สมองซีกขวา

กายก็นอน  อย่างนี้เรียกว่า  นามเป็นปัจจัยให้เกิดรูป  นามคือ  51 จิตใจเป็นปัจจัยให้เกิดรูป  รูปที่ก้าวไป  รูปที่เคลื่อนไหว  เกิดขึ้น  มาได้เพราะว่าจิตเป็นปัจจัย   ในทางตรงกันข้าม  รูปก็เป็นปัจจัยให้เกิดนามได้  เช่น  เมอ่ื มแี สงมากระทบประสาทตา  แสงเปน็ รปู   เมอ่ื กระทบประสาทตา  ซึ่งเป็นรูปด้วยกัน  ก็จะเกิดการเห็นขึ้น  เกิดการรับรู้ทางตาขึ้น  จิตเข้ามารับอารมณ์เห็นเป็นรูปโน้น  รูปนี้  ชอบ  ไม่ชอบ  อยาก  ไม่อยาก  ถ้าเกิดปัญญาก็จะเข้าใจว่ามันเป็นเหตุปัจจัยกัน  แสง  มากระทบจงึ เกดิ การเหน็ ขน้ึ   เกดิ อารมณค์ วามรสู้ กึ   เรยี กวา่ รปู เปน็   ปจั จยั ใหเ้ กดิ นาม  เมอ่ื มเี ยน็  - รอ้ น  ออ่ น - แขง็   ซง่ึ เปน็ รปู มากระทบ  กาย  ก็จะเกิดการรับรู้ซึ่งเป็นนามเกิดขึ้น   เมอ่ื เขา้ ใจธรรมชาตขิ องรปู  - นาม  มกี ำลงั สตทิ ไ่ี วขน้ึ   สามารถ  แยกแยะองค์ประกอบจนมองเห็นตัวสภาวะและความสัมพันธ์  แห่งเหตุปัจจัย  จะเกิดปัญญาญาณหยั่งรู้ถึงความเชื่อมโยงที่ทำให ้ เกิดการเปลี่ยนแปลงของธรรมชาติต่าง ๆ ทั้งหลายในจักรวาล  ทั้ง  รูปทางกายภาพและนามธรรมอย่างความรู้สึกภายในจิต  ทำให้  เข้าใจถึงอนิจจัง  ทุกขัง  อนัตตา  ปฏิจจสมุปบาท  อิทัปปัจจยตา  อริยสัจ  4  โพชฌงค์  7  นิวรณ์  5  ฯลฯ  โดยอัตโนมัติ  เกิดสติ  เข้าใจธรรมทั้งหลายทั้งปวง  (ธัมมานุปัสสนาสติปัฏฐาน)  จะมี  ปัญญาสูง  ภิกษุในพระพุทธศาสนานิกายเซนหลายรูปสามารถ  บรรลนุ พิ พานอยา่ งฉบั พลนั ได้  กเ็ พราะการตง้ั สตพิ จิ ารณารปู  - นาม  ทง้ั ภายนอกและภายในรา่ งกาย  จนเขา้ ใจความเปน็ ไปของธรรมชาติ  ทั้งปวง  ผู้ปฏิบัติธรรมที่ฝึกเจริญสติด้วยหลักธัมมานุปัสสนา  สติปัฏฐาน  มีโอกาสที่จะเกิดญาณหยั่งรู้สูงกว่าฐานอื่น ๆ   ทนั ตแพทยส์ ม สจุ ีรา

  ธัมมานุปัสสนาสติปัฏฐานเหมาะสำหรับผู้มีทิฐิจริตที่ม ี ปัญญากล้า  อาชีพที่ควรฝึกสติฐานนี้ได้แก่  นักวิทยาศาสตร์  นักวิจัย  แพทย์  ครู  อาจารย์  วิศวกร  เภสัชกร  นักเทคนิค  การแพทย ์ นกั วเิ คราะหห์ ลกั ทรพั ย์  นกั บรหิ าร  นกั เศรษฐศาสตร์  52 นกั วางแผน  ฯลฯ การเฝ้าดูกาย   วิธีฝึกสติอีกวิธีหนึ่งก็คือ  การกำหนดสติไปที่ความรู้สึก  ทางกาย  (กายานุปัสสนาสติปัฏฐาน)  เฝ้าดูการเคลื่อนไหวของ  ร่างกาย  ตามปกติคนที่ไม่เคยฝึกสติมาก่อนจะเคลื่อนไหวร่างกาย  ไวกว่าความเร็วของสติประมาณ  3 - 5  เท่า  ดังนั้น  บันไดขั้นแรก  ของการฝึกสติแบบดูกายก็คือ  พยายามเคลื่อนไหวร่างกายอย่าง  ชา้  ๆ เพอ่ื ใหส้ ตจิ บั อาการนน้ั ได ้ ศาสตรแ์ หง่ การเคลอ่ื นไหวทกุ ศาสตร ์ ล้วนเริ่มต้นฝึกด้วยการเคลื่อนไหวแบบช้า ๆ ก่อน  เช่น  โยคะ  ปันจักสีลัต  ยูโด  เทควันโด  ไทเก๊ก  หรือแม้แต่การเดินจงกรม  อาการก้าว  ซ้ายย่างหนอ  ขวาย่างหนอ  ขณะที่ยกเท้าขึ้นและ  ก้าวไปในแต่ละขณะจิต  ต้องมีสติจับอาการนั้นไว้ตลอดเวลา  และต้องจับที่อาการก้าว  ไม่ใช่รูปของเท้า  ถ้าจับไปที่รูปจะเป็นการ  ใช้สติกับสมองซีกซ้าย  ซึ่งเป็นสมองส่วนสมมติบัญญัติ  จะไม่  มีทางเกิดปัญญาญาณได้เลย  การปฏิบัติธรรมก็คือการเปิดสมอง  ซกี ขวา  ซง่ึ เปน็ สมองทม่ี นษุ ยส์ ว่ นใหญใ่ ชง้ านนอ้ ยมาก  สภาวธรรม  ตา่ ง ๆ ลว้ นเกดิ จากการหยง่ั รขู้ องสมองซกี ขวา  รวมไปถงึ อาการกา้ ว  จังหวะ  ลีลา  ท่วงท่า  อิริยาบถย่อยทั้งหลาย  การใช้สติตามจับ  อาการเหล่านี้ก็คือการใช้สมองซีกขวานั่นเอง เดอะท็อปซเี ครต็  2 ตอน ความลบั สคู่ วามสำเรจ็

  อีกสิ่งหนึ่งที่ควรตระหนักไว้ก็คือ  ขณะปฏิบัติธรรมไม่ควร  53 พูดมาก  เพราะการพูดจะเป็นการกระตุ้นสมองส่วนควบคุมภาษา  ในสมองซีกซ้ายอย่ตู ลอดเวลา  จนกลบการทำงานของสมองซีกขวา  การพูดคยุ เปน็ อปุ สรรคอนั ใหญ่หลวงตอ่ การฝึกเจริญสติ   ในระยะแรกของการกำหนด  จะเดินเหิน  ลุกนั่ง  ช้ามาก ๆ  แต่เมื่อมีกำลังสติมากขึ้น  ไวขึ้น  การเคลื่อนไหวของร่างกายจะ  เร็วขึ้นโดยอัตโนมัติ  สติที่ฝึกแล้วสามารถไวขึ้นได้อีกเป็นร้อยเท่า  ดงั นน้ั   ถา้ ฝกึ สตอิ ยา่ งถกู วธิ ี  ในทส่ี ดุ จะสามารถเคลอ่ื นไหวรา่ งกาย  ได้เร็วกว่าคนทั่วไปโดยที่สติไม่หลุด  ความลับนี้ท่านปรมาจารย ์ ตั๊กม้อได้นำไปถ่ายทอดในวัดเส้าหลิน  โดยให้กำหนดสติไปที ่ การเคลื่อนไหวขณะฝึกมวยจีน  ทำให้ผู้ฝึกมีการเคลื่อนไหวของ  ร่างกายที่ไวมาก ๆ  แม้จะเป็นการฝึกเพื่อสุขภาพ  แต่ผลพลอยได ้ คือ  หลวงจีนวัดเส้าหลินหรือเสี้ยวลิ้มยี่ได้รับการยอมรับว่าวรยุทธ ์ สูงส่งที่สุดในประเทศจีน  มีอยู่ครั้งหนึ่ง  จักรพรรดิถังไท่จง  มหาราชที่ยิ่งใหญ่ของ  ชาวจีน  ขณะอยู่ในวัยเด็กได้ถูกกลุ่มกบฏจับตัวไป  เพื่อจะล้มล้าง  ยึดอำนาจราชวงศ์  หลวงจีนวัดเส้าหลินจำนวน  13  รูปบุกฝ่าเข้าไป  ถึงกลางค่ายกบฏซึ่งล้อมรอบไปด้วยพลธนูและกองกำลังป้องกัน  ฝีมือดีนับพัน  ซึ่งถ้าคิดในเชิงตรรกะ  ไม่น่าจะหลุดรอดไปได้  แต ่ ปรากฏว่าหลวงจีนทั้งหมดสามารถฝ่าเข้าไปถึงใจกลางกองทัพกบฏ  และช่วยจักรพรรดถิ งั ไทจ่ งออกมาได้ราวปาฏหิ ารยิ  ์ เร่อื งนไี้ ด้มีการ  บันทึกไว้เป็นลายลักษณ์อักษรในประวัติศาสตร์จีน  และหลังจาก  เสด็จขึ้นครองราชย์  พระองค์ก็ทรงทำนุบำรุงพระพุทธศาสนาให้  หยง่ั รากลกึ ในประเทศจนี   และโปรดเกลา้ ฯใหจ้ ารกึ เรอ่ื งราววรี กรรม  ทนั ตแพทยส์ ม สจุ ีรา

ของหลวงจีนทั้งสิบสามรูปไว้บนแผ่นศิลา  พร้อมลงลายพระหัตถ์  พระนามของพระองค์  ซึ่งทุกวันนี้ก็ยังคงตั้งแสดงอยู่เป็นประจักษ์  หลกั ฐาน 54   สมเดจ็ พระนเรศวรมหาราชกท็ รงฝกึ เจรญิ สตอิ ยา่ งสมำ่ เสมอ  มีอยู่ครั้งหนึ่ง  พระเจ้าหงสาวดีนันทบุเรงโปรดเกล้าฯให้ลักไวทำม ู แม่ทัพเอก  รวบรวมทหารฝมี ือดีทีส่ ุดของพมา่ นับพันคน  วางแผน  หลอกล่อให้ม้าศึกของพระองค์วิ่งเตลิดหลุดเข้ามาอยู่กลางค่าย  ของพม่าแต่เพียงลำพัง  แล้วเข้ารุมล้อมจับสมเด็จพระนเรศวร  ปรากฏวา่ ไมม่ ใี ครสามารถทำอนั ตรายพระองคไ์ ดเ้ ลย  จนลกั ไวทำมู  ทเ่ี ฝา้ ดอู ยทู่ นไมไ่ หว  ควบมา้ รต่ี รงเขา้ มาจะประลองยทุ ธก์ บั พระองค ์ แต่ไม่นานนัก  ลักไวทำมูก็ถูกพระแสงทวนแทงเสียชีวิต    การฝึกสติเป็นสิ่งสำคัญมาก  ถ้ามีสติ  สมาธิจะตามมาเอง  แตถ่ า้ มสี มาธแิ นบแนน่   สตอิ าจไมม่ า  การเจรญิ สตเิ ปน็ การกระตนุ้   สมองซกี ขวา  ในขณะทก่ี ารทำสมาธเิ พง่ กำหนดทอ่ี ารมณใ์ ดอารมณ ์ หนึ่งกลับเป็นการกดสมองซีกขวา  และถ้าเป็นสมาธิที่ยึดติดกับรูป  เชน่   การเพง่ กสณิ   จะเปน็ การกระตนุ้ สมองซกี ซา้ ย  ยง่ิ ทำใหย้ ดึ ตดิ   กับสมมติบัญญัต ิ นอกจากนั้น  กล้ามเนื้อตาที่ล้าขณะเพ่งจะทำให ้ เหน็ ภาพหลอนได้  การเพง่ นาน ๆ จะทำใหเ้ หน็ ภาพซอ้ น  ภาพขยาย  ใหญ่ขึ้นหรือเล็กลง  เห็นว่าเคลื่อนไหวได้หรือสิ่งแวดล้อมหมุนไป  เห็นแสงสีแปลก ๆ  พื้นเอียง  ตวั โคลง  มือเท้าพอง  ฯลฯ   ผู้ปฏิบัติธรรมที่ยิ่งฝึกยิ่งช้า  คือ  พูดช้าลง  คิดช้าลง  เคลื่อนไหวช้าลงเรื่อย ๆ  แสดงว่าฝึกแบบสมถภาวนา  เป็นการ  เจริญสมาธิ  ไม่ใช่เจริญสติ  เมื่อสมาธิแนบแน่น  เวลาภายนอก  เดอะทอ็ ปซีเคร็ต 2 ตอน ความลบั ส่คู วามสำเร็จ

จะผ่านไปเร็วมาก  ยกตัวอย่างเช่น  คนที่จะถอดชนวนระเบิดเวลา  55 ด้วยสมาธิ  เวลาห้านาทีจะผ่านไปเร็วมากจนแก้ไขไม่ทัน  แต่  สำหรับคนที่ฝึกสติมา  เวลาห้านาทีนั้นจะยืดยาวขึ้นในความรู้สึก  ความจริงแล้วเวลาตามนาฬิกาไม่ได้นานขึ้น  แต่เป็นเพราะมีสต ิ ที่ไวขึ้น  ปรากฏการณ์นี้สามารถเกิดขึ้นกับปุถุชนคนธรรมดาได ้ ในขณะเกิดวิกฤติ  เช่น  เมื่อตกบันได  ตกจากที่สูง  ขณะขับรถ  แล้วเกิดอุบัติเหตุ  กำลังจะจมน้ำ  ฯลฯ  ณ  ขณะนั้นกำลังสต ิ จะพุ่งพรวดและไวขึ้นเพื่อให้สามารถแก้ไขสถานการณ์ได้ทัน  ชว่ งเวลานน้ั จะสามารถคดิ ไดไ้ วกวา่ ปกตปิ ระมาณ  2 - 3  เทา่   มองเหน็   สง่ิ ตา่ ง ๆ รอบตวั เคลอ่ื นไหวแบบชา้  ๆ  (Slow  Motion)  แตส่ ำหรบั   ผทู้ ่ีฝกึ สติอย่างสมำ่ เสมอ  จะสามารถนำปรากฏการณ์น้มี าใชเ้ มื่อใด  ก็ได้เท่าที่ต้องการ  โดยที่ไม่ต้องรอให้เกิดวิกฤติขึ้นก่อน    ไมเคิล  จอร์แดน  อดีตนักบาสเกตบอลมือหนึ่งของโลก  ขณะที่เขากำลังกระโดดไปที่แป้นเพื่อชู้ตลูกบาส  ระหว่างที่กำลัง  ลอยตัวอยู่ในอากาศนั้น  เขาสามารถหลบหลีกการปัดของคู่ต่อสู้ได ้ ทุกเสี้ยววินาที  แสดงว่าเขามีสติจับที่อาการเคลื่อนไหวอยู่ตลอด  ตา่ งจากนกั บาสเกตบอลคนอน่ื  ๆ  ทเ่ี มอ่ื กระโดดจติ จะไปจดจอ่ อยทู่ ่ี  แป้นบาส  ซึ่งเป็นอารมณ์สมถะ  จิตแนบแน่นอยู่ที่สิ่งใดสิ่งหนึ่ง  ทำให้ขาดสติ  เช่นเดียวกับคนที่ตีกอล์ฟด้วยอารมณ์สมถะ  ขณะ  ยกไม้ขึ้นสูงเตรียมสะวิง  จิตจะไปจับที่ลูกกอล์ฟทันที  จะไม่รับรู้  การเคลื่อนไหวของกาย  ลีลา  และท่วงท่าเลย  ซึ่งถ้าใครสังเกต  ไทเกอร์  วู้ดส์  ตีอย่างละเอียด  จะพบว่าสติของเขาจับอยู่ที่การ  เคลื่อนไหวอยู่ตลอดเวลา  เขาเคยบอกว่า  ขณะที่กำลังเหวี่ยงไม้  ลงอย่างรวดเร็ว  ถ้าเกิดมีแมลงบินผ่านมาตรงวงสะวิงพอดี  เขา  จะสามารถหยุดปลายไม้กอล์ฟไว้ที่จังหวะนั้นได้ทันที  แสดงว่า  ทนั ตแพทย์สม สุจีรา

สติเขาจับอยู่ที่การเคลื่อนไหวทุกชั่วขณะจิต   ในขณะแข่งขัน  บางครั้งโค้ชหรือผู้ฝึกสอนมีหน้าที่ต้องสร้าง  สติให้นักกีฬา  เพราะนักกีฬาส่วนใหญ่จะแข่งด้วยอารมณ์สมถะ  56 คอื มสี มาธแิ นบแนน่ อยทู่ อ่ี ารมณเ์ ดยี ว  เชน่   ตน่ื เตน้   โกรธ  ลำพอง  ใจ  เสยี ใจ  ดใี จ  มงุ่ มน่ั   ฯลฯ  นกั ยกนำ้ หนกั เหรยี ญทองโอลมิ ปกิ   ของไทยคนหนึ่งกล่าวว่า  ขณะที่ขึ้นไปยืนบนเวที  จะคิดแต่ว่า  ต้องยกให้ได้  จนลืมรายละเอียดของท่วงท่าที่ซ้อมมา  โค้ชจะต้อง  คอยตะโกนบอกอยู่ข้างเวที  ในจังหวะที่ต้องเกร็งหลัง  ล็อกไหล่  ดึงเข่า  อยู่ตลอดเวลา    การกำหนดสติไปจับไว้ที่ความรู้สึกทางกาย  อาการการ  เคลื่อนไหวของกายในทุกอิริยาบถ  เช่น  ยืน  เดิน  นั่ง  นอน  ยุบหนอ  พองหนอ  เดินจงกรม  การกำหนดอิริยาบถย่อยต่าง ๆ  อยา่ งตอ่ เนอ่ื ง  จะทำใหม้ คี วามสามารถเหนอื กวา่ คนทว่ั ไป  นกั กฬี า  ที่มีสติทางด้านกายสูงกว่าปกติ  จะสามารถจับการเคลื่อนไหวของ  คู่ต่อสู้ได้ด้วย  สติคือการระลึกได้ถึงสิ่งที่จะเกิดขึ้น  เขาจะจับทาง  คู่ต่อสู้ได้ตลอดเวลา  ผู้ปฏิบัติธรรมที่ยึดหลักกายานุปัสสนา  สตปิ ฏั ฐาน  จะมคี วามสามารถทางกายทเ่ี หนอื ปกต ิ สามารถยดื หด  เวลา  ร่นระยะทาง  ฟังเสียงจากที่ไกล ๆ  มีตาทิพย์เห็นในสิ่งที่  คนอน่ื ไมเ่ หน็   สามารถสรา้ งอทิ ธฤิ ทธใ์ิ นทางโลกไดเ้ รว็ กวา่ ฐานอน่ื  ๆ    หลายคนอาจสงสัยว่า  ไมเคิล  จอร์แดน  หรือไทเกอร์  วู้ดส์  ไม่ได้นับถือศาสนาพุทธ  แล้วจะมีกำลังสติเหนือธรรมชาต ิ ได้อย่างไร  สิ่งที่พึงระลึกไว้เสมอก็คือ  สติเป็นเจตสิกอย่างหนึ่ง  ที่จะเกาะติดดวงจิตเพื่อไปเกิดใหม่ด้วย  กำลังสติที่สั่งสมมา  เดอะทอ็ ปซีเครต็  2 ตอน ความลับสคู่ วามสำเร็จ

ในชาตกิ อ่ นไมไ่ ดส้ ญู หายไปไหน  มนั จะสง่ ผลตอ่ จติ ในชาตภิ พตอ่ ไป  ซึ่งแม้จะไม่ได้เกิดมาใต้ร่มบุญของพระพุทธศาสนา  แต่กำลังสต ิ ในอดีตชาติที่สั่งสมมาก็จะทำให้ประสบความสำเร็จในทางโลก  อย่างยิ่งใหญ่   กายานปุ สั สนาสตปิ ฏั ฐานเหมาะสำหรบั ผมู้ ตี ณั หาจรติ   อาชพี   ที่ควรฝึกสติจับการเคลื่อนไหวคือ  นักกีฬา  ดีไซเนอร์  ศิลปิน  นักร้อง  นักดนตรี  นักเต้น  นายแบบ  นางแบบ  ช่างภาพ  ช่างผู้ชำนาญในสาขาต่าง ๆ  วิชาชีพที่อาศัยการเคลื่อนไหวของ  เครื่องมือ  เช่น  จิตรกร  ศัลยแพทย์  ทันตแพทย์  ฯลฯ    การฝึกสติเฝ้าดูการเคลื่อนไหวทางกาย  จะเป็นพื้นฐาน  ทสี่ ำคัญ  และเปน็ วธิ ีฝึกทงี่ ่ายที่สดุ   เพราะเหน็ เป็นรปู ธรรม  สำนัก  ปฏิบัติธรรมทุกแห่งมักจะรวมหลักของกายานุปัสสนาสติปัฏฐาน  เข้าไปด้วยเสมอ  และวิธีที่ใช้กันบ่อยที่สุดก็คือการเดินจงกรม  สตทิ ไ่ี ดจ้ ากการเดนิ จะตง้ั อยไู่ ดน้ านกวา่ การนง่ั สมาธิ  โดยสว่ นใหญ่  จะให้นั่งสมาธิกำหนดความรู้สึกทางใจ  ทางจิต  หรือทางธรรม  ตามแต่จริตของแต่ละคนครึ่งชั่วโมง  สลับกับการเดินจงกรม  ครึ่งชั่วโมง  หมุนเวียนกันไปตลอดวัน  57 ทันตแพทยส์ ม สุจรี า

กล่องความลับ “กำลังของสติ” 1 สมองซีกซ้ายเห็นรูป  สมองซีกขวาเห็นนาม   สติจะทำให้สามารถแยกรูป - นามออกจากกัน  รู้เท่าทันการ  เกดิ ขึน้   ตงั้ อยู่  ดับไป 2 การพิจารณานาม  จะทำให้เห็นความไม่เที่ยง   เขา้ ใจในอนจิ จงั   ทกุ ขงั   อนตั ตา  ไดเ้ รว็ กวา่ การพจิ ารณารปู 3 สตั วโ์ ลกทกุ ชนดิ สามารถเหน็ รปู   แตม่ นษุ ยเ์ ทา่ นน้ั   ทม่ี องเหน็ นาม  และมนษุ ยแ์ ตล่ ะคนกม็ คี วามสามารถในการ  มองเห็นนามไม่เท่ากัน  4 ภาวนาปัญญาญาณจะทำให้หยั่งรู้ทุกสรรพสิ่ง   ซึ่งสูงกว่าปัญญาที่ได้จากการเรียนการสอนชนิดที่เรียกว่า  เทียบกนั ไมไ่ ด้  5 ตราบใดที่มีสติ  การเกิดใหม่จะอยู่ในภพภูมิที ่ ไม่ต่ำกว่ามนุษย์  แต่ถ้าสติหลุดขณะจิตออกจากร่าง  ม ี โอกาสที่จะไปเกิดเป็นเปรต  อสุรกาย  หรือเดรัจฉาน