การแพทย์ทางเลือก

การแพทยท์ างเลือก อาจารยส์ พุ ตั รา ใจเหมาะ หลกั สตู รการแพทยแ์ ผนไทย วิทยาลยั การสาธารณสุขสิรินธร จงั หวดั ตรงั

การแพทย์ทางเลอื กแนวคิด ความสาคญั หลกั การพ้นื ฐานของการแพทยท์ างเลือกลกั ษณะและประเภทของการแพทยท์ างเลือกการแพทยท์ างเลือกท่ีไดร้ ับความนิยมในประเทศไทย

แนวคดิ ความสาคญั หลกั การพืน้ ฐานของ การแพทย์ทางเลือกความหมาย การแพทยท์ างเลือก :ศาสตร์เพือ่ การวนิ ิจฉยั รักษาและป้องกนั โรคนอกเหนือจากการแพทยแ์ ผนปัจจุบนัโดยไม่อาศยั การทานยา การผา่ ตดั หรือวิธีอื่นๆที่ใชใ้ นการแพทยแ์ ผนปัจจุบนั การแพทย์แผนไทยและการแพทยพ์ ้ืนบา้ นซ่ึงการแพทยท์ างเลือกสามารถบรรเทาอาการและรักษาโรคใหห้ ายได้

แนวคิด ความสาคัญ หลักการพื้นฐานของการแพทย์ทางเลือก การจาแนกการแพทย์ทางเลือก จาแนกตามวธิ ีการนาไปใช้ดงั นี้1. Complementary Medicine คือ การแพทย์ทางเลือกที่นาไปใช้เสริมหรือใช้ ร่วมกบั การแพทย์ แพทย์แผนปัจจุบัน2. Alternative Medicine คือ การแพทย์ทางเลือกท่ีสามารถนาไปใช้ทดแทนการแพทย์แผนปัจจุบนั ได้ โดยไม่ต้องอาศัยการแพทย์แผนปัจจุบัน

ปัจจยั ที่นามาสู่กระแสการแพทยท์ างเลือก ท่ีสาคญั คือกระแสการเคลื่อนไหวทาง วกิ ฤติค่าใชจ้ ่ายทางสุขภาพ สงั คมความตื่นตวั ทางดา้ นสุขภาพ

ปัจจยั ที่นามาสู่กระแสการแพทยท์ างเลือก ที่สาคญั คือ การแพทย์ทางเลือกก่อให้เกิดกระบวนการใหมใ่ นการจดั การสขุ ภาพนน่ั คือการ ดแู ลรักษาด้วยตนเอง ไม่ได้เน้นหรือผกู ขาดเพยี งเฉพาะผ้เู ชี่ยวชาญคือวชิ าแพทย์ สมยั ใหมเ่ ท่านนั้ แนวคดิ ของการแพทย์ทางเลอื ก คอื มองสขุ ภาพแบบองค์รวม เน้นความเป็น ธรรมชาติ ทาให้การดแู ลสขุ ภาพมีมิติท่ีกว้างขวางขนึ ้ ไมไ่ ด้จากัดเฉพาะการรักษา เม่ือเจบ็ ป่วย และไม่ได้พงึ่ พาเฉพาะเทคโนโลยีสมยั ใหม่ กลมุ่ ผ้ปู ่วยหรือผ้ทู ่ีมีปัญหาสขุ ภาพท่ีการแพทย์กระแสหลกั ไมอ่ าจเยียวยารักษา ได้ จงึ เป็นทางเลอื กสาหรับการแพทย์ทางเลือกที่อาจทาให้คณุ ภาพดขี นึ ้ หรือสนิ ้ เปลอื งคา่ ใช้จ่ายน้อยลง

หลกั ในการพิจารณาใชก้ ารแพทยท์ างเลือก1. หลกั ของความน่าเช่ือถือ ( RATIONAL)โดยดูจากท่ีวา่ วิธีการหรือองคค์ วามรู้ดา้ นการแพทยท์ างเลือกชนิดน้นั ประเทศตน้ กาเนิดใหก้ ารยอมรับหรือไม่หรือมีการใชแ้ พร่หลายหรือไม่ใช่มาเป็นเวลานานแค่ไหนมี การบนั ทึกไวห้ รือไม่ อยา่ งไร2. หลกั ของความปลอดภยั (SAFETY) เป็นเรื่องสาคญั มาก วา่ มีผลกบัสุขภาพของผใู้ ชอ้ ยา่ งไร การเป็นพษิ แบบเฉียบพลนั มีหรือไม่ พษิ แบบเร้ือรัง มีเพยี งไร อนั ตรายที่จะเกิดข้ึนในระยะยาวมีหรือไม่ หรือ วธิ ีการทาใหเ้ กิด ภยนั อนั ตรายต่อร่างกายหรือไม่เป็นตน้

หลกั ในการพิจารณาใชก้ ารแพทยท์ างเลือก3. หลกั ของการมีประสิทธิผล (EFFICACY ) เป็นเรื่องที่จะตอ้ งพสิ ูจน์หรือมีขอ้ พิสูจน์มาแลว้ วา่ มีการ ใชไ้ ดจ้ ริง จากการใชจ้ ริงแลว้ หายมาบอกต่อ ซ่ึงอาจตอ้ งมีจานวนมากพอหรือใชม้ าเป็นเวลานานจนเป็นที่ยอมรับ จากการศึกษาวจิ ยั หลากหลายวิธีการ เป็นตน้4. หลกั ของการมีความพร้อม (AVAILABILITY)รวมถึงยาและอปุ กรณ์ที่ใชม้ ีคุณภาพหรือไม่ หตั ถการต่างๆที่กระทาอนั ตรายแค่ไหน ผบู้ าบดั มีการประเมินภาวะเจบ็ ป่ วยและแจง้ ใหท้ ราบหรือไม่วา่ อาจเกิดอนั ตรายจากการรักษา

หลกั ในการพิจารณาใชก้ ารแพทยท์ างเลือก5. หลกั ของความคุ่มคา่ (Cost - Benefit - Effectiveness) โดยเทียบวา่คา่ ใชจ้ ่ายที่เกิดดว้ ยวธิ ีน้นั ๆ คุมคา่ สาหรับผปู้ ่ วยน้นั ๆ หรือไม่ ในโรคที่ผปู้ ่ วยท่ีตอ้ งทนทุกขท์ รมาน โดยอาจเทียบกบั เศรษฐฐานะของผปู้ ่ วยแต่ละคน เป็นตน้

ลกั ษณะและประเภทของการแพทยท์ างเลือก เม่ือปี 2005 ศูนยก์ ารแพทยเ์ สริมและการแพทยท์ างเลือกแห่งชาติของสหรัฐอเมริกา National Center of Complementary and Alternative Medicine (NCCAM) ไดแ้ บ่งการแพทยท์ างเลือก เป็น 5 ประเภท1. Alternative Medical Systems คือ การแพทยท์ างเลือกท่ีมีวิธีการตรวจรักษาวนิ ิจฉยัและการบาบดั รักษาที่มีหลากหลายวิธีการ ท้งั ดา้ นการใหย้ า การใชเ้ ครื่องมือมาช่วยในการบาบดั รักษา และหตั ถการต่างๆ เช่น การแพทยแ์ ผนโบราณของการแพทยแ์ บบอายรุ เวช ของอินเดียการฝังเขม็ ของการแพทยแ์ ผนจีน เป็นตน้

ลกั ษณะและประเภทของการแพทยท์ างเลือก2. Mind-Body Interventions คือ วธิ ีการบาบดั รักษาแบบใชก้ าย และใจเช่น การทาสมาธิ การสวดภาวนา การรักษาทางจิต การใชด้ นตรีบาบดัโยคะ ชี่กง เป็นตน้3. Biologically Based Therapies คือวิธีการบาบดั รักษาโดยการใช้สารชีวภาพ สารเคมีต่างๆ เช่นสมุนไพร ,วิตามิน Chelation TherapyOzone Therapy หรือแมก้ ระท้งั อาหารสุขภาพการใชอ้ าหารเสริมเป็ นตน้

ลกั ษณะและประเภทของการแพทยท์ างเลือก4. Manipulative and Body-Based Methods คือวธิ ีการบาบดั รักษาปรับปรุงโครงสร้างร่างกาย โดยการใช้ หตั ถการต่างๆ เช่น การนวด การดดั การจดักระดูก ออสธีโอพาธี Osteopathy, ไคโรแพรคติก Chiropractic เป็นตน้5. Energy Therapies คือวธิ ีการบาบดั รักษา ท่ีใช้ พลงั งาน ในการบาบดั รักษาการรักษาดว้ ยการใชส้ นามพลงั ทางชีวภาพ การบาบดั สนามแมเ่ หลก็ ไฟฟ้าชีวภาพ ที่สามารถวดั ไดแ้ ละไมส่ ามารถวดั ได้ ในการบาบดั รักษา เช่นการสวดมนตบ์ าบดั พลงั กายทิพย์ พลงั จกั รวาล เรกิ โยเร เป็นตน้

สถานการณ์ของการแพทยท์ างเลือกในประเทศไทย กระแสความต่ืนตวั เร่ืองศาสตร์การแพทยท์ างเลือกในสังคมไทยน้นั เริ่มก่อตวั อยา่ ง เด่นชดั เม่ือประมาณปี พ.ศ. 2530 การเกิดรูปแบบการบาบดั รักษาและดูแลสุขภาพอื่น ๆ ท่ีไม่ใช่การแพทยต์ ะวนั ตก การขยายตวั ของตลาดผลิตภณั ฑแ์ ละการบริโภคผลิตภณั ฑข์ องประชาชน พฤติกรรมการรวมกลุม่ ทางดา้ นสุขภาพของประชาชนและความแพร่หลายของการดูแล รักษาตนเอง

สถานการณ์ของการแพทยท์ างเลือกในประเทศไทย จากการสารวจและประเมินสถานการณ์การใหบ้ ริการการแพทยท์ างเลือกในโรงพยาบาลและสถาน บริการสุขภาพ ปี งบประมาณ 2546 (ต.ค.45 – ส.ค. 46) ของกองการแพทยท์ างเลือก กรมพฒั น์ฯ โดย ส่งแบบสอบถามสารวจและสุ่มเขา้ เก็บขอ้ มูลบางแห่ง แบ่งตามเขตพบวา่ จากการส่งแบบสอบถาม ไปยงั สถานพยาบาลท้งั สิ้น 1,092 แห่ง เป็ นโรงพยาบาลทว่ั ไป/โรงพยาบาลศูนย์ จานวน 92 แห่ง โรงพยาบาลชุมชน 720 แห่ง และโรงพยาบาลเอกชน 280 แห่ง สรุปผลดงั ตารางท่ี 1.1 แสดงผลการ สารวจสถานการณ์การใหบ้ ริการดา้ นการแพทยท์ างเลือก 2546

สถานการณ์ของการแพทยท์ างเลือกในประเทศไทยโดยการแพทยท์ างเลือกที่มีการใหบ้ ริการมากที่สุดคือ คลินิกฝังเขม็ มีจานวน 85 แห่ง คิดเป็น 65.89% ของจานวนโรงพยาบาลที่ใหบ้ ริการดา้ นการแพทยท์ างเลือก (129 แห่ง) ส่วนการใหบ้ ริการอ่ืน ๆ เช่น การทาดุลยภาพบาบดั ชี่กง ดนตรีบาบดั ในเดก็ ออทิสติก การฝึกสมาธิ วารีบาบดั การจดั โปรแกรมอาหารสุขภาพ ฯลฯ

การแพทยท์ างเลือกที่ไดร้ ับความนิยมในประเทศไทย การแพทยท์ างเลือกในสงั คมไทย สามารถจาแนกไดด้ งั น้ี กลุ่มการแพทยด์ ้งั เดิมอนั เป็นแบบแผนประเพณีด้งั เดิมของสงั คมอ่ืน ไดแ้ ก่ การแพทยแ์ ผน จีน การแพทยแ์ บบอินเดีย (การแพทยอ์ ายรุ เวท) กลุ่มไบโออีเลคโทรแมกเนติค เช่น พลงั จกั รวาล กลุ่มโครงสร้างและพลงั บาบดั เช่น ไคโรแพรคติค การนวดดว้ ยน้า วารีบาบดั การนวด บาบดั กลุ่มท่ีเนน้ การปรับเปล่ียนพฤติกรรมการบริโภคอาหาร การเสริมคุณคา่ อาหารและ โภชนาการและการดาเนินชีวิต เช่น แมคโครไบโอติกส์ การสวนลา้ งลาไส้ การลา้ งพษิ กลุ่มควบคุมกาย-จิต ไดแ้ ก่ การรักษาดว้ ยสมาธิ ศิลปะบาบดั ดนตรีบาบดั กลุ่มที่ใชส้ ารชีวภาพธรรมชาติต่าง ๆ ในการบาบดั รักษา ไดแ้ ก่ สมุนไพรบาบดั

การแพทยท์ างเลือกท่ีไดร้ ับความนิยมในประเทศไทย การบริโภคผลิตภณั ฑส์ ุขภาพของคนไทยปัจจุบนั o เครื่องด่ืมท่ีเป็นท่ีนิยมคือ น้าเตา้ หู้ และน้าเก๊กฮวย ขณะที่มีกลุ่มที่ซ้ือฝาก คือ ชาสมุนไพร และน้าขิง o อาหารยอดนิยม 5 อนั ดบั แรกของคนกรุงเทพฯ คือ ขา้ วซอ้ มมือ ถวั่ ต่าง ๆ ชาสมุนไพร กระเทียมแคปซูล และวติ ามินเมด็ /แคปซูล o อาหารเสริมสุขภาพยอดนิยม คือ เคร่ืองดื่มเพอ่ื สุขภาพ เช่น ชาสมุนไพร บุก ไฟเบอร์

จบการนาเสนอ