คู่มือครู รายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี (การออกแบบและเทคโนโลยี) ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5

คมู่ อื ครรู ายวชิ าพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (การออกแบบและเทคโนโลย)ี แผนการจัดการเรยี นร้ทู ี่ 2 91 โครงงานกบั การแก้ปญั หา กจิ กรรม 2.2 การตดั สนิ ใจเลือกปัญหาจากสถานการณท์ ่สี นใจ เพ่ือพฒั นาโครงงาน ใหน้ ักเรียนส�ำ รวจสถานการณ์ที่สนใจ ระบปุ ัญหา และตดั สนิ ใจเลอื กปญั หาทน่ี กั เรยี นสนใจ ในการพฒั นาโครงงาน แนวค�ำ ตอบ ผสู้ อนอาจใชผ้ ลงานผเู้ รยี นหรอื ใชก้ รณศี กึ ษา โครงงานเกา้ อช้ี ว่ ยพยงุ ประกอบการอธบิ าย สถานการณ์ทส่ี นใจ ตวั อยา่ งสถานการณ์ ในปัจจุบันประเทศไทยมีแนวโน้มจำ�นวนประชากรผู้สูงอายุเพิ่มขึ้นอย่างต่อเน่ือง เน่ืองจาก การเปลี่ยนแปลงในหลายด้าน รวมท้ังความก้าวหน้าด้านการแพทย์ ส่งผลให้ประชากรมีอายุ ยนื ยาวขนึ้ จงึ ท�ำ ใหป้ ระเทศไทยกา้ วเขา้ สสู่ งั คมผสู้ งู อายุ (aging society) เมอื่ ผสู้ งู อายมุ อี ายทุ ม่ี ากขน้ึ จึงเกิดการเปล่ียนแปลงของสภาพร่างกายที่เส่ือมลง และมักมีปัญหาสุขภาพหลายด้านตามมา เช่น ปัญหาการทรงตัวหรือการเคล่ือนไหวร่างกายที่ยากลำ�บากขึ้น ปัญหาในเรื่องความจำ� ซ่ึงอาจทำ�ให้ ลืมรับประทานยา ความต้านทานต่อโรคลดลง การสูญเสียการได้ยิน สายตาที่พร่ามัว การกลั้นการ ขับถ่ายไม่อยู่ ปัญหาสุขภาพดังกล่าวส่งผลต่อการใช้ชีวิตประจำ�วัน โดยส่งผลกระทบต่อจิตใจของ ผู้สูงอายุ ท�ำ ใหเ้ กิดความวิตกกังวล สูญเสียความมนั่ ใจในตนเอง จนอาจเกิดภาวะซมึ เศรา้ และแยกตวั จากสงั คม ความเสอื่ มดา้ นสขุ ภาพจงึ ท�ำ ใหผ้ สู้ งู อายไุ มส่ ามารถท�ำ งานได้ จงึ ตอ้ งพงึ่ พาผอู้ น่ื และตอ้ งการ ผูด้ แู ล ประกอบกับสภาพสงั คมปัจจุบนั ทีน่ ิยมเปน็ ครอบครวั เดยี วมากยง่ิ ขึ้น ทำ�ใหผ้ สู้ ูงอายมุ แี นวโน้ม อย่คู นเดียวหรอื ต้องพ่ึงพาตนเองมากข้นึ การระบุปญั หาภายใตส้ ถานการณ์ทส่ี นใจ ตวั อย่างการระบปุ ัญหา ปญั หาดา้ นสุขภาพ ปญั หาการทรงตวั หรอื การเคล่อื นไหวรา่ งกายทยี่ ากล�ำ บากข้นึ ปัญหาในเรื่องความจำ� ความต้านทานต่อโรคลดลง การสญู เสียการได้ยิน สายตาพร่ามัว การกลน้ั การขับถา่ ยไม่อยู่ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

92 แผนการจัดการเรียนรทู้ ่ี 2 คมู่ อื ครรู ายวชิ าพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (การออกแบบและเทคโนโลย)ี โครงงานกับการแก้ปญั หา ปญั หาดา้ นจติ ใจ ความวิตกกงั วล การสญู เสียความมน่ั ใจในตนเอง ภาวะซึมเศร้าแยกตัวจากสังคม ปญั หาดา้ นสงั คม ไม่มรี ายได้ ตอ้ งการผูด้ ูแล จำ�เปน็ ต้องอยูค่ นเดียว และต้องพงี่ พาตนเอง ผังก้างปลาแสดงความเชื่อมโยงปัญหาของผ้สู งู อายุ ดา นรา งกาย การกลั้นการขบั ถายไมอยู ปญ หา ของ ปัญหาการไดย ิน ปญั หาการมองเหน็ ผูสงู อายุ ความดันโลหติ สงู เบาหวาน การสญู เสียการทรงตวั ปญั หาโรคประจําตวั โรคหลอดเลือด ความวิตกกังวล ภาวะซึมเศรา ขาดรายได ดานจติ ใจ การนอนไมหลบั ขาดผูดแู ล ดา นสังคม เมอื่ พจิ ารณาจะเหน็ วา่ ปญั หาดา้ นรา่ งกายทเี่ สอื่ มลงของผสู้ งู อายุ สง่ ผลใหเ้ กดิ ปญั หาดา้ นจติ ใจ และปัญหาด้านสังคมตามมา ดังน้ันการแก้ไขปัญหาด้านสุขภาพของผู้สูงอายุ หรือการลดข้อจำ�กัด ในการใช้ชีวติ ของผู้สงู อายุทเ่ี กิดจากปัญหาด้านสขุ ภาพ จงึ อาจลดปญั หาอ่นื ๆ ตามมาได้ จากปญั หาดา้ นสขุ ภาพของผสู้ งู อายุ ปญั หาหนง่ึ ทส่ี ง่ ผลกระทบตอ่ การใชช้ วี ติ ของผสุ้ งู อายุ คอื ปัญหาการสูญเสียการทรงตัว เม่ือผู้สูงอายุมีอายุมากข้ึนร่างกายเกิดการเส่ือมโทรมลงจากกระบวน การชราภาพ การคดิ การเคลอ่ื นไหวรา่ งกายชา้ ลง รวมทงั้ โรคขอ้ เสอ่ื มในผสู้ งู อายุ ท�ำ ใหผ้ สู้ งู อายทุ รงตวั ไมด่ ี เสยี หลกั ไดง้ า่ ย ลกุ นงั่ ล�ำ บาก เมอ่ื เดนิ ไปในพน้ื ทต่ี า่ งระดบั หรอื พน้ื ทท่ี ล่ี นื่ ท�ำ ใหเ้ กดิ อบุ ตั เิ หตุ หรอื ล่ืนล้มได้ง่าย ซึ่งก่อให้เกิดอันตรายแก่ผู้สูงอายุ ซ่ึงส่งผลให้การใช้ชีวิตได้ลำ�บาก เช่น การลุกขึ้นยืน จากเก้าอี้ การเดนิ การข้ึนลงบันได สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

คมู่ อื ครรู ายวชิ าพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (การออกแบบและเทคโนโลย)ี แผนการจดั การเรียนรทู้ ่ี 2 93 โครงงานกับการแกป้ ญั หา ปัญหาที่เลอื กเปน็ หัวขอ้ ของโครงงาน ปัญหาการลุกขึน้ ยนื จากเก้าอ้ีของผู้สูงอายุ เหตผุ ลในการเลือกปัญหา การที่ผู้สูงอายุต้องลุกข้ึนยืนจากเก้าอ้ี มักจะมีอาการปวดข้อเข่าร่วมด้วยอย่างหลีกเล่ียงไม่ได้ ผู้สูงอายุบางรายมีอาการข้อเข่าเส่ือมโดยข้อจะมีการปวดและอักเสบเมื่อมีการเคล่ือนไหว ซ่ึงทำ�ให้ เส่ียงต่อการหกล้ม เนื่องจากการเปลี่ยนท่าดังกล่าวต้องใช้แรงอย่างมากโดยเฉพาะอย่างย่ิง แรงของ กล้ามเนื้อขา ดังนั้นจึงเป็นอุปสรรคสำ�คัญท่ีทำ�ให้ผู้สูงอายุกลัวการหกล้มและไม่สามารถดำ�เนินชีวิต อย่างอิสระได้ จึงเป็นปัญหาท่ีควรนำ�มาแก้ไขเพื่อเพ่ิมศักยภาพในการดำ�เนินชีวิตของผู้สูงอายุและ ลดภาระจากผู้ดูแล กจิ กรรม 2.3 การก�ำ หนดกรอบแนวคิดและขอบเขต ของปญั หาในการท�ำ โครงงาน ให้นักเรียนวิเคราะห์รายละเอียดของปัญหาท่ีได้เลือกไว้ในกิจกรรมที่ 2.2 โดยอาจใช้ การต้ังคำ�ถาม 5W1H หรือการวิเคราะห์ด้วยผังก้างปลา เพ่ือกำ�หนดขอบเขตของปัญหาให้มี ความชัดเจน ในการทำ�โครงงาน แนวค�ำ ตอบ ปญั หาทส่ี นใจ ปัญหาการลุกข้นึ ยืนจากเกา้ อี้ของผสู้ ูงอายุ การวเิ คราะห์รายละเอียดของปัญหา จากตัวอย่างปัญหาการลุกข้ึนยืนจากเก้าอี้ของผู้สูงอายุหากนำ�มาวิเคราะห์ด้วยการตั้งคำ�ถาม 5W1H ตวั อย่างคำ�ตอบที่เปน็ ไปได้ สามารถแสดงได้ดังตารางข้างลา่ ง สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

94 แผนการจัดการเรียนรทู้ ่ี 2 คมู่ อื ครรู ายวชิ าพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (การออกแบบและเทคโนโลย)ี โครงงานกับการแก้ปญั หา คำ�ถาม 5W 1H ตัวอยา่ งค�ำ ตอบ ปัญหาหรอื ความต้องการเกดิ ขนึ้ กับใคร ผสู้ งู อายุที่ประสบปัญหาการลกุ ขนึ้ ยืนจากเก้าอี้ (Who) หรอื ผู้สูงอายทุ ี่มอี าการปวดขอ้ เขา่ ขณะลุก-น่งั ปัญหาหรอื ความตอ้ งการนี้เกิดขน้ึ ทีไ่ หน บา้ นหรอื สถานทที่ ี่มีผูส้ งู อายอุ าศัยอยู่ (Where) ปญั หาหรอื ความต้องการเกดิ ขนึ้ เมื่อใด เมอื่ ผสู้ ูงอายุตอ้ งการลุกขึน้ ยนื จากเกา้ อดี้ ้วย (When) ตนเอง ปญั หาหรือความตอ้ งการคอื อะไร ผสู้ งู อายมุ ปี ัญหาในการลุกขึ้นยืนจากเกา้ อี้ ผ้สู งู (What) อายเุ คลื่อนไหวไดช้ ้าลง เคลอ่ื นไหวร่างกายไม่ สมั พนั ธ์กนั ท�ำ ใหเ้ สยี การทรงตัวไดง้ ่าย ทำ�ไมจงึ เกดิ ปัญหาหรือความต้องการ ผ้สู ูงอายุเสียการทรงตัว เม่อื ลุกขน้ึ ยนื จากเกา้ อ้ี (Why) จากกระบวนการชราภาพ การแก้ปญั หาหรอื ความตอ้ งการน้จี ะท�ำ ตอ้ งการช่วยใหผ้ ู้สูงอายุท่มี ีปญั หาการลุกขึ้น อย่างไร (How) ยืนจากเก้าอ้ดี ว้ ยตนเองได้สะดวกขน้ึ และ ปลอดภัยในกรณีทไ่ี มม่ ผี ้ดู แู ล กรอบแนวคดิ และขอบเขตของปญั หา ต้องการวิธีการหรือแนวทางท่ีช่วยให้ผู้สูงอายุลุกข้ึนยืนจากเก้าอ้ีโดยไม่ต้องมีผู้ช่วย มีความ สะดวกสบาย และปลอดภยั ในการใชง้ าน ซง่ึ อาจมองประเด็น ในเรื่องความสะดวกสบาย คือ ช่วยผ่อนแรงในการลุกข้ึนยืน และมีความสะดวก ในการเคลื่อนยา้ ย ในเร่ืองความปลอดภัยในการใช้งาน คือ ไม่เกิดอันตรายหรือส่งผลให้เกิดการบาดเจ็บ จากการใชง้ าน สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

คมู่ อื ครรู ายวชิ าพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (การออกแบบและเทคโนโลย)ี แผนการจดั การเรียนรทู้ ี่ 2 95 โครงงานกบั การแก้ปัญหา กิจกรรม 2.4 การรวบรวมขอ้ มลู ท่ีเก่ยี วข้องกบั โครงงาน ใหน้ กั เรยี นก�ำ หนดหวั ขอ้ ในการสบื คน้ ขอ้ มลู ทสี่ อดคลอ้ งกบั ปญั หา ตอ่ จากนน้ั สบื คน้ สรปุ และ น�ำ เสนอขอ้ มูลโดยเลือกใช้รูปแบบผงั กราฟกิ ทีเ่ หมาะสม และมีรายละเอียดทชี่ ดั เจน แนวคำ�ตอบ จากกจิ กรรม 2.3 ซึง่ ไดก้ ำ�หนดขอบเขตของปญั หา คือ ตอ้ งการวิธกี ารหรอื แนวทางท่ีช่วยให้ ผู้สูงอายุลุกขึ้นยืนจากเก้าอี้โดยไม่ต้องมีผู้ช่วย มีความสะดวกสบาย และปลอดภัยในการใช้งาน จึงก�ำ หนดการรวบรวมข้อมูลทีเ่ กย่ี วขอ้ งกบั โครงงาน ดังนี้ ประเด็นในการสืบคน้ ข้อมูล ลกั ษณะทางกายภาพของผสู้ ูงอายุ ลักษณะของเกา้ อี้ ผลกระทบของปญั หาทเ่ี กิดขนึ้ กบั ผูส้ งู อายุ วธิ กี ารช่วยพยงุ ตวั ผ้สู ูงอายใุ นสถานการณต์ า่ ง ๆ การสรปุ ขอ้ มลู ท่สี บื ค้น ตัวอย่างแผนท่ีความคิดแสดงความเชื่อมโยงของข้อมูลผู้สูงอายุเสียการทรงตัวเมื่อลุกข้ึนยืน จากเก้าอ้ี ข�อมูลขนาดสดั สว� นร�างกาย ผลกระทบ เกิดอบุ ัติเหตแุ ละบาดเจ็บ ลกั ษณะการน่งั และลุกขนึ้ ยนื ผูส� งู อายุไม�สามารถช�วยเหลอื ตนเองได� ความมัน่ ใจในตนเองลดลง ขอ� มูลด�านการยศาสตร�ของผ�ใู ช� มีภาวะโรคซึมเศร�า ตอ� งมผี อู� น่ื ดแู ล ลกั ษณะทางกายภาพ ผู�สงู อายุเสียการทรงตัว ลักษณะของเกา� อี้ ของผู�สงู อายุ เม่ือลุกขน้ึ ยนื จากเก�าอี้ สาเหตทุ ี่ทำให�เกดิ การเสียการทรงตัว วธิ ีการช�วยพยุงตัว ขนาดรปู ร�างและ ลกั ษณะพน้ื ฐาน โรคขอ� เส่อื ม การใชอ� ุปกรณ�ชว� ยพยงุ ตวั จากโถสุขภัณฑ� รปู แบบเกา� อ้ีทมี่ ีหน�าท่ี กลา� มเนื้ออ�อนแรง การใช�อปุ กรณช� ว� ยลกุ ขึ้นยืนจากเกา� อ้ี ใชส� อยต�าง ๆ รา� งกายเคล่ือนไหวช�า การใช�ราวจับยึดช�วยยืน วัสดทุ ่ีนำมาใชท� ำเกา� อี้ รา� งกายเคลอ่ื นไหวไม�สัมพนั ธ�กนั การใช�ไม�เท�าคำ้ ยัน สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

96 แผนการจดั การเรยี นรูท้ ่ี 2 คมู่ อื ครรู ายวชิ าพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (การออกแบบและเทคโนโลย)ี โครงงานกบั การแกป้ ัญหา จากประเด็นที่ไปสืบค้นมาพบวิธีการช่วยพยุงตัวผุ้สูงอายุในสถานการณ์ต่าง ๆ เช่น การใช้ อุปกรณ์ช่วยพยุงตัวจากโถสุขภัณฑ์ การใช้อุปกรณ์ช่วยลุกข้ึนยืนจากเก้าอ้ี การใช้ราวจับยึดช่วยยืน การใช้ไม้เท้าคำ้�ยัน จึงนำ�วิธีการเหล่าน้ีมาเปรียบเทียบโดยใช้ตารางวิเคราะห์ โดยกำ�หนดประเด็น ในการประเมินที่สอดคล้องกับกรอบหรือขอบเขตในการแก้ปัญหา ประเด็นแรก คือ ความสะดวก สบายในการใช้งาน ซึ่งพจิ ารณาในเร่อื งการช่วยผ่อนแรงผู้ใช้ และอปุ กรณ์สามารถเคล่ือนย้ายได้ง่าย ประเดน็ ทส่ี อง คอื ความปลอดภัยในการใช้งาน คอื ผใู้ ช้ไมเ่ กิดอันตรายจากการใช้งาน และประเดน็ สุดท้าย คอื การช่วยพยงุ ตัวใหล้ กุ ขน้ึ ยนื และลักษณะการใช้งาน ตัวอยา่ งตารางวิเคราะหว์ ิธกี ารช่วยพยงุ ตวั ประเดน็ ในการประเมนิ แนวทางการแก้ปัญหา ความสะดวกสบายในการ ความปลอดภยั การชว่ ยพยงุ ตวั ใหล้ กุ ขน้ึ ยนื ใชง้ าน ในการใชง้ าน 1. อปุ กรณ์ช่วยพยงุ ตัว การชว่ ยพยงุ ตวั การใชง้ าน จากโถสขุ ภัณฑ์ ชว่ ยผอ่ น สามารถ  ใหล้ กุ ขน้ึ ยนื แรงผใู้ ช้ เคลอ่ื นยา้ ย มีการผ่อนแรง  เม่ือออกแรงกด ท่วี างแขนให้เคล่อื น  ไปขา้ งหน้า 2. อุปกรณช์ ่วยลุกขน้ึ ยืน ต้องใชแ้ รงแขนและ จากเก้าอี้ มอื ในการพยุงตัวให้   ลกุ ขึ้นยืน  3. ราวจบั ยึดชว่ ยยนื ต้องใช้แรงแขนและ   มอื ในการพยุงตวั ให้ ลกุ ข้นึ ยนื  สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

คมู่ อื ครรู ายวชิ าพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (การออกแบบและเทคโนโลย)ี แผนการจดั การเรียนรูท้ ี่ 2 97 โครงงานกับการแกป้ ัญหา ประเดน็ ในการประเมนิ แนวทางการแกป้ ัญหา ความสะดวกสบายในการ ความปลอดภยั การชว่ ยพยงุ ตวั ใหล้ กุ ขน้ึ ยนื 4. ไมเ้ ท้าค�้ำ ยัน ใชง้ าน ในการใชง้ าน การชว่ ยพยงุ ตวั การใชง้ าน ชว่ ยผอ่ น สามารถ  ใหล้ กุ ขน้ึ ยนื แรงผใู้ ช้ เคลอ่ื นยา้ ย ต้องใชแ้ รงแขนและ  มือในการพยงุ ตัวให้ ลุกข้ึนยืน  ผลจากการพจิ ารณาดงั ตัวอยา่ งตารางวเิ คราะห์พบวา่ แนวทางการแก้ปัญหาที่ 1 อุปกรณ์ช่วยพยุงตัวจากโถสุขภัณฑ์มีแนวทางการแก้ปัญหา ท่สี อดคลอ้ งกับประเดน็ การประเมินทกุ ขอ้ แนวทางการแกป้ ญั หาท่ี 2 อปุ กรณช์ ว่ ยลกุ ขน้ึ ยนื จากเกา้ อ้ี มแี นวทางทส่ี อดคลอ้ งกบั ประเดน็ การประเมินยกเว้นในเรื่องการช่วยผ่อนแรงผู้ใช้งาน เนื่องจากต้องใช้แรงแขนและมือในการพยุง ตัวให้ลกุ ขึน้ ยืน แนวทางการแก้ปัญหาท่ี 3 ราวจับยึดช่วยยืน จากการพิจารณาตามประเด็นการประเมิน พบว่ายังขาดในเร่ืองความสะดวกสบายในการใช้งาน คือ การช่วยผ่อนแรงผู้ใช้ และการเคลื่อนย้าย อปุ กรณ์ เน่ืองจากเป็นอุปกรณท่ีมกั ติดตั้งไว้ใช้งานเฉพาะท่ี แนวทางการแกป้ ญั หาท่ี 4 ไมเ้ ทา้ ค�ำ้ ยนั พบวา่ ยงั ขาดในเรอ่ื งความสะดวกสบายในการใชง้ าน ทชี่ ว่ ยผอ่ นแรงผใู้ ช้ และความปลอดภยั ในการใชง้ านซง่ึ อาจพบปญั หาในผสู้ งู อายทุ มี่ ปี ญั หาการทรงตวั คอ่ นข้างมาก หรอื ผู้ทีม่ นี ้�ำ หนกั ตวั มาก ๆ สรปุ แนวทางทเี่ ลอื กเพือ่ ใชใ้ นการแก้ปญั หา จากการเปรียบเทียบแนวทางการช่วยพยุงตัวผู้สุงอายุ พบว่าการใช้อุปกรณ์ช่วยพยุงตัวจาก โถสุขภัณฑ์ มีแนวทางของการช่วยพยุงตัวให้ลุกขึ้นยืนจากท่าน่ังสอดคล้องกับประเด็นการประเมิน มากท่ีสุด ทงั้ ในเร่อื ง ความสะดวกสบายในการใช้งาน ความปลอดภัยในการใช้งาน และการชว่ ยพยงุ ตัวให้ลุกขึ้นยืน จึงนำ�แนวทางดังกล่าวมาพัฒนาวิธีการท่ีช่วยให้ผู้สูงอายุสามารถลุกข้ึนยืนจากเก้าอ้ี ด้วยตนเองไดอ้ ยา่ งสะดวกและปลอดภยั สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

98 แผนการจัดการเรยี นร้ทู ี่ 2 คมู่ อื ครรู ายวชิ าพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (การออกแบบและเทคโนโลย)ี โครงงานกบั การแก้ปัญหา กจิ กรรม 2.5 การออกแบบวธิ กี ารแกป้ ญั หา ให้นักเรียนนำ�ข้อมูลที่รวบรวมได้จากกิจกรรม 2.4 มาพัฒนาทางเลือกในการแก้ปัญหา อย่างน้อย 3 แนวทาง และตัดสินใจเลือกโดยใช้ตารางประเมิน กำ�หนดเงื่อนไขในการพิจารณา ที่เหมาะสม และถ่ายทอดความคิดของแนวทางการแก้ปัญหาเป็นผังกราฟิก ภาพร่าง 3 มิติ หรือ ภาพฉาย เพ่ือส่ือสารใหผ้ ู้อืน่ เขา้ ใจ แนวคำ�ตอบ ขอ้ มูลทีเ่ กี่ยวกบั การออกแบบ ตัวอย่างประเด็นที่เกี่ยวข้องต่อการออกแบบและพัฒนาวิธีการแก้ปัญหา เม่ือคำ�นึงผู้สูงอายุ สภาพแวดล้อมท่เี กีย่ วข้องกับปญั หาคือเก้าอี้ และการใช้งาน 1. ขนาดสัดส่วนรา่ งกาย และน้ำ�หนักของผู้สงู อายุ 2. ลักษณะการลกุ ขน้ึ ยืนจากทา่ นง่ั บนเก้าอ้ีของผสู้ ูงอายุ 3. องค์ประกอบพืน้ ฐานของเก้าอี้ 4. กลไกการท�ำ งานที่ชว่ ยให้ผูส้ ูงอายุไมอ่ อกแรงมาก เมอื่ ลกุ ขนึ้ ยืนจากเกา้ อ้ี ขนาดสัดสว่ นรา่ งกายและน�ำ้ หนกั ของผูส้ ูงอายุ ผู้สูงอายุมีปัญหาในเร่ืองการทรงตัว เน่ืองจากร่างกายเกิดการเสื่อมโทรมจากกระบวนการ ชราภาพ และโรคข้อเส่ือม ซงึ่ ท�ำ ใหก้ ารด�ำ เนินชีวติ ประจำ�วนั ไมส่ ะดวก จากปญั หาดงั กลา่ ว ผ้สู งู อายุ จงึ อาจนง่ั บนเกา้ อีเ้ ป็นระยะเวลานาน หรอื เกือบตลอดทงั้ วัน เพื่อท�ำ กจิ กรรมตา่ ง ๆ เชน่ รบั ประทาน อาหาร นงั่ เลน่ ท�ำ งานอดเิ รก หรอื ออกก�ำ ลงั กาย ดงั นนั้ ถา้ เกา้ อไ้ี มเ่ หมาะสมกบั ผสู้ งู อายุ กจ็ ะกอ่ ใหเ้ กดิ ความไม่สะดวกสบาย ดังน้ันเก้าอ้ีจึงต้องออกแบบให้เหมาะสมกับผู้ใช้ ซึ่งเน้นที่ความสะดวกสบาย ลักษณะการน่ัง ท่ีสัมพันธ์กับสัดส่วนร่างกายของผู้ใช้ ในการออกแบบเก้าอี้สำ�หรับผู้สูงอายุ มีความจำ�เป็นต้องออกแบบโดยคำ�นึงถึงจุดสัมผัสที่รองรับสรีระของผู้สูงอายุที่อาจแตกต่าง จากคนปกตทิ วั่ ไป โดยน�ำ ขอ้ มลู มาออกแบบและก�ำ หนดขนาด และสดั สว่ นขององคป์ ระกอบของเกา้ อ้ี ไดอ้ ยา่ งพอเหมาะกบั รา่ งกายหรอื อวยั วะของผใู้ ช้ เมอ่ื นงั่ จงึ เกดิ ความสะดวกสบาย ไมเ่ กดิ อาการเมอื่ ย หรอื เกดิ อาการล้าในขณะทีใ่ ชง้ านไปนาน ๆ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

คมู่ อื ครรู ายวชิ าพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (การออกแบบและเทคโนโลย)ี แผนการจดั การเรยี นรูท้ ่ี 2 99 โครงงานกับการแก้ปัญหา รูปแสดงขนาดและสัดส่วนของเก้าอท้ี ีส่ มั พนั ธก์ ับขนาดของร่างกายผูใ้ ชง้ าน ลักษณะการลุกขึ้นยืนจากท่านัง่ บนเก้าอ้ขี องผู้สงู อายุ การลุกขึ้นจากท่านั่งบนเก้าอ้ี จุดศูนย์รวมมวลของร่างกายจะมีการเคล่ือนไหวไปในด้านหน้า (forward) และเคล่ือนขึ้นด้านบน (upward) ไปอยู่ในตำ�แหน่งท่ีสูงขึ้น ซึ่งการเปล่ียนท่าดังกล่าว ตอ้ งใชแ้ รงอยา่ งมากโดยเฉพาะอยา่ งยง่ิ แรงของกลา้ มเนอื้ ขา ดงั นน้ั ผสู้ งู อายทุ ม่ี ปี ญั หาเรอ่ื งการทรงตวั หรอื มอี าการปวดขอ้ เขา่ จึงเส่ยี งต่อการหกลม้ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

แผนการจัดการเรยี นร้ทู ่ี 2 100 โครงงานกับการแก้ปัญหา คมู่ อื ครรู ายวชิ าพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (การออกแบบและเทคโนโลย)ี องคป์ ระกอบพนื้ ฐานของเก้าอ้ี จากการวิเคราะห์องค์ประกอบพืน้ ฐานของเกา้ อ้ีโดยท่วั ไปทจ่ี �ำ เปน็ ต่อการใช้งาน จะประกอบ ไปดว้ ย แผน่ รองนง่ั ขาเกา้ อ้ี พนกั พงิ และทค่ี �ำ้ ยนั ขาเกา้ อ้ี อาจมที ร่ี องแขนเพอ่ื ชว่ ยพยงุ ในการลกุ ขน้ึ ยนื เก้าอี้เป็นผลิตภัณฑ์ที่ผู้ใช้ต้องใช้อวัยวะร่างกายสัมผัสเป็นเวลานาน เม่ือคำ�นึงถึงขนาดสัดส่วนของ ผใู้ ช้ จงึ ควรออกแบบใหส้ ามารถนง่ั ไดเ้ ตม็ กน้ และมคี วามสงู ทพ่ี อเหมาะกบั การนง่ั ตวั ตรง หรอื มขี นาด ความสูงเท่ากับเข่าของผใู้ ช้ ส�ำ หรับผู้สงู อายุ คือ ประมาณ 40-45 เซนติเมตร ดังนั้นในขณะนัง่ จึงมี การงอเขา่ ทง้ั สองข้างในลกั ษณะการต้ังฉาก และเท้าวางราบกบั พน้ื พนกั พงิ แผ่นรองนงั่ ขาเกา้ อ้ี ท่ีคำ้�ยันขาเก้าอี้ องค์ประกอบพน้ื ฐานของเก้าอ้ีทัว่ ไปจากการวเิ คราะห์ดว้ ย function analysis diagram สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

คมู่ อื ครรู ายวชิ าพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (การออกแบบและเทคโนโลย)ี แผนการจัดการเรยี นร้ทู ี่ 2 101 โครงงานกบั การแก้ปญั หา กลไกการท�ำ งานท่ชี ว่ ยให้ผ้สู ูงอายุไม่ออกแรงมาก เม่อื ลกุ ขน้ึ ยนื จากเกา้ อี้ เมื่อพิจารณาถึงวิธีการในการช่วยพยุงตัวที่เลือกมาของอุปกรณ์ช่วยพยุงตัวของโถสุขภัณฑ์ จะเกยี่ วขอ้ งกบั กลไกการท�ำ งาน คอื เมอ่ื ออกแรงกดทว่ี างแขน เบาะรองนงั่ จะปรบั ระดบั ความเอยี งขนึ้ เพื่อดนั ตวั ผู้ใช้ใหโ้ น้มตวั มาด้านหน้า เพอ่ื ช่วยผอ่ นแรงในการลกุ ข้ึนยืน ซึ่งสอดคล้องกับลกั ษณะการ ลุกขน้ึ ยืน จึงชว่ ยลดขอ้ จำ�กัดของผู้สงู อายใุ นเร่อื งการทรงตวั และการออกแรงในลกุ ข้นึ ยนื การออกแบบวิธกี ารแก้ปัญหา ตวั อย่างการออกแบบวิธกี ารแกป้ ัญหา เกา้ อ้ีทมี่ ีกลไกใน การช่วยพยงุ ตัว ให้ลกุ ข้ึนยนื จากข้อจำ�กัดของผู้สูงอายุที่มีปัญหาในเร่ืองการทรงตัว หรือโรคข้อเข่าเส่ือม ทำ�ให้เกิด ความยากล�ำ บากในการลุกขึน้ จากเกา้ อ้ี จนอาจต้องนงั่ บนเกา้ อเี้ พอ่ื กจิ กรรมต่าง ๆ ในชีวติ ประจำ�วัน เป็นเวลาชวั่ คราว หรอื เปน็ เวลานาน ตัวอย่างแนวคดิ หน่งึ ในการแกป้ ญั หาจงึ ออกแบบเกา้ อท้ี ่มี ขี นาด เหมาะสมกบั ขนาดรา่ งกายของผสู้ งู อายุ และมกี ลไกในการชว่ ยพยงุ ตวั ใหล้ กุ ขนึ้ ยนื เพอื่ ปอ้ งกนั อบุ ตั เิ หตุ และช่วยให้ผู้สงู อายชุ ่วยเหลอื ตนเองได้มากขึน้ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

แผนการจัดการเรยี นร้ทู ่ี 2 102 โครงงานกับการแกป้ ญั หา คมู่ อื ครรู ายวชิ าพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (การออกแบบและเทคโนโลย)ี แนวคดิ ในการออกแบบเกา้ อี้ชว่ ยพยงุ เก้าอม้ี ขี นาดเหมาะสมกับรา่ งกายผูใ้ ช้ กลไกการท�ำ งานชว่ ยให้ผสู้ งู อายมุ ีมมุ ในการโน้มตัวเพอื่ ลุกขนึ้ ยนื เหมาะสม มคี วามปลอดภัย และลดข้อจำ�กดั ในการใช้งาน รูปรา่ งของเกา้ อี้และวสั ดุที่เลือกใชม้ ีความแข็งแรง เคล่ือนยา้ ยสะดวก สอดคลอ้ งกบั สถานทใ่ี นการใช้ชวี ติ ประจ�ำ วนั สร้างได้ง่าย รวดเร็ว ใช้วัสดทุ ่หี าไดใ้ นทอ้ งถิ่น ใช้งานไดค้ งทน หากเกา้ อ้ชี �ำ รดุ สามารถซ่อมแซมเองได้ง่าย ภาพรา่ งเกา้ อช้ี ่วยพยงุ ที่สอดคล้องกบั แนวคิดในการแกป้ ัญหา แบบที่ 1 แบบท่ี 2 แบบที่ 3 (ท่มี า : กิตติ จรนิ ทร์ทอง และคณะ, 2561) สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

คมู่ อื ครรู ายวชิ าพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (การออกแบบและเทคโนโลย)ี แผนการจดั การเรยี นรทู้ ่ี 2 103 โครงงานกับการแกป้ ญั หา การประเมนิ เพือ่ ตดั สินใจเลือกวธิ ีการแก้ปญั หา ประเดน็ ในการพิจารณา วิธีการ/ทาง ข้อมลู รายละเอียด ขนาด การปรบั ความแขง็ ความ วัสดุท่ี ผลรวม เลือกในการ การออกแบบ เหมาะสม เอียงชว่ ย แรงของ สะดวกใน ใช้สรา้ ง คะแนน แก้ปัญหา กบั ผู้ใช้ โครงสรา้ ง การเคลอื่ น เหมาะสม พยงุ ยา้ ย เกา้ อช้ี ่วยพยงุ โครงสร้างเน้นวสั ด ุ 2 1 3 2 3 11 แบบท่ี 1 จากไม้จรงิ 3 ทน่ี ั่งสามารถ 2 1 3 2 3 12 เกา้ อช้ี ว่ ยพยุง ปรับเอยี งได้ แบบท่ี 2 รูปแบบมาจาก 1 3 2 2 10 เก้าอี้ตัวยู เก้าอช้ี ่วยพยงุ แบบที่ 3 โครงสร้างเน้นวสั ด ุ จากไม้จริง ทน่ี ่งั สามารถ ปรบั เอยี งได้ รปู แบบมาจาก เก้าอโ้ี ซฟา โครงสร้างเน้นวัสด ุ จากเหลก็ ท่นี ัง่ สามารถ ปรบั เอียงได้ รูปแบบมาจาก เกา้ อพี้ ักผ่อน หมายเหตุ : ระดับความเหมาะสม สอดคลอ้ งกับเกณฑใ์ นการแก้ปญั หา 3 หมายถึง ดีมาก 2 หมายถงึ ดี 1 หมายถงึ พอใช้ การตัดสินเลือกวิธีการหรือทางเลือกในการแก้ปัญหา จากตัวอย่างคือเก้าอี้ช่วยพยุงแบบ ตา่ ง ๆ จงึ ก�ำ หนดประเดน็ ในการพจิ ารณาทส่ี อดคลอ้ งกบั แนวคดิ ในการแกป้ ญั หา เชน่ ขนาดเหมาะสม กับผู้ใช้ การปรับเอียงของเก้าอี้เพ่ือช่วยพยุง ความแข็งแรงของโครงสร้างเก้าอ้ี ความสะดวกในการ เคล่ือนย้ายเก้าอ้ี และวัสดุท่ีเลือกใช้ในการสร้างเหมาะสม โดยนำ�ประเด็นเหล่านี้มาพิจารณาเก้าอี้ ช่วยพยุงแต่ละแบบ และให้ค่าคะแนนเพื่อแสดงถึงระดับความเหมาะสม สอดคล้องกับเกณฑ์ในการ แกป้ ัญหา สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

แผนการจดั การเรียนรทู้ ี่ 2 104 โครงงานกบั การแกป้ ญั หา คมู่ อื ครรู ายวชิ าพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (การออกแบบและเทคโนโลย)ี วิธีการ/ทางเลือกในการแก้ปัญหา เก้าอ้ชี ่วยพยุง แบบท่ี 2 เหตุผล มคี ่าผลรวมคะแนนจากการพิจารณามากทส่ี ุด ซงึ่ แสดงถึงแนวคดิ ดงั กลา่ วมีความสอดคลอ้ ง กับการแก้ปัญหา ช่วยให้ผู้สูงอายุลุกขึ้นยืนจากเก้าอ้ีได้สะดวกและปลอดภัยมากที่สุด จึงเลือกมาใช้ ในการแก้ปัญหา ภาพรา่ ง 3 มติ ิ เก้าอ้ชี ่วยพยงุ พนักพิงหลัง ทีว่ างแขน เมือ่ กดท่วี างแขน แผ่นที่นัง่ ในส่วนปลาย สามารถเคล่อื นท่ี จะทำ�ให้แผน่ ทนี่ ง่ั ในแนวเอียงได้ กระดกขึ้น (ท่ีมา : โครงงานเกา้ อ้ีช่วยพยุงผู้สูงอายุ โรงเรยี นยพุ ราชวิทยาลยั , 2561) จากตวั อยา่ งเกา้ อชี้ ว่ ยพยงุ ผสู้ งู อายุ แบบที่ 2 ทไ่ี ดต้ ดั สนิ เลอื กไวเ้ พอ่ื แกป้ ญั หา ผลการประเมนิ พบว่ายังมีความไม่เหมาะสมในเร่ืองการปรับเอียงเพื่อช่วยพยุง จึงนำ�มาออกแบบและปรับปรุงเรื่อง การชว่ ยพยงุ โดยเกา้ อช้ี ว่ ยพยงุ ทอี่ อกแบบมรี ปู แบบของเกา้ อตี้ ามองคป์ ระกอบพนื้ ฐาน มพี นกั พงิ และ ทยี่ ดึ จบั เพอื่ พยงุ ตวั ขนาดของเกา้ อส้ี อดคลอ้ งตามขอ้ มลู ขนาดสดั สว่ นของผใู้ ช้ และมกี ลไกในการชว่ ย พยงุ ตวั ผสู้ งู อายุ คอื เมอ่ื ออกแรงกดเบา ๆ ตรงทวี่ างแขนใหเ้ คลอ่ื นไปขา้ งหนา้ แผน่ ทน่ี งั่ จะปรบั ระดบั ความเอยี ง เพอ่ื ดนั ตวั ผสู้ งู อายใุ หโ้ นม้ ตวั มาขา้ งหนา้ เกดิ การงอเขา่ และดนั ตวั ใหล้ กุ ขนึ้ ยนื ซงึ่ สอดคลอ้ ง กบั ลักษณะการลุกขึ้นยนื ซงึ่ จดุ ศูนยร์ วมมวลของร่างกายจะมกี ารเคลื่อนไหวไปด้านหนา้ และเคลื่อน ขน้ึ ดา้ นบน ไปอยใู่ นต�ำ แหนง่ ทส่ี งู ขนึ้ ดงั นนั้ เกา้ อช้ี ว่ ยพยงุ ตวั จงึ สามารถชว่ ยพยงุ ตวั ผสู้ งู อายใุ หล้ กุ ขนึ้ ยนื ได้งา่ ย สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

คมู่ อื ครรู ายวชิ าพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (การออกแบบและเทคโนโลย)ี แผนการจัดการเรียนรู้ท่ี 2 105 โครงงานกับการแก้ปญั หา ภาพฉาย เกา้ อช้ี ว่ ยพยงุ 60 ซม. 42.05 ซม. 100 ซม. 14.98 ซม. 14.98 ซม. 49 ซม. ภาพดา้ นหน้า ภาพดา้ นขา้ ง 42.05 ซม. 54 ซม. ภาพดา้ นบน สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 2 106 โครงงานกบั การแกป้ ัญหา คมู่ อื ครรู ายวชิ าพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (การออกแบบและเทคโนโลย)ี กิจกรรม 2.6 การวางแผนและด�ำ เนนิ การแกป้ ญั หา ใหน้ กั เรยี นวางแผนการด�ำ เนนิ งานเพอ่ื แกไ้ ขปญั หา โดยก�ำ หนดล�ำ ดบั ขน้ั ตอนในการพฒั นางาน ระบุถึงเครื่องมือ วัสดุ อุปกรณ์ที่ต้องใช้ รวมท้ังเขียนแผนปฏิบัติงานโดยกำ�หนดเวลาให้เหมาะสม กบั งาน แล้วลงมือปฏบิ ตั ิตามแผนในการทำ�โครงงาน แนวคำ�ตอบ กจิ กรรมและระยะเวลาในการสรา้ งเกา้ อีช้ ว่ ยพยุง การดำ�เนนิ การ เวลาท่ีใช้ ผรู้ บั ผิดชอบ 1. ตรวจสอบความสมบูรณข์ องแบบรา่ ง (สัปดาห)์ วรัญญา พีรพล ศริ ิกลุ ดลพร 1 2. จดั เตรียมวสั ดุท่ใี ชใ้ นการสร้างเกา้ อี้ 1 วรญั ญา 3. ตรวจสอบและเตรยี มอปุ กรณ์ เครอื่ งมอื ที่ใช้ในการสรา้ ง 1 พรี พล 4. เตรียมสถานท่สี �ำ หรบั ปฎิบตั ิงาน 2 ศิริกุล 5. เตรยี ม (ตดั เลอ่ื ย ขัด) ชนิ้ สว่ นเก้าอีต้ ามแบบรา่ ง 2 พรี พล ศิรกิ ลุ ดลพร 6. ประกอบชิน้ สว่ นของเก้าอตี้ ามแบบรา่ ง 1 พรี พล ศริ ิกลุ ดลพร 7. ทดสอบการทำ�งานของเกา้ อ้ี 1 พรี พล ดลพร 8. ปรบั ปรุงแกไ้ ข 1 พรี พล ศิริกลุ 9. ประเมินผลความพึงพอใจของผใู้ ช้ 1 วรญั ญา ดลพร สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

คมู่ อื ครรู ายวชิ าพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (การออกแบบและเทคโนโลย)ี แผนการจดั การเรียนรู้ที่ 2 107 โครงงานกบั การแก้ปัญหา แผนปฏบิ ัตงิ านในการสรา้ งเกา้ อช้ี ่วยพยุง การด�ำ เนนิ การ 1 เวลาทีใ่ ช้(สปั ดาห)์ ผูร้ บั ผิดชอบ 2345 6 1. ตรวจสอบความสมบูรณข์ องแบบรา่ ง วรัญญา พรี พล ศิริกุล ดลพร 2. จัดเตรียมวสั ดทุ ี่ใชใ้ นการสร้างเกา้ อ้ี วรญั ญา 3. ตรวจสอบและเตรยี มอุปกรณ์ เครื่องมือทใี่ ช้ในการสร้าง 4. เตรยี มสถานทสี่ �ำ หรบั ปฎบิ ตั ิงาน พรี พล 5. เตรยี ม (ตัด เลือ่ ย ขัด) ชิน้ ส่วนเก้าอตี้ ามแบบร่าง ศริ กิ ุล พรี พล ศริ กิ ุล 6. ประกอบชิ้นสว่ นของเกา้ อ้ีตามแบบร่าง ดลพร 7. ทดสอบการทำ�งานของเก้าอี้ พีรพล ศิรกิ ุล 8. ปรับปรุงแกไ้ ข ดลพร 9. ประเมินผลความพงึ พอใจของผ้ใู ช้ พรี พล ดลพร พรี พล ศิริกลุ วรญั ญา ดลพร วัสดุท่ใี ชส้ รา้ งเก้าอ้ี ไมส้ กั วัสดุและเครอื่ งมอื ทใ่ี ชใ้ นการสรา้ งช้นิ งาน ประเภทของเครื่องมอื เครอ่ื งมือ เครื่องมอื ส�ำ หรบั วัดขนาด ตลบั เมตร ฉากเหลก็ เครอ่ื งมอื ส�ำ หรับการเจาะ สวา่ นไฟฟา้ เครอ่ื งมอื ส�ำ หรบั การตัด เลื่อยลนั ดา วัสดุและเครื่องมอื ส�ำ หรบั การติดยดึ สกรเู กลยี วปลอ่ ย ไขควง อุปกรณจ์ บั ยดึ ช้นิ งาน ตะปู คอ้ น เครอื่ งมอื ส�ำ หรบั ขดั กระดาษทราย เครอ่ื งขัดกระดาษทราย สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

แผนการจดั การเรียนรทู้ ี่ 2 108 โครงงานกับการแก้ปญั หา คมู่ อื ครรู ายวชิ าพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (การออกแบบและเทคโนโลย)ี กิจกรรม 2.7 การทดสอบ ประเมินผล และปรับปรุงแกไ้ ข วธิ ีการแกป้ ัญหาหรอื ชิ้นงาน ให้นักเรียนกำ�หนดเกณฑ์ในการทดสอบช้ินงานหรือวิธีการแก้ปัญหาท่ีสอดคล้องกับขอบเขต ของปญั หา และท�ำ การทดสอบและประเมนิ ผล หากพบขอ้ บกพรอ่ งหรอื จดุ ดอ้ ยใหเ้ สนอแนวทางปรบั ปรงุ แนวค�ำ ตอบ ชิ้นงานเก้าอีช้ ่วยพยงุ ตารางการประเมนิ เกา้ อ้ชี ว่ ยพยุงผู้สูงอายุ ระดับคุณภาพของชิ้นงานหรือวธิ กี ารในการแกป้ ญั หา ประเดน็ ในการประเมนิ มากที่สดุ มาก ปาน นอ้ ย นอ้ ยทสี่ ดุ (5) (4) กลาง (2) (1) เก้าอีม้ ีขนาดเหมาะสมกับรา่ งกายผู้ใช้ (3) กลไกการท�ำ งานของเก้าอี้ช่วยผ่อนแรงในการลกุ ขึ้นยืน เก้าอ้ีชว่ ยให้ผสู้ งู อายุลุกขนึ้ ยืนไดด้ ้วยตนเอง  เกา้ อ้ีมีความปลอดภยั ในการใช้งาน เกา้ อสี้ ามารถเคลือ่ นยา้ ยไดส้ ะดวก  เกา้ อีใ้ ชว้ สั ดหุ าได้ง่ายในการสร้าง เกา้ อม้ี คี วามแขง็ แรง ทนทานต่อการใชง้ าน      สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

คมู่ อื ครรู ายวชิ าพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (การออกแบบและเทคโนโลย)ี แผนการจดั การเรยี นร้ทู ี่ 2 109 โครงงานกับการแกป้ ญั หา สรุปผลการทดสอบ ผลการทดสอบเก้าอ้ีช่วยพยุงจากการทดสอบใช้ของผู้สูงอายุ และจากการสังเกตของผู้สร้าง พบว่าสอดคล้องกับประเด็นต่าง ๆ ในการทดสอบ แต่มีค่าคะแนนด้านความปลอดภัยในการใช้งาน นอ้ ยทส่ี ดุ พบวา่ ในขณะนง่ั หากผใู้ ชม้ กี ารโนม้ ตวั ไปขา้ งหนา้ แผน่ รองนง่ั เกดิ การเอยี งตวั ขน้ึ จงึ ท�ำ ใหผ้ ใู้ ช้ มโี อกาสทจ่ี ะหกลม้ จากเกา้ อไ้ี ด้ การปรับปรุงแก้ไข ผลจากการทดสอบพบการเอยี งตวั ของแผน่ รองนง่ั ขณะทไ่ี มต่ อ้ งการใชง้ าน อาจท�ำ ใหเ้ กดิ อนั ตราย ตอ่ ผใู้ ช้ หรอื ผสู้ งู อายุ จงึ ไดท้ �ำ การปรบั ปรงุ โดยการออกแบบอปุ กรณท์ ช่ี ว่ ยในการยดึ แผน่ รองนง่ั ทบ่ี รเิ วณ ด้านข้างท้าย เพ่อื ให้แผ่นรองน่งั ยึดติดกับโครงเก้าอ้ี ไม่ให้มีการขยับเอียงตัวข้นึ ของแผ่นรองน่งั ขณะ ไมใ่ ชง้ านในการชว่ ยพยงุ ตวั ใหล้ กุ ขน้ึ ยนื พบวา่ สามารถสามารถแกไ้ ขขอ้ บกพรอ่ งดงั กลา่ วได้ (ทม่ี า : โครงงานเกา้ อ้ชี ่วยพยงุ ผู้สงู อายุ โรงเรยี นยพุ ราชวทิ ยาลัย, 2561) สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

แผนการจัดการเรียนรทู้ ี่ 2 110 โครงงานกับการแกป้ ัญหา คมู่ อื ครรู ายวชิ าพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร์ | เทคโนโลยี (การออกแบบและเทคโนโลย)ี แบบประเมนิ เคา้ โครงโครงงาน ภาคเรยี นท…ี่ ………………..ปกี ารศึกษา………………………………….. เรอื่ ง………………………………………………………………………………………………………………………………………. รายช่อื นักเรียนทีท่ �ำ โครงงาน 1. …………………………………………………………………… ชั้น………../………… เลขท…่ี ………… 2. …………………………………………………………………… ชั้น………../………… เลขท่…ี ………… 3. …………………………………………………………………… ชั้น………../………… เลขท…่ี ………… 4. …………………………………………………………………… ชั้น………../………… เลขที…่ ………… ท่ี รายการ ระดับประเมนิ ข้อเสนอแนะใน ผ่าน ไมผ่ า่ น การปรับปรงุ แก้ไข 1 ชือ่ โครงงานเป็นขอ้ ความทก่ี ระชบั ชัดเจน สื่อความหมายตรงประเดน็ 2 ระบุปัญหาจากสถานการณไ์ ด้ชัดเจน 3 วิเคราะห์และสังเคราะห์ข้อมูลเพ่อื ตดั สนิ เลือกปัญหาได้ชัดเจน 4 กำ�หนดกรอบแนวคดิ และขอบเขตของปญั หาได้ชดั เจน 5 เขยี นจดุ ประสงค์ของโครงงานไดส้ อดคลอ้ งกบั แนวทางการแก้ปญั หา ชดั เจนและตรงประเดน็ กบั ปัญหา 6 อ้างองิ ความรู้และแนวคดิ ท่ีเกยี่ วขอ้ งในการพัฒนาหรอื ออกแบบวิธกี าร แกป้ ญั หา ไดถ้ ูกต้องและชัดเจน แสดงภาพรา่ งหรอื ภาพฉายของช้นิ งานท่ีน�ำ มาใชใ้ นการแก้ปญั หา 7 พรอ้ มรายละเอียดขนั้ ตอนในการสรา้ ง หรือแผนผงั แสดงล�ำ ดบั ขนั้ ตอน การแกป้ ัญหา โดยระบุชนิดและจำ�นวนวสั ดุ อุปกรณท์ ใี่ ช้ ได้ชัดเจน ครบถ้วน และถูกต้อง 8 ก�ำ หนดแผนปฏบิ ตั งิ านเป็นขั้นตอนท่ีชัดเจน มคี วามเปน็ ไปไดใ้ นเรือ่ ง เวลาและงบประมาณท่ใี ช้ 9 ผลทีไ่ ดร้ บั คาดวา่ เปน็ ประโยชน์ 10 มกี ารอ้างองิ เอกสารทใ่ี ช้เป็นขอ้ มูล และเขียนอ้างอิงถกู ตอ้ งตามหลัก การเขยี น 11 องคป์ ระกอบของเคา้ โครงโครงงาน ครบถ้วนและถกู ตอ้ ง สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

แผนการจดั 3 การสรา้ งประโยชนจ์ ากผลงาน การเรยี นรทู้ ่ี ตัวช้วี ดั และสาระการเรียนรู้ จดุ ประสงคก์ ารเรยี นรู้ ทกั ษะและกระบวนการทีเ่ ปน็ จดุ เน้น ความรู้เดมิ ท่ผี ้เู รยี นต้องมี สาระสำ�คญั ส่ือและอปุ กรณ์ แนวทางการจัดการเรียนรู้ การวัดและประเมินผล แหล่งเรยี นรู้ ข้อเสนอแนะ แนวค�ำ ตอบกจิ กรรม ชน้ั มธั ยมศกึ ษาปที ี่ 5 เวลา 12 ช่วั โมง

112 แผนการจดั การเรยี นร้ทู ่ี 3 การสรา้ งประโยชนจ์ ากผลงาน “สรา้ งผลงานดว้ ยความรกั และความเชือ่ มน่ั เอาใจใส่ ขยันและมีความอุตสาหะ หมัน่ ทบทวนแก้ปัญหาดว้ ยธรรมะ ใชส้ จั จะและปญั ญาน�ำ พาสคู่ วามส�ำ เรจ็ ” -ไทยชนะ- 1. ตัวช้วี ัดและสาระการเรยี นรู้ 1.1 ตัวช้วี ัด ประยุกตใ์ ช้ความร้แู ละทักษะจากศาสตรต์ ่าง ๆ รวมทั้งทรพั ยากรเพอื่ สร้างหรอื พฒั นางาน 1.2 สาระการเรยี นรู้ การทำ�โครงงานเป็นการประยุกต์ใช้ความรู้และทักษะจากศาสตร์ต่าง ๆ รวมท้ังทรัพยากร ในการสรา้ งหรือพัฒนาชน้ิ งานหรือวิธกี าร เพอ่ื แก้ปัญหาหรอื อำ�นวยความสะดวกในการท�ำ งาน สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

หคนมู่ งั อื สคอื รเรู ยีายนวรชิายาวพชิ น้ื าฐพาน้ื นฐวาทิ นยวาทิ ศยาาสศตาสร์ต|รเ์ ท| คเทโคนโโนลโยลี ย(กี (ากราอรอกอแกบแบบบแแลละะเทเทคคโโนนโโลลยย)ี )ี แผนการจัดการเรยี นรทู้ ี่ 3 113 บททกาี่ 3รส|รผา้ งลปกรระะโทยบชขนอจ์ งาเกทผคลโนงาโนลยี 2. จุดประสงค์การเรยี นรู้ ประยกุ ต์ใชค้ วามรแู้ ละทักษะจากศาสตรต์ ่าง ๆ รวมทั้งทรพั ยากรเพื่อสร้างหรือพัฒนาผลงาน 3. ทักษะและกระบวนการท่เี ป็นจดุ เนน้ 3.1 ทักษะการส่ือสาร 3.2 ทักษะการคดิ วิเคราะห์ 3.3 ทกั ษะการคดิ อยา่ งมวี ิจารณญาณ 3.4 ทักษะการคดิ เชงิ ระบบ 3.5 ทกั ษะความคิดสร้างสรรค์ 3.6 ทกั ษะการทำ�งานร่วมกบั ผู้อน่ื 4. ความรูเ้ ดมิ ทผ่ี ้เู รยี นตอ้ งมี ผเู้ รยี นควรมคี วามรแู้ ละทกั ษะในเรอ่ื งการประยกุ ตใ์ ชค้ วามรจู้ ากศาสตรต์ า่ ง ๆ กระบวนการในการ แก้ปัญหา เชน่ กระบวนการออกแบบเชงิ วิศวกรรม (engineering design process) การคดิ เชิงออกแบบ (design thinking) การวเิ คราะหป์ ญั หาตามบรบิ ท สามารถออกแบบแนวทางเพอ่ื แกป้ ญั หาไดโ้ ดยประยกุ ต์ ใชท้ ักษะตา่ ง ๆ ไดแ้ ก่ การสือ่ สาร การคิดวิเคราะห์ การคิดอยา่ งมีวิจารณญาณ การคิดเชิงระบบ ความคิด สร้างสรรค์ และการทำ�งานร่วมกับผู้อื่น รวมท้ังควรมีความรู้ในการปฏิบัติงานโดยใช้ปัญหาเป็นฐาน (problem-based) และโครงงานเป็นฐาน (project-based) เพ่ือแก้ปัญหาเฉพาะด้านท่ีสนใจ หรือสนอง ความต้องการในชีวติ ประจ�ำ วนั ได้อยา่ งเหมาะสม 5. สาระส�ำ คญั การสร้างประโยชนจ์ ากผลงาน เป็นการพฒั นาผลงานท้งั ท่ีเป็นชิน้ งาน (ผลติ ภัณฑ)์ หรอื ท่ีเปน็ วิธี การในการแก้ปัญหา ศึกษา ค้นคว้า วิจัยและพัฒนา คิดสร้างสรรค์ โดยบูรณาการความรู้ทางวิทยาศาสตร์ รว่ มกบั ศาสตรต์ า่ ง ๆ เพอ่ื ใหผ้ ลงานมมี ลู คา่ เพม่ิ ขน้ึ ค�ำ วา่ “มลู คา่ ” นอกจากจะหมายถงึ ราคาของสง่ิ ของนน้ั แลว้ ในทางการตลาดยงั หมายถงึ คณุ คา่ ทางจติ ใจทไี่ ดจ้ ากการประเมนิ คา่ สง่ิ ใดสงิ่ หนงึ่ หากผลงานทพ่ี ฒั นาขน้ึ นนั้ มีความแปลกใหม่ และไม่เคยมีผู้ใดคิดทำ�มาก่อน ผู้สร้างก็จะได้ผลงานใหม่ท่ีเรียกว่านวัตกรรรมซึ่งเป็น ทรพั ยส์ นิ ทางปญั ญาของผสู้ รา้ ง และไดร้ บั ความคมุ้ ครองตามกฎหมาย นอกจากนย้ี งั สามารถสรา้ งประโยชน์ ด้วยการนำ�เสนอผลงานต่อสาธารณะเพื่อพัฒนาต่อยอดผลงานในเชิงพาณิชย์ หรือเพื่อการประกอบอาชีพ ในอนาคต สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

114 แผนการจัดการเรยี นรู้ที่ 3 หคนมู่ งั อื สคอื รเรู ยีายนวรชิายาวพชิ น้ื าฐพาน้ื นฐวาทิ นยวาทิ ศยาาสศตาสร์ต|รเ์ ท| คเทโคนโโนลโยลี ย(กี (ากราอรอกอแกบแบบบแแลละะเทเทคคโโนนโโลลยย)ี )ี การสร้างประโยชนจ์ ากผลงาน 6. สอ่ื และอุปกรณ์ 6.1 ใบกจิ กรรม ใบกิจกรรม เรื่อง เวลา (นาท)ี 30 กิจกรรม 3.1 การเพม่ิ มลู คา่ และการสรา้ งมลู คา่ 30 30 กจิ กรรม 3.2 การสร้างประโยชน์จากผลงาน 30 กจิ กรรม 3.3 สทิ ธิและการคุม้ ครองผลงาน 60 กจิ กรรม 3.4 การนำ�เสนอผลงานอยา่ งมืออาชีพ 60 กิจกรรมท้ายบท การวเิ คราะหก์ ารสรา้ งประโยชนจ์ ากผลงานของนักเรยี น และการนำ�เสนอ กจิ กรรมทา้ ทายความคดิ การนำ�เสนอผลงานของนกั เรยี นอยา่ งมืออาชีพ *หมายเหตุ จำ�นวนเวลาท่ีกำ�หนดไว้ในแต่ละกิจกรรมเป็นข้อเสนอแนะในการทำ�กิจกรรม ไม่รวมเวลาสอนตามคาบเรียนปกติ ในแตล่ ะหวั ขอ้ นั้น ทง้ั นผี้ ู้สอนอาจปรบั ไดต้ ามความเหมาะสมของสถานศกึ ษา 6.2 สื่ออื่น ๆ เอกสารการขอรับสทิ ธิบตั ร/อนสุ ทิ ธบิ ตั ร http://www.ipthailand.go.th/images/005/person/new/person-a-_.pdf เวบ็ ไซตข์ องกรมทรพั ยส์ นิ ทางปัญญา http://www.ipthailand.go.th/th/home.html วีดิทศั น์ เร่อื ง น�ำ เสนอมีพลังอย่างมืออาชีพ (5of11) https://www.youtube.com/watch?v=BxWxQx5oh9s วดี ทิ ศั น์ เรื่อง วิธี Pitch Problem/Solution สำ�หรับสตารท์ อพั https://www.youtube.com/watch?v=KGcwyaQ_ybE วดี ิทัศน์ เรอื่ ง ห้องเรยี นผูป้ ระกอบการ: เปดิ โลก Startup” ตอนท่ี 12 Pitch Perfect https://www.youtube.com/watch?v=R0_ACWs9Z4o วีดทิ ศั น์ เรือ่ ง Startup Thailand Pitching Challenge 2017 @ Chonburi https://www.youtube.com/watch?v=YYwg1oJIBso ใบความรู้ เรื่อง จดุ คมุ้ ทนุ ใบความรู้ เรอ่ื ง การเสนองานในรปู แบบ Pitch (Pitch Presentation) สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

หคนมู่ งั อื สคอื รเรู ยีายนวรชิายาวพชิ น้ื าฐพาน้ื นฐวาทิ นยวาทิ ศยาาสศตาสร์ต|รเ์ ท| คเทโคนโโนลโยลี ย(กี (ากราอรอกอแกบแบบบแแลละะเทเทคคโโนนโโลลยย)ี )ี แผนการจัดการเรียนรทู้ ่ี 3 115 บททกาี่ 3รส|รผา้ งลปกรระะโทยบชขนอ์จงาเกทผคลโนงาโนลยี 7. แนวทางการจดั การเรียนรู้ 1) ในกรณที ผ่ี เู้ รยี นยงั ไมเ่ คยเรยี นรเู้ กย่ี วกบั การท�ำ โครงงานและกระบวนการออกแบบเชงิ วศิ วกรรม ผสู้ อนอาจทบทวนความรเู้ ดมิ ของผเู้ รยี นเกย่ี วกบั การน�ำ ความรแู้ ละทกั ษะจากศาสตรต์ า่ ง ๆ รวมทงั้ ทรพั ยากร เพ่อื น�ำ มาแก้ปัญหาผา่ นการทำ�โครงงานโดยใชก้ ระบวนการออกแบบเชงิ วศิ วกรรม จากตัวอยา่ งกรณีศึกษา โครงงานของผู้เรียนหรือผู้ที่เรียนสนใจ ให้ผู้เรียนช่วยกันวิเคราะห์และสรุปร่วมกันในประเด็น “ปัญหาคือ อะไร” “ชิ้นงานหรือวิธีการแก้ปัญหาได้อย่างไร” ตามขั้นตอนของกระบวนการออกแบบเชิงวิศวกรรม ดังตวั อย่างต่อไปน้ี ตัวอยา่ ง กรณีศึกษาท่ี 1 โครงงานการออกแบบและเทคโนโลยีเร่ือง “เกา้ อ้ชี ว่ ยพยงุ ส�ำ หรับผู้สงู อายุ โรงเรยี นยพุ ราชวทิ ยาลัย” สถานการณ์ ปัจจุบันนี้ ประชากรสูงอายุหรือมีอายุต้ังแต่ 60 ปีข้ึนไป มีจำ�นวนและสัดส่วน ต่อประชากรรวมเพิ่มขึ้น โดยมีแนวโน้มที่จำ�นวนและสัดส่วนน้ันจะเพ่ิมข้ึนอีกในอนาคต ประชากรสูงอายุ จะเพ่มิ จากประมาณ 5 ลา้ นคนในปจั จุบันเปน็ ประมาณ 10 ล้านคนในอีก 20 ปีข้างหน้า เปน็ ที่น่าสังเกตว่า อัตราการเพ่มิ ประชากรสงู อายทุ ี่ผา่ นมา จะเรว็ กวา่ ประชากรโดยรวม จากตวั อยา่ งกรณศี กึ ษาโครงงานดงั กลา่ ว สามารถวเิ คราะหเ์ กย่ี วกบั การแกป้ ญั หาผา่ นกระบวนการ ออกแบบเชิงวิศวกรรมได้ดงั ต่อไปน้ี 1. ระบุปญั หา ผสู้ ูงอายยุ ่อมมภี าวะความเส่อื มของร่างกายมากกว่าคนอายุนอ้ ย เชน่ ระบบสมอง ระบบประสาท ทำ�งานช้าลง มวลกล้ามเน้ือน้อยลง ทำ�ให้การทรงตัวไม่ดีเวลายืน เดิน หรือลุกขึ้นยืนแล้วอาจเสียหลักง่าย ทง้ั นอ้ี าจเกดิ จากโรคประจ�ำ ตวั ของผสู้ งู อายไุ ด้ เชน่ โรคสมองและระบบประสาท โรคความดนั อยา่ งไรกต็ าม การระบปุ ญั หาในเรอื่ งน้ีจะม่งุ แกป้ ญั หาการเสียการทรงตัวของผูส้ งู อายเุ มื่อนั่งเกา้ อ้ีแล้วลกุ ขึ้นยืน 2. รวบรวมข้อมลู และแนวคดิ ท่เี กี่ยวข้องกบั ปญั หา (หวั ขอ้ ท่นี ักเรยี นควรหาความรูเ้ พิ่มเติม) แรงและการเคล่ือนท่ี การทำ�งานของระบบกล้ามเน้ือ การใช้โปรแกรมช่วยในการออกแบบ การสบื คน้ ขอ้ มลู สารสนเทศ กระบวนการออกแบบเชงิ วศิ วกรรม การออกแบบผลติ ภณั ฑ์ วสั ดแุ ละเครอ่ื งมอื ที่ใช้สร้างช้ินงานเพื่อแก้ปัญหา การคำ�นวณพ้ืนท่ี มาตราส่วน ต้นทุนการผลิตช้ินงานเพ่ือแก้ปัญหา การใช้ ประโยชนท์ รพั ยส์ นิ ทางปญั ญาของผสู้ รา้ ง ตลอดจนแนวทางการเผยแพรผ่ ลงาน การผลติ ชนิ้ งานจ�ำ นวนมาก ก�ำ ไรและจุดคมุ้ ทนุ ในการจำ�หนา่ ย 3. การออกแบบวธิ กี ารแก้ปัญหา ร่างแบบชิ้นงานเพื่อแก้ปัญหา ได้แก่ เก้าอี้ช่วยพยุงผู้สูงอายุท่ีมีองศาความลาดเอียงของส่วนที่ รองนงั่ ตามทตี่ อ้ งการ เพอ่ื ลดการบาดเจบ็ หรอื อนั ตรายจากการลม้ ของผสู้ งู อายุ และเพอื่ ใหผ้ สู้ งู อายสุ ามารถ ใชไ้ ดด้ ว้ ยตนเองอยา่ งสะดวกสบายและปลอดภยั สามารถตอบสนองความตอ้ งการของผทู้ ม่ี ปี ญั หาการลกุ นง่ั หรือพยงุ ตวั ขึน้ ยืนจากการน่ังเปน็ เวลานาน ๆ ได้ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

116 แผนการจดั การเรยี นรูท้ ี่ 3 หคนมู่ งั อื สคอื รเรู ยีายนวรชิายาวพชิ น้ื าฐพาน้ื นฐวาทิ นยวาทิ ศยาาสศตาสร์ต|รเ์ ท| คเทโคนโโนลโยลี ย(กี (ากราอรอกอแกบแบบบแแลละะเทเทคคโโนนโโลลยย)ี )ี การสรา้ งประโยชนจ์ ากผลงาน 4. การวางแผนดำ�เนินการสรา้ งชิน้ งานหรือวธิ ีการ ดำ�เนนิ การสร้างตามแผนงานทีว่ างไว้ และบนั ทึกผลการปฏิบตั ิงาน ขอ้ บกพรอ่ งต่าง ๆ 5. การทดสอบ ประเมนิ ผล ปรบั ปรงุ แกไ้ ขวธิ ีการแกป้ ัญหาหรอื ชนิ้ งาน ปรับองศาความลาดเอียงของเก้าอ้ี เน่ืองจากมีการโน้มเอียงไปข้างหน้ามากเกินไป อาจเกิด อันตรายได้ โดยปรับให้พอดีกับการพยุงตัวขึ้นในระดับที่เหมาะสมกับสรีระ มีการปรับปรุงระดับความ ลาดเอยี งหลายคร้ังจนไดร้ ะดับท่ีเหมาะสม 6. การนำ�เสนอวิธีการแก้ปัญหา ผลการแก้ปญั หาหรือชนิ้ งาน น�ำ เสนอแนวคดิ เปน็ ระยะ ๆ ตง้ั แตข่ นั้ ที่ 1-5 เพอ่ื หาแนวทาง/วธิ กี ารทเี่ หมาะสมเปน็ ไปได้ และ นำ�เสนอช้นิ งานในชั้นเรยี น จดั ท�ำ รายงานผลการด�ำ เนนิ งานโครงงาน และบนั ทกึ รายงานโครงงานในสอ่ื บนั ทกึ ขอ้ มลู ดจิ ทิ ลั (ก) (ข) รปู 3.1 เกา้ อพี้ ยุงตัวส�ำ หรับผู้สูงอายุ (ก) เก้าอีป้ กตสิ ำ�หรบั นัง่ (ข) เม่อื ต้องการลกุ จะมแี ผ่นไม้ กระดกมารองรบั น�ำ้ หนกั ไว้ จากการกดทท่ี า้ วแขน ทมี่ า : โครงงานเรื่องเก้าอ้ีชว่ ยพยุงส�ำ หรับผสู้ ูงอายุ โรงเรยี นยพุ ราชวิทยาลยั 7) ผู้เรียนแบ่งกลุ่ม 4-5 คน ศึกษาเนื้อหาในส่วนบทนำ� และหัวข้อ 3.1 การสร้างประโยชน์ ในหนงั สอื เรยี น ความหมายของค�ำ วา่ “ประโยชน์” “มูลคา่ ” และ “คณุ ค่า” จากนัน้ ผู้สอนใชค้ �ำ ถามชวนคดิ “นกั เรยี นคดิ ว่าการสร้างประโยชนจ์ ากผลงานคอื อะไร และสามารถท�ำ ได้ดว้ ยวิธีใดบา้ ง” แนวค�ำ ตอบ การสรา้ งประโยชนจ์ ากผลงานเปน็ การประยกุ ตใ์ ชค้ วามคดิ สรา้ งสรรคเ์ พอื่ ตอ่ ยอดหรอื พฒั นาผลงานซง่ึ ท�ำ ไดใ้ นสองแนวทาง ไดแ้ ก่ การสรา้ งสรรคผ์ ลงานโดยผสู้ รา้ งตงั้ แตแ่ รกเรมิ่ และการพฒั นา ต่อยอดผลงานของผู้อื่นโดยอ้างอิงผลงานนั้นอย่างชัดเจน แนวทางการสร้างประโยชน์จากผลงานสามารถ ทำ�ได้ด้วยวิธีการเพิ่มมูลค่าและการสร้างมูลค่าให้กับผลงาน ซึ่งมูลค่านั้นสามารถเป็นได้ทั้งท่ีเป็นราคาและ เป็นมูลค่าทางจติ ใจ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

หคนมู่ งั อื สคอื รเรู ยีายนวรชิายาวพชิ น้ื าฐพาน้ื นฐวาทิ นยวาทิ ศยาาสศตาสร์ต|รเ์ ท| คเทโคนโโนลโยลี ย(กี (ากราอรอกอแกบแบบบแแลละะเทเทคคโโนนโโลลยย)ี )ี แผนการจดั การเรยี นรทู้ ี่ 3 117 บททกา่ี 3รส|รผา้ งลปกรระะโทยบชขนอ์จงาเกทผคลโนงาโนลยี 3) ผสู้ อนใหค้ วามรเู้ พม่ิ เตมิ เกย่ี วกบั การแนวการสรา้ งประโยชนจ์ ากผลงานทตี่ อ้ งประยกุ ตใ์ ชค้ วาม คิดสร้างสรรค์เพ่ือต่อยอดหรือพัฒนาผลงานซึ่งทำ�ได้ในสองแนวทาง แนวทางแรกคือการสร้างสรรค์ผลงาน โดยผสู้ รา้ งตง้ั แตแ่ รกเรม่ิ อกี แนวทางหนง่ึ คอื โครงงานทน่ี กั เรยี นเคยท�ำ และการพฒั นาตอ่ ยอดผลงานของผอู้ น่ื โดยอา้ งองิ ผลงานนนั้ อยา่ งชดั เจน เชน่ ผลงานของผอู้ น่ื ทม่ี ปี ระโยชน์ นา่ สนใจและสามารถใชใ้ นการแกป้ ญั หา ตา่ ง ๆ จากน้นั ผูส้ อนใช้ค�ำ ถาม ชวนคดิ “ทำ�ไมจึงตอ้ งเพ่มิ มูลค่าและสรา้ งมลู ค่าใหผ้ ลงาน” แล้ววิเคราะห์ สรุปร่วมกัน แนวคำ�ตอบ ผลงานได้แก่ช้ินงาน (ผลิตภัณฑ์) หรือวิธีการในการแก้ปัญหาแต่ละอย่างนั้น อาจมี มลู คา่ แตกตา่ งกนั ขน้ึ อยกู่ บั บรบิ ทตา่ ง ๆ ไดแ้ ก่ สภาพแวดลอ้ ม วฒั นธรรม จรยิ ธรรม หรอื แมแ้ ตก่ ระทง่ั ความ เชอ่ื ของแตล่ ะบคุ คล ผลงานชนดิ เดยี วกนั จงึ อาจมมี ลู คา่ แตกตา่ งกนั ไดใ้ นแตล่ ะสถานที่ ดงั นนั้ การเพมิ่ มลู คา่ และการสร้างมูลค่าของผลงานจึงเป็นการเพิ่มความแตกต่างของผลงานให้ตรงกับความต้องการของแต่ละ บุคคลในแต่ละบรบิ ท 4) ผู้สอนให้ความรู้เกี่ยวกับการสร้างประโยชน์จากผลงานโดยการเพิ่มมูลค่าและการสร้างมูลค่า ใหผ้ ลติ ภณั ฑ์ เชน่ การใชก้ ลยทุ ธท์ างการตลาดทส่ี �ำ คญั อยา่ งหนง่ึ คอื สว่ นประสมทางการตลาด (marketing mix) 4P: Product ผลิตภณั ฑ์ Price ราคา Place สถานที่จำ�หนา่ ย และ Promotion กลยุทธส์ ง่ เสรมิ การขาย จากน้ันผู้สอนยกตัวอย่างผลิตภัณฑ์หรือวิธีการในการแก้ปัญหาท่ีมีการเพ่ิมมูลค่าหรือสร้างมูลค่า เช่น การขายผลไมห้ ลายชนดิ ไดแ้ ก่ กลว้ ยหอมขายเปน็ หวี ทเุ รยี นขายเปน็ ลกู กลว้ ยตากขายรวมหลายผล แลว้ ใช้ คำ�ถามชวนคิด “ผู้ขายประสบปัญหาอย่างไรบ้างจากการขายแบบนี้” ผู้เรียนควรวิเคราะห์ประเด็นต่าง ๆ เช่น ราคาทีผ่ ู้ขายกำ�หนด ปรมิ าณผลไม้ทีข่ ายได้ ราคาและปรมิ าณท่ผี ซู้ ือ้ ต้องการ ผลไมเ้ ก็บได้นานหรือไม่ ผู้ซอ้ื รับประทานหมดหรือไม่ ผู้ขายจะมีวธิ ีการใดบ้างทีจ่ ะท�ำ ให้ผ้ซู อ้ื ซ้ือสนิ ค้าไดต้ รงความตอ้ งการ แนวค�ำ ตอบ การขายแบบเดมิ ผซู้ อ้ื อาจเหน็ วา่ ผลไมม้ รี าคาสงู เกนิ ไป หรอื ซอ้ื ไปแลว้ จะรบั ประทาน ไมห่ มด หรอื ผลไมอ้ าจเนา่ เสยี กอ่ น จงึ ไมอ่ ยากซอ้ื ผขู้ ายอาจใชค้ วามคดิ สรา้ งสรรคร์ ว่ มกบั กลยทุ ธ์ 4P ไดแ้ ก่ 1. Product การปรับปรุงรสชาตแิ ละบรรจุภัณฑ์ใหม่ การแยกบรรจภุ ัณฑ์ผลไม้ เช่น หน่งึ หอ่ ต่อกล้วยหอม หน่ึงผล หนึ่งห่อต่อทุเรียนหน่ึงพู หน่ึงห่อต่อกล้วยตากหน่ึงลูก 2. Price การกำ�หนดราคาใหม่ซ่ึงจะทำ�ให้ ราคาขายต่อช้ินลดลง 3. Place การเปล่ียนสถานทขี่ ายใหม่ และ 4. Promotion การแถม การให้บริการ หลงั การขาย จงึ เปน็ การเพม่ิ มลู คา่ ใหผ้ ลไม้ ท�ำ ใหข้ ายไดง้ า่ ยขน้ึ เนอ่ื งจากบรรจภุ ณั ฑส์ วยงาม ปรบั ปรงุ รสชาตใิ หม่ ราคาลดลง และตรงกบั ความตอ้ งการของผซู้ ้อื อยา่ งไรก็ตาม ผ้เู รยี นควรวิเคราะหว์ า่ วธิ ีการแยกบรรจุภณั ฑ์ จะเหมาะสมหรอื ไม่สำ�หรับผลติ ภณั ฑห์ รือผลไม้บางชนดิ ทม่ี ขี นาดเลก็ หรือเปน็ พวง เชน่ องนุ่ ล�ำ ไย 5) ผสู้ อนให้ความรแู้ ละยกตัวอยา่ งการสรา้ งมูลคา่ ใหผ้ ลติ ภัณฑ์ โดยอาจท�ำ ได้ 2 แนวทาง คอื 1. การพฒั นาตอ่ ยอดผลติ ภณั ฑเ์ ดมิ หรอื การสรา้ งผลติ ภณั ฑใ์ หม่ เชน่ การน�ำ ผลติ ภณั ฑใ์ นทอ้ งถน่ิ มาปรับปรุงให้เป็นผลิตภัณฑ์ประจำ�ท้องถิ่นน้ัน ได้แก่ ผลิตภัณฑ์หน่ึงตำ�บลหน่ึงผลิตภัณฑ์ หรือโอทอป (One Tambon One Product: OTOP) ผลติ ภณั ฑท์ ม่ี สี ง่ิ บง่ ชที้ างภมู ศิ าสตร์ (Geographical Indication: GI-product) เครอื่ งหมายการคา้ (trade mark) เพอ่ื ใหผ้ ลติ ภณั ฑน์ นั้ เปน็ ทจี่ ดจ�ำ ของผบู้ รโิ ภค และมคี วาม แตกตา่ งจากผลติ ภัณฑ์อนื่ ๆ ในทอ้ งตลาดเพอ่ื ปอ้ งกนั การลอกเลียนแบบ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

118 แผนการจดั การเรยี นรทู้ ่ี 3 หคนมู่ งั อื สคอื รเรู ยีายนวรชิายาวพชิ น้ื าฐพาน้ื นฐวาทิ นยวาทิ ศยาาสศตาสร์ต|รเ์ ท| คเทโคนโโนลโยลี ย(กี (ากราอรอกอแกบแบบบแแลละะเทเทคคโโนนโโลลยย)ี )ี การสร้างประโยชนจ์ ากผลงาน 2. การขยายตลาดหรือการหากลุ่มเป้าหมายใหม่ เช่น ผู้บริโภคที่รักสุขภาพจะเลือก รบั ประทานอาหารทไี่ มผ่ า่ นการใชส้ ารเคมใี นปยุ๋ หรอื สารปราบศตั รพู ชื ผบู้ รโิ ภคกลมุ่ นจี้ ะเหมาะกบั ผลติ ภณั ฑ์ ประเภทอาหารทผ่ี ลิตไดจ้ ากธรรมชาติ ไดแ้ ก่ พืช ผัก ผลไม้ปลอดสารพิษและสารเคมี จากนัน้ ผผู้ ลติ จงึ สรา้ ง หรอื จดั หาผลิตภัณฑ์ดังกล่าวมานำ�เสนอแก่ผู้บรโิ ภคกลุ่มน้ี ผลิตภณั ฑ์ประเภทเครอื่ งกีฬา เส้ือผา้ รองเท้า และเครอื่ งออกก�ำ ลงั กาย จกั รยาน ฯลฯ จะเหมาะส�ำ หรบั ผบู้ รโิ ภคทร่ี กั การออกก�ำ ลงั กาย ผลติ ภณั ฑป์ ระเภท เอาทด์ อร์ (outdoor products) เชน่ เตน็ ท์ เกา้ อส้ี นาม เตาสนาม เสอ้ื ผา้ รองเทา้ ส�ำ หรบั เดนิ ปา่ จะเหมาะส�ำ หรบั ผบู้ รโิ ภคทรี่ กั การทอ่ งเทย่ี ว การท�ำ กจิ กรรมกลางแจง้ การผจญภยั นอกจากน้ี ผลติ ภณั ฑเ์ กม ดนตรี ภาพยนตร์ ก็จะเหมาะสำ�หรับผู้บริโภคเฉพาะกลุ่มเช่นเดียวกัน ดังนั้น ผู้ผลิตจึงสามารถสร้างหรือจัดหาผลิตภัณฑ์ เพ่อื มาตอบสนองความตอ้ งการของผบู้ ริโภคเฉพาะกลมุ่ ได้ ท้ังนี้เป้าหมายของการสร้างมูลค่าคือ การทำ�ความเข้าใจข้ันพื้นฐานของผู้บริโภค ปัญหา สงิ่ คบั ขอ้ งใจ ตลอดจนความคาดหวงั ของผบู้ รโิ ภค จากนนั้ ผผู้ ลติ จงึ ใชค้ วามคดิ สรา้ งสรรคร์ ว่ มกบั การน�ำ เสนอ คุณค่า (value proposition) ดังกล่าวให้แก่ผู้บริโภค ซ่ึงเป็นการตอบสนองความต้องการ บรรเทา แก้ไข และป้องกันปัญหา ตลอดจนสร้างความประทับใจท่ีเกินความคาดหวังผู้บริโภค แต่อย่างไรก็ตาม การเพิ่ม มูลคา่ และการสรา้ งมลู คา่ นนั้ ต่างก็เป็นการสร้างประโยชน์จากผลงานทง้ั สิ้น การเพ่ิมมูลค่าหรือสร้างมูลค่าสามารถสร้างสีสัน และจุดดึงดูดสินค้าหรือบริการใหม่ ๆ เพื่อดึงดูด ลกู คา้ ใหม้ าสนใจสนิ คา้ หรอื บรกิ าร โดยการใสเ่ รอ่ื งราวทน่ี า่ สนใจ ยกตวั อยา่ งเชน่ เรอื่ งราวทมี่ าทไี่ ปของแหลง่ วตั ถดุ บิ หรอื การออกแบบใหมท่ ม่ี แี รงบนั ดาลใจ หรอื การใหบ้ รกิ ารรปู แบบใหมท่ เี่ กดิ จากการมองเหน็ คณุ คา่ และความตอ้ งการทลี่ กู คา้ เองกย็ งั คาดไมถ่ งึ สง่ิ ตา่ ง ๆ เหลา่ น้ี จะชว่ ยเพม่ิ ทงั้ มลู คา่ และจดุ ดงึ ดดู การสรา้ งมลู คา่ โดยการใชส้ อ่ื สงั คมออนไลน์ เชน่ เวบ็ ไซตท์ างธรุ กจิ ลกู คา้ สามารถทจ่ี ะเขา้ ถงึ ผลติ ภณั ฑแ์ ละไดร้ บั ความรบู้ างสว่ น ก่อนทำ�การติดต่อสอบถามมายังผู้ประกอบการ เพ่ือท่ีจะสามารถตอบสนองความต้องการของผู้บริโภคที่มี ความเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วได้ทันเวลา โดยสามารถโต้ตอบระหว่างผู้ขายและผู้บริโภคอย่างมี ประสทิ ธภิ าพ และยงั เปน็ เครอื่ งมอื ในการสรา้ งความสมั พนั ธอ์ นั ดรี วมถงึ การสรา้ งความเชอ่ื มน่ั ใหก้ บั ผบู้ รโิ ภค 6) ผู้เรียนทำ�กิจกรรม 3.1 เรื่อง การเพ่ิมมูลค่าและการสร้างมูลค่า นักเรียนเลือกผลงานของ ผู้อ่ืนท่ีสนใจโดยอ้างอิงแหล่งท่ีมาให้ชัดเจน แล้ววิเคราะห์ถึงวิธีการที่แสดงถึงการเพิ่มมูลค่าและการสร้าง มลู ค่าจากผลงานนัน้ จากนั้นนำ�เสนอ แลกเปล่ียนเรียนรู้ แนวคำ�ตอบ ผู้สอนอาจใช้แนวคำ�ตอบในใบกิจกรรม 3.1 ใช้กรณีศึกษา หรือผลิตภัณฑ์อ่ืน ๆ เปน็ แนวค�ำ ตอบ จากนนั้ ผสู้ อนสรปุ ความแตกตา่ งของแนวทางการเพม่ิ มลู คา่ และการสรา้ งมลู คา่ จากผลงาน โดยทผ่ี ลงานชิ้นเดยี วอาจจะเป็นทง้ั แบบเพมิ่ มลู ค่าและสรา้ งมูลคา่ ก็ได้ 7) ผู้เรียนศึกษาเพ่ิมเติมเก่ียวกับเทคโนโลยีเปลี่ยนโลก (disruptive technology) ตัวอย่างเช่น ปัญญาประดิษฐ์หรือเอไอ (artificial intelligence: AI), อินเทอร์เน็ตในทุกสิ่งหรือไอโอที (Internet of Things: IoT) แลว้ ระดมความคดิ ในกลมุ่ วา่ จะน�ำ เทคโนโลยดี งั กลา่ วมาชว่ ยในการสรา้ งประโยชนใ์ หผ้ ลงาน ได้อยา่ งไรบ้าง จากนน้ั ผเู้ รยี นแตล่ ะกลุ่มน�ำ เสนอ และอภิปราย สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

หคนมู่ งั อื สคอื รเรู ยีายนวรชิายาวพชิ น้ื าฐพาน้ื นฐวาทิ นยวาทิ ศยาาสศตาสร์ต|รเ์ ท| คเทโคนโโนลโยลี ย(กี (ากราอรอกอแกบแบบบแแลละะเทเทคคโโนนโโลลยย)ี )ี แผนการจัดการเรยี นรู้ท่ี 3 119 บททกา่ี 3รส|รผา้ งลปกรระะโทยบชขนอจ์ งาเกทผคลโนงาโนลยี 8) ผู้เรียนศึกษาเพ่ิมเติมเกี่ยวกับการคำ�นวณต้นทุนการผลิตผลงานของผู้เรียน การกำ�หนดราคา จำ�หน่าย การคำ�นวณจุดคุ้มทุน (break even point: B.E.P.) และกำ�ไร จากใบความรู้ที่ให้ เพ่ือนำ�ไปใช้ ในการวางแผนประกอบการลงทุนผลิตและการจำ�หน่ายผลงานของผู้เรียน โดยต้องคำ�นึงถึงค่าตอบแทน ของตนเองทชี่ ัดเจน ค�ำ นวณค่าใช้จา่ ยตา่ ง ๆ เช่น ตน้ ทนุ คงที่ ต้นทุนผนั แปร 9) ผู้สอนเชื่อมโยงกระบวนการแก้ปัญหา เช่น การคิดเชิงออกแบบที่ผู้เรียนได้ศึกษามาแล้ว ในบทที่ 1 กับความคิดสร้างสรรค์โดยใช้คำ�ถามชวนคิดว่า “ปัจจัยที่ทำ�ให้เกิดผลงานใหม่ ๆ และมี ความหลากหลายคอื อะไรบ้าง ใหเ้ หตผุ ลประกอบ” แนวค�ำ ตอบ ขอ้ บกพรอ่ งของผลงานเกา่ ความตอ้ งการของผเู้ กย่ี วขอ้ ง ความกา้ วหนา้ ของศาสตรต์ า่ ง ๆ ความรู้ ประสบการณ์ ความเชอ่ื ตลอดจนความคดิ สรา้ งสรรค์ การเปลย่ี นแปลงของสง่ิ แวดลอ้ ม สภาพเศรษฐกจิ สงั คม วฒั นธรรม ทรพั ยากร ความเขา้ ใจในเรอ่ื งวงจรชวี ติ ผลติ ภณั ฑ์ และความเขา้ ใจ เรอ่ื งเทคโนโลยเี ปลย่ี นโลก 10) ผเู้ รยี นแตล่ ะกลมุ่ ท�ำ กจิ กรรม 3.2 เรอ่ื ง การสรา้ งประโยชนจ์ ากผลงานนกั เรยี น การออกแบบ แนวทางการสรา้ งประโยชนจ์ ากผลงานของผเู้ รยี น ทแ่ี สดงถงึ การเพมิ่ มลู คา่ การสรา้ งมลู คา่ และใชค้ วามคดิ สรา้ งสรรคผ์ เู้ รยี น รวมทง้ั วเิ คราะหต์ น้ ทนุ การผลติ จดุ คมุ้ ทนุ ชอ่ งทางการจ�ำ หนา่ ย และผลตอบแทน จากนนั้ นำ�เสนอ แลกเปลย่ี นเรียนรู้ แนวคำ�ตอบ ผู้สอนอาจใช้แนวคำ�ตอบจากใบกิจกรรม 3.2 โดยศึกษาเพ่ิมเติมจากใบความรู้ เรอ่ื ง จดุ คุม้ ทนุ 11) ผสู้ อนน�ำ ผเู้ รยี นเขา้ สเู่ นอ้ื หาเรอ่ื งสทิ ธแิ ละการคมุ้ ครองผลงานโดยใชค้ �ำ ถามชวนคดิ “นกั เรยี น คดิ วา่ การจดทะเบยี นคมุ้ ครองผลงานกบั การไมจ่ ดทะเบยี นคมุ้ ครองผลงาน มขี อ้ ดแี ละขอ้ จ�ำ กดั อยา่ งไร อภิปราย” แนวค�ำ ตอบ ค�ำ ถามนไี้ มไ่ ดเ้ นน้ ทคี่ �ำ ตอบใดถกู หรอื ผดิ ทง้ั หมด ผสู้ อนควรเนน้ ใหผ้ เู้ รยี นแสดงความ คดิ เหน็ เหตผุ ลและการอภปิ รายเพอ่ื สนบั สนนุ แนวคดิ ของตนเองหรอื ของกลมุ่ มากกวา่ การเนน้ หาค�ำ ตอบที่ ถูกหรอื ผิดเท่านัน้ จากนน้ั ผสู้ อนตงั้ ค�ำ ถามเพอ่ื สรา้ งความตระหนกั ในการคมุ้ ครองผลงานของผเู้ รยี น เชน่ ผลงานของ ผู้เรียนสามารถมีผู้อื่นลอกเลียนแบบได้หรือไม่ ถ้ามี ผู้เรียนจะมีแนวทางในการป้องกันการลอกเลียนแบบ ได้อยา่ งไร แนวคำ�ตอบ ผู้เรียนสามารถป้องกันการลอกเลียนแบบผลงานของตัวเองได้โดยการนำ�ผลงานไป จดทะเบยี นทรัพย์สนิ ทางปัญญาเพื่อใหม้ ีผลการคุม้ ครองทางกฎหมาย ยกเว้นผลงานทเี่ ปน็ ลิขสิทธจ์ิ ะได้รับ การคุ้มครองทันทีแต่ต้องมีหลักฐานว่าใครเป็นผู้สร้างผลงานนั้นด้วย จากน้ันพิจารณาเลือกประเภทการ จดทะเบยี นความคมุ้ ครองใหต้ รงกบั ลกั ษณะของผลงาน และในขณะเดยี วกนั ผสู้ อนควรใหผ้ เู้ รยี นแสดงความ ตระหนกั และไมล่ ะเมดิ ทรพั ยส์ นิ ทางปญั ญาของผอู้ นื่ ดว้ ย เชน่ เมอ่ื พบวา่ ผลงานของผเู้ รยี นนนั้ มผี จู้ ดทะเบยี น ทรพั ยส์ นิ ทางปญั ญาแลว้ หากผเู้ รยี นตอ้ งการน�ำ ผลงานนน้ั มาพฒั นาตอ่ ยอด สามารถท�ำ ไดเ้ ฉพาะสว่ นทไี่ มม่ ี ความคมุ้ ครองเท่านั้น สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

120 แผนการจดั การเรียนร้ทู ี่ 3 หคนมู่ งั อื สคอื รเรู ยีายนวรชิายาวพชิ น้ื าฐพาน้ื นฐวาทิ นยวาทิ ศยาาสศตาสร์ต|รเ์ ท| คเทโคนโโนลโยลี ย(กี (ากราอรอกอแกบแบบบแแลละะเทเทคคโโนนโโลลยย)ี )ี การสร้างประโยชน์จากผลงาน 12) ผ้เู รยี นศกึ ษาเนื้อหาจากหนงั สอื เรยี นหวั ขอ้ 3.2 สทิ ธแิ ละการคุ้มครองผลงาน และอภปิ ราย รว่ มกนั เกย่ี วกบั การใหค้ วามส�ำ คญั ในการพฒั นานวตั กรรมและจดทะเบยี นทรพั ยส์ นิ ทางปญั ญา ซง่ึ ในหวั ขอ้ น้ี จะยกตัวอย่าง เฉพาะสิทธิบัตร สิทธิบัตรการออกแบบผลิตภัณฑ์ และอนุสิทธิบัตร โดยเช่ือมโยงกับ ค�ำ ถามชวนคิดว่า “สิทธิบตั รสำ�หรับการออกแบบผลิตภัณฑ์ครอบคลุมผลิตภณั ฑช์ นิดใดบา้ ง” แนวค�ำ ตอบ การออกแบบผลติ ภณั ฑท์ สี่ ามารถขอสทิ ธบิ ตั รได้ เชน่ สลาก สง่ิ ประดษิ ฐ์ แผนผงั ของ วงจร รวมทั้งเคร่ืองหมายการค้าและเครื่องหมายอ่ืน ๆ สามารถขอสิทธิบัตรได้ โดยย่ืนแบบฟอร์มที่กรอก รายละเอยี ดผลติ ภัณฑ์พรอ้ มแบบรา่ งหรือรปู ถ่ายของผลิตภัณฑน์ ั้น ๆ สทิ ธบิ ตั รการออกแบบผลติ ภณั ฑค์ รอบคลมุ การออกแบบผลติ ภณั ฑใ์ หมท่ กุ ชนดิ ยกเวน้ การออกแบบ ผลติ ภณั ฑบ์ างชนดิ เชน่ สง่ิ ของเครอ่ื งใชท้ ว่ั ไป สงิ่ ผดิ ศลี ธรรมจารตี ประเพณี สง่ิ ทเี่ ปน็ ภยั ตอ่ ความสงบเรยี บรอ้ ย ของบ้านเมือง โดยสามารถศึกษาตัวอย่างคำ�ขอรับสิทธิบัตร/อนุสิทธิบัตร จากการประดิษฐ์/การออกแบบ ผลติ ภณั ฑป์ ระเภทกระเปา๋ http://www.ipthailand.go.th/images/005/person/new/person-a-_.pdf 13) ผสู้ อนใชค้ �ำ ถามชวนคดิ นกั เรยี นคดิ วา่ สทิ ธบิ ตั ร อนสุ ทิ ธบิ ตั ร และการออกแบบผลติ ภณั ฑ์ มคี วามเหมอื นหรอื แตกตา่ งกนั อยา่ งไร ใหเ้ หตผุ ลและอภปิ ราย เพอื่ สรปุ ความรทู้ ผ่ี เู้ รยี นไดเ้ รยี นรใู้ นหวั ขอ้ น้ี แนวคำ�ตอบ สิ่งท่ีเหมือนกันระหว่างสิทธิบัตรและอนุสิทธิบัตรคือด้านการคุ้มครองลักษณะ องค์ประกอบ โครงสร้างหรือกลไกภายในผลิตภัณฑ์ รวมท้ังกรรมวิธีในการผลิต การรักษาหรือปรับปรุง คุณภาพของผลิตภณั ฑ์ให้ดีข้นึ สิง่ ทต่ี า่ งกันคืออนสุ ิทธิบัตรจะพิจารณาการประดษิ ฐท์ ่ีมีการปรับปรุงแกไ้ ข ผลติ ภณั ฑเ์ พยี งเลก็ นอ้ ยและมปี ระโยชนใ์ ชส้ อยมากขนึ้ ในขณะทส่ี ทิ ธบิ ตั รการออกแบบผลติ ภณั ฑจ์ ะคมุ้ ครอง รปู รา่ งหรอื รปู ทรงภายนอกผลติ ภณั ฑ์ รวมถงึ ลวดลายหรอื สขี องผลติ ภณั ฑ์ รายละเอยี ดศกึ ษาไดจ้ ากเวบ็ ไซต์ https://www.ipthailand.go.th/th/ความเหมอื นและความแตกตา่ งของสทิ ธบิ ตั ร-อนสุ ทิ ธบิ ตั ร-สทิ ธบิ ตั ร การออกแบบ.html 14) ผเู้ รยี นศึกษาเพ่มิ เตมิ เกีย่ วกบั ทฤษฎี แนวคดิ ตลอดจนแนวทางการสร้างสรรคผ์ ลงานจ�ำ นวน มากของพระบาทสมเดจ็ พระปรมนิ ทรมหาภมู พิ ลอดลุ ยเดช รวมทงั้ ผลงานทพี่ ระองคท์ า่ นไดท้ รงจดสทิ ธบิ ตั ร ประเภทตา่ ง ๆ ไว้ จากนน้ั ผู้เรยี นเลอื กผลงานใดผลงานหนึง่ ของพระองคท์ ่าน แล้วระดมความคดิ ในกลุ่มว่า จะสามารถพัฒนาตอ่ ยอดผลงานนน้ั ไดอ้ ย่างไร และเพือ่ แก้ปัญหาอะไร 15) ผเู้ รียนทำ�กิจกรรม 3.3 เร่ือง สิทธิและการคุ้มครองผลงาน โดยให้ผู้เรียนวิเคราะห์ผลงาน ของตนเองว่าเป็นทรัพยส์ นิ ทางปญั ญาหรอื ไม่ อยา่ งไร ให้เหตผุ ลและอภิปราย แนวคำ�ตอบ ผ้สู อนอาจใช้แนวค�ำ ตอบในใบกจิ กรรม 3.3 16) ผู้สอนเชื่อมโยงเนื้อหาเข้าสู่การนำ�เสนอผลงาน โดยใช้คำ�ถามชวนคิดว่า “เม่ือนักเรียน จะเผยแพร่ผลงานของตนเองตอ้ งค�ำ นึงถงึ อะไรบา้ ง” แลว้ ให้ผู้เรยี นอภิปรายรว่ มกนั แนวค�ำ ตอบ ช่อื ผลงาน ผพู้ ัฒนาหรือเจ้าของผลงาน การเตรยี มความพร้อมของผู้น�ำ เสนอผลงาน ขอ้ มลู ทเ่ี กย่ี วขอ้ งกบั ผลงาน เชน่ ใชแ้ กป้ ญั หาอะไร ท�ำ งานอยา่ งไร ใครคอื ลกู คา้ กลมุ่ เปา้ หมาย ความแตกตา่ ง ของกลุม่ ลูกค้าแต่ละกลุ่ม วธิ ีการน�ำ เสนองานทีด่ งึ ดดู ความสนใจ และสิ่งจูงใจให้ซื้อผลงาน (ถา้ ม)ี สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

หคนมู่ งั อื สคอื รเรู ยีายนวรชิายาวพชิ น้ื าฐพาน้ื นฐวาทิ นยวาทิ ศยาาสศตาสร์ต|รเ์ ท| คเทโคนโโนลโยลี ย(กี (ากราอรอกอแกบแบบบแแลละะเทเทคคโโนนโโลลยย)ี )ี แผนการจดั การเรียนรูท้ ี่ 3 121 บททกาี่ 3รส|รผ้างลปกรระะโทยบชขนอจ์ งาเกทผคลโนงาโนลยี 17) ผเู้ รยี นบางคนอาจเลา่ หรอื แชรป์ ระสบการณเ์ กย่ี วกบั การน�ำ เสนอผลงานระดบั ภาค ระดบั ชาติ หรอื ระดบั นานาชาติ โดยผสู้ อนเนน้ ย�้ำ ถงึ ระยะเวลาในการน�ำ เสนอวา่ แตล่ ะระดบั มคี วามแตกตา่ งกนั อยา่ งไร และมีความส�ำ คญั อย่างไร ผฟู้ งั แต่ละกล่มุ มีขอ้ จ�ำ กัดเรื่องเวลาอย่างไรบ้าง ผ้เู รียนแต่ละกล่มุ อภปิ ราย ต่อมาผู้เรียนศึกษาเพิ่มเติมเก่ียวกับทักษะการนำ�เสนองานอย่างมืออาชีพ และดูวีดิทัศน์เกี่ยวกับ ซีรี่ย์วีดิทัศน์การสอนวิชาการนำ�เสนอมีพลังอย่างมืออาชีพ หรือ HIPS (High Impact Presentations) (ทั้งหมด 11 ตอน หรอื เลอื กเฉพาะตอนที่ 5) https://www.youtube.com/watch?v=BxWxQx5oh9s โดย อาจารย์เกรยี งศักดิ์ นิรัตพิ ัฒนะศัย และอาจารย์ชยั รตั น์ วงศจ์ นิ ดานนท์ จากเดอะโค้ช/TheCoach จากนั้นให้ผู้เรียนเตรียมตัวล่วงหน้าสำ�หรับคาบต่อไปเพ่ือทำ�กิจกรรม 3.4 เรื่องการนำ�เสนอ ผลงานอย่างมืออาชีพ นักเรียนเลือกศึกษาหัวข้อผลงานของผู้อ่ืนที่สนใจโดยอ้างอิงข้อมูลเจ้าของผลงาน ให้ชัดเจน แล้ววิเคราะห์ว่าผลงานน้ันใช้แก้ปัญหาอะไร มีการเพ่ิมหรือสร้างมูลค่าอย่างไร มีการคุ้มครอง ทรพั ยส์ นิ ทางปญั ญาอยา่ งไร จะน�ำ เสนอขายผลงานนน้ั ไดอ้ ยา่ งไร และจะปรบั ปรงุ การน�ำ เสนอไดอ้ ยา่ งไรบา้ ง อภปิ ราย แนวค�ำ ตอบ ผู้สอนอาจใช้แนวคำ�ตอบในใบกจิ กรรม 3.4 ผู้เรียนแต่ละคนควรฝึกนำ�เสนอผลงานโดยให้ครอบคลุมทุกประเด็นข้างต้น ภายในเวลาท่ีกำ�หนด เช่น 3-5 นาที จากนั้นผู้เรียนอภิปรายกับเพ่ือน ว่าจะปรับปรุงการนำ�เสนอของตนเองอย่างไรบ้าง (ผู้สอน อาจท�ำ ใบกจิ กรรมให้ผเู้ รียนน�ำ เสนอตามประเด็นดังกลา่ ว) 18) ผู้เรียนศึกษาใบความรู้เรื่องการเสนองานในรูปแบบ Pitch (ปฐมสุดา อินทุประภา http:// www.tistr.or.th/tistrblog/?p=3004) และดวู ดี ทิ ศั น์ เรอ่ื ง วธิ ี Pitch Problem/Solution ส�ำ หรบั สตารท์ อัพ (เวอร์ชนั่ ไทย) https://www.youtube.com/watch?v=KGcwyaQ_ybE โดยแซม สไตลฮันท์ และ บรรยายไทยโดย มิรา มาริสรา จากนน้ั ผเู้ รยี นท�ำ กจิ กรรมทา้ ยบท ผเู้ รยี นลงมอื ปฏบิ ตั ใิ นการสรา้ งประโยชนจ์ ากผลงาน ของผเู้ รยี น โดยใช้ความรู้ที่ได้เรียนมา แล้วนำ�เสนอผลงาน วิเคราะห์ว่าจะนำ�เสนออย่างไรภายในเวลาที่กำ�หนด ในประเด็นต่อไปน้ี ผลงานของผู้เรียนชื่ออะไร ใช้แก้ปัญหาอะไร มีการเพ่ิมหรือสร้างมูลค่าอย่างไร มีการ คุ้มครองทรัพย์สินทางปัญญาอย่างไร จะนำ�เสนอขายผลงานน้ันได้อย่างไร และจะปรับปรุงการนำ�เสนอ ได้อย่างไรบ้าง โดยผู้สอนควรให้ผู้เรียนทุกคนมีโอกาสนำ�เสนอผลงาน จากน้ันผู้เรียนอภิปรายกับเพื่อน วา่ จะปรบั ปรงุ การน�ำ เสนอของตนเองอยา่ งไรบา้ ง แนวคำ�ตอบ ผสู้ อนอาจใชแ้ นวค�ำ ตอบในใบกิจกรรมท้ายบท 19) ผเู้ รยี นดวู ดี ทิ ศั นเ์ รอ่ื ง “หอ้ งเรยี นผปู้ ระกอบการ: เปดิ โลก Startup” ตอนท่ี 12 Pitch Perfect โดยคุณยอด ชินสุภัคกุล CEO และผู้ก่อตั้ง Wongnai https://www.youtube.com/watch?v=R0_ ACWs9Z4o และ https://www.bharatgrouponline.com/blogs/presenta- tion/11-key-points-of-a-pitching-presentation-specifically-for-investors.html และใหผ้ เู้ รยี น สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

122 แผนการจัดการเรียนร้ทู ่ี 3 หคนมู่ งั อื สคอื รเรู ยีายนวรชิายาวพชิ น้ื าฐพาน้ื นฐวาทิ นยวาทิ ศยาาสศตาสร์ต|รเ์ ท| คเทโคนโโนลโยลี ย(กี (ากราอรอกอแกบแบบบแแลละะเทเทคคโโนนโโลลยย)ี )ี การสร้างประโยชนจ์ ากผลงาน ดวู ดี ทิ ศั นเ์ พม่ิ เตมิ เกยี่ วกบั การแขง่ ขนั การน�ำ เสนอผลงาน ในงาน Startup Thailand Pitching Challenge 2017 จังหวดั ชลบรุ ี (https://www.youtube.com/watch?v=YYwg1oJIBso) 20) ผเู้ รียนทำ�กิจกรรมทา้ ทายความคิด โดยใชส้ ถานการณ์จ�ำ ลองในเวทกี ารน�ำ เสนอผลงานเพ่ือ ใหผ้ ฟู้ งั ตดั สนิ ใจซอื้ ผลงานของผเู้ รยี น โดยมเี วลาในการน�ำ เสนอไมเ่ กนิ 5 นาที วเิ คราะหว์ า่ จะน�ำ เสนออยา่ งไร ภายในเวลาทีก่ �ำ หนด ในประเดน็ ต่อไปนี้ กระบวนการพฒั นาผลงาน ผลงานนน้ั ใช้แก้ปัญหาอะไร บอกราย ละเอียดและประเภทการจดทะเบียนค้มุ ครองทรัพย์สินทางปัญญา ผลงานไดร้ ับรางวัลอะไรบา้ ง จากเวทีใด จะน�ำ เสนอขายผลงานไดอ้ ยา่ งไร และเมอ่ื น�ำ เสนอจบแลว้ มผี ฟู้ งั ตดั สนิ ใจซอ้ื ผลงานของผเู้ รยี นหรอื ไม่ เพราะ เหตุใด รวมท้งั จะปรบั ปรุงการนำ�เสนอได้อยา่ งไรบ้าง แนวคำ�ตอบ ผ้สู อนอาจใช้แนวคำ�ตอบในใบกิจกรรมทา้ ทายความคดิ ผู้สอนและ/หรือผู้เรียนอาจกำ�หนดบทบาทสมมุติสำ�หรับผู้ฟัง เช่น นักประดิษฐ์ นักวิจัย แพทย์ วิศวกร นกั วทิ ยาศาสตร์ ศลิ ปนิ ปราชญ์ชาวบา้ น บุคลากรทางการศกึ ษา นกั ธุรกิจ นักลงทนุ นกั การตลาด พนักงานธนาคาร (ผู้ให้สินเชื่อ) ส่ือมวลชน ฯลฯ โดยผู้ฟังแต่ละอาชีพควรให้เหตุผลในการซ้ือหรือไม่ซื้อ ผลงานของผู้เรยี น 21) กิจกรรมเสนอแนะ ผู้สอนอาจจัดกิจกรรมพิเศษหรืองานโรงเรียนประจำ�ปีเพื่อเป็นเวทีให้ ผเู้ รยี นนำ�ผลงานมาน�ำ เสนอแกผ่ ้ทู ี่ประกอบอาชพี จรงิ จากขอ้ 20 สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

หคนมู่ งั อื สคอื รเรู ยีายนวรชิายาวพชิ น้ื าฐพาน้ื นฐวาทิ นยวาทิ ศยาาสศตาสร์ต|รเ์ ท| คเทโคนโโนลโยลี ย(กี (ากราอรอกอแกบแบบบแแลละะเทเทคคโโนนโโลลยย)ี )ี แผนการจัดการเรยี นรู้ท่ี 3 123 บททกา่ี 3รส|รผา้ งลปกรระะโทยบชขนอจ์ งาเกทผคลโนงาโนลยี 8. การวดั และประเมินผล รายการประเมิน วธิ ีการวัด เคร่ืองมือที่ใช้วดั เกณฑก์ ารประเมนิ การผา่ น ประยกุ ต์ใช้ความรู้และทักษะจากศาสตร์ตา่ ง ๆ รวมทั้งทรพั ยากรเพือ่ สรา้ งหรอื พัฒนาผลงาน การวเิ คราะหว์ ธิ กี ารสรา้ งผล ตรวจใบกิจกรรม ใบกจิ กรรม 3.1 คะแนน 13-16 หมายถงึ ดมี าก ประโยชนจ์ ากผลงานโดยการ สังเกตพฤตกิ รรม คะแนน 9-12 หมายถงึ ดี เพม่ิ มลู คา่ หรอื สรา้ งมลู คา่ คะแนน 5-8 หมายถงึ พอใช้ คะแนน 1-4 หมายถงึ การออกแบบแนวทางการ ตรวจใบกจิ กรรม ใบกิจกรรม 3.2 ปรบั ปรงุ สรา้ งประโยชนจ์ ากผลงาน สังเกตพฤติกรรม การวิเคราะหส์ ิทธิและการ ตรวจใบกจิ กรรม ใบกจิ กรรม 3.3 ผู้เรียนได้ระดบั คุณภาพ ดี คมุ้ ครองผลงาน สังเกตพฤติกรรม ข้นึ ไปถือว่าผ่าน การนำ�เสนอผลงานอย่างมอื ตรวจใบกจิ กรรม ใบกจิ กรรม 3.4 อาชพี สงั เกตพฤตกิ รรม ใบกจิ กรรมทา้ ยบท ใบกิจกรรมท้าทาย ความคิด ทกั ษะการส่อื สาร สงั เกตพฤตกิ รรม แบบสงั เกตพฤตกิ รรม ผเู้ รียนได้ระดับคณุ ภาพ ดี สงั เกตพฤติกรรม แบบสงั เกตพฤตกิ รรม ข้ึนไปถือวา่ ผ่าน ทกั ษะการคดิ วเิ คราะห์ สังเกตพฤติกรรม แบบสงั เกตพฤตกิ รรม (ดเู กณฑ์การประเมนิ ในภาคผนวก) ทกั ษะการคดิ อยา่ งมี วจิ ารณญาณ ทักษะการคิดเชิงระบบ สังเกตพฤติกรรม แบบสงั เกตพฤตกิ รรม ความคดิ สร้างสรรค์ สังเกตพฤติกรรม แบบสงั เกตพฤตกิ รรม ทักษะการทำ�งานร่วมกับ สังเกตพฤติกรรม แบบสงั เกตพฤตกิ รรม ผู้อ่ืน สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

124 แผนการจดั การเรียนรทู้ ี่ 3 หคนมู่ งั อื สคอื รเรู ยีายนวรชิายาวพชิ น้ื าฐพาน้ื นฐวาทิ นยวาทิ ศยาาสศตาสร์ต|รเ์ ท| คเทโคนโโนลโยลี ย(กี (ากราอรอกอแกบแบบบแแลละะเทเทคคโโนนโโลลยย)ี )ี การสร้างประโยชน์จากผลงาน ตวั อยา่ งประเดน็ การประเมนิ และระดบั คะแนน ประเดน็ การประเมนิ 4 ระดับคะแนน 1 32 การวเิ คราะหว์ ิธีการ วเิ คราะหว์ ธิ กี าร วเิ คราะหว์ ธิ กี าร วเิ คราะหว์ ธิ กี าร วเิ คราะหว์ ธิ กี าร สร้างประโยชนจ์ าก สรา้ งประโยชน์ สรา้ งประโยชน์ ผลงานโดยการเพิ่ม สรา้ งประโยชนจ์ าก สรา้ งประโยชน์ จากผลงานไดไ้ ม่ จากผลงานไดไ้ ม่ มลู ค่าหรอื สรา้ งมูลค่า ครบตามประเดน็ ท่ี ครบตามประเดน็ ผลงาน ไดค้ รบถว้ น จากผลงานไดค้ รบ ก�ำ หนด แตส่ ามารถ ทก่ี �ำ หนด และสรปุ สรปุ วธิ กี ารเพม่ิ การเพม่ิ มลู คา่ หรอื สมบรู ณท์ กุ ประเดน็ ถว้ นสมบรู ณต์ าม มลู คา่ หรอื สรา้ ง สรา้ งมลู คา่ ใหก้ บั มลู คา่ ใหก้ บั ผลงาน ผลงานไดไ้ มช่ ดั เจน ทก่ี �ำ หนดและ ประเดน็ ทก่ี �ำ หนด ไดช้ ดั เจน สามารถสรปุ วธิ กี าร แตส่ รปุ การเพม่ิ เพม่ิ มลู คา่ หรอื สรา้ ง มลู คา่ หรอื สรา้ ง มลู คา่ ใหก้ บั ผลงาน มลู คา่ ใหก้ บั ผลงาน ไดช้ ดั เจน ไดไ้ มช่ ดั เจน การออกแบบแนวทาง ออกแบบ ออกแบบ ออกแบบ ออกแบบ การสรา้ งประโยชนจ์ าก แนวทางการ แนวทางการ แนวทางการ แนวทางการ ผลงาน สร้างประโยชน์ สรา้ งประโยชน์ สรา้ งประโยชน์ สร้างประโยชน์ จากผลงานของ จากผลงานของ จากผลงานของ จากผลงานของ ตนเอง โดย ตนเอง โดย ตนเอง โดย ตนเอง โดย อธิบายการ อธบิ ายการ อธบิ ายการ อธบิ ายการ ใชค้ วามคิด ใช้ความคดิ ใช้ความคดิ ใชค้ วามคดิ สร้างสรรคใ์ น สรา้ งสรรค์ใน สรา้ งสรรค์ใน สร้างสรรค์ใน การเพ่ิมมลู ค่า การเพ่ิมมลู คา่ การเพม่ิ มูลคา่ การเพิม่ มูลค่า สรา้ งมลู ค่า สร้างมลู ค่า สร้างมลู คา่ สรา้ งมลู ค่า วเิ คราะหต์ ้นทนุ วเิ คราะห์ตน้ ทนุ วเิ คราะห์ตน้ ทุน วเิ คราะหต์ ้นทุน การผลติ จุดคมุ้ การผลิต จดุ คมุ้ การผลติ จดุ ค้มุ การผลติ จุดคุ้ม ทุน ชอ่ งทางการ ทนุ ช่องทางการ ทนุ ชอ่ งทางการ ทุน ช่องทางการ จ�ำ หน่ายและผล จำ�หน่ายและผล จำ�หนา่ ยและผล จำ�หน่ายและผล ตอบแทนได้ถูก ตอบแทนได้เปน็ ตอบแทนได้ ตอบแทนได้แต่ ต้อง ครบถ้วน สว่ นใหญ่ บางส่วน ไมช่ ดั เจน สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

หคนมู่ งั อื สคอื รเรู ยีายนวรชิายาวพชิ น้ื าฐพาน้ื นฐวาทิ นยวาทิ ศยาาสศตาสร์ต|รเ์ ท| คเทโคนโโนลโยลี ย(กี (ากราอรอกอแกบแบบบแแลละะเทเทคคโโนนโโลลยย)ี )ี แผนการจัดการเรยี นร้ทู ี่ 3 125 บททกา่ี 3รส|รผา้ งลปกรระะโทยบชขนอจ์ งาเกทผคลโนงาโนลยี ประเด็นการประเมิน ระดบั คะแนน วเิ คราะห์สทิ ธิและ 4321 การคุ้มครองผลงาน วเิ คราะหส์ ิทธิ วิเคราะห์สิทธิ วเิ คราะหส์ ทิ ธิ วิเคราะห์สิทธิ ประเภทการ ประเภทการ ประเภทการ ประเภทการ คุ้มครองผลงาน คุ้มครองผลงาน คมุ้ ครองผลงาน คุ้มครองผลงาน ของตนเองและ ของตนเองและ ของตนเองได้ ของตนเองและ อธบิ ายเหตผุ ล อธบิ ายเหตุผล ถกู ต้อง สมบรู ณ์ อธิบายเหตผุ ล ในการค้มุ ครอง ในการคุ้มครอง หรืออธบิ าย ในการคุ้มครอง ผลงานได้ถกู ตอ้ ง ผลงานได้ถูกตอ้ ง เหตุผลในการ ผลงานได้แต่ไม่ สมบรู ณ์ เป็นส่วนใหญ่ คมุ้ ครองผลงาน ถกู ตอ้ ง หรอื ไม่ ไดถ้ กู ตอ้ ง สมบรู ณ์ ชัดเจน การน�ำ เสนอผลงาน น�ำ เสนอผลงานที่ น�ำ เสนอผลงาน นำ�เสนอผลงาน นำ�เสนอผลงาน อยา่ งมืออาชีพ สนใจโดยอ้างอิง ท่สี นใจโดย ท่ีสนใจโดย ทส่ี นใจโดย ขอ้ มูลเจา้ ของ อา้ งอิงข้อมลู อ้างองิ ข้อมลู อ้างอิงข้อมูล ผลงานอย่าง เจา้ ของผลงาน เจา้ ของผลงาน เจา้ ของผลงาน ชัดเจน และนำ� ไม่ชัดเจน แต่ อย่างชดั เจน แต่ ไมช่ ัดเจน และ เสนอครบถ้วน น�ำ เสนอครบถว้ น นำ�เสนอไม่ครบ นำ�เสนอไม่ครบ สมบูรณ์ทุก สมบรู ณท์ กุ ประเดน็ ถว้ นทุกประเด็น ทุกประเด็น ประเด็น เกณฑ์การตดั สนิ ระดับคณุ ภาพ คะแนน 13-16 คะแนน หมายถงึ ระดับคุณภาพ ดมี าก คะแนน 9-12 คะแนน หมายถงึ ระดบั คณุ ภาพ ดี คะแนน 5-8 คะแนน หมายถึง ระดับคุณภาพ พอใช้ คะแนน 1-4 คะแนน หมายถงึ ระดบั คณุ ภาพ ปรบั ปรุง หมายเหตุ เกณฑ์การวดั และประเมนิ ผลสามารถปรับเปลยี่ นได้ตามความเหมาะสม สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

126 แผนการจัดการเรียนรู้ท่ี 3 หคนมู่ งั อื สคอื รเรู ยีายนวรชิายาวพชิ น้ื าฐพาน้ื นฐวาทิ นยวาทิ ศยาาสศตาสร์ต|รเ์ ท| คเทโคนโโนลโยลี ย(กี (ากราอรอกอแกบแบบบแแลละะเทเทคคโโนนโโลลยย)ี )ี การสร้างประโยชนจ์ ากผลงาน ตวั อย่างรายการประเมนิ และเกณฑ์การใหค้ ะแนนส�ำ หรบั การนำ�เสนอผลงาน รายการประเมิน เกณฑก์ ารใหค้ ะแนน 5 คะแนน = ถา้ มีครบถว้ น สมบูรณท์ กุ ขอ้ บคุ ลิกภาพในการนาํ เสนอ 4 คะแนน = ถ้าไมม่ ีหรือมีแตไ่ ม่สมบูรณ์ 1 ขอ้ 1. ใช้ภาษาถูกตอ้ งตามหลกั ภาษา 3 คะแนน = ถา้ ไม่มีหรอื มีแต่ไม่สมบูรณ์ 2 ขอ้ 2. ใช้วาจากิริยาท่าทางเหมาะสม 2 คะแนน = ถ้าไม่มหี รอื มแี ต่ไม่สมบรู ณ์ 3 ขอ้ 3. แต่งกายอย่างเหมาะสม 1 คะแนน = ถา้ ไม่มหี รอื มีแตไ่ มส่ มบูรณ์ 4 ขอ้ 4. มีความมนั่ ใจในตนเอง 5. นาํ เสนอได้นา่ สนใจและตรงเวลา 5 คะแนน = ถ้ามคี รบถว้ น สมบรู ณท์ ุกขอ้ 4 คะแนน = ถ้าไมม่ หี รอื มแี ต่ไม่สมบูรณ์ 1 ข้อ เนื้อหา 3 คะแนน = ถา้ ไมม่ ีหรือมีแตไ่ มส่ มบูรณ์ 2 ขอ้ 1. ทนั สมัย น่าสนใจ 2 คะแนน = ถา้ ไม่มหี รือมีแต่ไม่สมบรู ณ์ 3 ข้อ 2. มคี วามชัดเจน ครบถ้วน สมบรู ณ์ 1 คะแนน = ถา้ ไม่มีหรอื มแี ตไ่ มส่ มบูรณ์ 4 ขอ้ 3. ถูกตอ้ งตามทฤษฎี และเอกสารอา้ งองิ ในปัจจุบัน 5 คะแนน = ถ้ามคี รบถว้ น สมบรู ณ์ทุกข้อ 4. เป็นลาํ ดับขนั้ ตอน เขา้ ใจง่าย 4 คะแนน = ถ้าไมม่ ีหรือมแี ต่ไม่สมบูรณ์ 1 ข้อ 5. เหมาะสมกับระดบั ความรูข้ องผู้เรียน 3 คะแนน = ถา้ ไมม่ ีหรือมแี ตไ่ ม่สมบรู ณ์ 2 ขอ้ 2 คะแนน = ถา้ ไม่มหี รือมีแต่ไมส่ มบรู ณ์ 3 ข้อ การอธบิ ายและตอบขอ้ ซักถาม 1 คะแนน = ถา้ ไมม่ ีหรือมแี ต่ไมส่ มบูรณ์ 4 ขอ้ 1. แสดงใหเ้ หน็ ถึงความร้แู ละความเขา้ ใจ ในเร่ืองทีท่ �ำ 2. มีบรู ณาการความรู้จากศาสตรต์ า่ ง ๆ 3. ตอบค�ำ ถามไดต้ รงประเด็นและมีเหตผุ ล 4. มีความม่นั คงในอารมณ์ 5. แสดงไหวพริบในการแกป้ ัญหา ประโยชนข์ องผลงาน 5 คะแนน = ถ้ามีครบถว้ น สมบรู ณท์ ุกขอ้ 1. สามารถแสดงให้เหน็ การแก้ปญั หาได้จรงิ 4 คะแนน = ถ้าไม่มีหรอื มแี ต่ไมส่ มบรู ณ์ 1 ข้อ 2. แกป้ ัญหาได้ตรงตามวัตถปุ ระสงค์ 3 คะแนน = ถา้ ไม่มหี รอื มแี ตไ่ มส่ มบูรณ์ 2 ขอ้ 3. ก่อใหเ้ กิดประโยชน์ต่อสังคมสว่ นรวม 2 คะแนน = ถา้ ไม่มีหรอื มแี ต่ไมส่ มบรู ณ์ 3 ขอ้ 4. ค้มุ ค่าการลงทนุ ผลิตและพฒั นา 1 คะแนน = ถ้าไมม่ ีหรือมีแต่ไม่สมบรู ณ์ 4 ขอ้ สู่เชิงพาณชิ ยไ์ ด้ 5. สามารถนาํ ไปพฒั นาต่อยอดได้ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

หคนมู่ งั อื สคอื รเรู ยีายนวรชิายาวพชิ น้ื าฐพาน้ื นฐวาทิ นยวาทิ ศยาาสศตาสร์ต|รเ์ ท| คเทโคนโโนลโยลี ย(กี (ากราอรอกอแกบแบบบแแลละะเทเทคคโโนนโโลลยย)ี )ี แผนการจัดการเรยี นรทู้ ่ี 3 127 บททกา่ี 3รส|รผา้ งลปกรระะโทยบชขนอ์จงาเกทผคลโนงาโนลยี 9. แหล่งเรยี นรู้ 9.1 ตัวอย่างโครงงานการออกแบบและเทคโนโลยี/โครงงานสะเต็มศึกษาท้ังท่ีเป็นต้นแบบและ รูปเลม่ รายงาน 9.2 เว็บไซต์ท่ีเกี่ยวข้องกับนวัตกรรม ช้ินงาน เช่น กรมทรัพย์สินทางปัญญา กระทรวงพาณิชย์ สำ�นักงานนวตั กรรมแห่งชาติ กระทรวงวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี 10. ข้อเสนอแนะ ผสู้ อนอาจใหผ้ เู้ รยี นศกึ ษาเพม่ิ เตมิ เกย่ี วกบั การค�ำ นวณจดุ คมุ้ ทนุ และการน�ำ เสนองาน จากใบความรู้ หรือแหล่งข้อมูลต่าง ๆ เพอ่ื ใหผ้ ู้เรยี นเขา้ ใจมากยิง่ ข้นึ 11. แนวคำ�ตอบกจิ กรรม กจิ กรรม 3.1 การเพิ่มมลู ค่าและการสร้างมลู ค่า นกั เรยี นเลอื กผลงานของผอู้ น่ื ทสี่ นใจโดยอา้ งองิ แหลง่ ทมี่ าใหช้ ดั เจน แลว้ วเิ คราะหถ์ งึ วธิ กี ารที่ แสดงถึงการเพม่ิ มลู ค่าและการสร้างมูลคา่ จากผลงานนน้ั จากน้นั น�ำ เสนอ แลกเปลี่ยนเรียนรู้ กรณศี กึ ษาที่ 1 : บรรจุภณั ฑ์สรา้ งสรรค์ ผลติ ภณั ฑ์เสริมความงาม ผลติ ภัณฑอ์ าหาร ผลติ ภณั ฑส์ �ำ หรบั เด็ก รูป 3.2 ตัวอย่างผลิตภัณฑ์ท่มี ีบรรจุภัณฑ์สร้างสรรค์ ท่ีมา : https://www.freelancesir.com สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

128 แผนการจดั การเรยี นร้ทู ี่ 3 หคนมู่ งั อื สคอื รเรู ยีายนวรชิายาวพชิ น้ื าฐพาน้ื นฐวาทิ นยวาทิ ศยาาสศตาสร์ต|รเ์ ท| คเทโคนโโนลโยลี ย(กี (ากราอรอกอแกบแบบบแแลละะเทเทคคโโนนโโลลยย)ี )ี การสรา้ งประโยชนจ์ ากผลงาน แนวคำ�ตอบ   สิ่งสำ�คัญท่ีจะช่วยเพิ่มมูลค่าสินค้าได้ดีประการหนึ่งคือบรรจุภัณฑ์  เพราะบรรจุภัณฑ์มีความ ส�ำ คัญทม่ี ผี ลตอ่ การตดั สนิ ใจเลอื กชมและเลอื กซอ้ื ของผบู้ รโิ ภค ถา้ สนิ คา้ นน้ั ๆ ดสู ะอาด แปลกตา น่ารับประทาน และดูน่าเชอื่ ถือกจ็ ะช่วยเพ่มิ แรงจงู ใจในการซอื้ ไดม้ ากย่ิงขึ้น การเพ่ิมมูลค่าสินคา้ ด้วยบรรจุภัณฑ์ท่ีออกแบบมาอย่างดีนั้นสามารถเติมเต็มหรือเพิ่มโอกาสในการซื้อจากผู้บริโภค จึงช่วยสร้างภาพลักษณ์ให้ผู้บริโภครับทราบถึงคุณภาพของสินค้าหรือบริการ  และช่วยยกระดับ ของสินค้าให้มีคุณค่า แตกต่างจากคู่แข่ง เนื่องจากพฤติกรรมของผู้บริโภคเปล่ียนไปไม่หยุดนิ่ง บรรจภุ ัณฑ์กต็ อ้ งพฒั นาตอ่ ไปไม่หยุดนิ่งเช่นกนั การเพิม่ มลู คา่ สินคา้ ดว้ ยบรรจภุ ณั ฑ์นั้น สามารถ ท�ำ ไดโ้ ดยการใช้บรรจภุ ัณฑส์ ร้างสรรค์ ซึง่ สรา้ งความแตกต่างโดยมีลักษณะดงั ตอ่ ไปนี้ 1. การออกแบบของบรรจุภัณฑ์ทม่ี คี วามแปลกใหม่ 2. มปี ระโยชน์ใช้สอยหลายอย่าง 3. การเปิดปิดผลิตภัณฑ์สะดวก 4. มคี วามสวยงาม 5. บริษทั ผผู้ ลิตเช่อื ถือได้ การที่ผู้บริโภคมีทัศนคติเก่ียวกับผลิตภัณฑ์ไปในทางที่ดีกว่าของคู่แข่งก็ย่อมเป็นการช่วยเพิ่ม มูลค่าและภาพลักษณ์ของผลิตภัณฑ์ให้มากย่ิงข้ึน และย่ิงถ้าผลิตภัณฑ์มีคุณภาพด้วยแล้วก็จะ ผบู้ รโิ ภคบอกตอ่ ๆ กนั ไปแบบปากตอ่ ปาก ท�ำ ใหผ้ ผู้ ลติ ประหยดั งบประมาณมหาศาลกบั การท�ำ การ ตลาด และสามารถนำ�งบประมาณเหล่าน้ันมาพัฒนาบรรจุภัณฑ์และผลิตภัณฑ์ให้มีคุณภาพดี ยิ่ง ๆ ขน้ึ ไป สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

หคนมู่ งั อื สคอื รเรู ยีายนวรชิายาวพชิ น้ื าฐพาน้ื นฐวาทิ นยวาทิ ศยาาสศตาสร์ต|รเ์ ท| คเทโคนโโนลโยลี ย(กี (ากราอรอกอแกบแบบบแแลละะเทเทคคโโนนโโลลยย)ี )ี แผนการจดั การเรยี นร้ทู ่ี 3 129 บททกา่ี 3รส|รผ้างลปกรระะโทยบชขนอ์จงาเกทผคลโนงาโนลยี กรณศี ึกษาท่ี 2 : ธุรกจิ โรงแรมบูตกิ   เป็นการดำ�เนินกิจการโรงแรม บูติกแห่งหน่ึง ซ่ึงใช้แนวคิดในการ กอ่ ตง้ั โรงแรมมาจากการน�ำ ทรพั ยส์ นิ ของตนเองมาต่อยอดเปน็ ธรุ กิจ รูป 3.3 โรงแรมบูติกแหง่ หนึง่ แนวคำ�ตอบ วธิ กี ารทแี่ สดงถงึ การเพมิ่ มลู คา่ หรอื สรา้ งมลู คา่ ใหผ้ ลงานโดยการใชเ้ ทคนคิ การสง่ เสรมิ การขาย 4P คือ ด้านผลิตภัณฑ์ (Product) ด้วยการตกแต่งภายในสไตล์ยุคสมัยต่าง ๆ เพื่อสร้างความ แตกตา่ งแสดงใหเ้ หน็ ถงึ การน�ำ ความรทู้ างการออกแบบและเทคโนโลยดี า้ นการออกแบบ ดา้ นราคา (Price) ที่มีการกำ�หนดตามช่วงเวลาท่ีเหมาะสมต่อขนาดของธุรกิจ เช่น ช่วงฤดูฝน หรือ Low season ราคาห้องพักจะถูกกว่า ด้านสถานที่หรือทำ�เลที่ตั้ง (Place) ทำ�เลที่ตั้งจะใกล้ แหล่งท่องเที่ยว สามารถเดินทางสะดวก แสดงให้เห็นถึงการใช้ความรู้ทางสังคมศาสตร์ ด้านภูมิศาสตร์ ด้านการสง่ เสรมิ การขาย (Promotion) มีการใชร้ ูปแบบกิจกรรมในการน�ำ เทย่ี ว ภายในตวั จงั หวดั การลดราคาเพอื่ สรา้ งความดงึ ดดู ในการเขา้ พกั รวมถงึ การใหบ้ รกิ ารของพนกั งาน ที่มีการแสดงออกถึงเอกลักษณ์ ซึ่งแสดงถึงความรู้ทางสังคมศาสตร์ ด้านวัฒนธรรมไทย เช่น การแตง่ กาย กรยิ ามารยาทงาม ย้มิ แย้มแจ่มใส ในขณะเดียวกัน ต้องวิเคราะห์กลยุทธ์ด้านการแข่งขันกับโรงแรม ประเภทโฮสเทลที่สามารถ ดึงกลมุ่ ลกู ค้า ชอ่ งทางการจัดจำ�หน่ายออนไลน์ตามเว็บไซต์ตวั กลาง ลกู คา้ สามารถใชบ้ รกิ ารจอง ผา่ นออนไลนห์ รอื ตวั กลางทเี่ ปน็ ทร่ี จู้ กั เชน่ agoda.com, booking.com หรอื tripadvisor.com ดงั นัน้ จงึ ตอ้ งมกี ารใชค้ วามคดิ สร้างสรรค์ เพ่ือให้ตอบสนองหรอื เสนอการบริการให้กบั ผู้บริโภค ท่ีมา : ระชานนท์ ทวีผล (อาจารยป์ ระจำ�สาขาวิชาการจดั การโรงแรม คณะวทิ ยาการจัดการ มหาวทิ ยาลัยศิลปากร) Concepts and Business Operation of Boutique Hotel in Chiang Mai Municipality, Mueang Chiang Mai District, Chiang Mai, Dusit Thani College Journal Vol.11 No.1 January-April 2017 สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

130 แผนการจัดการเรยี นรูท้ ่ี 3 หคนมู่ งั อื สคอื รเรู ยีายนวรชิายาวพชิ น้ื าฐพาน้ื นฐวาทิ นยวาทิ ศยาาสศตาสร์ต|รเ์ ท| คเทโคนโโนลโยลี ย(กี (ากราอรอกอแกบแบบบแแลละะเทเทคคโโนนโโลลยย)ี )ี การสร้างประโยชนจ์ ากผลงาน กจิ กรรม 3.2 การสรา้ งประโยชนจ์ ากผลงานนกั เรยี น นกั เรยี นออกแบบแนวทางการสรา้ งประโยชนจ์ ากผลงานของนกั เรยี น ทแ่ี สดงถงึ การเพมิ่ มลู คา่ การสรา้ งมลู คา่ และใชค้ วามคดิ สรา้ งสรรคข์ องนกั เรยี น รวมทง้ั วเิ คราะหต์ น้ ทนุ การผลติ จดุ คมุ้ ทนุ ช่องทางการจ�ำ หนา่ ย และผลตอบแทน จากน้ันนำ�เสนอ แลกเปลี่ยน เรยี นรู้ แนวค�ำ ตอบ กรณศี กึ ษาท่ี 3 โครงงานกระถางชน้ั โซลารเ์ ซลล์ โรงเรยี นยุพราชวทิ ยาลยั กระถางชั้นโซลาร์เซลล์ โดยการนำ�ท่อ PVC มาเปน็ โครงสรา้ งทร่ี องกระถาง สว่ นบน จะประกอบกนั เปน็ ระบบใหแ้ สงสวา่ ง ประกอบ ด้วยแผ่นโซลาร์เซลล์ เคร่อื งควบคุมการชาร์จ ด้วยแสงแดด หลอดไฟ ส่วนถัดมาจะเป็น กระถางที่ใส่น้ำ�เจาะรูตรงกลางเพื่อให้นำ้�ไหล ผา่ นสายน�ำ้ เกลอื ท�ำ ใหห้ ยดลงตน้ ไมไ้ ด้ มสี วติ ช์ ปรบั ระดบั ความแรงของน�ำ้ ทห่ี ยดลงไดพ้ รอ้ มทง้ั มกี ารออกแบบกระถางไดอ้ ยา่ งทนั สมยั ผลงานน้ี จึงสามารถท่ีจะช่วยประหยัดพื้นท่ี และช่วย รปู 3.4 โครงงานกระถางช้นั โซลารเ์ ซลล์ ในเรื่องของความสะดวกสบาย ประหยัดไฟ โรงเรียนยพุ ราชวิทยาลยั รปู ทรงสวยงามสามารถใชป้ ระดบั ตกแตง่ บา้ นหรอื ตามสถานทต่ี า่ ง ๆ อกี ทง้ั ยงั เปน็ เครอื่ งมอื ทช่ี ว่ ย ลดภาวะโลกร้อนได้อกี ดว้ ย การสรา้ งมลู คา่ กระถางช้ันโซลารเ์ ซลล์ ใชเ้ ทคนิค 4P ในการสรา้ งมูลคา่ จากผลงาน ดังรายละเอยี ดต่อไปนี้ ดา้ นราคา ราคาเป็นองค์ประกอบหนึ่งของส่วนประสมทางการตลาดที่ก่อให้เกิดรายได้ที่ชัดเจน การต้ัง ราคาผลติ ภณั ฑอ์ ยา่ งมเี หตผุ ลเปน็ การสรา้ งการตระหนกั รใู้ นแบรนดใ์ หเ้ ปน็ ทนี่ า่ พอใจ การตงั้ ราคา ผลติ ภณั ฑก์ ระถางตน้ ไมใ้ หม้ คี ณุ คา่ มากกวา่ กระถางตน้ ไมท้ ว่ั ไปนน้ั จะตอ้ งเรม่ิ จากการสรา้ งการรบั รู้ ราคาของผู้บริโภค ว่าคุณภาพของผลิตภัณฑ์น้ันสามารถใช้งานได้หลากหลาย ไม่ใช่เป็นเพียง สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

หคนมู่ งั อื สคอื รเรู ยีายนวรชิายาวพชิ น้ื าฐพาน้ื นฐวาทิ นยวาทิ ศยาาสศตาสร์ต|รเ์ ท| คเทโคนโโนลโยลี ย(กี (ากราอรอกอแกบแบบบแแลละะเทเทคคโโนนโโลลยย)ี )ี แผนการจดั การเรียนรทู้ ี่ 3 131 บททกา่ี 3รส|รผ้างลปกรระะโทยบชขนอ์จงาเกทผคลโนงาโนลยี กระถางตน้ ไมเ้ พยี งอยา่ งเดยี ว ซงึ่ มลี กั ษณะพเิ ศษทสี่ ามารถกกั เกบ็ พลงั งานแสงอาทติ ยไ์ ด้ สามารถ ชว่ ยประหยดั การใชไ้ ฟฟา้ ไดใ้ นระยะยาว และเมอื่ ผบู้ รโิ ภครบั รวู้ า่ ผลติ ภณั ฑห์ รอื แบรนดน์ นั้ คมุ้ คา่ หรือมีเอกลักษณ์ แตกต่างจากที่เคยมีในท้องตลาดย่อมส่งผลให้การตั้งราคาจากการสร้างคุณค่า แบรนด์สามารถต้ังราคาได้สูงยิ่งขึ้น แต่สุดท้ายก็ต้องพิจารณาถึงความเหมาะสมของราคาขาย กับตน้ ทุนด้วย ดา้ นผลติ ภณั ฑ์ กระถางชั้นโซลาร์เซลล์ เป็นการผลิตโดยวิธีการทำ�ด้วยมือ (hand-made) ซ่ึงแตกต่าง จากการผลติ จากโรงงานที่ตอ้ งผลติ คร้งั หนึ่งในปรมิ าณมากเพอื่ ประหยดั ตน้ ทนุ แตท่ �ำ ใหผ้ บู้ ริโภค รับรู้คุณค่าทางจิตใจต่างกัน ผลิตภัณฑ์ท่ีสร้างด้วยมือสามารถสร้างมูลค่าได้อย่างมาก เพราะจะต้องใช้ฝีมือ เวลา และความประณีตสูง ถ้าหากผู้ผลิตเป็นผู้จัดจำ�หน่ายเพียงเจ้าเดียว กจ็ ะยิง่ สรา้ งคณุ คา่ และความต้องการของผบู้ ริโภคมากย่งิ ขึ้น ดา้ นกลยทุ ธส์ ง่ เสรมิ การขาย การสรา้ งมลู คา่ ดว้ ยกลยทุ ธส์ ง่ เสรมิ การขายและการสอื่ สารการตลาด เปน็ กลยทุ ธใ์ นการสอ่ื สาร ระหว่างแบรนด์กับผู้บริโภคเพ่ือสร้างคุณค่าให้กับแบรนด์ด้วยการใช้เครื่องมือทางการส่ือสาร การตลาดไม่ว่าจะเป็นการโฆษณา การทำ�ป้ายโปสเตอร์ การโฆษณาผ่านเว็บไซต์ต่าง ๆ ซ่ึงมีการ นำ�เสนอรูปภาพ วิดีโอ ข้อความท่ีดึงดูดใจ การประชาสัมพันธ์โดยการไปออกค่ายช่วยพัฒนา โรงเรียนต่าง ๆ ร่วมกับผู้มีจิตอาสาในการช่วยกันทำ�กระถางชั้นโซลาร์เซลล์เพ่ือทำ�ให้เกิดรับรู้ ของครู นักเรียน และชาวบ้านช่วยกันประชาสัมพันธ์ผ่านทางช่องทางต่าง ๆ จัดกิจกรรมพิเศษ เชน่ การออกบธู ตา่ ง ๆ เพอ่ื สรา้ งใหผ้ ลติ ภณั ฑห์ รอื แบรนดใ์ หอ้ ยใู่ นความทรงจ�ำ ของผบู้ รโิ ภค ท�ำ ให้ เกิดความโดดเด่น เป็นความเชื่อมโยงทีม่ ีความแข็งแกรง่ ใหเ้ ป็นทน่ี ่าพอใจ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

132 แผนการจดั การเรียนรูท้ ่ี 3 หคนมู่ งั อื สคอื รเรู ยีายนวรชิายาวพชิ น้ื าฐพาน้ื นฐวาทิ นยวาทิ ศยาาสศตาสร์ต|รเ์ ท| คเทโคนโโนลโยลี ย(กี (ากราอรอกอแกบแบบบแแลละะเทเทคคโโนนโโลลยย)ี )ี การสรา้ งประโยชนจ์ ากผลงาน ตน้ ทนุ การผลติ และจดุ คมุ้ ทนุ สามารถวเิ คราะหไ์ ดด้ งั น้ี กระถางชน้ั โซลารเ์ ซลล์ มีการคิดราคาขาย จดุ คมุ้ ทนุ และต้นทนุ การผลติ ซึ่งมวี ธิ ีคิดดังตอ่ ไปนี้ ความรูเ้ บอื้ งตน้ กอ่ นท่ีจะค�ำ นวณจดุ คุ้มทนุ มีดังนี้ 1. รายจ่ายท้ังหมด (total cost) คือ ตน้ ทนุ ประกอบดว้ ย 1.1 ตน้ ทนุ คงท่ี (fixed cost) เชน่ คา่ เช่าที่ 1.2 ตน้ ทุนผนั แปร (variable cost) เชน่ คา่ วตั ถุดิบ ค่าจ้าง คา่ ไฟ 2. รายรบั ทงั้ หมด (total revenue) คือ ปรมิ าณขาย (quantity) คณู ด้วยราคาขาย (price) ตอ่ หน่วย หลักการค�ำ นวณจดุ คุ้มทนุ (B.E.P. : Break Even Point) จดุ คุม้ ทนุ คือ รายไดร้ วม = ต้นทุนรวม เม่อื รายได้รวม = (ปริมาณขาย x ราคาขาย) เม่ือ ต้นทุนรวม = ตน้ ทุนคงท่ี + (ตน้ ทนุ ผนั แปร x ปริมาณขาย) หลกั ในการค�ำ นวณจดุ คุ้มทนุ มแี นวทางในการคำ�นวณ 2 แนวทางดังน้ี แนวทางที่ 1 เม่ือกำ�หนดราคาขายเองต้องการทราบว่าต้องขายจ�ำ นวนกี่ชิ้นจึงจะคุม้ ทนุ (ในกรณนี ้ี ตอ้ งตงั้ ราคาขายทตี่ อ้ งการวา่ ตอ้ งการขายราคาเท่าไร) ดังนน้ั การทจี่ ะคุม้ ทุน มีวิธีการคำ�นวณ ต่อไปน้ี รายได้รวม = ต้นทุนรวม (ปริมาณขาย x ราคาขาย) = ต้นทนุ คงท่ี + (ตน้ ทนุ ผนั แปร x ปรมิ าณขาย) (ปริมาณขาย x ราคาขาย) - (ตน้ ทนุ ผนั แปร x ปรมิ าณขาย) = ต้นทนุ คงที่ ปริมาณขาย x (ราคาขาย – ตน้ ทุนผนั แปร) = ตน้ ทุนคงท่ี ปริมาณขาย = ต้นทุนคงที่ (ราคาขาย – ต้นทนุ ผนั แปร) สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

หคนมู่ งั อื สคอื รเรู ยีายนวรชิายาวพชิ น้ื าฐพาน้ื นฐวาทิ นยวาทิ ศยาาสศตาสร์ต|รเ์ ท| คเทโคนโโนลโยลี ย(กี (ากราอรอกอแกบแบบบแแลละะเทเทคคโโนนโโลลยย)ี )ี แผนการจดั การเรียนร้ทู ี่ 3 133 บททกา่ี 3รส|รผ้างลปกรระะโทยบชขนอ์จงาเกทผคลโนงาโนลยี ต้นทุนคงท ่ี ประกอบด้วย ค่าเช่าแผง 500 บาท คา่ เดินทาง 50 บาท คา่ ไฟฟ้า 50 บาท รวมต้นทุนคงท่ี 500 + 50 + 50 = 600 บาท ตน้ ทุนผนั แปร คือ ค่าวัสดใุ นการผลติ ประกอบดว้ ยทอ่ PVC 150 บาท แผ่นโซลาร์เซลล์ 590 บาท สายยาง 60 บาท กระถางใส่ตน้ ไม้ 120 บาท หลอดไฟ 30 บาท ถว้ ยแกว้ สำ�หรับ ใสน่ ้�ำ 150 บาท ค่าไฟฟา้ 50 บาท รวมตน้ ทนุ ผนั แปร 150 + 590 + 60 + 120 + 30 +150 + 50 = 1,150 บาท ถ้าจะกำ�หนดราคาขาย (Price) เท่ากับ 1,200 บาท สามารถแทนค่า เพอ่ื หาจำ�นวนขายกี่ชนิ้ ทจ่ี ะคุม้ ทุน ดังน้ี จากสูตรการค�ำ นวณจดุ คมุ้ ทุน คือ ปรมิ าณขายหรือจ�ำ นวนชิ้นทค่ี ้มุ ทนุ = ต้นทนุ คงที่ (ราคาขาย – รายจ่ายผนั แปร) จำ�นวนชิ้นที่คุ้มทนุ = 600 (1,200 – 1,150) = 12 ชิ้น สรุป กระถางชั้นจะคุ้มทนุ เมือ่ ขายได้ 12 ชิน้ ท่ีราคา 1,200 บาทต่อชน้ิ ถึงจะคุม้ ทุน สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

134 แผนการจดั การเรยี นรู้ท่ี 3 หคนมู่ งั อื สคอื รเรู ยีายนวรชิายาวพชิ น้ื าฐพาน้ื นฐวาทิ นยวาทิ ศยาาสศตาสร์ต|รเ์ ท| คเทโคนโโนลโยลี ย(กี (ากราอรอกอแกบแบบบแแลละะเทเทคคโโนนโโลลยย)ี )ี การสร้างประโยชนจ์ ากผลงาน แนวทางท่ี 2 ตอ้ งการทราบ ราคาขายชน้ิ ละเทา่ ไรถงึ จะคุม้ ทุน? ในกรณีน้ีจะใช้เม่ือเราทราบจำ�นวนสินค้าที่มีอยู่ หรือได้ทำ�การผลิตไปแล้วและต้องการทราบ ว่าจะตั้งราคาช้ินละเท่าไรจึงจะคุ้มทุน สมมตุ ิ ไดผ้ ลิตกระถางช้ันโซลาร์เซลล์ ไวจ้ ำ�นวน 10 ชนิ้ มวี ิธีคำ�นวณ ดงั นี้ ราคาขาย = ต้นทนุ คงท่ี + (ต้นทุนผนั แปร x ปรมิ าณขายหรอื จ�ำ นวนชิ้นทีผ่ ลติ ) ปริมาณขายหรอื จ�ำ นวนช้นิ ท่ีผลติ ราคาขาย = 600 บาท + (1,150 บาท x 10 ช้นิ ) 10 ชิ้น ราคาขาย = 1,210 บาท ตอ่ ช้นิ สรปุ จำ�หนา่ ยกระถางชั้นโซลาร์เซลลใ์ นราคาชน้ิ ละ 1,210 บาท ถึงจะค้มุ ทนุ ชอ่ งทางการจ�ำ หนา่ ย กระถางตน้ ไมโ้ ซลารเ์ ซลลเ์ ปน็ ผลติ ภณั ฑส์ �ำ หรบั ตกแตง่ สวน ดงั นน้ั สามารถวางขายตามรา้ นคา้ ปลกี ทขี่ ายสนิ คา้ ประเภทเดยี วกนั ได้ เชน่ ตามรา้ นขายตน้ ไม/้ ดอกไมต้ า่ ง ๆ จดั บธู ในงานบา้ นและ สวนแฟร์ รวมถึงการขายสินค้าออนไลน์ในแอปพลิเคชันที่ขายสินค้างานแฮนด์เมด เช่น Blisby ซ่งึ อาจเป็นแอปพลิเคชนั ตลาดแฮนดเ์ มดทใ่ี หญท่ ส่ี ดุ ในเอเชยี สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

หคนมู่ งั อื สคอื รเรู ยีายนวรชิายาวพชิ น้ื าฐพาน้ื นฐวาทิ นยวาทิ ศยาาสศตาสร์ต|รเ์ ท| คเทโคนโโนลโยลี ย(กี (ากราอรอกอแกบแบบบแแลละะเทเทคคโโนนโโลลยย)ี )ี แผนการจัดการเรียนร้ทู ี่ 3 135 บททกาี่ 3รส|รผา้ งลปกรระะโทยบชขนอ์จงาเกทผคลโนงาโนลยี กิจกรรม 3.3 สทิ ธแิ ละการคมุ้ ครองผลงาน นักเรียนวเิ คราะห์ผลงานของตวั เองวา่ เป็นทรัพยส์ นิ ทางปัญญาหรือไม่ อยา่ งไร ให้เหตุผลและ อภิปราย กรณศี กึ ษาท่ี 4 “โครงงาน Hanged Chair” โรงเรียนยุพราชวทิ ยาลยั รปู 3.5 โครงงาน Hanged Chair โรงเรียนยพุ ราชวิทยาลยั แนวค�ำ ตอบ การเพิม่ มลู ค่า/การสร้างผลงาน และการใชค้ วามคิดสรา้ งสรรค์ ปจั จยั ทท่ี ำ�ให้เกิดผลงาน มาจากความต้องการของผู้บริโภค คอื ต้องการเก้าอีไ้ วส้ ำ�หรบั น่งั และ สามารถตากผ้าได้ นำ�ไปวางจำ�หน่ายสินค้าในพื้นท่ีจำ�กัด เช่น ร้านค้าบนถนนคนเดิน ห้องพัก ในหอพัก และยังสะดวกในการจัดเก็บ สามารถพับได้ เป็นการใช้ความคิดสร้างสรรค์ในการ ต่อยอดผลิตภัณฑ์เดิมได้แก่เก้าอ้ีไม้ การเปล่ียนแปลงสภาพแวดล้อมซ่ึงมีพ้ืนท่ีใช้สอยจำ�กัด และ ต้องการสง่ิ ที่อ�ำ นวยความสะดวกมากขนึ้ การสร้างมลู ค่าเพิม่ โดยใช้ความคิดสรา้ งสรรคใ์ นการพัฒนาผลิตภัณฑ์ และจากการใช้วัตถุดบิ ท่ีเป็นวัสดุท้องถิ่น หาได้ง่าย คุณภาพดี ราคาไม่แพง การสร้างมูลค่าโดยการปรับเปล่ียน รปู ลกั ษณผ์ ลติ ภณั ฑ์ แสดงใหเ้ หน็ ถงึ การประยกุ ตค์ วามรเู้ รอ่ื งวสั ดุ สมบตั ขิ องไม้ การวดั การค�ำ นวณ พ้ืนที่ รปู รา่ งและรูปทรงเกา้ อี้ การรา่ งแบบเก้าอ้พี ับสำ�หรบั นัง่ และแขวนส่ิงของเครือ่ งใช้ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

136 แผนการจดั การเรยี นรู้ที่ 3 หคนมู่ งั อื สคอื รเรู ยีายนวรชิายาวพชิ น้ื าฐพาน้ื นฐวาทิ นยวาทิ ศยาาสศตาสร์ต|รเ์ ท| คเทโคนโโนลโยลี ย(กี (ากราอรอกอแกบแบบบแแลละะเทเทคคโโนนโโลลยย)ี )ี การสร้างประโยชน์จากผลงาน ทรัพย์สินทางปัญญา ผลงาน hanged chair จัดเป็นผลงานการประดิษฐ์ที่เป็นทรัพย์สิน ทางปัญญาของผู้สร้าง สามารถจดทะเบียนอนุสิทธิบัตรได้ เนื่องจากเป็นลักษณะการประดิษฐ์ คิดค้น แสดงถึงการใช้ความคิดสร้างสรรค์ และมีประโยชน์ใช้สอยมากขึ้น หากได้รับการพัฒนา ต่อยอดให้ใช้เทคโนโลยีท่ีมีระดับการพัฒนาในระดับท่ีสูงขึ้นและผลิตในเชิงอุตสาหกรรมได้ อาจจดทะเบียนสิทธิบัตรการประดิษฐ์ได้ แต่อย่างไรก็ตาม ผู้สร้างต้องเลือกจดทะเบียนอย่างใด อยา่ งหนึง่ ไม่สามารถจดทะเบียนสทิ ธบิ ตั รและอนุสิทธบิ ตั รพร้อมกันได้ กจิ กรรม 3.4 การน�ำ เสนอผลงานอยา่ งมอื อาชพี นักเรียนเลือกศึกษาหัวข้อผลงานของผู้อื่นที่สนใจโดยอ้างอิงข้อมูลเจ้าของผลงานให้ชัดเจน แล้ววิเคราะห์ว่าจะนำ�เสนออย่างไรภายในเวลาท่ีกำ�หนด ในประเด็นต่อไปนี้ ผลงานน้ันช่ืออะไร ใช้แก้ปัญหาอะไร มีการเพ่ิมหรือสร้างมูลค่าอย่างไร มีการคุ้มครองทรัพย์สินทางปัญญาอย่างไร จะนำ�เสนอขายผลงานได้อย่างไร และจะปรับปรุงการน�ำ เสนอได้อยา่ งไรบ้าง อภิปราย กรณศี กึ ษาท่ี 5 ผลงานเฝอื กกระดาษราชวถิ ี (Rajavithi paper splint) นวตั กรรมการดามกระดกู เพอ่ื การปฐมพยาบาลทม่ี ปี ระสทิ ธภิ าพสงู “เฝอื กกระดาษราชวถิ ”ี เปน็ ผลติ ภณั ฑท์ ไี่ ดร้ บั การพฒั นาขน้ึ จากองคค์ วามรแู้ ละบคุ ลากร ภายในประเทศ เพือ่ สง่ เสริมและยกระดับการแพทย์ประเทศไทย ทั้งนี้ ผลงานดังกล่าว ไดร้ บั รางวลั ชมเชยจากการประกวดรางวลั นวตั กรรมแหง่ ชาตดิ า้ นสงั คม ประจ�ำ ปี 2550 จากส�ำ นักงานนวัตกรรมแห่งชาติ เจา้ ของผลงานชอื่ นพ. ไพโรจน์ เครอื กาญจนา กลมุ่ งานเวชศาสตรฉ์ กุ เฉนิ โรงพยาบาลราชวถิ ี น�ำ เสนอโดย มณฑา ไก่หริ ัญ สำ�นกั งานนวัตกรรมแหง่ ชาติ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

หคนมู่ งั อื สคอื รเรู ยีายนวรชิายาวพชิ น้ื าฐพาน้ื นฐวาทิ นยวาทิ ศยาาสศตาสร์ต|รเ์ ท| คเทโคนโโนลโยลี ย(กี (ากราอรอกอแกบแบบบแแลละะเทเทคคโโนนโโลลยย)ี )ี แผนการจัดการเรียนรู้ท่ี 3 137 บททกา่ี 3รส|รผ้างลปกรระะโทยบชขนอ์จงาเกทผคลโนงาโนลยี รปู 3.6 เฝอื กกระดาษราชวถิ ี มรี ายงานพบวา่ ประเทศไทยมผี ปู้ ว่ ยกระดกู หกั ป ร ะ ม า ณ 6 0 0 , 0 0 0 ค น ต่ อ ปี ซ่ึ ง วิ ธี ก า ร ปฐมพยาบาลผู้ป่วยเบ้ืองต้นคือต้องไม่เคลื่อนย้าย ผปู้ ว่ ยจนกวา่ กระดกู สว่ นทห่ี กั จะไดร้ บั การใสเ่ ฝอื ก ชั่วคราวก่อนเพ่ือดามกระดูก แล้วจึงรีบนำ�ผู้ป่วย ส่งโรงพยาบาล โดยเฝือกช่ัวคราวท่ีใช้เป็นของ หน่วยฉุกเฉินจึงทำ�ให้ต้องมีการเปลี่ยนอุปกรณ์อีก คร้ังซ่ึงอาจทำ�ให้ผู้ป่วยได้รับความเจ็บปวดซำ้�และ อาจทำ�ให้เกิดภาวะแทรกซ้อนหลังการเปล่ียนได้ ดังนั้น จึงมีความจำ�เป็นอย่างย่ิงในการพัฒนา นวัตกรรมเพ่ือช่วยเหลือและปฐมพยาบาลผู้ป่วย เบอื้ งต้น แนวคำ�ตอบ 1. ผลงานใช้แกป้ ญั หาอะไร ใช้ในการปฐมพยาบาลเบอ้ื งตน้ มีประสิทธิภาพสูงสำ�หรบั ผู้ปว่ ย กระดูกแขนและขาหัก โดยสามารถลดความเจ็บปวดซ้ำ�ของผู้ป่วยจากการเปล่ียนอุปกรณ์ ทำ�ใหล้ ดการเกดิ ภาวะแทรกซอ้ นหลงั การเปลยี่ นได้ 2. เก่ียวข้องกับใครบา้ ง แพทย์ พยาบาล ผู้ป่วยกระดกู หัก ญาติ และผปู้ ระสบเหตุ 3. จะขายผลงานนนั้ ไดอ้ ย่างไร ประยกุ ตใ์ ชค้ วามคิดสรา้ งสรรค์ ร่วมกบั สว่ นประสมทางการตลาด 4P ประกอบด้วย ผลติ ภณั ฑ์ เฝอื กกระดาษราชวถิ ี ท�ำ จากกระดาษลกู ฟกู ทที่ �ำ กลอ่ งบรรจภุ ณั ฑซ์ ง่ึ หาไดง้ า่ ย และสามารถพัฒนาให้มีความแข็งแรงเพียงพอที่จะรองรับแขนหรือขาท่ีมีกระดูกหักได้ เฝือกกระดาษราชวิถี 1 ชดุ จะประกอบดว้ ยเฝอื ก 2 ชน้ิ คือ เฝอื กแขน และเฝอื กขา ซง่ึ ออกแบบ ให้สามารถปรับรูปร่างตามสรีระของผู้ป่วย และรองรับกับลักษณะการบาดเจ็บที่อาจเกิดขึ้นได้ ท้ังหมด ใชง้ านได้งา่ ย น้ำ�หนักเบา และไม่รบกวนเครือ่ งฉายรงั สี ใช้งานไดค้ รง้ั เดียวแล้วท้งิ งา่ ยต่อ การกำ�จัด และผ่านการเคลือบด้วยสารป้องกันนำ้�ซึ่งเป็นสารท่ีไม่เป็นอันตรายต่อสิ่งแวดล้อม เพ่อื ปอ้ งกนั ของเหลวท่ีสร้างความเสียหายแก่กระดาษลูกฟกู ราคา เฝือกกระดาษราชวิถี ราคาเพียงชุดละ 29 บาท ซ่ึงมีราคาถูกเม่ือเทียบกับเฝือก ชัว่ คราวอนื่ ๆ เช่น เฝือกลมมรี าคา 20,000 บาทต่อชดุ และเฝอื กไม้ราคา 200 บาทตอ่ ชดุ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

138 แผนการจดั การเรียนรทู้ ี่ 3 หคนมู่ งั อื สคอื รเรู ยีายนวรชิายาวพชิ น้ื าฐพาน้ื นฐวาทิ นยวาทิ ศยาาสศตาสร์ต|รเ์ ท| คเทโคนโโนลโยลี ย(กี (ากราอรอกอแกบแบบบแแลละะเทเทคคโโนนโโลลยย)ี )ี การสร้างประโยชน์จากผลงาน ชอ่ งทางจ�ำ หนา่ ย เฝอื กกระดาษราชวถิ อี าจจ�ำ หนา่ ยในโรงพยาบาลตา่ ง ๆ ทว่ั ประเทศ และ ร้านขายอปุ กรณ์ทางการแพทย์ การส่งเสริมการขาย อาจจะมีการส่งตัวอย่างเฝือกกระดาษราชวิถีให้ทดลองใช้ก่อน เพื่อเป็นการกระตุ้นให้เห็นถึงคุณประโยชน์ในการใช้งาน เช่น การสาธิตวิธีการใช้เพื่อเป็นการ กระตนุ้ ความต้องการซอื้ มีการจดั โปรโมชน่ั ลดราคาเม่อื ส่ังซือ้ ในปริมาณมาก ปัจจุบัน เฝือกกระดาษราชวิถีได้ผ่านการทดสอบและประเมินประสิทธิภาพแล้วใน โรงพยาบาลต่าง ๆ ทั่วประเทศ ซึ่งถือว่าเฝือกกระดาษราชวิถีเป็นนวัตกรรมทางการแพทย์ ทส่ี ามารถสรา้ งประโยชนท์ างสงั คมในการชว่ ยลดความเจบ็ ปวดของผปู้ ว่ ยฉกุ เฉนิ จากกระดกู แขน ขาหกั ไดเ้ ปน็ อยา่ งดี นอกจากนยี้ งั สามารถชว่ ยลดการน�ำ เขา้ อปุ กรณท์ างการแพทยจ์ ากตา่ งประเทศ ซึ่งมรี าคาแพงกว่าได้อกี ดว้ ย ทีม่ า: http://award.nia.or.th/th/award-winner/ กรณศี กึ ษาท่ี 6 ผลิตภณั ฑเ์ ครื่องหนังปลานลิ (Jerada leather) การยกระดบั อุตสาหกรรม เคร่ืองหนงั ไทยท่ไี ดร้ ับรางวลั นวัตกรรมแหง่ ชาตดิ ้านเศรษฐกจิ “หนงั ปลานลิ ฟอกยอ้ ม และผลติ ภณั ฑห์ นงั ปลานลิ ” เปน็ ผลติ ภณั ฑท์ ไ่ี ดร้ บั การพฒั นา ขนึ้ จากองคค์ วามรแู้ ละบคุ ลากรภายในประเทศ เพอื่ สง่ เสรมิ และยกระดบั อตุ สาหกรรม เครอื่ งหนงั ของประเทศ ทงั้ น้ี ผลงานดงั กลา่ วไดร้ บั รางวลั ชมเชย จากการประกวดรางวลั นวัตกรรมแหง่ ชาติ ด้านเศรษฐกิจ ประจ�ำ ปี 2550 จากส�ำ นกั งานนวตั กรรมแหง่ ชาติ แนวคำ�ตอบ รูป 3.7 ผลติ ภัณฑเ์ ครอ่ื งหนังปลานลิ หนังปลานิลแต่เดิมใช้เพื่อการ บริโภค แต่ปัจจุบันได้กลายเป็น ผ ลิ ต ภั ณ ฑ์ เ ค รื่ อ ง ห นั ง ที่ ส ว ย ง า ม โดยฝีมือคนไทย และส่งออกไปขาย ยงั ตลาดตา่ งประเทศ ทงั้ นี้ ผลติ ภณั ฑ์ ดงั กล่าวได ้ เริม่ ตน้ ขึน้ จากการคิดคน้ ของบริษัทเซียนหนิง ซีฟู้ด จำ�กัด ที่ได้มีแนวคิดนำ�เศษหนังปลานิลเหลือท้ิงจากการแล่เอาเนื้อ มาทำ�ประโยชน์และสร้างมูลค่าเพ่ิม โดยนำ�หนังปลานิลที่ได้ไปทดลองฟอกในโรงฟอกย้อมและ ได้พัฒนา ศึกษาคุณสมบัติของหนังปลานิลฟอกเพ่ิมเติม พร้อมทั้งออกแบบให้มีความสวยงาม คงทน สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

หคนมู่ งั อื สคอื รเรู ยีายนวรชิายาวพชิ น้ื าฐพาน้ื นฐวาทิ นยวาทิ ศยาาสศตาสร์ต|รเ์ ท| คเทโคนโโนลโยลี ย(กี (ากราอรอกอแกบแบบบแแลละะเทเทคคโโนนโโลลยย)ี )ี แผนการจดั การเรยี นรทู้ ่ี 3 139 บททกา่ี 3รส|รผ้างลปกรระะโทยบชขนอจ์ งาเกทผคลโนงาโนลยี ขั้นตอนการนำ�หนังปลานิลไปผลิตเป็นเคร่ืองหนัง เร่ิมจากการนำ�หนังปลานิลไปขอดเกล็ด ทต่ี ดิ อยอู่ อก แลว้ จงึ น�ำ หนงั ปลานลิ เขา้ เครอ่ื งฟอก จากนนั้ น�ำ หนงั ปลานลิ ไปยอ้ มสดี ว้ ยเครอื่ งยอ้ ม จำ�นวน 2 ครั้ง เพ่ือรักษาความสวยงามของหนังปลาให้ดูคงทน แล้วจึงนำ�ไปเคลือบเงาท้ังแบบ เคลอื บเงาธรรมดาและเคลือบเงาแกว้ 1. ใช้แก้ปัญหาอะไร แก้ปัญหาเศษหนังปลานิลเหลือทิ้งจากการแล่เอาเนื้อมาทำ�ประโยชน์ และสรา้ งมลู คา่ เพม่ิ โดยน�ำ หนงั ปลานลิ ทไี่ ดไ้ ปฟอกในโรงฟอกยอ้ มและไดพ้ ฒั นา ศกึ ษาสมบตั ขิ อง หนงั ปลานลิ ฟอกเพม่ิ เตมิ พรอ้ มทงั้ ออกแบบให้มคี วามสวยงาม คงทน ผลติ ภณั ฑด์ ังกลา่ วเป็นการ สรา้ งมลู คา่ หนงั ปลานิลเดมิ ซง่ึ เปน็ ของเหลอื ท้ิงจากราคา 2.50 บาทตอ่ หนว่ ย กลายเปน็ หนังปลา นลิ ระดบั คณุ ภาพในราคา 625 บาทตอ่ หนว่ ย นบั วา่ เปน็ การสรา้ งมลู คา่ หนงั ปลานลิ และชว่ ยเหลอื เกษตรกรผเู้ พาะเลีย้ งปลานลิ ซงึ่ มีการประยุกตใ์ ชค้ วามรทู้ างวิทยาศาสตร์เปน็ ตวั ขบั เคลอ่ื น 2. เกยี่ วขอ้ งกบั ใครบา้ ง ชาวประมงและผเู้ ลย้ี งปลานลิ ผผู้ ลติ ผจู้ �ำ หนา่ ยรายยอ่ ย และผบู้ รโิ ภค 3. จะขายผลงานนั้นได้อย่างไร การวางแผนท่ีจะพัฒนารวมกับผู้ผลิตเครื่องหนังช้ันนำ�ของ ไทยโดยนำ�เสนอหนังปลานิลฟอกย้อมเข้าไปเป็นหนึ่งในวัตถุดิบ เพ่ือเป็นช่องทางสร้างการรับรู้ ในวัสดุประเภทหนังให้กับนักออกแบบท่ัวโลกมีจุดเด่นท่ีตัวหนังปลานิลมีลวดลายสวยงาม ทย่ี ากตอ่ การลอกเลยี นแบบ มคี วามแขง็ แรงทนทานกวา่ หนงั ชนดิ อน่ื อกี ทง้ั ปลานลิ เพาะเลย้ี งไดง้ า่ ย ไมก่ อ่ มลภาวะตอ่ สภาพแวดลอ้ ม รวมทงั้ มกี ารใหบ้ รกิ ารหลงั การขายอยา่ งตอ่ เนอ่ื ง และการรบั ผลติ ตามค�ำ สงั่ ซอื้ ของลกู คา้  ซง่ึ แตกตา่ งจากผปู้ ระกอบการรายอน่ื ทงั้ นอี้ าจตอ้ งพจิ ารณาเรอ่ื งระยะเวลา ในการผลติ กบั การรบั ค�ำ สง่ั ซอ้ื ใหส้ มั พนั ธก์ นั และเรอื่ งงบประมาณในการลงทนุ เนอื่ งจากจะมคี วาม คาดหวงั ทีส่ งู จากลูกค้า อยา่ งไรกต็ าม ผลงานท่ลี ูกคา้ แต่ละรายจะไดร้ ับยอ่ มมีคุณคา่ และตรงตาม ความตอ้ งการของลูกค้าอยา่ งแทจ้ ริง นอกจากน้ี ผผู้ ลติ ยงั มแี ผนทจ่ี ะพฒั นารวมกบั ผผู้ ลติ เครอื่ งหนงั ชน้ั น�ำ ของไทย เพอื่ เปน็ ชอ่ งทาง สร้างการรับรู้เก่ียวกับวัสดุประเภทหนังให้กับนักออกแบบทั่วโลก และให้ผลิตภัณฑ์เครื่องหนัง ปลานิลเป็นที่ยอมรับในตลาดทั้งในและต่างประเทศ สามารถสร้างความเข้มแข็งและผลักดัน อุตสาหกรรมเคร่ืองหนงั ของประเทศไทยสตู่ ลาดโลก สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

140 แผนการจัดการเรียนรทู้ ่ี 3 หคนมู่ งั อื สคอื รเรู ยีายนวรชิายาวพชิ น้ื าฐพาน้ื นฐวาทิ นยวาทิ ศยาาสศตาสร์ต|รเ์ ท| คเทโคนโโนลโยลี ย(กี (ากราอรอกอแกบแบบบแแลละะเทเทคคโโนนโโลลยย)ี )ี การสรา้ งประโยชนจ์ ากผลงาน กิจกรรมทา้ ยบท นกั เรยี นลงมอื ปฏบิ ตั ใิ นการสรา้ งประโยชนจ์ ากผลงานของนกั เรยี น โดยใชค้ วามรทู้ ไ่ี ดเ้ รยี นมา แล้ว แลว้ นำ�เสนอผลงาน วเิ คราะหว์ ่าจะนำ�เสนออย่างไรภายในเวลาทกี่ �ำ หนด ในประเดน็ ต่อไปนี้ ผลงานนี้ 1. ผลงานของนกั เรียนชอ่ื อะไร 2. ใช้แก้ปญั หาอะไร 3. มีการเพิม่ มูลค่าหรอื สร้างมูลคา่ อยา่ งไร 4. มีการคมุ้ ครองทรัพยส์ ินทางปญั ญาอยา่ งไร 5. จะนำ�เสนอขายผลงานน้นั ไดอ้ ย่างไร 6. จะปรับปรงุ การนำ�เสนอได้อยา่ งไรบา้ ง และอภิปรายกบั เพ่ือน แนวคำ�ตอบ ชอ่ื ผลงาน กระถางชั้นโซลาร์เซลล์ กระถางชน้ั โซลารเ์ ซลล์ โดยการน�ำ ทอ่ PVC มาเปน็ โครงสรา้ งทร่ี องกระถาง สว่ นบนจะประกอบ กนั เปน็ ระบบให้แสงสว่าง มีแผน่ โซลาร์เซลล์ เครื่องควบคมุ การชารจ์ หลอดไฟ สว่ นถัดมาจะเปน็ กระถางใสน่ �ำ้ ที่เจาะรูตรงกลางเพ่อื ให้น้�ำ ไหลผ่านสายน้�ำ เกลอื ท�ำ ใหห้ ยดลงต้นไมไ้ ด้ มสี วิตช์ปรับ ระดับความแรงของนำ้�ที่หยดลงได้พร้อมท้ังมีการออกแบบกระถางได้อย่างทันสมัย ผลงานนี้จึง สามารถท่ีจะช่วยประหยัดพ้ืนที่ และช่วยในเรื่องของความสะดวกสบาย ประหยัดไฟ รูปทรง สวยงามสามารถใชป้ ระดบั ตกแตง่ บา้ นหรอื ตามสถานทต่ี า่ ง ๆ อกี ทง้ั ยงั เปน็ เครอ่ื งมอื ทชี่ ว่ ยลดภาวะ โลกร้อนโดยการปลกู พืชได้อกี ด้วย ใช้แกป้ ัญหาอะไร 1. แก้ปญั หาภาวะโลกร้อนโดยการปลกู พืช 2. แกป้ ญั หาการปลกู พชื ในพนื้ ทอี่ ยอู่ าศยั ทม่ี อี ยอู่ ยา่ งจ�ำ กดั เชน่ บรเิ วณชมุ ชนเมอื ง เนอ่ื งจาก กระถางชน้ั โซลารเ์ ซลล์ มกี ารออกแบบรปู ทรงทเี่ ปน็ ชน้ั สงู ขนึ้ จงึ ไมจ่ �ำ เปน็ ตอ้ งใชพ้ น้ื ทใ่ี นการปลกู มากเหมอื นกระถางตน้ ไม้ทวั่ ๆ ไป 3. ตอบสนองความต้องการของผู้ที่ต้องการปลูกต้นไม้แต่ไม่มีเวลาว่างเพียงพอในการดูแล เนอื่ งจากกระถางชนั้ โซลารเ์ ซลล์ มกี ารออกแบบใหม้ รี ะบบการไหลของน�้ำ ภายในตวั ท�ำ ใหไ้ มต่ อ้ ง เสยี เวลาในการรดน�ำ้ ต้นไม้ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี