จะเป็นในการเลอื กเท่านั้น. 20 มกราคม 2563 http://service.nso.go.th/statstd/method1_04.html#sec_4 สานักบรหิ ารการทะเบยี น กรมการปกครอง (2563) 31 มกราคม 2563 จานวนประชากรแยกตามอายุ พ.ศ. 2562 http://stat.bora.dopa.go.th/new_stat/webPage/statByAge.php Blanchflower, D. G. (2009). Happiness and Health Care Coverage. IZA Discussion Paper No. 4450. Retrieved from https://ssrn.com/abstract=1489273 Chandoevwit & Thampanishvong (2016). Valuing Social Relationships and Improved Health Condition Among the Thai Population. J Happiness Stud, 17(5): 2167–2189. https://doi.org/10.1007/s10902-015-9690-0 Clark, A. E., Fleche, S., Layard, R., Powdthavee, N., & Ward, G. (2018). Origins of Happiness: The Science of Well-Being over the Life Course. Origins of Happiness: The Science of Well-Being over the Life Course. Princeton; Oxford: Princeton University Press. Clark, A. E., Frijters P., & Shields, M. A. (2008). Relative Income, Happiness, and Utility: An Explanation for the Easterlin Paradox and Other Puzzles. Journal of Economic Literature, 46 (1), 95-144. Diener, E., Suh, E., Lucas, R. E., & Smith, H. (1999). Subjective Well-Being: Three Decades of Progress. Psychological Bulletin, 125(2), 276-302. Dolan, P. & Metcalfe, R. (2012). Measuring Subjective Wellbeing: Recommendations on Measures for Use by National Governments. Journal of Social Policy, 41 (2), pp. 409- 427. Fehr, E., & Fischbacher, U. (2004). Social Norms and Human Cooperation. Trends Cogn Sci, 8(4), 185-190. George, D. & Mallery, P. (2003) SPSS for windows step by step: A simple guide and reference, 11.0 update. 4th Edition, Allyn & Bacon, Boston. Grootaert, C. (1998). Social Capital: the Missing Link? Social Capital Initiative Working Paper No. 3 the World Bank Social Development Family Environmentally and Socially Sustainable Development Network. 114

Helliwell, J. F., & Putnam, R. D. (2004). The Social Context of Well-Being. Philosophical transactions of the Royal Society of London. Series B, Biological sciences, 359(1449), 1435-1446. doi:10.1098/rstb.2004.1522 Helliwell, J. F., Huang, H., & Wang, S. (2016). New Evidence on Trust and Well-Being. NBER Working Paper 22450, National Bureau of Economic Research, Inc. Helliwell, J. F., Huang, H., & Wang, S. (2019). Changing World Happiness. In J. F. Helliwell, R. Layard, & J. Sachs (Eds.), World Happiness Report 2019. Retrieved from https://s3.amazonaws.com/happiness-report/2019/WHR19.pdf Hudson, J. (2006), Institutional Trust and Subjective Well‐Being across the EU. Kyklos, 59: 43- 62. doi:10.1111/j.1467-6435.2006.00319.x Julia, B. B. (2001). Comparisons of Economic Mobility. The Brookings Institution, 1–9. Luechinger, S. (2009). Valuing Air Quality Using the Life Satisfaction Approach. The Economic Journal, 119(536), 482-515. Mannheim, K. (1952). The problem of generations. In: Kecskemeti, P (ed.) Essays on the Sociology of Knowledge. London and New York: Routledge and Kegan Paul, 276–322. OECD. (2013). OECD Guidelines on Measuring Subjective Well-being. Paris: OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/9789264191655-en Peiró, A. (2006). Happiness, Satisfaction and Socio-economic Conditions: Some International Evidence. The Journal of Socio-Economics, 35(2), 348-365. doi:https://doi.org/10.1016/j.socec. 2005.11.042 Powdthavee, N. (2008). Putting a Price Tag on Friends, Relatives, and Neighbours: Using Surveys of Life Satisfaction to Value Social Relationships. Journal of Socio-Economics. 37. 1459-1480. doi: 10.1016/j.socec.2007.04.004. Steptoe, A., & Fancourt, D. (2019). Leading a Meaningful Life at Older Ages and its Relationship with Social Engagement, Prosperity, Health, Biology, and Time Use. Proceedings of the National Academy of Sciences, 116(4), 1207. doi:10.1073/pnas.1814723116 Stiglitz, J., Sen, A. K., & Fitoussi, J. P. (2009). The Measurement of Economic Performance and Social Progress Revisited: Reflections and Overview. Retrieved from https://hal- sciencespo.archives-ouvertes.fr/hal-01069384 Tavits, M. (2008). Representation, Corruption, and Subjective Well-Being. Comparative Political Studies, 41(12), 1607–1630. https://doi.org/10.1177/0010414007308537 115

Tay, L., Herian, M. N., & Diener, E. (2014). Detrimental Effects of Corruption and Subjective Well-Being. Social Psychological and Personality Science, 5(7), 751-759. doi:10.1177/ 1948550614528544 Van Praag, B. M. S. & Baarsma, B. E. (2005). Using Happiness Surveys to Value Intangibles: the Case of Airport Noise. Economic Journal, 115(500), 224–46. Wiking, M. (2017). The Key to Happiness: How to Find Purpose by Unlocking the Secrets of the World's Happiest People. London: Penguin Random House UK. World Bank Group. (2018). Fair Progress? Economic Mobility across Generations around the World. https://doi.org/10.1596/978-1-4648-1210-1 116

117

บทท่ี 4 สรปุ และขอ้ เสนอแนะ การศึกษานโยบายสาธารณะและความพึงพอใจในชีวิตของคนไทย 4.0 (ระยะที่ 1) มีวัตถุประสงค์ 2 ประการคือ 1. ประยุกต์แนวคิดความพึงพอใจในชีวิตเพื่อวิเคราะห์ราคาเงา ของปัจจัยทางสุขภาพ สังคม และทุน ทางสังคม ซึ่งจะช่วยทาให้ทราบว่าคนไทยให้มูลค่ากับพฤติกรรมหรือสถานการณ์ทางสุขภาพ สังคม และทุน ทางสงั คมเทา่ ไร 2. สารวจความพงึ พอใจในชวี ติ ของคนไทยกล่มุ ตัวอย่างใน 9 จังหวัด ท่คี รอบคลมุ ปจั จยั ดา้ นเศรษฐกิจ สังคม วัฒนธรรม และบรรทัดฐานทางสังคม ซ่ึงจะช่วยทาให้เกิดการวิจัยต่อเนื่องนาผลการสารวจไปวิเคราะห์ ความสมั พนั ธ์ของความพงึ พอใจในชีวิตกบั ปจั จยั ดา้ นเศรษฐกจิ สังคม วัฒนธรรม และบรรทดั ฐานทางสังคม การวเิ คราะหร์ าคาเงา การวิเคราะห์ “ราคาเงา” ด้วยวธิ ี Life Satisfaction Approach (LSA) จากขอ้ มูลการสารวจคณุ ภาพ ชีวติ ของประชาชนอย่างย่ังยืนตามหลกั เศรษฐกิจพอเพยี ง สรุปได้ว่า ความไว้วางใจกันในสงั คม ความใกล้ชิดกัน ในชุมชน การช่วยเหลือซึ่งกันและกันในชุมชน ความสามัคคีในชุมชน ความเหลื่อมล้าทางรายได้ในชุมชนท่ีต่า และการจัดการสิ่งแวดล้อมในชุมชน เช่น การลดใช้โฟมหรือถุงพลาสติก และพฤติกรรมการแยกขยะเป็น ประจา มีผลเชิงบวกต่อความพึงพอใจในชีวิต การไม่ประสบเหตุการณ์ร้าย เช่น ราคาผลผลิตตกต่า บุคคลใน ครัวเรือนเจ็บป่วยหรือตกงาน มีผลด้านบวกต่อความพึงพอใจในชีวิตของบุคคลในครอบครัวในปัจจุบัน ส่วน ประสบการณ์ท่ีเผชิญภัยธรรมชาติในอดีต 5 ปีที่ผ่านมา ไม่มีผลกระทบด้านจิตใจในระยะยาว ประชาชน ปรับตวั ได้เรว็ กวา่ เหตุการณร์ า้ ยดา้ นอืน่ ๆ ทาใหไ้ ม่มีผลตอ่ ความพึงพอใจในชวี ติ ในปจั จุบัน ปัจจัยทางด้านการเงินส่วนบคุ คล เช่น รายได้ การออมเงิน และการไม่มีหนี้ มีผลทางบวกต่อความพึง พอใจในชีวิต การหย่าร้าง และแยกกันอยู่ ทาให้ความพึงพอใจในชีวิตลดลงเม่ือเทียบกับกลุ่มคนโสด ส่วน สุขภาพที่ดี ครอบครัวท่ีอบอุ่น สมรรถภาพทางจิตใจที่เข้มแข็ง พฤติกรรมการไม่เล่นการพนันหรือหวย การไม่ ดมื่ สรุ าหรอื ด่มื บ้างเปน็ บางครั้ง มีผลทาใหค้ วามพงึ พอใจในชวี ติ เพ่ิมมากขนึ้ คนไทยให้ราคากับทุนทางสังคม โดยเฉพาะความอบอุ่นในครอบครัวที่เป็นหน่วยเล็กท่ีสุดของสังคม ได้รับการประเมินมูลค่าราคาเงาสูงท่ีสุด และอันดับอื่น ๆ รองลงมาคือ การให้ความช่วยเหลือกัน การท่ีคนใน ครัวเรือนไม่ตกงาน การที่คนในชุมชนรู้สึกใกล้ชิดกันมาก และการที่คนในครัวเรือนไม่เจ็บป่วย ราคาเงาของ การมคี รอบครวั อบอุ่นเท่ากับ 6,255 บาทตอ่ เดอื นหรอื 0.97 เท่าของรายได้ คนรุ่น Baby Boomer (อายุ 56 - 74 ปี) และ Gen X (อายุ 40 - 55 ปี) ประเมินราคาเงาของความอบอุ่นในครอบครัวมากกว่าคนรุ่น Gen Y (อายุ 24 - 39 ปี) ทุนทางสังคมที่เกิดจากการมีปฏิสัมพันธ์กับผู้อ่ืนนอกครัวเรือนได้รับการประเมินมูลค่าที่สูง เชน่ เดยี วกัน การทีค่ นในชุมชนรู้สกึ ใกล้ชิดกันได้รบั การประเมินราคาเงาเท่ากบั 4,637 บาทตอ่ เดอื นหรือ 0.72 เท่าของรายได้ ความไว้วางใจกันได้รับการประเมินมูลค่าราคาเงาเท่ากับ 1,906 บาทต่อเดือนหรือ 0.30 เท่า ของรายได้ ความสามัคคี มีการลงแขก เอาแรงกัน ได้รับการประเมินมูลค่าเท่ากับ 1,698 บาทต่อเดือนหรือ 118

0.26 เท่าของรายได้ เป็นท่ีน่าสังเกตว่า คนรุ่น Gen Y ให้มูลค่าหรือมีราคาเงาสูงกว่าคนรนุ่ อ่ืนในมิติด้านความ ไว้วางใจกนั การจดั การขยะ และความเหลอ่ื มลา้ ทีต่ า่ ความเสี่ยงทางสังคม เช่น การตกงาน การเจ็บป่วย การสูญเสียที่เกิดจากราคาผลผลิตตกต่า มีผลต่อ คนรุ่น Baby Boomer มากกว่าคนรุน่ อนื่ ทาให้คนรุ่นน้ปี ระเมนิ ราคาเงาของความเสี่ยงทางสังคมสูงมาก ราคา เงาของการไม่ประสบกับการตกงาน และการเจ็บป่วย ของคนรุ่น Baby Boomer เท่ากับ 4,710 บาทหรือ 0.74 เท่าของรายไดแ้ ละ 3,604 บาทต่อเดือนหรอื 0.57 เทา่ ของรายได้ การวิเคราะห์ด้วยข้อมูลการสารวจการบริโภคและการออม พบว่า สุขภาพที่ดีเม่ือเปรียบเทียบกับคน ทั่วไป การดูแลการเงินของตนเองเป็นประจา การออมเงินทุกเดือนเป็นประจา มีผลทางบวกต่อความพึงพอใจ ในชีวิต ในขณะที่พฤติกรรมเนือยนิ่ง มีผลทางลบต่อความพึงพอใจในชีวิต การประเมินว่าสุขภาพของตนเอง ดีกว่าคนท่ัวไปมาก มีราคาเงาสูงถึง 6,019 บาทต่อเดือนหรือเท่ากับรายได้เฉล่ียหน่ึงเดือน แสดงให้เห็นว่า สุขภาพดีเปน็ ผลลัพธ์สุดทา้ ยทค่ี นให้คณุ คา่ สงู กว่าพฤติกรรมสุขภาพและการเงินทมี่ ีวนิ ัย ราคาเงาของพฤติกรรม เนือยนิ่ง มีค่าเท่ากับ 4,961 บาทต่อเดือนหรือ 0.78 เท่าของรายได้ การประเมินราคาเงาของการมีวินัยทาง การเงิน ด้วยการดูแลการเงินของตนเองเป็นประจา และพฤติกรรมออมเงินทุกเดือนเป็นประจามีค่าเท่ากับ 4,577 บาทต่อเดอื นหรอื 0.76 เทา่ ของรายได้ และ 5,257 บาทตอ่ เดอื นหรอื 0.87 เทา่ ของรายได้ ตามลาดบั การสารวจความพงึ พอใจในชีวติ และปจั จยั ดา้ นเศรษฐกิจ สงั คม วฒั นธรรม และบรรทัดฐานทางสังคม แบบสารวจเกี่ยวกับความพึงพอใจในชีวิตในการศึกษาน้ีใช้เครื่องมือเดียวกับ British Office for National Statistics (ONS) มีการถามส่ีคาถามคือ การประเมินความพึงพอใจในชีวิตโดยรวม การประเมิน ความรสู้ ึกด้านบวกและด้านลบ และการประเมินคณุ ค่าและความหมายในชีวิต คาตอบมีสเกล 0 ถึง 10 คาตอบ 0 คือ “ไมพ่ งึ พอใจ หรือไม่รสู้ ึกเลย” และ 10 คือ “พงึ พอใจมากทีส่ ดุ หรือรสู้ กึ มากท่ีสดุ ” ประชากรเป้าหมายในการศึกษาครั้งนี้ หมายถงึ ประชาชนไทยอายุตง้ั แต่ 24 – 74 ปี จาแนกเปน็ กลุ่ม ตามรุ่น ได้แก่ Baby Boomer รุ่น Gen X และรุ่น Gen Y และเป็นผู้ที่อาศัยอยู่ในเขตเมือง (ในเขตเทศบาล) ในภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนอื ภาคใต้ และกรุงเทพฯ และปรมิ ณฑล การกาหนดขนาดตวั อยา่ งภายใต้ ทรัพยากรและเวลาที่จากัดจึงเป็นแบบเจาะจงคือ ภาคละ 600 ตัวอย่าง ผลการเก็บข้อมูลได้จานวนตัวอย่าง ทั้งหมด 2,476 ตวั อยา่ ง การสารวจความพงึ พอใจในชีวิตของคนไทยครั้งน้ี ดาเนินการในช่วงทมี่ เี หตุการณไ์ มป่ กติ ประเทศไทย และประเทศอ่ืน ๆ ต่างเผชิญวิกฤตจากโรคระบาดโควิด-19 ผลการสารวจสรุปพบว่า กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่ เป็นแรงงานนอกระบบ และทางานประจาเพียงอย่างเดียวใช้เวลาทามาหากินสัปดาห์ละ 35 - 48 ชั่วโมง ยกเว้นคนภาคตะวันออกเฉียงเหนือที่ 1 ใน 5 ต้องทางานหลายอย่างและใช้เวลาทางานมากกว่าคนภาคอื่น มี แรงงานสว่ นหน่ึงทตี่ กงานเพราะถกู เลกิ จา้ งหรือพักงานไม่มีกาหนดจากเหตุการณโ์ รคระบาด โดยเฉพาะคนภาค ตะวันออกเฉียงเหนือประสบปัญหาตกงานกว่าภาคอื่น ๆ เมื่อให้เปรียบเทียบรายได้กับคนในชุมชน ตัวอย่าง ส่วนใหญค่ ิดว่าตนอยใู่ นกลมุ่ กลาง ๆ ไมร่ วยหรือจนกว่าคนในชุมชน แตถ่ ้าเปรียบเทียบกบั ประชากรท้ังประเทศ ส่วนใหญ่จะคิดว่าครัวเรือนของตนเองค่อนข้างยากจน โดยเฉพาะคนภาคตะวันออกเฉียงเหนือ แต่อย่างไรก็ ตาม คนทกุ ภาคก็ยังพงึ พอใจในการเงินของครวั เรอื นในระดบั กลางไม่แย่ไปและกไ็ ม่ดีจนเกินไป กลมุ่ ตวั อย่างส่วนใหญม่ คี วามพึงพอใจในชีวติ โดยรวมในระดบั ค่อนขา้ งสูง มคี วามสขุ ในชวี ติ คอ่ นขา้ งสูง และมีความวิตกกังวลในชีวิตค่อนข้างน้อย โดยรวมยังรู้สึกว่าสิ่งท่ีตนเองทาอยู่ในทุก ๆ วันนั้นมีคุณค่า ค่อนข้างมาก ยกเว้นคนกรุงเทพฯ และปริมณฑลที่ความพึงพอใจในชีวิตและมีความสุขน้อยกว่าคนภาคอ่ืน 119

ส่วนเหตุการณ์โรคระบาดโควิด-19 น้ันทาให้คนส่วนใหญ่รู้สึกวิตกกังวลมากกว่าปกติ และยังมีผลกระทบทาง ลบต่อความพึงพอใจในชีวิตมากอีกด้วย แม้ว่าคนภาคตะวันออกเฉียงเหนือจะต้องทางานหนักกว่าคนภาคอื่น และยงั มีบางสว่ นต้องตกงานเพราะสถานการณ์โรคระบาด แตค่ นภาคตะวันออกเฉยี งเหนือกย็ งั มีความพึงพอใจ ในชีวิตและความสขุ ดี และรสู้ กึ วา่ สง่ิ ที่ทาอย่นู ั้นมีคณุ ค่าในชีวติ มาก เรามักได้ยินผู้คนบ่นเรื่องคุณภาพการศึกษาของไทย แต่การสารวจพบวา่ คนส่วนใหญ่เห็นวา่ การได้รบั โอกาสทางการศึกษาท่ีมีคุณภาพโดยรวมนั้นดีข้ึนเร่ือย ๆ ในแต่ละรุ่น ส่วนโอกาสด้านอาชีพ ท้ังแง่ของการหา งานและรายได้ คนภาคเหนือและภาคตะวันออกเฉียงเหนือคิดว่าตนเองมีโอกาสท่ีดีกว่ารุ่นพ่อแม่ นอกจากน้ี ถ้ามองเร่ืองความมั่นคงในชีวิตคนภาคเหนือและภาคตะวันออกเฉียงเหนือค่อนข้างคล้ายกันคือ มีความม่ันคง ทางการเงินค่อนข้างต่า ไม่คิดว่าตนเองมีรายได้ที่เพียงพอต่อการยังชีพในปัจจุบัน ไม่เห็นด้วยว่าตนเองจะมี รายรับที่เพียงพอเม่ือเกษียณอายุ และไม่คิดว่าตนเองจะมีเงินออมไว้ใช้จ่ายที่เพียงพอเมื่อตกงาน และที่สาคัญ คือ คนกลุ่มน้ีค่อนข้างไม่ไว้วางใจหรือค่อนข้างไม่เห็นด้วยว่า ภาครัฐจะเข้ามาช่วยเหลือพวกเขาเมื่อโชคร้าย ลาบาก ยากจน ดังนั้น คนภาคเหนอื และภาคตะวันออกเฉียงเหนือจงึ ใหค้ วามสาคญั กับการมองหางานท่ีมีความ ม่นั คง ไม่มคี วามเสีย่ งจากการถูกเลิกจา้ ง หรอื วา่ งงาน ข้อเสนอแนะ คนไทยให้คุณค่ากับทุนทางสังคมและการลดความเส่ียงทางสังคม ทุนทางสังคมท่ีได้รับการตีราคาสูง ที่สุดคือ การมีครอบครวั อบอ่นุ และอนั ดบั รองลงมาคือ การมีชุมชนที่คนไว้วางใจกัน ใกลช้ ดิ กัน และรว่ มมอื กัน ในการทากิจกรรมต่าง ๆ ส่วนเร่ืองความเสี่ยงทางสังคมที่คนไทยตีราคาให้สูงมากคือ ความเส่ียงในการตกงาน และการเจ็บป่วย ผลการศึกษานาไปสู่ขอ้ เสนอแนะเชิงนโยบายดังน้ี 1. นโยบายด้านครอบครัว เน้นเรื่องการมีปฏิสัมพันธ์ที่ดีของสมาชิกในครอบครัว ซ่ึงแต่ละ ครอบครัวมีลักษณะด้านประชากรท่ีแตกต่างกัน เช่น การเป็นครอบครัวแบบคนหนึ่งร่นุ สอง รุ่น หรือสามรุ่น ครอบครัวแต่ละประเภทอาจจะต้องการการกระตุ้นทางนโยบายที่แตกต่าง กัน การจะเป็นครอบครัวท่ีอบอุ่นได้อาจจะมีหลายองค์ประกอบ แต่โดยรวมแล้วภาครัฐ สามารถสร้างกลไกสนบั สนุนให้คนในครอบครวั ไดใ้ ชเ้ วลาอยูร่ ่วมกนั มากขึน้ เชน่ - ส่งเสริมให้สมาชิกในครอบครัวได้ใช้เวลาร่วมกันเต็มท่ีอย่างน้อยหน่ึงวันต่อสัปดาห์ โดยการกาหนดให้วนั อาทติ ย์เปน็ วันหยุดสาหรบั ครอบครัว การจ้างงานในวันอาทิตย์ ควรมีต้นทุนสูงกว่าวันอ่ืน ๆ และสูงกว่าอัตราท่ีใช้ในปัจจุบัน ซึ่งในสถานการณ์ ปัจจุบันนั้น กฎหมายกาหนดให้วันหยุดประจาสัปดาห์เป็นวันใดก็ได้ (ไม่จาเป็นต้อง เป็นวันอาทิตย์) ทาให้คนในครอบครัวมีวันหยุดไม่ตรงกัน เช่น เด็กและข้าราชการ หยดุ ในวันเสาร์และอาทติ ย์ แตล่ กู จ้างเอกชนหรอื ผูร้ ับจ้างรายวนั บางกลุ่มไดห้ ยุดงาน ในวันอื่น ทาให้คนครอบครัวชนช้ันกลางอาจมีวันหยุดไม่ตรงกัน และไม่สามารถทา กิจกรรมครอบครัวได้พร้อมหน้ากัน เม่ือเวลาผ่านไปหลาย ๆ ปี คนในครอบครัว รวมถึงเครือญาติในลักษณะนี้จะขาดโอกาสในการสะสมความสัมพันธ์ที่ดีที่เป็น คณุ ลกั ษณะของครอบครัวอบอนุ่ - ส่งเสริมให้สมาชิกในครอบครัวที่เดินทางพร้อมกันด้วยการขนส่งสาธารณะในวัน อาทิตย์จ่ายค่าเดินทางที่ถูกลง และส่งเสริมการท่องเท่ียวพร้อมหน้ากันในครอบครวั 120

โดยเสยี คา่ ผ่านประตูในสถานท่ีทเ่ี ป็นกจิ กรรมครอบครัวในราคาท่ตี า่ หรือฟรี เช่น คา่ ผ่านประตูพิพิธภณั ฑ์ สวนสัตว์ สวนสนกุ มรี าคาทถี่ กู ลงหรือฟรีสาหรบั ครอบครวั - สนับสนนุ ใหป้ ระชาชนทวั่ ไปเข้าถงึ บริการปรึกษาปัญหาครอบครัวในราคาถูกลงหรือ ฟรี เพือ่ ลดและป้องกนั ปญั หาการหย่ารา้ ง อย่างไรก็ดี ความสัมพันธ์ในครอบครัวเป็นเร่ืองซับซ้อน ปัญหาในครอบครัวเกิดขึ้นได้จาก หลายสาเหตุ ขอ้ เสนอข้างตน้ เป็นเพียงบางส่วนของนโยบายครอบครัวเท่าน้นั 2. นโยบายด้านทุนทางสงั คมในระดับที่ใหญก่ วา่ ครอบครวั ซง่ึ อาจเปน็ เพื่อน ญาติ เพอื่ นร่วมงาน เพ่ือนบ้าน เพ่ือนในกลุ่มที่มีความสนใจตรงกัน หรือคนรู้จักในสังคมที่กว้างขึ้น จากผล การศึกษา คนไทยให้ความสาคัญกับความรู้สึกใกล้ชิดกัน การไว้วางใจกัน และการรักษา ส่งิ แวดล้อมในชุมชนร่วมกนั สามารถนาไปส่นู โยบายสาธารณะ เช่น - นโยบายด้านการศึกษาท่ีมีเรื่องจิตสานึกในการทางานร่วมกับผู้อ่ืน และจิตสานึกใน การทางานเพ่ือส่วนรวมโดยไม่หวังผลตอบแทน การสร้างจิตสานึกเหล่านี้สามารถ เปน็ สว่ นหนึง่ ของการศึกษา เช่น โรงเรียนในประเทศเยอรมันให้นักเรียนระดบั มัธยม ไปทางานอาสาสมัครและเป็นส่วนหน่ึงของการเรียน หรอื การสง่ เสริมให้ผู้ปกครองมี ส่วนร่วมในการทาขนมมาแบ่งปันกันในโรงเรียน ช่วยส่งเสริมให้ผู้ปกครองและ นักเรยี นฝึกฝนการมีปฏิสมั พนั ธเ์ ชงิ บวกต่อกนั - นโยบายระดับองค์กรปกครองส่วนท้องถ่ิน ด้วยการสร้างทุนทางสังคมในระดับ ชุมชนท่ีมีความหลากหลาย เหมาะกับการออกแบบนโยบายสาหรับองค์กรปกครอง ระดับท้องถิ่นมากกว่าหน่วยราชการกลาง การสร้างปฏิสัมพันธ์ในชุมชนกระตุ้นได้ ด้วยการทาให้ชุมชนมีความเป็น Sharing Economy มากขึ้น เช่น นโยบายธนาคาร เวลา ให้คนที่มีเวลาว่างทางานบางอย่าง เช่น ช่วยเหลือดูแลเด็กหรือผู้สูงอายุเป็น เวลา 10 ชั่วโมง แล้วในวันหลังจึงขอเวลาจากผู้อ่ืนในกลุ่มที่มา Share เวลาร่วมกัน กลับคืนมา 10 ช่ัวโมง การ Share เวลาและกิจกรรมอาจจะมีความหลากหลาย ขึ้นกับว่าชุมชนนัน้ มีทรัพยากรประเภทไหนให้แบง่ ปันกัน ในชมุ ชนเกษตร อาจมีการ Share เครอ่ื งมือ หรือเครอ่ื งจักร ท่ใี ช้ชว่ ยประกอบการทาเกษตร ท่ีมรี าคาแพง และ หนึ่งปีมีการใช้เพียงไม่ก่ีครั้ง เพื่อแบ่งเบาการกู้เงินของเกษตรกร และช่วยเหลือกัน จัดสรรทรัพยากรของส่วนรวมซ่ึงอาจชว่ ยสร้างทนุ ทางสังคมในชมุ ชนไดอ้ ีกดว้ ย 3. นโยบายด้านคุ้มครองความเส่ียงทางสังคม เช่น การตกงาน และการเจ็บป่วย ในปัจจุบัน ประเทศไทยมีหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้าอยู่แล้ว หมายความว่า ประชาชนทุกคนมี หลักประกันสขุ ภาพอย่างน้อยหนงึ่ สิทธิในการรักษาพยาบาล ซึง่ หลักประกันสขุ ภาพถว้ นหน้า มีส่วนเสริมสร้างความพึงพอใจในชีวิตแก่คนไทย เช่นเดียวกันกับประเทศท่ีพัฒนาแล้วท่ีมี สวัสดิการเข้มแข็ง ส่วนความเส่ียงด้านการตกงานยังคงเป็นความเสี่ยงใหญ่และมีผลกระทบ สูง นโยบายสาธารณะทสี่ ามารถทาได้ เช่น - นโยบายที่นาไปสู่การป้องกันการเลิกจ้าง เช่น การสนับสนุนค่าจ้างให้สถาน ประกอบการ (Wage Subsidy) หรือนโยบายเศรษฐกิจมหภาคที่รัฐควรมีหนทาง กระตุ้นเศรษฐกจิ เม่อื เกดิ การชะงักงนั ของการบรโิ ภคหรอื การลงทุนจากภาคเอกชน 121

- การขยายความครอบคลุมของระบบประกันสังคมไปยังแรงงานในระบบท่ียังเข้าไม่ ถึงระบบประกันสังคมให้มากขนึ้ ระบบประกันสังคมให้ความคุ้มครองแกล่ ูกจ้างท่ีตก งานให้ได้รับเงินประโยชน์ทดแทน 6 เดือนจึงสามารถช่วยลดความยากลาบากแก่ ครอบครัวท่ีมสี มาชกิ ตกงานได้ระดบั หนง่ึ - นโยบายเสริมทักษะและความรู้แก่แรงงานทุกระดับให้สามารถกลับเข้าสู่ ตลาดแรงงานได้อย่างรวดเร็ว แม้ว่าในปัจจุบันรัฐได้มีกลไกน้ีอยู่บ้างแล้ว แต่ด้วย สถานการณ์โลกที่เปลี่ยนไปอย่างรวดเร็ว นโยบายเสริมทักษะและความรู้ควรมีการ ปรบั ให้เข้ากบั ยุคสมยั ดว้ ย - นโยบายสาหรับแรงงานนอกระบบให้สามารถสร้างรายได้เพียงพอแก่การยังชีพ ประเทศไทยมีแรงงานนอกระบบจานวนมาก และมีอาชีพหลักคือ ทางานในภาค บริการ ทางานค้าขาย และเป็นเกษตรกร ทักษะพ้ืนฐานท่ีแรงงานนอกระบบขาดคือ การจัดการทางการเงิน การช่วยเหลือให้แรงงานนอกระบบมีรายได้เพียงพอแก่การ ยังชีพไม่ใช่เรื่องง่าย แต่มีความจาเป็น ซ่ึงในการศึกษานี้ได้ชี้ให้เห็นว่าการมีงานทา เป็นส่งิ ท่ชี ว่ ยเสรมิ ความพงึ พอใจให้แก่ชวี ติ ผลการศึกษา “ราคาเงา” ยังสามารถนาไปใช้ประโยชน์ในเชิงนโยบายสาธารณะทางอ้อม เช่น นาไป เป็นตัวแทนทางการเงินในการวิเคราะห์ผลประโยชน์ของโครงการด้านสังคม เช่น โครงการที่ช่วยให้คนมี สุขภาพดี ช่วยให้เดก็ มีกิจกรรมกับผู้ปกครอง เพ่ือน หรือเพ่ือนบ้าน ช่วยให้มีการจัดการขยะในชุมชน ราคาเงา ท่ีได้จากการศึกษานี้จะช่วยให้การวิเคราะห์ผลประโยชน์ของโครงการมีความรอบด้านในมิติของสังคมและ สิ่งแวดลอ้ มมากขึน้ ส่วนการสารวจความพึงพอใจในชวี ิตที่ทาในการศึกษา ระยะที่ 1 น้ี ยังไม่สามารถนาไปสู่ข้อเสนอทาง นโยบายได้ จาเปน็ จะตอ้ งมีการวจิ ยั ในระยะต่อไปเพ่ือให้ทราบวา่ บทบาทของภาครฐั และความไวว้ างใจต่อรัฐใน การจัดนโยบายสาธารณะว่ามีผลทาให้ความพึงพอใจในชีวิตเพ่ิมขึ้นหรือไม่ และปัจจัยด้านสังคม วัฒนธรรม และบรรทดั ฐานทางสงั คมมผี ลตอ่ ความชอบนโยบายสาธารณะทีแ่ ตกตา่ งกันระหวา่ งคนไทยรนุ่ ตา่ ง ๆ หรือไม่ 122

ภาคผนวก ก ผลประมาณการครบทกุ ตัวแปร ตารางที่ ก1 ผลประมาณการความพงึ พอใจในชวี ิตจากข้อมูลการสารวจคุณภาพชีวิตของประชาชนอยา่ งยง่ั ยืน ตามหลกั เศรษฐกจิ พอเพยี ง เปรียบเทยี บด้วยวธิ ี Ordered Probit GMM และ 2SLS ตัวแปร Ordered Probit IV-GMM 2SLS ทุนทางสงั คม ความเหลอ่ื มล้า และสง่ิ แวดล้อม ค่าสมั ประสิทธ์ิ คา่ สมั ประสทิ ธิ์ ค่าสัมประสทิ ธิ์ ครอบครัวอบอุ่นมาก 0.604*** 0.639*** 0.639*** ครอบครวั อบอุ่นมากทสี่ ุด (0.021) (0.023) (0.023) ชมุ ชนหา่ งเหินปานกลาง 0.934*** 0.966*** 0.965*** (0.023) (0.026) (0.026) ชมุ ชนใกลช้ ิดกนั พอสมควร ถงึ มาก 0.118*** 0.131*** 0.131*** (0.018) (0.020) (0.020) ให้ความช่วยเหลือมาก 0.21*** 0.242*** 0.241*** ใหค้ วามชว่ ยเหลอื มากท่สี ดุ (0.018) (0.021) (0.021) 0.208*** 0.215*** 0.215*** มีกิจกรรมลงแขก (0.011) (0.012) (0.012) 0.335*** 0.342*** 0.341*** ม่นั ใจว่าไดก้ ระเปา๋ เงินคืน (0.019) (0.021) (0.021) ความเหลือ่ มลา้ ทางรายได้ไม่มาก 0.073*** 0.082*** 0.083*** (0.009) (0.010) (0.010) ลดใชโ้ ฟมหรอื ถุงพลาสตกิ 0.085*** 0.094*** 0.093*** (0.013) (0.013) (0.013) แยกขยะเป็นประจา 0.086*** 0.088*** 0.088*** ประสบการณ์ดา้ นลบของครัวเรอื น (0.011) (0.011) (0.011) ไม่ประสบเหตุการณภ์ ยั ธรรมชาติ 0.027*** 0.032*** 0.032*** (0.005) (0.006) (0.006) ไม่ประสบเหตกุ ารณร์ าคาผลผลติ ตกต่า 0.138*** 0.135*** 0.135*** ไมป่ ระสบเหตุการณก์ ารเจบ็ ป่วยของบคุ คลในครัวเรอื น (0.009) (0.010) (0.010) ไม่ประสบเหตกุ ารณ์บคุ คลในครวั เรอื นตกงาน 0.021 0.051*** 0.051*** (0.023) (0.013) (0.013) เศรษฐกิจและสงั คม 0.062*** 0.213*** 0.212*** ln รายได้ครัวเรือน (0.013) (0.020) (0.020) มเี งินออม 0.212*** 0.338*** 0.338*** (0.018) (0.026) (0.026) 0.320*** (0.024) 0.268*** 0.270*** (0.025) (0.025) 0.170*** 0.225*** 0.225*** (0.006) (0.015) (0.015) 0.247*** (0.010) 123

ตวั แปร Ordered Probit IV-GMM 2SLS ไมม่ ีหนี้ คา่ สัมประสทิ ธิ์ คา่ สมั ประสิทธิ์ คา่ สัมประสทิ ธิ์ ประกอบอาชีพเกษตรกร สมรส 0.123*** 0.154*** 0.155*** หม้าย (0.009) (0.011) (0.011) หย่าร้าง 0.07*** 0.075*** 0.075*** แยกกนั อยู่ (0.011) (0.012) (0.012) ลกั ษณะสว่ นบุคคลและสขุ ภาพ 0.043** 0.009 0.008 สขุ ภาพปานกลาง (0.017) (0.020) (0.020) สขุ ภาพดี -0.022 -0.034 -0.034 สขุ ภาพดมี าก (0.020) (0.022) (0.022) ดม่ื เคร่ืองดมื่ แอลกอฮอล์บางครง้ั -0.115*** -0.127*** -0.128*** ไมด่ ม่ื เคร่ืองดม่ื แอลกอฮอล์ (0.029) (0.032) (0.032) ยอมรับปญั หาได้ในระดับมาก -0.100*** -0.109*** -0.109*** ยอมรบั ปญั หาไดใ้ นระดบั มากท่สี ดุ (0.028) (0.030) (0.030) ควบคุมอารมณไ์ ด้มาก ควบคุมอารมณไ์ ดม้ ากทส่ี ดุ 0.261*** 0.274*** 0.273*** มนั่ ใจทจ่ี ะเผชญิ เหตุการณ์ร้ายแรงไดใ้ นระดบั มาก (0.020) (0.024) (0.024) มน่ั ใจท่จี ะเผชญิ เหตกุ ารณร์ ้ายแรงได้ในระดับมากทส่ี ดุ 0.432*** 0.45*** 0.449*** เล่นการพนันหรอื หวย (0.020) (0.024) (0.024) เพศชาย 0.627*** 0.647*** 0.647*** อายุ (0.024) (0.027) (0.027) อาย2ุ / 100 0.049** 0.054*** 0.054*** (0.019) (0.020) (0.020) 0.09*** 0.092*** 0.093*** (0.019) (0.020) (0.020) 0.05*** 0.055*** 0.055*** (0.014) (0.014) (0.014) 0.184*** 0.178*** 0.177*** (0.026) (0.027) (0.027) 0.053*** 0.057*** 0.057*** (0.017) (0.018) (0.018) 0.103*** 0.102*** 0.104*** (0.028) (0.029) (0.029) 0.160*** 0.164*** 0.165*** (0.016) (0.017) (0.017) 0.217*** 0.223*** 0.224*** (0.027) (0.028) (0.028) -0.118*** -0.138*** -0.139*** (0.034) (0.037) (0.037) -0.001 -0.006 -0.006 (0.011) (0.011) (0.011) -0.003* -0.006*** -0.006*** (0.002) (0.002) (0.002) 0.008*** 0.01*** 0.01*** 124

ตัวแปร Ordered Probit IV-GMM 2SLS ค่าสมั ประสทิ ธิ์ คา่ สมั ประสทิ ธิ์ คา่ สมั ประสทิ ธิ์ (0.002) (0.002) (0.002) ประถมศึกษา 0.05*** 0.051*** 0.051*** (0.011) (0.013) (0.013) มัธยมศกึ ษาตอนต้น 0.112*** 0.099*** 0.098*** (0.018) (0.020) (0.020) มธั ยมศึกษาตอนปลาย 0.181*** 0.155*** 0.154*** (0.017) (0.021) (0.021) อนุปริญญา 0.169*** 0.121*** 0.12*** (0.027) (0.031) (0.031) ปริญญาตรี 0.239*** 0.168*** 0.165*** (0.020) (0.030) (0.030) สงู กวา่ ปริญญาตรี 0.358*** 0.244*** 0.239*** (0.039) (0.048) (0.048) ค่าคงที่ -1.612*** -1.632*** (0.213) (0.214) /cut1 0.811 (0.098) /cut2 2.624 (0.089) /cut3 3.187 (0.089) /cut4 4.100 (0.090) /cut5 5.264 (0.090) จานวนกล่มุ ตวั อยา่ ง 61,302 60,493 60,493 Pseudo R-squared 0.071 Log-likelihood -89,573.26 R-squared 0.1984 0.1982 Likelihood Ratio (LR) Chi-Square 13,708.58 LR Chi-square (P-value) 0.000 Wald statistic 14,795.07 14,789.49 หมายเหตุ : *** ระดับนัยสาคญั ทางสถิตทิ ่ี 1% ** ระดบั นยั สาคัญทางสถิตทิ ่ี 5% * ระดับนยั สาคัญทางสถิตทิ ี่ 10% 125

ตารางท่ี ก2 ผลการประมาณการความพึงพอใจในชีวติ ดว้ ยวิธี GMM ของคน 3 ร่นุ ตัวแปร Baby Boomer IV-GMM Gen Y ค่าสัมประสทิ ธ์ิ Gen X ค่าสัมประสทิ ธ์ิ ทุนทางสังคม ความเหลือ่ มล้า และ ค่าสมั ประสิทธิ์ สิง่ แวดลอ้ ม 0.688*** 0.528*** ครอบครัวอบอ่นุ มาก (0.037) 0.628*** (0.059) 1.036*** (0.040) 0.799*** ครอบครวั อบอนุ่ มากทส่ี ดุ (0.041) 0.93*** (0.066) 0.074** (0.044) 0.152*** ชุมชนใกลช้ ิดปานกลาง (0.035) 0.17*** (0.040) 0.188*** (0.032) 0.249*** ชมุ ชนใกลช้ ิดกนั พอสมควร ถงึ มาก (0.036) 0.275*** (0.045) 0.192*** (0.033) 0.25*** ใหค้ วามชว่ ยเหลอื ผอู้ ่นื บ่อยคร้งั (0.019) 0.21*** (0.032) 0.321*** (0.020) 0.389*** ใหค้ วามช่วยเหลอื เป็นประจา (0.034) 0.348*** (0.058) 0.063*** (0.035) 0.093*** มกี จิ กรรมลงแขก (0.015) 0.1*** (0.028) 0.061*** (0.016) 0.17*** มน่ั ใจวา่ ได้กระเป๋าเงนิ คืน (0.020) 0.11*** (0.041) 0.083*** (0.022) 0.135*** ความเหลื่อมลา้ ทางรายไดไ้ ม่มาก (0.017) 0.073*** (0.033) 0.021** (0.019) 0.047*** ลดใช้โฟมหรอื ถงุ พลาสตกิ (0.009) 0.035*** (0.015) 0.128*** (0.011) 0.2*** แยกขยะเปน็ ประจา (0.015) 0.125*** (0.028) (0.016) ประสบการณ์ดา้ นลบของครัวเรอื น 0.063*** -0.027 ไม่ประสบเหตกุ ารณร์ าคาผลผลติ ตกตา่ (0.019) 0.068*** (0.044) ไม่ประสบเหตกุ ารณก์ ารเจบ็ ป่วยของ (0.021) บุคคลในครวั เรอื น 0.213*** 0.065 0.222*** 126

ตัวแปร Baby Boomer IV-GMM Gen Y ค่าสัมประสิทธ์ิ Gen X คา่ สัมประสทิ ธิ์ ไม่ประสบเหตุการณ์บคุ คลในครวั เรอื นตก ค่าสัมประสิทธ์ิ งาน (0.030) (0.037) (0.071) เศรษฐกิจและสังคม ln รายได้ครัวเรอื น 0.345*** 0.32*** 0.306*** มเี งนิ ออม (0.060) ไมม่ ีหนี้ (0.047) (0.043) ประกอบอาชพี เกษตรกร 0.306*** สมรส 0.253*** 0.293*** (0.097) หม้าย (0.037) (0.047) 0.198*** หย่าร้าง 0.214*** 0.232*** (0.042) แยกกันอยู่ (0.023) (0.025) 0.122*** ลักษณะสว่ นบุคคลและสขุ ภาพ 0.183*** 0.122*** (0.030) สขุ ภาพปานกลาง (0.018) (0.017) 0.087** สุขภาพดี 0.081*** 0.125*** (0.041) สขุ ภาพดมี าก (0.018) (0.022) -0.006 ดม่ื เคร่อื งดืม่ แอลกอฮอลบ์ างคร้ัง -0.056 0.055 (0.043) (0.041) (0.036) -0.279** -0.102*** 0.01 (0.123) (0.039) (0.043) -0.404*** -0.202*** -0.007 (0.087) (0.059) (0.048) -0.29*** -0.196*** -0.019 (0.075) (0.055) (0.044) 0.263 0.267*** 0.31*** (0.240) (0.034) (0.065) 0.338 0.464*** 0.45*** (0.235) (0.035) (0.064) 0.57** 0.674*** 0.638*** (0.235) (0.043) (0.066) 0.054 0.086** 0.047 (0.050) (0.036) (0.029) 127

ตัวแปร Baby Boomer IV-GMM Gen Y ไมด่ มื่ เครือ่ งดมื่ แอลกอฮอล์ ค่าสมั ประสิทธิ์ Gen X ค่าสมั ประสิทธ์ิ ยอมรบั ปัญหาได้ในระดบั มาก คา่ สมั ประสทิ ธ์ิ ยอมรบั ปญั หาไดใ้ นระดับมากที่สดุ 0.134*** 0.075** 0.061 ควบคมุ อารมณไ์ ดม้ าก (0.035) (0.029) (0.051) ควบคมุ อารมณไ์ ดม้ ากทสี่ ดุ 0.032 0.059** 0.008 มั่นใจที่จะเผชญิ เหตุการณร์ ้ายแรงไดใ้ น (0.023) (0.024) (0.040) ระดบั มาก 0.161*** 0.158*** 0.122 มัน่ ใจทจี่ ะเผชญิ เหตุการณร์ ้ายแรงไดใ้ น (0.043) (0.043) (0.076) ระดบั มากที่สุด 0.101*** 0.048 0.008 เล่นการพนนั หรอื หวย (0.027) (0.030) (0.050) 0.197*** 0.086* -0.058 เพศชาย (0.046) (0.048) (0.079) อายุ อายุ2/ 100 0.189*** 0.151*** 0.139*** ประถมศึกษา (0.049) มธั ยมศกึ ษาตอนต้น (0.026) (0.029) 0.15* มธั ยมศึกษาตอนปลาย 0.236*** 0.21*** (0.081) อนุปรญิ ญา -0.01 (0.044) (0.046) (0.087) -0.209*** -0.14*** 0.008 (0.069) (0.052) (0.030) -0.027 0.006 -0.069 (0.019) (0.019) (0.047) -0.061 0.111 0.013 (0.038) (0.073) (0.035) 0.066* 0.094 -0.002 (0.039) (0.070) (0.027) 0.064** 0.186** 0.039** (0.028) (0.073) (0.017) 0.089** 0.183** 0.078** (0.035) (0.078) (0.037) 0.227** 0.132*** 0.184*** (0.037) (0.037) 0.111* 0.093* 128

IV-GMM ตวั แปร Baby Boomer Gen X Gen Y ค่าสัมประสิทธ์ิ คา่ สัมประสทิ ธ์ิ ค่าสมั ประสทิ ธ์ิ ปรญิ ญาตรี (0.064) (0.051) (0.093) สูงกว่าปริญญาตรี 0.161*** 0.174*** 0.226** คา่ คงที่ (0.049) (0.055) (0.101) 0.173** 0.266*** 0.43*** (0.081) (0.080) (0.154) -2.185* -(0.602) -(0.550) (1.168) (0.968) (1.135) จานวนกลมุ่ ตัวอยา่ ง 24,854 21,643 7,108 R-squared 0.207 0.191 0.192 หมายเหตุ : *** ระดับนัยสาคญั ทางสถิตทิ ่ี 1% ** ระดับนัยสาคัญทางสถิติท่ี 5% * ระดับนยั สาคัญทางสถิติที่ 10% IV-GMM คอื การใช้วิธี Instrumental variable estimators ดว้ ยแบบจาลอง Generalized Method of Moments (GMM) 129

ภาคผนวก ข เคร่อื งมือในการวจิ ยั การสารวจความพึงพอใจในชีวติ ของคนไทย วัตถุประสงค์ เพื่อสารวจความพึงพอใจในชีวิตของคนไทย ที่ครอบคลุมปัจจัยด้านเศรษฐกิจ สังคม วัฒนธรรม และ บรรทดั ฐานทางสังคม โดยเน้นความแตกตา่ งระหวา่ งรนุ่ คาตอบของท่านจะเป็นประโยชน์ในการวิเคราะห์ความสัมพันธ์ของปัจจัยด้านเศรษฐกิจ สังคม วัฒนธรรมและ บรรทัดฐานทางสังคม ต่อความพึงพอใจในชีวิตของคนไทย และความชอบต่อนโยบายสาธารณะ โดยข้อมูลของท่านจะเกบ็ ไว้ เปน็ ความลบั และใชป้ ระโยชน์เพื่อการวจิ ยั เท่านัน้ ส่วนท่ี 1 ข้อมูลทัว่ ไปของผู้ตอบแบบสอบถาม คาชแ้ี จง ขอ้ 1-10 ขอใหท้ ่านตอบคาถามตามความเปน็ จรงิ และตรงกับท่านมากทสี่ ุด 1. จังหวัดทท่ี ่านพกั อาศัย เม่ือเดอื นกุมภาพนั ธ์ทผี่ า่ นมา คอื จังหวัดใด................................................. 2. จงั หวัดทที่ า่ นพักอาศยั ณ ปจั จบุ นั นี้ คอื จงั หวัดใด............................................... 3. เพศสภาพของทา่ นคือ  1. ชาย  2. หญิง  3. อ่นื ๆ เช่น LGBTQI 4. ท่านอายุเท่าใด  24-39 ปี  40-55 ปี  56-74 ปี 5. สถานภาพสมรสของท่านคือ  1. โสด  2. สมรส/ อย่ดู ว้ ยกนั  3. หม้าย/ หยา่ / แยกกนั อยู่  4. อน่ื ๆ ระบุ............. 6. ระดบั การศกึ ษาที่สาเร็จสงู สุดของทา่ นคือ  1. ประถมศกึ ษาหรอื ตา่ กวา่  2. มัธยมศึกษาตอนต้น  3. มัธยมศกึ ษาตอนปลาย หรอื ปวช.  4. อนปุ รญิ ญา หรือ ปวส.  5. ปรญิ ญาตรี  6. ปริญญาโทข้ึนไป  7. อืน่ ๆ ระบุ.................................. 7. ทา่ นเปน็ หวั หนา้ ครอบครวั ใช่หรือไม่ (หัวหน้าครอบครวั หมายถงึ ผูท้ ีต่ ดั สินใจด้านการเงินและเร่ืองภายในบา้ น)  1. เป็น  2. ไม่เปน็  3. ไม่มหี ัวหน้าครอบครัว เพราะแยกกันใชจ้ ่าย 8. จานวนสมาชิกในครอบครวั หรือคนทีอ่ ยดู่ ้วยกัน (กนิ ข้าวหม้อเดยี วกัน) รวมทา่ นด้วย มกี ค่ี น  1 คน  2 คน  3 คน  4 คน  5 คน  6 คน  7 คน  8 คน  9 คน  10 คน  มากกว่า 10 คน 9. ท่านมบี ตุ รทงั้ หมด (ไมจ่ าเปน็ ว่าต้องอย่บู า้ นเดียวกัน) ก่ีคน  ไม่มีบุตร (ขา้ มไปทาข้อ 11)  1 คน  2 คน  3 คน  4 คน  5 คน  6 คน  มากกว่า 6 คน 10. บุตรทีอ่ ยู่บา้ นเดียวกนั เป็นประจากบั ท่าน เกนิ กว่า 3 เดือน ในปจั จบุ นั นมี้ ีกค่ี น  ไม่มี  1 คน  2 คน  3 คน  4 คน  5 คน  6 คน  มากกวา่ 6 คน สว่ นท่ี 2 ความพึงพอใจในชีวติ คาชี้แจง ขอ้ 11-16 ขอใหท้ ่านบอกระดับความพึงพอใจในชวี ิต โดยบอกระดับความพึงพอใจท่ีตรงกับท่านมากท่สี ุด 11. โดยรวมแลว้ ปัจจุบันน้ี ทา่ นพึงพอใจกบั ชวี ิตของทา่ นมากน้อยเพียงใด 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ไม่พึงพอใจในชีวิตเลย พงึ พอใจในชวี ิตมากท่สี ุด 130

12. โดยรวมแล้ว เหตุการณ์โรคติดต่อโควิด-19 มีผลกระทบทางลบต่อความพึงพอใจในชีวิตของท่านท่ีตอบไว้ในข้อ 11 เพียงใด  ไมม่ ผี ล  นอ้ ย  มาก  มากทส่ี ดุ 13. โดยรวมแล้ว เมื่อวานน้ี ท่านรสู้ กึ มคี วามสขุ มากน้อยเพียงใด 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ไมพ่ งึ พอใจในชีวติ เลย พึงพอใจในชีวิตมากทสี่ ุด 14. โดยรวมแล้ว เม่ือวานนี้ ท่านรูส้ ึกวิตกกังวลมากนอ้ ยเพยี งใด 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ไม่พึงพอใจในชวี ิตเลย พงึ พอใจในชีวิตมากทส่ี ุด 15. โดยรวมแลว้ โรคตดิ ต่อโควดิ -19 ทาใหท้ า่ นร้สู กึ วติ กกงั วลมากน้อยเพยี งใด 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ไม่พงึ พอใจในชีวติ เลย พึงพอใจในชวี ิตมากท่สี ุด 16. โดยรวมแล้ว ท่านรสู้ ึกว่าส่งิ ที่ท่านทาในชวี ติ มีคณุ ค่ามากน้อยเพียงใด 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ไมพ่ ึงพอใจในชีวิตเลย พึงพอใจในชวี ิตมากทสี่ ดุ ส่วนที่ 3 ข้อมูลทั่วไปด้านเศรษฐานะ คาชี้แจง ข้อ 17-20 ขอให้ท่านตอบคาถามตามความเปน็ จรงิ โดยตอบคาถามทตี่ รงกบั ทา่ นมากทสี่ ดุ 17. อาชีพหลกั หรอื งานทีใ่ ช้เวลาสว่ นใหญ่ ในปัจจุบนั ของท่านคอื อาชีพอะไร  1. นายจา้ ง  2. ทาธุรกจิ สว่ นตัวโดยไมม่ ีนายจา้ ง  3. ช่วยธรุ กิจในครวั เรือน ไมไ่ ด้รบั ค่าจ้าง  4. ลกู จา้ งรัฐบาล/ขา้ ราชการ  5. ลูกจ้างรัฐวสิ าหกจิ  6. ลกู จ้างเอกชน  7. การรวมกลมุ่ อาชีพ  8. รับจา้ งทั่วไป รบั จา้ งเหมา  9. เกษตรกร ทาไร่ ทานา  10. อาชีพอิสระ/ freelance  11. แมบ่ า้ น/ทางานบ้าน  12. นักเรยี น นกั ศกึ ษา  13. เกษยี ณอายุแลว้  14. ป่วย พกิ าร (จบการสอบถาม)  15. กาลังหางานทา  16. พักผอ่ น (ยังไม่หางาน)  17. อน่ื ๆ ระบุ........... 18. ทา่ นทางานทุกอาชีพก่ีชวั่ โมงตอ่ สัปดาห์  1. ไมไ่ ดท้ างาน  2. ทางานงานเดียวหรือหลายงาน น้อยกว่า 40 ชว่ั โมงต่อสปั ดาห์  3. ทางานเดยี วเตม็ เวลา 35 - 48 ชัว่ โมงตอ่ สัปดาห์  4. ทางานเดยี วเตม็ เวลา มากกว่า 48 ชัว่ โมงต่อสปั ดาห์  5. ทาหลายงาน มากกว่า 48 ชวั่ โมงตอ่ สัปดาห์ 19. สมมตุ ิว่า ทา่ นกาลังมองหางาน ประเดน็ ใดท่ีทา่ นใหค้ วามสาคญั เป็นลาดับแรก  1. งานทมี่ ีรายไดด้ ี เพือ่ ท่ที ่านจะไดไ้ มต่ ้องกงั วลเรอ่ื งใด ๆ ทเี่ กยี่ วกับตัวเงิน  2. งานที่มัน่ คง ไมม่ คี วามเส่ยี งจากการเลกิ กิจการ หรือการว่างงาน  3. งานท่ที า่ นได้ทากบั เพอื่ นรว่ มงานที่ทา่ นชอบทางานดว้ ย  4. งานทที่ าใหท้ ่านรู้สึกวา่ มีศกั ยภาพและมีคณุ ค่า 20. ท่านช่วยบอกได้ไหมว่า “ค่าใช้จ่ายทั้งครอบครัว” (หมายถึง คนในบ้านท่ีกินข้าวหม้อเดียวกันกับท่าน) ท่ีประกอบด้วย คา่ เชา่ บ้าน คา่ อาหาร เครื่องดมื่ ทุกประเภทและบุหร่ี คา่ จ้างแม่บา้ น คา่ เส้อื ผ้าและของใช้ส่วนตัว คา่ ยาและรักษาพยาบาล ค่า เดินทางและค่าน้ามัน ค่าโทรศัพท์และอินเทอร์เน็ต ค่าสมาชิกต่าง ๆ และฌาปนกิจ เงินบริจาค ค่าสันทนาการ ค่าตกแต่ง ซ่อมแซมบา้ น ค่าประกนั ชีวติ และประกนั สังคม และค่าดอกเบ้ยี แชร์ หวย สลากทกุ ประเภท รวมกนั ทง้ั หมด เฉลยี่ แล้วคดิ เป็น ก่ีบาทตอ่ เดอื น  1. น้อยกว่า 5,000 บาทตอ่ เดือน  2. 5,001 - 10,000 บาทตอ่ เดอื น  3. 10,001 - 20,000 บาทตอ่ เดอื น 131

 4. 20,001 - 30,000 บาทต่อเดอื น  5. 30,001 - 40,000 บาทต่อเดอื น  6. 40,001 - 50,000 บาทต่อเดอื น  7. 50,001 - 60,000 บาทตอ่ เดือน  8. 60,001 - 70,000 บาทต่อเดือน  9. 70,001 - 80,000 บาทตอ่ เดือน  10. 80,001 - 90,000 บาทตอ่ เดอื น  11. 90,001 - 100,000 บาทต่อเดอื น  12. มากกวา่ 100,000 บาทตอ่ เดอื น 21. หากแบง่ ชว่ งของรายไดข้ องคนในชุมชนใกลบ้ ้านทา่ น (ระยะไม่เกนิ 5 กิโลเมตร) แบ่งออกเป็น 10 ระดบั เลข 1 คือ กลมุ่ ท่ี มีรายได้ตา่ สุด และเลข 10 คือ กลุ่มที่รายได้สงู ท่ีสุด อยากทราบว่า “ครัวเรือนของท่าน” อยู่ในกลุ่มรายได้ระดับใด (โดยนบั รายได้จากคา่ จ้าง เงนิ เดือน เงนิ บานาญ และรายไดอ้ ่ืน ๆ ทงั้ หมดที่ไดม้ า) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 กลมุ่ ที่มีรายไดต้ ่าท่สี ุด กลมุ่ ท่ีมีรายได้สูงทสี่ ุด 22. หากแบ่งชว่ งของรายได้ของคนไทยทงั้ ประเทศออกเปน็ 10 ระดับ เลข 1 คือ กลุ่มทมี่ รี ายไดต้ ่าสดุ และเลข 10 คอื กลุ่มท่ี มีรายได้สูงที่สุด อยากทราบว่า “ครัวเรือนของท่าน” อยู่ในกลุ่มรายได้ระดับใด (โดยนับรายได้จากค่าจ้าง เงินเดือน เงิน บานาญ และรายไดอ้ ืน่ ๆ ท้งั หมดทไ่ี ด้มา) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 กลมุ่ ท่ีมรี ายไดต้ ่าทสี่ ุด กลุม่ ท่ีมีรายไดส้ งู ที่สุด 23. ท่านพอใจกบั สถานการณท์ างการเงินของครอบครวั ทา่ นมากน้อยเพียงใด 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ไมพ่ ึงพอใจเลย พงึ พอใจมากท่ีสุด 132

สว่ นท่ี 4 ความคดิ เหน็ ในดา้ นต่าง ๆ คาชี้แจง ข้อ 24-56 ขอให้ท่านบอกความคดิ เห็นของท่าน โดยตอบคาถามท่ีตรงกบั ทา่ นมากทส่ี ุด ซ่ึงมี 5 ระดับ ดังนี้ 1 คือ ไม่ เหน็ ด้วยอยา่ งย่ิง, 2 คือ ค่อนข้างไม่เหน็ ดว้ ย, 3 คอื เฉย ๆ, 4 คอื ค่อนข้างเหน็ ดว้ ย, 5 คอื เห็นด้วยอยา่ งย่งิ ความคิดเห็น ดา้ นความไว้วางใจต่อรฐั ทศั นคติต่อการโกงและการคอรร์ ปั ชน่ั 1 2 345 24. ท่านเหน็ ดว้ ยหรอื ไม่ ทุกวันนท้ี า่ นตอ้ งเสยี ภาษี เพื่อให้รฐั นาไปใช้จ่าย เพอ่ื ประโยชน์ 1 2 345 สาธารณะ เช่น สรา้ งถนน สร้างสะพานลอย 25. ท่านเห็นดว้ ยหรือไม่ ทุกวนั นท้ี ่านต้องเสียภาษี เพอื่ ใหร้ ฐั นาไปใชจ้ า่ ย เพอื่ ประโยชน์ 1 2 345 สาธารณะ เช่น ปอ้ งกันประเทศ 26. ทา่ นเห็นด้วยหรอื ไม่ ทุกวันนท้ี า่ นต้องเสียภาษี เพือ่ ให้รัฐนาไปใชจ้ ่าย เพอ่ื สรา้ งสวสั ดิการ 1 2 345 สงั คม เชน่ ประกันสุขภาพ 27. ทา่ นเหน็ ด้วยหรอื ไม่ ทุกวนั นี้ท่านตอ้ งเสียภาษี เพ่อื ให้รฐั นาไปใชจ้ า่ ย เพอ่ื ชว่ ยเหลอื ท่านให้ 1 2 3 45 มีความรูใ้ นการประกอบอาชีพ เชน่ ศนู ยฝ์ กึ อาชีพ 28. ท่านเหน็ ด้วยหรือไม่ ถ้าทา่ นตอ้ งเสียภาษมี ูลค่าเพิม่ อีก 1% เพอื่ ให้รัฐนาไปจดั สวัสดกิ ารเงิน 1 2 3 4 5 บานาญท่พี อกับการใช้จ่ายชีวติ ประจาวนั ให้แกท่ า่ น 29. ทา่ นเหน็ ด้วยหรอื ไม่ ถา้ ทา่ นต้องเสียภาษนี ้ามนั เพ่มิ เล็กนอ้ ย เพอ่ื ใหท้ ุกคนได้ขน้ึ รถโดยสาร 1 2 345 สาธารณะในราคาท่ีถกู ลง 30. ท่านเห็นด้วยหรอื ไม่ ถ้าท่านตอ้ งเสยี ภาษบี างประเภทเพม่ิ เล็กนอ้ ย เพอื่ ให้รฐั นาไปสรา้ งและ 1 2 3 4 5 จดั บริการห้องสมดุ ดี ๆ มีคณุ ภาพใหเ้ ดก็ ๆ ไดใ้ ช้ ความคดิ เหน็ ด้านการมีเสรีภาพ 31. ทา่ นเหน็ ด้วยหรือไมว่ า่ ทกุ วนั นีท้ ่านสามารถแสดงความคิดเห็นทางการเมอื งได้อย่างเสรี ใน 1 2 3 4 5 ทกุ ชอ่ งทางการส่อื สาร 32. ท่านเห็นด้วยหรือไม่วา่ ทา่ นสามารถเลือกทางเดนิ ชีวิตของท่านไดด้ ว้ ยตวั ท่านเอง 1 2 345 33. ท่านเห็นด้วยหรือไม่ว่า ท่านมีทางเลือกในการใช้ชีวิตในส่ิงแวดล้อมท่ีสะอาดและปลอดภยั 1 2 3 4 5 เชน่ ไม่มีมลพษิ จากขยะ มีอากาศบริสทุ ธิ์ มนี ้าบรโิ ภคท่สี ะอาด ความคิดเห็น ด้านทัศนคตแิ ละบรรทัดฐานทางสงั คม 34. ทา่ นเห็นด้วยหรอื ไมว่ ่า การทาบญุ ใหแ้ ก่พระ ผ้ถู อื ศีล วัด หรือศาสนสถานตามศาสนาทีท่ า่ น 1 2 3 4 5 นับถอื นนั้ ทาใหท้ ่านร้สู ึกสบายใจ 35. ท่านเห็นด้วยหรือไม่ว่า การให้สิ่งของแก่คนอื่นทาให้ท่านรู้สึกสบายใจ (หมายถึงการให้ 1 2 3 4 5 สิ่งของคนท่ีไม่ได้เก่ียวโยงในทางศาสนา) 36. ท่านเห็นด้วยหรือไม่ว่า คนที่เกิดมามีร่างกายและจิตใจที่สมบูรณ์ เพราะชาติท่ีแล้วเขา 1 2 3 4 5 ทาบุญไวม้ าก 37. ท่านเหน็ ด้วยหรือไมว่ า่ คนท่มี ฐี านะการเงนิ ดี เพราะชาติท่แี ล้วเขาทาบญุ ไวม้ าก 1 2 345 38. ทา่ นเห็นดว้ ยหรือไมว่ า่ เราควรประกอบพธิ กี รรมที่พอ่ แม่หรอื บรรพบรุ ุษเคยทาตอ่ ๆ กนั มา 1 2 3 4 5 เชน่ ตรษุ จนี สารทไทย วันอดี ิลฟิตรี่ เปน็ ต้น 39. ทา่ นเหน็ ด้วยหรอื ไมว่ า่ การหย่าเป็นทางออกทด่ี กี วา่ การอยดู่ ้วยกนั อย่างไมม่ คี วามสขุ 1 2 345 40. ทา่ นเหน็ ด้วยกับแนวคดิ นห้ี รอื ไมว่ า่ ผ้หู ญิงสามารถมีบตุ รและทาหนา้ ทีเ่ ปน็ ทง้ั พอ่ และแม่ได้ 1 2 3 4 5 ด้วยตนเอง โดยไมจ่ าเปน็ ต้องแตง่ งานหรอื มีสามี 41. ท่านเห็นด้วยหรือไม่ว่า คนหนุ่มสาวต้องกตัญญูและทาหน้าท่ีดูแลพ่อแม่และผู้สูงอายุใน 1 2 3 4 5 ครอบครัว 42. ท่านเห็นด้วยหรอื ไม่ว่า ทา่ นควรได้ท่องเทย่ี วไปในสถานทีต่ ่าง ๆ อยา่ งนอ้ ยปลี ะ 1 คร้งั 1 2 3 4 5 43. ทา่ นเหน็ ด้วยหรือไมว่ า่ การมบี ุคคลต้นแบบในการดาเนินชีวติ หรือการทางานชว่ ยใหท้ ่านมี 1 2 3 4 5 เป้าหมายในชีวิตทีช่ ดั เจน 133

44. ท่านเห็นด้วยหรือไม่ว่า การอาศัยอยู่ในประเทศท่ีมีการปกครองแบบประชาธิปไตยนั้น มี 1 2 3 4 5 ความ สาคัญกบั ทา่ นอยา่ งมาก ความคดิ เห็น ด้านความมนั่ คงและความปลอดภัยในชวี ติ และทรพั ยส์ ิน 45. ทา่ นเหน็ ด้วยหรอื ไม่วา่ ทา่ นสามารถเดนิ คนเดยี วในละแวกบา้ น ในชว่ งเวลากลางคืนได้ 1 2 3 4 5 อยา่ งปลอดภัย 46. ท่านเหน็ ดว้ ยหรือไมว่ า่ อุบตั เิ หตทุ างทอ้ งถนนเปน็ ภัยในการใชช้ ีวติ ประจาวนั ของท่าน 1 2 345 47. ท่านเหน็ ด้วยหรือไม่ว่า อาชญากรรมเปน็ ภัยในการใช้ชีวติ ประจาวนั ของท่าน 1 2 345 48. ทา่ นเหน็ ด้วยหรอื ไมว่ ่า การกอ่ การรา้ ยเปน็ ภยั ในการใช้ชีวติ ประจาวนั ของท่าน 1 2 345 49. ทา่ นเหน็ ด้วยหรอื ไมว่ ่า ปจั จุบนั มลพิษทางอากาศเป็นภยั ต่อชวี ติ ของทา่ น 1 2 345 50. ท่านเห็นดว้ ยหรอื ไม่ว่า ปัจจุบัน โรคอุบตั ิใหม่ เชน่ โควดิ -19, โรคไขห้ วัดสายพนั ธุใ์ หม่ เป็น 1 2 3 4 5 ภยั ในการใชช้ วี ิตประจาวนั ของทา่ น 51. ทา่ นเหน็ ด้วยหรอื ไมว่ ่า ปจั จุบนั ภายในชมุ ชนของท่านมกี ารจดั การขยะท่ดี ี 1 2 345 52. ปจั จบุ นั ทา่ นมีรายไดเ้ พียงพอตอ่ การยงั ชีพ 1 2 345 53. ถ้าวนั นท้ี ่านเจบ็ ป่วย ท่านจะไดร้ บั การรักษาพยาบาลฟรแี ละมีมาตรฐาน 1 2 345 54. เมอื่ ทา่ นเกษียณอายุ ทา่ นจะมีรายรับเพยี งพอตอ่ การยงั ชีพ 1 2 345 55. ถ้าทา่ นตกงานไมม่ งี านทา ทา่ นคดิ วา่ ท่านมีเงินออมเพยี งพอสาหรบั การจบั จา่ ยใชส้ อย 1 2 3 4 5 จนกว่าจะไดง้ านใหม่ 56. ถ้าท่านโชครา้ ย ลาบาก ยากจน ท่านคดิ วา่ รัฐจะเขา้ มาช่วยเหลือให้ท่านยงั ชพี อยูไ่ ด้ 1 2 345 คาชแ้ี จง ขอ้ 57-59 ขอใหท้ า่ นบอกความคิดเหน็ ของทา่ น โดยตอบคาถามทีต่ รงกบั ท่านมากทสี่ ุด ซงึ่ มี 5 ระดับ ดังนี้ 1 คอื แยก่ ว่ามาก, 2 คือ แยก่ ว่าเลก็ นอ้ ย, 3 คือ เท่ากนั , 4 คือ ดกี ว่าเลก็ น้อย, 5 คือ ดีกว่ามาก ความคิดเหน็ ดา้ นโอกาสทางสังคม 1 2 345 57. เราอยากทราบความเหน็ ทางการศกึ ษาของท่าน เมือ่ เปรียบเทียบกับรุน่ พอ่ แม่ ทา่ นคิดวา่ คุณภาพการศึกษาและความรู้ท่ไี ดจ้ ากโรงเรียนทรี่ ะดบั การศึกษาเดยี วกบั พอ่ แม่ ร่นุ ทา่ นดกี ว่า 1 2 3 4 5 หรือแยก่ วา่ รุน่ พ่อแม่ 58. เราอยากทราบความเหน็ ทางการศกึ ษาของท่าน เมื่อเปรยี บเทยี บกับรุ่นลกู ของทา่ น (ท่าน อาจจะไมม่ ีลกู กไ็ ด)้ ทา่ นคดิ ว่ารนุ่ ลกู ของท่านจะไดร้ บั ความรจู้ ากการศึกษาทีม่ คี ณุ ภาพมากกว่า 1 2 3 4 5 หรือแย่กว่ารุ่นท่าน 59. เราอยากทราบโอกาสในการประกอบอาชีพของท่าน เมอ่ื เปรียบเทยี บกับรุ่นพอ่ แมข่ องทา่ น ทา่ นคิดวา่ ตนเองมีอาชพี และรายได้ทีด่ กี ว่าหรือแย่กวา่ รุน่ พ่อแม่ (เทยี บกับตอนที่พ่อแม่มีอายุ 1 2 3 4 5 เท่ากบั ท่าน) คาชี้แจง ขอ้ 60-65 ขอให้ท่านบอกระดับความถใ่ี นเร่ืองต่อไปน้ี โดยตอบคาถามท่ีตรงกับทา่ นมากที่สดุ ซ่ึงมี 4 ระดับ ดงั น้ี 1 คอื ไม่เคยทาเลย, 2 คือ เคยทาบ้างเป็นบางคร้ัง, 3 คอื เคยทาเป็นประจา, 4 คือ เรื่องนไ้ี มเ่ กยี่ วขอ้ งกับท่าน การประพฤติปฏิบตั ิ 1234 60. ตอนทา่ นเปน็ นักเรยี น/นกั ศกึ ษา ทา่ นเคยลอกการบ้านเพื่อนหรือไม่ 1234 61. ตอนทา่ นเป็นนักเรียน/นักศกึ ษา ท่านเคยให้เพ่อื นลอกการบา้ นหรือไม่ 1234 62. ตอนทา่ นเปน็ นกั เรียน/นักศึกษา ทา่ นเคยลอกข้อสอบคนอื่นหรือไม่ 1234 63. ตอนท่านเปน็ นกั เรียน/นักศกึ ษา ทา่ นเคยใหค้ นอื่นลอกขอ้ สอบหรือไม่ 1234 64. ท่านเคยจา่ ยเงินให้เจ้าหนา้ ทขี่ องรฐั เพ่ืออานวยความสะดวกในการตดิ ตอ่ ราชการหรอื ไม่ 1234 65. ปีท่ีผ่านมา นอกจากงานแต่ง งานบวช หรืองานศพ ท่านเข้าร่วมกิจกรรมทางศาสนาอื่น ๆ อีก 1 2 3 4 หรือไม่ 134

รหัสผบู้ ันทกึ ID วนั /เดอื น/ปีทเ่ี กบ็ ข้อมลู ******* จบการสอบถาม ขอขอบพระคุณอยา่ งยิ่ง ******* 135

ภาคผนวก ค ผลการทดสอบความเชื่อมัน่ (reliability) การทดสอบความเชื่อมั่น (reliability) โดยวิธีหาสัมประสิทธิ์แอลฟ่าของครอนบาค (Cronbach’s Alpha Coefficient) ตารางที่ ค1 การทดสอบความเช่ือมนั่ Case Processing Summary N% Cases Valid 36 100.0 Excludeda 0 .0 Total 36 100.0 a. Listwise deletion based on all variables in the procedure. Reliability Statistics Cronbach's Alpha 0.806 N of Items 42 136

ตารางที่ ค1 สัมประสทิ ธแิ์ อลฟ่าของครอนบาครายตวั แปร Scale Corrected Cronbach's Variance Item-Total Alpha if Item-Total Statistics (1) if Item Correlation Item Scale Deleted Mean if 219.380 Deleted Item .336 .801 Deleted 216.993 .300 .802 ทา่ นเหน็ ดว้ ยหรือไม่ ทกุ วันนท้ี า่ นตอ้ งเสยี ภาษี เพอื่ ใหร้ ัฐนาไปใช้ 141.14 221.380 จ่าย เพ่อื ประโยชน์สาธารณะ เช่น สร้างถนน สรา้ งสะพานลอย .381 .800 ท่านเหน็ ดว้ ยหรือไม่ ทุกวันนที้ า่ นต้องเสยี ภาษี เพอื่ ใหร้ ัฐนาไปใช้ 141.92 224.283 จ่าย เพ่อื ประโยชน์สาธารณะ เช่น ปอ้ งกันประเทศ .226 .804 ท่านเหน็ ดว้ ยหรือไม่ ทุกวนั นท้ี ่านต้องเสยี ภาษี เพื่อให้รฐั นาไปใช้ 140.64 215.283 จ่าย เพอื่ สรา้ งสวัสดิการสังคม เชน่ ประกนั สขุ ภาพ .368 .799 ท่านเหน็ ด้วยหรือไม่ ทุกวันน้ที า่ นต้องเสียภาษี เพอ่ื ใหร้ ฐั นาไปใช้ 140.94 219.800 จ่าย เพือ่ ชว่ ยเหลอื ท่านใหม้ คี วามรู้ในการประกอบอาชพี เช่น ศูนย์ .217 .805 ฝกึ อาชพี 215.102 ท่านเห็นด้วยหรอื ไม่ ถา้ ท่านต้องเสียภาษมี ลู คา่ เพม่ิ อีก 1% เพอื่ ให้ 141.44 .400 .798 รฐั นาไปจดั สวสั ดิการเงนิ บานาญทพ่ี อกบั การใชจ้ า่ ยชวี ิตประจาวัน ให้แกท่ า่ น ทา่ นเห็นดว้ ยหรือไม่ ถา้ ท่านตอ้ งเสียภาษนี ้ามันเพ่ิมเล็กน้อย เพอ่ื ให้ 141.50 ทกุ คนไดข้ ึ้นรถโดยสารสาธารณะในราคาทถี่ กู ลง ท่านเห็นด้วยหรอื ไม่ ถ้าท่านต้องเสยี ภาษีบางประเภทเพ่ิมเลก็ น้อย 141.39 เพ่ือใหร้ ัฐนาไปสร้างและจดั บริการหอ้ งสมดุ ดี ๆ มีคณุ ภาพใหเ้ ด็ก ๆ ไดใ้ ช้ 137

Item-Total Statistics (2) Scale Corrected Cronbach' Variance Item- s Alpha if Scale if Item Total Item Mean if Deleted Correlatio Deleted Item Deleted n 218.629 .278 .803 ท่านเห็นดว้ ยหรอื ไมว่ า่ ทกุ วนั น้ที า่ นสามารถแสดงความคดิ เหน็ 142.00 ทางการเมอื งไดอ้ ยา่ งเสรี ในทุกช่องทางการสือ่ สาร 140.81 221.590 .330 .801 141.75 ท่านเหน็ ดว้ ยหรอื ไมว่ ่า ทา่ นสามารถเลือกทางเดนิ ชวี ิตของท่านได้ 206.593 .580 .790 ดว้ ยตัวท่านเอง 141.75 140.94 213.050 .424 .797 ทา่ นเห็นดว้ ยหรอื ไมว่ า่ ทา่ นมที างเลอื กในการใช้ชีวิตในสง่ิ แวดลอ้ มที่ 141.94 216.511 .474 .797 สะอาดและปลอดภยั เช่น ไม่มมี ลพษิ จากขยะ มอี ากาศบรสิ ุทธิ์ มนี ้า 142.17 212.683 .422 .797 บริโภคทส่ี ะอาด 141.56 218.486 .263 .803 141.11 216.025 .357 .800 ท่านเหน็ ด้วยหรือไมว่ ่า การทาบญุ ใหแ้ กพ่ ระ ผถู้ อื ศลี วดั หรอื ศาสน 140.94 230.616 -.024 .812 สถานตามศาสนาท่ีทา่ นนับถอื นน้ั ทาให้ทา่ นรสู้ กึ สบายใจ 221.654 .232 .804 140.81 ทา่ นเหน็ ดว้ ยหรือไม่ว่า การใหส้ ิ่งของแก่คนอน่ื ทาให้ท่านรสู้ กึ สบาย 140.69 219.361 .317 .801 ใจ (หมายถึงการให้สง่ิ ของคนที่ไมไ่ ดเ้ กีย่ วโยงในทางศาสนา) 140.92 224.047 .214 .804 140.81 222.936 .299 .802 ทา่ นเห็นด้วยหรอื ไม่วา่ คนทเ่ี กดิ มามรี า่ งกายและจติ ใจทส่ี มบรู ณ์ 226.675 .128 .807 เพราะชาตทิ ี่แลว้ เขาทาบญุ ไว้มาก ท่านเห็นดว้ ยหรอื ไม่ว่า คนท่ีมฐี านะการเงินดี เพราะชาติที่แลว้ เขา ทาบุญไวม้ าก ทา่ นเห็นด้วยหรือไมว่ ่า เราควรประกอบพิธีกรรมท่พี อ่ แม่หรอื บรรพ บุรุษเคยทาต่อ ๆ กนั มา เชน่ ตรษุ จีน สารทไทย วันอดี ิลฟิตรี่ เป็นตน้ ท่านเห็นดว้ ยหรือไม่ว่า การหยา่ เปน็ ทางออกทีด่ กี ว่าการอยู่ด้วยกัน อยา่ งไม่มคี วามสขุ ทา่ นเหน็ ด้วยกับแนวคิดนหี้ รอื ไมว่ า่ ผหู้ ญงิ สามารถมบี ตุ รและทา หนา้ ทีเ่ ป็นท้ังพอ่ และแมไ่ ด้ด้วยตนเอง โดยไมจ่ าเป็นต้องแตง่ งานหรอื มีสามี ท่านเห็นด้วยหรือไม่ว่า คนหนมุ่ สาวตอ้ งกตญั ญแู ละทาหน้าทด่ี ูแลพ่อ แม่และผสู้ งู อายุในครอบครัว ทา่ นเหน็ ด้วยหรือไมว่ ่า ทา่ นควรได้ทอ่ งเที่ยวไปในสถานทต่ี า่ ง ๆ อยา่ งนอ้ ยปีละ 1 ครัง้ ท่านเห็นดว้ ยหรือไมว่ า่ การมีบคุ คลต้นแบบในการดาเนนิ ชวี ติ หรือ การทางานช่วยใหท้ ่านมเี ปา้ หมายในชีวติ ท่ีชดั เจน ทา่ นเห็นด้วยหรอื ไม่ว่า การอาศยั อยู่ในประเทศทม่ี กี ารปกครองแบบ ประชาธปิ ไตยนน้ั มคี วาม สาคญั กบั ท่านอย่างมาก 138

Item-Total Statistics (3) Scale Scale Corrected Cronbach's Mean if Variance Item-Total Alpha if Item if Item Correlation Item Deleted Deleted Deleted ท่านเห็นด้วยหรือไม่ว่า ทา่ นสามารถเดนิ คนเดยี วในละแวกบ้าน 141.69 215.647 .400 .798 ในช่วงเวลากลางคนื ได้อยา่ งปลอดภัย ทา่ นเห็นดว้ ยหรอื ไมว่ ่า อบุ ตั เิ หตทุ างทอ้ งถนนเปน็ ภัยในการใช้ 140.81 224.390 .245 .804 ชวี ิตประจาวนั ของทา่ น ท่านเหน็ ดว้ ยหรอื ไมว่ ่า อาชญากรรมเป็นภยั ในการใชช้ วี ติ ประจาวัน 140.83 223.400 .201 .805 ของทา่ น ท่านเหน็ ด้วยหรอื ไม่วา่ การกอ่ การรา้ ยเปน็ ภยั ในการใช้ 141.00 224.229 .139 .808 ชวี ติ ประจาวนั ของทา่ น ท่านเห็นดว้ ยหรอื ไม่ว่า ปัจจุบัน มลพษิ ทางอากาศเป็นภยั ต่อชีวติ 140.47 229.399 .038 .808 ของทา่ น ท่านเห็นด้วยหรือไมว่ า่ ปจั จบุ ัน โรคอบุ ัติใหม่ เชน่ โควดิ -19, โรค 140.42 230.079 .006 .810 ไข้หวดั สายพนั ธุใ์ หม่ เปน็ ภยั ในการใชช้ วี ติ ประจาวันของทา่ น ท่านเห็นดว้ ยหรอื ไมว่ ่า ปัจจุบนั ภายในชุมชนของทา่ นมีการจัดการ 141.64 211.037 .510 .794 ขยะท่ดี ี ปจั จุบนั ท่านมรี ายไดเ้ พยี งพอต่อการยงั ชีพ 141.50 213.800 .507 .795 ถ้าวนั นี้ทา่ นเจ็บป่วย ท่านจะไดร้ ับการรกั ษาพยาบาลฟรีและมี 141.22 215.549 .387 .798 มาตรฐาน เมอ่ื ทา่ นเกษยี ณอายุ ท่านจะมรี ายรบั เพียงพอตอ่ การยังชพี 141.50 203.286 .690 .786 ถา้ ทา่ นตกงานไมม่ งี านทา ทา่ นคิดว่า ท่านมเี งินออมเพยี งพอสาหรบั 141.94 199.368 .703 .784 การจับจ่ายใช้สอย จนกวา่ จะได้งานใหม่ ถา้ ท่านโชครา้ ย ลาบาก ยากจน ทา่ นคิดวา่ รัฐจะเขา้ มาช่วยเหลอื ให้ 142.61 222.473 .188 .806 ทา่ นยงั ชีพอยูไ่ ด้ เราอยากทราบความเหน็ ทางการศกึ ษาของท่าน เมื่อเปรยี บเทยี บกบั 140.47 225.285 .208 .804 รุ่นพ่อแม่ ทา่ นคิดวา่ คณุ ภาพการศกึ ษาและความรทู้ ่ไี ด้จากโรงเรียน ท่รี ะดบั การศกึ ษาเดยี วกับพอ่ แม่ รุ่นท่านดีกว่าหรอื แย่กว่ารนุ่ พอ่ แม่ เราอยากทราบความเห็นทางการศกึ ษาของทา่ น เมอื่ เปรยี บเทียบกับ 140.97 227.113 .078 .809 รุ่นลกู ของท่าน (ทา่ นอาจจะไมม่ ลี กู กไ็ ด)้ ทา่ นคดิ ว่าร่นุ ลูกของท่านจะ ได้รบั ความรจู้ ากการศึกษาทม่ี คี ุณภาพมากกว่าหรอื แยก่ ว่ารนุ่ ท่าน 139

tem-Total Statistics (4) Scale Scale Corrected Cronbach's Mean if Variance Item-Total Alpha if Item if Item Correlation Item Deleted Deleted Deleted เราอยากทราบโอกาสในการประกอบอาชีพของทา่ น เมื่อ 140.97 224.542 .233 .804 เปรียบเทยี บกบั รนุ่ พ่อแมข่ องทา่ น ทา่ นคิดวา่ ตนเองมอี าชพี และ รายได้ที่ดีกว่าหรือแย่กวา่ รุ่นพ่อแม่ (เทียบกับตอนทพ่ี อ่ แมม่ อี ายุ เท่ากบั ทา่ น) ตอนท่านเป็นนกั เรยี น/นักศกึ ษา ท่านเคยลอกการบา้ นเพ่อื นหรอื ไม่ 142.86 233.609 -.167 .811 ตอนท่านเป็นนกั เรยี น/นกั ศกึ ษา ทา่ นเคยให้เพอ่ื นลอกการบา้ น 142.83 232.771 -.151 .809 หรอื ไม่ ตอนทา่ นเปน็ นกั เรยี น/นักศกึ ษา ท่านเคยลอกขอ้ สอบคนอื่นหรือไม่ 143.33 233.029 -.140 .810 ตอนท่านเปน็ นกั เรยี น/นกั ศึกษา ท่านเคยใหค้ นอื่นลอกข้อสอบ 143.22 237.378 -.363 .814 หรอื ไม่ ท่านเคยจา่ ยเงินใหเ้ จา้ หนา้ ท่ีของรฐั เพ่อื อานวยความสะดวกในการ 143.42 235.336 -.190 .814 ตดิ ต่อราชการหรอื ไม่ ปที ี่ผ่านมา นอกจากงานแต่ง งานบวช หรอื งานศพ ท่านเขา้ ร่วม 142.97 226.313 .161 .806 กิจกรรมทางศาสนาอ่ืน ๆ อกี หรอื ไม่ 140

ภาคผนวก ง ตารางผลการสารวจดา้ นความเหน็ ตารางที่ ง1 ความคิดเหน็ ด้านโอกาสทางการศึกษาและอาชพี กรงุ เทพฯ ภาคเหนอื ภาคใต้ ภาค รวม และปรมิ ณฑล ตะวนั ออกเฉียงเหนอื 4.03 0.96 เปรยี บเทียบคณุ ภาพการศกึ ษาและความรทู้ ไ่ี ดจ้ ากโรงเรียน ระหวา่ งร่นุ ตนเองกบั รุน่ พอ่ แม่ 4.27 ค่าเฉลี่ย 4.00 4.15 3.82 4.15 0.98 s.d. 0.99 0.96 0.93 0.93 3.92 1.04 เปรียบเทยี บคุณภาพการศึกษาและความรูท้ ไี่ ดจ้ ากโรงเรยี น ระหว่างรุน่ ลกู กบั ร่นุ ตนเอง ค่าเฉลีย่ 4.16 4.37 4.10 4.46 s.d. 0.99 0.95 1.00 0.94 เปรยี บเทยี บโอกาสในการประกอบอาชีพและรายได้ ระหว่างรนุ่ ตนเองกบั ร่นุ พ่อแม่ คา่ เฉลย่ี 3.74 4.00 3.76 4.17 s.d. 1.17 1.09 0.91 0.93 หมายเหตุ สเกลคาตอบ 1 คอื แยก่ ว่ามาก 2 คอื แย่กว่าเลก็ น้อย 3 คือ เทา่ กนั 4 คือ ดกี วา่ เล็กน้อย 5 คือ ดกี ว่ามาก ตารางที่ ง2 ความคดิ เหน็ ดา้ นความม่ันคง และความปลอดภัยในชีวิตและทรัพยส์ ิน กรงุ เทพฯ ภาคเหนือ ภาคใต้ ภาค รวม และ ตะวันออกเฉยี งเหนื 3.66 1.28 ปรมิ ณฑล อ 3.76 ทา่ นสามารถเดินคนเดียวในละแวกบา้ น ในช่วงเวลากลางคนื ได้อย่างปลอดภัย 1.23 คา่ เฉลยี่ 3.51 3.91 3.57 3.66 3.67 1.32 s.d. 1.21 1.23 1.27 1.37 3.43 อุบัติเหตุทางท้องถนนเป็นภัยในการใช้ชวี ิตประจาวนั ของท่าน 1.41 ค่าเฉลี่ย 3.87 3.69 4.01 3.47 3.99 1.18 s.d. 1.03 1.36 1.02 1.40 4.22 อาชญากรรมเป็นภยั ในการใชช้ วี ิตประจาวนั ของท่าน 1.02 ค่าเฉลีย่ 3.86 3.44 4.01 3.40 3.81 1.15 s.d. 1.10 1.47 1.27 1.48 การก่อการรา้ ยเป็นภยั ในการใชช้ วี ิตประจาวันของทา่ น คา่ เฉล่ยี 3.50 3.26 3.83 3.11 s.d. 1.26 1.51 1.15 1.57 ปจั จบุ นั มลพิษทางอากาศเป็นภยั ต่อชีวติ ของท่าน ค่าเฉล่ีย 4.05 3.99 4.11 3.81 s.d. 1.04 1.26 1.02 1.35 ปัจจุบนั โรคอบุ ตั ใิ หม่ เช่น โควิด-19, โรคไขห้ วัดสายพันธ์ุใหม่ เป็นภยั ในการใชช้ วี ิตประจาวันของท่าน ค่าเฉลี่ย 4.11 4.22 4.26 4.29 s.d. 1.04 1.01 0.97 1.05 ปจั จุบนั ภายในชมุ ชนของท่านมกี ารจดั การขยะทดี่ ี ค่าเฉลี่ย 3.62 3.90 3.60 4.13 s.d. 1.15 1.14 1.16 1.08 141

กรงุ เทพฯ ภาคเหนือ ภาคใต้ ภาค รวม และ ตะวนั ออกเฉียงเหนื ปริมณฑล อ ปัจจบุ นั ทา่ นมีรายได้เพียงพอต่อการยังชีพ ค่าเฉลย่ี 3.02 2.99 3.03 2.97 3.00 s.d. 1.22 1.23 1.11 1.32 1.22 ถา้ วนั นท้ี า่ นเจบ็ ป่วย ท่านจะไดร้ ับการรกั ษาพยาบาลฟรแี ละมีมาตรฐาน ค่าเฉลี่ย 3.72 4.06 3.92 4.17 3.97 s.d. 1.10 1.07 1.02 1.03 1.07 เม่ือท่านเกษยี ณอายุ (แกช่ รา) ทา่ นจะมีรายรับเพยี งพอตอ่ การยังชพี คา่ เฉลี่ย 3.11 2.93 3.27 2.87 3.05 s.d. 1.27 1.32 1.15 1.43 1.31 ถ้าท่านตกงานไม่มงี านทา ท่านคดิ ว่า ท่านมีเงินออมเพียงพอสาหรับการจับจ่ายใชส้ อยจนกวา่ จะไดง้ านใหม่ ค่าเฉล่ยี 2.77 2.58 2.91 2.42 2.67 s.d. 1.33 1.32 1.20 1.31 1.31 ถ้าท่านโชครา้ ย ลาบาก ยากจน ท่านคิดวา่ รัฐจะเขา้ มาช่วยเหลอื ใหท้ ่านยังชีพอยูไ่ ด้ ค่าเฉลีย่ 2.83 2.60 3.02 2.75 2.80 s.d. 1.30 1.32 1.25 1.28 1.30 หมายเหตุ สเกลคาตอบ 1 คือ ไม่เห็นดว้ ยอย่างยงิ่ 2 คือ ค่อนข้างไม่เห็นด้วย 3 คือ เฉย ๆ 4 คือ ค่อนข้างเห็นด้วย 5 คือ เห็น ด้วยอยา่ งย่ิง 142

ตารางท่ี ง3 ความคดิ เหน็ ด้านเสรีภาพ กรงุ เทพฯ ภาคเหนอื ภาคใต้ ภาค รวม และ ตะวนั ออกเฉยี งเหนื ปริมณฑล อ ทุกวนั นท้ี ่านสามารถแสดงความคิดเหน็ ทางการเมอื งไดอ้ ย่างเสรี ในทุกช่องทางการสอ่ื สาร คา่ เฉลยี่ 3.42 2.92 3.46 3.16 3.24 s.d. 1.22 1.44 1.13 1.41 1.32 ท่านสามารถเลอื กทางเดนิ ชีวติ ของท่านได้ดว้ ยตัวทา่ นเอง คา่ เฉล่ีย 4.00 4.19 4.07 4.25 4.13 s.d. 1.01 0.98 0.88 1.00 0.97 ทา่ นมที างเลอื กในการใชช้ วี ติ ในสง่ิ แวดล้อมทส่ี ะอาดและปลอดภยั เช่น ไม่มมี ลพษิ จากขยะ มอี ากาศบรสิ ทุ ธ์ิ มนี า้ บริโภคท่สี ะอาด คา่ เฉลย่ี 3.80 4.07 4.02 4.16 4.01 s.d. 1.14 1.15 1.01 1.08 1.10 หมายเหตุ สเกลคาตอบ 1 คือ ไม่เห็นดว้ ยอย่างยิ่ง 2 คือ ค่อนข้างไมเ่ ห็นด้วย 3 คือ เฉย ๆ 4 คือ ค่อนข้างเห็นด้วย 5 คือ เห็น ด้วยอยา่ งย่งิ 143

ตารางที่ ง4 ความคิดเหน็ ดา้ นนโยบายสาธารณะ กรงุ เทพฯ ภาคเหนอื ภาคใต้ ภาค รวม และปรมิ ณฑล ตะวันออกเฉยี งเหนอื ทกุ วนั น้ีท่านตอ้ งเสียภาษี เพ่อื ใหร้ ัฐนาไปใช้จา่ ย เพ่อื ประโยชนส์ าธารณะ เช่น สรา้ งถนน สรา้ งสะพานลอย คา่ เฉลย่ี 3.56 3.39 3.53 3.40 3.47 s.d. 1.10 1.32 1.06 1.31 1.21 ทกุ วันนี้ท่านต้องเสยี ภาษี เพือ่ ใหร้ ฐั นาไปใชจ้ า่ ย เพื่อประโยชนส์ าธารณะ เช่น ปอ้ งกันประเทศ คา่ เฉลีย่ 3.07 2.46 3.20 2.78 2.88 s.d. 1.26 1.44 1.18 1.43 1.36 ทุกวนั นี้ทา่ นตอ้ งเสียภาษี เพื่อใหร้ ัฐนาไปใชจ้ ่าย เพ่อื สรา้ งสวัสดิการสงั คม เช่น ประกนั สขุ ภาพ คา่ เฉล่ยี 3.88 4.16 3.84 4.19 4.02 s.d. 1.07 1.07 0.95 1.08 1.06 ทกุ วันน้ีทา่ นต้องเสยี ภาษี เพือ่ ใหร้ ฐั นาไปใชจ้ ่าย เพ่ือช่วยเหลือทา่ นใหม้ คี วามรู้ในการประกอบอาชพี เชน่ ศนู ยฝ์ ึก อาชพี คา่ เฉลย่ี 3.71 3.78 3.82 4.14 3.86 s.d. 1.03 1.16 0.92 1.03 1.05 ถา้ ท่านต้องเสยี ภาษีมูลค่าเพ่มิ อีก 1% เพื่อให้รัฐนาไปจัดสวสั ดกิ ารเงินบานาญทพี่ อกับการใช้จา่ ยชีวิตประจาวนั ใหแ้ ก่ ทา่ น คา่ เฉล่ยี 3.18 3.10 3.22 3.45 3.24 s.d. 1.33 1.54 1.18 1.39 1.37 ถ้าทา่ นตอ้ งเสยี ภาษีนา้ มนั เพิ่มเลก็ น้อย เพื่อให้ทกุ คนไดข้ ้ึนรถโดยสารสาธารณะในราคาท่ีถกู ลง ค่าเฉลี่ย 3.15 2.69 2.97 2.98 2.95 s.d. 1.29 1.42 1.26 1.44 1.36 ถ้าท่านต้องเสยี ภาษีบางประเภทเพ่มิ เลก็ นอ้ ย เพอ่ื ให้รัฐนาไปสร้างและจัดบรกิ ารห้องสมดุ ดี ๆ มคี ณุ ภาพใหเ้ ดก็ ๆ ได้ ใช้ ค่าเฉล่ยี 3.48 3.62 3.67 3.76 3.63 s.d. 1.24 1.23 1.09 1.25 1.21 หมายเหตุ สเกลคาตอบ 1 คือ ไม่เห็นด้วยอย่างยิ่ง 2 คือ ค่อนข้างไม่เห็นด้วย 3 คือ เฉย ๆ 4 คือ ค่อนข้างเห็นดว้ ย 5 คือ เห็น ด้วยอยา่ งยง่ิ 144

ตารางท่ี ง5 ความคดิ เห็นดา้ นทศั นคติและบรรทัดฐานทางสังคม กรงุ เทพฯ ภาคเหนอื ภาคใต้ ภาค รวม และปรมิ ณฑล ตะวันออกเฉยี งเหนือ การทาบญุ ใหแ้ ก่พระ ผถู้ ือศีล วัด หรอื ศาสนสถานตามศาสนาท่ที ่านนับถือนนั้ ทาใหท้ า่ นร้สู กึ สบายใจ คา่ เฉลยี่ 4.00 4.22 4.16 4.50 4.22 s.d. 1.04 1.03 0.94 0.87 0.99 การให้สิง่ ของแกค่ นอื่นทาให้ทา่ นรสู้ กึ สบายใจ (หมายถงึ การใหส้ ิง่ ของคนที่ไมไ่ ดเ้ กี่ยวโยงในทางศาสนา) คา่ เฉลยี่ 4.09 4.40 4.31 4.56 4.34 s.d. 0.88 0.85 0.86 0.81 0.87 คนท่เี กิดมามรี า่ งกายและจติ ใจทสี่ มบูรณ์ เพราะชาติที่แล้วเขาทาบญุ ไว้มาก ค่าเฉลย่ี 3.58 3.52 3.15 3.83 3.52 s.d. 1.12 1.35 1.35 1.24 1.29 คนท่มี ีฐานะการเงนิ ดี เพราะชาตทิ ่แี ลว้ เขาทาบุญไวม้ าก ค่าเฉลย่ี 3.47 3.37 2.97 3.60 3.35 s.d. 1.19 1.36 1.33 1.35 1.33 เราควรประกอบพธิ กี รรมที่พอ่ แม่หรือบรรพบุรษุ เคยทาต่อ ๆ กนั มา เชน่ ตรษุ จีน สารทไทย วันอดี ิลฟิตร่ี เปน็ ต้น ค่าเฉลี่ย 3.88 4.12 4.26 4.39 4.17 s.d. 1.02 1.01 0.86 0.88 0.96 ปีทีผ่ า่ นมา นอกจากงานแต่ง งานบวช หรอื งานศพ ทา่ นเขา้ ร่วมกิจกรรมทางศาสนาอน่ื ๆ อีกหรอื ไม่* คา่ เฉล่ีย 1.91 2.29 2.49 2.28 2.25 s.d. 0.90 0.71 0.88 0.80 0.85 การหย่าเป็นทางออกทดี่ กี ว่าการอย่ดู ว้ ยกนั อยา่ งไมม่ ีความสุข ค่าเฉลี่ย 3.66 3.59 3.50 3.62 3.59 s.d. 1.21 1.44 1.28 1.49 1.36 ผหู้ ญิงสามารถมบี ตุ รและทาหนา้ ที่เปน็ ทั้งพ่อและแม่ได้ดว้ ยตนเอง โดยไมจ่ าเปน็ ตอ้ งแตง่ งานหรอื มีสามี ค่าเฉลยี่ 3.80 4.09 3.25 4.00 3.78 s.d. 1.14 1.15 1.36 1.30 1.29 คนหนุ่มสาวตอ้ งกตัญญแู ละทาหน้าท่ดี แู ลพอ่ แม่และผสู้ ูงอายุในครอบครวั คา่ เฉลี่ย 4.38 4.44 4.56 4.72 4.53 s.d. 0.91 0.85 0.78 0.64 0.81 ท่านควรไดท้ อ่ งเทยี่ วไปในสถานที่ตา่ ง ๆ อย่างนอ้ ยปีละ 1 ครง้ั คา่ เฉลย่ี 4.02 4.02 4.32 4.15 4.13 s.d. 1.04 1.24 0.89 1.13 1.08 การมบี ุคคลต้นแบบในการดาเนนิ ชวี ติ หรอื การทางานชว่ ยให้ทา่ นมเี ปา้ หมายในชวี ิตทช่ี ัดเจน ค่าเฉล่ยี 3.98 3.76 4.11 4.25 4.03 s.d. 0.96 1.26 0.90 0.96 1.04 การอาศยั อยใู่ นประเทศที่มกี ารปกครองแบบประชาธิปไตยน้ัน มคี วามสาคัญกับท่านอยา่ งมาก คา่ เฉลยี่ 4.06 4.11 4.09 4.35 4.15 s.d. 0.93 1.01 0.87 0.83 0.92 หมายเหตุ สเกลคาตอบ 1 คือ ไม่เห็นด้วยอย่างยงิ่ 2 คือ ค่อนข้างไมเ่ ห็นด้วย 3 คือ เฉย ๆ 4 คือ ค่อนข้างเห็นดว้ ย 5 คือ เห็น ด้วยอย่างยิง่ 145

*สเกลคาตอบ สเกลคาตอบ 1 คือ ไม่เคยทาเลย 2 คือ เคยทาบ้างบางครั้ง 3 คือ เคยทาเป็นประจา 4 คือ เรื่องนี้ไม่เกี่ยวข้อง กบั ท่าน ตารางที่ ง6 ความเหน็ เกยี่ วกับการโกง และการคอรร์ ัปชัน่ กรงุ เทพฯ ภาคเหนือ ภาคใต้ ภาค รวม และปริมณฑล ตะวันออกเฉยี งเหนอื ตอนท่านเป็นนกั เรยี น/นกั ศกึ ษา ทา่ นเคยลอกการบา้ นเพื่อนหรอื ไม่ คา่ เฉลย่ี 2.06 1.81 2.16 1.90 1.99 s.d. 0.86 0.72 0.83 0.70 0.79 ตอนท่านเปน็ นกั เรียน/นกั ศึกษา ท่านเคยใหเ้ พ่อื นลอกการบ้านหรอื ไม่ คา่ เฉลี่ย 2.02 1.91 2.24 1.97 2.04 s.d. 0.85 0.73 0.86 0.68 0.79 ตอนท่านเปน็ นกั เรียน/นกั ศึกษา ท่านเคยลอกข้อสอบคนอนื่ หรอื ไม่ คา่ เฉลี่ย 1.64 1.38 1.81 1.47 1.58 s.d. 0.82 0.65 0.92 0.66 0.79 ตอนท่านเปน็ นกั เรยี น/นักศึกษา ท่านเคยใหค้ นอื่นลอกขอ้ สอบหรอื ไม่ คา่ เฉลยี่ 1.68 1.47 1.89 1.58 1.65 s.d. 0.85 0.71 0.91 0.68 0.81 ท่านเคยจา่ ยเงินใหเ้ จา้ หน้าที่ของรฐั เพอ่ื อานวยความสะดวกในการติดต่อราชการหรอื ไม่ ค่าเฉลยี่ 1.44 1.26 1.47 1.34 1.38 s.d. 0.81 0.66 0.85 0.72 0.77 หมายเหตุ สเกลคาตอบ 1 คือ ไม่เคยทาเลย 2 คือ เคยทาบ้างบางครั้ง 3 คือ เคยทาเป็นประจา 4 คือ เร่ืองน้ีไม่เกี่ยวข้องกับ ทา่ น 146

ตารางท่ี ง7 ความคดิ เห็นต่อบรรทัดฐานทางสงั คมเก่ยี วกับคุณค่าของงานทท่ี า (ร้อยละ) สมมตุ วิ า่ ทา่ นกาลังมองหางาน ประเดน็ กรุงเทพฯ ภาคเหนอื ภาคใต้ ภาค รวม 27.22 ใดทที่ า่ นให้ความสาคัญเป็นลาดับแรก และปริมณฑล ตะวันออกเฉียงเหนือ 47.62 8.24 1. งานท่ีมรี ายไดด้ ี เพื่อท่ีท่านจะไดไ้ มต่ อ้ ง 30.81 28.74 27.24 22.24 16.92 100 กงั วลเร่ืองใด ๆ ท่เี ก่ยี วกบั ตวั เงนิ 2. งานทีม่ น่ั คง ไมม่ คี วามเส่ยี งจากการเลิก 44.81 47.45 45.67 52.48 กิจการ หรือการวา่ งงาน 3. งานท่ีท่านได้ทากับเพ่ือนรว่ มงานที่ท่าน 7.74 7.72 7.87 9.60 ชอบทางานดว้ ย 4. งานที่ทาใหท้ ่านรูส้ กึ วา่ มีศักยภาพและมี 16.64 16.09 19.21 15.68 คณุ คา่ รวม 100 100 100 100 147

นกั วจิ ยั หลัก รายช่ือคณะผ้จู ดั ทา ช่ือ รศ. ดร.วรวรรณ ชาญดว้ ยวทิ ย์ หนว่ ยงานสังกัดและสถานท่ตี ิดต่อ ชอ่ื นางสาวอรปรยี า ผดุงกจิ หน่วยงานสงั กัด คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแกน่ ชื่อ นางสาวสุชาดา แพงปัสสา ติดต่อ เลขท่ี 123/2019 ถ.มติ รภาพ อ.เมือง จ.ขอนแก่น 40002 ชอื่ นางสาวสาวณิ ี สุรยิ นั รัตกร โทรศพั ท์มือถอื 087-862-9191 E-mail: [email protected] หนว่ ยงานสังกัดและสถานทตี่ ิดต่อ หน่วยงานสังกัด มลู นิธิเวลาดี ตดิ ตอ่ เลขท่ี 92-94 ม.9 ต.กดุ เค้า อ.มัญจาคีรี จ.ขอนแกน่ 40160 โทรศัพท์มือถอื 089-574-5458 E-mail: [email protected] หนว่ ยงานสังกัดและสถานทตี่ ดิ ตอ่ หน่วยงานสงั กดั มลู นธิ เิ วลาดี ติดต่อ เลขที่ 104 ม.3 ต.บ้านเปด็ อ.เมอื ง จ.ขอนแก่น 40000 โทรศพั ท์มอื ถือ 083-282-5644 E-mail: [email protected] หนว่ ยงานสังกัดและสถานที่ติดตอ่ หนว่ ยงานสงั กดั คณะวทิ ยาการจดั การ มหาวิทยาลัยราชภัฏอดุ รธานี ตดิ ตอ่ 304/113 ถ.ประจักษ์ศลิ ปาคม ต.หมากแขง้ อ.เมอื ง จ.อุดรธานี 41000 โทรศพั ทม์ ือถอื 089-837-6701 E-mail: [email protected] 148

ผดู้ าเนนิ การดา้ นขอ้ มลู การสารวจ หนว่ ยงานสงั กัดและสถานทต่ี ดิ ต่อ ชอ่ื นายกญั ญาภัค เงาศรี หนว่ ยงานสังกัด สถาบันวิจัยเพอื่ การพฒั นาประเทศไทย ติดต่อ 100/294 หมบู่ ้านฟลอร่าวลิ ล์ ปาร์ค ซ.สวุ ินทวงศ์ ชื่อ นางสาวบุณฑริกา ชลพทิ ักษว์ งศ์ 38 แขวงลาผกั ชี เขตหนองจอก กรงุ เทพฯ 10530 โทรศัพท์มือถือ 095-484-2095 ชอ่ื นางสาววิมลรตั น์ เหมอื นกลู E-mail: [email protected] หน่วยงานสงั กัดและสถานท่ีติดตอ่ ชือ่ นางวรรณภา คุณากรวงศ์ หนว่ ยงานสงั กัด สถาบันวิจยั เพื่อการพฒั นาประเทศไทย ติดต่อ หอพกั นภาเพลสเลขท่ี 4 ถ.ประชาราษฏร์ 2 แขวงบางซอ่ื เขตบางซื่อ กรงุ เทพฯ 10800 โทรศัพทม์ อื ถอื 080-401-9148 E-mail: [email protected] หนว่ ยงานสงั กัดและสถานทตี่ ิดต่อ หนว่ ยงานสงั กัด สถาบนั วจิ ยั เพ่ือการพฒั นาประเทศไทย ติดตอ่ 125/133 ซ.รามอทิ รา 52/1 เขตคันนายาว กรงุ เทพฯ 10230 โทรศัพท์มอื ถอื 086-906-1660 E-mail: [email protected] หนว่ ยงานสังกดั และสถานทต่ี ิดตอ่ หน่วยงานสังกัด นักวิชาการอสิ ระ ตดิ ตอ่ 88/38 หมบู่ า้ นบญุ ยกร เลค พาร์ค ม.4 ถ.เลยี บคลองหก ต.คลองหก อ.คลองหลวง จ.ปทมุ ธานี 12120 โทรศพั ทม์ ือถอื 086-371-6171 E-mail: [email protected] 149