หน่วย1_ศาสนาของเรา - เรียนรู้แบบอย่างที่ดี

สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ช้นั ประถมศึกษาปที ่ี 5 กลุ่มสาระการเรียนรสู้ ังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม หน่วยการเรยี นรู้ที่ 1 หน่วยการเรียนรทู้ ี่ 2 หนว่ ยการเรยี นรทู้ ่ี 3 หนว่ ยการเรยี นรทู้ ่ี 4 บรษิ ัท อกั ษรเจรญิ ทศั น์ อจท. จำกัด : 142 ถนนตะนำว เขตพระนคร กรุงเทพฯ 10200 Aksorn CharoenTat ACT.Co.,Ltd : 142 Tanao Rd. Pranakorn Bangkok 10200 Thailand โทรศัพท์ : 02 622 2999 โทรสำร : 02 622 1311-8 [email protected] / www.aksorn.com

1หน่วยการเรียนร้ทู ่ี ศาสนาของเรา ตวั ชวี้ ัด • วเิ ครำะหค์ วำมสำคัญของพระพุทธศำสนำ หรอื ศำสนำทตี่ นนบั ถือในฐำนะท่ีเป็นมรดกทำงวฒั นธรรมและหลกั ในกำรพฒั นำชำตไิ ทย • สรปุ พุทธประวัตติ ้ังแตเ่ สดจ็ กรงุ กบลิ พสั ด์ุ จงถงึ พุทธกิจสำคญั หรือประวตั ิศำสดำท่ีตนนบั ถอื ตำมทก่ี ำหนด • เห็นคุณคำ่ และประพฤตติ นตำมแบบอยำ่ งกำรดำเนินชีวิตและข้อคดิ จำกประวตั ิสำวก ชำดก เรื่องเล่ำ และศำสนกิ ชนตวั อย่ำงตำมที่กำหนด • อธิบำยองค์ประกอบและควำมสำคัญของพระไตรปฎิ ก หรอื คัมภีรข์ องศำสนำทีต่ นนบั ถอื • แสดงควำมเคำรพพระรตั นตรยั และปฏิบัติตำมไตรสกิ ขำ และหลักธรรมโอวำท 3 ในพระพทุ ธศำสนำ หรือหลักธรรมของศำสนำทต่ี นนบั ถือตำมที่กำหนด • เหน็ คุณคำ่ และสวดมนต์ แผ่เมตตำ มสี ติทเี่ ปน็ พน้ื ฐำนของสมำธใิ นพระพทุ ธศำสนำ หรือกำรพฒั นำจิตตำมแนวทำงของศำสนำทีต่ นนบั ถอื ตำมที่กำหนด • ปฏบิ ตั ติ นตำมหลักธรรมของศำสนำทต่ี นนบั ถือ เพอ่ื กำรพฒั นำตนเองและสิ่งแวดลอ้ ม • จัดพธิ ีกรรมตำมศำสนำท่ีตนนบั ถืออยำ่ งเรียบง่ำย มีประโยชน์ และปฏบิ ัติตนถกู ตอ้ ง • ปฏิบัตติ นในศำสนพธิ ี พิธกี รรม และวันสำคญั ทำงศำสนำตำมทกี่ ำหนด และอภปิ รำยประโยชนท์ ไี่ ด้รับจำกกำรเขำ้ ร่วมกจิ กรรม • มีมรรยำทของควำมเปน็ ศำสนิกชนทด่ี ตี ำมทกี่ ำหนด

เปน็ ข้อคิดสอนใจของพระพทุ ธศำสนำ พทุ ธศำสนสภุ ำษติ ท่คี วรศกึ ษำในช้ันนี้ วริ ิเยน ทกุ ขฺ มจเฺ จติ ปญฺญา โลกสมฺ ิ ปชฺโชโต ควำมมำนะบำกบ่นั ช่วยให้เรำฝ่ำฟนั อุปสรรคตำ่ ง ๆ ได้ ปัญญำทำงโลก หมำยถึง กำรนำควำมรูม้ ำประดษิ ฐค์ ิดค้น ตัวอยำ่ ง หำกนักเรียนมีควำมเพยี รพยำยำมกส็ ำมำรถ สิ่งตำ่ งๆจนเกิดกำรสืบทอดต่อๆกันมำ มีอำชีพทีต่ ัวเองต้องกำรได้ ปญั ญำทำงธรรม หมำยถึง ปญั ญำทท่ี ำใหเ้ ข้ำใจ ควำมเปน็ จรงิ ของชีวิต รูผ้ ดิ ชอบชั่วดี (เป็นปัญญำท่ี พระพุทธศำสนำเนน้ ให้ควำมสำคัญ) ตวั อย่ำง กำรใชส้ ่ิงประดิษฐค์ ิดคน้ สิ่งต่ำง ๆ คิดค้น ต่อยอด สบื ทอด พฒั นำ

พระโสณโกฬวิ สิ ะ สมเดจ็ พระสังฆราช (สา ปุสสฺ เทโว) อาจารยเ์ สถยี ร โพธนิ ันทะ ชำวเมอื งจำปำ แคว้นอังคะ เมือ่ อุปสมบทแลว้ เปน็ สมเดจ็ พระสงั ฆรำชองค์ท่ี 9 แหง่ เปน็ ผู้ใฝ่รู้ทำงพระพทุ ธศำสนำ ในวยั เดก็ ทำ่ นตง้ั ใจศึกษำพระธรรมดว้ ยควำมเพียร ทำ่ น กรงุ รตั นโกสนิ ทร์ พระองคบ์ รรพชำเป็นสำมเณร มีจิตใจโน้มเอยี งไปสพู่ ระพทุ ธศำสนำ เดินจงกรมอย่ำงหนักจนเทำ้ แตก แต่ก็ไมบ่ รรลธุ รรม เมอ่ื พระชนั ษำได้ 14 ปี และสำมำรถสอบ มศี รัทธำเลอ่ื มใส ชอบศกึ ษำเก่ยี วกับ จึงเกิดควำมทอ้ แท้ พระปริยัตธิ รรมได้ 9 ประโยค เมอื่ ครั้งยังเป็น พระพทุ ธศำสนำ จนมีควำมรูแ้ ตกฉำน สำมเณร พระองค์ได้ลำสกิ ขำและไดก้ ลับมำ และไดเ้ ป็นอำจำรยใ์ นมหำมกุฏรำชวิทยำลยั พระพทุ ธเจำ้ ประทำนโอวำทดว้ ยข้ออปุ มำ อุปสมบทใหม่ ก็สำมำรถสอบพระปริยตั ธิ รรม เรอ่ื ง พณิ สำมสำย เมอ่ื นำไปปฏิบตั จิ ึงบรรลอุ รหนั ต์ ได้ 9 ประโยคอกี คร้งั จงึ มีผู้ถวำยสมญำนำมว่ำ “สังฆรำช 18 ประโยค” คุณธรรมท่ไี ด้ คุณธรรมทไี่ ด้ คุณธรรมทไ่ี ด้ คนทมี่ ีควำมเพยี รยอ่ มประสบผลสำเร็จ มีควำมขยันหมน่ั เพยี รในกำรศึกษำพระธรรม สนใจใฝ่รใู้ ฝเ่ รยี นพระพทุ ธศำสนำ กำรกระทำทกุ อย่ำงควรปฏิบัตติ ำมทำงสำยกลำง ทรงปฏิบัติพระองคต์ ำมพุทธปณิธำน 4 ประกำร ปฏบิ ัติตนเป็นลกู ทีด่ ี

จฬู เสฏฐิชาดก (เศรษฐีหน)ู วณั ณาโรหชาดก (สนุ ัขจงิ้ จอกจอมยุยง) ชำยหนุ่มจึงนำหนไู ปขำย เม่ือไดเ้ งนิ มำจงึ นำไปซ้ือน้ำอ้อยแจก ที่ปำ่ แหง่ หนงึ่ มีพญำสัตว์ 2 ตัว คอื พญำรำชสีห์และพญำเสือโครง่ คนเกบ็ ดอกไม้หลวง เขำได้ดอกไมต้ อบแทนจงึ นำไปขำยได้เงินเพ่มิ ขึ้น อำศยั อยใู่ นถ้ำเดยี วกัน ท้ังสองเปน็ เพ่ือนรักกนั และออกล่ำสตั วม์ ำกนิ ดว้ ยกนั ชำยหนุ่มคบกับบคุ คลต่ำง ๆ มำกมำย ซ่งึ ล้วนแตท่ ำให้เขำมเี งิน มำกข้นึ เขำคดิ ถงึ บญุ คณุ ของเศรษฐีจงึ เล่ำเรอื่ งรำวที่ผำ่ นมำใหเ้ ศรษฐีฟงั วนั หนึง่ มีสุนัขจ้ิงจอกตัวหน่งึ เขำ้ มำขออยอู่ ำศยั รบั ใชด้ ว้ ยหวงั จะกนิ เศษเน้อื เหลอื เดน และพญำสตั ว์ทัง้ สองกอ็ นุญำต แต่ดว้ ยจติ คดิ ไม่ดี เศรษฐเี หน็ ควำมเฉลียวฉลำด วิรยิ ะอตุ สำหะ และควำมกตญั ญกู ตเวที อยำกกนิ เน้ือพญำรำชสีหแ์ ละพญำเสือโครง่ สนุ ัขจงิ้ จอกจงึ พดู ใสค่ วำม จงึ ยกลูกสำวใหพ้ รอ้ มกับมอบสมบัติใหค้ รอบครอง ให้พญำสัตวท์ ้ังสองทะเลำะกัน แตด่ ้วยควำมท่พี ญำสตั วท์ งั้ สองไมห่ ลงเชอ่ื จงึ ทำใหส้ ุนัขจิ้งจอกอับอำยและหลบหนีเข้ำปำ่ ไป ข้อคดิ ที่ไดจ้ ากชาดก ขอ้ คิดท่ีได้จากชาดก ผ้มู ีปญั ญำสำมำรถสรำ้ งฐำนะได้ดว้ ยทนุ ทรัพย์เพียงเลก็ นอ้ ย มิตรแท้ยอ่ มมคี วำมไวใ้ จกัน ไม่แตกแยกกนั ด้วยคำยุยงของผูอ้ ่นื

พธิ กี รรมเก่ยี วกับวินัยสงฆ์ พิธีกรรมเกี่ยวกบั ชวี ติ ประจาวัน พธิ ีกรรมเก่ยี วกบั วนั สาคญั ทางศาสนา กำรจัดพธิ กี รรมตำ่ ง ๆ ควรยึดหลัก 4 ประกำร คือ ถกู ต้อง ประหยัด มีประโยชน์ ไม่ขัดกบั ประเพณีนิยม

การกราบ การประนมมือ (อัญชลี) การไหว้ (วนั ทา) การกราบ (อภวิ าท) ชำย น่งั ทำ่ เทพบตุ ร หญงิ ประนมมอื การกราบพระรัตนตรัย นัง่ ทำ่ เทพธิดำ ก้มลงกรำบแบมือท้ัง กราบแบบเบญจางคประดษิ ฐ์ ประนมมอื ยกมอื ขน้ึ ไหวใ้ หน้ ว้ิ หวั แมม่ อื สองข้ำง ฝำ่ มือวำงห่ำงกัน จรดระหวำ่ งควิ้ เลก็ นอ้ ย กรำบ 3 คร้ัง การกราบศพ ชำย น่งั พับเพียบเกบ็ ปลำยเท้ำ หญงิ กรำบไม่แบมอื กรำบครง้ั เดยี ว

การไหว้ ชำย จดุ สังเกตน้ิว จดุ สังเกตเทา้ หญิง ยืนส้นเทำ้ ชดิ กัน การไหว้ผมู้ พี ระคณุ ยกมือขึน้ ไหว้ ปลำยเท้ำแยกเล็กนอ้ ย และผู้อาวุโส ให้ปลำยน้วิ ช้จี รด ก้ำวเท้ำขวำไปขำ้ งหนำ้ (บิดา มารดา ปู่ ย่า ตา ยาย ระหว่ำงค้วิ ย่อตวั ลงไหว้ ครอู าจารย์) ยกมอื ข้ึนไหว้ ยนื ตรง เทำ้ ชิด การไหว้บุคคลทั่วไป ชำย ใหป้ ลำยนว้ิ หัวแม่มือ หญงิ กำ้ วเท้ำขวำไปข้ำงหน้ำ จรดท่ีปลำยคำง ยอ่ ตวั ลงไหว้ ปลำยนิว้ ช้จี รดที่จมกู

ทำให้ผ้สู วดมจี ติ ใจสงบ ไม่ฟ้งุ ซำ่ น สง่ ควำมปรำรถนำดใี ห้มนษุ ย์ ฝกึ จิตใจให้สงบ มีอำรมณม์ ่ันคง และสตั วท์ ง้ั หลำย ให้พ้นจำก ควรฝึกบริหำรจิตทุกวนั วันละ ควำมทุกข์ 10-15 นำที เรยี นไดด้ ี มคี วำมจำแมน่ ยำ มีสมำธจิ ดจอ่ มีอำรมณ์มน่ั คง กำรฝกึ ยืน เดิน น่งั นอน อยำ่ งมสี ติ กำรฟัง อ่ำน คดิ ถำม และเขยี น อย่ำงมสี ติ ฝกึ กำหนดรคู้ วำมรสู้ ึกของประสำทสัมผัสทั้ง 6