ต้นทุน- นำเสนอ ปณิตา

การบัญชีต้นทุน 2 (Cost Accounting) เรื่อง การบัญชีต้นทุนช่วงการผลติ (Process Costing) นางสาวปณติ า สุรินทร์ทอง ปวส2/2 A เลขที่ 4

สาระการเรยี น้รู 1. ความหมายของการบัญช้ตี นทุน้ชวงการผลติ 2.้ขอแตก้ตางระห้วางการบญั ช้ีตนทนุ งานสง่ั ทา และการบญั ช้ตี นทนุ ้ชวงการผลติ 3. การคานวณห้นวยเทยี บ้เทาห้นวยสาเรจ็ รูป 4. รายงาน้ตนทุนการผลิต 5. การทารายงาน้ตนทุนการผลิตตามวธิ ถี วั เฉลีย่ นาหนัก 6. การทารายงาน้ตนทนุ การผลิตตามวธิ ้เี ขา้กอน-ออก้กอน 7. การบันทึกบัญชีตามระบบ้ตนทนุ ้ชวงการผลติ 8. การทารายงาน้ตนทนุ การผลติ กรณีการโอนระห้วางแผนก 9. การคานวนห้นวยเสียตามระบบบญั ช้ีตนทุน้ชวงการผลติ และการบนั ทึกบัญชี

จดุ ประสง้คการเรียน้รู 1. ความหมายของการบัญช้ตี นทุน้ชวงผลิต 2.้ขอแตก้ตางระห้วางการบัญช้ตี นทุนงานส่งั ทา และการบญั ช้ตี นทนุ ้ชวงการผลิต 3. การคานวณห้นวยเทยี บ้เทาห้นวยสาเร็จรปู 4. รายงาน้ตนทนุ การผลติ 5.การทารายงาน้ตนทุนการผลิตตามวธิ ีถั่วเฉลย่ี นาหนกั 6.การทารายงาน้ตนทุนการผลิตตามวธิ ้ีเขา้กอน-ออก้กอน 7.การบันทกึ บญั ชีตามระบบ้ตนทนุ ้ชวงการผลติ 8.การทารายงาน้ตนทุนการผลิตกรณีมโี อนระห้วางแผนก 9. การคานวณห้นวยเสยี ตามระบบบัญช้ตี นทุน้ชวงการผลติ และการบันทึกบัญชี

ความหมายของการบญั ช้ตี นทนุ ้ชวงการผลติ (Process Costing) การบัญช้ตี นทนุ ้ชวงการผลติ หมายถงึ ระบบบญั ชที ีค่ านวณ้ตนทนุ การผลิตโดย้ใหความสาคัญกับการคานวณ ้ตนทุน้ตอห้นวย ้ใชสาหรับกจิ การทีท่ าการผลิตสนิ ้คาแบบ้ตอเนอื่ งเพ่ือจาห้นายในจานวนมาก สิน้คาทผ่ี ลติ มลี ักษณะ เหมอื นกัน กระบวนการผลติ แบบเดียวกัน กระบวนการผลติ แบบเดียวกัน สนิ ้คาท่ที าการผลิต้เปนท้ต่ี องการขอ้งผบู ริโภค โดยทัว่ ไป ดระบวนการผลิตอาจทาเสร็จในแผนกเดยี ว หรอื แ้บงการผลิต้เปนหลายแผนกโอนมีการโอน้ตนทนุ ระห้วางแผนก ก้ไ็ ด สาหรบั การคานวณ้ตนทุนการผลิตและโอนสนิ ้คาทผ่ี ลติ เสร็จจะทาในวันสินงวด การบญั ช้ตี นทุน้ชวงการผลติ มวี ีการคานวณ้ได 2 วิธี คือ 1. วธิ ีถวั เฉลีย่้ถวงนาหนัก (Weighted-Average Method) 2. วิธ้เี ขา้กอนออก้กอน (First-in, Frist-out Method)

1. วธิ ีถวั เฉลีย่้ถวงนา้ หนกั (Weighted-Average Method) การคานวณ้ตนทนุ การผลติ ตามวธิ ถี ัวเฉลี่ย้ถวงนาหนักคอื การนาเอา้ตนทุนงานระห้วางทา้ตนงวดมารวมกับ ้ตนทุนการผลิตท่เี กิดขึนในระห้วางงวดหาร้ดวยห้นวยเทียบ้เทาห้นวยสาเร็จรปู ซึ่งห้นวยเทียบ้เทาห้นวยสาเรจ็ รปู ตามวิธีนี คานวณโดยนาห้นวยของงานระห้วางทา้ตนงวดรวมกับห้นวยทเี่ ร่มิ ผลติ ในงวด้ปจจบุ นั โดยถือเสมือนหน้ง่ึ วาห้นวยของงาน ระห้วางทา้ตนงวด้เปน้สวนหนึง่ ของการผลติ ในงวด้ปจจบุ ันเน่อื งจากวธิ ีน้ีไดนา้ตนทุนของงานระห้วางทา้ตนงวดผสมคละกัน ไป กับ้ตนทนุ ของงวด้ปจจบุ ัน การบันทกึ บญั ชีเก่ยี วกบั สิน้คาคงเหลือมี 2 รูปแบบ คอื 1.วิธีแบบสนิ งวด Periodic 2.วิธแี บบ้ตอเนอ่ื ง Perpetual การคานวณ้ตนทุนสิน้คาคงเหลอื มี 4 วธิ้ีดวยกนั คอื 1.วธิ รี าคาเจาะจง 2.วิธ้เี ขา้กอน-ออก้กอน 3.วธิ ีถัวเฉลี่ย้ถวงนาหนัก 4.วิธถี วั เฉล่ียเคลอื่ นที่ ซ่ึงในบทความนีจะมาพูดถงึ เกีย่ วกับวิธถี ัวเฉลี่ย้ถวงนาหนักและวธิ ีถัวเฉลยี่ เคลอื่ นท้ว่ี ามคี วามแตก้ตางกันยงั ไง

วิธีถวั เฉล่ีย้ถวงนาหนักและวิธีถัวเฉลีย่ เคลื่อนท่ี ความจริงแ้ลว 2 วิธนี ีคือวิธีเดียวกนั แ้ตเพยี ง้ใชบนพืนฐานของ ระบบการบนั ทึกบัญชที ้ีต่ างกนั คือ วิธถี วั เฉลย่ี้ถวงนาหนักจะ้ใชกับระบบบันทึกบญั ชีสนิ ้คาคงเหลอื แบบสินงวด วธิ ถี ัวเฉลย่ี เคลือ่ นทีจ่ ะ้ใชกบั ระบบการบันทกึ บัญชสี ิน้คาคงเหลอื แบบ้ตอเน่ือง วธิ ีถัวเฉลย่ี เหมาะกบั กจิ การทป่ี ระกอบธรุ กิจการผลิต เพราะ้ตนทนุ สนิ ้คาจะถกู นามาเฉลย่ี และแสด้งตนทุนโดยรวมของสนิ ้คาทีผ่ ลติ ขนึ ้ได้ขอจากัดของการ้ใชวิธีถวั เฉล่ียหากมี การ้ใชวัตถุดิบมีมลู้คาสงู หรอื มลี ักษณะเฉพาะวธิ นี จี ะ้ไม้คอยเหมาะสม

2. วิธ้ีเขา้กอนออก้กอน (First-in, First-out Method) การคานวณ้ตนทนุ ้ชวงการผลิตตามวธิ ้เี ขา้กอนออก้กอนคือการคานวณ้ตนทุนการผลิตท่แี ยกห้นวยของงาน ระห้วางทา้ตนงวดและ้ตนทนุ ของงานระห้วางทา้ตนงวดออกจากห้นวยที่ผลิตในงวด้ปจจบุ นั โดยถอื้วางานระห้วางทา้ตนงวด ้ไดทาการผลติ และ้ใช้ตนทนุ การผลิตบา้งสวนมาจากงวด้กอน) เมื่อเรมิ่ งวด้ปจจุบันจะถกู นามาผลติ้กอนโดยเตมิ้ตนทุนงวด ้ปจจบุ ันจนผลิตเสรจ็ จึงเริม่ ทาการผลติ ห้นวยให้ม้ตนทุนการผลติ ของงานระห้วางทา้ตนงวดท่ียกมาถูกแยกออกจาก้ตนทุน งวด้ปจจบุ นั เม่อื สินงวดสิน้คาทผ่ี ลิตจะถกู แยกออก้เปน 2้สวนคอื ้สวนที่ 1 ห้นวยทีผ่ ลิตเสร็จประกอบ้ดวย 1.1 ห้นวยของงานระห้วางทา้ตนงวดประกอบไป้ดวย้ตนทนุ ดงั นี 1)้ตนทนุ ของงานระห้วางทีย่ กมาจากงวด้กอน 2)้ตนทนุ ของงวด้ปจจบุ ันท้ี่ใชเพ่ิมเตมิ 1.2 ห้นวยทเ่ี ริ่มผลติ และเสรจ็ ในงวด้ปจจุบนั ประกอบ้ดวย้ตนทุนท่ีเกดิ ขนึ ในงวด้ปจจบุ ัน ้สวนที่ 2 ห้นวยทผ่ี ลิต้ไมเสร็จ้ใหคานวณ้เปนห้นวยเทยี บ้เทาห้นวยสาเรจ็ รปู ประกอบ้ดวย้ตนทุนท่เี กิดขนึ ในงวด ้ปจจบุ ัน

้ขอแตก้ตางระห้วางการบญั ช้ตี นทนุ งานสงั่ ท้าและการบญั ช้ีตนทนุ ้ชวงการผลิต การคานวณ้ตนทุนการผลิตสิน้คาตามระบบการบญั ช้ีตนทุนงาน (Job Costing) ้เปนการบัญชเี กี่ยวกบั การ คานวณ้ตนทนุ การผลิตของสิน้คาทม่ี ีลักษณะพิเศษเฉพาะเจาะจง้ใชเฉพาะก้ลมุ ลกู้คากจิ การจะรบั ทาการผลิตตามจานวนท่ี ลกู้คาสั่งทาโดยสะสม้ตนทุน้ไวในบัตร้ตนทุนงาน (Job Cost Sheet) และแยก้ตนทุน้เปนแ้ตละงานตามคาสั่งของลูก้คาโดย มแี บบสนิ ้คารายละเอยี ด้สวนประกอบ้ตนทุนของแ้ตละงานแตก้ตางกันไปคานวณ้ตนทุนสนิ ้คาทีผ่ ลติ เสรจ็ และผลติ ้ไมเสร็จ ้ไดจากบัตร้ตนทุนงานของแ้ตละงานและโอนสนิ ้คาท่ผี ลติ เสร็จออกจากบญั ชซี ึง่ งานระห้วางทา้ไดทนั ทีที่ผลิตเสร็จตวั อ้ยาง ของการผลิตท้ีใ่ ชระบบการบัญช้ตี นทุนงานส่ังทา้เชนกจิ การรบั ทาชดุ พละของสถานศกึ ษาโรงพมิ ้พที่รบั พมิ ้พก้ารดโรงงาน เฟอ้รนเิ จอ้รทีร่ บั ทาเฟอ้รนิเจอ้รทม่ี ีลกั ษณะพเิ ศษ้เปน้ตน การคานวณ้ตนทุนการผลิตสนิ ้คาตามระบบการบญั ช้ีตนทุน้ชวงการผลติ (Process Costing) ้เปนการบญั ชี เก่ยี วกับการคานวณ้ตนทนุ การผลิตของสนิ ้คาท่มี ีลกั ษณะการผลิตแบบ้ตอเน่ืองผลติ ้เปนจานวนมากเพ่ือจาห้นาย้ใหกับ ลูก้คาทั่วไปสิน้คาจะมลี ักษณะเหมือนกนั ม้ีสวนประกอบขอ้งตนทุน้เทากันวิธกี ารผลติ เหมือนกันอาจแ้บงการผลิต้เปนแผนก และ้ส้งตอแผนกถัดไปหรือจะผลิต้ใหเสรจ็ ในแผนกเดียวก้ไ็ ดสาหรับการคานวณ้ตนทนุ การผลติ จะกระทาในวันสินงวดโดย คานวณ้ตนทุนการผลิตแยกแ้ตละแผนกกจิ การท้ี่ใชระบบการบญั ช้ีตนทุน้ชวงการผลิต้เชนกจิ การผลติ ้โตะนกั เรียนผลติ รอง้เทาผลติ พดั ลมและ

ตารางท่ี 1.1 เปรียบเทยี บ้ขอแตก้ตางระห้วาง้ตนทนุ งานสง่ั ทา้ กบั ้ตนทุน้ชวงการผลิต ้ตนทนุ งานสงั่ ท้า ตน้ ทนุ ชว่ งการผลิต 1. ผลิตสิน้คาพเิ ศษลกั ษณะเฉพาะเจาะจงตามคาส่ังของ 1. ผลติ สิน้คาอ้ยา้งตอเนอื่ งสิน้คาเหมอื นกัน้ผูบริโภค้ใช ลกู้คา โดยท่ัวไป 2.้ตนทนุ สิน้คา้ตอห้นวย้เทากนั เฉพาะงาน 2.้ตนทนุ สิน้คาทกุ ห้นวย้เทากนั 3. คานวณ้ตนทุนการผลิตและโอนสิน้คาทผี่ ลติ เสร็จ้ได 3. คานวณ้ตนทุนการผลติ และโอนสนิ ้คาท่ีผลติ เสรจ็ ในวัน ทนั ทีทผี่ ลิตเสรจ็ สินงวด 4. ้ใชบตั ร้ตนทุนงานเก็บ้ตนทนุ แยก้เปนงานและเก็บ 4. ทารายงาน้ตนทนุ การผลติ เพอื่ คานวณ้ตนทุนสิน้คาที่ รายละเอยี ดเกย่ี วกับ้ตนทนุ การผลติ จากบัตร้ตนทนุ งาน ผลติ เสรจ็ ตามงวดเวลาแ้บงตาม d แผนกผลิต

รปู ท่ี 1.1 แสดงวงจรบัญชตี ามระบบการบญั ช้ตี นทนุ สั่งทา

รปู ท่ี 1.2 แสดงวงจรบญั ชตี ามระบบการบัญช้ตี นทุน้ชวงการผลติ

การคานวณหน่วยเทยี บเท่าหน่วยสาเร็จรูป (Equivalent Unit) การคานวณ้ตนทุนการผลติ ตามระบบการบญั ช้ีตนทนุ ้ชวงการผลิตในวนั สนิ งวดบัญชกี จิ การ้ตองคานวณ้ตนทุน ้ตอห้นวยเทียบ้เทาห้นวยสาเรจ็ รูปแยกตามแผนกการผลติ้ตนทุน้ตอห้นวยเทียบ้เทาห้นวยสาเร็จรปู คานวณ้ไดจากการนา ้ตนทนุ การผลิตแ้ตละ้สวนประกอบหาร้ดวยห้นวยเทียบ้เทาห้นวยสาเร็จรปู ของสิน้คาทผี่ ลิต้ไดเมอ่ื ้ได้ตนทนุ ้ตอห้นวย เทียบ้เทาห้นวยสาเร็จรปู แ้ลวก็นาไปจัดสรร้ใหกับสนิ ้คาทีผ่ ลิตเสร็จและงานระห้วางทาปลายงวดน ในวนั สินงวดการผลิตสิน้คา้สวนหน่งึ ทผ่ี ลติ เสร็จถอื ้เปนสิน้คาสาเร็จรปู ประกอบ้ดวย้สวนประกอบขอ้งตนทุนการ ผลิตคอื วตั ถดุ ิบทางตรงแรงงานทางตรงและ้คา้ใช้จายการผลิตครบ 100% เทยี บห้นวยผลติ เสร็จ้เปนห้นวยเทียบ้เทาห้นวย สาเร็จรปู ้ไดตามจานวนห้นวยที่ผลิตเสร็จ้สวนงานระห้วางทาปลายงวดคืองานท้ี่ไดเร่ิมทาการผลติ แ้ลวแ้ตยงั ผลิต้ไมเสรจ็ ใน งวดนปี ระกอบ้ดวย้ตนทนุ วตั ถุดบิ ทางตรงซง่ึ อาจ้ใชครบ 100% หรอื ้ใชไปบา้งสวน้สวน้ตนทุนแรงงานทางตรงและ้คา้ใช้จาย การผลติ ยัง้ใช้ไมครบขนึ อ้ยกู บั ขนั ความสาเร็จของสิน้คากจิ การจึงมคี วามจา้เปนอ้ยางย่ิงท้่ีตองคานวณห้นวยของงานระห้วาง ทาปลายงวด้ให้เปนห้นวยเทยี บ้เทาห้นวยสาเร็จรูปเพ่ือนาห้นวยเทยี บ้เทาห้นวยสาเรจ็ รูปของงานระห้วางทาปลายงวดมา รวมกบั ห้นวยของสิน้คาที่ผลิตเสรจ็ เพื่อ้ใช้เปนตวั หารในการคานวณ้ตนทุน้ตอห้นวยตาม้สวนประกอบขอ้งตนทนุ การผลิต เม่อื ้ได้ตนทุนการผลิต้ตอห้นวยเทียบ้เทาห้นวยสาเรจ็ รปู ตาม้สวนประกอบขอ้งตนทุนการผลิตแ้ลว้ใหนา้ตนทุน้ตอห้นวย เทียบ้เทาห้นวยสาเรจ็ รปู มารวมกันและถอื้วาผลรวมท้ี่ไดคือ้ตนทนุ การผลิต้ตอห้นวยของสิน้คาสาเรจ็ รูปนาไปคานวณ จัดสรร้ใหกับสิน้คาสาเรจ็ รปู และงานระห้วางทาปลายงวด้ตอไป

การคานวณ้ตนทุน้ตอห้นวยเทียบ้เทาห้นวยสาเร็จรูปตามระบบการบัญช้ีตนทนุ ้ชวงการผลติ้ตองทาความ้เขาใจ“ ห้นวย” ท้่ีเปนตัวหารเพือ่ ้ให้ได้ตนทนุ ้ตอห้นวยเทียบ้เทาห้นวยสาเร็จรปู อ้ยางถกู้ตอ้งวาจะ้ตอง้ใช“ ห้นวยเทียบ้เทาห้นวย สาเรจ็ รูป \"้เปนตัวหารเพราะในวนั สินงวดสนิ ้คา้สวนทผี่ ลิตเสร็จ้ใช้ตนทุนการผลิตทุก้สวนประกอบครบ 100%้สวนทผ่ี ลิต้ไม เสรจ็ ้ใช้ตนทุนการผลติ ้ไมครบ 100% ทุก้สวนประกอบหากเรานาห้นวยทังหมด้เปนตัวหารโดย้ไมคานวณ\" ห้นวยเทยี บ้เทา ห้นวยสาเร็จรูป \"กจ็ ะ้ได้ตนทนุ ้ตอห้นวยท้ี่ไมถูก้ตองดงั นัน“ ห้นวย” ท้เ่ี ปนตัวหาร้ตอง้เปน\" ห้นวยเทยี บ้เทาห้นวยสาเรจ็ รูป” ห้นวยเทียบ้เทาห้นวยสา้ เรจ็ รปู หมายถึง ห้นวยนบั ของสนิ ้คาทีผ่ ลติ เสร็จบวกกบั ห้นวยเทยี บ้เทาห้นวยผลิตเสร็จของงาน ระห้วางทาปลายงวดโดยเทยี บห้นวยของสนิ ้คาท่ีผลติ เสร็จ้เปนห้นวยเทยี บ้เทาห้นวยสาเรจ็ รูปตามห้นวยทีผ่ ลติ เสร็จ้สวนห้นวยของ งานระห้วางทาปลายงวด้ใหคานวณ้ยอนกลบั้วาหากนา้ตนทุนการผลติ แ้ตละ้สวนประกอบท้ใ่ี ชไปในงานระห้วางทาเทียบ้วา้ถาทา้ให เสร็จ้เปนห้นวยจะ้ไดสนิ ้คาทีผ่ ลิตเสร็จทีห่ ้นวยโดยเทยี บแยกตาม้สวนประกอบขอ้งตนทนุ

ตัวอ้ยาง้เชนจากรปู 1.3 มรี ปู วงกลมครงึ่ วงกลมอ้ยู 2 วงเมอื่ นามารวมกันจะ้ไดวงกลมเตม็ วง 1 วงรปู ครงึ่ วงกลมคอื ห้นวยท่ี ทาเสรจ็ เพียงห้นวยละ 50% เม่ือนาห้นวยท่ีทาเสรจ็ เพยี งห้นวยละ 50% มารวมกันก็จะ้ไดห้นวยเทยี บ้เทาห้นวยสาเรจ็ รูป 1 ห้นวย รปู ท่ี 1.3 แสดงการเทยี บห้นวยเทียบ้เทาสาเร็จรปู

รายงาน้ตนทนุ การผลิต (Production Cost Report) รายงาน้ตนทนุ การผลิต้เปนแบบฟอ้รมที่จดั ทาขนึ เพอื่ แสดงรายละเอยี ดเก่ยี วกับการคานวณ้ตนทนุ การผลติ ตาม ระบบการบัญช้ตี นทุน้ชวงการผลติ กิจการ้ตองทารายงาน้ตนทนุ การผลิตทุกแผนกผลติ โดยแยกแสดงรายละเอยี ดของ ผลิตภัณ้ฑแ้ตละชนดิ ในรายงาน้ตนทนุ การผลิตนันจะมรี ายละเอยี ดเก่ียวกับจานวนห้นวยทอี่้ยใู นกระบวนการผลิตการ คานวณห้นวยเทียบ้เทาห้นวยสาเร็จรูปรายละเอยี ด้ตนทนุ การผลติ แ้ตละประเภทการคานวณ้ตนทนุ ้ตอห้นวยเทยี บ้เทา ห้นวยสาเร็จรูปและแสดงการจดั สรร้ตนทนุ การผลติ ้ใหกับสิน้คาท่ีผลิตเสร็จและจดั สรร้ใหกบั งานระห้วางทาปลายงวดการ จดั ทารายงาน้ตนทนุ การผลติ แสดงรายงานการคานวณ้ตนทุนการผลิต้ได 5 ขนั ตอนด้งั ตอไปนี

• ตางรางท่ี 1.2 แสดงขนั้ ตอนการจดั ทารายงานตน้ ทนุ การผลติ

ข้ันตอนท่ี 1 รายงานจานวนหน่วยแสดงรายละเอียดเก่ียวกบั หน่วยท่อี ย่ใู นกระบวนการผลิตทงั้ หมดว่ามี หน่วยท่ผี ลิตไม่เสรจ็ มาจากงานตน้ งวดท่หี น่วยเรม่ิ ทาการผลิตในงวดนีก้ หนว่ ยผลติ เสรจ็ ท่หี น่วยมีงานท่ผี ลติ ไม่เสรจ็ คงเหลือเป็นงานปลายงวดก่ีหน่วยและรวมถงึ หน่วยท่สี ญู เสียระหวา่ งการผลติ ท่หี น่วย ขั้นตอนที่ 2 คานวณหน่วยเทยี บเทา่ หน่วยสาเรจ็ รูปเป็นขนั้ ตอนท่ที าการคานวณหาหน่วยเทียบเทา่ หนว่ ย สาเรจ็ รูปคานวณจากหน่วยสาเรจ็ รูปท่ผี ลติ เสรจ็ ทงั้ หมดรวมกบั หน่วยเทียบเทา่ หน่วยสาเรจ็ รูปของงานระหวา่ งทาปลาย งวด ข้ันตอนที่ 3 รายงานตน้ ทนุ การผลิตท่เี กิดขนึ้ ตามส่วนประกอบตน้ ทนุ เป็นขนั้ ตอนท่ที าการรวบรวมตน้ ทนุ การผลิตของวตั ถดุ บิ ทางตรงแรงงานทางตรงและคา่ ใชจ้ า่ ยการผลติ ข้ันตอนที่ 4 คานวณตน้ ทนุ ตอ่ หน่วยเทียบหน่วยสาเรจ็ รูปเป็นการคานวณตน้ ทนุ การผลิตตอ่ หน่วยเทียบเทา่ หนว่ ยสาเรจ็ รูปโดยนาตน้ ทนุ การผลิตรวมท่ไี ดจ้ ากขนั้ ตอนท่ี 3 หารดว้ ยหนว่ ยเทียบเทา่ หนว่ ยสาเรจ็ รูปท่ไี ดจ้ ากขนั้ ตอน ท่ี 2 ข้ันตอนท่ี 5 การจดั สรรตน้ ทนุ เป็นขนั้ ตอนสดุ ทา้ ยในการทารายงานตน้ ทนุ การผลติ ทาโดยจดั สรรตน้ ทนุ การ ผลติ ใหก้ บั สินคา้ ท่ผี ลิตเสรจ็ ในแผนกผลิตเพ่ือโอนออกไปแผนกผลติ ถดั ไปหรือโอนออกไปเป็นสินคา้ สาเรจ็ รูปและ จดั สรรตน้ ทนุ การผลติ ใหก้ บั งานระหวา่ งทาปลายงวดโดยจดั สรรตามตน้ ทนุ ตอ่ หนว่ ยเทียบเทา่ หน่วยสาเรจ็ รูปตาม ขนั้ ท่ี 4

การทารายงาน้ตนทุนการผลิตจดั ทา้ได 2 วธิ คี อื 1. วิธีถัวเฉลยี่้ถวงนาหนัก (Weighted-Average Method) 2. วธิ ้ีเขา้กอนออก้กอน (First-in, First-out Method) กิจการจะเลือกคานวณ้ตนทนุ การผลิตตามวิธีใดขึนอ้ยกู บั นโยบาย บญั ชีที่เลอื ก้ใชการทารายงาน้ตนทนุ การผลิตทงั 2 วธิ ดี งั ก้ลาวจะ้ได้ตนทุนการผลติ้ตอห้นวยท่แี ตก้ตางกัน% การท้ารายงาน้ตนทุนการผลิตตามวิธีถัวเฉล่ยี้ถวงนา้ หนกั (Weighted-Average Method) การทารายงาน้ตนทนุ การผลิตตามวิธถี ัวเฉลย่ี้ถวงนาหนักนกี ิจการจะนาห้นวยและ้ตนทุนการผลิตของงาน ระห้วางทา้ตนงวดรวม้เขากบั ห้นวยและ้ตนทุนการผลติ ทเ่ี กดิ ขนึ ในงวด้ปจจบุ นั เพือ่ คานวณ้ตนทุน้ตอห้นวยเทียบ้เทาห้นวย สาเรจ็ รปู ห้นวยทีผ่ ลิตเสร็จจะม้ตี นทุน้ตอห้นวย้เทากนั ทุกห้นวยโดย้ไมแยก้วา้เปนห้นวยทยี่ กมาจากงานระห้วางทา้ตนงวด นามาทา้ตอ้ใหเสร็จในงวดนีหรือ้เปนห้นวยท่เี ร่มิ ทาและเสรจ็ ในงวดนี

ตัวอ้ยางที่ 1 บรษิ ัท รกั ้ษโลก จากัด ทาการผลติ สิน้คาชนิดเดยี ว้ตนทุนการผลิตทงั หมดเกิดขึนสม่าเสมอตลอด้ชวง การผลิต้ขอมลู เก่ยี วกบั จานวนห้นวยและ้ตนทนุ การผลติ ระห้วางเดอื นตลุ าคม 2556 ดังนี

จากตัวอ้ยางที่ 1 แสดง้เปนตารางสะ้ทอน้ใหเห็นแนวคิดเก่ียวกบั จานวนห้นวยและ้ตนทนุ การผลิตตามวธิ ถี ั่วเฉล่ีย ้ถวงนาหนัก ดังนี ตารางท่ี 1.3 แสดงแนวคดิ ตามวิธีถวั เฉลีย่้ถวงนาหนัก

การคานวณ้ตนทุนถัวเฉล่ยี้ถวงนาหนกั (WA) ้เปนรปู แบบการ้ใชสมมติฐานทา้งตนทุน (Cost Assumption) รูปแบบหนง่ึ โดยมีหลักสมมตฐิ านท่สี าคัญ้วาสิน้คาทซ่ี อื หรือผลิตมาในแ้ตละครังมีคุณสมบตั ิเหมอื นกนั ดังนันสิน้คาเห้ลานจี ึงควรมีมลู้คา ้เทากนั โดยมากมักจะ้ใชกบั การบนั ทกึ บญั ชีสนิ ้คาแบบสินงวด (Periodic Costing Method) จากนยิ ามดงั ก้ลาว การ คานวณจากราคาทนุ ของสิน้คาที่ม้ีไวเพือ่ ขาย จึงม้ีคา้เทากบั ราคาทนุ ทงั หมดของสนิ ้คาทก่ี จิ การ้ได ซือมาซงึ่ รวมสนิ ้คา คงเหลือ้ตนงวด้ดวย หาร้ดวยจานวนห้นวยของสนิ ้คาทังหมดทมี่ ้ีไวเพ่ือขาย สามารถเขยี น้เปนสตู รคณิตศาสต้ร้ไดดงั นี มูล้คาสิน้คาคงเหลือ้ตน้ป + มูล้คาสนิ ้คาทซ่ี อื ) --------------------------------------------------------------- (ปริมาณสิน้คาคงเหลอื้ตน้ป + ปริมาณสิน้คาทีซ่ ือ)

การทา้ รายงาน้ตนทุนการผลติ ตามวธิ ้เี ขา้กอนออก้กอน (First-in, First-out Method) การคานวณ้ตนทุนการผลติ ตามวธิ ้เี ขา้กอนออก้กอนนมี ีแนวคิด้วากจิ การจะนาห้นวยของงานระห้วางทา้ตนงวด มาทา้ตอ้กอนโดยเตมิ้ตนทุนการผลติ ของงวดให้ม้เขาไปตาม้สวนทผี่ ลิต้คางอ้ยจู นเสร็จแ้ลวจงึ เริม่้ตนผลิตห้นวยให้มการ คานวณ้ตนทุน้ตอห้นวยจะคานวณเฉพาะ้ตนทนุ การผลติ ท่ีเกิดขนึ ของงวด้ปจจบุ นั กบั ห้นวยเทยี บ้เทาห้นวยสาเรจ็ รูปของงวด ้ปจจุบัน้เทานนั วิธีนจี ะแ้บงสนิ ้คาสาเร็จรูป้เปน 2 ก้ลมุ ก้ลมุ ที่ 1 ้เปนสิน้คาสาเร็จรปู ้ไดจากการงานระห้วางทา้ตนงวดมาผลติ้ตอสนิ ้คาก้ลมุ นีประกอบ้ดวย้ตนทนุ การ ผลิตทังงวด้กอนและงวด้ปจจุบัน ก้ลมุ ที่ 2 ้เปนสิน้คาสาเร็จรปู ท้่ีไดจากห้นวยทเ่ี ริ่มผลิตและผลติ เสรจ็ ในงวด้ปจจุบัน้ตนทุนการผลิตประกอบ้ดวย ้ตนทุนการผลติ เฉพาะของงวด้ปจจบุ นั ้เทานนั สรปุ ้ได้วา้ตนทนุ การผลิตสิน้คาสาเรจ็ รปู ตามวิธ้ีเขา้กอนออก้กอนจะม้ีตนทุน้ตอห้นวยแตก้ตางกนั ตามก้ลมุ สนิ ้คา ทีผ่ ลติ เสร็จ้สวนงานระห้วางทาปลายงวดนนั ้เปนห้นวยทเี่ รม่ิ ผลิตในงวดนี แ้ตยัง้ไมเสรจ็้ตนทนุ การผลติ ประกอบ้ดวย้ตนทนุ การผลิตงวด้ปจจบุ ัน้เทานนั

จากตวั อ้ยางท่ี 1 บรษิ ัท รกั ้ษโลก จากัด แสดง้เปนรูปภาพสะ้ทอน้ใหเหน็ แนวคิดเกี่ยวกบั จานวนห้นวยตามวธิ ้เี ขา้กอนออก ้กอน้ไดดงั นี ตารางที่ 1.4 แสดงแนวคดิ ตามวธิ ้ีเขา้กอนออก้กอน

จากตวั อ้ยางที่ 1 แสดงการคานวณตามลาดับ 5 ขนั ตอน ดงั นี ขนั ตอนท่ี 1 รายงานจานวนห้นวย คานวณโดย้ใชสมการบญั ช้เี ชนเดียวกบั การคานวณตามวิธีถัวเฉล่ยี้ถวงนาหนกั แตก้ตางกนั ท่หี ้นวยของงานทีผ่ ลติ เสร็จแยก้เปน 2 ก้ลมุ ก้ลมุ แรก้เปนห้นวยของงานที่ยกมาจากงานระห้วางทา้ตนงวดมาทา้ตอจนเสร็จก้ลมุ ที่ 2 ้เปนห้นวยท่ี เรม่ิ ผลิตและเสรจ็ ในงวด้ปจจบุ ัน

จากตวั อ้ยางที่ 1 งวด้ปจจุบันกจิ การผลติ สิน้คาเสร็จจานวน 27,000 ห้นวย้เปนห้นวยยกมาจากงานระห้วางทา ้ตนงวด 3,000 ห้นวยและ้เปนห้นวยที่เร่มิ และผลิตเสรจ็ ในงวดนจี านวน 24,000 ห้นวย ขนั ตอนท่ี 2 คานวณห้นวยเทียบห้นวยสาเร็จรปู

ขันตอนที่ 3 รวบรวม้ตนทุนการผลิต ขันตอนน้เี ปนการรวบรวม้ตนทนุ การผลติ เฉพาะ้ตนทุนทเี่ กิดขึนในงวด้ปจจุบัน้เทานันโดยแยกตาม ้สวนประกอบขอ้งตนทนุ การผลติ ขัน

ขันตอนที่ 4 คานวณ้ตนทุน้ตอห้นวยเทียบ้เทาห้นวยสาเรจ็ รูป นา้ตนทนุ ท้ไ่ี ดตามขันตอนที่ 3 หาร้ดวยห้นวยเทยี บ้เทาห้นวยสาเรจ็ รูปที่คานวณ้ไดตาม ขนั ตอนที่ 2 โดยแยกตาม้สวนประกอบขอ้งตนทนุ การผลิต

ขนั ตอนท่ี 5 จดั สรร้ตนทนุ ้ใหสนิ ้คาที่ผลติ เสร็จ และงานระห้วางทาปลายงวด

การท้ารายงาน้ตนทุนการผลิต้ตนทนุ การผลติ กรณีท่มี ีการโอนระห้วางแผนก กรณีท่กี จิ การทาการผลิตมากก้วา 1 แผนกจะโอน้ตนทุนการผลติ ระห้วางแผนกทกุ แผนกผลิต้ตองจัดทารายงาน ้ตนทุนการผลิตเพ่อื แสดงรายละเอียดเก่ยี วกบั ้ตนทนุ การผลิตของแผนกผลติ โดยแผนกผลิตท่ี 1 มวี ิธีการจัดทา้เชนเดียวกับ ตัวอ้ยางของ บริษทั รกั ้ษโลก จากดั ดงั ้ไดก้ลาว้ไว้ขา้งตนเพียง แ้ต้ใหโอนสนิ ้คาทผี่ ลิตเสร็จ้ส้งตอไปยังแผนกผลิตถดั ไป้สวน แผนกผลติ ท่รี ับโอนจะเร่มิ สะสม้ตนทนุ การผลิตตงั แ้ต“้ตนทนุ รับโอน” (Prior Department Cost) บวกกับ้ตนทนุ การ ผลิตท่ีเกดิ ขึนในแผนกจนกระท่งั ทาการผลิตเสรจ็ กโ็ อน้ตนทุนการผลติ ทงั หมดออกไปบญั ชีสนิ ้คาสาเร็จรปู หรอื อาจโอนไป บญั ชซี ง่ึ านระห้วางทาแผนกถัดไปเพ่ือ้ส้งตอไปผลติ ในแผนกผลิตถดั ไปก้ไ็ ด

ตวั อ้ยาง้เชน กิจการผลติ้ตุกตาพลาสตกิ ทแ่ี้ตงตัว้ดวยเสอื้ผาและบรรจกุ้ลองอ้ยางดี แ้บงการผลิต้เปน 3 แผนกดังนี คือ 1. แผนกผลิต้ตกุ ตา ้ใชเม็ดพลาสตกิ ้เปนวตั ถดุ ิบทางตร้งผานกระบวนการผลติ เพือ่ ทาการผลติ้ตุกตาแ้ลว้ส้งตอไปยงั แผนก ผลติ ที่ 2 ตน้ ทนุ การผลติ ของแผนกผลติ ต๊กุ ตาประกอบดว้ ยวตั ถดุ ิบทางตรงแรงงานทางตรงและคา่ ใชจ้ า่ ยการผลติ งานทผี่ ลิต เสรจ็ ในแผนกนีค้ ือต๊กุ ตาพลาสติกสว่ นงานระหวา่ งทาก็คอื เมด็ พลาสตกิ ที่เรม่ิ ทาการผลติ แตย่ งั ไมเ่ สร็จตน้ ทนุ งานระหวา่ งทา ประกอบดว้ ยวตั ถดุ บิ ทางตรงแรงงานทางตรงและคา่ ใชจ้ า่ ยการผลิต

2. แผนกแ้ตงตัว้ตกุ ตา รับ้ตุกตามาจากแผนกผลติ้ตกุ ตาแ้ลวตัดเยบ็ เสอื้ผา้ใส้ให้ตุกตาเมอ่ื ผลติ เสรจ็ ก็ ้สงไปผลิต้ตอในแผนกบรรจกุ ้ลอง ++ ้ตนทุนการผลิตของแผนกแ้ตงตัว้ตุกตาประกอบ้ดวย“้ตนทนุ รับโอน” คือ้ตกุ ตาพลาสตกิ ทีร่ ับมาจาก แผนกผลติ้ตกุ ตาบวก้ดวยวตั ถดุ บิ ทางตรง้(ผา) แรงงานทางตรงและ้คา้ใช้จายการผลติ ที่เกดิ ในแผนกแ้ตงตัว้ตุกตา งานทผ่ี ลติ เสร็จในแผนกนคี ือ้ตุกตาพลาสตกิ ท้่ใี สเสอื้ผาแ้ลว้สวนงานระห้วางทาปลายงวดก็คอื้ตกุ ตาพลาสตกิ ท่ี รบั มาจากแผนกผลติ้ตุกตาทย่ี งั ้ไม้ได้ใสเสือ้ผาและเสือ้ผาทีเ่ รมิ่ ตัดแ้ลวแ้ตยงั ้ไมเสรจ็ ประกอบไป้ดวย้สวนประกอบ ขอ้งตนทนุ คอื้ตนทนุ รับโอน ้(ตุกตาพลาสตกิ ) มีขนั ความสาเรจ็ 100% วตั ถุดบิ ทางตรงแรงงานทางตรงและ ้คา้ใช้จายการผลติ ขนั ความสาเรจ็ ตาม

3. แผนกบรรจุก้ลอง รับ้ตกุ ตาท้ใี่ สเสอื้ผาเรียบ้รอยแ้ลวมาบรรจกุ้ลองผลิตเสรจ็ ้เปนสิน้คา + ตน้ ทนุ การผลติ ของแผนกบรรจกุ ลอ่ งประกอบดว้ ย“ ตน้ ทนุ รบั โอน” คอื ตกุ๊ ตาท่ใี ส่เสือ้ ผา้ แลว้ รบั มาจากแผนก แตง่ ตวั ตกุ๊ ตาบวกดว้ ยวตั ถุดบิ ทางตรง) กระดาษทากล่อ) แรงงานทางตรงและคา่ ใชจ้ ่ายการผลิตท่เี กิดขึน้ ในแผนกบรรจุ กลอ่ งงานท่ผี ลติ เสรจ็ ในแผนกนีค้ ือตกุ๊ ตาท่ใี สเ่ สือ้ ผา้ และบรรจกุ ล่องแลว้ สว่ นงานระหวา่ งทาปลายงวดก็คือต๊กุ ตาท่ใี ส่ เสือ้ ผา้ แลว้ ท่รี บั มาจากแผนกแตง่ ตวั ต๊กุ ตา แตย่ งั ไมไ่ ดบ้ รรจกุ ล่องกระดาษท่ตี ดั ทากล่องแลว้ แตย่ งั ทาไมเ่ สรจ็ ตน้ ทนุ งาน ระหวา่ งทาปลายงวดประกอบดว้ ยตน้ ทนุ รบั โอน (ต๊กุ ตาท่ใี สเ่ สือ้ ผา้ แลว้ ) มีขนั้ ความสาเรจ็ 100% วตั ถดุ บิ ทางตรง แรงงานทางตรงและคา่ ใชจ้ า่ ยการผลิตขนั้ ความสาเรจ็ ตามสว่ นท่ีทาได้

การค้านวณห้นวยเสียตามระบบบญั ช้ีตนทนุ ้ชวงการผลติ และการบนั ทึกบัญชี เนอ่ื งจากกระบวนการผลิตสนิ ้คามกั จะมีห้นวยเสียเกิดขนึ เสมอเพราะการผลิตมกั จะม้ีขอบกพ้รองซงึ่ ้ไมสามารถ แ้กไข้ไดในกระบวนการผลิตปกตกิ จิ การควรกาหนดระดบั ห้นวยเสยี ทเี่ กดิ ขนึ ้เปนประจาท้่ีไมสามารถแ้กไข้ไดเพื่อ้เปน ประโยช้นในการวางแผน้ตนทุนการผลิตบางครังห้นวยเสียอาจเกดิ ขนึ มากก้วาที่กาหนด้ไวห้นวยเสยี แ้บง้เปน 2 ประเภทคือ ห้นวยเสีปกติและห้นวยเสีย้เปนปกติ 1. ห้นวยเสยี ปกติ ห้นวยเสยี ปกติ หมายถึง สิน้คาที่เสยี จากการผลติ ในจานวนทีก่ าหนด้ไว เกิดจากกระบวนการผลิต ตามปกต้ิไมสามารถควบคุม้ได วตั ถุดบิ 12 ห้นวย ห้นวยดี 10 ห้นวย ห้นวยเสียปกติ 2 ห้นวย

2. ห้นวยเสียเกนิ ปกติ ห้นวยเสยี เกนิ ปกติ หมายถึง สนิ ้คาที่เสยี จากกระบวนการผลิตมากก้วาจานวนทก่ี าหนด้ไว ้เปนห้นวย เสยี ทีค่ วบคมุ ้ไม้ไดแ้ตอาจเกิดจากความบกพ้รองของการจดั หาวตั ถดุ ิบ ห้นวยเสียปกติ 2 ห้นวย วัตถุดิบ 12 ห้นวย ห้นวยดี 10 ห้นวย ห้นวยเสยี เกินปกติ 1 ห้นวย

การกาหนดจุดตรวจสอบของเสียกระทา้ได 2 จุด ดงั นี 1. ตรวจสอบของเสีย ณ ปลาย้ชวงการผลิตการตรวจสอบของเสยี ณ ปลาย้ชวงการผลติ หมายถงึ การตรวจสอบ สนิ ้คาทเ่ี สยี เมื่อทาการผลติ เสร็จดงั นันสนิ ้คาท่ผี ลติ เสรจ็ ครบกระบวนการผลติ ้เทานันท่จี ะ้ไดรบั การตรวจสอบหาห้นวยเสีย ้สวนงานระห้วางทาปลายงวด้เปนสนิ ้คาท่ียัง้ไม้ผานการตรวจสอบของเสยี้ตนทุนการผลติ ของห้นวยเสียทังหมดจงึ ถูกนาไป รวม้เขากบั ้ตนทนุ สนิ ้คาท่ผี ลติ เสรจ็ 2. ตรวจสอบของเสยี ระห้วา้งชวงการผลิต้ได 50% ดงั นันสนิ ้คาห้นวยท้ใ่ี ช้ตนทุนแปรสภาพครบ 50%้ตองถูก ตรวจสอบของเสีย้สวนงานระห้วางทาปลายงวด้ถา้ใช้ตนทุนแปรสภาพถึง 50% ก้ต็ องตรวจสอบของเสีย้ตนทุนห้นวยเสยี ทังหมดจะถูกจดั สรร้ใหกับสนิ ้คาท้ผี่ านการตรวจสอบห้นวยเสยี ้เทานนั