สาระการเรียนรู้ธรรม-ม.ปลาย

หลกั สูตรการศกึ ษาพระปรยิ ตั ิธรรม แผนกสามัญศึกษา พ.ศ. ๒๕๕๘ สาระการเรยี นรูธ้ รรม ระดบั มัธยมศึกษาตอนปลาย หนา้ ๑ สาระการเรยี นรู้ธรรม กลมุ่ สาระการเรยี นรูส้ งั คมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ระดบั มธั ยมศึกษาตอนปลาย ความสาคัญรายสาระการเรียนรู้ธรรม สาระการเรยี นรู้ธรรม ธรรม แปลตามตัวอักษรว่า “สภาพที่ทรงไว้” หมายถึง สภาพที่มีอยู่ตามความ เป็นจริงและสามารถทรงผู้ปฏิบัติธรรมไว้ไม่ให้ตกไปสู่ท่ีช่ัว เป็นวิชาที่มุ่งศึกษาหลักธรรมในทางพระพุทธศาสนา เพื่อให้เกิดความรู้ความเข้าใจอย่างแจ่มแจ้งและนาไปเป็นหลักยึดในการดาเนินชีวิตให้ถูกต้องดีงาม อันจะนา ความสุขสงบใหบ้ ังเกิดขนึ้ แก่ชวี ติ ตนเองและสังคมส่วนรวม ธรรมวิจารณ์ เป็นธรรมที่มีเนื้อหาลุ่มลึกอธิบายธรรมโดย ปรมัตถเทศนา มุ่งให้นักเรียนได้รู้และเข้าใจปรมัตถธรรมอย่างถ่องแท้ท้ังที่เป็นปริยัติและปฏิบัติเหมาะแก่การตีความ ธรรมหรือแก้ปัญหาธรรมโดยปรมตั ถเทศนา คือมุ่งความจริงอันเปน็ ท่สี ุด สาระการเรียนรู้ธรรม เป็นสาระการเรียนรู้เพิ่มเติม กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และ วฒั นธรรม เป็นสาระที่สามารถจะทาใหน้ กั เรยี นมีความร้คู วามเข้าใจในการปฏิบัติตามหลักธรรมจนเกิดเป็นนิสัยและ นาไปใช้ประโยชน์ในงานสงั ฆกรรมและกิจของสงฆ์ เป็นสาระการเรียนรู้ทท่ี าให้นักเรียนฝึกอบรมตนเองทั้งกาย วาจา และใจ ใหเ้ รยี บรอ้ ยตลอดถึงเป็นผูม้ ีวัตรปฏบิ ตั ิดมี กี ารสารวมอนั ควรแกฐ่ านานุรูป ธรรมชาติหรอื ลกั ษณะเฉพาะของสาระการเรียนรธู้ รรม กลมุ่ สาระการเรียนร้สู ังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ว่าด้วยการอยู่ร่วมกันในสังคม ที่มีความเชื่อม สัมพันธ์กันและมีความแตกต่างกันอย่างหลากหลาย เพื่อช่วยให้สามารถปรับตนเองกับบริบทสภาพแวดล้อมเป็น พลเมืองดี มีความรบั ผิดชอบ มคี วามรู้ ทกั ษะ คุณธรรม และค่านิยมท่ีเหมาะสม โดยได้กาหนดสาระต่างๆ ไว้ ดังนี้ พระพทุ ธศาสนา มแี นวคิดพนื้ ฐานเก่ยี วกบั ศาสนา ศลี ธรรมและจรยิ ธรรม การนาหลักธรรมไปปฏิบัติใน การพฒั นาตนเองและการอย่รู ่วมกันอยา่ งสนั ติสุขน้นั จดั เปน็ ผกู้ ระทาความดี มีคา่ นิยมที่ดีงาม พัฒนาตนเองอยู่เสมอ รวมทั้งบาเพ็ญประโยชนต์ ่อสังคมและสว่ นรวม คาสอนของพระพุทธเจ้าเรียกว่า พระธรรม ได้รวบรวมไว้เป็นพระไตรปิฎกมีศัพท์เฉพาะท่ีต้องทาความ เข้าใจเรียกว่า ศัพท์ทางพระพุทธศาสนา พระไตรปิฎกบรรจุหลักธรรมทางพระพุทธศาสนา หลักธรรมบางข้อได้รับ การเรียบเรียงเป็นพุทธศาสนสุภาษิตเพื่อเป็นคติสอนใจ ธรรมจึงเป็นวิธีนาหลักธรรมมาปฏิบัติ ก็คือการบริหารจิต และเจริญปัญญา ดังนั้น สาระการเรียนรู้ธรรม จึงมีลักษณะเฉพาะท่ีมุ่งเน้นให้นักเรียนมีความรู้เกี่ยวกับหลักธรรมทาง พระพุทธศาสนา มีค่านิยมที่ดีงาม มีศรัทธาในพระพุทธศาสนา และมุ่งเน้นให้นักเรียนปฏิบัติตามหลักธรรมสามารถ นาไปประยกุ ต์ใชใ้ นการดาเนนิ ชวี ติ

หลกั สูตรการศกึ ษาพระปริยตั ิธรรม แผนกสามัญศกึ ษา พ.ศ. ๒๕๕๘ สาระการเรยี นรู้ธรรม ระดบั มัธยมศึกษาตอนปลาย หน้า ๒ วสิ ัยทัศนส์ าระการเรียนรู้ธรรม นักเรียนป็นผู้มีความรู้ ทักษะ กระบวนการ และคุณธรรม จริยธรรม ตลอดถึงค่านิยมตามหลักสูตร การศึกษาพระปริยัติธรรม แผนกสามัญศึกษา เข้าใจในการนาหลักธรรมทางพระพุทธศาสนามาถ่ายทอดความคิด และแนวปฏิบัติไปยังสังคมได้อย่างสร้างสรรค์ ตลอดถึงใช้หลักธรรมเพ่ือเป็นแนวทางในการศึกษาต่อและการ ดารงชวี ิตได้ถูกต้อง พนั ธกจิ สาระการเรียนรธู้ รรม สาระการเรียนรู้ธรรม เป็นการศึกษาที่มุ่งให้พระภิกษุสามเณรพัฒนาตนเองประพฤติปฏิบัติตาม หลักธรรมเป็นศาสนทายาทที่ดีและนาความรู้จากการศึกษาไปพัฒนาศาสนา สังคม โดยมุ่งปลูกฝังให้พระภิกษุ สามเณรมคี ุณลกั ษณะดังตอ่ ไปน้ี ๑. มุ่งให้นักเรียนเห็นคุณค่าของหลักธรรมทางพระพุทธศาสนาและยินดีท่ีจะปฏิบัติตามในฐานะเป็น ศาสนทายาท ๒. มุ่งใหน้ ักเรียนสามารถเผยแผ่หลกั ธรรมทเี่ หมาะสมกับสภาพปัญหาของบคุ คลและสังคม ๓. มุ่งให้นกั เรียนเกดิ ความรคู้ วามเข้าใจในหลกั ธรรมทางพระพุทธศาสนาอย่างแทจ้ ริง ๔. มุ่งให้นักเรียนเกิดความรู้ความเข้าใจและความเคารพเล่ือมใสในพระรัตนตรัยอันเป็นหลักชัยแห่ง พระพทุ ธศาสนา เปา้ หมายหรอื ความคาดหวังของสาระการเรียนรธู้ รรม การจัดการเรียนการสอนสาระการเรียนรู้ธรรม เป็นส่วนหนึ่งในกลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน พ.ศ. ๒๕๕๑ มีความคาดหวังว่า เมื่อนักเรียน เรยี นสาระการเรยี นร้ธู รรมอย่างตอ่ เนื่องตั้งแต่ชั้นมัธยมศึกษาตอนต้นและตอนปลายแล้ว นักเรียนจะมีเจตคติท่ีดีต่อ สาระการเรยี นรธู้ รรม ดงั นี้ ๑. เขา้ ใจในความหมายและแนวปฏิบัตอิ นั หลากหลายของธรรมในทางพระพทุ ธศาสนา ๒. สามารถถา่ ยทอดความคดิ และแนวปฏิบตั ไิ ปสู่สังคมไทยไดอ้ ยา่ งสร้างสรรค์ ๓. สามารถใชห้ ลักธรรมแสวงหาความรูใ้ นการประพฤตปิ ฏิบตั ิตนสาหรบั การดาเนนิ ชีวิตแห่งความเป็น สมณสารปู ๔. เพ่ือการศกึ ษาต่อในระดบั สงู ขน้ึ คุณลกั ษณะทพ่ี งึ ประสงคข์ องสาระการเรียนรธู้ รรม ๑. นกั เรียนมีความรู้ความเขา้ ใจและความเคารพเลื่อมใสในพระรตั นตรัย ๒. นกั เรยี นมคี วามรคู้ วามเข้าใจในหลกั ธรรมขนั้ ปัญญาภมู ิ ๓. นักเรียนเห็นคุณค่าของพระพุทธศาสนา และธารงรักษาไว้ในฐานะเป็นศาสนาประจาชาติ เป็นบ่อ เกดิ วฒั นธรรมไทย เปน็ มรดกอนั สาคัญยิ่งของชาติ ๔. นักเรียนเห็นคุณค่าของหลักธรรมทางพระพุทธศาสนาและยินดีปฏิบัติตามในฐานะเป็นศาสน

หลกั สูตรการศกึ ษาพระปริยตั ิธรรม แผนกสามญั ศึกษา พ.ศ. ๒๕๕๘ สาระการเรียนรธู้ รรม ระดบั มัธยมศึกษาตอนปลาย หนา้ ๓ ทายาทท่ดี ี ๕. นักเรียนสามารถเผยแผ่หลักธรรมที่เหมาะสมกับสภาพและปัญหาของบุคคล สังคมและ ประเทศชาติ ๖. นักเรียนมีคุณลักษณะอันพึงประสงค์ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน พ.ศ. ๒๕๕๑ และหลกั สูตรการศึกษาพระปริยัตธิ รรม แผนกสามัญศกึ ษา พ.ศ. ๒๕๕๘ สาระและมาตรฐานการเรยี นรธู้ รรม สาระที่ ๑ พระพุทธศาสนา มาตรฐาน ส ๑.๑ รูแ้ ละเข้าใจประวัติ ความสาคัญ ศาสดา หลักธรรมของพระพุทธศาสนาและศาสนาอื่น มีศรัทธา ที่ถูกต้อง ยึดมน่ั และปฏิบตั ติ ามหลักธรรม เพอ่ื อยูร่ ว่ มกนั อยา่ งสันตสิ ขุ คณุ ภาพผู้เรยี น สาระการเรียนรธู้ รรม เป็นส่วนหน่ึงของกลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม เป็น สาระการเรียนรู้เพิ่มเติม ท่ีให้นักเรียนในโรงเรียนพระปริยัติธรรม แผนกสามัญศึกษา ต้องศึกษาต้ังแต่ระดับ ๒ ถึง ระดับ ๓ มุ่งเน้นให้นักเรียนได้ศึกษาความสาคัญของหลักธรรมให้มีความรู้ มีทักษะ และกระบวนการในฐานะเป็น หลกั ธรรมในทางพระพทุ ธศาสนา จบช้นั มธั ยมศึกษาปีที่ ๖ (ระดบั ๓) นกั เรยี นจะมีคณุ ภาพ ดังนี้  มคี วามรู้ ความเข้าใจในหลักธรรม มีศรัทธาที่ถูกต้องในพระพุทธศาสนา มีความยึดมั่น และปฏิบัติ ตนตามหลกั ธรรมของพระสมั มาสัมพุทธเจา้ สามารถนาหลกั ธรรมไปประยกุ ตใ์ ชแ้ กป้ ัญหาในการดาเนนิ ชวี ติ  มีจิตสานกึ ในการใชห้ ลกั ธรรมคาสอนเพอ่ื ส่งเสริมความสงบสุขในสังคม สามารถนาหลักธรรมไปใช้ ในการแกป้ ัญหาสังคมตลอดถึงปฏิบตั ธิ รรมเพอ่ื ความพ้นทุกข์  มีการพัฒนาตนเป็นพลเมืองท่ีดี มีคุณธรรม จริยธรรม ปฏิบัติตนตามหลักธรรม มีค่านิยมอันพึง ประสงค์ สามารถอยู่รว่ มกบั ผ้อู นื่ และอย่ใู นสงั คมได้อย่างมีความสุข รวมทั้งมีศักยภาพเพื่อการศึกษาต่อในช้ันสูงตาม ความประสงค์  มศี รัทธามนั่ คง และสามารถดารงตนอย่างถกู ต้องเหมาะสมตามหลักธรรมในทางพระพทุ ธศาสนา  เกิดความมัน่ ใจในการดาเนินชวี ิตประจาวันและสามารถปรับตัวเข้ากับสภาพแวดล้อมทางสังคมได้ อยา่ งถูกต้องเหมาะสม

หลกั สูตรการศกึ ษาพระปริยตั ิธรรม แผนกสามัญศึกษา พ.ศ. ๒๕๕๘ สาระการเรยี นรู้ธรรม ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนปลาย หน้า ๔ ตัวชว้ี ัด/ผลการเรยี นรู้ และสาระการเรยี นร้แู กนกลาง สาระท่ี ๑ พระพทุ ธศาสนา มาตรฐาน ส ๑.๑ รแู้ ละเข้าใจประวตั ิ ความสาคญั ศาสดา หลักธรรมของพระพุทธศาสนาและศาสนาอ่ืน มีศรัทธา ทถ่ี ูกต้อง ยดึ มัน่ และปฏิบัตติ ามหลกั ธรรม เพอื่ อยรู่ ่วมกนั อย่างสนั ติสุข ชั้น ตัวช้ีวดั /ผลการเรียนรู้ สาระการเรียนรู้แกนกลาง ม.๔ ม. ๔/๑ วิเคราะห์ หลักธ รรมทาง ธรรมวิภาคปรเิ ฉทที่ ๒ ฉกั กะ หมวด ๖ พระพทุ ธศาสนาในธรรมวิภาคปริเฉทที่ - อภญิ ญา ๖ ๒ ฉักกะ หมวด ๖ - อภฐิ าน ๖ - จรติ ๖ - ธรรมคณุ ๖ - ปยิ รูป สาตรปู หมวดละหก ๑๐ หมวด - สวรรค์ ๖ ม. ๔/๒ วิเคราะห์หลักธ รรมทาง ธรรมวภิ าคปรเิ ฉทที่ ๒ สัตตกะ หมวด ๗ พระพุทธศาสนาในธรรมวิภาคปริเฉทท่ี - อนุสยั ๗ ๒ สตั ตกะ หมวด ๗ - เมถุนสังโยค ๗ - วญิ ญาณฐติ ิ ๗ - วสิ ุทธิ ๗ ม. ๔/๓ วิเคราะห์หลักธ รรมทาง ธรรมวิภาคปริเฉทที่ ๒ อฏั ฐกะ หมวด ๘ พระพุทธศาสนาในธรรมวิภาคปริเฉทท่ี - อริยบุคคล ๘ ๒ อัฏฐกะ หมวด ๘ - อวิชชา ๘ - วิชชา ๘ - สมาบตั ิ ๘ ม. ๔/๔ วิเคราะห์หลักธ รรมทาง ธรรมวภิ าคปริเฉทท่ี ๒ นวกะ หมวด ๙ พระพทุ ธศาสนาในธรรมวิภาคปริเฉทท่ี - อนุปุพพวิหาร ๙ ๒ นวกะ หมวด ๙ - พุทธคุณ ๙ - โลกตุ ตรธรรม ๙ - วิปสั สนาญาณ ๙ - สงั ฆคณุ ๙ - สตั ตาวาส ๙ ม. ๔/๕ วิเคราะห์หลักธ รรมทาง ธรรมวิภาคปรเิ ฉทที่ ๒ ทสกะ หมวด ๑๐ พระพทุ ธศาสนาในธรรมวิภาคปริเฉทท่ี - อนั ตคาหิกทิฏฐิ ๑๐ ๒ ทสกะ หมวด ๑๐ - ทศพลญาณ ๑๐ - บารมี ๑๐ - มิจฉตั ตะ ๑๐

หลักสูตรการศกึ ษาพระปริยตั ิธรรม แผนกสามญั ศึกษา พ.ศ. ๒๕๕๘ สาระการเรียนร้ธู รรม ระดบั มัธยมศกึ ษาตอนปลาย หนา้ ๕ ช้นั ตวั ชว้ี ัด/ผลการเรียนรู้ สาระการเรยี นรู้แกนกลาง - สัมมัตตะ ๑๐ - สังโยชน์ ๑๐ - สัญญา ๑๐ - สทั ธรรม ๑๐ ม. ๔/๖ วิเคราะห์หลักธ รรมทา ง ธรรมวิภาคปริเฉทที่ ๒ เอกาทสะ หมวด ๑๑ พระพทุ ธศาสนาในธรรมวิภาคปริเฉทท่ี - ปัจจยาการ ๑๑ ๒ เอกาทสกะ หมวด ๑๑ ม. ๔/๗ วิเคราะห์หลักธ รรมทาง ธรรมวิภาคปริเฉทท่ี ๒ ทวาทสกะ หมวด ๑๒ พระพุทธศาสนาในธรรมวิภาคปริเฉทท่ี - กรรม ๑๒ ๒ ทวาทสกะ หมวด ๑๒ ม. ๔/๘ วิเคราะห์หลักธ รรมทาง ธรรมวิภาคปริเฉทที่ ๒ เตรสกะ หมวด ๑๓ พระพทุ ธศาสนาในธรรมวิภาคปริเฉทท่ี - ธดุ งค์ ๑๓ ๒ เตรสกะ หมวด ๑๓ ม. ๔/๙ วิเคราะห์หลักธ รรมทาง ธรรมวิภาคปรเิ ฉทท่ี ๒ ปณั ณรสกะ หมวด ๑๕ พระพทุ ธศาสนาในธรรมวิภาคปริเฉทท่ี - จรณะ ๑๕ ๒ ปณั ณรสกะ หมวด ๑๕ ม.๔/๑๐ รู้และเข้าใจหลักการเขียน เรยี งความแกก้ ระทู้ธรรมนักธรรมชนั้ โท เรียงความแกก้ ระทู้ธรรมนกั ธรรมชั้นโท - ความหมายของเรียงความแก้กระทู้ธรรม - ทานองเรียงความแก้กระทู้ธรรม - หลกั เกณฑ์แต่งกระท้ธู รรม - หลักสาหรับอธบิ ายกระทธู้ รรม - รูปแบบการแต่งเรียงความแกก้ ระท้ธู รรม - ตวั อยา่ งการแต่งเรยี งความแกก้ ระทธู้ รรม - กระท้สู ุภาษติ ทีค่ วรทอ่ งจา ประกอบด้วย ปมาทวรรค หมวดประมาท ปาปวรรค หมวดบาป ปุคคฺ ลวรรค หมวดบุคคล ปุญญวรรค หมวดบุญ มัจจุวรรค หมวดความตาย วาจาวรรค หมวดวาจา วริ ิยวรรค หมวดความเพยี ร สทั ธาวรรค หมวดศรัทธา สลี วรรค หมวดศีล

หลกั สูตรการศกึ ษาพระปริยตั ิธรรม แผนกสามญั ศกึ ษา พ.ศ. ๒๕๕๘ สาระการเรยี นรูธ้ รรม ระดบั มธั ยมศึกษาตอนปลาย หนา้ ๖ ช้นั ตัวช้วี ัด/ผลการเรยี นรู้ สาระการเรยี นรแู้ กนกลาง เสวนาวรรค หมวดคบหา ม.๕ ม. ๕/๑ วิเคราะห์หลัก ธ รรมทาง ธรรมวจิ ารณ์สว่ นปรมัตถปฏิปทา พระพุทธศาสนาในธรรมวิจารณ์ส่วน ๑. นพิ พิทา ความหน่าย ปรมัตถปฏปิ ทา ๒. วริ าคะ ความสนิ้ กาหนัด ๓. วิมุตติ ความหลุดพ้น ๔. วิสุทธิ ความหมดจด ๕. สันติ ความสงบ ๖. นพิ พาน ความดับทกุ ข์ ม. ๕/๒ วิเคราะห์หลักธ รรมทาง ธรรมวิจารณส์ ว่ นสังสารวฏั พระพุทธศาสนาในธรรมวิจารณ์ส่วน คติ ๒ สงั สารวฏั ๑. ทุคติ ๒. สุคติ ม. ๕/๓ วิเคราะห์หลักธ รรมทาง สมถกัมมฏั ฐานและพระพุทธคุณกถา พระพุทธศาสนาในส่วนสมถกัมมัฏฐาน - ความหมายของกมั มฏั ฐาน และพระพุทธคุณกถา - ความสาคัญของกมั มัฏฐาน - ความหมายของสมถกัมมัฏฐาน - ความหมายของสมถภาวนา - เหตทุ ่ตี อ้ งฝึกอบรมจิตใหเ้ ปน็ สมาธิ ๑. หัวใจสมถกมั มฏั ฐาน - นิวรณ์ ๕ - หัวใจสมถกมั มฏั ฐาน แก้นิวรณค์ รอบงา - นิวรณ์ ๕ สงเคราะหเ์ ข้าในจริต - กัมมฏั ฐานอนั เปน็ ทส่ี บาย - ฌาน ๒ - ความหมายขององค์ธรรมในรปู ฌาน ๔ - องคฌ์ านท่ีเปน็ คู่ปรับกับนวิ รณ์ ๕ ๒. สมถภาวนา - ธรรมอนั เปน็ ทตี่ ง้ั ของอารมณ์สมถภาวนา - สตปิ ัฏฐาน ๔ - อารมณ์สมถกัมมฏั ฐาน ๔๐ - จริต ๖ - กมั มัฏฐานอันเปน็ ท่สี บายแก่จริต - นิมิต ๓

หลกั สตู รการศกึ ษาพระปรยิ ตั ิธรรม แผนกสามัญศึกษา พ.ศ. ๒๕๕๘ สาระการเรียนรู้ธรรม ระดบั มธั ยมศึกษาตอนปลาย หน้า ๗ ช้นั ตวั ชี้วดั /ผลการเรียนรู้ สาระการเรียนรู้แกนกลาง - การเจริญสมถกมั มฏั ฐาน ๓ ระดับ - สมาธิ ๓ ระดบั - ฌานสมาบัติ ๒ - ประโยชน์ของการเจรญิ สมถภาวนา ๓. พระพุทธคุณกถา - พระพทุ ธคุณส่วนอัตตสมบตั ิ - พระพุทธคุณส่วนปรหติ สมบตั ิ - ความหมายของพระพุทธคุณกถา - พระพุทธคุณโดยย่อ ๒ - พระพุทธคุณ ๓ - พระพุทธคุณโดยย่อ ๒ (อีกนัยหน่ึง) - พระพทุ ธคุณ ๙ - อธบิ ายพระพุทธคณุ บทวา่ อรห - อธบิ ายพระพุทธคณุ บทว่า สมฺมาสมฺพุทโฺ ธ - อธิบายพระพุทธคุณบทวา่ วิชฺชาจรณสมฺปนโฺ น - อธบิ ายพระพุทธคุณบทวา่ สุคโต - อธบิ ายพระพุทธคุณบทว่า โลกวิทู - อธิบายพระพุทธคุณบทว่า อนุตตฺ โร ปรุ ิสทมมฺ สารถิ - อธิบายพระพุทธคณุ บทว่า สตฺถา เทวมนุสฺสาน - อธิบายพระพุทธคณุ บทวา่ พุทโฺ ธ - อธบิ ายพระพุทธคณุ บทว่า ภควา ม.๕/๔ รู้และเข้าใจหลักการเขียน เรยี งความแกก้ ระทธู้ รรมนักธรรมชั้นเอก เรียงความแก้กระทู้ธรรมนักธรรมช้ัน - ความหมายของเรียงความแก้กระท้ธู รรม เอก - ทานองเรยี งความแกก้ ระทู้ธรรม - หลกั เกณฑ์แต่งกระทู้ธรรม - หลกั สาหรับอธบิ ายกระท้ธู รรม - รปู แบบการแต่งเรยี งความแก้กระทูธ้ รรม - ตวั อยา่ งการแตง่ เรียงความแก้กระทู้ธรรม - กระทู้สุภาษิตทคี่ วรท่องจา ประกอบด้วย อตั ตวรรค หมวดตน อัปปมาทวรรค หมวดไมป่ ระมาท กมั มวรรค หมวดกรรม กเิ ลสวรรค หมวดกเิ ลส

หลักสตู รการศึกษาพระปริยตั ิธรรม แผนกสามัญศึกษา พ.ศ. ๒๕๕๘ สาระการเรยี นร้ธู รรม ระดบั มัธยมศกึ ษาตอนปลาย หน้า ๘ ชัน้ ตวั ช้วี ัด/ผลการเรยี นรู้ สาระการเรยี นรแู้ กนกลาง ขนั ติวรรค หมวดความอดทน จติ ตวรรค หมวดจิต ทานวรรค หมวดทาน ธัมมวรรค หมวดธรรม ปกิณณกวรรค หมวดเบ็ดเตล็ด ปญั ญาวรรค หมวดปญั ญา ม.๖ ม. ๖/๑ วิเคราะห์หลักธ รรมทาง วปิ ัสสนากมั มัฏฐาน พระพุทธศาสนาในวปิ ัสสนากมั มฏั ฐาน - ความหมายของวิปสั สนา - ผู้เจรญิ วปิ สั สนากมั มัฏฐานพงึ ร้จู กั ธรรม ๓ - ลักษณะ กิจ ผล เหตแุ ละวภิ าคของวิปสั สนา - วธิ ีเจรญิ วิปสั สนา (ตามนยั พระบาลี) - วิธเี จริญวปิ สั สนา (ตามนยั อรรถกถา) - ปจั จเวกขณญาณ ๕ - อานิสงสก์ ารเจรญิ วิปสั สนา ม. ๖/๒ วิเคราะห์หลักธ รรมทาง วปิ ัลลาสกถา พระพุทธศาสนาในวิปลั ลาสกถา - ความหมายของวิปัลลาส - ความเปน็ มาของวปิ ัลลาสกถา - วปิ ลั ลาส ๓ - วปิ ลั ลาส ๔ - ธรรมทีเ่ ป็นเครื่องถอนวิปัลลาส ม. ๖/๓ วิเคราะห์หลักธ รรมทาง มหาสตปิ ฏั ฐานสูตร พระพุทธศาสนาในมหาสติปัฏฐานสตู ร - ความหมายมหาสติปัฏฐาน - การเจริญสตปิ ัฏฐานเพ่ือผล ๕ อยา่ ง - ผู้เจรญิ สติปัฏฐานพึงประกอบด้วยคุณธรรม ๓ - มหาสตปิ ฏั ฐาน ๔ - อานิสงสก์ ารเจริญสตปิ ัฏฐาน ๔ ม. ๖/๔ วิเคราะห์หลักธ รรมทาง คริ ิมานนทสตู ร พระพุทธศาสนาในคริ ิมานนทสูตร - สัญญา ๑๐ - อารมณ์ ๑๖ ช้ัน ในการเจรญิ อานาปานสติ ม.๖/๕ รู้และเข้าใจหลักการเขียน เรียงความแก้กระท้ธู รรมนกั ธรรมชน้ั เอก เรียงความแก้กระทู้ธรรมนักธรรมช้ัน - ความหมายของเรียงความแกก้ ระทู้ธรรม เอก - ทานองเรยี งความแก้กระทู้ธรรม - หลักเกณฑแ์ ต่งกระทูธ้ รรม

หลกั สตู รการศกึ ษาพระปรยิ ตั ิธรรม แผนกสามญั ศกึ ษา พ.ศ. ๒๕๕๘ สาระการเรียนรู้ธรรม ระดบั มธั ยมศึกษาตอนปลาย หน้า ๙ ช้นั ตวั ชีว้ ัด/ผลการเรียนรู้ สาระการเรียนรแู้ กนกลาง - หลกั สาหรบั อธิบายกระทูธ้ รรม - รปู แบบการแต่งเรียงความแก้กระทู้ธรรม - ตวั อย่างการแตง่ เรยี งความแก้กระทู้ธรรม - กระทู้สภุ าษิตที่ควรทอ่ งจา ประกอบด้วย ปมาทวรรค หมวดประมาท ปาปวรรค หมวดบาป ปคุ ฺคลวรรค หมวดบคุ คล ปญุ ญวรรค หมวดบญุ มจั จวุ รรค หมวดความตาย วาจาวรรค หมวดวาจา วิริยวรรค หมวดความเพยี ร สทั ธาวรรค หมวดศรัทธา สีลวรรค หมวดศีล เสวนาวรรค หมวดคบหา หมายเหตุ : ระดับเป้าหมายตัวชว้ี ดั /ผลการเรียนรู้ รู้ – จา - เข้าใจ – อธบิ าย – วิเคราะห์ – สังเคราะห์ - ประเมนิ ค่า

หลกั สูตรการศึกษาพระปรยิ ตั ิธรรม แผนกสามัญศกึ ษา พ.ศ. ๒๕๕๘ สาระการเรียนรธู้ รรม ระดบั มัธยมศกึ ษาตอนปลาย หน้า ๑๐ โครงสรา้ งหลกั สตู รการศึกษาพระปรยิ ตั ิธรรม แผนกสามญั ศกึ ษา สาระการเรยี นรู้ธรรม ระดบั มัธยมศกึ ษาตอนปลาย สาระ ช้ัน ชือ่ สาระ รหัสสาระ หน่วยกติ จานวนชั่วโมง ภาคเรียน สัปดาห์ ภาคเรยี น ปี ม.๔ ธรรม ส๓๑๒๑๑ ๐.๕ ๑ ๒๐ ๔๐ ภาคเรยี นท่ี ๑ ม.๔ ธรรม ส๓๑๒๑๒ ๐.๕ ๑ ๒๐ ๔๐ ภาคเรียนท่ี ๒ เพมิ่ เติม ม.๕ ธรรม ส๓๒๒๑๓ ๐.๕ ๑ ๒๐ ๔๐ ภาคเรยี นท่ี ๑ ม.๕ ธรรม ส๓๒๒๑๔ ๐.๕ ๑ ๒๐ ๔๐ ภาคเรยี นท่ี ๒ ม.๖ ธรรม ส๓๓๒๑๕ ๐.๕ ๑ ๒๐ ๔๐ ภาคเรยี นท่ี ๑ ม.๖ ธรรม ส๓๓๒๑๖ ๐.๕ ๑ ๒๐ ๔๐ ภาคเรยี นที่ ๒ คาอธบิ ายรายสาระการเรียนรู้ธรรม รหสั สาระ ส๓๑๒๑๑ กลุ่มสาระการเรียนรู้สงั คมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม เวลา ๑ ชว่ั โมง/สัปดาห์ จานวน ๐.๕ หนว่ ยกิต ชนั้ มัธยมศึกษาปีท่ี ๔ ภาคเรียนท่ี ๑ ศกึ ษาความสาคญั ของหลักธรรมทางพระพุทธศาสนาในเรื่อง อภิญญา ๖ อภิฐาน ๖ จริต ๖ ธรรมคุณ ๖ ปิยรปู สาตรปู หมวดละหก ๑๐ หมวด สวรรค์ ๖ อนุสยั ๗ เมถุนสังโยค ๗ วิญญาณฐิติ ๗ วิสุทธิ ๗ อริยบุคคล ๘ อวิชชา ๘ วชิ ชา ๘ สมาบตั ิ ๘ อนุปพุ พวิหาร ๙ พุทธคณุ ๙ โลกุตตรธรรม ๙ วิปสั สนาญาณ ๙ สังฆคณุ ๙ สตั ตาวาส ๙ ศึกษาความสาคัญของหลักการเขียนเรียงความแก้กระทู้ธรรมนักธรรมช้ันโท เกี่ยวกับความหมายของ เรียงความแก้กระทูธ้ รรม ทานองเรยี งความแก้กระทธู้ รรม หลกั เกณฑแ์ ต่งกระทธู้ รรม หลกั สาหรบั อธิบายกระทู้ธรรม รูปแบบการแต่งเรียงความแก้กระทู้ธรรม ตัวอย่างการแต่งเรียงความแก้กระทู้ธรรม และกระทู้สุภาษิตที่ควรท่องจา ประกอบดว้ ย ปมาทวรรค หมวดประมาท, ปาปวรรค หมวดบาป, ปุคฺคลวรรค หมวดบุคคล, ปุญญวรรค หมวดบุญ, มัจจุวรรค หมวดความตาย, วาจาวรรค หมวดวาจา, วิริยวรรค หมวดความเพียร, สัทธาวรรค หมวดศรัทธา, สลี วรรค หมวดศีล, เสวนาวรรค หมวดคบหา โดยใช้กระบวนการสอนพุทธวิธี การปฏิบัติงานกลุ่ม การสร้างความคิดรวบยอด การฝึกกระบวนการ อ่าน คดิ วิเคราะห์ และเขยี นสอ่ื ความหมายอย่างมีวิจารณญาณ การแก้ปัญหา การเรียนรู้เพ่ือให้เกิดความรู้ ความ เข้าใจ ความคิด และสามารถนาความรู้ทไ่ี ด้ไปเปน็ แนวทางในการแกป้ ญั หาการดาเนินชวี ติ ตระหนักและเห็นคุณค่าในหลักธรรมทางพระพุทธศาสนาและนาไปพัฒนาแก้ปัญหาของตนเองและ ครอบครัว นาไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจาวัน มีคุณธรรม จริยธรรม ใฝ่เรียนรู้ มุ่งม่ันในการทางาน มีวินัย และ คา่ นิยมที่เหมาะสมสมณสารปู รหัสตวั ช้ีวดั รวม ๕ ตวั ชี้วดั /ผลการเรียนรู้ มาตรฐาน ส ๑.๑ ม.๔/๑ ม.๔/๒ ม.๔/๓ ม.๔/๔ ม.๔/๑๐

หลกั สูตรการศึกษาพระปริยตั ิธรรม แผนกสามัญศกึ ษา พ.ศ. ๒๕๕๘ สาระการเรียนรธู้ รรม ระดบั มัธยมศึกษาตอนปลาย หน้า ๑๑ คาอธิบายรายสาระการเรียนรู้ธรรม รหสั สาระ ส๓๑๒๑๒ กลุ่มสาระการเรียนรู้สงั คมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม เวลา ๑ ชวั่ โมง/สัปดาห์ จานวน ๐.๕ หนว่ ยกติ ช้ันมัธยมศึกษาปีที่ ๔ ภาคเรยี นที่ ๒ ศึกษาความสาคัญของหลักธรรมทางพระพุทธศาสนาในเร่ือง อันตคาหิกทิฏฐิ ๑๐ ทศพลญาณ ๑๐ บารมี ๑๐ มิจฉัตตะ ๑๐ สัมมัตตะ ๑๐ สังโยชน์ ๑๐ สัญญา ๑๐ สัทธรรม ๑๐ ปัจจยาการ ๑๑ กรรม ๑๒ ธุดงค์ ๑๓ จรณะ ๑๕ โดยใช้กระบวนการสอนพุทธวิธี การปฏิบัติงานกลุ่ม การสร้างความคิดรวบยอด การฝึกกระบวนการ อา่ น คดิ วเิ คราะห์ และเขยี นสอ่ื ความหมายอย่างมีวิจารณญาณ การแก้ปัญหา การเรียนรู้เพื่อให้เกิดความรู้ ความ เขา้ ใจ ความคดิ และสามารถนาความรทู้ ไี่ ดไ้ ปเปน็ แนวทางในการแก้ปญั หาการดาเนินชวี ติ ตระหนักและเห็นคุณค่าในหลักธรรมทางพระพุทธศาสนาและนาไปพัฒนาแก้ปัญหาขอ งตนเองและ ครอบครัว นาไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจาวัน มีคุณธรรม จริยธรรม ใฝ่เรียนรู้ มุ่งมั่นในการทางาน มีวินัย และ คา่ นยิ มท่ีเหมาะสมสมณสารูป รหัสตัวช้วี ัด รวม ๕ ตัวช้ีวัด/ผลการเรียนรู้ มาตรฐาน ส ๑.๑ ม.๔/๕ ม.๔/๖ ม.๔/๗ ม.๔/๘ ม.๔/๙ คาอธบิ ายรายสาระการเรยี นรู้ธรรม รหสั สาระ ส๓๒๒๑๓ กลุ่มสาระการเรยี นรูส้ ังคมศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรม เวลา ๑ ชวั่ โมง/สปั ดาห์ จานวน ๐.๕ หนว่ ยกิต ชนั้ มธั ยมศึกษาปที ี่ ๕ ภาคเรียนท่ี ๑ ศึกษาความสาคัญของหลักธรรมทางพระพุทธศาสนาในเรื่อง ธรรมวิจารณ์ส่วนปรมัตถปฏิปทา ได้แก่ นิพพิทา ความหน่าย วิราคะ ความสิ้นกาหนัด วิมุตติ ความหลุดพ้น วิสุทธิ ความหมดจด สันติ ความสงบ นิพพาน ความดบั ทุกข์ ธรรมวิจารณ์สว่ นสงั สารวัฏ ได้แก่ คติ ๒ คือ ทุคติ สคุ ติ ศึกษาความสาคญั ของหลักการเขียนเรียงความแก้กระทู้ธรรมนักธรรมช้ันเอก เก่ียวกับความหมายของ เรียงความแกก้ ระท้ธู รรม ทานองเรียงความแกก้ ระทู้ธรรม หลักเกณฑแ์ ตง่ กระท้ธู รรม หลกั สาหรบั อธิบายกระทู้ธรรม รูปแบบการแต่งเรียงความแก้กระทู้ธรรม ตัวอย่างการแต่งเรียงความแก้กระทู้ธรรม และกระทู้สุภาษิตท่ีควรท่องจา ประกอบด้วย อัตตวรรค หมวดตน, อัปปมาทวรรค หมวดไม่ประมาท, กัมมวรรค หมวดกรรม, กิเลสวรรค หมวด กิเลส, ขนั ติวรรค หมวดอดทน, จิตตวรรค หมวดจิต, ทานวรรค หมวดทาน, ธัมมวรรค หมวดธรรม, ปกิณณกวรรค หมวดเบด็ เตล็ด, ปญั ญาวรรค หมวดปัญญา โดยใช้กระบวนการสอนพุทธวิธี การปฏิบัติงานกลุ่ม การสร้างความคิดรวบยอด การฝึกกระบวนการ อ่าน คิด วิเคราะห์ และเขียนสื่อความหมายอย่างมีวิจารณญาณ การแก้ปัญหา การเรียนรู้เพื่อให้เกิดความรู้ ความ เข้าใจ ความคดิ และสามารถนาความรทู้ ่ไี ด้ไปเปน็ แนวทางในการแกป้ ัญหาการดาเนนิ ชีวิต

หลกั สตู รการศึกษาพระปรยิ ตั ิธรรม แผนกสามัญศึกษา พ.ศ. ๒๕๕๘ สาระการเรยี นรูธ้ รรม ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนปลาย หน้า ๑๒ ตระหนักและเห็นคุณค่าในหลักธรรมทางพระพุทธศาสนาและนาไปพัฒนาแก้ปัญหาของตนเองและ ครอบครัว นาไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจาวัน มีคุณธรรม จริยธรรม ใฝ่เรียนรู้ มุ่งม่ันในการทางาน มีวินัย และ คา่ นยิ มท่ีเหมาะสมสมณสารปู รหัสตัวชว้ี ดั รวม ๔ ตัวชว้ี ัด/ผลการเรยี นรู้ มาตรฐาน ส ๑.๑ ม.๕/๑ ม.๕/๒ ม.๕/๔ คาอธิบายรายสาระการเรยี นรู้ธรรม รหสั สาระ ส๓๒๒๑๔ กลมุ่ สาระการเรียนรสู้ ังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม เวลา ๑ ชัว่ โมง/สัปดาห์ จานวน ๐.๕ หน่วยกติ ชนั้ มธั ยมศกึ ษาปที ี่ ๕ ภาคเรยี นท่ี ๒ ศึกษาความสาคัญของหลักธรรมทางพระพุทธศาสนาในเร่ือง สมถกัมมัฏฐานและพระพุทธคุณกถา ความหมายของกัมมัฏฐาน ความสาคัญของกัมมัฏฐาน ความหมายของสมถกัมมัฏฐาน ความหมายของสมถภาวนา เหตทุ ต่ี ้องฝกึ อบรมจิตใหเ้ ปน็ สมาธิ หัวใจสมถกัมมัฏฐาน ได้แก่ นิวรณ์ ๕ หัวใจสมถกัมมัฏฐานแก้นิวรณ์ครอบงา นิวรณ์ ๕ สงเคราะห์เข้า ในจรติ กัมมฏั ฐานอันเปน็ ท่สี บาย ฌาน ๒ ความหมายขององคธ์ รรมในรูปฌาน ๔ องค์ฌานท่เี ป็นคปู่ รบั กับนวิ รณ์ ๕ สมถภาวนา ได้แก่ ธรรมอันเปน็ ท่ตี ั้งของอารมณ์สมถภาวนา สติปัฏฐาน ๔ อารมณ์สมถกัมมัฏฐาน ๔๐ จรติ ๖ กมั มัฏฐานอนั เป็นที่สบายแกจ่ รติ นิมติ ๓ การเจริญสมถกมั มัฏฐาน ๓ ระดับ สมาธิ ๓ ระดับ ฌานสมาบัติ ๒ ประโยชนข์ องการเจรญิ สมถภาวนา พระพุทธคุณกถา ได้แก่ พระพุทธคุณส่วนอัตตสมบัติ พระพุทธคุณส่วนปรหิตสมบัติ ความหมายของ พระพุทธคุณกถา พระพุทธคุณโดยย่อ ๒ พระพุทธคุณ ๓ พระพุทธคุณโดยย่อ ๒ (อีกนัยหนึ่ง) พระพุทธคุณ ๙ อธิบายพระพุทธคุณบทว่า อรห อธิบายพระพุทธคุณบทว่า สมฺมาสมฺพุทฺโธ อธิบายพระพุทธคุณบทว่า วิชฺชา จรณสมฺปนฺโน อธิบายพระพุทธคุณบทว่า สุคโต อธิบายพระพุทธคุณบทว่า โลกวิทู อธิบายพระพุทธคุณบทว่า อนุตฺตโร ปุริสทมฺมสารถิ อธิบายพระพุทธคุณบทว่า สตฺถา เทวมนุสฺสาน อธิบายพระพุทธคุณบทว่า พุทฺโธ อธิบาย พระพทุ ธคณุ บทวา่ ภควา โดยใช้กระบวนการสอนพุทธวิธี การปฏิบัติงานกลุ่ม การสร้างความคิดรวบยอด การฝึกกระบวนการ อ่าน คดิ วิเคราะห์ และเขยี นสอ่ื ความหมายอย่างมีวิจารณญาณ การแก้ปัญหา การเรียนรู้เพ่ือให้เกิดความรู้ ความ เข้าใจ ความคิด และสามารถนาความรทู้ ี่ไดไ้ ปเป็นแนวทางในการแกป้ ญั หาการดาเนนิ ชวี ติ ตระหนักและเห็นคุณค่าในหลักธรรมทางพระพุทธศาสนาและนาไปพัฒนาแก้ปัญหาของตนเองและ ครอบครัว นาไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจาวัน มีคุณธรรม จริยธรรม ใฝ่เรียนรู้ มุ่งมั่นในการทางาน มีวินัย และ คา่ นิยมทีเ่ หมาะสมสมณสารูป รหัสตัวช้วี ดั รวม ๑ ตัวช้วี ัด/ผลการเรียนรู้ มาตรฐาน ส ๑.๑ ม.๕/๓

หลกั สูตรการศกึ ษาพระปริยตั ิธรรม แผนกสามญั ศกึ ษา พ.ศ. ๒๕๕๘ สาระการเรียนรูธ้ รรม ระดบั มัธยมศึกษาตอนปลาย หนา้ ๑๓ คาอธิบายรายสาระการเรยี นรู้ธรรม รหสั สาระ ส๓๓๒๑๕ กล่มุ สาระการเรียนรูส้ งั คมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม เวลา ๑ ชั่วโมง/สปั ดาห์ จานวน ๐.๕ หนว่ ยกิต ชน้ั มธั ยมศกึ ษาปที ี่ ๖ ภาคเรียนที่ ๑ ศึกษาความสาคัญของหลักธรรมทางพระพุทธศาสนาในเรื่อง วิปัสสนากัมมัฏฐาน ความหมายของ วิปสั สนา ผ้เู จริญวิปัสสนากัมมัฏฐานพึงรู้จักธรรม ๓ ลักษณะ กิจ ผล เหตุและวิภาคของวิปัสสนา วิธีเจริญวิปัสสนา (ตามนัยพระบาลี) วิธีเจริญวิปัสสนา (ตามนัยอรรถกถา) ปัจจเวกขณญาณ ๕ อานิสงส์การเจริญวิปัสสนา วิปัลลาส กถา ความหมายของวิปัลลาส ความเป็นมาของวิปัลลาสกถา วิปัลลาส ๓ วิปัลลาส ๔ ธรรมท่ีเป็นเคร่ืองถอน วิปลั ลาส ศึกษาความสาคญั ของหลักการเขียนเรียงความแก้กระทู้ธรรมนักธรรมชั้นเอก เกี่ยวกับความหมายของ เรียงความแก้กระท้ธู รรม ทานองเรยี งความแกก้ ระทู้ธรรม หลกั เกณฑแ์ ตง่ กระทธู้ รรม หลักสาหรับอธบิ ายกระทู้ธรรม รูปแบบการแต่งเรียงความแก้กระทู้ธรรม ตัวอย่างการแต่งเรียงความแก้กระทู้ธรรม และกระทู้สุภาษิตท่ีควรท่องจา ประกอบด้วย ปมาทวรรค หมวดประมาท, ปาปวรรค หมวดบาป, ปุคฺคลวรรค หมวดบุคคล, ปุญญวรรค หมวดบุญ, มัจจุวรรค หมวดความตาย, วาจาวรรค หมวดวาจา, วิริยวรรค หมวดความเพียร, สัทธาวรรค หมวดศรัทธา, สีลวรรค หมวดศีล, เสวนาวรรค หมวดคบหา โดยใช้กระบวนการสอนพุทธวิธี การปฏิบัติงานกลุ่ม สร้างความคิดรวบยอด การฝึกกระบวนการอ่าน คดิ วเิ คราะห์ และเขียนสอื่ ความหมายอยา่ งมวี ิจารณญาณ การแกป้ ัญหา การเรยี นรู้เพื่อให้เกิดความรู้ ความเข้าใจ ความคิด และสามารถนาความรทู้ ่ีไดไ้ ปเป็นแนวทางในการแกป้ ัญหาการดาเนนิ ชวี ติ ตระหนักและเห็นคุณค่าในหลักธรรมทางพระพุทธศาสนาและนาไปพัฒนาแก้ปัญหาของตนเองและ ครอบครัว นาไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจาวัน มีคุณธรรม จริยธรรม ใฝ่เรียนรู้ มุ่งม่ันในการทางาน มีวินัย และ คา่ นิยมท่ีเหมาะสมสมณสารปู รหัสตัวช้วี ดั รวม ๒ ตวั ชีว้ ดั /ผลการเรียนรู้ มาตรฐาน ส ๑.๑ ม.๖/๑ ม.๖/๒ ม.๖/๕ คาอธบิ ายรายสาระการเรยี นรู้ธรรม รหสั สาระ ส๓๓๒๑๖ กลุ่มสาระการเรยี นรู้สงั คมศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรม เวลา ๑ ช่วั โมง/สปั ดาห์ จานวน ๐.๕ หน่วยกิต ชั้นมธั ยมศึกษาปีท่ี ๖ ภาคเรียนท่ี ๒ ศกึ ษาความสาคัญของหลักธรรมทางพระพุทธศาสนาในเร่ือง มหาสติปัฏฐานสูตร ความหมายมหาสติ ปัฏฐาน การเจริญสติปัฏฐานเพื่อผล ๕ อย่าง ผู้เจริญสติปัฏฐานพึงประกอบด้วยคุณธรรม ๓ มหาสติปัฏฐาน ๔ อานิสงส์การเจรญิ สติปัฏฐาน ๔ คิรมิ านนสตู ร สัญญา ๑๐ อารมณ์ ๑๖ ช้นั ในการเจรญิ อานาปานสติ โดยใช้กระบวนการสอนพุทธวิธี การปฏิบัติงานกลุ่ม การสร้างความคิดรวบยอด การฝึกกระบวนการ อ่าน คดิ วเิ คราะห์ และเขียนสือ่ ความหมายอยา่ งมีวิจารณญาณ การแก้ปัญหา การเรียนรู้เพื่อให้เกิดความรู้ ความ เข้าใจ ความคดิ และสามารถนาความรู้ทไี่ ด้ไปเป็นแนวทางในการแกป้ ัญหา การดาเนนิ ชวี ติ

หลกั สตู รการศึกษาพระปรยิ ตั ิธรรม แผนกสามญั ศึกษา พ.ศ. ๒๕๕๘ สาระการเรียนรธู้ รรม ระดบั มัธยมศึกษาตอนปลาย หนา้ ๑๔ ตระหนักและเห็นคุณค่าในหลักธรรมทางพระพุทธศาสนาและนาไปพัฒนาแก้ปัญหาของตนเองและ ครอบครัว นาไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจาวัน มีคุณธรรม จริยธรรม ใฝ่เรียนรู้ มุ่งมั่นในการทางาน มีวินัย และ ค่านยิ มท่ีเหมาะสมสมณสารูป รหัสตัวชีว้ ัด รวม ๓ ตวั ชีว้ ัด/ผลการเรียนรู้ มาตรฐาน ส ๑.๑ ม.๖/๓ ม.๖/๔

หลกั สูตรการศกึ ษาพระปริยตั ิธรรม แผนกสามญั ศกึ ษา พ.ศ. ๒๕๕๘ สาระการเรยี นรู้ธรรม ระดบั มัธยมศกึ ษาตอนปลาย หน้า ๑๕ แบบวิเคราะหค์ าอธบิ ายรายสาระการเรียนร้รู ะดบั มัธยมศึกษาตอนปลาย (มัธยมศกึ ษาปที ี่ ๔-๖) สาระการเรียนรธู้ รรม กลุ่มสาระการเรยี นรู้สงั คมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม ชนั้ มัธยมศึกษาปีท่ี ๔ สาระที่ ๑ พระพทุ ธศาสนา มาตรฐาน ส ๑.๑ รู้และเขา้ ใจประวัติ ความสาคัญ ศาสดา หลักธรรมของพระพุทธศาสนาและศาสนาอ่ืน มีศรัทธา ทถ่ี ูกตอ้ ง ยึดม่ัน และปฏบิ ตั ติ ามหลกั ธรรม เพ่อื อยรู่ ว่ มกนั อยา่ งสันติสขุ ตวั ช้ีวดั /ผลการเรียนรู้ สาระการเรียนรู้แกนกลาง (เพ่มิ เติม) เน้อื หา/ความรู้ ทักษะ/กระบวนการ คุณลกั ษณะอันพงึ ประสงค์ มาตรฐาน ส ๑.๑ ม.๔/๑ ธรรมวภิ าคปรเิ ฉทที่ ๒ ฉกั กะ กระบวนการเรียนการสอน คุณลักษณะอนั พงึ ประสงค์ วิเ คร า ะห์ ห ลักธร ร มทา ง หมวด ๖ ประกอบด้วย ประกอบด้วย พระพุทธศาสนาในธรรม - อภญิ ญา ๖ - การเรยี นรู้พุทธวธิ แี บบ ๑. รกั ชาติ ศาสน์ กษตั ริย์ วิภาคปริเฉ ทที่ ๒ ฉักกะ - อภฐิ าน ๖ อปุ มา-อปุ ไมย (การ ๒. ซ่อื สตั ย์สุจรติ หมวด ๖ - จรติ ๖ เปรียบเทยี บ) ๓. มีวนิ ยั - ธรรมคณุ ๖ - การเรยี นรู้พุทธวธิ แี บบ ๔. ใฝ่เรยี นรู้ - ปยิ รปู สาตรูป หมวดละหก ปจุ ฉา-วิสชั นา (การถาม- ๕. อย่อู ย่างพอเพยี ง ๑๐ หมวด ตอบ) ๖. มุ่งม่นั ในการทางาน - สวรรค์ ๖ - การเรยี นรู้พทุ ธวธิ ีแบบ ๗. รักความเป็นไทย มาตรฐาน ส ๑.๑ ม.๔/๒ ธรรมวภิ าคปรเิ ฉทท่ี ๒ สตั ตกะ ธรรมสากัจฉา (การ ๘. มีจิตสาธารณะ วิเ คร า ะห์ ห ลักธร ร มทา ง หมวด ๗ สนทนา) ๙. สถานศกึ ษาเพ่ิมเติม พระพุทธศาสนาในธรรม - อนุสัย ๗ - การเรยี นรู้พทุ ธวธิ ีแบบ ๑๐. ………………………………… วิภาคปริเฉทที่ ๒ สัตตกะ - เมถนุ สังโยค ๗ อริยสจั ๔ (กาหนด ฯลฯ หมวด ๗ - วญิ ญาณฐิติ ๗ ปญั หา, ต้ังสมมตุ ฐิ าน, - วิสทุ ธิ ๗ ทดลอง, วเิ คราะห์ สรปุ ) มาตรฐาน ส ๑.๑ ม.๔/๓ ธรรมวภิ าคปรเิ ฉทท่ี ๒ อฏั ฐกะ - การเรยี นรู้พุทธวธิ ีแบบ วิเ คร า ะห์ ห ลักธร ร มทา ง หมวด ๘ ไตรสิกขา (ระเบยี บวนิ ยั , พระพุทธศาสนาในธรรม - อริยบคุ คล ๘ จิตใจแน่วแน,่ แก้ปญั หา วิภาคปริเฉทท่ี ๒ อัฏฐกะ - อวิชชา ๘ ถกู ตอ้ ง) หมวด ๘ - วชิ ชา ๘ - การเรยี นรู้พุทธวธิ ีแบบ - สมาบตั ิ ๘ พหูสูต (ฟงั มากๆ, เขียน มาตรฐาน ส ๑.๑ ม.๔/๔ ธรรมวิภาคปรเิ ฉทท่ี ๒ นวกะ มากๆ, ถามมากๆ, คิด วิเ คร า ะห์ ห ลั กธร ร มทา ง หมวด ๙ วเิ คราะหม์ ากๆ) พระพุทธศาสนาในธรรม - อนุปพุ พวิหาร ๙ - การเรยี นรู้พทุ ธวิธแี บบ วิภาคปริเฉทที่ ๒ นวกะ - พทุ ธคณุ ๙ โยนโิ สมนสิการ (การทาไว้ หมวด ๙ - โลกุตตรธรรม ๙ ในใจโดยแยกคาย, การใช้ - วิปสั สนาญาณ ๙ ความคิดอย่างถกู วธิ )ี - สังฆคณุ ๙ - การเรยี นรพู้ ทุ ธวธิ ีแบบ - สตั ตาวาส ๙ โยนโิ สมนสิการ (สรา้ ง

หลกั สูตรการศึกษาพระปริยตั ิธรรม แผนกสามญั ศกึ ษา พ.ศ. ๒๕๕๘ สาระการเรยี นรู้ธรรม ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนปลาย หน้า ๑๖ ตัวชว้ี ดั /ผลการเรียนรู้ สาระการเรียนรแู้ กนกลาง (เพิ่มเติม) เน้อื หา/ความรู้ ทกั ษะ/กระบวนการ คณุ ลักษณะอันพึงประสงค์ มาตรฐาน ส ๑.๑ ม.๔/๕ ธรรมวิภาคปรเิ ฉทที่ ๒ ทสกะ ศรัทธาและวิธคี ดิ ใหก้ บั วิเ คร า ะห์ ห ลักธร ร มทา ง หมวด ๑๐ ผเู้ รยี น) พระพุทธศาสนาในธรรม - อันตคาหกิ ทิฏฐิ ๑๐ - การเรยี นรู้พุทธวิธแี บบ วิภาคปริเฉทท่ี ๒ ทสกะ - ทศพลญาณ ๑๐ อทิ ธิบาท ๔ (พอใจในสิง่ ท่ี หมวด ๑๐ - บารมี ๑๐ เรียนร,ู้ พากเพยี รตอ่ สง่ิ ท่ี - มิจฉัตตะ ๑๐ เรยี นรเู้ สมอ, ม่งุ มั่นและ - สมั มตั ตะ ๑๐ เอาใจใสต่ ่อสง่ิ ทเี่ รยี นรู้, - สังโยชน์ ๑๐ คดิ วเิ คราะห์ ไตรต่ รอง - สัญญา ๑๐ ก่อนนาไปใช)้ - สัทธรรม ๑๐ - การปฏิบัตงิ านกลมุ่ มาตรฐาน ส ๑.๑ ม.๔/๖ ธรรมวิภาคปรเิ ฉทท่ี ๒ - การสร้างความคดิ รวบ วิเ คร า ะห์ ห ลักธร ร มทา ง เอกาทสกะ หมวด ๑๑ ยอด พระพุทธศาสนาในธรรม - ปจั จยาการ ๑๑ - การฝึกกระบวนการอ่าน วิภาคปริเฉทที่ ๒ เอกาทสกะ คิด วิเคราะห์ และเขียน หมวด ๑๑ สื่อความ มาตรฐาน ส ๑.๑ ม.๔/๗ ธรรมวิภาคปรเิ ฉทท่ี ๒ ทวาทส - การแก้ปัญหา วิเ คร า ะห์ ห ลักธร ร มทา ง กะ หมวด ๑๒ - การสรา้ งคาถาม-คาตอบ พระพุทธศาสนาในธรรม - กรรม ๑๒ ทีส่ อดคลอ้ งกบั ปญั หา วิภาคปริเฉทที่ ๒ ทวาทสกะ - อ่ืนๆ (สถานศกึ ษา หมวด ๑๒ เพ่มิ เตมิ ) มาตรฐาน ส ๑.๑ ม.๔/๘ ธรรมวภิ าคปรเิ ฉทที่ ๒ เตรสกะ - ………………………………… วิเ คร า ะห์ ห ลักธร ร มทา ง หมวด ๑๓ ฯลฯ พระพุทธศาสนาในธรรม - ธดุ งค์ ๑๓ วิภาคปริเฉทที่ ๒ เตรสกะ หมวด ๑๓ มาตรฐาน ส ๑.๑ ม.๔/๙ ธรรมวภิ าคปรเิ ฉทที่ ๒ ปณั ณ วิเ คร า ะห์ ห ลักธร ร มทา ง รสกะ หมวด ๑๕ พระพุทธศาสนาในธรรม - จรณะ ๑๕ วภิ าคปรเิ ฉทท่ี ๒ ปณั ณรสกะ หมวด ๑๕ มาตรฐาน ส ๑.๑ ม.๔/๑๐ รู้ เ รี ย ง ค ว า ม แ ก้ ก ร ะ ทู้ ธ ร ร ม และเข้าใจหลักการเขียน นักธรรมชั้นโท เรียงความแก้กระทู้ธรรม - ความหมายของเรียงความ นักธรรมชน้ั โท แก้กระท้ธู รรม - ทานองเรียงความแก้กระทู้ ธรรม - หลักเกณฑแ์ ตง่ กระท้ธู รรม

หลกั สตู รการศกึ ษาพระปริยตั ิธรรม แผนกสามัญศึกษา พ.ศ. ๒๕๕๘ สาระการเรยี นรธู้ รรม ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนปลาย หนา้ ๑๗ ตวั ชวี้ ัด/ผลการเรียนรู้ สาระการเรียนรู้แกนกลาง (เพมิ่ เติม) เน้อื หา/ความรู้ ทกั ษะ/กระบวนการ คุณลกั ษณะอันพงึ ประสงค์ - หลักสาหรับอธิบายกระทู้ ธรรม - รูปแบบการแต่งเรียงความ แก้กระทธู้ รรม - ตัวอย่างการแต่งเรียงความ แก้กระทู้ธรรม - กระทู้สุภาษิตท่ีควรท่องจา ประกอบดว้ ย ปมาทวรรค หมวดประมาท ปาปวรรค หมวดบาป ปคุ คฺ ลวรรค หมวดบคุ คล ปญุ ญวรรค หมวดบญุ มัจจุวรรค หมวดความตาย วาจาวรรค หมวดวาจา วริ ิยวรรค หมวดความเพียร สัทธาวรรค หมวดศรทั ธา สลี วรรค หมวดศีล เสวนาวรรค หมวดคบหา หมายเหตุ : ในชอ่ งทกั ษะ/กระบวนการ และชอ่ งคณุ ลักษณะอันพึงประสงค์ สถานศึกษาสามารถกาหนดเองได้ตาม ความเหมาะสมของเนอ้ื หาทีส่ อน และคุณลักษณะท่ีสถานศกึ ษาพึงประสงค์

หลักสูตรการศึกษาพระปรยิ ตั ิธรรม แผนกสามญั ศึกษา พ.ศ. ๒๕๕๘ สาระการเรียนรู้ธรรม ระดบั มธั ยมศึกษาตอนปลาย หนา้ ๑๘ แบบวเิ คราะหค์ าอธิบายรายสาระการเรียนรรู้ ะดบั มัธยมศึกษาตอนปลาย (มัธยมศกึ ษาปีท่ี ๔-๖) สาระการเรียนรธู้ รรม กลมุ่ สาระการเรียนรู้สงั คมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม ชัน้ มัธยมศึกษาปีท่ี ๕ สาระที่ ๑ พระพุทธศาสนา มาตรฐาน ส ๑.๑ รูแ้ ละเขา้ ใจประวัติ ความสาคญั ศาสดา หลักธรรมของพระพุทธศาสนาและศาสนาอื่น มีศรัทธา ทถ่ี ูกตอ้ ง ยดึ มนั่ และปฏิบัติตามหลักธรรม เพือ่ อยรู่ ว่ มกันอย่างสันติสุข ตัวชว้ี ดั /ผลการเรียนรู้ สาระการเรยี นรู้แกนกลาง (เพมิ่ เติม) เน้ือหา/ความรู้ ทักษะ/กระบวนการ คณุ ลักษณะอนั พงึ ประสงค์ มาตรฐาน ส ๑.๑ ม.๕/๑ ธ ร ร ม วิ จ า ร ณ์ ส่ ว น ป ร มั ต ถ กระบวนการเรียนการสอน คุณลักษณะอันพงึ ประสงค์ วิเคราะห์หลักธรรมทาง ปฏิปทา ประกอบด้วย ประกอบด้วย พระพุทธศาสนาในธรรม ๑. นิพพิทา ความหนา่ ย - การเรยี นร้พู ุทธวธิ ีแบบ ๑. รกั ชาติ ศาสน์ กษัตรยิ ์ วิ จ า ร ณ์ ส่ ว น ป ร มั ต ถ ๒. วิราคะ ความสนิ้ กาหนดั อปุ มา-อปุ ไมย (การ ๒. ซื่อสตั ยส์ ุจรติ ปฏิปทา ๓. วิมตุ ติ ความหลดุ พน้ เปรียบเทยี บ) ๓. มีวนิ ัย ๔. วสิ ุทธิ ความหมดจด - การเรยี นรู้พุทธวธิ ีแบบ ๔. ใฝเ่ รียนรู้ ๕. สันติ ความสงบ ปจุ ฉา-วสิ ัชนา (การถาม- ๕. อยูอ่ ยา่ งพอเพยี ง ๖. นพิ พาน ความดบั ทุกข์ ตอบ) ๖. ม่งุ มน่ั ในการทางาน มาตรฐาน ส ๑.๑ ม.๕/๒ ธรรมวิจารณส์ ่วนสังสารวฏั - การเรยี นรู้พุทธวิธแี บบ ๗. รกั ความเป็นไทย วิเคราะห์หลักธรรมทาง คติ ๒ ธรรมสากัจฉา (การสนทนา) ๘. มจี ิตสาธารณะ พระพุทธศาสนาในธรรม ๑. ทุคติ - การเรยี นรพู้ ุทธวธิ ีแบบ ๙. สถานศึกษาเพ่มิ เตมิ วจิ ารณส์ ว่ นสงั สารวัฏ ๒. สุคติ อริยสัจ ๔ (กาหนดปญั หา, ๑๐. ………………………………… มาตรฐาน ส ๑.๑ ม.๕/๓ สมถกัมมฏั ฐานและ ตง้ั สมมตุ ิฐาน, ทดลอง, ฯลฯ วิเคราะห์หลักธรรมทาง พระพุทธคุณกถา วิเคราะห์ สรปุ ) พระพุทธศาสนาในสมถ - ความหมายของกมั มฏั ฐาน - การเรยี นรู้พทุ ธวิธแี บบ กั ม มั ฏ ฐ า น แ ล ะ พ ร ะ - ความสาคญั ของกัมมัฏฐาน ไตรสิกขา (ระเบยี บวนิ ยั , พทุ ธคุณกถา - ความหมายของสมถ จติ ใจแน่วแน,่ แกป้ ัญหา กัมมัฏฐาน ถูกต้อง) - ความหมายของสมถภาวนา - การเรยี นร้พู ุทธวธิ แี บบ - เหตทุ ่ตี อ้ งฝกึ อบรมจิตใหเ้ ป็น พหสู ูต (ฟังมากๆ, เขียน สมาธิ มากๆ, ถามมากๆ, คิด ๑. หวั ใจสมถกมั มฏั ฐาน วิเคราะหม์ ากๆ) - นวิ รณ์ ๕ - การเรยี นรพู้ ุทธวธิ ีแบบ - หัวใจสมถกัมมฏั ฐานแก้ โยนโิ สมนสกิ าร (การทาไว้ นิวรณค์ รอบงา ในใจโดยแยกคาย, การใช้ - นิวรณ์ ๕ สงเคราะหเ์ ข้าใน ความคดิ อยา่ งถกู วิธ)ี จรติ - การเรยี นรู้พทุ ธวธิ แี บบ - กัมมัฏฐานอนั เป็นทส่ี บาย โยนโิ สมนสกิ าร (สร้าง - ฌาน ๒ ศรทั ธาและวธิ คี ดิ ให้กับ

หลกั สตู รการศกึ ษาพระปรยิ ตั ิธรรม แผนกสามญั ศึกษา พ.ศ. ๒๕๕๘ สาระการเรียนรู้ธรรม ระดบั มัธยมศึกษาตอนปลาย หน้า ๑๙ ตวั ชี้วดั /ผลการเรียนรู้ เนอ้ื หา/ความรู้ สาระการเรยี นร้แู กนกลาง คุณลกั ษณะอนั พงึ ประสงค์ (เพม่ิ เตมิ ) - ความหมายขององค์ธรรม ทกั ษะ/กระบวนการ ผเู้ รยี น) ในรปู ฌาน ๔ - องคฌ์ านท่เี ป็นคปู่ รับกับ - การเรยี นรพู้ ทุ ธวธิ แี บบ อิทธบิ าท ๔ (พอใจในสง่ิ ท่ี นวิ รณ์ ๕ เรียนร,ู้ พากเพียรตอ่ สง่ิ ท่ี ๒. สมถภาวนา เรยี นรเู้ สมอ, มุ่งมน่ั และเอา ใจใสต่ ่อสง่ิ ทีเ่ รยี นร,ู้ คิด - ธรรมอนั เป็นทตี่ ้งั ของ วเิ คราะห์ ไตรต่ รอง กอ่ น อารมณส์ มถภาวนา นาไปใช)้ - สติปฏั ฐาน ๔ - การปฏบิ ัติงานกลมุ่ - อารมณส์ มถกัมมฏั ฐาน - การสร้างความคดิ รวบยอด - การฝึกกระบวนการอา่ น ๔๐ - จริต ๖ คิด วเิ คราะห์ และเขียนสอ่ื - กมั มัฏฐานอันเป็นทสี่ บาย ความ - การแก้ปัญหา แก่จริต - การสรา้ งคาถาม-คาตอบ ที่ - นมิ ติ ๓ สอดคล้องกบั ปญั หา - การเจรญิ สมถกมั มฏั ฐาน - อื่นๆ (สถานศกึ ษาเพิ่มเตมิ ) - …………………………………… ๓ ระดบั ฯลฯ - สมาธิ ๓ ระดับ - ฌานสมาบตั ิ ๒ - ประโยชนข์ องการเจรญิ สมถภาวนา ๓. พระพุทธคณุ กถา - พระพทุ ธคุณสว่ นอตั ต สมบตั ิ - พระพทุ ธคุณสว่ นปรหติ สมบัติ - ความหมายของพระ พุทธคณุ กถา - พระพุทธคณุ โดยยอ่ ๒ - พระพุทธคณุ ๓ - พระพทุ ธคุณโดยยอ่ ๒ (อีก นัยหนงึ่ ) - พระพทุ ธคุณ ๙ - อธบิ ายพระพุทธคุณบทวา่ อรห - อธบิ ายพระพุทธคุณบทว่า สมมฺ าสมฺพทุ โฺ ธ - อธิบายพระพุทธคณุ บทว่า

หลกั สตู รการศกึ ษาพระปริยตั ิธรรม แผนกสามัญศึกษา พ.ศ. ๒๕๕๘ สาระการเรยี นรู้ธรรม ระดบั มัธยมศึกษาตอนปลาย หนา้ ๒๐ ตัวชี้วัด/ผลการเรียนรู้ เนอ้ื หา/ความรู้ สาระการเรยี นรแู้ กนกลาง คณุ ลักษณะอนั พงึ ประสงค์ (เพมิ่ เตมิ ) วชิ ฺชาจรณสมปฺ นโฺ น ทกั ษะ/กระบวนการ - อธิบายพระพุทธคุณบทวา่ มาตรฐาน ส ๑.๑ ม.๕/๔ สุคโต รู้และเข้าใจหลักการเขียน - อธิบายพระพุทธคณุ บทว่า เรียงความแก้กระทู้ธรรม โลกวทิ ู นักธรรมชน้ั เอก - อธบิ ายพระพุทธคณุ บทวา่ อนุตฺตโร ปรุ ิสทมมฺ สารถิ - อธบิ ายพระพุทธคณุ บทว่า สตถฺ า เทวมนสุ สฺ าน - อธบิ ายพระพทุ ธคณุ บทว่า พุทฺโธ - อธิบายพระพุทธคุณบทว่า ภควา เรียงความแกก้ ระทู้ธรรมนกั ธรรม ช้ันเอก - ความหมายของเรียงความแก้ กระทู้ธรรม - ทานองเรียงความแก้กระทู้ ธรรม - หลักเกณฑแ์ ต่งกระทูธ้ รรม - หลักสาหรับอธิบายกระทู้ ธรรม - รูปแบบการแต่งเรียงความแก้ กระทูธ้ รรม - ตัวอย่างการแต่งเรียงความ แกก้ ระทู้ธรรม - กระทู้สุภาษิตท่ีควรท่องจา ประกอบดว้ ย อัตตวรรค หมวดตน อปั ปมาทวรรค หมวดไม่ ประมาท กมั มวรรค หมวดกรรม กิเลสวรรค หมวดกเิ ลส ขันตวิ รรค หมวดอดทน จติ ตวรรค หมวดจิต ทานวรรค หมวดทาน ธัมมวรรค หมวดธรรม

หลักสูตรการศกึ ษาพระปรยิ ตั ิธรรม แผนกสามญั ศึกษา พ.ศ. ๒๕๕๘ สาระการเรียนร้ธู รรม ระดบั มัธยมศกึ ษาตอนปลาย หนา้ ๒๑ ตัวช้วี ดั /ผลการเรียนรู้ เนือ้ หา/ความรู้ สาระการเรยี นรแู้ กนกลาง คณุ ลักษณะอันพึงประสงค์ (เพมิ่ เติม) ปกณิ ณกวรรค หมวด ทักษะ/กระบวนการ เบ็ดเตลด็ ปญั ญาวรรค หมวดปญั ญา หมายเหตุ : ในชอ่ งทกั ษะ/กระบวนการ และชอ่ งคุณลักษณะอันพึงประสงค์ สถานศึกษาสามารถกาหนดเองได้ตาม ความเหมาะสมของเน้อื หาท่สี อน และคณุ ลกั ษณะที่สถานศกึ ษาพงึ ประสงค์

หลักสตู รการศึกษาพระปริยตั ิธรรม แผนกสามัญศึกษา พ.ศ. ๒๕๕๘ สาระการเรียนรูธ้ รรม ระดบั มัธยมศกึ ษาตอนปลาย หน้า ๒๒ แบบวเิ คราะหค์ าอธบิ ายรายสาระการเรยี นรู้ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย (มธั ยมศึกษาปีที่ ๔-๖) สาระการเรียนรธู้ รรม กลุ่มสาระการเรยี นรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชน้ั มธั ยมศกึ ษาปีท่ี ๖ สาระที่ ๑ พระพุทธศาสนา มาตรฐาน ส ๑.๑ รู้และเขา้ ใจประวตั ิ ความสาคัญ ศาสดา หลักธรรมของพระพุทธศาสนาและศาสนาอ่ืน มีศรัทธา ที่ถูกตอ้ ง ยดึ มน่ั และปฏบิ ตั ติ ามหลกั ธรรม เพ่อื อยูร่ ว่ มกนั อย่างสันตสิ ุข ตวั ชวี้ ัด/ผลการเรียนรู้ สาระการเรยี นรแู้ กนกลาง (เพม่ิ เตมิ ) เนอ้ื หา/ความรู้ ทกั ษะ/กระบวนการ คณุ ลกั ษณะอนั พึงประสงค์ มาตรฐาน ส ๑.๑ ม.๖/๑ วปิ สั สนากัมมัฏฐาน กระบวนการเรยี นการสอน คณุ ลักษณะอันพงึ ประสงค์ วิเคราะห์หลักธรรมทาง - ความหมายของวิปัสสนา ประกอบด้วย ประกอบดว้ ย พ ร ะ พุ ท ธ ศ า ส น า ใ น - ผเู้ จรญิ วิปสั สนากมั มัฏฐาน - การเรยี นรู้พุทธวธิ แี บบ ๑. รักชาติ ศาสน์ กษตั รยิ ์ วปิ ัสสนากัมมัฏฐาน พงึ รูจ้ กั ธรรม ๓ อปุ มา-อุปไมย (การ ๒. ซ่ือสัตยส์ ุจริต - ลกั ษณะ กิจ ผล เหตแุ ละ เปรยี บเทยี บ) ๓. มีวนิ ยั วิภาคของวปิ ัสสนา - การเรยี นรู้พุทธวธิ ีแบบ ๔. ใฝเ่ รียนรู้ - วิธเี จรญิ วิปสั สนา (ตามนยั ปจุ ฉา-วิสัชนา (การถาม- ๕. อยอู่ ย่างพอเพยี ง พระบาล)ี ตอบ) ๖. มุง่ ม่ันในการทางาน - วธิ ีเจริญวปิ สั สนา (ตามนัย - การเรยี นรูพ้ ุทธวิธีแบบธรรม ๗. รกั ความเป็นไทย อรรถกถา) สากัจฉา (การสนทนา) ๘. มจี ิตสาธารณะ - ปัจจเวกขณญาณ ๕ - การเรยี นรูพ้ ทุ ธวิธแี บบ ๙. สถานศึกษาเพิ่มเติม - อานสิ งสก์ ารเจรญิ วปิ ัสสนา อริยสจั ๔ (กาหนดปัญหา, ๑๐. ………………………………… มาตรฐาน ส ๑.๑ ม.๖/๒ วปิ ัลลาสกถา ตั้งสมมตุ ิฐาน, ทดลอง, ฯลฯ วิเคราะห์หลักธรรมทาง - ความหมายของวปิ ลั ลาส วิเคราะห์ สรุป) พระพุทธศาสนาในวิปัล - ความเป็นมาของวิปัลลาส - การเรยี นร้พู ุทธวิธีแบบ ลาส กถา กถา ไตรสกิ ขา (ระเบียบวินยั , - วิปลั ลาส ๓ จิตใจแนว่ แน,่ แก้ปญั หา - วิปลั ลาส ๔ ถูกต้อง) - ธรรมท่เี ป็นเครื่องถอน - การเรยี นรพู้ ทุ ธวิธีแบบ วิปัลลาส พหสู ตู (ฟงั มากๆ, เขยี น มาตรฐาน ส ๑.๑ ม.๖/๓ มหาสตปิ ฏั ฐานสตู ร มากๆ, ถามมากๆ, คิด วิเคราะห์หลักธรรมทาง - ความหมายมหาสตปิ ัฏฐาน วิเคราะหม์ ากๆ) พระพุทธศาสนาในมหาสติ - การเจรญิ สตปิ ัฏฐานเพ่ือผล - การเรยี นร้พู ุทธวธิ แี บบ ปฏั ฐานสูตร ๕ อย่าง โยนิโสมนสิการ (การทาไวใ้ น - ผเู้ จรญิ สติปฏั ฐานพึง ใจโดยแยกคาย, การใช้ ประกอบดว้ ยคณุ ธรรม ๓ ความคดิ อยา่ งถกู วิธ)ี - มหาสติปัฏฐาน ๔ - การเรยี นรู้พุทธวิธแี บบ - อานิสงสก์ ารเจรญิ โยนโิ สมนสกิ าร (สร้าง สตปิ ัฏฐาน ๔ ศรัทธาและวิธีคดิ ใหก้ ับ

หลักสตู รการศกึ ษาพระปริยตั ิธรรม แผนกสามญั ศกึ ษา พ.ศ. ๒๕๕๘ สาระการเรียนรู้ธรรม ระดบั มัธยมศกึ ษาตอนปลาย หนา้ ๒๓ ตัวช้ีวดั /ผลการเรยี นรู้ สาระการเรียนรูแ้ กนกลาง ทักษะ/กระบวนการ (เพมิ่ เติม) เนือ้ หา/ความรู้ คุณลักษณะอนั พงึ ประสงค์ ผูเ้ รยี น) มาตรฐาน ส ๑.๑ ม.๖/๔ คิรมิ านนทสตู ร - การเรยี นรู้พุทธวธิ ีแบบ วิเคราะห์หลักธรรมทาง - สัญญา ๑๐ อทิ ธิบาท ๔ (พอใจในส่ิงท่ี เรียนร,ู้ พากเพยี รตอ่ ส่งิ ที่ พระพุทธศาสนาในคิริมาน - อารมณ์ ๑๖ ชัน้ ในการ เรียนรเู้ สมอ, มงุ่ มน่ั และเอา ใจใสต่ ่อสง่ิ ท่ีเรยี นรู้, คิด นทสตู ร เจรญิ อานาปานสติ วิเคราะห์ ไตร่ตรอง ก่อน นาไปใช้) มาตรฐาน ส ๑.๑ ม.๖/๔ เรยี งความแก้กระท้ธู รรม - การปฏบิ ัติงานกลุ่ม - การสร้างความคดิ รวบยอด รู้และเข้าใจหลักการเขียน นกั เรียนชั้นเอก - การฝึกกระบวนการอ่าน คดิ วิเคราะห์ และเขยี นสอื่ ความ เรียงความแก้กระทู้ธรรม - ความหมายของเรียงความ - การแกป้ ัญหา - การสร้างคาถาม-คาตอบ ที่ นักธรรมชัน้ เอก แก้กระทธู้ รรม สอดคล้องกบั ปญั หา - อนื่ ๆ (สถานศึกษาเพมิ่ เติม) - ทานองเรียงความแก้กระทู้ - ……………………………………… ธรรม ฯลฯ - หลกั เกณฑแ์ ต่งกระทธู้ รรม - หลักสาหรับอธิบายกระทู้ ธรรม - รูปแบบการแต่งเรียงความ แก้กระทู้ธรรม - ตัวอย่างการแต่งเรียงความ แกก้ ระทู้ธรรม - กระทู้สุภาษิตที่ควรท่องจา ประกอบด้วย ปมาทวรรค หมวดประมาท ปาปวรรค หมวดบาป ปุคคฺ ลวรรค หมวดบคุ คล ปญุ ญวรรค หมวดบุญ มจั จุวรรค หมวดความตาย วาจาวรรค หมวดวาจา วิริยวรรค หมวดความเพียร สัทธาวรรค หมวดศรทั ธา สีลวรรค หมวดศลี เสวนาวรรค หมวดคบหา หมายเหตุ : ในชอ่ งทกั ษะ/กระบวนการ และชอ่ งคุณลักษณะอันพึงประสงค์ สถานศึกษาสามารถกาหนดเองได้ตาม ความเหมาะสมของเน้อื หาทส่ี อน และคุณลักษณะทส่ี ถานศกึ ษาพึงประสงค์

หลกั สูตรการศึกษาพระปรยิ ตั ิธรรม แผนกสามญั ศึกษา พ.ศ. ๒๕๕๘ สาระการเรียนรธู้ รรม ระดบั มัธยมศกึ ษาตอนปลาย หนา้ ๒๔ หนว่ ยการเรยี นรู้ธรรม ชั้นมัธยมศกึ ษาปที ี่ ๔ ลาดบั ที่ มาตรฐานการเรยี นรู้ ตัวชี้วดั /ผลการเรยี นรู้ ชอ่ื หน่วยการเรยี นรู้ ๑ ส ๑.๑ ม.๔/๑ ธรรมวิภาคปรเิ ฉทท่ี ๒ ฉกั กะ หมวด ๖ ๒ ส ๑.๑ ม.๔/๒ ธรรมวิภาคปริเฉทท่ี ๒ สตั ตกะ หมวด ๗ ๓ ส ๑.๑ ม.๔/๓ ธรรมวิภาคปรเิ ฉทที่ ๒ อฏั ฐกะ หมวด ๘ ๔ ส ๑.๑ ม.๔/๔ ธรรมวิภาคปริเฉทท่ี ๒ นวกะ หมวด ๙ ๕ ส ๑.๑ ม.๔/๕ ธรรมวิภาคปรเิ ฉทท่ี ๒ ทสกะ หมวด ๑๐ ๖ ส ๑.๑ ม.๔/๖ ธรรมวิภาคปรเิ ฉทท่ี ๒ เอกาทสกะ หมวด ๑๑ ๗ ส ๑.๑ ม.๔/๗ ธรรมวภิ าคปรเิ ฉทท่ี ๒ ทวาทสกะ หมวด ๑๒ ๘ ส ๑.๑ ม.๔/๘ ธรรมวภิ าคปริเฉทที่ ๒ เตรสกะ หมวด ๑๓ ๙ ส ๑.๑ ม.๔/๙ ธรรมวิภาคปรเิ ฉทท่ี ๒ ปัณณรสกะ หมวด ๑๕ ๑๐ ส ๑.๑ ม.๔/๑๐ เรียงความแก้กระทู้ธรรม นกั ธรรมชนั้ โท รวม ๑๐ หน่วยการเรียนรู้ จานวน ๑๐ ตวั ช้วี ดั /ผลการเรยี นรู้ หนว่ ยการเรยี นรู้ธรรม ชั้นมธั ยมศกึ ษาปที ่ี ๕ ลาดับที่ มาตรฐานการเรียนรู้ ตัวชวี้ ดั /ผลการเรยี นรู้ ชอ่ื หน่วยการเรยี นรู้ ๑ ส ๑.๑ ม.๒/๑ ธรรมวจิ ารณส์ ่วนปรมัตถปฏิปทา ๒ ส ๑.๑ ม.๒/๒ ธรรมวจิ ารณ์ส่วนสงั สารวฏั ๓ ส ๑.๑ ม.๒/๓ สมถกมั มัฏฐานและพระพุทธคุณกถา ๔ ส ๑.๑ ม.๒/๔ เรยี งความแก้กระทธู้ รรม นกั ธรรมชนั้ เอก รวม ๔ หน่วยการเรียนรู้ จานวน ๔ ตวั ช้ีวัด/ผลการเรียนรู้ หนว่ ยการเรยี นรู้ธรรม ชั้นมัธยมศกึ ษาปีท่ี ๖ ลาดบั ท่ี มาตรฐานการเรียนรู้ ตัวชว้ี ดั /ผลการเรียนรู้ ช่อื หน่วยการเรยี นรู้ ๑ ส ๑.๑ ม.๖/๑ วิปัสสนากัมมัฏฐาน ๒ ส ๑.๑ ม.๖/๒ วิปัลลาสกถา ๓ ส ๑.๑ ม.๖/๓ มหาสติปัฏฐานสูตร ๔ ส ๑.๑ ม.๖/๔ คริ มิ านนทสูตร ๕ ส ๑.๑ ม.๖/๕ เรยี งความแก้กระท้ธู รรม นักธรรมชน้ั เอก รวม ๕ หน่วยการเรยี นรู้ จานวน ๕ ตัวชี้วัด/ผลการเรยี นรู้

หลกั สตู รการศึกษาพระปรยิ ตั ิธรรม แผนกสามญั ศกึ ษา พ.ศ. ๒๕๕๘ สาระการเรียนรู้ธรรม ระดบั มัธยมศกึ ษาตอนปลาย หนา้ ๒๕ โครงสรา้ งสาระการเรียนรู้ธรรม ชั้นมัธยมศกึ ษาปที ี่ ๔ จานวน ๑.๐ หนว่ ยกิต เวลา ๔๐ ช่วั โมง (ภาคเรยี นที่ ๑ และ ๒) ช้ันมธั ยมศึกษาปีท่ี ๔ ภาคเรยี นท่ี ๑ สาระสาคัญ เวลา น้าหนกั (ชวั่ โมง) คะแนน ลาดบั ชื่อหนว่ ยการเรียนรู้ มาตรฐานการรยี นรู้ ศึกษาความสาคัญของหลักธรรมทาง ที่ /ตัวชี้วดั พระพุทธศาสนาในธรรมวิภาคปริเฉทที่ ๔ ๒๒ ๑ ธรรมวิภาคปริเฉทท่ี ๒ ส ๑.๑ ม.๔/๑ ๒ ฉักกะ หมวด ๖ ............... ............... ฉกั กะ หมวด ๖ - อภญิ ญา ๖ - อภิฐาน ๖ ๔ ๒๒ ๒ ธรรมวิภาคปริเฉทท่ี ๒ ส ๑.๑ ม.๔/๒ - จรติ ๖ ............... ............... สัตตกะ หมวด ๗ - ธรรมคณุ ๖ - สวรรค์ ๖ ๔ ๒๒ ๓ ธรรมวิภาคปริเฉทท่ี ๒ ส ๑.๑ ม.๔/๓ ศึกษาความสาคัญของหลักธรรมทาง ............... ............... อฏั ฐกะ หมวด ๘ พระพุทธศาสนาในธรรมวิภาคปริเฉทที่ ๒ สตั ตกะ หมวด ๗ ๖ ๒๔ ๔ ธรรมวิภาคปริเฉทที่ ๒ ส ๑.๑ ม.๔/๔ - อนุสัย ๗ ............... ............... นวกะ หมวด ๙ - เมถนุ สงั โยค ๗ - วญิ ญาณฐิติ ๗ ๒ ๑๐ ๕ เรียงความแกก้ ระทู้ธรรม ส ๑.๑ ม.๔/๑๐ - วสิ ุทธิ ๗ ศึกษาความสาคัญของหลักธรรมทาง พระพุทธศาสนาในธรรมวิภาคปริเฉทท่ี ๒ อฏั ฐกะ หมวด ๘ - อรยิ บุคคล ๘ - อวิชชา ๘ - วิชชา ๘ - สมาบตั ิ ๘ ศึกษาความสาคัญของหลักธรรมทาง พระพุทธศาสนาในธรรมวิภาคปริเฉทท่ี ๒ นวกะ หมวด ๙ - อนุปพุ พวิหาร ๙ - พทุ ธคุณ ๙ - โลกตุ ตรธรรม ๙ - วิปสั สนาญาณ ๙ - สังฆคุณ ๙ - สตั ตาวาส ๙ ศึกษาความสาคัญของหลักการเขียน

หลักสตู รการศึกษาพระปริยตั ิธรรม แผนกสามัญศึกษา พ.ศ. ๒๕๕๘ สาระการเรยี นรธู้ รรม ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนปลาย หน้า ๒๖ ลาดับ ชอื่ หน่วยการเรยี นรู้ มาตรฐานการรียนรู้ สาระสาคญั เวลา นา้ หนกั ที่ /ตวั ชีว้ ัด (ชว่ั โมง) คะแนน นกั ธรรมช้นั โท เรยี งความแกก้ ระทธู้ รรมนักธรรมชัน้ โท ............... ............... - ความหมายของเรียงความแก้กระทู้ รวมภาคเรยี นท่ี ๑ ๒๐ ๑๐๐ ธรรม - ทานองเรยี งความแก้กระทธู้ รรม - หลักเกณฑ์แตง่ กระทูธ้ รรม - หลักสาหรบั อธบิ ายกระทูธ้ รรม - รูปแบบการแตง่ เรยี งความแก้กระทู้ ธรรม - ตัวอย่างการแต่งเรียงความแก้กระทู้ ธรรม - กระท้สู ภุ าษิตท่ีควรท่องจา ประกอบด้วย ปมาทวรรค หมวดประมาท ปาปวรรค หมวดบาป ปคุ ฺคลวรรค หมวดบคุ คล ปญุ ญวรรค หมวดบญุ มจั จุวรรค หมวดความตาย วาจาวรรค หมวดวาจา วริ ิยวรรค หมวดความเพยี ร สทั ธาวรรค หมวดศรทั ธา สีลวรรค หมวดศีล เสวนาวรรค หมวดคบหา ชัน้ มธั ยมศึกษาปีที่ ๔ ภาคเรยี นท่ี ๒ สาระสาคญั เวลา นา้ หนัก (ชวั่ โมง) คะแนน ลาดับ ชื่อหนว่ ยการเรียนรู้ มาตรฐานการเรียนรู้ ศึกษาความสาคัญของหลักธรรมทาง ท่ี /ตัวชีว้ ดั พระพุทธศาสนาในธรรมวิภาคปริเฉทท่ี ๑๐ ๕๐ ๑ ธรรมวิภาคปริเฉทท่ี ๒ ส ๑.๑ ม.๔/๕ ๒ ทสกะ หมวด ๑๐ ทสกะ หมวด ๑๐ - อันตคาหิกทฏิ ฐิ ๑๐ ............... ............... - ทศพลญาณ ๑๐ - บารมี ๑๐ - มจิ ฉตั ตะ ๑๐ - สมั มตั ตะ ๑๐ - สังโยชน์ ๑๐ - สญั ญา ๑๐

หลกั สูตรการศกึ ษาพระปริยตั ิธรรม แผนกสามญั ศกึ ษา พ.ศ. ๒๕๕๘ สาระการเรียนร้ธู รรม ระดบั มธั ยมศึกษาตอนปลาย หน้า ๒๗ ลาดับ ชอ่ื หนว่ ยการเรียนรู้ มาตรฐานการเรยี นรู้ สาระสาคญั เวลา น้าหนัก ท่ี /ตวั ช้ีวัด (ชั่วโมง) คะแนน ๒ ธรรมวิภาคปริเฉทท่ี ๒ - สทั ธรรม ๑๐ เอกาทสกะ หมวด ๑๑ ส ๑.๑ ม.๔/๖ ศึกษาความสาคัญของหลักธรรมทาง ๒ ๑๐ พระพุทธศาสนาในธรรมวิภาคปริเฉทที่ ............... ............... ๓ ธรรมวิภาคปริเฉทท่ี ๒ ส ๑.๑ ม.๔/๗ ๒ เอกาทสกะ หมวด ๑๑ ทวาทสกะ หมวด ๑๒ - ปัจจยาการ ๑๑ ๒ ๑๐ ส ๑.๑ ม.๔/๘ ศึกษาความสาคัญของหลักธรรมทาง ............... ............... ๔ ธรรมวิภาคปริเฉทที่ ๒ พระพุทธศาสนาในธรรมวิภาคปริเฉทท่ี เตรสกะ หมวด ๑๓ ส ๑.๑ ม.๔/๙ ๒ ทวาทสกะ หมวด ๑๒ ๔ ๑๕ - กรรม ๑๒ ............... ............... ๕ ธรรมวิภาคปริเฉทที่ ๒ ศึกษาความสาคัญของหลักธรรมทาง ปัณณรสกะ หมวด ๑๕ พระพุทธศาสนาในธรรมวิภาคปริเฉทที่ ๒ ๑๕ ๒ เตรสกะ หมวด ๑๓ ............... ............... รวมภาคเรยี นท่ี ๒ - ธุดงค์ ๑๓ ศึกษาความสาคัญของหลักธรรมทาง ๒๐ ๑๐๐ พระพุทธศาสนาในธรรมวิภาคปริเฉทที่ ๒ ปณั ณรสกะ หมวด ๑๕ - จรณะ ๑๕ หมายเหตุ : ในชอ่ งจานวนเวลา/ชั่วโมง .............. และช่องน้าหนักคะแนน .............. สถานศึกษาสามารถกาหนดได้ ตามความเหมาะสมของเน้ือหาที่สอน แต่ไม่เกินจานวนชั่วโมงและน้าหนักคะแนนที่หน่วยกิตกาหนด ในภาคการศึกษาน้นั ๆ

หลักสูตรการศึกษาพระปริยตั ิธรรม แผนกสามัญศึกษา พ.ศ. ๒๕๕๘ สาระการเรียนรูธ้ รรม ระดบั มัธยมศกึ ษาตอนปลาย หน้า ๒๘ โครงสร้างสาระการเรยี นรู้ธรรม ชั้นมัธยมศกึ ษาปีท่ี ๕ จานวน ๑.๐ หน่วยกิต เวลา ๔๐ ชวั่ โมง (ภาคเรียนที่ ๑ และ ๒) ชั้นมัธยมศึกษาปีท่ี ๕ ภาคเรยี นที่ ๑ ลาดบั ชือ่ หน่วยการเรยี นรู้ มาตรฐานการเรียนรู้ สาระสาคัญ เวลา นา้ หนกั ท่ี /ตัวชว้ี ดั (ชั่วโมง) คะแนน ๑ ธรรมวจิ ารณส์ ่วน ส ๑.๑ ม.๕/๑ ศึกษาความสาคัญของหลักธรรมทาง ๑๐ ๔๐ ปรมัตถปฏปิ ทา พ ร ะ พุ ท ธ ศ า ส น า ใ น ธ ร ร ม วิ จ า ร ณ์ ส่ ว น ปรมตั ถปฏิปทา ............... ............... ๑. นพิ พทิ า ความหน่าย ๒. วริ าคะ ความสิ้นกาหนัด ๓. วิมุตติ ความหลดุ พ้น ๔. วิสุทธิ ความหมดจด ๕. สันติ ความสงบ ๖. นพิ พาน ความดับทกุ ข์ ๒ ธรรมวิจารณส์ ว่ น ส ๑.๑ ม.๕/๒ ศึกษาความสาคัญของหลักธรรมทาง ๘ ๕๐ สังสารวฏั พ ร ะ พุ ท ธ ศ า ส น า ใ น ธ ร ร ม วิ จ า ร ณ์ ส่ ว น สังสารวฏั ............... ............... คติ ๒ ๑. ทุคติ ๒. สุคติ ๓ เรียงความแก้กระทู้ ส ๑.๑ ม.๕/๔ ศึกษาความสาคัญของหลักการเขียน ๒ ๑๐ ธรรมนกั ธรรมชนั้ เอก เรียงความแกก้ ระทธู้ รรมนกั ธรรมชน้ั เอก - ความหมายของเรยี งความแกก้ ระทู้ ............... ............... ธรรม - ทานองเรยี งความแก้กระทธู้ รรม - หลักเกณฑแ์ ตง่ กระทู้ธรรม - หลกั สาหรบั อธบิ ายกระทู้ธรรม - รูปแบบการแต่งเรียงความแกก้ ระทู้ ธรรม - ตวั อยา่ งการแต่งเรยี งความแกก้ ระทู้ ธรรม - กระทู้สภุ าษติ ทีค่ วรทอ่ งจา ประกอบดว้ ย อตั ตวรรค หมวดตน อปั ปมาทวรรค หมวดไมป่ ระมาท กัมมวรรค หมวดกรรม

หลกั สตู รการศึกษาพระปรยิ ตั ิธรรม แผนกสามัญศึกษา พ.ศ. ๒๕๕๘ สาระการเรียนรธู้ รรม ระดบั มธั ยมศึกษาตอนปลาย หนา้ ๒๙ ลาดบั ช่อื หน่วยการเรียนรู้ มาตรฐานการเรยี นรู้ สาระสาคญั เวลา น้าหนกั ท่ี /ตวั ชว้ี ดั (ช่ัวโมง) คะแนน กิเลสวรรค หมวดกเิ ลส รวมภาคเรยี นที่ ๑ ขันตวิ รรค หมวดอดทน ๒๐ ๑๐๐ จิตตวรรค หมวดจิต ทานวรรค หมวดทาน ธมั มวรรค หมวดธรรม ปกณิ ณกวรรค หมวดเบด็ เตล็ด ปญั ญาวรรค หมวดปัญญา ชั้นมัธยมศึกษาปีท่ี ๕ ภาคเรยี นที่ ๒ สาระสาคญั เวลา นา้ หนัก (ชัว่ โมง) คะแนน ลาดับ ช่อื หนว่ ยการเรยี นรู้ มาตรฐานการเรียนรู้ ศึ ก ษ า ค ว า ม ส า คั ญ ข อ ง ห ลั ก ธ ร ร ม ท า ง ๑๐๐ ท่ี /ตวั ช้ีวัด พระพุทธศาสนาในสมถกัมมัฏฐานและ ๒๐ ๑ สมถกัมมฏั ฐานและ ส ๑.๑ ม.๕/๓ พระพทุ ธคุณกถา ............... พระพทุ ธคุณกถา - ความหมายของกมั มฏั ฐาน ............... - ความสาคญั ของกัมมฏั ฐาน - ความหมายของสมถกัมมฏั ฐาน - ความหมายของสมถภาวนา - เหตทุ ต่ี อ้ งฝึกอบรมจติ ใหเ้ ปน็ สมาธิ ๑. หวั ใจสมถกมั มฏั ฐาน - นวิ รณ์ ๕ - หัวใจสมถกัมมฏั ฐานแกน้ วิ รณ์ ครอบงา - นิวรณ์ ๕ สงเคราะหเ์ ขา้ ในจรติ - กัมมฏั ฐานอันเปน็ ทส่ี บาย - ฌาน ๒ - ความหมายขององคธ์ รรมในรปู ฌาน ๔ - องคฌ์ านท่เี ปน็ คู่ปรับกับนวิ รณ์ ๕ ๒. สมถภาวนา - ธรรมอนั เป็นทตี่ ัง้ ของอารมณส์ มถ ภาวนา - สตปิ ฏั ฐาน ๔ - อารมณส์ มถกัมมัฏฐาน ๔๐ - จรติ ๖ - กัมมัฏฐานอนั เป็นทส่ี บายแกจ่ รติ

หลกั สูตรการศกึ ษาพระปรยิ ตั ิธรรม แผนกสามัญศึกษา พ.ศ. ๒๕๕๘ สาระการเรยี นร้ธู รรม ระดบั มธั ยมศึกษาตอนปลาย หน้า ๓๐ ลาดบั ชอ่ื หนว่ ยการเรียนรู้ มาตรฐานการเรียนรู้ สาระสาคญั เวลา น้าหนัก ท่ี /ตวั ช้ีวดั (ชัว่ โมง) คะแนน - นมิ ติ ๓ รวมภาคเรยี นท่ี ๒ - การเจรญิ สมถกมั มฏั ฐาน ๓ ระดับ ๒๐ ๑๐๐ - สมาธิ ๓ ระดบั - ฌานสมาบตั ิ ๒ - ประโยชนข์ องการเจริญสมถภาวนา ๓. พระพุทธคณุ กถา - พระพุทธคุณส่วนอัตตสมบตั ิ - พระพุทธคุณสว่ นปรหติ สมบตั ิ - ความหมายของพระพุทธคณุ กถา - พระพุทธคุณโดยยอ่ ๒ - พระพทุ ธคณุ ๓ - พระพทุ ธคณุ โดยยอ่ ๒ (อกี นยั หนง่ึ ) - พระพุทธคณุ ๙ - อธบิ ายพระพทุ ธคุณบทวา่ อรห - อธบิ ายพระพทุ ธคณุ บทว่า สมฺมาสมพฺ ุทฺโธ - อธบิ ายพระพทุ ธคุณบทว่า วิชชฺ าจรณสมปฺ นโฺ น - อธิบายพระพทุ ธคณุ บทวา่ สุคโต - อธิบายพระพทุ ธคุณบทวา่ โลกวิทู - อธิบายพระพุทธคุณบทวา่ อนตุ ฺตโร ปุริสทมมฺ สารถิ - อธิบายพระพทุ ธคุณบทว่า สตฺถา เทวมนสุ สฺ าน - อธิบายพระพทุ ธคณุ บทว่า พทุ โฺ ธ - อธิบายพระพทุ ธคณุ บทวา่ ภควา หมายเหตุ : ในช่องจานวนเวลา/ชั่วโมง .............. และช่องน้าหนักคะแนน .............. สถานศึกษาสามารถกาหนดได้ ตามความเหมาะสมของเนื้อหาท่ีสอน แต่ไม่เกินจานวนช่ัวโมงและน้าหนักคะแนนที่หน่วยกิตกาหนด ในภาคการศึกษาน้นั ๆ

หลักสูตรการศึกษาพระปริยตั ิธรรม แผนกสามญั ศึกษา พ.ศ. ๒๕๕๘ สาระการเรียนรู้ธรรม ระดบั มัธยมศกึ ษาตอนปลาย หนา้ ๓๑ โครงสรา้ งสาระการเรยี นรู้ธรรม ช้ันมัธยมศกึ ษาปีที่ ๖ จานวน ๑.๐ หน่วยกิต เวลา ๔๐ ช่ัวโมง (ภาคเรยี นท่ี ๑ และ ๒) ชั้นมัธยมศึกษาปที ่ี ๖ ภาคเรยี นท่ี ๑ ลาดับ ชื่อหนว่ ยการเรยี นรู้ มาตรฐานการเรยี นรู้ สาระสาคญั เวลา นา้ หนกั ที่ /ตัวชว้ี ัด (ช่ัวโมง) คะแนน ๑ วิปสั สนากัมมัฏฐาน ส ๑.๑ ม.๖/๑ ศึกษาความสาคัญของหลักธรรมทาง ๑๒ ๖๕ พระพุทธศาสนาในวิปสั สนากมั มัฏฐาน - ความหมายของวปิ สั สนา ............... ............... - ผเู้ จรญิ วปิ ัสสนากมั มฏั ฐานพึงรู้จกั ธรรม ๓ - ลกั ษณะ กิจ ผล เหตุและวภิ าคของ วปิ ัสสนา - วธิ ีเจรญิ วิปสั สนา (ตามนยั พระบาลี) - วธิ ีเจริญวิปสั สนา (ตามนยั อรรถ กถา) - ปจั จเวกขณญาณ ๕ - อานสิ งส์การเจรญิ วปิ ัสสนา ๒ วิปัลลาสกถา ส ๑.๑ ม.๖/๒ ศกึ ษาความสาคญั ของหลักธรรมทาง ๖ ๒๕ พระพทุ ธศาสนาในวปิ ัลลาสกถา - ความหมายของวิปลั ลาส - ความเปน็ มาของวิปลั ลาสกถา - วปิ ัลลาส ๓ - วปิ ัลลาส ๔ - ธรรมทีเ่ ป็นเคร่ืองถอนวิปลั ลาส ๓ เรียงความแกก้ ระทธู้ รรม ส ๑.๑ ม.๖/๕ ศึกษาความสาคัญของหลักการเขียน ๒ ๑๐ นกั ธรรมชน้ั เอก เรียงความแก้กระทู้ธรรมนักธรรมชั้น เอก ............... ............... - ความหมายของเรียงความแกก้ ระทู้ ธรรม - ทานองเรยี งความแกก้ ระทธู้ รรม - หลักเกณฑแ์ ต่งกระทธู้ รรม - หลกั สาหรบั อธิบายกระท้ธู รรม - รูปแบบการแตง่ เรียงความแกก้ ระทู้ ธรรม - ตัวอย่างการแตง่ เรยี งความแกก้ ระทู้ ธรรม - กระทสู้ ภุ าษติ ที่ควรท่องจา ประกอบด้วย

หลกั สูตรการศึกษาพระปรยิ ตั ิธรรม แผนกสามญั ศกึ ษา พ.ศ. ๒๕๕๘ สาระการเรียนรู้ธรรม ระดบั มธั ยมศึกษาตอนปลาย หน้า ๓๒ ลาดบั ช่อื หนว่ ยการเรยี นรู้ มาตรฐานการเรยี นรู้ สาระสาคญั เวลา นา้ หนกั ท่ี /ตัวชว้ี ดั (ชวั่ โมง) คะแนน ปมาทวรรค หมวดประมาท รวมภาคเรยี นที่ ๑ ปาปวรรค หมวดบาป ๒๐ ๑๐๐ ปคุ ฺคลวรรค หมวดบคุ คล ปุญญวรรค หมวดบญุ มจั จุวรรค หมวดความตาย วาจาวรรค หมวดวาจา วริ ิยวรรค หมวดความเพยี ร สัทธาวรรค หมวดศรทั ธา สีลวรรค หมวดศีล เสวนาวรรค หมวดคบหา ชั้นมัธยมศกึ ษาปีท่ี ๖ ภาคเรยี นท่ี ๒ ลาดับ ช่ือหนว่ ยการเรียนรู้ มาตรฐานการเรียนร/ู้ สาระสาคัญ เวลา น้าหนัก ที่ ตวั ช้ีวัด (ชว่ั โมง) คะแนน ๑ มหาสตปิ ัฏฐานสตู ร ส ๑.๑ ม.๖/๓ ศึกษาความสาคัญของหลักธรรมทาง ๑๒ ๖๕ พระพทุ ธศาสนาในมหาสตปิ ัฏฐานสตู ร - ความหมายมหาสติปฏั ฐาน ............... ............... - การเจรญิ สติปัฏฐานเพือ่ ผล ๕ อยา่ ง - ผู้เจรญิ สติปฏั ฐานพงึ ประกอบด้วย คณุ ธรรม ๓ - มหาสติปัฏฐาน ๔ - อานิสงส์การเจรญิ สติปฏั ฐาน ๔ ๒ คริ ิมานนทสตู ร ส ๑.๑ ม.๖/๔ ศึกษาความสาคัญของหลักธรรมทาง ๘ ๓๕ พระพทุ ธศาสนาในคิรมิ านนทสตู ร - สัญญา ๑๐ ............... ............... - อารมณ์ ๑๖ ชน้ั ในการเจรญิ อานาปานสติ รวมภาคเรยี นท่ี ๒ ๒๐ ๑๐๐ หมายเหตุ : ในช่องจานวนเวลา/ชั่วโมง .............. และช่องนา้ หนักคะแนน .............. สถานศกึ ษาสามารถกาหนดได้ ตามความเหมาะสมของเนื้อหาทีส่ อน แต่ไมเ่ กนิ จานวนชวั่ โมงและน้าหนักคะแนนที่หน่วยกิตกาหนด ในภาคการศึกษาน้ันๆ

หลกั สตู รการศึกษาพระปริยตั ิธรรม แผนกสามัญศกึ ษา พ.ศ. ๒๕๕๘ สาระการเรียนรู้ธรรม ระดบั มธั ยมศ การออกแบบหน่วยการเรียนรู้ สาระการเรยี นรู้ธรรม ช้นั มธั ยมศึกษาปที มาตรฐานการเรยี นรู้ ส ๑.๑ รู้และเข้าใจประวัตคิ วามสาคัญศาสดาหลกั ธรรมของพระ เพอ่ื อยู่รว่ มกนั อย่างสันติสุข ตวั ชี้วัด/ผลการเรียนรู้ ม.๔/๑ วเิ คราะห์หลักธรรมทางพระพุทธศาสนาในธรรมวภิ าคปร สาระการเรียนรู้ สาระสาคญั ชนิ้ งาน/ภาระงาน ประเด็นและ ศึกษาความสาคัญของหลักธรรมทาง ชน้ิ งาน (ใบความรู้) ได้แก่ ประเด็นประเม พระพุทธศาสนาในธรรมวิภาคปริเฉทที่ ๒ - ง า น เ ขี ย น / บ ท ค ว า ม เ ช่ น - หลักธรรมคา ฉกั กะ หมวด ๖ เ รี ย ง ค ว า ม จ ด ห ม า ย โ ค ล ง ทุกะ หมวด ๒ - อภญิ ญา ๖ กลอน การบรรยาย การเขียน - ใบงาน - อภฐิ าน ๖ ตอบ ฯลฯ - ตรวจแบบทด - จรติ ๖ - ภาพ/แ ผนภูมิ เช่น แผนผั ง - สนทนาซักถา - ธรรมคณุ ๖ แผนภูมิ วาดภาพ กราฟ ตาราง ความรู้ - ปิยรูป สาตรปู หมวดละหก ๑๐ หมวด ฯลฯ เกณฑ์ประเมิน - สวรรค์ ๖ - ส่ิงประดิษฐ์ เช่น งานประดิษฐ์ - ประเมนิ พฤติก งานแสดงนิทรรศการ หุ่นจาลอง - ประเมินใบงาน ฯลฯ - ประเมนิ ผลงา ภาระงาน (ใบงาน) ได้แก่ - ตอบขอ้ ซกั ถา - การพูด/รายงานปากเปล่า เช่น - ทดสอบหลังเร การท่อง การอ่าน กล่าวรายงาน เครอ่ื งมือประเม เขียนรายงาน โต้วาที นาเสนอ - แบบทดสอบก สัมภาษณ์ บทบาทสมมุตติ ฯลฯ - แบบประเมินใ - แบบประเมินผ - แบบสงั เกต

ศึกษาตอนปลาย หน้า ๓๐ ที่ ๔ ะพุทธศาสนาและศาสนาอน่ื มศี รัทธาทถี่ ูกต้องยึดมนั่ และปฏิบัตติ ามหลกั ธรรม ริเฉทท่ี ๒ ฉักกะ หมวด ๖ ะเกณฑ์ประเมิน การจดั กจิ กรรมการเรียนรู้ ชอ่ื หน่วย /เวลา มนิ เช่น การจดั กิจกรรมการเรยี นรู้ เช่น ธรรมวิภาคปริเฉทที่ ๒ าสอนในธรรมวิภาค - จดั กิจกรรมการเรียนรู้ด้วยกระบวนการสอน ฉักกะ หมวด ๖ ๒ พทุ ธวธิ ี ๙ รปู แบบ - จัดกิจกรรมการเรียนรู้ด้วยกระบวนการ จานวน.........ชั่วโมง ดสอบก่อนเรยี น ปฏิบัตงิ านกลมุ่ าม อภปิ ราย สรปุ องค์ - จัดกจิ กรรมการเรยี นรูด้ ้วยการสร้างความคิด รวบยอด เชน่ - จัดกิจกรรมการเรียนรู้ด้วยกระบวนการฝึก กรรม การอา่ น คิด วเิ คราะห์ และเขียนสื่อความ น - จัดกิจกรรมการเรียนรู้ด้วยกระบวนการ าน แก้ปัญหา ามได้ - จดั กจิ กรรมการเรียนรดู้ ว้ ยกระบวนการสร้าง รียน คาถาม-คาตอบ ทสี่ อดคล้องกบั ปัญหา มิน เชน่ - จัดกิจกรรมการเรียนรู้ด้วยกระบวนการอื่นๆ ก่อนเรยี น (ตามความเหมาะสม) ใบงาน ผลงาน

หลักสตู รการศกึ ษาพระปริยตั ธิ รรม แผนกสามญั ศึกษา พ.ศ. ๒๕๕๘ สาระการเรยี นรู้ธรรม ระดบั มัธยมศ การออกแบบหน่วยการเรียนรู้ สาระการเรียนรู้ธรรม ชนั้ มธั ยมศกึ ษาปที มาตรฐานการเรยี นรู้ ส ๑.๑ รแู้ ละเข้าใจประวัติความสาคัญศาสดาหลกั ธรรมของพระ เพื่ออยรู่ ว่ มกันอย่างสันติสขุ ตวั ชี้วัด/ผลการเรียนรู้ ม.๔/๒ วิเคราะห์หลักธรรมทางพระพุทธศาสนาในธรรมวิภาคปร สาระการเรียนรู้ สาระสาคัญ ชน้ิ งาน/ภาระงาน ประเด็นและ ศึกษาความสาคัญของหลักธรรมทาง ชน้ิ งาน(ใบความรู้)ไดแ้ ก่ ประเด็นประเมนิ -หลักธรรมคาสอ พระพุทธศาสนาในธรรมวิภาคปริเฉทที่ ๒ -งานเขียน/บทความ เชน่ ทกุ ะหมวด๒ -ใบงาน สตั ตกะ หมวด ๗ เรียงความ โคลง การบรรยาย การ -ตรวจแบบทดส -สนทนา ซักถาม - อนุสัย ๗ เขยี น ตอบ สรปุ องคค์ วามร เกณฑ์ประเมนิ เ - เมถุนสงั โยค ๗ -ภาพ เช่น ภาพวาด -ประเมินพฤตกิ -ประเมินใบงาน - วญิ ญาณฐติ ิ ๗ -ส่ิงประดิษฐ์ เชน่ งานแสดง -ประเมนิ ผลงาน -ตอบข้อซักถาม - วิสทุ ธิ ๗ นิทรรศการ หนนุ่ จาลอง -ทดสอบหลงั เรยี เคร่อื งมอื ประเม รายงาน(ใบงาน)ได้แก่ -แบบทดสอบกอ่ -แบบประเมินใบ -การพดู /รายงานปากเปล่า เช่น -แบบประเมินผ -แบบสังเกต การนาเสนอ การรอ่าน การทอ่ ง การสัมภาษณ์ บทบาทสมมตฯิ

ศึกษาตอนปลาย หน้า ๓๑ ที่ ๔ ะพุทธศาสนาและศาสนาอ่นื มีศรัทธาท่ถี ูกต้องยดึ ม่ันและปฏิบัตติ ามหลกั ธรรม ริเฉทท่ี ๒ สตั ตกะ หมวด ๗ ะเกณฑ์ประเมิน การจัดกิจกรรมการเรยี นรู้ ช่ือหน่วย นเช่น /เวลา อนในธรรมวิภาค์ การจัดกิจกรรมเรยี นร้เู ชน่ ธรรมวิภาคปริเฉทท่ี ๒ สอบก่อนเรียน ม อภปิ ราย -จัดกิจกรรมการเรยี นรู้ดว้ ยวิธกี ระบวนการสอน สตั ตกะ หมวด ๗ รู้ เช่น พุทธวิธี ๙รปู แบบ กรรม น -จัดกิจกรรมการเรยี นรดู้ ้วยกระบวนปฎบิ ัติงาน จานวน.........ช่ัวโมง น มได้ กล่มุ ยน มนิ เชน่ -จดั กิจกรรมการเรียนรู้ด้วยกระบวนการแกป้ ัญหา อนเรยี น บงาน -จัดกิจกรรการเรียนรดู้ ้วยกระบวนการ การสรา้ ง ผลงาน คาถาม-ตอบท่สี อดคล้องกับปญั หา -จัดกิจกรรมการเรียนรดู้ ว้ ยกระบวนการจัดราย งายกลุ่ม-เดยี่ ว

หลักสตู รการศึกษาพระปรยิ ตั ธิ รรม แผนกสามญั ศึกษา พ.ศ. ๒๕๕๘ สาระการเรยี นรู้ธรรม ระดบั มธั ยมศ การออกแบบหนว่ ยการเรยี นรู้ สาระการเรยี นรู้ธรรม ชัน้ มธั ยมศกึ ษาปที มาตรฐานการเรียนรู้ ส ๑.๑ รูแ้ ละเข้าใจประวัตคิ วามสาคัญศาสดาหลกั ธรรมของพระ เพื่ออยรู่ ว่ มกนั อย่างสนั ติสุข ตวั ชี้วดั /ผลการเรยี นรู้ ม.๔/๓ วเิ คราะหห์ ลกั ธรรมทางพระพุทธศาสนาในธรรมวภิ าคปร สาระการเรยี นรู้ สาระสาคัญ ชิ้นงาน/ภาระงาน ประเด็นและ ศึกษาความสาคัญของหลักธรรมทาง ชน้ิ งาน -ใบงาน -ตรวจสอบแบบ พระพุทธศาสนาในธรรมวิภาคปริเฉทที่ ๒ งานเขียน บทความ -ถาม-ตอบ -สรปุ องคค์ วามร อัฏฐกะ หมวด ๘ -เรยี งความ เขียนตอบ -ประเมนิ ใบงาน -ความเขา้ ใจ มอ - อรยิ บคุ คล ๘ -แผนผังภาพวาด เหล่านี้ -ตอบคาถามถกู - อวชิ ชา ๘ -ตาราง จริงของหลกั ธรร - วชิ ชา ๘ -งานแสดงนิทรรศการ - สมาบัติ ๘ -ภาพ วิถิทศั น์ -วดิ ีโอ แสดงถึงสื่อวิธี หรือบุคคล ตวั อย่าง

ศึกษาตอนปลาย หนา้ ๓๒ ที่ ๔ ะพุทธศาสนาและศาสนาอน่ื มีศรัทธาทีถ่ ูกต้องยึดม่นั และปฏบิ ตั ิตามหลักธรรม ริเฉทท่ี ๒ อฏั ฐกะ หมวด ๘ ะเกณฑ์ประเมนิ การจดั กิจกรรมการเรียนรู้ ช่อื หน่วย /เวลา บทดสอบก่อนเรยี น -จดั กิจกรรม -จัดนทิ รรศการ ธรรมวิภาคปริเฉทที่ ๒ รู้ -จัดกลุ่มแบ่งกลมุ่ คน้ ควา้ บุคคลตวั อย่าง อัฏฐกะ หมวด ๘ น -จดั แสดงผลงานหรืออรยิ บุคคลตัวอยา่ ง องทะลหุ ัวธรรม -บอกความหมายเหตผุ ลและเปรยี บเทียบความ จานวน.........ชั่วโมง ต่างเหมอื นกนั อย่างไร กต้องตามหลกั ธรรม -สรปุ แตล่ ะเรือ่ งอยา่ งสมเหตผุ ล รม

หลักสูตรการศึกษาพระปรยิ ตั ิธรรม แผนกสามัญศึกษา พ.ศ. ๒๕๕๘ สาระการเรยี นรู้ธรรม ระดบั มธั ยมศ การออกแบบหน่วยการเรียนรู้ สาระการเรียนรู้ธรรม ช้ันมัธยมศึกษาปีท มาตรฐานการเรยี นรู้ ส ๑.๑ รูแ้ ละเขา้ ใจประวตั คิ วามสาคัญศาสดาหลกั ธรรมของพระ เพอ่ื อยู่ร่วมกันอยา่ งสันติสุข ตัวช้วี ดั /ผลการเรียนรู้ ม.๔/๔ วเิ คราะหห์ ลักธรรมทางพระพุทธศาสนาในธรรมวภิ าคปร สาระการเรยี นรู้ สาระสาคัญ ช้ินงาน/ภาระงาน ประเด็นและ ศึกษาความสาคัญของหลักธรรมทาง ชนิ้ งาน(แบ่งกลมุ่ ) -ปนะเมินผลงาน พระพุทธศาสนาในธรรมวิภาคปริเฉทที่ ๒ -งานประดิษฐ์ภาพธรรมตามหัวข้อ -อภิปราย นวกะ หมวด ๙ ธรรม -สังเกตพฤตกิ รร - อนุปุพพวหิ าร ๙ - -ตอบข้อ ซกั ถาม - พุทธคุณ ๙ นาเสนอ. - โลกตุ ตรธรรม ๙ - วปิ สั สนาญาณ ๙ - สังฆคณุ ๙ - สตั ตาวาส ๙

ศึกษาตอนปลาย หนา้ ๓๓ ที่ ๔ ะพุทธศาสนาและศาสนาอนื่ มศี รัทธาที่ถกู ต้องยดึ มน่ั และปฏบิ ตั ิตามหลกั ธรรม ริเฉทท่ี ๒ นวกะ หมวด ๙ ะเกณฑป์ ระเมิน การจดั กจิ กรรมการเรยี นรู้ ชอ่ื หน่วย น /เวลา รม -จัดกิจกรรมการเรี ยนรู้ด้วยกระบวนการ ธรรมวิภาคปริเฉทที่ ๒ ม ปฎบิ ัตงิ านเปน็ กลมุ่ นวกะ หมวด ๙ -การส่ือความหมายจากนาม-รูปธรรม จานวน.........ช่ัวโมง

หลกั สตู รการศึกษาพระปริยตั ิธรรม แผนกสามัญศกึ ษา พ.ศ. ๒๕๕๘ สาระการเรียนรู้ธรรม ระดบั มัธยมศ การออกแบบหนว่ ยการเรียนรู้ สาระการเรียนรู้ธรรม ช้นั มัธยมศกึ ษาปที มาตรฐานการเรยี นรู้ ส ๑.๑ รู้และเขา้ ใจประวตั คิ วามสาคัญศาสดาหลกั ธรรมของพระ เพ่ืออยู่ร่วมกนั อย่างสันติสขุ ตัวช้วี ดั /ผลการเรียนรู้ ม.๔/๕ วิเคราะห์หลกั ธรรมทางพระพุทธศาสนาในธรรมวิภาคปร สาระการเรยี นรู้ สาระสาคัญ ชน้ิ งาน/ภาระงาน ประเดน็ และ ศึกษาความสาคัญของหลักธรรมทาง ชิ้นงาน(ใบความรู)้ ไดแ้ ก่ ประเด็นการปร พระพุทธศาสนาในธรรมวิภาคปริเฉทที่ ๒ -งานเขียน /บทความเช่นเรียงความ -หลักธรรมคา ทสกะ หมวด ๑๐ โคลง การบรรยาย การเขียนตอบ ทกุ ะ หมวด ๒ - อนั ตคาหกิ ทิฏฐิ ๑๐ -ภาพ เช่น ภาพวาด -ใบงาน - ทศพลญาณ ๑๐ -ส่ิ ง ป ร ะ ดิ ษ ฐ์ เ ช่ น ง า น แ ส ด ง -ตรวจแบบทดส - บารมี ๑๐ นิทรรศการ หนุ่ จาลอง -สนทนา ซักถา - มิจฉตั ตะ ๑๐ รายงาน(ใบงาน) ได้แก่ ความรู้ - สัมมัตตะ ๑๐ -การพูด/บทบาวนปากเปล่า เช่น เกณฑก์ ารประเ - สังโยชน์ ๑๐ การนาเสนอ การอา่ น การท่อง การ -ประเมินพฤติก - สัญญา ๑๐ สัมภาษณ์ บทบาทสมมติ -ประเมนิ ใบงาน - สัทธรรม ๑๐ -ประเมินผลงาน -ตอบขอ้ ซกั ถาม -ทดสอบหลงั เรีย เคร่อื งมอื ประเม -แบบทดสอบกอ่ -แบบประเมนิ ใบ -แบบประเมินผ -แบบสงั เกต

ศกึ ษาตอนปลาย หนา้ ๓๔ ท่ี ๔ ะพุทธศาสนาและศาสนาอน่ื มศี รัทธาที่ถกู ต้องยึดม่นั และปฏิบตั ิตามหลกั ธรรม รเิ ฉทที่ ๒ ทสกะ หมวด ๑๐ ะเกณฑ์ประเมนิ การจัดกจิ กรรมการเรยี นรู้ ชอ่ื หน่วย /เวลา ระเมนิ เช่น การจัดกจิ กรรม/การเรยี นรู้เช่น ธรรมวิภาคปริเฉทที่ ๒ สอนในธรรมวิภาค -จัดกิจกรรมการเรียนรู้ด้วยวิธีกระบวนการสอน ทสกะ หมวด ๑๐ พุทธวธิ ี ๙ รปู แบบ -จัดกิจกรรมการเรียนรู้ด้วยกระบวนการ จานวน.........ชั่วโมง สอบกอ่ นเรยี น ปฏบิ ตั งิ านกลุม่ ามอภิปรายสรุปองค์ -จัดกจิ กรรมการเรยี นรู้ด้วยกระบวนการฝึกอบรม การอา่ น การท่องจา เมิน เช่น -จัดกจิ กรรมการเรยี นรู้ดว้ ยการแก้ปญั หา กรรม -จัดกิจกรรมการเรีนรู้ด้วยกระบวนการสร้าง น คาถาม-ตอบท่ีสอดคลอ้ งกับปญั หา น -จัดกิจกรรมการเรียนร็ด้วยกระบวนการจัด มได้ รายงานเปน็ กลุ่ม-เดยี่ ว ยน มิน เช่น อนเรียน บงาน ผลงาน

หลกั สตู รการศึกษาพระปรยิ ตั ิธรรม แผนกสามญั ศกึ ษา พ.ศ. ๒๕๕๘ สาระการเรยี นรู้ธรรม ระดบั มธั ยมศ การออกแบบหนว่ ยการเรียนรู้ สาระการเรยี นรู้ธรรม ช้นั มัธยมศึกษาปีท มาตรฐานการเรียนรู้ ส ๑.๑ รู้และเขา้ ใจประวัติความสาคัญศาสดาหลกั ธรรมของพระ เพอ่ื อยู่ร่วมกันอยา่ งสนั ติสุข ตวั ชว้ี ัด/ผลการเรยี นรู้ ม.๔/๖ วเิ คราะหห์ ลักธรรมทางพระพุทธศาสนาในธรรมวภิ าคปร สาระการเรยี นรู้ สาระสาคญั ชิ้นงาน/ภาระงาน ประเดน็ และ ศึกษาความสาคัญของหลักธรรมทาง ชนิ้ งาน ประเด็นประเมิน -หลกั ธรรม เอก พระพทุ ธศาสนาในธรรมวภิ าคปริเฉทที่ ๒ เอ -การเขียนตอบ -ปจั จยาการ ๑๑ เกณฑก์ ารประเ กาทสกะ หมวด ๑๑ ภาระงาน -ประเมินพฤติก -ประเมินผลงาน - ปจั จยาการ ๑๑ -การอ่าน -ตอบขอ้ สักถาม -โต้วาที -การเขยี นรายงาน -ทาแบบฝกึ หัด

ศกึ ษาตอนปลาย หน้า ๓๕ ที่ ๔ ะพุทธศาสนาและศาสนาอ่นื มีศรัทธาท่ถี กู ต้องยึดมั่นและปฏบิ ัติตามหลักธรรม ริเฉทท่ี ๒ เอกาทสกะ หมวด ๑๑ ะเกณฑ์ประเมิน การจดั กจิ กรรมการเรยี นรู้ ชอ่ื หน่วย น /เวลา กาทสกะ หมวด ๑๑ ๑ -การนาเขา้ ส่บู ทเรียน ธรรมวิภาคปริเฉทท่ี ๒ เมิน กรรม *ยกตัวอย่างนักเทศน์ นักแสดงระดับชาติให้ เอกาทสกะ หมวด ๑๑ น มได้ นกั เรยี นฟงั -กิจกรรมการเรยี นร้ดู ้วยกระบวนการฝึก อ่าน คิด จานวน.........ชวั่ โมง วิเคราะห์ และเขียน

หลักสตู รการศกึ ษาพระปริยตั ธิ รรม แผนกสามญั ศกึ ษา พ.ศ. ๒๕๕๘ สาระการเรียนรู้ธรรม ระดบั มัธยมศ การออกแบบหน่วยการเรียนรู้ สาระการเรียนรู้ธรรม ช้นั มธั ยมศึกษาปที มาตรฐานการเรยี นรู้ ส ๑.๑ รแู้ ละเข้าใจประวัติความสาคัญศาสดาหลักธรรมของพระ เพือ่ อยู่ร่วมกันอย่างสนั ตสิ ุข ตัวชวี้ ดั /ผลการเรยี นรู้ ม.๔/๗ วเิ คราะห์หลักธรรมทางพระพุทธศาสนาในธรรมวภิ าคปร สาระการเรยี นรู้ สาระสาคัญ ชิ้นงาน/ภาระงาน ประเด็นและ ศึกษาความสาคัญของหลักธรรมทาง ชนิ้ งาน(ใบความรู้)ได้แก่ -เรือ่ งกรรมสาเห พระพุทธศาสนาในธรรมวิภาคปริเฉทท่ี ๒ -งานเขยี น 1 บทความ -ใหใ้ บงาน ทวาทสกะ หมวด ๑๒ -อภิปราย สรุปอ - กรรม ๑๒ -เกณฑป์ ระเมนิ -ประเมินพฤตกิ -ประเมนิ ผลงาน -ตอบปัญหา -ทดสอบก่อนเร -ทดสอบหลังเรีย -เครอื งมอื -สอ่ื ชมวีดิทัศน -ตรวจใบงาน -แบบสังเกต

ศึกษาตอนปลาย หน้า ๓๖ ที่ ๔ ะพุทธศาสนาและศาสนาอ่ืนมศี รัทธาทถ่ี ูกต้องยดึ มนั่ และปฏิบัติตามหลกั ธรรม ริเฉทท่ี ๒ ทวาทสกะ หมวด ๑๒ ะเกณฑ์ประเมิน การจดั กจิ กรรมการเรยี นรู้ ช่อื หน่วย หตุ ผลกรรม /เวลา องค์ความรู้ -จดั กิจกรรมกลุม่ ธรรมวิภาคปริเฉทท่ี ๒ น กรรม -เล่านิทานเร่ืองกรรมหรือชาดก. เรื่องกรรม ผล ทวาทสกะ หมวด ๑๒ น กรรม -ชมวีดทิ ศั น์ จานวน.........ช่วั โมง -จัด กิจก ร ร มก า ร เรี ย น รู้ ค า ถา ม คา ต อบ สอดคลอ้ งปัญหา รียน ยน น์

หลักสตู รการศึกษาพระปริยตั ิธรรม แผนกสามญั ศึกษา พ.ศ. ๒๕๕๘ สาระการเรยี นรู้ธรรม ระดบั มัธยมศ การออกแบบหน่วยการเรยี นรู้ สาระการเรยี นรู้ธรรม ชัน้ มธั ยมศกึ ษาปที มาตรฐานการเรยี นรู้ ส ๑.๑ รแู้ ละเขา้ ใจประวตั ิความสาคัญศาสดาหลักธรรมของพระ เพ่ืออยรู่ ว่ มกันอย่างสนั ตสิ ุข ตวั ชวี้ ดั /ผลการเรยี นรู้ ม.๔/๘ วเิ คราะหห์ ลักธรรมทางพระพุทธศาสนาในธรรมวภิ าคปร สาระการเรียนรู้ สาระสาคญั ชน้ิ งาน/ภาระงาน ประเด็นและ ศึกษาความสาคัญของหลักธรรมทาง -งานเขียน การเขียนตอบ ใบงาน เขา้ ร่วมปฏบิ ตั ธิ พระพุทธศาสนาในธรรมวภิ าคปรเิ ฉทท่ี ๒ เต -ภาพวาดภาพ ปฏบิ ัตปิ ระจาป -ทดสอบก่อนเร รสกะ หมวด ๑๓ -สิง่ ประดษิ ฐ์ งานแสดง นิทรรศการ -แบบทดสอบก่อ -ใบงาน - ธุดงค์ ๑๓ หุ่นลาลอง -ผลงาน สังเกต -บทบาทสมมตุ ิ สถานการณ์ -ทดสอบอารมณ ปฏบิ ัตใิ หเ้ ห็นตามสถานการจรงิ

ศึกษาตอนปลาย หน้า ๓๗ ที่ ๔ ะพุทธศาสนาและศาสนาอ่ืนมีศรัทธาท่ีถกู ต้องยึดมนั่ และปฏบิ ัตติ ามหลกั ธรรม รเิ ฉทที่ ๒ เตรสกะ หมวด ๑๓ ะเกณฑป์ ระเมนิ กจิ กรรมการเรยี นรู้ ชือ่ หน่วย /เวลา -ปฏบตั ิธรรม นั่ง ยนื เดิน นอน ธรรมวิภาคปริเฉทท่ี ๒ ธรรมหรือจดั กิจกรรม -วธิ ปี ฏบิ ตั ิ ปฏิบัตแิ ล้วเห็นจรงิ หรอื ไม่ เตรสกะ หมวด ๑๓ ปี -อธิบายวธิ ีปฏบิ ตั ิ จานวน.........ช่วั โมง รยี น -สอบอารมณ์ อนเรยี น -วธิ ีแก้นวิ รณ์ -จดั กล่มุ ปฏบิ ัติ -เดินจงกรม ๖ ระยะ ณ์

หลกั สูตรการศกึ ษาพระปริยตั ธิ รรม แผนกสามญั ศึกษา พ.ศ. ๒๕๕๘ สาระการเรียนรู้ธรรม ระดบั มัธยมศ การออกแบบหน่วยการเรียนรู้ สาระการเรียนรู้ธรรม ชั้นมธั ยมศึกษาปที มาตรฐานการเรยี นรู้ ส ๑.๑ รแู้ ละเข้าใจประวัตคิ วามสาคัญศาสดาหลักธรรมของพระ เพ่ืออย่รู ่วมกันอย่างสันติสุข ตวั ชวี้ ดั /ผลการเรยี นรู้ ม.๔/๙ วเิ คราะหห์ ลักธรรมทางพระพุทธศาสนาในธรรมวภิ าคปร สาระการเรียนรู้ สาระสาคัญ ช้ินงาน/ภาระงาน ประเด็นและ ศึกษาความสาคัญของหลักธรรมทาง ช้นิ งาน(แบง่ กลมุ่ ) -สงั เกตฟฤติกรร -ประเมนิ ผลงาน พระพุทธศาสนาในธรรมวิภาคปริเฉทที่ ๒ -สมดุ บนั ทึก. ตามหัวขอ้ ธรรม -ตอบข้อซักถาม ปัณณรสกะ หมวด ๑๕ ภาระงาน - จรณะ ๑๕ -นาเสนอ

ศึกษาตอนปลาย หน้า ๓๘ ที่ ๔ ะพุทธศาสนาและศาสนาอ่ืนมีศรัทธาท่ถี ูกต้องยึดม่นั และปฏิบตั ติ ามหลกั ธรรม รเิ ฉทที่ ๒ ปณั ณรสกะ หมวด ๑๕ ะเกณฑป์ ระเมิน การจัดกจิ กรรมการเรียนรู้ ชือ่ หน่วย รม /เวลา น ม -การจัดกิจกรรมการเรรียนรู้ด้วยการรับผิดชอบ. ธรรมวิภาคปริเฉทท่ี ๒ ด้วยการลงมอื ปฏบิ ัติ ปณั ณรสกะ หมวด ๑๕ -สามารถวิเคราะห์หลักธรรมลงสู่การปฏิบัติโดย นาไปใช้ในชีวิตประจาวันได้ จานวน.........ชวั่ โมง