e book แบบฝึกทักษะ new

แบบฝกึ ทักษะ “การคานวณรายการอาหารแลกเปลย่ี น” วิชา โภชนบาบดั รหัสวชิ า 3404-2106 ผู้สอน นางสาวศริ ิฉาย เปี้ยต๋ัน สาขาวิชาอาหารและโภชนาการ วิทยาลัยอาชีวศึกษาเชียงใหม่

รายการอาหารแลกเปลย่ี น (Food Exchange list) เปน็ รายการอาหารทจ่ี ัดออกเปน็ หมวดหมู่ ตามลักษณะของอาหารท่ีใหพ้ ลงั งานและ สารอาหารท่ีใกล้เคยี งกนั มารวมไวด้ ว้ ยกัน แบง่ ออกเป็น 6 หมวด คอื 1) หมวดนม 2) หมวดผกั 3) หมวดผลไม้ 4) หมวดขา้ วแปง้ และผลติ ภณั ฑ์ 5) หมวดเนือ้ สัตว์ 6) และหมวดไขมัน

รายการอาหารในหมวดแลกเปลี่ยน เรยี กวา่ “ส่วน” หรือ”exchange” และอาหารนัน้ ตอ้ งเป็นอาหารที่สุกแลว้ “ส่วน” ของอาหารแต่ละหมวดจะกาหนดปรมิ าณไว้ ว่ามาก นอ้ ย เท่าใด เช่น 1 ส่วนของนมเท่ากับ 240 มลิ ลิลติ ร หรือ 1 ส่วนของผัก เท่ากบั สุก 50-70 กรัมเป็นต้น American Dietetic and American Diabetes Association เปน็ ผวู้ างแผนจักทาเมอ่ื ปี 1950 เพอื่ นามาใช้เปน็ ค่มู ือในการจดั อาหารให้แกผ่ ู้ปว่ ย ใช้ในการคานวณ พลังงานและสารอาหารทไี่ ด้จากอาหาร นั้นๆ รวมทง้ั สอ่ื การสอนดา้ นโภชนาการ และการเลอื กอาหาร

ตารางแสดงคุณคา่ อาหารในรายการอาหารแลกเปลี่ยนไทย

การคานวณและกาหนดอาหาร เป็นการคานวณหาปริมาณพลังงานทมี่ หี นว่ ยเป็นกโิ ลแคลอรี และคานวณหาปรมิ าณของสารอาหารซึ่งหนว่ ยเปน็ กรัม ตามวธิ เี ลขคณิต เมอ่ื ทราบปรมิ าณของสารอาหารทีต่ อ้ งการต่อวันแลว้ จึงนาไปกาหนดชนิดและปริมาณของอาหารเพื่อบรโิ ภคตอ่ ไป

การคานวณและกาหนดอาหาร 1) กระจายสดั ส่วนของพลังงานทค่ี วรได้รับ แหลง่ อาหารที่ให้พลังงาน ประกอบด้วย คารโ์ บไฮเดรต โปรตีน และไขมนั อาหารที่ใหพ้ ลังงาน % ของพลงั งานที่ร่างกายควรไดร้ ับ คารโ์ บไฮเดรต 45 – 65 โปรตีน 10 – 35 ไขมนั 20 – 35 2) คานวณหาปริมาณของคาร์โบไฮเดรต ไขมันและโปรตีน ตามสดั สว่ นในข้อ 1 พลงั งาน พลงั งานท้งั หมดต่อวัน พลงั งานจากโปรตีน / ที่ควรได้รบั ไขมัน /คาร์โบไฮเดรต 100 ท่กี าหนด

การคานวณและกาหนดอาหาร 3) กาหนดสว่ นอาหารตามสดั ส่วนของสารอาหารและพลังงานที่คานวณไว้ โดยใช้รายการแลกเปลีย่ นเปน็ ค่มู อื 4) แบ่งส่วนอาหารออกเปน็ มอื้ ๆ โดยกระจายตามสดั ส่วนของพลังงานท่คี วรได้รบั ตอ่ มื้อ 5) กาหนดรายการอาหารใหส้ อดคล้องกบั ข้อ 4

ตัวอย่างการคานวณและกาหนดอาหาร แพทย์กาหนดให้นาย A ได้รบั อาหารธรรมดา พลังงานวันละ 1,800 กโิ ลแคลอรี คารโ์ บไฮเดรต โปรตีน และไขมันรอ้ ยละ 60 : 15 : 25 ของพลังงานทงั้ หมด ให้คานวณหาปรมิ าณสารอาหารที่ A ควรได้รับใน 1 วนั และกาหนดสัดส่วนอาหารทคี่ วร ไดร้ ับโดยใชต้ ารางรายการอาหารแลกเปล่ียน ขนั้ ตอนที่ 1 การกระจายสดั ส่วนพลังงานทีค่ วรไดร้ บั เมอื่ ทราบจานวนพลงั งานทต่ี อ้ งการต่อวนั แลว้ คือ 1,800 กโิ ลแคลอรี จากนัน้ ต้องนามาคานวณเพื่อกระจายสัดสว่ น พลังงานท่ีควรไดร้ ับจากสารอาหารทใ่ี หพ้ ลงั งานแตล่ ะประเภท เพ่ือให้สดั สว่ นที่สมดุลเหมาะสมกับการใช้ประโยชน์ของ รา่ งกายซง่ึ โจทย์ให้กาหนดให้ โปรตนี 15 % ไขมนั 25 % และคารโ์ บไฮเดรต 60 % ของจานวนแคลอรีท้งั หมดต่อวัน พลงั งานทีค่ วรได้รับ = แคลอรีทั้งหมดตอ่ วัน x พลังงานจากโปรตีน / ไขมนั /คาร์โบไฮเดรตทก่ี าหนด 100 พลังงานจากคาร์โบไฮเดรตร้อยละ 60 ของพลังงานทง้ั หมด 1,800 x 60 = 1,080 กิโลแคลอร่ีต่อวนั 100 พลังงานจากไขมนั ร้อยละ 25 ของพลังงานทัง้ หมด 1,800 1,800 x 25 = 450 กโิ ลแคลอรต่ี ่อวนั กิโลแคลอรี่ 100 พลงั งานจากโปรตีน รอ้ ยละ 15 ของพลังงานทง้ั หมด 1,800 x 15 = 270 กโิ ลแคลอร่ีตอ่ วัน 100 หมายเหตุ : การตรวจสอบความถูกตอ้ ง ทาไดโ้ ดยนาผลรวมของพลังงานทั้ง 3 ตวั รวมกนั ตอ้ งเท่ากบั จานวนพลังงานแคลอรีทง้ั หมดต่อวัน

ตวั อยา่ งการคานวณและกาหนดอาหาร ขน้ั ตอนที่ 2 คานวณหาปรมิ าณสารอาหารทีร่ า่ งกายตอ้ งการตอ่ วัน ตามสัดสว่ นของพลังงานทค่ี านวณไว้ในขั้นตอนที่ 1 มหี นว่ ยเปน็ กโิ ลแคลอรี ดงั น้ันจึงจาเป็นตอ้ ง เปล่ยี นหน่วยเปน็ กรัม เพ่อื ให้ง่ายตอ่ การกาหนดส่วนของอาหาร ดังนี้ • ปริมาณสารอาหารคารโ์ บไฮเดรต ( 1 กรมั ใหพ้ ลังงาน 4 กโิ ลแคลอร)ี = 270 กรัม • ปริมาณสารอาหารไขมนั วันละ ( 1 กรัม ให้พลังงาน 9 กโิ ลแคลอร)ี = 50 กรัม • ปริมาณสารอาหารโปรตีน ( 1 กรมั ใหพ้ ลงั งาน 4 กโิ ลแคลอร)ี = 67.5 กรัม

ตัวอย่างการคานวณและกาหนดอาหาร ขนั้ ตอนที่ 3 การกาหนดปรมิ าณอาหาร นามาปรมิ าณสารอาหาร และพลงั งานเหล่านน้ั มาเทียบหาสดั สว่ นของอาหารแตล่ ะหมวดหมู่ โดย ใชร้ ายการอาหารแลกเปลย่ี น ( Food Exchange Lists) เป็นค่มู อื ในการคานวณ โดยดาเนนิ การสรา้ ง แบบฟอรม์ ตารางเพอื่ คานวณท่มี ีการเรยี งลาดบั หมวดอาหาร หมวดอาหาร สว่ น คาร์โบไฮเดรต ไขมนั โปรตนี แคลอรี (กรัม) (กรมั ) (กรัม) ข้าว-แป้ง 18 720 ผัก ก 9 162 - - ผัก ข - 75 ผลไม้ -- - 6 330 เน้อื สัตว์ ก - 35 เนือ้ สตั ว์ 2 3 15 - 7 220 นม ธรรมดา 28 150 ไขมัน 5.5 82.5 - 8 270 รวม - 1,800 1- - 67 4 - 12 1 12 8 6 - 30 271.5 50

ตวั อยา่ งการคานวณและกาหนดอาหาร ข้นั ตอนที่ 4 แบ่งสว่ นอาหารออกเป็นมือ้ ๆ หมวดอาหาร ส่วน เชา้ ว่างเชา้ กลางวัน วา่ งบ่าย เย็น กอ่ นนอน ขา้ ว-แป้ง 9 2 - 3 1 2 - ผกั ก - 0.5 - 1 - 1 - ผกั ข 3 1 - 1 - 1 - ผลไม้ 5.5 1 2 1.5 1 - - เนอ้ื สตั ว์ ก 1 - - - - 1 - เน้อื สัตว์ 2 4 2 2-- - นม ธรรมดา 1 1 - - - - - ไขมัน 6 2 - 2 1 1 -

ตัวอย่างการคานวณและกาหนดอาหาร ข้นั ตอนท่ี 5 กาหนดรายการอาหารใหส้ อดคล้องกบั ข้อ 4 มื้ออาหาร รายการอาหาร สว่ นประกอบ จานวนส่วน น้าหนัก (กรัม) เช้า 1. ข้าวตม้ ไก่สับ ข้าวสวย 2 110 2 80 ไกส่ บั 0.5 35 ค่ืนช่าย (ก) 0.5 35 แครอท(ข) 0.25 17.5 ฟกั ทอง(ข) 0.25 17.5 กระเทียม(ข) 2 10 นา้ มันถวั่ เหลอื ง 1 2. นมธรรมดา นมธรรมดา 1 240 มล. 3. ผลไม้ แอปเป้ลิ 100

ขอ้ ควรระวังในการคานวณและกาหนดรายการอาหาร 1. ปริมาณพลังงานและสารอาหารที่ผ้ปู ว่ ยต้องไดร้ บั ในแตล่ ะวัน 2. สารอาหารทม่ี อี ย่แู ตล่ ะประเภทและปรมิ าณ สารอาหารที่มอี ยใู่ นอาหาร 1 สว่ น 3. ความรูเ้ กยี่ วกับโรคและอาการของโรค ตลอดจน ผลของอาหารชนิดต่างๆ ที่อาจมผี ลตอ่ อาการของ โรคที่เป็นอยู่ การจดั อาหารทไ่ี มเ่ หมาะสมกับโรค อาจมีผลให้อาการของโรคกาเริบ 4. วิธีคานวณและกาหนดอาหารอยา่ งถูกตอ้ ง 5. ความละเอียดถ่ถี ้วนในการคานวณและกาหนด อาหาร สงิ่ ทใ่ี ชใ้ นการคานวณและกาหนดอาหาร

ถ้าเพื่อนๆ เข้าใจวิธีการคานวณ และกาหนดรายการอาหารแลกเปล่ยี นแลว้ เรามาเร่มิ ทาแบบฝึกทกั ษะกันเลยจ้า

แบบฝึกทักษะชุดที่ 1 เรอ่ื ง การคานวณรายการอาหารแลกเปลีย่ น จงคานวณสารอาหารและพลงั งานใหก้ ับนายศิลา เพศชาย อายุ 27 ปี อาชีพ นกั ธรุ กจิ พร้อมจัดรายการอาหาร จานวน 3 มอ้ื โดยมสี ัดส่วนพลงั งานดงั นี้ โปรตนี 20% ไขมัน 25% คาร์โบไฮเดรต 55% ความต้องการพลงั งานตอ่ วัน 1,800 กิโลแคลอรี ขน้ั ตอนที่ 1 กระจายพลงั งาน พลังงานจากคาร์โบไฮเดรต ............................................................................................................................................................................................. พลังงานจากโปรตีน ............................................................................................................................................................................................. พลงั งานจากไขมัน ............................................................................................................................................................................................. ข้นั ตอนท่ี 2 คานวณหาสารอาหารที่ร่างกายต้องการต่อวนั ปรมิ าณสารอาหารคารโ์ บไฮเดรต (1 กรมั ใหพ้ ลงั งาน..........กิโลแคลอรี) =…………………………………………………. ปรมิ าณสารอาหารโปรตนี (1 กรมั ให้พลงั งาน..........กิโลแคลอร)ี =…………………………………………………. ปริมาณสารอาหารไขมัน (1 กรมั ใหพ้ ลงั งาน..........กิโลแคลอรี) =………………………………………………….

ข้นั ตอนท่ี 3 การกาหนดปรมิ าณอาหารโดยใชร้ ายการอาหารแลกเปล่ียน หมวดอาหาร ส่วน โปรตนี ไขมนั คารโ์ บไฮเดรต พลงั งาน ................. ................. ................. ............ กโิ ลแคลอรี 1. หมวดขา้ วแปง้ กรมั กรมั กรัม 2. หมวดผกั ประเภทผกั ก ประเภทผัก ข 3. หมวดผลไม้ 4. หมวดเนื้อสตั ว์ ก.ไม่มีไขมนั เลย ข.เนือ้ ลว้ น ค.ไขมนั ปานกลาง ง.ไขมนั สงู 5. หมวดนม นมธรรมดา นมพรอ่ งมันเนย นมขาดมันเนย นมผง นมผงขาดมันเนย นมระเหย 6. หมวดไขมนั รวม

ข้นั ตอนที่ 4 แบง่ สว่ นอาหารออกเป็นมอ้ื ๆ หมวดอาหาร ส่วน เช้า ว่างเชา้ กลางวัน ว่างบา่ ย เย็น กอ่ นนอน ข้าว-แป้ง ผัก ก ผัก ข ผลไม้ เนอ้ื สัตว์ 1 เนื้อสตั ว์ 2 เน้ือสตั ว์ 3 เนอ้ื สัตว์ 4 นม ............... ไขมัน

ข้นั ตอนท่ี 5 กาหนดรายการอาหารให้สอดคล้องกับขอ้ 4 จานวนส่วน นา้ หนัก (กรมั ) มื้ออาหาร รายการอาหาร สว่ นประกอบ

แบบฝึกทักษะชุดที่ 2 เรอ่ื ง โภชนบาบดั โรคอว้ น จงคานวณสารอาหารและพลงั งานให้กับผหู้ ญิงวัยทางาน อาชีพนักบญั ชี สงู 155 เซนติเมตร นา้ หนกั 50 กิโลกรมั นง่ั ทางานเปน็ ส่วนใหญ่ ไม่ออกกาลงั กาย ไม่ทางานบ้าน ขับรถไปทางาน ใช้ลฟิ ต์ มกี ิจกรรมทางกายเบามาก พลังงานท่ีตอ้ งการ 1500 กโิ ลแคลอรตี ่อวัน มสี ดั สว่ นพลังงานดงั นี้ โปรตีน 20% ไขมนั 25% คาร์โบไฮเดรต 55% ขน้ั ตอนท่ี 1 กระจายพลังงาน พลงั งานจากคาร์โบไฮเดรต ............................................................................................................................................................................................. พลงั งานจากโปรตีน ............................................................................................................................................................................................. พลังงานจากไขมนั ............................................................................................................................................................................................. ข้ันตอนท่ี 2 คานวณหาสารอาหารที่ร่างกายต้องการต่อวนั ปริมาณสารอาหารคารโ์ บไฮเดรต (1 กรมั ใหพ้ ลงั งาน..........กโิ ลแคลอรี) =…………………………………………………. ปรมิ าณสารอาหารโปรตนี (1 กรัม ใหพ้ ลงั งาน..........กิโลแคลอรี) =…………………………………………………. ปริมาณสารอาหารไขมัน (1 กรมั ให้พลงั งาน..........กิโลแคลอรี) =………………………………………………….

ข้นั ตอนที่ 3 การกาหนดปรมิ าณอาหารโดยใช้รายการอาหารแลกเปลี่ยน หมวดอาหาร ส่วน โปรตนี ไขมนั คาร์โบไฮเดรต พลังงาน ................. ................. ................. ............ กโิ ลแคลอรี 1. หมวดข้าวแปง้ กรัม กรมั กรัม 2. หมวดผกั ประเภทผัก ก ประเภทผัก ข 3. หมวดผลไม้ 4. หมวดเนอื้ สตั ว์ ก.ไม่มไี ขมันเลย ข.เนื้อล้วน ค.ไขมันปานกลาง ง.ไขมันสูง 5. หมวดนม นมธรรมดา นมพรอ่ งมันเนย นมขาดมันเนย นมผง นมผงขาดมันเนย นมระเหย 6. หมวดไขมัน รวม

ข้นั ตอนที่ 4 แบง่ สว่ นอาหารออกเป็นมอ้ื ๆ หมวดอาหาร ส่วน เช้า ว่างเชา้ กลางวัน ว่างบา่ ย เย็น กอ่ นนอน ข้าว-แป้ง ผัก ก ผัก ข ผลไม้ เนอ้ื สัตว์ 1 เนื้อสตั ว์ 2 เน้ือสตั ว์ 3 เนอ้ื สัตว์ 4 นม ............... ไขมนั

ข้นั ตอนท่ี 5 กาหนดรายการอาหารให้สอดคล้องกับขอ้ 4 จานวนส่วน นา้ หนัก (กรมั ) มื้ออาหาร รายการอาหาร สว่ นประกอบ

แบบฝกึ ทกั ษะชุดที่ 3 เร่ือง โภชนบาบัดโรคเบาหวาน ให้นกั ศกึ ษาคานวณพลงั งานและกาหนดรายการอาหารสาหรบั ผู้ปว่ ยโรคเบาหวาน ดงั นี้ ความตอ้ งการพลงั งาน 2,200 กิโลแคลอรี คาร์โบไฮเดรต 50% โปรตนี 20% ไขมนั 30% ขั้นตอนท่ี 1 กระจายพลังงาน พลงั งานจากคาร์โบไฮเดรต ............................................................................................................................................................................................. พลังงานจากโปรตีน ............................................................................................................................................................................................. พลงั งานจากไขมัน ............................................................................................................................................................................................. ข้ันตอนท่ี 2 คานวณหาสารอาหารที่ร่างกายต้องการต่อวนั ปริมาณสารอาหารคาร์โบไฮเดรต (1 กรัม ใหพ้ ลงั งาน..........กิโลแคลอร)ี =…………………………………………………. ปรมิ าณสารอาหารโปรตีน (1 กรัม ใหพ้ ลังงาน..........กโิ ลแคลอร)ี =…………………………………………………. ปริมาณสารอาหารไขมัน (1 กรัม ใหพ้ ลังงาน..........กิโลแคลอร)ี =………………………………………………….

ข้นั ตอนที่ 3 การกาหนดปรมิ าณอาหารโดยใช้รายการอาหารแลกเปลี่ยน หมวดอาหาร ส่วน โปรตนี ไขมนั คาร์โบไฮเดรต พลังงาน ................. ................. ................. ............ กโิ ลแคลอรี 1. หมวดข้าวแปง้ กรัม กรมั กรัม 2. หมวดผกั ประเภทผัก ก ประเภทผัก ข 3. หมวดผลไม้ 4. หมวดเนอื้ สตั ว์ ก.ไม่มไี ขมันเลย ข.เนื้อล้วน ค.ไขมันปานกลาง ง.ไขมันสูง 5. หมวดนม นมธรรมดา นมพรอ่ งมันเนย นมขาดมันเนย นมผง นมผงขาดมันเนย นมระเหย 6. หมวดไขมัน รวม

ข้นั ตอนที่ 4 แบง่ สว่ นอาหารออกเป็นมอ้ื ๆ หมวดอาหาร ส่วน เช้า ว่างเชา้ กลางวัน ว่างบา่ ย เย็น กอ่ นนอน ข้าว-แป้ง ผัก ก ผัก ข ผลไม้ เนอ้ื สัตว์ 1 เนื้อสตั ว์ 2 เน้ือสตั ว์ 3 เนอ้ื สัตว์ 4 นม ............... ไขมัน

ข้นั ตอนท่ี 5 กาหนดรายการอาหารให้สอดคล้องกับขอ้ 4 จานวนส่วน นา้ หนัก (กรมั ) มื้ออาหาร รายการอาหาร สว่ นประกอบ

แบบฝกึ ทักษะชดุ ท่ี 4 เรอ่ื ง โภชนบาบัดโรคความดนั โลหติ สงู ให้นกั เรียนคานวณและคิดรายการอาหารจากัดโซเดยี ม ดังนี้ - ผปู้ ว่ ยโรคความดนั โลหติ สูงเกณฑ์ผดิ ปกติรนุ แรง - จากดั โซเดยี มวนั ละ 1,380 มิลลกิ รัม - พลังงานท่ตี ้องการจากอาหารทงั้ หมด 1,800 กิโลแคลอรี โดยมี คารโ์ บไฮเดรตรอ้ ยละ 50 โปรตนี ร้อยละ 20 ไขมนั รอ้ ยละ 30 ขั้นตอนท่ี 1 กระจายพลังงาน พลงั งานจากคารโ์ บไฮเดรต ............................................................................................................................................................................................. พลงั งานจากโปรตีน ............................................................................................................................................................................................. พลงั งานจากไขมนั ............................................................................................................................................................................................. ขนั้ ตอนท่ี 2 คานวณหาสารอาหารที่รา่ งกายต้องการตอ่ วนั ปรมิ าณสารอาหารคาร์โบไฮเดรต (1 กรัม ให้พลังงาน..........กโิ ลแคลอร)ี =…………………………………………………. ปริมาณสารอาหารโปรตนี (1 กรัม ใหพ้ ลังงาน..........กิโลแคลอร)ี =…………………………………………………. ปรมิ าณสารอาหารไขมนั (1 กรัม ใหพ้ ลังงาน..........กิโลแคลอรี) =………………………………………………….

ข้นั ตอนที่ 3 การกาหนดปรมิ าณอาหารโดยใช้รายการอาหารแลกเปลี่ยน หมวดอาหาร ส่วน โปรตนี ไขมนั คาร์โบไฮเดรต พลังงาน ................. ................. ................. ............ กโิ ลแคลอรี 1. หมวดข้าวแปง้ กรัม กรมั กรัม 2. หมวดผกั ประเภทผัก ก ประเภทผัก ข 3. หมวดผลไม้ 4. หมวดเนอื้ สตั ว์ ก.ไม่มไี ขมันเลย ข.เนื้อล้วน ค.ไขมันปานกลาง ง.ไขมันสูง 5. หมวดนม นมธรรมดา นมพรอ่ งมันเนย นมขาดมันเนย นมผง นมผงขาดมันเนย นมระเหย 6. หมวดไขมัน รวม

ข้นั ตอนที่ 4 แบง่ สว่ นอาหารออกเป็นมอ้ื ๆ หมวดอาหาร ส่วน เช้า ว่างเชา้ กลางวัน ว่างบา่ ย เย็น กอ่ นนอน ข้าว-แป้ง ผัก ก ผัก ข ผลไม้ เนอ้ื สัตว์ 1 เนื้อสตั ว์ 2 เน้ือสตั ว์ 3 เนอ้ื สัตว์ 4 นม ............... ไขมัน

ข้นั ตอนท่ี 5 กาหนดรายการอาหารให้สอดคล้องกับขอ้ 4 จานวนส่วน น้าหนัก (กรมั ) มื้ออาหาร รายการอาหาร สว่ นประกอบ

แบบฝกึ ทักษะชุดที่ 5 เร่ือง โภชนบาบัดโรคความดนั โลหติ สงู ให้นักเรียนคานวณและคิดรายการอาหารจากดั โซเดียม ดังนี้ - ผู้ป่วยโรคความดนั โลหิตสูงเกณฑผ์ ดิ ปกตริ นุ แรง - จากัดโซเดียมวันละ 1,380 มิลลิกรมั - พลังงานท่ตี อ้ งการจากอาหารทัง้ หมด 1,800 กโิ ลแคลอรี โดยมี คารโ์ บไฮเดรตรอ้ ยละ 50 โปรตนี ร้อยละ 20 ไขมันรอ้ ยละ 30 ข้นั ตอนท่ี 1 กระจายพลงั งาน พลังงานจากคารโ์ บไฮเดรต ............................................................................................................................................................................................. พลงั งานจากโปรตีน ............................................................................................................................................................................................. พลังงานจากไขมัน ............................................................................................................................................................................................. ขั้นตอนที่ 2 คานวณหาสารอาหารที่ร่างกายต้องการตอ่ วนั ปรมิ าณสารอาหารคารโ์ บไฮเดรต (1 กรัม ให้พลงั งาน..........กิโลแคลอร)ี =…………………………………………………. ปรมิ าณสารอาหารโปรตนี (1 กรัม ใหพ้ ลังงาน..........กิโลแคลอร)ี =…………………………………………………. ปรมิ าณสารอาหารไขมัน (1 กรัม ให้พลังงาน..........กิโลแคลอร)ี =………………………………………………….

ข้นั ตอนที่ 3 การกาหนดปริมาณอาหารโดยใชร้ ายการอาหารแลกเปลี่ยน หมวดอาหาร ส่วน โปรตีน ไขมนั คารโ์ บไฮเดรต พลังงาน ................. ................. ................. ............ กโิ ลแคลอรี 1. หมวดข้าวแป้ง กรัม กรมั กรมั 2. หมวดผกั ประเภทผกั ก ประเภทผกั ข 3. หมวดผลไม้ 4. หมวดเนือ้ สัตว์ ก.ไม่มีไขมันเลย ข.เนอ้ื ลว้ น ค.ไขมันปานกลาง ง.ไขมนั สงู 5. หมวดนม นมธรรมดา นมพรอ่ งมนั เนย นมขาดมนั เนย นมผง นมผงขาดมันเนย นมระเหย 6. หมวดไขมัน รวม **การคิดปรมิ าณโซเดยี ม

ข้นั ตอนที่ 4 แบง่ สว่ นอาหารออกเป็นมอ้ื ๆ หมวดอาหาร ส่วน เช้า ว่างเชา้ กลางวัน ว่างบา่ ย เย็น กอ่ นนอน ข้าว-แป้ง ผัก ก ผัก ข ผลไม้ เนอ้ื สัตว์ 1 เนื้อสตั ว์ 2 เน้ือสตั ว์ 3 เนอ้ื สัตว์ 4 นม ............... ไขมัน

ข้นั ตอนท่ี 5 กาหนดรายการอาหารให้สอดคล้องกับขอ้ 4 จานวนส่วน นา้ หนัก (กรมั ) มื้ออาหาร รายการอาหาร สว่ นประกอบ

แบบฝกึ ทักษะชุดท่ี 6 เรอ่ื ง โภชนบาบดั โรคหลอดเลือดและหวั ใจ คณุ ธนา เพศ ชาย อายุ 65 ปี มคี วามตอ้ งการพลังงานจากอาหารวันละ 2,000 กโิ ลแคลอรี ป่วยเปน็ โรคความดันโลหติ สงู และโรคหลอดเลือดหวั ใจ ซง่ึ แพทย์ให้ คาแนะนาการบริโภคอาหาร ดงั นี้ 1. จากัดโซเดียม 1,500 มลิ ลิกรมั /วัน 2. ใหร้ ับประทานอาหารทม่ี ีไขมันดี HDL ลดอาหารประเภททอดและอาหารท่ี มีไขมันสงู 3. รับประทานใยอาหารให้มาก 4. สัดสว่ นพลังงาน ดงั น้ี คาร์โบไฮเดรต 50% โปรตีน 20% ไขมัน 30% ใหน้ กั ศกึ ษาคานวณพลังงานและกาหนดรายการอาหาร ให้เหมาะสม ข้นั ตอนท่ี 1 กระจายพลงั งาน พลังงานจากคารโ์ บไฮเดรต ............................................................................................................................................................................................. พลงั งานจากโปรตีน ............................................................................................................................................................................................. พลงั งานจากไขมนั ............................................................................................................................................................................................. ข้ันตอนท่ี 2 คานวณหาสารอาหารท่ีรา่ งกายตอ้ งการตอ่ วนั ปรมิ าณสารอาหารคาร์โบไฮเดรต (1 กรัม ใหพ้ ลังงาน..........กิโลแคลอร)ี =…………………………………………………. ปริมาณสารอาหารโปรตนี (1 กรัม ให้พลังงาน..........กิโลแคลอรี) =…………………………………………………. ปริมาณสารอาหารไขมัน (1 กรัม ใหพ้ ลังงาน..........กโิ ลแคลอร)ี =………………………………………………….

ข้นั ตอนที่ 3 การกาหนดปริมาณอาหารโดยใชร้ ายการอาหารแลกเปลี่ยน หมวดอาหาร ส่วน โปรตีน ไขมนั คารโ์ บไฮเดรต พลังงาน ................. ................. ................. ............ กโิ ลแคลอรี 1. หมวดข้าวแป้ง กรัม กรมั กรมั 2. หมวดผกั ประเภทผกั ก ประเภทผกั ข 3. หมวดผลไม้ 4. หมวดเนือ้ สัตว์ ก.ไม่มีไขมันเลย ข.เนอ้ื ลว้ น ค.ไขมันปานกลาง ง.ไขมนั สงู 5. หมวดนม นมธรรมดา นมพรอ่ งมนั เนย นมขาดมนั เนย นมผง นมผงขาดมันเนย นมระเหย 6. หมวดไขมัน รวม **การคิดปรมิ าณโซเดยี ม

ข้นั ตอนที่ 4 แบง่ ส่วนอาหารออกเป็นมอ้ื ๆ หมวดอาหาร ส่วน เช้า ว่างเชา้ กลางวัน ว่างบา่ ย เย็น กอ่ นนอน ข้าว-แป้ง ผัก ก ผัก ข ผลไม้ เนอ้ื สัตว์ 1 เนื้อสตั ว์ 2 เน้ือสตั ว์ 3 เนอ้ื สัตว์ 4 นม ............... ไขมัน

ข้นั ตอนท่ี 5 กาหนดรายการอาหารให้สอดคล้องกับขอ้ 4 จานวนส่วน นา้ หนัก (กรมั ) มื้ออาหาร รายการอาหาร สว่ นประกอบ

แบบฝกึ ทักษะชดุ ท่ี 7 เรือ่ ง โภชนบาบดั โรคไต ใหน้ ักศกึ ษาคานวณพลังงานและกาหนดรายการอาหาร สาหรับผปู้ ่วยโรคไต เพศหญงิ อายุ 60 ปี - จากัดโปรตนี วันละ 75 กรัม - โซเดียมไมเ่ กินวันละ 2000 มิลลิกรมั - ใชอ้ าหารท่ีมโี พแทสเซยี มปานกลาง-ตา่ - ความตอ้ งการพลงั งาน 1800 กโิ ลแคลอร/ี วนั ขั้นตอนท่ี 1 กระจายพลงั งาน พลังงานจากคารโ์ บไฮเดรต ............................................................................................................................................................................................. พลงั งานจากโปรตีน ............................................................................................................................................................................................. พลังงานจากไขมัน ............................................................................................................................................................................................. ขน้ั ตอนที่ 2 คานวณหาสารอาหารที่ร่างกายตอ้ งการตอ่ วนั ปรมิ าณสารอาหารคารโ์ บไฮเดรต (1 กรมั ใหพ้ ลงั งาน..........กโิ ลแคลอร)ี =…………………………………………………. ปรมิ าณสารอาหารโปรตนี (1 กรมั ใหพ้ ลังงาน..........กโิ ลแคลอร)ี =…………………………………………………. ปริมาณสารอาหารไขมนั (1 กรัม ใหพ้ ลงั งาน..........กโิ ลแคลอร)ี =………………………………………………….

ข้นั ตอนที่ 3 การกาหนดปริมาณอาหารโดยใชร้ ายการอาหารแลกเปลี่ยน หมวดอาหาร ส่วน โปรตีน ไขมนั คารโ์ บไฮเดรต พลังงาน ................. ................. ................. ............ กโิ ลแคลอรี 1. หมวดข้าวแป้ง กรัม กรมั กรมั 2. หมวดผกั ประเภทผกั ก ประเภทผกั ข 3. หมวดผลไม้ 4. หมวดเนือ้ สัตว์ ก.ไม่มีไขมันเลย ข.เนอ้ื ลว้ น ค.ไขมันปานกลาง ง.ไขมนั สงู 5. หมวดนม นมธรรมดา นมพรอ่ งมนั เนย นมขาดมนั เนย นมผง นมผงขาดมันเนย นมระเหย 6. หมวดไขมัน รวม **การคิดปรมิ าณโซเดยี ม

ข้นั ตอนที่ 4 แบง่ ส่วนอาหารออกเป็นมอ้ื ๆ หมวดอาหาร ส่วน เช้า ว่างเชา้ กลางวัน ว่างบา่ ย เย็น กอ่ นนอน ข้าว-แป้ง ผัก ก ผัก ข ผลไม้ เนอ้ื สัตว์ 1 เนื้อสตั ว์ 2 เน้ือสตั ว์ 3 เนอ้ื สัตว์ 4 นม ............... ไขมัน

ข้นั ตอนท่ี 5 กาหนดรายการอาหารให้สอดคล้องกับขอ้ 4 จานวนส่วน นา้ หนัก (กรมั ) มื้ออาหาร รายการอาหาร สว่ นประกอบ

แบบฝกึ ทกั ษะชดุ ท่ี 8 เรื่อง โภชนบาบดั โรคอลั ไซเมอร์ ให้นักศกึ ษาช่วยออกแบบรายการอาหารสาหรบั ผู้ปว่ ยโรคอัลไซม์เมอร์ โดยกาหนดให้พลังงานไม่เกนิ 2,000 กโิ ลแคลอรี/วัน สัดสว่ นพลังงานจากคาร์โบไฮเดรต ไขมนั โปรตีน เทา่ กับ 55 20 25 ข้นั ตอนท่ี 1 กระจายพลังงาน พลงั งานจากคาร์โบไฮเดรต ............................................................................................................................................................................................. พลงั งานจากโปรตีน ............................................................................................................................................................................................. พลังงานจากไขมัน ............................................................................................................................................................................................. ขัน้ ตอนที่ 2 คานวณหาสารอาหารที่ร่างกายตอ้ งการต่อวนั ปรมิ าณสารอาหารคารโ์ บไฮเดรต (1 กรัม ให้พลังงาน..........กิโลแคลอรี) =…………………………………………………. ปรมิ าณสารอาหารโปรตนี (1 กรัม ใหพ้ ลังงาน..........กิโลแคลอรี) =…………………………………………………. ปริมาณสารอาหารไขมนั (1 กรมั ให้พลังงาน..........กโิ ลแคลอร)ี =………………………………………………….

ข้นั ตอนที่ 3 การกาหนดปรมิ าณอาหารโดยใช้รายการอาหารแลกเปลี่ยน หมวดอาหาร ส่วน โปรตนี ไขมนั คาร์โบไฮเดรต พลังงาน ................. ................. ................. ............ กโิ ลแคลอรี 1. หมวดข้าวแปง้ กรัม กรมั กรัม 2. หมวดผกั ประเภทผัก ก ประเภทผัก ข 3. หมวดผลไม้ 4. หมวดเนอื้ สตั ว์ ก.ไม่มไี ขมันเลย ข.เนื้อล้วน ค.ไขมันปานกลาง ง.ไขมันสูง 5. หมวดนม นมธรรมดา นมพรอ่ งมันเนย นมขาดมันเนย นมผง นมผงขาดมันเนย นมระเหย 6. หมวดไขมัน รวม

ข้นั ตอนที่ 4 แบ่งส่วนอาหารออกเป็นม้ือๆ หมวดอาหาร สว่ น เช้า ว่างเช้า กลางวัน ว่างบา่ ย เยน็ ก่อนนอน ขา้ ว-แปง้ ผัก ก ผัก ข ผลไม้ เนือ้ สตั ว์ 1 เนือ้ สัตว์ 2 เนื้อสตั ว์ 3 เนื้อสตั ว์ 4 นม ............... ไขมัน

ข้นั ตอนท่ี 5 กาหนดรายการอาหารให้สอดคล้องกับขอ้ 4 จานวนส่วน นา้ หนัก (กรมั ) มื้ออาหาร รายการอาหาร สว่ นประกอบ