Boook 11001

หนงั สอื เรยี น รายวิชาชองทางการเขาสูอาชีพ (อช11001) ระดับประถมศึกษา หลกั สตู รการศกึ ษานอกระบบระดบั การศกึ ษาขนั้ พน้ื ฐาน พทุ ธศกั ราช 2551 หามจำหนาย หนังสือเรียนเลมนี้จัดพิมพดวยเงินงบประมาณแผนดินเพ่ือการศึกษาตลอดชีวิตสำหรับประชาชน ลขิ สทิ ธเ์ิ ปน ของ สำนกั งาน กศน. สำนกั งานปลดั กระทรวงศกึ ษาธกิ าร สำนักงานสงเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย สำนักงานปลัดกระทรวงศึกษาธิการ กระทรวงศึกษาธิการ ลิขสิทธิ์

หนงั สอื เรยี นสาระการประกอบอาชพี รายวชิ าชอ งทางการเขา สอู าชพี (อช11001) ระดบั ประถมศกึ ษา เอกสารทางวชิ าการหมายเลย 25/2554

คำนำ สำนกั งานสง เสรมิ การศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศยั ไดด ำเนนิ การจดั ทำ หนังสือชุดใหมน้ีขึ้น เพื่อสำหรับใชในการเรียนการสอนตามหลักสูตรการศึกษานอกระบบ ระดบั การศกึ ษาขนั้ พน้ื ฐาน พทุ ธศกั ราช 2551 ทมี่ วี ตั ถปุ ระสงคใ นการพฒั นาผเู รยี นใหม คี ณุ ธรรม จรยิ ธรรม มสี ตปญ ญาและศกั ยภาพในการประกอบอาชพี การศกึ ษาตอ และสามารถดำรงชวี ติ อยูในครอบครัว ชุมชน สังคม ไดอยางมีความสุขโดยผูเรียนสามารถนำหนังสือเรียนไปใชใน การเรยี นการสอนดว ยวธิ กี ารศกึ ษาคน ควา ดว ยตนเอง ปฏบิ ตั กิ จิ กรรมรวมทง้ั ทำแบบฝก หดั เพอื่ ทดสอนความรคู วามเขา ใจในสาระเนอ้ื หา โดยเมอ่ื ศกึ ษาแลว ยงั ไมเ ขา ใจ สามารถกลบั ไปศกึ ษา ใหมได ผูเรียนอาจจะสามารถเพ่ิมพูนความรูหลังจากศึกษาหนังสือเรียนน้ี โดยนำความรูไป แลกเปลยี่ นกบั เพอื่ นในกลมุ ศกึ ษาจากภมู ปิ ญ ญาทอ งถน่ิ จากแหลง เรยี นรแู ละจากสอ่ื อนื่ ๆ ในการดำเนนิ การจดั ทำหนงั สอื เรยี นตามหลกั สตู รการศกึ ษานอกระบบระดบั การศกึ ษา ขนั้ พนื้ ฐาน พทุ ธศกั ราช 2551 ไดร บั ความรว มมอื ทด่ี จี ากผทู รงคณุ วฒุ แิ ละผเู กยี่ วขอ งหลายทา น ชวยกันคนควาและเรียบเรียงจากประสบการณและเน้ือหาสาระจากสื่อตางๆ เพื่อใหไดสื่อที่ สอดคลองกับหลักสูตรและเปนประโยชนตอผูเรียนที่อยูนอกระบบอยางแทจริง สำนักงาน สงเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย ขอขอบคุณคณะท่ีปรึกษา คณะผู เรยี บเรยี ง ตลอดจนคณะผจู ดั ทำทกุ ทา น ทไี่ ดใ หค วามรว มมอื ดว ยดี ไว ณ โอกาสน้ี สำนกั งานสง เสรมิ การศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศยั หวงั วา หนงั สอื เรยี น ชุดน้ีจะเปนประโยชนในการจัดการเรียนการสอนตามสมควร หากมีขอเสนอแนะประการใด สำนักงานสงเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย ขอนอมรับไวดวยความ ขอบคณุ ยง่ิ สำนกั งาน กศน.

สารบญั คำนำ หนา สารบัญ 1 3 โครงสรา งรายวชิ าชอ งทางการเขา สอู าชพี ระดบั ประถมศกึ ษา 5 บทท่ี 1 การงานอาชีพ 37 เรอ่ื งที่ 1 ความสำคัญและความจำเปนในการประกอบอาชีพ 39 เรอื่ งท่ี 2 อาชีพในชุมชน 40 46 บทท่ี 2 ชอ งทางการเขาสอู าชพี เรอ่ื งที่ 1 ความจำเปน ในการมองเหน็ ชองทางการประกอบอาชีพ 53 เรอื่ งท่ี 2 ความเปนไปไดในการเขาสูอาชีพ 55 เรอ่ื งที่ 3 การลำดับอาชีพและเหตุผล 69 บทที่ 3 การตัดสนิ ใจเขา สอู าชีพ 70 เรอื่ ง ตัดสินใจเขาสูอาชีพดวยปรัชญาคิดเปน 73 บทที่ 4 ความพรอ มในการเขา สอู าชพี 74 เรอ่ื ง ตรวจสอบความเปนไปไดในการประกอบอาชีพ ภาคผนวก บรรณานกุ รม

คำแนะนำในการใชห นงั สอื เรยี น หนังสือเรียนสาระการประกอบอาชีพ รายวิชาชองทางการเขาสูอาชีพ ระดับประถม ศกึ ษา เปน หนงั สอื เรยี นทจี่ ดั ทำขน้ึ สำหรบั ผเู รยี นทเ่ี ปน นกั ศกึ ษานอกระบบ ในการศึกษาหนังสือเรียนสาระการประกอบอาชีพ รายวิชาชองทางการเขาสูอาชีพ ผเู รยี นควรปฏบิ ตั ดิ งั น้ี 1. ศึกษาโครงสรางรายวิชาใหเขาใจในหัวขอสาระสำคัญ ผลการเรียนรูท่ีคาดหวัง และขอบขายเนื้อหา 2. ศึกษารายละเอียดเนื้อหาของแตละบทอยางละเอียด และทำกิจกรรมตามที่ กำหนด แลว ตรวจสอบกบั ผรู ู ครู 3. หนงั สอื เรยี นเลม นม้ี ี 4 บท คอื บทที่ 1 การงานอาชีพ บทท่ี 2 ชองทางการเขาสูอาชีพ บทท่ี 3 การตัดสินใจเขาสูอาชีพ บทท่ี 4 ความพรอมในการเขาสูอาชีพ

โครงสรางรายวชิ าชองทางการเขา สอู าชพี ระดบั ประถมศกึ ษา X สาระสำคัญ การมีอาชีพเปนความภูมิใจของคนทุกคน ซ่ึงเราสามารถเลือกประกอบอาชีพให เหมาะสมกบั ความถนดั ความชอบของตน และตรงกบั ความตอ งการของตลาด นอกจากนค้ี วร เปน อาชพี ทต่ี อ งไมม ผี ลกระทบใดๆ ตอ สง่ิ แวดลอ ม ดงั นนั้ การจะตดั สนิ ใจเลอื กอาชพี ใดอาชพี หนึ่งจะตองศึกษา วิเคราะหขอมูลอาชีพอยางถองแท เพ่ือที่จะตัดสินใจเลือกอาชีพใหมีความ เสยี่ งนอ ยทสี่ ดุ X ผลการเรียนที่คาดหวัง 1. อธบิ ายความหมาย ความสำคญั วเิ คราะหล กั ษณะงาน ขอบขา ยการงานอาชพี ใน ชมุ ชน สงั คม ประเทศ และโลก เพอ่ื การเขา สอู าชพี ได 2. อธบิ ายเหตปุ จ จยั ความจำเปน ในการตดั สนิ ใจเลอื กอาชพี ทเี่ หมาะสมกบั ศกั ยภาพ ของตนได 3. ยอมรับและเห็นคุณคาในอาชีพท่ีตัดสินใจเลือก 4. ปฏิบัติการวิเคราะหตัดสินใจเลือกอาชีพได X ขอบขายเน้ือหา บทที่ 1 การงานอาชีพ บทที่ 2 ชองทางการเขาสูอาชีพ บทท่ี 3 การตัดสินใจเขาสูอาชีพ บทท่ี 4 ความพรอมในการเขาสูอาชีพ X ส่ือการเรียนรู 1. ใบงาน 2. หนงั สอื เรียน

บทที่ 1 การงานอาชีพ X สาระสำคัญ อาชพี ตา งๆ ในโลกนม้ี มี ากมาย แตอ าจจะแบง กลมุ ได ดงั น้ี งานบา น งานเกษตร งานชา ง งานประดษิ ฐ งานธรุ กจิ ซง่ึ แตล ะอาชพี สามารถแบง เปน อาชพี ยอ ยๆไดอ กี มาก ดงั นน้ั ควรศกึ ษา วเิ คราะหข อบขา ยอาชพี กระบวนการทำงาน การบรหิ ารจดั การอาชพี ใหเ ขา ใจ เพอ่ื การมองเหน็ ชอ งทางในการเลอื กอาชพี ไดอ ยา งเหมาะสมกบั ตนเอง ชมุ ชน สงั คม X ตวั ชวี้ ดั 1. อธิบายความสำคัญและความจำเปนในการประกอบอาชีพ 2. อธบิ าย วเิ คราะห ลกั ษณะขอบขา ยกระบวนการผลติ งานอาชพี ในชมุ ชน สงั คม ประเทศ และโลก 3. อธบิ ายการจดั การอาชพี ในชมุ ชนในชมุ ชน สงั คม ประเทศ และโลก 4. อธบิ ายคณุ ธรรม จรยิ ธรรม ในการทำงานอาชพี 5. อธบิ ายการอนรุ กั ษพ ลงั งานและสง่ิ แวดลอ มในการทำงานอาชพี ในชมุ ชน สงั คม ประเทศ และโลก X ขอบขายเนื้อหา เรอื่ งท่ี 1 ความสำคัญและความจำเปนในการประกอบอาชีพ เรอ่ื งที่ 2 อาชีพในชุมชน X สื่อการเรียนรู 1. ใบงาน 2. หนังสือเรียน หนงั สอื เรยี นสาระการประกอบอาชพี รายวชิ าชอ งทางการเขา สอู าชพี (อช11001) ระดบั ประถมศกึ ษา 1

X ขั้นตอนการเรียนรู ลักษณะบงช้ี กจิ กรรม การวดั สอ่ื การเรยี นรู ความสำเร็จของผูเรียน และประเมินผล ใบงานที่ 1 อธิบายงานอาชีพในชุมชน 1. ผูเรียนและครู 1. สังเกตความสนใจ รวมกันอภิปราย ความเขาใจ ความสำคญั และ จากการทำใบงานที่ 1 ความจำเปน ของการมีอาชีพ 2. ครูอบรมใหผูเรียนศึกษา เร่ืองงานอาชีพในชุมชน ในหนังสือเรียน เพ่ือเตรียมเรียนรูตอไป ระบุอาชีพท่ีทำไดในชุมชน 3. สำรวจอาชีพในชุมชน 2. พิจารณาจาก ใบงานที่ 2 อยา งนอ ย 10 อาชพี ประเทศ และโลก ผลการสำรวจ จำนวนไมนอยกวา จากใบงานท่ี 2 10 อาชพี 2 หนงั สอื เรยี นสาระการประกอบอาชพี รายวชิ าชอ งทางการเขา สอู าชพี (อช11001) ระดบั ประถมศกึ ษา

เรอ่ื งที่ 1 ความสำคัญ และความจำเปนในการประกอบอาชีพ อาชีพ หมายถึง การประกอบการที่มีรายไดตอบแทนโดยใชแรงงาน ความรู ทักษะ อปุ กรณ เครอื่ งมอื สถานที่ วธิ กี าร ตอ งเปน อาชพี สจุ รติ และไมม ผี ลเสยี ตอ ชมุ ชน สงั คม และ ประเทศชาติ มนุษยเราจำเปนตองมีปจจัยตางๆ เพ่ือตองการดำรงชีวิต เชน มีที่อยูอาศัย มีอาหาร รบั ประทาน มเี ครอ่ื งนงุ หม มยี ารกั ษาโรคตา งๆ ซงึ่ ทงั้ 4 อยา งนจ้ี ะเปน พนื้ ฐานของการดำรงชวี ติ ท่ัวไป แตบางคนก็อาจมีความจำเปนอื่นๆ อีก เชน รถยนต โทรศัพทมือถือ ข้ึนอยูกับความ จำเปนในการประกอบอาชีพ หรือความจำเปนตอการดำรงชีวิตประจำวัน การจะมีปจจัยตางๆ เหลา น้ี ขน้ึ อยกู บั ฐานะทางการเงนิ ซง่ึ กค็ อื ความสามารถในการหารายไดข องแตล ะบคุ คล หนงั สอื เรยี นสาระการประกอบอาชพี รายวชิ าชอ งทางการเขา สอู าชพี (อช11001) ระดบั ประถมศกึ ษา 3

ใบงานที่ 1 อภิปรายความสำคัญและความจำเปนของการมีอาชีพ ใหผ เู รยี นและครรู ว มกนั พดู คยุ ตามประเดน็ ทกี่ ำหนดให บนฐานความรแู ละประสบการณข อง ผเู รยี น และชว ยกนั สรปุ โดยผเู รยี นแตล ะคนบนั ทกึ ลงในแบบบนั ทกึ ตามความเขา ใจของตนเอง แบบบันทึก ประเด็นอภิปราย คนเราตอ งมอี าชพี จรงิ หรอื จำเปน อยา งไร ใหเ หตผุ ลประกอบ ผูรวมอภิปราย ……………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………. สรุปความคิดเห็น ……………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………. ลงชื่อ……………………………………………….. ครูประจำกลุม ศรช.……………………………………………….. 4 หนงั สอื เรยี นสาระการประกอบอาชพี รายวชิ าชอ งทางการเขา สอู าชพี (อช11001) ระดบั ประถมศกึ ษา

เรอ่ื งที่ 2 อาชีพในชุมชน การเปลี่ยนแปลงทางดานสังคมและส่ิงแวดลอม ความเจริญกาวหนาทางดานเทคโน โลยี มผี ลตอ ชวี ติ ความเปน อยู และโดยเฉพาะการประกอบอาชพี ของคนในหมบู า น ไดแ ก การ เกดิ อาชพี ใหม หรอื การอนรุ กั ษอ าชพี เดมิ ใหอ ยใู นทอ งถน่ิ ดงั นี้ 1. การสรางอาชีพจากชองวางระหวางอาชีพ โดยอาศัยชองวางระหวางอาชีพ 2 อาชีพ เชน อาชีพขยายลำไมไผ โดยซื้อจากแหลงปลูกไปขายใหกับแหลงทำ เครอื่ งจกั สาน 2. การสรางอาชีพจากผลของการประกอบอาชีพ โดยอาศัยผลพลอยไดจากอาชีพ เดมิ เชน ทำภาชนะใสข องจากทางมะพรา ว จากตน มะพรา วทปี่ ลกู เปน อาชพี อยแู ลว 3. การสรางอาชีพจากทรัพยากรทองถ่ิน เปนการสรางอาชีพใหม โดยการนำ ทรพั ยากรทม่ี อี ยใู นทอ งถน่ิ มาใชใ หเ ปน ประโยชน เชน ทำอฐิ จากดนิ เหนยี วทม่ี ี อยูในทอ งถน่ิ 4. การสรา งอาชพี จากความตอ งการของตลาด เปนการสรางอาชีพใหม โดยอาศัย ขอมูลทางการตลาด เชน เลี้ยงกบเพราะตลาดมีความตองการมาก หรือปลูกผัก ปลอดสารพิษ 5. การสรา งอาชพี ทขี่ าดแคลนในทอ งถนิ่ เปน การสรา งอาชพี ใหม โดยอาศยั ขอ มลู ในทอ งถนิ่ เชน อาชพี รบั ซอ มมอเตอรไ ซคเ กดิ ขน้ึ เพราะชา งในหมบู า นขาดแคลน 6. ประกอบอาชพี ตามบรรพบรุ ษุ พอ แม ปยู า ตายาย ทำอาชพี อะไร รนุ ลกู รนุ หลาน กจ็ ะดำเนนิ การตอ เชน อาชพี ขายกว ยเตย๋ี ว ถา มชี อ่ื เสยี งกจ็ ะขายจนกระทงั่ รนุ ลกู รุนหลาน 7. ประกอบอาชีพตามสภาพภูมิประเทศ ซ่ึงในประเทศไทยประกอบดวยสภาพ พน้ี ทท่ี เ่ี ปน ภเู ขา ทรี่ าบลมุ ทดี่ อน ดงั นนั้ การเพาะปลกู ขน้ึ อยกู บั สภาพพน้ื ทด่ี ว ย เชน ทร่ี าบลมุ สามารถทำนาได อยใู กลท ะเลประกอบอาชพี ดา นประมง หรอื บาง ทำเลสามารถจดั เปน แหลง ทอ งเทยี่ วได 8. ประกอบอาชีพตามนโยบายของรัฐบาลหรือของผูประกอบการเอง ซึ่งในพ้ืนที่ ไมเ คยทำมากอ น เชน นำยางพาราไปปลกู ทางภาคอสี าาน แตเ ดมิ ยางพาราจะปลกู กนั ทางภาคใตเ ปน สว นใหญ หนงั สอื เรยี นสาระการประกอบอาชพี รายวชิ าชอ งทางการเขา สอู าชพี (อช11001) ระดบั ประถมศกึ ษา 5

อาชีพในโลกนี้มีหลากหลาย และคนเราตองมีอาชีพ เพ่ือใหมีรายไดเลี้ยงตนเอง ครอบครวั การมอี าชพี ของตนเองตอ งอาศยั ปจ จยั หลายอยา ง เชน ความรคู วามสามารถ เงนิ ทใี่ ช ในการลงทนุ มสี ถานท่ี มตี ลาดรองรบั อาชพี เหลา นไ้ี ดแ ก งานบา น งานเกษตร งานประดษิ ฐ และงานธุรกิจ งานบา น เปน อาชพี ทเี่ กย่ี วกบั งานบา น เชน ผา และเครอ่ื งแตง กาย อาหาร และโภชนาการ ผา และเคร่อื งแตงกาย งานผา และเครอ่ื งแตง กาย สง่ิ สำคญั คอื ผา สำหรบั ใชเ ปน วสั ดทุ สี่ ำคญั ในการนำผา มาทำ เครอื่ งนงุ หม แลว ยงั มปี ระโยชนใ ชส อยอยา งอนื่ อกี เชน ผา ปโู ตะ หมอนองิ ทน่ี อน ผา มา น ดงั นน้ั จงึ ควรมคี วามรคู วามเขา ใจเกย่ี วกบั ผา นอกจากนอ้ี าจจะมงี านบรกิ ารทเี่ กย่ี วขอ งตา งๆ เชน งาน ซกั รดี งานรบั ปะชนุ เสอื้ ผา ผาที่นิยมเลือกใช ชนดิ ของผา ทเ่ี รารจู กั กนั แพรห ลาย ไดแ ก ผา ฝา ย ผา ลนิ นิ ผา ไหม ผา ขนสตั ว และผา ท่ี ทำจากเสน ใยสงั เคราะห ซง่ึ จะแบง ไดเ ปน 2 ประเภท คอื 1. เสน ใยธรรมชาติ ไดแ ก 1.1 เสน ใยทไี่ ดม าจากสตั ว เชน แกะ กระตา ย ไหม 1.2 เสน ใยทไี่ ดม ากจากพชื เชน ฝา ย ลนิ นิ ปอ ปา น และใยสปั ประรด 1.3 เสน ใยทไี่ ดม าจากแร เชน ใยหนิ 2. เสน ใยสงั เคราะห เชน ไนลอ น เทโตรอน ใยแกว อาชีพที่เกี่ยวของกับงานผาและเคร่ืองแตงกาย 1. งานตดั เยบ็ เสอื้ ผา เชน ตดั เสอื้ ตดั กระโปรง ตดั กางเกง 2. งานตดั เยบ็ เครอ่ื งใชต า งๆ เชน ผา มา น ปลอกหมอน ผา ปทู นี่ อน 3. อาชพี ทเ่ี กย่ี วกบั การทอผา เชน ทอผา ไหม ผา ฝา ย โดยทอเปน ชนิ้ แลว นำไปตดั เยบ็ เปน เสอื้ ผา หรอื ของใชต า งๆ นอกจากนอี้ าจมกี ารทอเปน ของใช เชน ทอผา ขาวมา ผา ปโู ตะ ผา ปทู นี่ อน 4. อาชีพซอมแซมและตกแตงดัดแปลงเสื้อผา เปนอาชีพบริการรับจางซอมแซม เสอื้ ผา ทชี่ ำรดุ เชน การปะ การชนุ การกนุ การดาม เปน อาชพี หนง่ึ ทที่ ำรายไดด ี ลงทนุ ไมส งู นกั มคี วามรคู วามสามารถในการปะชนุ กนุ ดาม ตามทล่ี กู คา ตอ งการ 6 หนงั สอื เรยี นสาระการประกอบอาชพี รายวชิ าชอ งทางการเขา สอู าชพี (อช11001) ระดบั ประถมศกึ ษา

5. อาชพี ตกแตง ดดั แปลงเสอ้ื ผา เครอื่ งแตง กาย เปน การตกแตา งดดั แปลงใหท นั สมยั หรอื ตามตอ งการใหด สู วยงามกวา ของเดมิ หรอื ตกแตง ดดั แปลงเพอ่ื ใชอ อกงาน ไดห ลายแหง ทำใหป ระหยดั คา ใชจ า ย วตั ถปุ ระสงคใ นการดดั แปลง มดี งั น้ี 5.1 ตกแตง เพมิ่ เตมิ หรอื ปด บงั รอยชำรดุ โดยใชล กู ไม กระดมุ ลกู ปก สตก๊ิ เกอร มาตดิ เพม่ิ เตมิ เชน รปู ดอกไม รปู หวั ใจ 5.2 ดดั แปลงเสอื้ กระโปรง กางเกง เชน ทำใหส นั้ ลง ยาวขน้ึ 5.3 ดดั แปลงใหมท งั้ หมด เชน นำชดุ ของคนอว นมาดดั แปลงสำหรบั คนผอม กวา การจัดการงานอาชีพ 1. การเลือกทำเลท่ีตั้ง ถาเปนอาชีพบริการ เชน รานตัดเสื้อผา หรือรับตกแตง ดัดแปลง ก็ควรตองอยูในยานชุมชน การคมนาคมเดินทางสะดวก แตถาเปน อาชพี ทอผา กอ็ าจทอทบี่ า นได แลว นำไปสง ยงั รา นคา อกี ตอ หนง 2. การออกแบบเพอื่ แนะนำลกู คา การมคี วามรเู กย่ี วกบั ศลิ ปะการออกแบบดว ยจะ ชว ยใหล กู คา พอใจยง่ิ ขน้ึ นอกจากนน้ั ควรมคี วามรเู กย่ี วกบั การออกแบบเสอื้ ผา ใสไปงานในลักษณะตางๆ ความนิยมของวัยตางๆ รูปรางทรวดทรงของผู สวมใส ชนิดของผา ท้ังหมดจะตองใหเหมาะสมกับการออกแบบ โดยการ ออกแบบลงในกระดาษกอ น แลว จงึ ไปวางทาบกบั ผา ทจี่ ะใชต ดั 3. การตดั เยบ็ เปน การตดั เยบ็ ตามแบบทกี่ ำหนด ซงึ่ ตอ งอาศยั ทกั ษะในการตดั เยบ็ เสอ้ื ผา ทอี่ อกแบบจงึ ดเู รยี บรอ ย สวยงาม 4. การเกบ็ งานและการตกแตง เมอ่ื เยบ็ เปน ตวั แลว กม็ กี ารเกบ็ งานใหเ รยี บรอ ย และ ตกแตง ใหส วยงาม เชน การทำโบวผ กู 5. การรดี ผา ตอ งศกึ ษาลกั ษณะของผา กบั ความแรงของเตารดี ไฟฟา สว นใหญจ ะ พรมน้ำกอ นรดี เสอื้ ผา เพอื่ ใหด สู วยงาม 6. การหาลูกคา นอกจากจะอยูที่การเลือกทำเลแลว ถามีฝมือลูกคาก็จะมาหาเอง จากการบอกเลาของลกู คาคนอ่ืนๆ อาชพี การทอผา งานออกแบบ มคี วามสำคญั การกำหนดสที ใ่ี ช การนำไปใช ซงึ่ เปน ความรขู องภมู ปิ ญ ญามากอ น แตป จ จบุ นั มกี ารพยายามทจ่ี ะนำความรสู มยั ใหมเ ขา ไปดดั แปลง เชน การเลอื กลาย การใชส ที ยี่ อม พยายามใชส เี คมบี า ง เพอื่ มใิ หผ า สตี กจะทำใหผ า เกา ชา หนงั สอื เรยี นสาระการประกอบอาชพี รายวชิ าชอ งทางการเขา สอู าชพี (อช11001) ระดบั ประถมศกึ ษา 7

สภาพปญหา 1. สภาพปญ หาทพี่ บผปู ระกอบการขาดคณุ ธรรม จรยิ ธรรม เชน สนิ คา เสรจ็ ไมต รง ตามนดั ไมม คี วามรบั ผดิ ชอบตอ คณุ ภาพสนิ คา เชน เยบ็ ไมเ รยี บรอ ย ไมต รงกบั แบบทต่ี อ งการ ไมอ ดทนตอ การตำหนขิ องลกู คา ควรใหค วามสำคญั ตอ ลกู คา 2. ผปู ระกอบอาชพี ขาดทกั ษะในการออกแบบงานผา เชน การออกแบบงานตดั เยบ็ เสอ้ื ผา การออกแบบลวดลายเกยี่ วกบั การทอผา 3. การบรกิ าร ขาดการมมี นษุ ยสมั พนั ธต อ ลกู คา การอนุรักษพลังงานและส่ิงแวดลอม 1. เศษผาที่เหลืออาจดัดแปลงเปนผลิตภัณฑอ่ืนๆ ท่ีเหมาะสมกับขนาดของเศษผา เชน งานประดษิ ฐ การทำดอกไม เยฐ็ เปน ผา หม โดยเอาเศษผา มาตอ กนั หรอื ทำ พรมเช็ดเทา 2. สที ใี่ ชใ นการยอ มผา ในปจ จบุ นั มกี ารนำสวี ทิ ยาศาสตรม าใช เนอื่ งจากคงทนกวา สีธรรมชาติ ดังน้ันควรเนนการใชสีธรรมชาติ เพ่ือไมใหเปนอันตรายตอ ส่ิงแวดลอม อาหารและโภชนาการ ความหมายของอาหาร อาหาร หมายถงึ สงิ่ ทค่ี นรบั ประทานหรอื กนิ เขา ไปแลว มผี ลทำใหร า งกายเจรญิ เตบิ โต แขง็ แรง และทำใหร า งกายดำเนนิ ชวี ติ อยไู ด ซงึ่ อาหารนน้ั รวมไปถงึ นำ้ ดว ย ความสำคัญของอาหาร 1. ทำใหรางกายมีการเจริญเติบโต เปนสิ่งที่สำคัญสำหรับการเจริญเติบโตของเด็ก หากรับประทานอาหารไมเพียงพอกับความตองการของรางกาย อาจทำใหเกิด โรคตา งๆได และมสี ภาพรา งกายไมส มบรู ณ 2. ทำใหร า งกายมภี มู ติ า นทานโรค เมอื่ ไดร บั อาหารทเี่ หมาะสมตามหลกั โภชนาการ แลว รา งกายสามารถทจี่ ะตอ สกู บั เชอื้ โรคตา งๆ ได 3. มอี ายยุ นื เมอ่ื รบั ประทานอาหารครบถว น รา งกายแขง็ แรง ทำใหส ขุ ภาพดี และ มผี ลทำใหอายุยนื ยาว 8 หนงั สอื เรยี นสาระการประกอบอาชพี รายวชิ าชอ งทางการเขา สอู าชพี (อช11001) ระดบั ประถมศกึ ษา

อาหารหลกั 5 หมู หมทู ี่ 1 ไดแก อาหารประเภทเนอื้ สตั วต า งๆ ไข ปลา นม ถวั่ เมลด็ แหง เปน แหลงของสารอาหารประเภทโปรตนี หมทู ี่ 2 ไดแก อาหารประเภทขา ว แปง นำ้ ตาล เผอื ก มนั ขา วโพด เปน แหลง ของสารอาหารประเภทคารโบไฮเดรต หมทู ่ี 3 ไดแก อาหารประเภทผกั ใบเขยี ว พชื ผกั ตา งๆ เปน แหลง ของสารอาหาร ประเภทแรธ าตตุ า งๆ และวติ ามนิ หมทู ี่ 4 ไดแก อาหารประเภทผลไมตางๆ เปนแหลงของสารอาหารประเภท คารโบไฮเดรต เพราะมีน้ำตาลมากจึงทำใหไดพลังงานมากกวาผัก และเปนแหลงของแรธาตุ และวิตามินตางๆ หมทู ่ี 5 ไดแก อาหารประเภทไขมนั ทไ่ี ดจ ากสตั วแ ละพชื เชน น้ำมนั หมู นำ้ มนั ถว่ั น้ำมนั งา น้ำมนั รำขา ว เปน แหลง ของสารอาหารประเภทไขมนั อาหารหลกั 5 หมู ทกี่ ำหนดขนึ้ อยกู บั ผบู รโิ ภค ควรรบั ประทานใหค รบประจำทกุ วนั และไดสดั สวนทีเ่ หมาะสมกบั ความตอ งการของรา งกาย เพือ่ รางกายมีสขุ ภาพท่ดี ี ไมเปนโรค ขาดสารอาหาร หนงั สอื เรยี นสาระการประกอบอาชพี รายวชิ าชอ งทางการเขา สอู าชพี (อช11001) ระดบั ประถมศกึ ษา 9

การเลอื ก เตรยี ม ประกอบ และการปรงุ อาหาร การเลือกซ้ืออาหารสด อาหารแหง ตองมีหลักเกณฑและวิธีการถูกตอง เพื่อจะได อาหารทม่ี ที งั้ คณุ ภาพและปรมิ าณคมุ คา กบั เงนิ ทตี่ อ งจา ยไป ดงั นี้ 1. ซอ้ื อาหารเพอื่ คณุ ภาพของอาหาร หลกั เกณฑแ ละเปา หมายสำคญั ของการเลอื ก ซอ้ื อาหาร ไมใ ชเ พอ่ื ใหไ ดอ าหารปรมิ าณมากทส่ี ดุ หรอื จา ยเงนิ นอ ยทส่ี ดุ แตต อ ง คำนงึ ถงึ เพอ่ื ใหไ ดอ าหารมปี ระโยชนส งู สดุ ทง้ั ในดา นคณุ ภาพอาหารและปรมิ าณ 2. ซื้ออาหารจากแหลงผลิตขายสง อาหารทุกชนิดท่ีจำหนายตามแหลงผลิตหรือ ขายสง จะมรี าคาตำ่ กวา แหลง ทซ่ี อื้ มาขายตอ หรอื ขายปลกี 3. การซอ้ื อาหารตามฤดกู าล จะไดร าคาถกู และคณุ ภาพสงู การซอ้ื ตอ งเปลยี่ นแปลง และเนนการใชผลิตผลตามฤดูกาล 4. รูจักใชอาหารแทนกันได หากไมมีผลผลิตท่ีตองการก็ใหเลือกซื้อสิ่งท่ีทดแทน กนั ได โดยไมท ำใหผ ลผลติ มคี ณุ ภาพตำ่ ลง 5. การเลอื กซอื้ อาหาร ควรมคี วามรเู กย่ี วกบั คณุ ภาพอาหาร จะไดอ าหารทม่ี คี ณุ ภาพ สงู คมุ คา กบั เงนิ ทเี่ สยี ไป 10 หนงั สอื เรยี นสาระการประกอบอาชพี รายวชิ าชอ งทางการเขา สอู าชพี (อช11001) ระดบั ประถมศกึ ษา

หลกั การในการเตรยี มอาหาร ประกอบ และปรงุ อาหาร หลกั ในการปรงุ อาหาร ยดึ หลกั 3 ส ดงั นี้ 1. สงวนคุณคา ดวยวิธีการปรุงที่ชวยสงวน คุณคาของอาหารใหผูบริโภคไดรับประโยชน เตม็ ที่ 2. สกุ เสมอ คอื ใชค วามรอ นในการปรงุ อาหาร เพื่อทำลายเช้ือโรคและสารเคมีที่อาจปนเปอนติด มากบั อาหาร 3. ควรคำนึงถึงความสะอาด ปลอดภัย ของ อาหาร และการปรงุ อาหาร การเก็บถนอมอาหาร การถนอมอาหาร เปน วธิ กี ารเกบ็ อาหารใหม อี ายยุ นื นาน สามารถนำมารบั ประทานได โดยมหี ลายวธิ ี คอื 1. การตากแหง เปน วธิ ที างธรรมชาตโิ ดยใชแ สงแดดทำใหอ าหารแหง อาหารทนี่ ำ มาตากแหงตองเปนอาหารท่ีมีคุณภาพและเปนอาหารสด 2. การรมควัน เปนการถนอมอาหารที่แตกตางจากการทำใหอาหารแหงดวย ความรอน เพราะนอกจากเปนการทำใหอาหารแหงแลวยังมีควันของไมชวย รักษาอาหารใหเก็บไวไดนาน 3. การดอง การดองผกั ผลไม มหี ลายรปู แบบ เชน การดองเคม็ ดองเปรยี้ ว ดอง หวาน เปน ตน 4. การทำเคม็ เปน วธิ กี ารถนอมอาหารโดยใชเ กลอื เปน วตั ถกุ นั เสยี สำหรบั เกบ็ รกั ษา อาหารใหอยูไดนาน 5. การใชน ำ้ ตาล เปน วธิ กี ารใชค วามหวานของน้ำตาลเกบ็ รกั ษาอาหารใหอ ยไู ดน าน เชน การเชอ่ื ม การกวน การฉาบ การแชอ ม่ิ การเก็บอาหารสดและอาหารแหง 1. การเกบ็ เนอ้ื สตั ว มวี ธิ กี ารเกบ็ ดงั น้ี - เนอ้ื หมู เนอ้ื ววั ควรลา งแลว เกบ็ ไวใ นตเู ยน็ กอ นเกบ็ ตอ งเอาออกจากวสั ดุ ที่หอหุมอยู ลางแลวซับใหแหง จึงใสกลองหรือถึงพลาสติกปดใหแนน แชในชองเย็นจัด หนงั สอื เรยี นสาระการประกอบอาชพี รายวชิ าชอ งทางการเขา สอู าชพี (อช11001) ระดบั ประถมศกึ ษา 11

- เนอ้ื สตั วจ ำพวกปลา เปด ไก อาจใชว ธิ รี วม ตม นง่ึ ยา ง กไ็ ด จะเกบ็ ได นานข้ึน 2. การเก็บผัก ถายังไมนำผักมาประกอบอาหาร ควรพรมนำ้ หอพันดวยใบตอง เกบ็ ไวใ นทรี่ ม หรอื บรรจถุ งุ พลาสตกิ เกบ็ ไวใ นตเู ยน็ ชอ งธรรมดา 3. การเกบ็ ไข มวี ธิ กี ารเกบ็ ดงั น้ี 3.1 เลอื กไขท ใ่ี หมแ ละสะอาด ไมค วรเกบ็ ไขไ วห ลายวนั 3.2 ไมค วรลา งไขก อ นเกบ็ นอกจากสกปรก เพราะเชอื้ โรคจะผา นเขา ไปไดง า ย 3.3 ควรเกบ็ ไขแ ยกใสช อ งทเี่ กบ็ ไขใ นตเู ยน็ โดยวางสว นปา นขน้ึ จะทำใหเ กบ็ ไดนาน อาชีพท่ีเก่ียวของกับอาหารและโภชนาการ 1. อาชพี เปด รา นขายอาหาร เชน ขายขา วแกง ขายอาหารตามสง่ั ขายกว ยเตย๋ี ว ขายขนมจีน บางรานอาจจะขายเฉพาะอยางหรือหลายอยางอยูในรานเดียวกัน ขนาดของรา นขนึ้ อยกู บั การลงทนุ และจำนวนลกู คา ดงั นนั้ การตง้ั รา นอาหาร จะ ตอ งเลอื กทำเล สำรวจลกั ษณะของลกู คา เชน รายได ของลกู คา ความชอบ ชนิดและรสชาติของอาหาร การเปดรานอาหารตองควบคูไปกับการขาย เครอื่ งดม่ื 2. อาชพี ขายเครอื่ งดม่ื รา นประเภทนจี้ ะเนน เครอื่ งดมื่ เปน หลกั ถา เครอื่ งดมื่ ขนาด เลก็ อาจจะขายเฉพาะเครอ่ื งดม่ื ประเภทกาแฟซงึ่ มหี ลากหลายชนดิ อาจขายตาม ขางทางหรือหางก็ได ถาขายเครื่องด่ืมท่ีมีแอลกฮอลก็อาจจะมีอาหารประเภท ของวา งใหแ กลม ดว ย สว นใหญก จ็ ะมดี นตรี และอาจมสี ถานทสี่ ำหรบั เตน รำได ทเี่ รยี กกนั วา Pub (ผบั ) 3. อาชพี ขายขนม อาจมบี างคนทต่ี อ งการเปด รา นขายขนมอยา งเดยี ว เชน ขายขนม ทมี่ คี วามเยน็ ขายขนมประเภทไข ขายขนมไทย เชน บวั ลอยเผอื ก เตา สว น ขายประเภทเบเกอร่ี ซ่ึงอาจควบกับการขายเครื่องด่ืมดวย การเรียกช่ืออาจ แตกตางกัน เชน รานขายขาวแกงอาจจะอยูขางถนน ในตึกแถว ภัตตาคาร บางรา นกม็ ดี นตรดี ว ย 4. อาชีพขายอาหารปนโต อาชีพนี้ไมจำเปนตองเปดรานขายอาหาร แตใชวิธี ประชาสมั พนั ธใ หท ราบวา มีธรุ กจิ ประเภทนเี้ พอ่ื ใหล กู คา สงั่ จอง ราคาและชนดิ ของอาหารขึ้นอยูกับการตกลงกัน บางคนรับอาหารเฉพาะวันทำงาน และ สามารถเลือกอาหารได อาชีพนี้ตองอาศัยรสชาติของอาหารเปนหลัก การสง ตรงตอ เวลา การเลอื กสถานทก่ี ไ็ มจ ำเปน อาจจะใชส ถานทใี่ นบา นได 12 หนงั สอื เรยี นสาระการประกอบอาชพี รายวชิ าชอ งทางการเขา สอู าชพี (อช11001) ระดบั ประถมศกึ ษา

5. อาชีพถนอมอาหาร การถนอมอาหารเหมือนการเก็บอาหารใหมีอายุยืนคงทน เชน การตากแหง การรมควนั การดอง การทำเคม็ การใชน ้ำตาล อาชพี นขี้ นึ้ อยู กบั วสั ดุ ทรพั ยากรทมี่ อี ยใู นทอ งถน่ิ เชน อยใู กลท ะเลกอ็ าจจะทำปลาเคม็ ปลา แดดเดยี ว หอยดอง หรอื ในทอ งถนิ่ ทม่ี พี ชื ผกั มากกจ็ ะถนอมผกั โดยการดองผกั หรอื มผี ลไมม ากกใ็ ชว ธิ เี ชอื่ ม เชน ทำมะตมู เชอื่ ม 6. อาชพี บรกิ ารจดั เลยี้ ง เปน อาชพี ทมี่ บี รกิ ารจดั เลยี้ งอาหารนอกสถานท่ี เชน จดั แบบบุฟเฟต โตะจีน รายละเอียดเกี่ยวกับราคาและชนิดของอาหารขึ้นอยูกับ การตกลง การจัดการงานอาชีพ 1. ทำเลทตี่ ง้ั อาชพี ทเ่ี กย่ี วกบั อาหาร เชน การเปด รา นขายอาหาร ขายเครอื่ งดม่ื ขาย ขนม นอกจากรสชาติอาหารยังจะตองอาศัยทำเลท่ีต้ังราน จึงจำเปนตองเลือก สถานท่ีท่ีอยูในยานชุมชน 2. การจดั สถานท่ี ควรออกแบบรา นใหด โู ลง จดั โตะ และเกา อี้ รวมทง้ั ของใชภ ายใน รานตองมีความสะอาดและถูกอนามัย 3. ควรเลอื กซอื้ อาหารทม่ี คี ณุ ภาพ มคี วามสดใหม ถา เปน อาหารแหง ควรหลกี เลย่ี ง ทเ่ี กบ็ ไวน าน ตรวจสอบวา มเี ชอ้ื ราหรอื ไม มสี ารอนื่ ปนเปอ นหรอื ไม 4. การปรงุ อาหาร ควรคำนงึ ถงึ คณุ คา อาหาร เชน การใชค วามรอ น การรกั ษา ความ สะอาด การใชผ งชรู ส การคงคณุ คา ของอาหารทง้ั 5 หมู การจดั อาหารให เหมาะสมกบั วยั เชน วยั ผใู หญเ ปน วยั ทต่ี อ งการเสรมิ สรา งเซลลต า งๆ เพอ่ื รกั ษา สมรรถภาพการทำงานในรางกายใหคงท่ี จึงควรไดรับอาหารทั้ง 5 หมู ใน สัดสวนท่ีเหมาะสม 5. การบริการในธุรกิจขายอาหาร มีความสำคัญย่ิง ผูบริการตองใสใจกับการมี มารยาทในการบรกิ าร มคี วามรเู กย่ี วกบั การเสริ ฟ อาหารและเครอ่ื งดม่ื 6. การมคี ณุ ธรรม จรยิ ธรรม ตอ ลกู คา เชน การคดิ ราคาอาหารทเ่ี ปน ธรรม รบั ผิดชอบในกรณีที่อาหารตองมีความสดหรือมีคุณคาทางอาหาร กจิ วตั รประจำวนั ของอาชพี ขายอาหารอาจไมเ หมอื นอาชพี อนื่ ๆ เชน ตน่ื เชา ไปซอ้ื ของ ท่ีตลาดแลวเตรียมอาหารเพื่อใหทันขาย ชวงที่เหนื่อยในการบริการลูกคาก็คือชวงเชา ชวง กลางวนั ชว งเยน็ ซงึ่ เปน ชว งทลี่ กู คา สว นใหญม ารบั ประทานอาหาร ชว งเวลาอน่ื ๆ อาจจะเปน งานเบา เชน ชว งทเ่ี ตรยี มอาหาร มกี ารหน่ั ผกั หน่ั เนอ้ื หนงั สอื เรยี นสาระการประกอบอาชพี รายวชิ าชอ งทางการเขา สอู าชพี (อช11001) ระดบั ประถมศกึ ษา 13

สภาพปญหา 1. ขาดการบรกิ ารทดี่ ี ไมม มี นษุ ยสมั พนั ธ ไมส นใจลกู คา เมอ่ื มาใชบ รกิ าร ดงั นนั้ จึงควรปรับปรุงดานการบริการที่ดีตอลูกคา เชน เม่ือลูกคาเขารานควรย้ิมแยม แจม ใส พรอ มจดั หาโตะ ใหน งั่ บรกิ ารตามลำดบั ทล่ี กู คา เขา มาใชบ รหิ าร 2. เจาของรานมักขาดทุน เนื่องจากการขายอาหารสามารถถูกคดโกงไดหลายทาง ถาเจาของหรือผูไวใจไดไมไดดูแลอยางใกลชิด เชน คนเก็บเงินไมซื่อสัตย ลกู จา งมักหยบิ ฉวยสิง่ ของไปใชใ นบา น 3. คณุ ภาพสนิ คา ไมค งที่ เชน ไมส กุ ไมส ะอาด เสอื่ มคณุ ภาพ ทำใหล กู คา ไมม า ใชบริการ การอนุรักษพลังงานและสิ่งแวดลอม การอนรุ กั ษพ ลงั งานและสงิ่ แวดลอ มในครองครวั ทำไดด งั นี้ 1. การเลือกซื้อเครื่องใชไฟฟามาใชประกอบอาหาร เชน กะทะไฟฟา ควรเปน เครื่องใชไฟฟาที่ระบุฉลากประหยัดไฟ 2. เม่ือเปดกอกนำ้ ประปาควรใชนำ้ ในปริมาณพอเพียง แลวปดกอกนำ้ ทันที อยา ปลอยใหนำ้ ไหลจนลนภาชนะ 3. นำ้ ใชแ ลว เชน นำ้ ซาวขา ว น้ำลา งผกั ผลไม น้ำซกั ผา ครงั้ สดุ ทา ยกน็ ำไปรด ตนไมได 4. ถุงขยะในบานตองมีฝาปดใหมิดชิด เพราะเปนจุดรวมของสัตวที่เปนพาหะ นำโรค เชน หนู แมลงสาบ 14 หนงั สอื เรยี นสาระการประกอบอาชพี รายวชิ าชอ งทางการเขา สอู าชพี (อช11001) ระดบั ประถมศกึ ษา

งานเกษตร งานเกษตร หมายถงึ งานทเ่ี กยี่ วกบั การปลกู พชื เลยี้ งสตั ว และอาชพี ทเ่ี กยี่ วขอ งตาม กระบวนการผลติ และการจดั การผลผลติ มกี ารใชเ ทคโนโลยเี พอ่ื การเพม่ิ ผลผลติ ปลกู ฝง ความ รบั ผดิ ชอบ ขยนั อดทน การอนรุ กั ษพ ลงั งานและสง่ิ แวดลอ มงานเกษตรสว นใหญเ กยี่ วขอ ง กับการปลูกพืช จะเห็นวาในอดีตเรามีพืชหลายชนิดที่สามารถสงออกไปขายตางประเทศได เชน ขา ว ยางพารา ขา วโพด มนั สำปะหลงั สว นสตั วแ ละการประมงยงั นอ ยโดยเฉพาะการ ประมง ตอ งอาศยั สภาพพน้ื ทท่ี ต่ี ดิ ชายทะเล การประกอบอาชพี เกษตรจะกา วหนา อยา งไร ตอ ง เขา ใจพน้ื ฐาน เกษตร โดยเฉพาะเรอื่ งดนิ และปยุ จงึ เปน สง่ิ สำคญั ในการเจรญิ เตบิ โตของพชื ดิน 1. ความหมายของดิน ดนิ เกดิ จากการผพุ งั สลายตวั ของหนิ และแร ผสมกบั ซากพชื ซากสตั วท ตี่ ายทบั ถม เปน เวลาหลายลา นป หลงั จากเปด ปา ใหมๆ ดนิ ยงั อดุ มสมบรู ณ ปลกู พชื ลงไปกจ็ ะงามและให ผลผลิตสูง แตถาปลูกพืชติดตอกันหลายๆป ไมมีการปรับปรุงดิน ดินจะเสื่อมโทรมเพราะ อนิ ทรยี วตั ถแุ ละธาตอุ าหารพชื เปรยี บเสมอื นรากฐานของชวี ติ เกษตรกร หรอื กลา วอกี นยั หนงึ่ คุณภาพของดินเทากับคุณภาพชีวิตของเกษตรกร 2. สวนประกอบดิน (1) อนินทรียวัตถุ เปนสวนที่ไดจากการผุพังสลายตัวของแรและหิน เปน แหลงธาตุอาหารพืชท่ีสำคัญที่สุด ดินสวนใหญท่ีใชปลูกพืชในประเทศ ไทย มอี นนิ ทรยี วตั ถเุ ปน สว นประกอบถงึ รอ ยละ 97-99 ของนำ้ หนกั แหง ของดิน (2) อนิ ทรยี วตั ถุ เปน สว นทไ่ี ดจ ากการเนา เปอ ยผพุ งั สลายตวั ของเศษซากพชื และสตั วท ที่ บั ถมกนั อยใู นดนิ อนิ ทรยี วตั ถมุ ปี รมิ าณธาตอุ าหารพชื อยนู อ ย แตม คี วามสำคญั ในการทำดนิ ใหโ ปรง รว นซยุ ระบายน้ำและถา ยเทอากาศ ไดดี ทั้งยังเปนแหลงพลังงานของจุลินทรียในดิน ดินสวนใหญที่ใช เพาะปลกู พชื ในประเทศไทย มอี นิ ทรยี วตั ถอุ ยเู พยี งรอ ยละ 1-3 ของน้ำหนกั แหงของดิน โดยเฉพาะอยางยิ่งในภาคอีสานดินสวนใหญอินทรียวัตถุ ต่ำมาก (นอ ยกวา รอ ยละ 1) จงึ ควรใหค วามสำคญั ตอ การเพม่ิ อนิ ทรยี วตั ถุ ใหแกดิน (3) น้ำในดนิ ทำหนา ทช่ี ว ยละลายธาตอุ าหารพชื ในดนิ และจำเปน สำหรบั ใช ในการเคลอ่ื นยา ยธาตอุ าหารและสารประกอบตา งๆ เขา ไปในตน พชื (4) อากาศในดนิ ทำหนา ทใี่ หอ อกซเิ จนแกร ากพชื และจลุ นิ ทรยี ใ นดนิ สำหรบั ใชในการหายใจ หนงั สอื เรยี นสาระการประกอบอาชพี รายวชิ าชอ งทางการเขา สอู าชพี (อช11001) ระดบั ประถมศกึ ษา 15

3. หนาตัดดิน ดนิ มคี วามลกึ หรอื ความหนา ถา มองลกึ ลงไปในแนวดงิ่ จะพบวา ดนิ มลี กั ษณะ เปน ชน้ั ๆ เรยี กสว นนวี้ า หนา ตดั ดนิ ดนิ ทวั่ ๆไปมกั มอี นิ ทรยี วตั ถสุ ะสมอยทู ด่ี นิ บนและปรมิ าณ อนิ ทรยี วตั ถจุ ะลดนอ ยลงในดนิ ลา ง ระดบั ทลี่ กึ ลงไปตามแนวหนา ตดั ดนิ จะพบหนิ ทก่ี ำลงั ผพุ งั สลายตวั ในชนั้ ลา ง เรยี กวา วตั ถตุ น กำเนดิ ดนิ ชน้ั ทอ่ี ยลู กึ ลงไปถดั จากวตั ถตุ น กำเนดิ ดนิ เรยี ก วา พน้ื หนิ ซงึ่ เปน ชน้ั หนิ ทย่ี งั ไมไ ดผ า นกระบวนการผพุ งั สลายตวั รากพชื เจรญิ เตบิ โตและดดู ธาตอุ าหารเฉพาะในสว นทเี่ ปน ดนิ บนและดนิ ลา ง ซงึ่ ดนิ แตล ะชนดิ มคี วามลกึ ไมเ ทา กนั ดนิ ทลี่ กึ จะมพี นื้ ทใ่ี หพ ชื หยง่ั ราก และดดู ธาตอุ าหารไดม าก กวา ดนิ ทตี่ นื้ การปลกู พชื ใหไ ดผ ลดี จงึ ควรพจิ ารณาความลกึ ของดนิ ดว ย 4. การเจรญิ เตบิ โตของพชื ทกุ สรรพสง่ิ (สง่ิ มชี วี ติ และสงิ่ ไมม ชี วี ติ ) ในระบบนเิ วศลว นเชอื่ มโยงสมั พนั ธก นั เปน เหตปุ จ จยั ซง่ึ กนั และกนั สำหรบั ปจ จยั หลกั ทม่ี ผี ลตอ การเจรญิ เตบิ โตของพชื มดี งั ตอ ไปน้ี (1) แสงแดดเปนแหลงพลังงานท่ีพืชใชในการสังเคราะหแสง (2)อณุ หภมู ขิ องดนิ และบรรยากาศ มผี ลตอ กระบวนการตา งๆ ภายในตน พชื เชน การสังเคราะหแสง การ หายใจ เปน ตน (3) ความช้ืน/น้ำ เปนวัตถุดิบใน การสงั เคราะหแ สง ทำใหเ ซลล เตงตัว เปนตัวกลางขนยาย ธาตุอาหารและอินทรียสาร ในสวนตางๆของพืช (4) สภาพกรด-ดางของดิน นิยม บอกเปนคาพีเอช (pH) โดย ท่ัวไปพืชเจริญเติบโตไดดีใน ดนิ ทม่ี พี เี อชใกลเ ปน กลาง (pH 6.0-6.5) (5) ชนดิ และปรมิ าณของกา ซตา งๆ ในดนิ อากาศ สว นใหญใ นดนิ ประกอบ ดว ยกา ซออกซเิ จน ไนโตรเจน และคารบ อนไดออกไซต รากพชื ใชก า ซ ออกซิเจนในการหายใจ ถากาซออกซิเจนไมพอระบบรากของพืชจะ ออนแอ (6) โรคและแมลงศัตรูพืช ถาพืชมีโรคและแมลงศัตรูพืชรบกวนมาก ยอม กำจัดการเจริญเติบโตและการใหผลผลิตของพืช 16 หนงั สอื เรยี นสาระการประกอบอาชพี รายวชิ าชอ งทางการเขา สอู าชพี (อช11001) ระดบั ประถมศกึ ษา

(7) ปรมิ าณธาตอุ าหารพชื ในดนิ และสมบตั ขิ องดนิ สมบตั ทิ างเคมี โดยเฉพาะ ความเปนกรด-ดาง ของดิน สมบัติทางกายภาพ เชน ความรวนซุยของ ดนิ การระบายน้ำ การถา ยเทอากาศ ฯลฯ และสมบตั ทิ างชวี ภาพ ไดแ ก จลุ นิ ทรยี แ ละสตั วเ ลก็ ๆในดนิ มผี ลตอ การเจรญิ เตบิ โตของพชื (8) ความรูความสามารถในการจัดการไรนาของเกษตรกร ซึ่งนับวันจะยิ่ง สำคัญมากข้ึน เนื่องจากการแขงขันที่รุนแรงขึ้น ท้ังดานประสิทธิภาพ คณุ ภาพ และตน ทนุ การผลติ 5. ความตอ งการธาตอุ าหารของพชื ในจำนวน 17 ธาตทุ พ่ี ชื ตอ งการใชใ นการเจรญิ เตบิ โตและใหผ ลผลติ ได 3 ธาตุ จากน้ำและอากาศ คอื คารบ อน ไฮโดรเจน และ ออกซเิ จน สว นอกี 14 ธาตไุ ดจ ากดนิ ใน 14 ธาตนุ นั้ มี 6 ธาตทุ พี่ ชื ตอ งการในปรมิ าณมาก คอื ไนโตรเจน (เอน็ ) ฟอสฟอรสั (พ)ี โพแทสเซยี ม (เค) แคลเซยี ม แมกนเี ซยี ม และกำมะถนั แตก าร ใสปุยจะเนนเฉพาะ เอ็น-พี-เค จึงเรียกวา ธาตุอาหารหลัก สวนแคลเซียม แมกนีเซียม และกำมะถันน้ัน ดินสวนใหญที่ใชปลูกพืชในปจจุบันมักไมขาด และเมอ่ื ใสป ยุ เอน็ -พ-ี เค ลงไปในดนิ มกั มี 3 ธาตนุ ปี้ นลงไปดว ยเสมอ ซงึ่ เรยี กวา ธาตอุ าหารรอง สว นธาตอุ าหารเสรมิ (จลุ ธาต)ุ ไดแ ก เหลก็ สงั กะสี โบรอน เปน ตน ถา พชื ขาดธาตหุ นงึ่ ธาตใุ ด ธาตนุ น้ั จะเปน ตวั จำกดั การเจรญิ เตบิ โตและ การใหผลผลิตของพืช 6. การสูญเสียธาตุอาหารพืชในดิน ธาตอุ าหารพชื ในดนิ สญู เสยี ออกไปไดห ลายทาง ดงั นี้ (1) สญู เสยี ไปกบั ผลผลติ พชื ทเ่ี กบ็ เกยี่ วออกไป (2) ถูกชะลางออกไปจากบริเวณรากพืช โดยเฉพาะไนโตรเจน เชน ถาเกิด ฝนตกหนกั หลงั จากใสป ยุ ไนโตรเจน โดยเฉพาะในดนิ ทราย เกษตรกรอาจ ไดร บั ประโยชนจ ากการใสป ยุ เพยี งรอ ยละ 10 เทา นนั้ เพราะไนโตรเจน ละลายไปกับน้ำงายมาก (3) สญู หายไปในรปู กา ซ เชน กรณขี องไนโตรเจน (4) การตรงึ โดยเฉพาะฟอสฟอรสั การตรงึ หมายถงึ ธาตอุ าหารพชื ถกู ดนิ หรอื สารประกอบในดนิ จบั ไว พชื จงึ ไมส ามารถดดู ธาตอุ าหารเหลา นนั้ ไปใช ประโยชนไ ดท ง้ั หมด ซง่ึ ความเปน กรด-ดา งของดนิ เปน ปจ จยั สำคญั ทส่ี ดุ ที่มีผลตอการตรึงธาตุอาหารพืชในดิน (5) สูญเสียไปกับการชะลางและพังทลายของดิน พ้ืนที่ที่มีความลาดและมี สภาพโลงเตียนปราศจากพืชพันธุหรือสิ่งปกคลุมหนาดิน หรือมีการไถ หนงั สอื เรยี นสาระการประกอบอาชพี รายวชิ าชอ งทางการเขา สอู าชพี (อช11001) ระดบั ประถมศกึ ษา 17

พรวนดนิ เพอื่ เตรยี มปลกู พชื ถา ฝนตกหนกั จะเกดิ การกดั เซาะผวิ ดนิ ธาตุ อาหารพืชในดินยอมสูญหายออกไปจากพื้นที่ดวย เมอื่ มกี ารเพาะปลกู พชื ธาตอุ าหารจถุ กู ดดู ไปใชใ นการเจรญิ เตบิ โตและถกู เกบ็ สะสมไว ในสว นตา งๆของพชื ไดแ ก ใบ ลำตน ดอก ผล ฯลฯ เมอ่ื เกบ็ เกยี่ วผลผลติ ออกจากพน้ื ท่ี ธาตุ อาหารพืชยอมถกู นำออกไปจากพื้นทด่ี ว ย ในพ้ืนที่การเกษตร ธาตุอาหารพืช ในดนิ สญู เสยี ไปกบั ผลผลติ มากทส่ี ดุ การปลกู พืชติดตอกันยาวนานโดยไมมีการเพิ่มเติม ธาตุอาหารลงไปในดิน ความอุดมสมบูรณ ของดินจะลดลง และในทายที่สุดดินจะไม สามารถใหผลผลิตพืชสูงได ดงั นน้ั ควรเพมิ่ เตมิ ธาตอุ าหารพชื ลงไปในดนิ ใหเ พยี งพอ ซงึ่ การใสป ยุ เปน วธิ กี ารหนงึ่ เพราะการฟน ฟดู นิ ใหก ลบั มาอดุ มสมบรู ณอ กี ครง้ั หนง่ึ ตอ งใชเ วลาและคา ใชจ า ยสงู มาก จงึ ควร ดูแลรักษาความอุดมสมบูรณของดินใหดีอยูเสมอ สารฆาศัตรูพืชและสัตว สารฆาศัตรูพืชและสัตวสวนใหญเปนสารประกอบอนินทรีย เปนพิษกับแมลงและ ศตั รพู ชื หากใชอ ยา งไมร ะมดั ระวงั ยอ มเปน โทษตอ สขุ ภาพของทงั้ ผใู ชแ ละผบู รโิ ภค ทงั้ ยงั มี สารพิษตกคางในส่ิงแวดลอมอีกดวย จึงมักมีคำเตือนบนฉลาก ตัวอยางเชน ควรเก็บเกี่ยว ผลผลติ หลงั จากฉดี พน ยา 20 วนั เปน ตน มฉิ ะนน้ั สารพษิ ตกคา งจะเปน อนั ตรายตอ ผบู รโิ ภค ปุยและประโยชนของปุย ปยุ คอื วสั ดทุ ม่ี ธี าตอุ าหารพชื เปน องคป ระกอบหรอื สงิ่ มชี วี ติ ทกี่ อ ใหเ กดิ ธาตอุ าหารพชื เมอื่ ใสล งไปในดนิ แลว จะปลดปลอ ย หรอื สงั เคราะหธ าตอุ าหารทจี่ ำเปน ใหแ กพ ชื การเพาะปลกู พชื ในดนิ ทมี่ คี วามอดุ มสมบรู ณส งู จงึ ตอ งการธาตอุ าหารเพมิ่ เตมิ จากปยุ นอ ยกวา ดนิ ทมี่ คี วามอดุ มสมบรู ณต ำ่ 18 หนงั สอื เรยี นสาระการประกอบอาชพี รายวชิ าชอ งทางการเขา สอู าชพี (อช11001) ระดบั ประถมศกึ ษา

ปยุ แบง ออกเปน 3 ประเภท ดงั น้ี (1) ปยุ เคมี คอื สารประกอบอนนิ ทรยี ท ใ่ี หธ าตอุ าหารพชื เปน สารประกอบทผ่ี า น กระบวนการผลติ ทางเคมี เมอื่ ใสล งไปในดนิ ทมี่ คี วามชนื้ ทเ่ี หมาะสม ปยุ เคมจี ะ ละลายใหพืชดูดไปใชประโยชนไดอยางรวดเร็ว (2) ปยุ อนิ ทรยี  คอื สารประกอบทไ่ี ดจ ากสงิ่ มชี วี ติ ไดแ ก พชื สตั ว และจลุ นิ ทรยี  ผานกระบวนการผลิตทางธรรมชาติ ปุยอินทรียสวนใหญใชในการปรับปรุง สมบตั ทิ างกายภาพของดนิ ทำใหด นิ โปรง รว นซยุ ระบายนำ้ และถา ยเทอากาศ ไดด ี รากพชื จงึ ชอนไชหาธาตอุ าหารไดง า ยขน้ึ ปยุ อนิ ทรยี ม ี 3 ประเภท คอื ปยุ หมกั ปยุ คอก และปยุ พชื สด ปยุ อนิ ทรยี  มีปริมาณธาตุอาหารพืชอยูนอย เม่ือเปรียบเทียบกับปุยเคมีและธาตุอาหารพืช สว นใหญอ ยใู นรปู ของสารประกอบอนิ ทรยี  เชน ไนโตรเจน อยใู นสารประกอบ จำพวกโปรตนี เมอ่ื ใสล งไปในดนิ พชื จะไมส ามารถดดู ไปใชป ระโยชนไ ดท นั ที แตตองผานกระบวนการยอยสลายของจุลินทรียในดิน แลวปลดปลอยธาตุ อาหารเหลา นนั้ ออกมาในรปู สารประกอบอนิ ทรยี เ ชน เดยี วกนั กบั ปยุ เคมี จากนนั้ พืชจึงดูดไปใชประโยชนได (3) ปยุ ชวี ภาพ คอื ปยุ ทปี่ ระกอบดว ยจลุ นิ ทรยี ท ย่ี งั มชี วี ติ อยู และคณุ สมบตั พิ เิ ศษ สามารถสังเคราะหส ารประกอบธาตุอาหารพชื ไดเ อง หรือสามารถเปล่ียนธาตุ อาหารพืชท่ีอยูในรูปท่ีไมเปนประโยชนตอศัตรูพืชใหมาอยูในรูปที่พืชสามารถ ดดู ไปใชป ระโยชนไ ด และยงั มปี ระโยชนอ น่ื ๆอกี เชน 1. ทำใหศ ตั รพู ชื ลดลงชว่ั คราว เพราะไมช อบกลนิ่ หรอื ความเปน กรดของ ปยุ ชวี ภาพ แตเ มอ่ื ศตั รพู ชื ปรบั ตวั ได กจ็ ะทำลายพชื เหมอื นเดมิ 2. ในกรณีที่เกษตรกรใชปุยเคมีสูตรเดิมๆ อยางตอเน่ือง ทำใหมีการสะสม ธาตอุ าหารพชื บางตวั ในดนิ มากเกนิ ไป โดยเฉพาะอยา งยงิ่ ฟอสฟอรสั และ โพแทสเซียม เม่ือหยุดใชปุยเคมีแลวใชปุยชีวภาพแทน พืชจะคงเจริญ เตบิ โตไดด ี 3. ในบางกรณี ดนิ มคี วามเปน ดา งหรอื ธาตอุ าหารพชื บางตวั ไมล ะลาย เมอื่ ใชปุยชีวภาพที่มีความเปนกรดใสลงไป จะทำใหสภาพดินดีข้ึนชั่วคราว และปลดปลอยธาตุอาหารพืชออกมามากข้ึน 4. ในกรณีที่ดินน้ันขาดธาตุอาหารรองบางตัว ปุยชีวภาพท่ีมีธาตุอาหาร ดังกลาวจะเขาไปทดแทนทำใหเกิดผลดีตอพืช 5. มีฮอรโมนพืชบางอยางท่ีถูกสังเคราะหข้ึนในกระบวนการหมัก และมี ปรมิ าณเหมาะสมกบั พชื นนั้ ๆ จงึ ทำใหพ ชื เจรญิ เตบิ โตดขี น้ึ หนงั สอื เรยี นสาระการประกอบอาชพี รายวชิ าชอ งทางการเขา สอู าชพี (อช11001) ระดบั ประถมศกึ ษา 19

ปริมาณธาตุอาหารพืชในปุยเคมี ฉลากของปยุ เคมที กุ ชนดิ มตี วั เลข 3 จำนวนเรยี งกนั ตวั เลขแตล ะจำนวนแสดงปรมิ าณ ธาตไุ นโตรเจน ฟอสฟอรสั และโพแทสเซยี ม (เอน็ -พ-ี เค) ตามลำดบั เรยี กวา สตู รปยุ ซงึ่ มี หนว ยเปน เปอรเ ซนต (%) โดยน้ำหนกั ทงั้ หมดของปยุ เคมี ตัวอยางเชน ปุยสูตร 13-0-46 แสดงวาปุยเคมีหนัก 100 กิโลกรัม มีไนโตรเจน 13 กโิ ลกรมั ไมม ฟี อสฟอรสั และมโี พแทสเซยี ม 46 กโิ ลกรมั สว นธาตอุ าหารพชื ตวั อนื่ ๆ ในปยุ เคมี ผผู ลติ จะระบหุ รอื ไมก ไ็ ด แตถ า ระบจุ ะใสข อ มลู วา มธี าตอุ าหารรองและจลุ ธาตอุ ะไรบา ง? ในปรมิ าณ (%) เทา ไหร? ถา เกษตรกรตอ งการผสมปยุ เคมใี ชเ อง เพราะปยุ สตู รทม่ี จี ำหนา ยในทอ งตลาดไมต รง กบั ความตอ งการ แนะนำใหใ ชแ มป ยุ ดงั ตอ ไปนี้ (1) ปยุ ไนโตรเจน (ปยุ เอน็ ) เชน ปยุ ยเู รยี (46-0-0) ปยุ แอมโมเนยี ซลั เฟส (21-0-0) (2) ปุยฟอสฟอรัส (ปุยพี) เชน ปุยทริปเปลซุปเปอรฟอสเฟส (0-46-0) ปุย ไดแอมโมเนยี มฟอสเฟส (18-46-0) (3) ปยุ โพแทสเซยี ม (ปยุ เค) เชน ปยุ โพแทสเซยี มคลอไรด (0-0-60) ปยุ โพแทสเซยี ม ซลั เฟส (0-0-50) การพิจารณาเลือกซื้อปุยเคมี ตามพระราชบญั ญตั ปิ ยุ 2518 ไดก ำหนดใหผ ขู ายปยุ เขยี นขอ ความทส่ี ำคญั ตา งๆ เปน ภาษาไทยหรือที่เรียกวา ฉลากปุยไวท่ีกระสอบปุยใหเดนชัด คือ (1) ชื่อทางการคาและมีคำวา ปยุ เคมี (2) สตู รปยุ (3) น้ำหนกั สทุ ธขิ องปยุ (4) ปรมิ าณธาตอุ าหารรอง (5) เครอื่ งหมายการคา (6) ผผู ลติ และสถานทผี่ ลติ หรอื สถานทตี่ งั้ ของผแู ทนจำหนา ยทช่ี ดั เจน (7) ทะเบยี นเลขท่ี ยกเวน ปยุ เคมมี าตรฐาน 7 ชนดิ เชน ยเู รยี (46-0-0) ซปุ เปอรฟ อสเฟส (0-20-0) โพแทสเซยี มคลอไรด (0-0-60) เปน ตน ทไี่ มต อ งขนึ้ ทะเบยี น อาชีพท่ีเก่ียวของกับงานเกษตร 1. อาชพี ปลกู พชื อาจจะปลกู พชื ชนดิ เดยี วหรอื ปลกู พชื หลายชนดิ ผสมกนั เชน ปลกู พชื ผกั แตม หี ลายชนดิ หรอื ปลกู พชื ประเภทตา งๆ เชน ปลกู ผกั ปลกู ผลไม และทำนาดวย 2. อาชพี เลยี้ งสตั ว เปน อาชพี ทท่ี ำไดท วั่ ประเทศ การเลย้ี งสตั วบ างชนดิ ขน้ึ อยกู บั สภาพพนื้ ท่ี ทรพั ยากรและสงิ่ แวดลอ ม เชน อยตู ดิ ทะเลกป็ ระกอบอาชพี ประมง จบั ปลา จบั หอย 20 หนงั สอื เรยี นสาระการประกอบอาชพี รายวชิ าชอ งทางการเขา สอู าชพี (อช11001) ระดบั ประถมศกึ ษา

3. อาชีพเกษตรผสมผสาน เปนอาชีพเกษตรประกอบดวยหลายประเภทท่ีมีการ เกอื้ กลู กนั เชน มกี ารปลกู พชื รวมกบั การเลยี้ งสตั ว โดยเอาเศษพชื มาใหส ตั วก นิ เอามูลสัตวไปใสพืช หรือผสมผสานกันระหวางพืช เชน เก้ือกูลกันโดยอาศัย รม เงาจากตน ไมท ใ่ี หญก วา 4. อาชีพแปรรูปผลผลิตทางการเกษตร โดยเอาผลผลิตทางการเกษตรที่เหลือจาก การขาย หรอื เปน ชว งทมี่ รี าคาตกต่ำกน็ ำมาแปรรปู ได เชน การตากแหง การ ดอง การรมควนั การเชอื่ ม 5. อาชีพพอคาคนกลาง เปนอาชีพท่ีรับซ้ือสินคาจากอีกที่หนึ่งไปยังอีกท่ีหนึ่ง ซึ่ง ไมต อ งเปน ผผู ลติ เอง เชน มกี ารรบั ซอ้ื สนิ คา หลากหลายจากผผู ลติ ไปขายตลาด 1. การปลูกพืช 1.1 ประเภทของการปลกู พชื สามารถแบง พชื ออกตามลกั ษณะการใช ดงั น้ี (1) พชื ไร คอื พชื ทป่ี ลกู โดยอาศยั สภาพดนิ ฟา อากาศในพน้ื ท่ี สว นใหญอ าศยั นำ้ ฝน เชน การปลกู ขา วโพด ออ ย ขา ว มนั สำปะหลงั (2) พชื สวน เชน ปลกู ผกั ผลไม ไมด อกไมป ระดบั ตอ งมกี ารดแู ลรกั ษา อยา งใกลช ดิ มนษุ ยต อ งดแู ลมากกวา พชื ไร เชน ใหน ้ำ การปอ งกนั กำจดั ศัตรูพืช (3) พืชปา เปนพืชท่ีไมตองการดูแลรักษา หรือมนุษยปลูกข้ึนโดยอาศัย ธรรมชาติท่ีสอดคลองกับพืชชนิดท่ีเกิดขึ้นเองในปา เชน การปลูกสัก ปลูกไผ (4) พืชสมุนไพร หมายถึง พืชท่ีมีสรรพคุณในการรักษาโรคไดทั้งหมด พชื และสตั วบ างชนดิ ยงั นำมาสกดั เปน เครอื่ งสำอาง เชน วา นหางจระเข อญั ชญั ขมนิ้ เปน อาหารเสรมิ เชน กระชาย กระเทยี ม เปน เครอ่ื งดมื่ เชน บวั บก คำฝอย ตะไคร ใชป รงุ แตง อาหาร เชน หอมแดง มะนาว 1.2 กระบวนการผลติ พชื การปลกู พชื ชนดิ ใดกต็ าม ควรมขี น้ั ตอนการเตรยี ม ดงั นี้ (1) การจดั เตรยี มกอ นเพาะปลกู 1. จดั เตรยี มสภาพพน้ื ท่ี เตรยี มดนิ ใหเ หมาะสมกบั พชื ทจ่ี ะปลกู จดั หา นำ้ ใชอยางเพียงพอ 2. เตรยี มวสั ดอุ ปุ กรณ เชน เตรยี มพนั ธพุ ชื วสั ดใุ นการปลกู พชื น้ำมนั เครอ่ื งมอื ทจี่ ำเปน อาจมกี ารเตรยี มตรวจสอบเครอื่ งจกั รทจี่ ะใช เชน เคร่ืองสูบน้ำ อาจตองมีการเปล่ียนอะหล่ัยบางชิ้นก็ไดใหจัดหาไว ลว งหนา หนงั สอื เรยี นสาระการประกอบอาชพี รายวชิ าชอ งทางการเขา สอู าชพี (อช11001) ระดบั ประถมศกึ ษา 21

3. เตรียมทุน ในท่ีนี้หมายถึงเงินทุนท่ีจะเตรียมซื้อวัสดุอุปกรณ จาง แรงงาน 4. เตรยี มแรงงาน แรงงานทใี่ ชอ าจจะเปน แรงงานในครอบครวั หรอื แรงงานจางขางนอก ตองวางแผนการใชแรงงานวาชวงใดตองใช มากนอยเพียงใด 5. ศึกษาราคาของตลาดพืชในชวงน้ันๆ เพ่ือวางแผนการปลูกใหตรง กับชวงท่ีมีราคาแพง 6. เตรียมพันธุพืช อาจไดพันธุมาจากการเพาะเมล็ด ก่ิงตอน กิ่งทาบ การแยกหนอ การเสยี บยอด ซงึ่ ตอ งพจิ ารณาขอ ดขี อ เสยี ของแตล ะ วธิ ี และความเหมาะสมของพชื ทจ่ี ะใชป ลกู (2) การปลกู พชื เมอื่ เตรยี มสถานทแ่ี ลว กล็ งมอื ปลกู การปลกู มหี ลายวธิ ี เชน หวานเมลด็ การขดุ หลมุ ปลกู ขน้ึ อยกู บั ชนดิ ของพชื ดว ย (3) การดแู ลรกั ษา เมอ่ื ปลกู แลว ตอ งมกี ารดแู ลรกั ษา มกี ารใหน ้ำ ใหป ยุ บำรงุ ดนิ ปอ งกนั กำจดั ศตั รพู ชื ทง้ั นขี้ นึ้ อยกู บั ชนดิ อายุ ของตน พชื ดว ย (4) อายกุ ารเกบ็ เกยี่ ว มคี วามแตกตา งตามชนดิ ของพชื ขน้ึ อยกู บั ระยะเวลา หรอื ใชว ธิ กี ารสงั เกต พชื อาจเกบ็ เกย่ี วดว ยแรงคน เครอ่ื งทนุ แรง หรอื เกบ็ เกย่ี ว ไดทงั้ แรงคนและเคร่อื งจกั รกต็ อ งขน้ึ อยกู บั ขนาดของธรุ กจิ ดวย (5) การขาย พชื มวี ธิ กี ารขายไดห ลายวธิ ี เชน มพี อ คา คนกลางมาซอื้ ถงึ บา น ไปขายเองทตี่ ลาด สง รา นคา ประจำ เชน สง ตามหา งสรรพสนิ คา สง กลมุ สหกรณ 2. การเลี้ยงสัตว 2.1 ประเภทของการเลย้ี งสตั ว แบง ตามลกั ษณะของสตั วไ ด ดงั นี้ (1) สตั วใ หญ นยิ มเลย้ี งกนั แพรห ลาย เปน สตั วท เี่ ลย้ี งไวเ พอื่ ใชง าน ใชเ ปน พาหนะ เลย้ี งเปน อาชพี เชน โคเนอ้ื โคกระบอื (2) สัตวเล็ก นิยมเลี้ยงในครัวเรือนเปนอาชีพ เปนอาหาร หรือเพื่อความ เพลดิ เพลนิ เชน สกุ ร แพะ กระตา ย (3) สตั วป ก เปน สตั วป ระเภทมปี ก เชน ไก เปด หา น นก (4) สัตวน้ำ เปนสัตวท่ีอาศัยในน้ำ หรือคร่ึงบกคร่ึงน้ำ เชน ปลา กุง กบ และตะพาบนำ้ 22 หนงั สอื เรยี นสาระการประกอบอาชพี รายวชิ าชอ งทางการเขา สอู าชพี (อช11001) ระดบั ประถมศกึ ษา

2.2 กระบวนการผลติ สตั ว (1) การเตรยี มการกอ นการเลยี้ งสตั ว คลา ยกบั การเตรยี มการปลกู พชื มกี าร เตรยี มสถานที่ วสั ดอุ ปุ กรณ เตรยี มทนุ แรงงาน ศกึ ษาราคาตลาด เตรยี ม พันธุ ซึ่งส่ิงของเคร่ืองใชอาจแตกตางกัน การเตรียมสถานท่ีตองมีการ เตรยี มเพมิ่ เตมิ เชน เตรยี มโรงเรอื น เตรยี มบอ น้ำสำหรบั การเลยี้ งสตั ว บางชนิด (2) การเลี้ยงสัตว ตองจัดสถานที่ใหเหมาะสมกับสัตวชนิดน้ัน ศึกษาความ ชอบ ชนดิ และปรมิ าณอาหารทต่ี อ งการตามวยั ของสตั ว (3) การดูแลรักษา อาจตองมีการใหอาหารเสริม หรือบางชนิดตองใหออก กำลงั กาย มกี ารสงั เกตเพอ่ื ปอ งกนั โรคตา งๆ (4) การขาย ขายเมอ่ื สตั วเ จรญิ เตบิ โตเตม็ ท่ี ถา เลยี้ งตอ ไปจะทำใหต น ทนุ สงู ตอ งเสยี คา อาหาร คา แรงงานเลยี้ ง และอน่ื ๆอกี การขายกเ็ ชน เดยี วกนั กบั การจำหนา ยผลผลติ ทเี่ กย่ี วกบั พชื เชน มพี อ คา คนกลางมาซอื้ หรอื สง ตาม หางสรรพสินคา สภาพปญหา 1. พนื้ ฐานความรขู องเกษตรกรรายยอ ยสว นใหญม กี ารศกึ ษานอ ย เชน จบ ป.4 ป.6 หรอื ลมื หนงั สอื ไปแลว ทำใหม ปี ญ หาในการศกึ ษาหาความรู โดยเฉพาะการ ศึกษาขอมูลการผลิตกับขอมูลทางการตลาด จึงเปนสาเหตุท่ีทำใหการผลิตยัง คงเดิมหรือตามๆกันไป 2. ราคาพืชผลไมแนนอน ไมมีหลักประกันในการรับซื้อผลผลิตทางการเกษตร เมอื่ ผลผลติ เกบ็ เกย่ี วไดแ ลว จงึ หาตลาด ไมม กี ารหาตลาดไวล ว งหนา ดงั นน้ั ผล ผลติ ทางการเกษตรจงึ ถกู กำหนดราคาโดยพอ คา คนกลาง เนอ่ื งจากผลผลติ ทาง การเกษตรมีอายุสั้น ทำใหเกษตรกรตองรีบขาย ถาไมขายทันที ตองเตรียม ยงุ ฉางสำหรบั เกบ็ เชน ขา ว 3. ระบบชลประทาน การวางระบบชลประทานของภาครฐั บาลไมท วั่ ถงึ บางแหง มนี ้ำใชท างการเกษตรตลอดป บางแหง ตอ งอาศยั น้ำตามธรรมชาติ 4. การชวยเหลือในการสรางถนนเขาไปในพ้ืนที่ของเกษตรกรยังไมทั่วถึง ทำให ไมสะดวกในการขนสงผลผลิตทางการเกษตรออกมาจากฟารม 5. การจดั การของเกษตรกรยงั ไมค มุ คา กบั การลงทนุ มกี ารใชท นุ มากกวาผลทไี่ ด ทำใหข าดทนุ ทกุ ป จนเกดิ เปน หนสี้ นิ เพม่ิ ขน้ึ ๆ หนงั สอื เรยี นสาระการประกอบอาชพี รายวชิ าชอ งทางการเขา สอู าชพี (อช11001) ระดบั ประถมศกึ ษา 23

6. ราคาผลผลติ ตกต่ำ เมอื่ ผลผลติ ออกมากจะทำใหร าคาผลผลติ ตกตำ่ อาจแกป ญ หา โดยการทำใหออกนอกฤดูกาล หรือเพ่ิมมูลคาผลผลิต โดยการแปรรูปอาหาร หรือถนอมผลผลิต การอนุรักษพลังงานและสิ่งแวดลอม 1. ใชพ ลงั งานไฟฟา ทางการเกษตรอยา งประหยดั เชน เครอื่ งปน ไฟฟา 2. ประหยดั นำ้ มนั เชอ้ื เพลงิ ในการดำเนนิ งานควรวางแผนการดำเนนิ งานกอ นเพอ่ื ประหยดั ในการใชน ้ำมนั เชน วางแผนซอื้ วสั ดอุ ปุ กรณใ หน อ ยครงั้ 3. ไมค วรเผาตอซงั ในพ้นื ทน่ี า ไร สวน นอกจากจะทำใหเ กดิ มลพษิ ทางอากาศ แลว ยงั ทำใหห นา ดนิ ซงึ่ ประกอบดว ยแรธ าตอุ าหารสญู เสยี ไปดว ย โดยการถกู ความรอน 4. การใชผ ลผลติ ใหเ กดิ ประโยชน ผลผลติ ทเี่ หลอื จากการจำหนา ยควรนำมาใชใ ห เกดิ ประโยชนต อ ไป เชน มลู สตั ว ใหน ำมาใชห มกั ปยุ เศษพชื นำมาใหส ตั วก นิ หรอื ทำปยุ หมกั งานชาง งานชา ง หมายถงึ งานหรอื สง่ิ ทเ่ี กดิ ขน้ึ จากการทำงานของชา งทมี่ คี วามรู ความชำนาญ ในงานนั้นๆ ทักษะเปนส่ิงจำเปนในการเปนชาง เพราะเปนการสรางความรู ความชำนาญในการ ทำงานสง่ิ ใดสงิ่ หนง่ึ โดยมขี น้ั ตอนดงั น้ี 1. การศกึ ษาหาความรกู บั งานชา งนนั้ ๆ กอ นทจ่ี ะลงมอื ปฏบิ ตั งิ านนน้ั ๆ เพอื่ ให ทราบธรรมชาตขิ องงาน เชน งานไฟฟา ตอ งเขา ใจเกย่ี วกบั ธรรมชาตขิ องกระแส ไฟฟา การทำงานของอปุ กรณต า งๆ จากคมู อื ประกอบของอปุ กรณน นั้ ๆ 2. การวิเคราะหสาเหตุของการชำรุดเสียหายของช้ินสวนอุปกรณหรือส่ิงกอสราง ศึกษาชนิดของวัสดุและหนาที่ของชิ้นสวนอุปกรณในแตละสวน กอนทำการ ถอดหรือแกไขซอมแซม 3. การจดั เตรยี มอปุ กรณใ นการถอดประกอบชนิ้ สว นในแตล ะอปุ กรณ เครอ่ื งมอื ใน การซอ ม เชน คอ น คมี ไขควง ตลบั เมตร ฯลฯ ใหเ หมาะสมกบั ลกั ษณะงาน นั้น 4. การวางแผนและกำหนดขั้นตอนการปฏิบัติงานในแตละสวนใหเหมาะสม และ การใชว สั ดอุ ปุ กรณอ ะไรบา ง งบประมาณทใี่ ช ความคมุ คา กบั การซอ มบำรงุ 24 หนงั สอื เรยี นสาระการประกอบอาชพี รายวชิ าชอ งทางการเขา สอู าชพี (อช11001) ระดบั ประถมศกึ ษา

5. การปฏบิ ตั งิ าน คอื การทำงานทลี ะขน้ั ตอนตามทไี่ ดศ กึ ษาวเิ คราะหแ ละวางแผน ไว เปน การฝก ใหม กี ารสงั เกต ตรวจสอบ และคน ควา เพอ่ื ทำการทดลองและ แกไ ขขอ บกพรอ งหรอื จดุ เสยี ใหด ขี นึ้ หรอื อยใู นสภาพเดมิ ทส่ี ามารถใชไ ดต อ ไป 6. เม่ือทำการซอมแซมเรียบรอยแลว ใหตรวจสภาพความเรียบรอย อุปกรณใส ครบถว นถกู ตอ งหรอื ไม แลว จงึ ทำการทดลองวา สามารถใชไ ดห รอื ไม หรอื ตอ ง ทำการปรบั ปรงุ แกไ ขใหด ตี อ ไป ประเภทของงานชาง 1. ชา งไฟฟา เปน ผมู คี วามชำนาญเกย่ี วกบั ธรรมชาตแิ ละการทำงานของระบบไฟฟา ประโยชนแ ละโทษของไฟฟา เชน เดนิ สายไฟในอาคาร ชา งวทิ ยุ โทรทศั น 2. ชา งไม เปน ผมู คี วามชำนาญเกยี่ วกบั งานไม เชน การทำเฟอรน เิ จอรจ ากไม ทำ โตะ เกา อ้ี หรอื งานกอ สรา งจากไม 3. ชา งยนต เปน ผมู คี วามชำนาญเกยี่ วกบั เครอ่ื งยนต กลไก การทำงานของเครอื่ ง ยนต เชน เปน ชา งซอ มรถยนต รถจกั รยานยนต 4. ชา งประปา เปน ผมู คี วามชำนาญเกย่ี วกบั การวางทอ ประปา ธรรมชาตกิ ารไหล ของนำ้ การเชอ่ื มตอ ทอ ในลกั ษณะตา งๆ 5. ชา งปนู เปน ผมู คี วามชำนาญเกยี่ วกบั การกอ อฐิ ถอื ปนู การฉาบ การเทพนื้ คอนกรีต 6. ชางทาสี เปนผูมีความชำนาญเก่ียวกับการทาสีกับวัสดุตางๆแลว ยังมีความ ชำนาญเกยี่ วกบั การเลอื กใชส ีกบั วสั ดุตา งๆ 7. ชา งเชอื่ ม เปน ผมู คี วามชำนาญเกย่ี วกบั งานเชอ่ื ม การใชเ ครอ่ื งมอื เครอ่ื งจกั ร ในการเชอื่ ม อาชพี ทเี่ กยี่ วขอ ง เชน อาชพี ทำเหลก็ ดดั ประตู หนา ตา ง อาชีพท่ีเก่ียวของกับงานชาง 1. เปน อาชพี ตามความชำนาญ เชน ชา งไฟฟา ชา งไม ชา งยนต ชา งประปา ชา ง ปนู ชา งทาสี ชา งเชอื่ ม โดยอาจใชค วามรคู วามสามารถรบั งานเอง มกี ารบรหิ าร จดั การ คดิ ราคาไดเ อง ตดิ ตามการทำงานเอง จดั การหาลกู คา เอง หรอื บางคน ใชความชำนาญเปนลูกจางงานกอสราง 2. เปด รา นซอ ม เชน ซอ มเครอื่ งไฟฟา ซอ มเครอ่ื งรถยนต ขนึ้ อยกู บั ความชำนาญ ของแตละคน หนงั สอื เรยี นสาระการประกอบอาชพี รายวชิ าชอ งทางการเขา สอู าชพี (อช11001) ระดบั ประถมศกึ ษา 25

กระบวนการงานของชาง 1. ออกแบบ งานชางตองมีการออกแบบมากอน เพื่อใหชางตางๆทำตามและเปน การคดิ งานมาทง้ั ระบบแลว มกี ารกำหนดชนดิ ของวสั ดทุ ต่ี อ งใชอ ยา งละเทา ใด สงั เกตวา เมอื่ เราซอื้ อปุ กรณง านชา งกม็ คี มู อื การตติ ตงั้ มากบั ชดุ อปุ กรณด ว ย 2. อา นแบบ ชา งจะตอ งอา นแบบใหเ ขา ใจ สามารถแยกวสั ดอุ ปุ กรณท ใ่ี ชไ ด ทำ ใหค ดิ คา ใชจ า ยได และเรยี นรรู ะบบ/ขน้ั ตอน การตดิ ตงั้ หรอื ประกอบงานนน้ั 3. จดั เตรยี มวสั ดอุ ปุ กรณต ามทกี่ ำหนด ใชว สั ดอุ ปุ กรณช นดิ ใดบา ง จำนวนกช่ี นิ้ ชนิดของเคร่อื งมือท่ใี ชจดั เตรียมใหพ รอ มกอนลงมอื ปฏิบัติ 4. ลงมอื ปฏบิ ตั ิ นำวสั ดอุ ปุ กรณม าใหพ รอ ม แลว ปฏบิ ตั ติ ามขนั้ ตอนทกี่ ำหนดอยา ง เครง ครดั 5. ทดลองใช ควรตรวจสอบกับแบบอีกครั้งกอนทดลองใช เพ่ือไมใหเกิดการ ผิดพลาด งานประดษิ ฐ งานประดษิ ฐ หมายถงึ สงิ่ ทท่ี ำขน้ึ ใหม โดยใชว สั ดตุ า งๆ ทงั้ ทเ่ี ปน วสั ดเุ หลอื ใชห รอื วสั ดทุ วั่ ๆไป แลว นำไปใชใ หเ กดิ ประโยชน เชน 1. เปน กจิ กรรมทชี่ ว ยใหเ กดิ ความคดิ รเิ รม่ิ สรา งสรรค 2. เปนการใชเวลาวางใหเกดิ ประโยชน 3. เปน การฝก ใหร จู กั สงั เกตสง่ิ รอบๆตวั และนำมาใชป ระโยชนไ ด 4. สรางความภาคภูมิใจกับผูประดิษฐ 5. สามารถสรางงานและสรางรายไดเพื่อเปนพื้นฐานการประกอบอาชีพได ขอบขายของงานประดิษฐ งานประดิษฐตางๆ สามารถเลือกทำไดตามความตองการและประโยชนใชสอย ซึ่ง แบง เปน 4 ประเภท ไดด งั น้ี 1. ประเภทของเลน เปนของเลนเพื่อความเพลิดเพลิน ของเลนเพื่อการคิด เชน งานปน งานจกั สาน วสั ดทุ ใี่ ช เชน กระดาษ ผา เชอื ก พลาสตกิ 2. ประเภทของใช อาจทำขน้ึ เพอื่ ใชใ นชวี ติ ประจำวนั เชน ตะกรา กระบงุ งาน ไมไ ผ ผา เชด็ เทา ผา ปโู ตะ วสั ดทุ ใี่ ช เชน กระดาษ ไมไ ผ ดนิ ผา เหลก็ ใบตอง 3. ประเภทของตกแตง ใชต กแตง สถานที่ บา นเรอื นใหม คี วามสวยงาม เชน การ ประดษิ ฐด อกไม แจกนั ภาพวาด งานแกะสลกั 26 หนงั สอื เรยี นสาระการประกอบอาชพี รายวชิ าชอ งทางการเขา สอู าชพี (อช11001) ระดบั ประถมศกึ ษา

4. ประเภทเครอื่ งใชง านพธิ ี ทำขนึ้ เพอื่ ใชใ นพธิ ที างศาสนาในชว งโอกาสตา งๆ และ งานประเพณี เชน ลอยกระทง งานเขา พรรษา งานออกพรรษา งานศพ เครอ่ื งใช ในงานพธิ ที างศาสนา เชน พานพมุ มาลยั เครอ่ื งแขวน บายศรี การจดั ดอกไม ในงานศพ วสั ดอุ ปุ กรณท ใี่ ชใ นงานประดษิ ฐจ ะเปน ของใชเ ลก็ ๆ เชน กรรไกร เขม็ ดา ย กาว มดี ตะปู คอ น แปรง สี เลอื่ ย จกั รเยบ็ ผา กระดาษ อาชีพที่เกี่ยวของกับงานประดิษฐ อาชีพนักประดิษฐ เปนอาชีพที่ผลิตส่ิงของเครื่องใช ซึ่งจะตองเปนผูที่มีความคิด สรา งสรรค ทนั ตอ ความตอ งการของตลาด ลกั ษณะการประกอบอาชพี ไดแ กผ ลติ เสรจ็ แลว ขายความคดิ ใหก บั บรษิ ทั หรอื คดิ แลว ผลติ เองสง ขายใหร า นคา หรอื ผลติ เองแลว ขายเองโดยตรง กระบวนการผลิตงานประดิษฐ งานประดษิ ฐ มขี นั้ ตอน ดงั นี้ 1. ออกแบบงานประดิษฐ เชน ประดิษฐดอกไม จะตองออกแบบขนาดของใบ ขนาดของกลบี ดอก เกสรดอกไม กา นดอก 2. จดั เตรยี มวสั ดอุ ปุ กรณใ หพ รอ ม เชน กระดาษ กรรไกร มดี กาว วสั ดทุ จ่ี ะใช ทำสิ่งประดิษฐ 3. ปฏบิ ตั ิ เมอื่ ออกแบบและเตรยี มวสั ดแุ ลว ใหน ำมาประกอบตามตอ งการ 4. การตกตา ง อาจมกี ารตกแตง ใหส วยงามดว ยการหาวสั ดมุ าตกแตง เพม่ิ เตมิ เพอ่ื เพมิ่ มลู คา ใหผ ลติ ภณั พ เชน ตกแตง ดว ยการทาสี 5. ตรวจสอบชนิ้ งาน โดยตรวจสอบกบั แบบทก่ี ำหนดไวอ กี ครง้ั หนงึ่ วา มกี ารตดิ วสั ดคุ รบถว นหรอื ไม หรอื ทดสอบกบั ผชู ำนาญใหแ สดงความคดิ เหน็ ปญหาในการผลิตช้ินงาน 1. วตั ถดุ บิ ปจ จบุ นั วสั ดธุ รรมชาตโิ ดยการหาจากพชื ในทอ งถน่ิ ถกู ใชอ ยา งฟมุ เฟอ ย ไมม กี ารปลกู ทดแทน วสั ดมุ รี าคาแพงขน้ึ เชน กระดาษ 2. การสง เสรมิ และพฒั นาผลติ ภณั ฑ ผผู ลติ สว นใหญไ มม คี วามรเู รอ่ื งการออกแบบ ทำใหบรรจุภัณฑไมทันสมัยและไมมีคุณคา 3. กระบวนการผลติ สว นใหญข นั้ ตอนการผลติ ยงั ใชว ธิ เี กา มกี ารนำเทคโนโลยเี ขา มาใชน อ ย ตน ทนุ สงู หนงั สอื เรยี นสาระการประกอบอาชพี รายวชิ าชอ งทางการเขา สอู าชพี (อช11001) ระดบั ประถมศกึ ษา 27

การอนุรักษพลังงานและสิ่งแวดลอม 1. งานประดิษฐท่ีผลิตโดยโรงงานที่เปนระบบอุตสาหกรรม จะมีการใชพลังงาน ไฟฟา กบั เครอ่ื งจกั ร ดงั นนั้ จงึ ควรดแู ลใชไ ฟฟา ภายในโรงงาน เชน มกี ารตดิ ประกาศวิธีการใชไฟฟาอยางประหยัด 2. งานประดษิ ฐท เี่ ปน ระบบอตุ สาหกรรมควรคำนงึ ถงึ สงิ่ แวดลอ ม เชน การทง้ิ ของ เสยี ทเี่ ปน สารเคมลี งสแู มน ำ้ ลำคลอง หรอื ปลอ ยควนั พษิ ออกอากาศ โดยเฉพาะ วสั ดทุ ่ีทำเปนสารพลาสติกหรือยางสงั เคราะห งานธรุ กจิ งานธรุ กจิ หมายถงึ การดำเนนิ กจิ กรรมการผลติ หรอื จำหนา ยสนิ คา และบรกิ ารโดย มุงหวังผลกำไร ลักษณะของธุรกิจ การประกอบธุรกิจมีหลากหลายรูปแบบ แตละรูปแบบมีขอดีและขอเสียแตกตางกัน ในเรอื่ งของการจดั ตง้ั การขยายกจิ การ ความรบั ผดิ ชอบของเจา ของ จงึ ควรศกึ ษาใหเ ขา ใจเพอ่ื เลอื กรปู แบบใหเ หมาะสมกบั ตนเอง 1. กจิ การเจา ของคนเดยี ว หมายถงึ กจิ การทมี่ บี คุ คลเดยี วเปน เจา ของกจิ การ เปน ผู ดำเนนิ งานและรบั ผดิ ชอบบรหิ ารงานเพยี งลำพงั คนเดยี ว ทำใหก ารตดั สนิ ใจเปน ไปดว ยความรวดเรว็ ผปู ระกอบการหรอื เจา ของธรุ กจิ เปน ผรู บั ผดิ ชอบในผลการ ประกอบการนนั้ ทงั้ หมด ไมว า จะเปน กำไรหรอื ขาดทนุ โดยไมจ ำกดั จำนวนแต เพยี งผเู ดยี ว กลา วคอื หากธรุ กจิ มกี ำไร กำไรทง้ั หมดกจ็ ะเปน ของผปู ระกอบการ นนั้ แตห ากธรุ กจิ ขาดทนุ ผปู ระกอบการกต็ อ งรบั ผลขาดทนุ นนั้ ทง้ั หมด 2. หางหนุ สว น หมายถึง กิจการท่ีมีบุคคลตั้งแต 2 คนขึ้นไป ตกลงรวมดำเนิน กจิ การดวยกนั เพอ่ื แสวงหาผลกำไรจากการดำเนนิ กิจการน้ัน 3. บริษัทจำกัด หมายถึง กิจการที่จัดต้ังขึ้น โดยมีการแบงทุนเปนหุนท่ีมีบุคคล ถือหุนๆละเทาๆกัน และผูถือหุนแตละคนรับผิดชอบเพียงคาหุนที่ตนนำสงใช ไมครบตามมูลคาของหุนที่ตนถือเทานั้น 28 หนงั สอื เรยี นสาระการประกอบอาชพี รายวชิ าชอ งทางการเขา สอู าชพี (อช11001) ระดบั ประถมศกึ ษา

ระบบสหกรณ สหกรณ เปน องคก รธรุ กจิ รปู หนง่ึ ทปี่ ระกอบดว ยบคุ คลมารวมกนั โดยวธิ กี ารชว ยเหลอื ซ่ึงกันและกัน อยางมีวัตถุประสงค เพ่ือสงเสริมผลประโยชนทางเศรษฐกิจของสมาชิก การ ประกอบธรุ กจิ ระบบสหกรณเ ปน การจดั การไมม งุ คา กำไร ยดึ หลกั การชว ยเหลอื ซงึ่ กนั และกนั ของสมาชกิ ปอ งกนั มใิ หถ กู เอาเปรยี บจากพอ คา คนกลางหรอื บคุ คลอน่ื ๆ ลักษณะของสหกรณ 1) เปน องคกรที่มีการรวมกลุมบุคคลทม่ี วี ตั ถปุ ระสงคและความสนใจเหมือนกัน 2) องคกรมีจุดหมายหลกั ในการสง เสริมผลประโยชนท างเศรษฐกจิ แกสมาชิก 3) การจดั องคก รยดึ รปู แบบประชาธปิ ไตย โดยใหท กุ คนมสี ว นรว มในการจดั การ การกำกบั ดแู ล การจดั หาทนุ และรบั ผดิ ชอบ หลักการของสหกรณ 1) การเปน สมาชกิ สหกรณ ตอ งเขา มาดว ยความสมคั รใจ ยอมรบั ระเบยี บ กฎเกณฑ ของสหกรณตามหลักเสรภี าพ 2) สมาชกิ ทกุ คนมสี ทิ ธเิ ทา เทยี มกนั ตามหลกั ประชาธปิ ไตย 3) การมผี ลกำไรตอ งมีความยุติธรรม 4) การดำเนินธรุ กจิ ถือหลักวาเงนิ สวนเกนิ หรอื ผลกำไรเปนของสมาชิกทุกคน 5) สง เสรมิ ใหบ คุ ลากรมคี วามรคู วามสามารถในการดำเนนิ งานสหกรณ และสนบั สนนุ ใหส มาชกิ ไดฝ ก ศกึ ษาหาความรใู นการประกอบอาชพี ของตน 6) มคี วามรว มมอื ระหวา งสมาชกิ สหกรณ เพอื่ ใหบ รรลเุ ปา หมายของการอยดู ี กนิ ดี และมสี ขุ ของสมาชกิ ในประเทศไทย มพี ระราชบญั ญตั สิ หกรณ พ.ศ. 2511 เปน กฎหมายรองรบั การดำเนนิ งานของสหกรณ ประเภทของสหกรณ ระบไุ วว า มี 2 ประเภท คอื สหกรณจ ำกดั และไมจ ำกดั แตใ นการปฏบิ ตั สิ หกรณใ นประเทศไทย แบง ได 6 ประเภท คอื สหกรณก ารเกษตร สหกรณก ารประมง สหกรณน คิ ม สหกรณร า นคา สหกรณอ อมทรพั ย สหกรณบ รกิ าร หนงั สอื เรยี นสาระการประกอบอาชพี รายวชิ าชอ งทางการเขา สอู าชพี (อช11001) ระดบั ประถมศกึ ษา 29

วิสาหกิจชุมชน วิสาหกิจชุมชน คือ การประกอบการโดยชุมชนที่มีสมาชิกชุมชนเปนเจาของปจจัย การผลิต การคาและการเงิน เพื่อใหเกิดประโยชนทั้งดานเศรษฐกิจ คือ การสรางรายไดและ อาชีพ ดานสังคม คือ การยึดโยงรอยรัดความเปนครอบครัวและชุมชนใหรวมคิด รวมทำ รวมรับผิดชอบ แบงทุกขปนสุขซ่ึงกันและกัน วิสาหกิจชุมชนจะเปนเครื่องมือในการสราง ฐานรากทางเศรษฐกจิ และสงั คมใหเ ขม แขง็ ตลอดจนพง่ึ พาตนเองไดใ นทส่ี ดุ หลักการวิสาหกิจชุมชน 1) ชุมชนหรือองคกรชุมชนเปนเจาของปจจัยการผลิตและทรัพยากรธรรมชาติ 2) เคารพหลกั การและเปา หมายการดำรงชวี ติ รว มกนั แบง ปน กนั พงึ่ พงิ กนั ภายใน ชุมชนอยางเสมอภาคและเคารพหลักการอยูรวมกันของชุมชนกับส่ิงแวดลอม ระบบนิเวศนแ บบปฏสิ ัมพนั ธาพ 3) มกี ารทำงานแบบมสี ว นรว มของชมุ ชน จดั การและวางแผนแมบ ทพฒั นาชมุ ชน ดว ยตนเอง 4) สรา งทนุ ของชมุ ชนหรอื กองทนุ ของชมุ ชนหลากหลายรปู แบบ เปน หลกั ประกนั ความเสมอภาคทางเศรษฐกิจและสิทธิมนุษยชน 5) วิสาหกิจชุมชนเปนหลักการมีสวนรวมและกระจายผลประโยชนควบคูไปกับ การสรา งสมั คมสวสั ดกิ ารทเี่ กดิ จากสมาชกิ ชมุ ชนรว มมอื ขน้ึ มา เรยี กวา สวสั ดกิ าร 6) เศรษฐกิจชุมชนมาจากฐานการผลิตท่ีหลากหลาย เปนองคกรรวมดานปจจัยส่ี ตอบสนองตลาดในชุมชนกอน วสิ าหกจิ ชมุ ชน เปน แนวคดิ ทม่ี งุ ผลติ หรอื บรกิ ารโดยสมาชกิ ในชมุ ชน เพอ่ื การบรโิ ภค และสรา งรายไดใ หช มุ ชนจากผลผลติ ทห่ี ลากหลายในชมุ ชน ทง้ั ในดา นการบรโิ ภคแบบพงึ่ พา ตนเอง การเกบ็ หรอื ถนอมอาหารไวก นิ ในครอบครวั ในชมุ ชน จะชว ยลดรายจา ยของครอบครวั และเสริมสรางสุขภาพสังคม สุขภาพอนามัยท่ีดี มีคุณธรรม ไมเห็นแกประโยชนดานกำไร สูงสุด ดงั นน้ั การจดั ตงั้ วสิ าหกจิ ชมุ ชนจงึ ตงั้ อยบู นกระบวนการคดิ และปฏบิ ตั ิ ดงั น้ี 1) จุดเร่ิมตนของการแปรรูปหรือผลิตสินคาของชุมชน สมาชิกชุมชนตองมี เปา หมายเพอ่ื บรโิ ภคอปุ โภคของตนเองเปน หลกั ดา นการผลติ สนิ คา หลายชนดิ หลายประเภท เพื่อการพ่ึงพาตนเอง ลดรายจายท่ีเสียไปจากการซ้ือ ปองกัน ไมใหเงินไหลออกไปจากชุมชน จะสงผลใหการหมุนเวียนและแพรสะพัดอยู ในชุมชน 30 หนงั สอื เรยี นสาระการประกอบอาชพี รายวชิ าชอ งทางการเขา สอู าชพี (อช11001) ระดบั ประถมศกึ ษา

2) สมาชิกในชุมชนผลิตสินคาเปนระบบอุตสาหกรรม เพ่ือลดรายจายของตนเอง หรือเปนหลักพ่ึงพิงตนเองไดแลว จึงคอยขยับขยายการผลิตออกไปสูชุมชน เพอ่ื นบา น เพอ่ื ลดภาวะการซอ้ื ของแพงแกช มุ ชนเพอ่ื นบา น 3) การเร่ิมตนดำเนินการวิสาหกิจชุมชน ตองคำนึงถึงการลงทุนตำ่ อุปกรณงายๆ การใชแ รงงานในชมุ ชน และการรจู กั พฒั นาจากภมู ปิ ญ ญาดงั้ เดมิ มาใช ขอบขายของงานธุรกิจ การประกอบธรุ กจิ แบง ออกตามอาชพี เชน ธรุ กจิ การเกษตร ธรุ กจิ อตุ สาหกรรม การ ทอ งเทยี่ ว อตุ สาหกรรมยานยนต ธรุ กจิ การกอ สรา ง ธรุ กจิ การเงนิ ธรุ กจิ เกยี่ วกบั งานบา น ธรุ กจิ เกยี่ วกบั งานประดษิ ฐ ซง่ึ ทกุ อาชพี นอกจากะมกี ระบวนการผลติ แลว ยงั มงี านธรุ กจิ แทรกไปกบั อาชีพดวย 1. ขอ มลู ทเี่ กย่ี วขอ งกบั ธรุ กจิ เชน ประกอบธรุ กจิ การเกษตรกค็ วรมขี อ มลู ทางการ เกษตร เชน ผลผลติ เปน อะไร ใชว สั ดอุ ปุ กรณใ ดบา ง สถานทผ่ี ลติ อยทู ใี่ ด และ ในลกั ษณะเชา หรอื เปน ของตนเอง มกี ระบวนการผลติ อยา งไร ขายทใี่ ด ใช แรงงานอยา งไร จะผลติ เมอ่ื ใด ซงึ่ ขอ มลู เหลา นจ้ี ะมปี ระโยชนต อ งานธรุ กจิ ใช ในการวางแผน 2. งานการเงนิ และบญั ชี เปน การวางแผนเกยี่ วกบั รายไดแ ละรายจา ย เพอ่ื ใหใ ชจ า ย เงินไดเพียงพอกับรายไดและมีเงินออมไวใชจายในอนาคต ประโยชนของการทำบัญชี 1. เจา ของกจิ การทราบวา ธรุ กจิ มกี ำไรหรอื ขาดทนุ 2. ทราบเก่ียวกับราคาสิ่งของท่ีซื้อและราคาขายผลผลิต 3. เปน ขอ มลู การทำธรุ กจิ ในครวั ตอ ไป 4. งายตอการตรวจสอบเนื่องจากเปนการบันทึกรายการท้ังรายรับ-รายจาย ตาม ลำดบั เหตกุ ารณ กอ น-หลงั หนงั สอื เรยี นสาระการประกอบอาชพี รายวชิ าชอ งทางการเขา สอู าชพี (อช11001) ระดบั ประถมศกึ ษา 31

ตวั อยา ง บญั ชรี ายรบั -รายจา ย อาชพี ปลกู พรกิ วนั เดอื น ป รายการ รายรบั รายจา ย ยอดคงเหลือ (บาท) (บาท) (บาท) พฤษภาคม - คา จา งเตรยี มดนิ จำนวน 2 ไร 300 2522 2 คน ๆ ละ 150 บาท 500 - คา เมลด็ พนั ธุ 10 กโิ ลกรมั ๆ ละ 50 บาท 450 500 - คาจางปลูกพริก 1,000 - คาปุยและสารกำจัดศัตรูพืช 4,000 - คา จา ยเกบ็ เกย่ี วพรกิ กโิ ลกรมั ละ 10 บาท จำนวน 100 กโิ ลกรมั - ขายพรกิ จำนวน 100 กโิ ลกรมั กโิ ลกรมั ละ 40 บาท รวม 4,000 2,750 1,250 อาชีพท่ีเก่ียวของกับงานธุรกิจ ทกุ อาชพี ทก่ี ลา วมาสว นหนงึ่ ของการดำเนนิ งานคอื งานธรุ กจิ 1. ธรุ กจิ การเกษตร เปน ธรุ กจิ ทเ่ี กยี่ วขอ งกบั การเกษตร 2. ธรุ กจิ อตุ สาหกรรม เปน ธรุ กจิ ทเี่ กย่ี วกบั งานชา ง เชน ธรุ กจิ ผลติ เครอ่ื งใชไ ฟฟา ธรุ กจิ ผลติ รถยนต 3. ธรุ กจิ อตุ สาหกรรมการทอ งเทย่ี ว เปน ธรุ กจิ จดั การทอ งเทยี่ ว เชน บรษิ ทั จดั ทวั ร มกี ารบรกิ ารการเดนิ ทาง ทพ่ี กั อาหาร มมี คั คเุ ทศก เปน การบรกิ ารอยา งครบ วงจร 4. ธรุ กจิ การกอ สรา ง เชน ธรุ กจิ รบั กอ สรา งบา น อาคาร 5. ธรุ กจิ การเงนิ เชน ธรุ กจิ การธนาคาร 6. ธรุ กจิ ใหบ รกิ าร เชน ธรุ กจิ รา นเสรมิ สวย ธรุ กจิ นวดแผนโบราณ 7. ธรุ กจิ ซอื้ มาขายไป เปน กจิ การทซี่ อ้ื ขายสนิ คา ทงั้ ขายสง และขายปลกึ โดยไมใ ช ผผู ลติ เชน หา งสรรพสนิ คา รา นขายผลไม 32 หนงั สอื เรยี นสาระการประกอบอาชพี รายวชิ าชอ งทางการเขา สอู าชพี (อช11001) ระดบั ประถมศกึ ษา

สภาพปญหา 1. บุคลากรขาดความชำนาญการทำธุรกิจ บุคลากรสวนใหญโดยเฉพาะธุรกิจ ขนาดยอม ขาดความชำนาญการทำธุรกิจ เชน การวิเคราะหแนวโนมความ ตอ งการของตลาด การทำบญั ชกี ารเงนิ ตา งๆ 2. ขาดการสรา งความเชอ่ื ถอื และทำความรจู กั กบั ลกู คา ขาดความเชอ่ื ถอื จากลกู คา เชน การปลอมปนสนิ คา ท การสง มอบสนิ คา ไมต รงเวลา นอกจากนย้ี งั ขาดความ เขา ใจลกู คา ซงึ่ ผปู ระกอบการจะตอ งทำความรจู กั กบั ลกู คา เชน รสนยิ มความ ชอบ ไมช อบ กลมุ อายุ กำลงั ซอ้ื ของลกู คา หนงั สอื เรยี นสาระการประกอบอาชพี รายวชิ าชอ งทางการเขา สอู าชพี (อช11001) ระดบั ประถมศกึ ษา 33

ใบงานท่ี 2 สำรวจอาชพี ในชมุ ชน ภมู ภิ าค และในโลก ใหผ เู รยี นสำรวจอาชพี ในชมุ ชน ภมู ภิ าค และในโลก มา 10 อาชพี ลงในแบบสำรวจ โดยดำเนินการดังนี้ 1. ครแู ละผเู รยี น ศกึ ษาวธิ กี ารสำรวจ แลว รว มกนั กำหนดแบบสำรวจ และกำหนด วิธีการท่ีจะใชสำรวจ 2. ดำเนนิ การสำรวจแลว กรอกรายละเอยี ด ดงั นี้ 2.1 ชอื่ ผเู รยี น ศรช. สถานศกึ ษา ชอ่ื ครปู ระจำกลมุ 2.2 ชอื่ อาชพี เชน เพาะเหด็ 2.3 ทำเลทตี่ งั้ เชน บา นเลขที่ 207 หมทู ่ี 11 แขวงทา ขา ม เขตบางขนุ เทยี น กรงุ เทพมหานคร 2.4 การประกอบอาชพี ใหม รี ายละเอยี ดเกยี่ วกบั ระยะเวลาการประกอบอาชพี ตง้ั แตเ รม่ิ ตน จนถงึ ปจ จบุ นั จดุ เรมิ่ ตน หรอื เหตจุ งู ใจในการประกอบอาชพี วสั ดุ อปุ กรณ (หลกั ) ทใ่ี ช กระบวนการผลติ กระบวนการตลาด ปญ หา อปุ สรรค การสรา งความมนั่ คงในอาชพี 34 หนงั สอื เรยี นสาระการประกอบอาชพี รายวชิ าชอ งทางการเขา สอู าชพี (อช11001) ระดบั ประถมศกึ ษา

แบบสำรวจ ชอื่ ผเู รยี น ………………………………………….......... ศรช. ………………………………………….................. สถานศกึ ษา………………………………………….........ชอ่ื ครปู ระจำกลมุ ……………………………………… วนั ที่ ชือ่ อาชีพ ทำเลท่ีตั้ง การประกอบอาชพี หนงั สอื เรยี นสาระการประกอบอาชพี รายวชิ าชอ งทางการเขา สอู าชพี (อช11001) ระดบั ประถมศกึ ษา 35

36 หนงั สอื เรยี นสาระการประกอบอาชพี รายวชิ าชอ งทางการเขา สอู าชพี (อช11001) ระดบั ประถมศกึ ษา

บทที่ 2 ชองทางการเขาสูอาชีพ X สาระสำคัญ อาชพี ตา งๆ ทม่ี อี ยใู นทอ งถน่ิ ประเทศ และโลก มอี ยมู ากมายหลายอาชพี แตล ะอาชพี ตอ งใชค วามรู ความสามารถ ทกั ษะอาชพี ตลอดจนมลี กั ษณะของการประกอบอาชพี แตกตา ง กนั ออกไป ดงั นน้ั กอ นตดั สนิ เลอื กประกอบอาชพี จำเปน จะตอ งศกึ ษาอาชพี นน้ั ใหถ อ งแท X ตวั ชวี้ ดั 1. อธิบายความจำเปนในการมองเห็นชองทางในการประกอบอาชีพไดอยาง เหมาะสมกบั ตนเอง 2. ศกึ ษาอาชพี ในชมุ ชน สงั คม ประเทศ และโลก เพอ่ื วเิ คราะหค วามเปน ไปไดใ น การเขาสูอาชีพของตน 3. ลำดบั อาชพี โดยพจิ ารณาความเปน ไปไดข องอาชพี จำนวน 3 อาชพี พรอ มทง้ั ให เหตุผลในการลำดับอาชีพท่ีเลือก X ขอบขายเน้ือหา เรอื่ งท่ี 1 ความจำเปน ในการมองเหน็ ชอ งทางการประกอบอาชพี เรอ่ื งท่ี 2 ความเปนไปไดในการเขาสูอาชีพ เรอ่ื งท่ี 3 การลำดับอาชีพและเหตุผล X ส่ือการเรียนรู 1. ใบงาน 2. หนงั สือเรียน หนงั สอื เรยี นสาระการประกอบอาชพี รายวชิ าชอ งทางการเขา สอู าชพี (อช11001) ระดบั ประถมศกึ ษา 37

X ข้ันตอนการเรียนรู ลกั ษณะบง ช้ี กจิ กรรม การวดั สอ่ื การเรยี นรู ความสำเร็จของผูเรียน และประเมินผล ใบงานที่ 3 1. อธิบายความจำเปน 1. ครูและผูเรียนรวมกัน ผลการสังเกตความสนใจ ในการมองเห็นชองทาง อภิปรายแลกเปลี่ยน ความเขาใจในการแสดง การประกอบอาชีพ เรียนรูตามประเด็น ความคิดเห็น “การมองเห็นชองทาง การประกอบอาชีพ มีความจำเปนจริงหรือ เพราะเหตุใด” 2.อธิบายการเลือกอาชีพที่มี 2.ผูเรียนทำความเขาใจ ซักถาม หนังสือเรียน ความเปนไปไดในชุมชน ความเปนไปไดในการ ของผูเรียน ประกอบอาชีพในชุมชน 3. สามารถเลือกอาชีพ 3. ผูเรียนทำใบงานเพื่อ ผลจากการทำใบงานในการ ใบงานท่ี 4 จำนวน 3 อาชพี โดย พิจารณาความเปนไปได พิจารณาความเปนไปได พิจารณาความเปนไปได ในการประกอบอาชีพ จากการเลือกอาชีพไว ในการประกอบอาชีพ ของตนเอง ทสี่ อดคลอ ง 3 อาชพี ในชุมชน กับสภาพของชุมชน 4.ผเู รยี นนำใบงานที่ 4 สังเกตความสนใจ ใบงานที่ 5 มาแลกเปล่ียนเรียนรู ความมีสวนรวม ซ่ึงกันและกัน จากการแลกเปลี่ยนเรียนรู ซึ่งกันและกัน 38 หนงั สอื เรยี นสาระการประกอบอาชพี รายวชิ าชอ งทางการเขา สอู าชพี (อช11001) ระดบั ประถมศกึ ษา

เรอ่ื งที่ 1 ความจำเปน ในการมองเห็นชองทางการประกอบอาชีพ การมองเหน็ ชอ งทางการประกอบอาชพี เปน การศกึ ษากระบวนการผลติ กระบวนการ ตลาด และอนื่ ๆ ทเ่ี กยี่ วขอ ง และนำมาพจิ ารณาวา อาชพี นจ้ี ะสามารถยดึ มาเปน อาชพี ของตนเอง ไดห รอื ไม ดงั นน้ั การมองเหน็ ชอ งทางการประกอบอาชพี เทา กบั การมวี สิ ยั ทศั นก วา งไกล จะทำ ใหสามารถลดความเส่ียงในการประกอบอาชีพในอนาคตได ใบงานที่ 3 ความจำเปนในการมองเห็นชองทางการประกอบอาชีพ ใหค รแู ละผเู รยี นรว มกนั แสดงความคดิ เหน็ ตามประเดน็ คอื “การมองเหน็ ชอ งทางการ ประกอบอาชพี มคี วามจำเปน จรงิ หรอื เพราะเหตใุ ด” แลว ใหผ เู รยี นบนั ทกึ สรปุ ผลการอภปิ ราย ตามความเขาใจของตนเอง ผูรวมอภิปราย ……………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………. สรุปผลการอภิปราย ……………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………. หนงั สอื เรยี นสาระการประกอบอาชพี รายวชิ าชอ งทางการเขา สอู าชพี (อช11001) ระดบั ประถมศกึ ษา 39

เรอื่ งที่ 2 ความเปนไปไดในการเขาสูอาชีพ ผูที่สนใจจะประกอบอาชีพใดน้ัน ตองพิจารณาความเปนไปไดของอาชีพท่ีเลือกเพ่ือ ลดความเสยี่ ง โดยการพจิ ารณาการจดั การการผลติ และการจดั การการตลาด 1. การจัดการการผลิต การจดั การการผลติ เปน การเตรยี มความพรอ มในการผลติ สนิ คา หรอื การบรกิ าร โดย การวางแผนเพื่อเตรียมความพรอมในกิจกรรมการผลิต เชน การจัดหาวัตถุดิบ แผนการใช แรงงาน แผนการใชเ งนิ ทนุ เพอ่ื ใหก ารผลติ สนิ คา /บรกิ ารตา งๆ เปน ไปอยา งมปี ระสทิ ธภิ าพ คอื ตน ทนุ ตำ่ และรายไดส งู ไดส นิ คา ทม่ี คี ณุ ภาพตรงตามความตอ งการของตลาด การจดั การการผลติ เนน ไปทกี่ ารทำแผนตา งๆ แผนทดี่ นี นั้ จะตอ งผา นการทดลองหรอื ผา นการปรบั เพอ่ื ใหไ ดแ ผนทดี่ ที ส่ี ดุ เมอ่ื ไดแ ผนแลว จงึ นำไปผลติ สนิ คา /บรกิ าร แผนทจี่ ำเปน ตอ การผลติ สนิ คา ไดแ ก 1. แผนการเลือกผลิตสินคา โดยศึกษารายละเอียดตางๆ ท่ีเกี่ยวกับสินคา ไดแก ความตอ งการของผบู รโิ ภค จำนวนผขู าย จำนวยผผู ลติ เพอื่ นำมาใชเ ปน ขอ มลู ในการผลติ สนิ คา ซงึ่ เปน สงิ่ ทผ่ี ผู ลติ ตอ งคำนงึ ถงึ มฉิ ะนน้ั สนิ คา ทผี่ ลติ ออกมา จะไมเปนไปตามความตองการของลูกคา จะทำใหเกิดความสูญเสียขึ้น เมื่อ สนิ คา ถกู ผลติ ขนึ้ มาแลว สนิ คา บางชนดิ อาจมกี ารทดลอง แลว นำไปตรวจสอบ กบั ลกู คา ใหท ดลองใชห รอื ทดลองชมิ เพอื่ ดคู วามพอใจของลกู คา 2. แผนการเลอื กทำเลทต่ี งั้ หมายถงึ แหลง ทตี่ ง้ั ทจ่ี ะประกอบอาชพี การเลอื กทำเล ควรใหเ หมาะสมกบั ลกั ษณะของอาชพี อาชพี บรกิ าร เชน รา นขายอาหาร รา น เสรมิ สวย ตอ งเลอื กทำเลทอี่ ยใู นแหลง ชมุ ชน โรงงาน อตุ สาหกรรมนำ้ ตาลก็ มักตั้งอยูในแหลงท่ีมีวัตถุดิบ อยางไรก็ตามการเลือกทำเล ควรพิจารณาระบบ การขนสง ดวย 3. แผนการใชแรงงาน แรงงานในท่ีน้ีหมายถึงทั้งกำลังคนและการใชเคร่ืองจักร เครอ่ื งมอื ตา งๆ โดยพจิ ารณาจากแผนการผลติ และจำนวนสนิ คา ทจี่ ะผลติ เพอื่ จะไดจ ดั เตรยี มแรงงานไวใ หพ รอ มในชว งทตี่ อ งการ เชน ชว งเกยี่ วขา ว 100 ไร ในเดอื นพฤศจกิ ายนของทกุ ป จะตอ งใชท งั้ แรงงานคนและเครอ่ื งจกั รกต็ อ งเตรยี ม แรงงานใหพรอมในชวงเดือนพฤศจิกายน 40 หนงั สอื เรยี นสาระการประกอบอาชพี รายวชิ าชอ งทางการเขา สอู าชพี (อช11001) ระดบั ประถมศกึ ษา

4. วางแผนการใชท นุ ในการกำหนดจำนวนสนิ คา นนั้ ตอ งพจิ ารณาฐานทางการเงนิ ของผผู ลติ ดว ย แมว า จะคาดคะเนความตอ งการของตลาดได แตถ า ไมม เี งนิ ทนุ กไ็ มเ กดิ ประโยชนอ ยา งใด อาจแกไ ขไดโ ดยไปกยู มื เงนิ ทตี่ อ งเสยี ดอกเบย้ี ซงึ่ จะ ตองเพ่ิมเปนตนทุนของการผลิต หรือหาปจจัยการผลิตทดแทนปจจัยท่ีมีราคา แพง แตต อ งระวงั ในเรอ่ื งของคณุ ภาพของสนิ คา ดว ย 5. วางแผนกำหนดจำนวนการผลติ เมอ่ื ทำแผนการผลติ เรยี บรอ ยทกุ ดา นแลว ให พจิ ารณาวา จะผลติ สนิ คา จำนวนเทา ใด แรกเรมิ่ การผลติ อาจผลติ จำนวนนอ ย แลว คอ ยๆทะยอยเพมิ่ จำนวนการผลติ โดยมกี ารปรบั แผนการผลติ ตลอดเวลา 6. ประมาณการผลตอบแทนที่ไดจากการผลิตสินคา เม่ือวางแผนการผลิตสินคา ต้ังแตเลือกทำเลท่ีตั้ง การใชแรงงาน การใชทุน การกำหนดจำนวนการผลิต เรยี บรอ ยแลว ลองทำแผนประมาณผลตอบแทนทค่ี าดวา จะไดจ ากการผลติ สนิ คา ในครงั้ นี้ โดยอาจลองนำขอ มลู ใสใ นบญั ชรี ายรบั -รายจา ย กระบวนการผลติ เปน การนำปจ จยั การผลติ สกู ารปฏบิ ตั ิ เพอื่ ผลติ สนิ คา ตามแผนการ จดั การการผลติ โดยนำมาจดั ทำแผนปฏบิ ตั ลิ งสกู ารปฏบิ ตั ติ ามลำดบั กอ น-หลงั ซง่ึ เปน ขน้ั ตอน สำคญั และอาจมกี ารปรบั เปลย่ี นแผนตามสถานการณน นั้ ๆ เพอ่ื จะหลกี เลยี่ งความเสยี่ งทอ่ี าจจะ ตามมา เชน อาชพี การเกษตรมกั จะเสย่ี งตอ สภาพดนิ ฟา อากาศ ราคาขน้ึ ลงของสนิ คา จำนวน สินคาท่ีผลิตออกมามีจำนวนมาก ดังน้ันความสัมพันธระหวางปจจัยการผลิตกับผลผลิตอาจ เปน ไปในทศิ ทางเดยี วกนั คอื เมอื่ เพม่ิ ปจ จยั การผลติ เขา ไปจะทำใหผ ลผลติ เพมิ่ ขนึ้ แตบ างครงั้ ความสมั พนั ธร ะหวา งปจ จยั การผลติ กบั ผลผลติ อาจไมไ ปในทศิ ทางเดยี วกนั เมอ่ื เพมิ่ ปจ จยั การ ผลิตหลักเขาไปจะทำใหผลผลิตลดลงนาจะเปนอาชีพการเกษตร ถึงแมจะเพ่ิมปจจัยการผลิต ผลผลิตที่ไดอาจไมไดเพ่ิมตามปจจัยการผลิตท่ีเราเพ่ิมเขาไป เนื่องจากอาชีพการเกษตรน้ัน เกษตรกรไมส ามารถควบคมุ สภาพดนิ ฟา อากาศได บางปฝ นตกมากทำใหน ้ำทว ม หรอื ฤดแู ลง แลง มากกวา ทกุ ป ดงั นนั้ แนวทางในการแกไ ขสำหรบั อาชพี เกษตร เชน 1. ศึกษาสภาพดินฟาอากาศ ศึกษาขอมูลจากพยากรณของหนวยงานที่เกี่ยวของ เชน กระทรวงเกษตรและสหกรณ มกั จะไดย นิ คำเตอื นบอ ยๆ เชน ปน หี้ า ม ทำนาปรังในบางพ้ืนท่ี เนื่องจากนำ้ นอย ดังน้ันอาจใชวิธีหลีกเล่ียงโดยหันมา ปลกู พชื ทมี่ อี ายสุ นั้ ๆ แทนการปลกู ขา ว 2. เกษตรกรควรปลกู พชื หลากหลายชนดิ และอายพุ ชื แตกตา งกนั เพอื่ ใหม ผี ลผลติ ออกมาอยา งตอ เนอ่ื ง ทำใหล ดการเสย่ี งลงได 3. มกี ารประกนั ราคาพชื ผลทางการเกษตร ซง่ึ จะทำใหเ กษตรกรขายผลผลติ ไดใ น ราคาที่แนนอน หนงั สอื เรยี นสาระการประกอบอาชพี รายวชิ าชอ งทางการเขา สอู าชพี (อช11001) ระดบั ประถมศกึ ษา 41

2. การจัดการการตลาด การจดั การดา นตลาด หมายถงึ การวเิ คราะห การวางแผน การปฏบิ ตั งิ าน และการ ควบคมุ การดำเนนิ งานการตลาดจากผผู ลติ ถงึ ผบู รโิ ภค โดยมผี ลประโยชนจ ากการแลกเปลยี่ น กบั กลมุ ผซู อ้ื หนา ทกี่ ารตลาด เปน กจิ กรรมการตลาดทท่ี ำใหส นิ คา หรอื บรกิ ารเคลอื่ นยา ยจากผผู ลติ ไปยงั ผบู รโิ ภค โดยวธิ ตี า งๆ เชน 1. การแลกเปลย่ี น โดยการซอ้ื -การขาย 2. การกระจายสนิ คา เกยี่ วขอ งกบั การขนสง การเกบ็ รกั ษา 3. การอำนวยความสะดวกทางการตลาด เชน ขอ มลู ทางการตลาด ขอ มลู เกย่ี วกบั ผูบริโภค วิวัฒนาการของการตลาด การตลาดสมยั กอ นมงุ การผลติ ใหม ปี ระสทิ ธภิ าพ โดยไมส นใจผบู รโิ ภค ไมส นใจวา ผูบริโภคจะตองการสินคาน้ันหรือไม ซึ่งเปนสมัยที่มีคูแขงขันนอย จึงทำใหผูผลิตประสบ ความสำเรจ็ แตย คุ ปจ จบุ นั มกี ารแขง ขนั สงู จงึ ตอ งใหค วามสำคญั กบั ลกู คา โดยจะตอ งศกึ ษา ความตอ งการของผบู รโิ ภควา ตอ งการสนิ คา อะไร อยา งไร ราคาเทา ไหร ซอ้ื สะดวกไหม แลว จงึ ทำการผลติ ใหต รงกบั ความตอ งการ 42 หนงั สอื เรยี นสาระการประกอบอาชพี รายวชิ าชอ งทางการเขา สอู าชพี (อช11001) ระดบั ประถมศกึ ษา

การแขงขันทางการตลาด นอกจากจะศึกษาขอมูลของกลุมลูกคาและขอมูลของคูแขงแลว จะตองมีการแขงขัน ดา นอน่ื ๆ ดว ย ไดแ ก 1. สินคาหรือบริการ สินคาตองมีคุณภาพถูกใจผูบริโภค มีประโยชนตอการนำ ไปใช 2. ราคา ราคาสนิ คา ตอ งเหมาะสมกบั คณุ ภาพ ไมต ง้ั ราคาเกนิ ความจรงิ และตอ ง พจิ ารณาจากราคาของคแู ขง ดว ย ไมส งู และไมต ่ำเกนิ ไป 3. ชอ งทางการจำหนา ย พจิ ารณาวา จะจำหนา ยอยา งไร โดยทางใดสนิ คา จงึ จะถงึ ผบู รโิ ภคไดอ ยา งปลอดภยั และยงั คงคณุ ภาพ เชน บรกิ ารถงึ บา นผา นการขายตรง หรอื ขายปลกี ทางอนิ เทอรเ นต็ 4. การสง เสรมิ การขาย เปน กรรมวธิ กี ารขายทสี่ ามารถดงึ ดดู ใจใหล กู คา เชน การลด แลก แจก แถม หรอื ใหล องเอาสนิ คา ไปใชก อ น หรอื ขายควบกบั สนิ คา ชนดิ อนื่ ๆ การโฆษณาตางๆ ขอมูลท่ีใชในการตัดสินใจทางการตลาด 1. ขอ มลู ผบู รโิ ภค ตอ งรวู า ผบู รโิ ภคมรี สนยิ มอยา งไร และมอี ำนาจในการซอื้ มาก นอยเพียงใด 2. ขอ มลู คแู ขง ตอ งรวู า คแู ขง ขนั เปน ใคร ขายอะไร จดุ เดน ของสนิ คา กำลงั ทำ อะไร ถงึ ขนั้ ใด ถา สามารถมขี อ มลู ผบู รโิ ภคและขอ มลู คแู ขง ขนั มากเทา ไร กส็ ามารถตดั สนิ ใจไดถ กู ตอ ง การคิดตนทุนการผลิต การคดิ ตน ทนุ การผลติ นยิ มคดิ ตน ทนุ ในรอบปห รอื ตอ รอบการผลติ ขนึ้ อยกู บั ลกั ษณะ ของผลผลติ การคดิ ตน ทนุ การผลติ ใหพ จิ ารณาทงั้ ตน ทนุ ทใ่ี ชไ ปในลกั ษณะเงนิ สดและทไี่ มเ ปน เงนิ สด ซง่ึ ประกอบดว ย ตนทุนผันแปร 1. ตนทุนผันแปรที่เปน เงินสด 1.1 คา วสั ดุ อปุ กรณใ นการประกอบอาชพี เชน วสั ดอุ ปุ กรณอ าชพี การเกษตร เชน ปยุ พนั ธพุ ชื พนั ธสุ ตั ว คา น้ำมนั และคา แรงซอ มเครอื่ งจกั ร วสั ดุ อปุ กรณใ นอาชพี รบั จา งซกั รดี เสอ้ื ผา เชน ผงซกั ฟอก นำ้ ยาซกั แหง 1.2 คา จา งแรงงาน เปน คา จา งแรงงานในการผลติ เชน คา แรงซอ มเครอ่ื งจกั ร คา แรงงานไถดนิ คา จา งลกู จา งในรา นอาหาร หนงั สอื เรยี นสาระการประกอบอาชพี รายวชิ าชอ งทางการเขา สอู าชพี (อช11001) ระดบั ประถมศกึ ษา 43

1.3 คา เชา ทดี่ นิ เปน คา เชา ทดี่ นิ ในการประกอบธรุ กจิ เชน คา เชา นา 1.4 คาเสียโอกาสของเงินทุน หมายถึง คาชดเชยท่ีเจาของธุรกิจนำเงินสด ของตนไปลงทุน แทนการไดรับเมื่อนำเงินน้ีไปฝากธนาคารก็จะได ดอกเบย้ี แทน ดงั นนั้ การคดิ ตน ทนุ กใ็ หใ ชอ ตั ราดอกเบยี้ เงนิ ฝากประจำ ของธนาคารพาณิชยปนั้นๆ 1.5 คา ใชจ า ยอนื่ ๆ ทน่ี อกเหนอื จากขอ 1.1-1.4 2. ตน ทนุ ผนั แปรทไี่ มเ ปน เงนิ สด ไดแ ก 2.1 คา แรงงานในครวั เรอื น เปน แรงงานในครวั เรอื น สว นใหญธ รุ กจิ ใน ครอบครัวไมคอยมีการนำแรงงานมาคิดเปนตนทุน จึงไมทราบตนทุนท่ี แทจริง การคิดคาแรงในครัวเรือนใหคิดในอัตราคาแรงงานในทองถ่ิน น้ันๆ 2.2 คา เสยี โอกาสของทด่ี นิ กรณที เี่ จา ของกจิ การมที ด่ี นิ เปน ของตนเอง การ คดิ ตนทุนใหคดิ ตามอตั ราคาเชา ที่ดินในทองถิ่นหรือบรเิ วณใกลเคยี ง ตนทุนคงท่ี 1. ตน ทนุ คงทท่ี เี่ ปน เงนิ สด เปน จำนวนเงนิ ทตี่ อ งจา ย เปน คา ดอกเบยี้ เงนิ กู เพอ่ื นำ มาใชในการทำธุรกิจ 2. ตน ทนุ ทไ่ี มม เี งนิ สด ไดแ ก คา เสอ่ื มราคาของอปุ กรณ อาคาร โรงเรยี น หมายถงึ การเสอื่ มของเครอ่ื งจกั ร อปุ กรณต า งๆ อาคาร โรงเรอื น ทล่ี ดลงตามอายกุ าร ใชง าน การคดิ ตน ทนุ จะคดิ จากการเฉลยี่ จำนวนเงนิ ทซ่ี อ้ื ไป เชน ซอ้ื รถไถนามา 1 คนั ราคา 10,000 บาท กค็ ดิ วา จะใชไ ด 5 ป ดงั นนั้ คา เสอ่ื มราคาเทา กบั 10,000 หาร 5 ตองเสียคาเสื่อมราคาของรถไถนาปละ 2,000 บาท ก็ใหนำไปคิดเปน ตน ทนุ การผลติ ทกุ ๆป ใน 5 ป รายไดจากการประกอบอาชีพ เปน รายไดท เี่ กดิ จากการขายผลผลติ /บรกิ าร อาจจะเปน รายไดท ท่ี ะยอยการไดร บั ควร คดิ เปน รายไดในรอบปหรือชวงการผลติ เชนเดยี วกบั การคดิ ตนทุน การพิจารณาจุดคุมทุน จดุ คมุ ทนุ หมายถงึ ปรมิ าณการขายทที่ ำใหม รี ายไดท งั้ หมดเทา กบั ตน ทนุ ทง้ั หมดพอดี ซ่ึงจะไมมีกำไรหรือขาดทุน 44 หนงั สอื เรยี นสาระการประกอบอาชพี รายวชิ าชอ งทางการเขา สอู าชพี (อช11001) ระดบั ประถมศกึ ษา