E-Book วรรคทองในวรรณคดี

วรรคทองในวรรณคดี จัดทำโดย นำยเมธสั หน่อใหม่ รหัสนกั ศึกษำ ๖๓๑๘๑๐๑๐๑๒๑ สำขำวิชำภำษำไทย ค.บ. กลุ่ม ๑

ก คำนำ หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ (E-Book) เล่มนี้ จัดทำขึ้นเพื่อ ประกอบกำรเรียนกำรสอนในรำยวิชำควำมคิดสร้ำงสรรค์กับกำร สรรสร้ำงงำนเขียน ผู้จัดทำได้รวบรวมข้อมูลเก่ียวกับวรรคทองใน วรรณ คดีเรื่องต่ำ งๆ ผู้จัดท ำ หวังเป็ นอ ย่ำงยิ่งว่ำหนังสือ อิเลก็ ทรอนิกส์ (E-Book) เล่มนจี้ ะเป็นประโยชน์แกผ่ ู้อ่ำน นำยเมธสั หน่อใหม่ ผู้จัดทำ

สำรบัญ ข เร่อื ง หนา้ ที่ คำนำ ก สำรบัญ ข วรรคทองจำกเรื่อง “ลิลิตพระลอ” ๑ วรรคทองจำกเรือ่ ง “ลิลิตโองกำรแช่งน้ำ” ๒ วรรคทองจำกเรือ่ ง “กำพยเ์ ห่เรือ” ๓ วรรคทองจำกเรื่อง “กำพย์พระไชยสุริยำ” ๔ วรรคทองจำกเรือ่ ง “มทั นะพำธำ” ๕ วรรคทองจำกเรื่อง “พระอภยั มณี” ๖ วรรคทองจำกเรือ่ ง “นิรำศภเู ขำทอง” ๗ วรรคทองจำกเรือ่ ง “อิเหนำ” ๘ วรรคทองจำกเรื่อง “สำมัคคเี ภทคำฉันท์” ๙ วรรคทองจำกเรือ่ ง “อิลรำชเภทคำฉนั ท์” ๑๐ บรรณำนกุ รม ๑๑

๑ วรรคทองจำกเร่อื ง “ลลิ ติ พระลอ” เสยี งฤๅเสยี งเลา่ อ้าง อันใด พีเ่ อย เสยี งย่อมยอยศใคร ท่วั หลา้ สองเขือพหี่ ลับใหล ลืมตน่ื ฤๅพ่ี สองพค่ี ิดเองอ้า อย่าไดถ้ ามเผือ (ลิลิตพระลอ) แผนผงั ฉนั ทลกั ษณ์ : โคลงสีส่ ุภาพ

๒ วรรคทองจำกเรือ่ ง “ลิลติ โองกำรแช่งนำ” น้ำจะคล้ำยคลำดิน ปลำดีนีก้ ินดี มำ้ ดำน้ำลงดำล ไปกลำงน้ำฝำกน้ำ จักจำกริลรักมำ นกจีนจี้ ิวจี่ จะนอนนำนสัง่ ชู้ ไว้กบั เข้ำแก่เข้ำ ฯ (ลิลิตโองกำรแช่งน้ำ : กรมพระยำดำรงรำชำนุภำพ) แผนผงั ฉันทลกั ษณ์ : โคลง ๕ (โคลงมณฑกคติ) พระโหรำธิบดีได้กล่ำวถึงลักษณะของชนิดโคลงนี้ไว้ในหนังสือ จินดำมณีว่ำ ประกอบด้วย วรรคหรือบำทละ ๕ คำ บังคับเอกโท เช่นเดียวกับโคลงท่ัวไป แต่ไม่อำจกำหนดจำนวนได้ และบอกไม่ได้ ว่ำมี กำรวำงรปู แบบเปน็ อยำ่ งไร

๓ วรรคทองจำกเร่ือง “กำพยเ์ ห่เรือ” เรื่อยเรื่อยมารอนรอน ทิพากรจะตกต่า คา่ นึงหนา้ เจ้าตราตรู สนธยาจะใกล้คา่ นกบินเฉียงไปทั้งหมู่ เรื่อยเรื่อยมาเรียงเรียง เหมอื นพ่อี ยู่ผเู้ ดยี วดาย ตัวเดยี วมาพลดั คู่ (กาพย์เห่เรือ : เจ้าฟ้าธรรมธิเบศร) แผนผังฉันทลักษณ์ : กำพย์ยำนี ๑๑

๔ วรรคทองจำกเร่ือง “กำพยพ์ ระไชยสุรยิ ำ” ไกรกร่ำงยำงยูงสงู ระหง ตลิงปลิงปริงประยงค์ คนั ทรงส่งกลิน่ ฝิ่นฝำง มะมว่ งพลำงพลองช้องนำง หล่นเกลื่อนเถือ่ นทำง กินพลำงเดนิ พลำงหว่ำงเนนิ (กำพย์พระไชยสรุ ิยำ : สนุ ทรภ)ู่ แผนผังฉนั ทลกั ษณ์ : กำพย์ฉบงั ๑๖

๕ วรรคทองจำกเรอ่ื ง “มัทนะพำธำ” ควำมรกั เหมอื นโรคำ บนั ดำลตำให้มืดมน ไมย่ ินและไมย่ ล อุปสรรคใดใด ควำมรกั เหมอื นโคถึก กำลงั คึกผิขงั ไว้ กโ็ ลดจำกคอกไป บ ยอมอยู่ ณ ที่ขงั ถึงหำกจะผูกไว้ กด็ ึงไปด้วยกำลัง ยิ่งหำ้ มกย็ ิง่ คลั่ง บ หวนคิดถึงเจบ็ กำย (มทั นะพำธำ : พระรำชนิพนธใ์ นพระบำทสมเด็จพระมงกุฎเกล้ำเจ้ำอยู่หวั ) แผนผังฉันทลกั ษณ์ : อินทรวเิ ชยี รฉนั ท์ ๑๑

๖ วรรคทองจำกเร่อื ง “พระอภยั มณี” แล้วสอนวำ่ อย่ำไวใ้ จมนุษย์ มันยำกสดุ ลึกล้ำเหลอื กำหนด ถึงเถำวัลย์พันเกี่ยวที่เลีย้ วลด ก็ไม่คดเหมอื นหน่งึ ในน้ำใจคน (พระอภัยมณี : สนุ ทรภ)ู่ แผนผงั ฉันทลกั ษณ์ : กลอนสภุ ำพ (กลอนแปด)

๗ วรรคทองจำกเร่ือง “นิรำศภเู ขำทอง” ไมเ่ มำเหล้ำแล้วแต่เรำยังเมำรัก สุดจะหักหำ้ มจิตคิดไฉน ถึงเมำเหล้ำเช้ำสำยก็หำยไป แต่เมำใจน้ีประจำทกุ ค่ำคืน (นริ ำศภเู ขำทอง: สนุ ทรภู่) แผนผงั ฉันทลกั ษณ์ : กลอนสภุ ำพ (กลอนแปด)

๘ วรรคทองจำกเรอ่ื ง “อิเหนำ” แล้ววำ่ อนิจจำควำมรกั พง่ึ ประจักษ์ด่ังสำยน้ำไหล ต้ังแต่จะไหลเชี่ยวเปน็ เกลียวไป ทีไ่ หนเลยจะไหลคืนมำ สตรีใดในพิภพจบแดน ไม่มใี ครไดแ้ ค้นเหมอื นอกข้ำ ด้วยใฝ่รกั ให้เกินพกั ตรำ จะมีแต่เวทนำเป็นเนอื งนติ ย์ (พระรำชนิพนธ์ในพระบำทสมเด็จพระพทุ ธเลิศหล้ำนภำลัย) แผนผงั ฉันทลักษณ์ : กลอนบทละคร

๙ วรรคทองจำกเรือ่ ง “สำมคั คีเภทคำฉันท์” ลว่ งลปุ ระมำณ กำลอนกุ รม หนึง่ ณ นิยม ท่ำนทวิชงค์ เม่อื จะประสทิ ธิ์ วิทยะยง เชิญวรองค์ พรำหมณไป (สำมคั คีเภทคำฉนั ท์ : ชิต บุรทัต) แผนผงั ฉนั ทลกั ษณ์ : มำณวกฉนั ท์ ๘

๑๐ วรรคทองจำกเรอ่ื ง “อลิ รำชคำฉันท์” อลิ ำสำเริงสู่ พุธคู่บคืนคำม ก็ทรงพระครรภต์ ำม ปฏิพทั ธ์กำหนดั เชิง ณ ครำวพระเป็นหญงิ ธ ก็ยิง่ ละเลิงเหลิง ตะปำถะเกิงเริง ขณะเปน็ บุรุษรม (อิลรำชคำฉนั ท์ : พระยำศรสี นุ ทรโวหำร) แผนผังฉันทลักษณ์ : อุเปนทวเิ ชยี รฉนั ท์

๑๑ บรรณำนกุ รม ปิยะฤกษ์ บุญโกศล. (2554). มำณวกฉันท์ 8. สืบค้น 21 กันยำยน 2564. จำก https://krupiyarerk.wordpress.com/2011/10/28/% ปิยะฤกษ์ บุญโกศล. (2554). อเุ ปนทวิเชียรฉันท์ 11. สืบค้น 21 กนั ยำยน 2564. จำก https://krupiyarerk.wordpress.com/2011/10/31 พิสิทธิ์ สวุ รรณธำดำ. (2554). กำพย์ฉบงั 16 . สืบค้น 21 กนั ยำยน 2564. จำก https://teacherpisit.wordpress.com/2019/07/05/% พิสิทธิ์ สุวรรณธำดำ. (2554). ฉันทลักษณ์โคลงสี่สุภำพ. สืบค้น 20 กนั ยำยน 2564. จำก https://teacherpisit.wordpress.com/2011/11/28/% พิสิทธิ์ สวุ รรณธำดำ. (2554).ฉันทลักษณก์ ำพยย์ ำนี 11 . สืบค้น 20 กนั ยำยน 2564. จำก https://teacherpisit.wordpress.com/2011/12/07/% วรินทร ชัยสมพันธ์สกุล. (2557). ลักษณะคำประพันธ์อิเหนำ. สืบค้น 21 กันยำยน 2564. จำก https://sites.google.com/site/km0computer/laksna-kha- ห้องสมดุ วชิรญำณ. (2558). อลิ รำชคำฉันท์. สืบค้น 22 กนั ยำยน 2564. จำก https://vajirayana.org/%