Han Duvarları-Faruk Nafiz ÇAMLIBEL

KADıN Dahadünseyrederdieskirü'yâlarmı,Kalbimindörtduvarıböyledeğildi,kadın!BireloperdeperdeörümcekağlarınıSengeleceksindiyeoradansildi,kadın!Nasılyalçınkayayısökersedalgayardan,Nasılbirdalkırarsabirkartalbirçınardan,KalbimdehızalarakuzunçarpıntılardanKalbinizorlasendenkoparabildi,kadın!-89-

Bugünsenbirbakışsın,benondansızanyaşım,Sanabütünömrümceuyanbirarkadaşım.YalnızseninönündeherkeseâsîbaşımYeregeçercesineyereeğildi,kadın!—90-

VERASET Ninembeşyüzaltınasatılmışbiresirdi,Dedembeşyüzaltınısayanbirderebeyi:Köpekkanı,kurtkanıbiribirinegirdi,İkisindenmeydanaçıktıbirkurtköpeği.İkizıtcevherivarnabzımdavurankanın,Birielpençeduran,ötekidurduranın.Duygumsanataparken,düşüncembirhayvanınSırtındabirkadınlaaşarkarşıtepeyi!-91-

Benninemdenmuhabbet,dedemdenkinalmışÇinibirkâsekadarbaşkadıriçim,dışım,Eliniöpmekiçinyalvarsadabakışımîsırdiyetepinirgözleriminbebeği.• -92-

KISKANÇ Sakmbirsözsöyleme...Yüzümebakmasakın!Sesiniduyanolur,sanagözkoyanolur.Düşmanımdırsenikimbulursacanayakın,Ananbileokşarsabenimbağrımkanolur...DilerimTanrı'danki,sanaaçıkkucaklarBirdahakapanmadankaratoprakladolsun,Kantükürsünadınıcandananandudaklar,Sanabenimgözümlebakangözlerkörolsun!

KOŞMA Kirpiğinesürmeçek,Kınayakparmağına:Buyılyaşıngirecek,Kız,gelinlikçağına...Anlatıyorduruşum,Bensanavurulmuşum;Ko,düşsüngönülkuşumSaçlarınınağına.-94-

Yaşoîsamgözdenakmam,Gözoîsamgayrebakmam.Vatanımsm,bırakmamEllerinkucağına!-95-

NAZ GönlümünyokniyetiAçılmakiçinsana.ÇektiğimeziyetiYüzümdenanlaşana!Ben,kiherdamladerdimDenizolsundilerdim,îpielimleverdimBenliğimialsana.-96-

KandolduruptasımıSildimgönülpasımı,Taşaaçtımyasımı,Söylemediminsana!-97-

GÖNÜL Bağındanhergüzelbirgülseçerdi,Bundanmısarardın,soldun,eygönül?Kadınlargeçerdi,kızlargeçerdi,Birzamanaşkiçin}-oldun,eygönül!DünyayabaksandagülümsergibiUzuyorhavatmbirkedergibi,EllerdedolaşankadehlergibiYıllarcaboşaldın,doldun,eygönül!—98—

Çareyok,mateminçokderinsede,Hasretintükenmezyaşındinsede.Gençliğinhoşgeçti,eğlendinsedeSanmamkibahtiyaroldun,eygönül!ısıs -99-

KİRTÜRKÜSÜYayılırkaranlıksislerengine,Korkarım,bakamamsanabenyine.YıllarcadalardımsolgunrengineGüneştennûrumangözleryanmasaVâdîdebirhazinnağmeürperdi;Buıssızdağlarınsenmisinderdi?ÜstündeyabanîgüllerbiterdiDereler,tepelersenianmasa...-100-

CoşarakruhununbütünhevesiYüksekliuzaktanbirçobansesi.Bencebir,kırlarınye'si,neşesi,Kollarınboynumahalkalanmasa!1917 -101-

ÇIÇEKTENADALARHersahilebirmüjdegötürmekemeliyle,Yaptıkdıbeyazbirgemiilhamıneliyle;Hislergibiaçtıktıhayâlufkunayelken.Hermevsimimizbaşkabiriklimdegeçerken,Birgün,gemimizparçalanıpkaldıkenarda...Mihmânızogündenberizümrütkayalarda.Âlemlebütünbağlarımız . böyleçözüldü;Talihbizeancakbukazadanberigüldü.Gördükki,saadetbizebizdendeyakınmış;-102

Hissettiğimizhersızıbirbaşkasınmmış!Birbenvarımartıkbuyeşilkıt'ada,birsen;Rüzgârlasudurbaşkabirahenkişitirsen.Âlemdenuzak,hâdiselerdenheyecansız,Hayranızaçangülleuçanbülbüleyalnız.HergündönerekbiryenişarkiyleçimendenHergünduyarımbestelenenşarkımısenden.Kimşi'riniduymuşkibizimmatemimizde,Mısradizelimbaşkasınınderdinebizde?Göçsün,neçıkar,hergünuzaklardabirâlem;BulmuşyenidencennetiHavvaileÂdem.1942 -103-

ERİYENADAMGözlerimgözlerindedinlenirkeneriyor,Eriyoryaklaşırkendudağınadudağım.Zerrelerimçözülmüşgibiseslerveriyor,Bensıcakbirdenizeinenbuzdanbirdağım.Yanındadamladamlabittiğimiduyarım,Yoklarım,yerindemiyüzüm,alnım,saçlarım?Birgöğüsgeçirerekderimki:\"Yinevarım,Fakatbirrü'yâg>°işimdikaybolacağım.\"-104-

Birgün,içiniçimdeneyimvarsaalacak,Varlığımbirsuolupkabındanboşalacak,BendennişanolarakkucağındakalacakBoşbiryığın:Elbisem,gömleğim,boyunbagım.-105-

ONUBİRGÜNGÖRMEDİMYüzümesertçizgilerçektiseninadını,Hasretsaatlerinisaydısaçımdaaklar.SeninağzındançıkanbircümlenintadınıNebugüniçkiverdi,nebugecedudaklar!Sorma,nasılyollardatutunabildiğimi,Nasılsiyahrüzgârayaşımısildiğimi...GörürgörmezkapındayeredevrildiğimiÜrperdibirtekinsizkedigibisokaklar.-106-

Gece,muzlimşeklinibanaçizmeseperdeSesinbirsırçagibikırılmazsaiçerde,BenibugünserilmişgörenlerortayerdeYarındabirçukurundibindebulacaklar..—107-

SERENAT I Birnîsanakşamı,serinbirgünün,Şark'ınbusevimli,güzelköyününCennetiandıranbirakşamıydı.Siziilkbalkondagördüğümgündü,Yüzünüzsararmışgibigöründü,Acabaruhunuzçokhastamıydı?-108-

Sordumkibukimdir,gülümsediler,\"Eşindenayrılanbirkızdediler,\"Gezdiğiyeriştebuücrasaray...\"Hicranneanlamış,sevdanebilmiş,Ağlatmış,ağlamış,sevmiş,sevilmişBirgüzelmişsiniz,isminizdeAy.ıı Bahardansâdedirşehnîşininiz:Nesütunlarındayeşilbirfiliz,Nekemerlerindearapkârîsüs.Uzaktangörenleryinealdanır,GözlerdebirhayâlgibicanlanırEndülüs,Endülüs...GüzelEndülüs!GezerkenbuyoldabenakşamlarıRuhumacihanındolargamlarıBirkeregeçersemgörmedensizi.Neölümkorkuturbizinehicran,Kalbimizolmasınyalnızayrılan...Bizböyleseverizsevdiğimizi!III GölgelerçökerekkararıncasuYayılırbirserintoprakkokusu:Buhasretne,derim,kalbimizbirse-109-

BanaderdinizkenbugünhediyeGülmeyinbenitezunuttudiyeBuziyaretlerimseyrekleşirse...Birdebakarsınızbüsbütünyokum,Biliniz,dünyâdabenogünyokum,Obanahasretinişlediğigün.BuyoldanbirdahadönmezsemgeriÖnümeserpilenbeyazgülleriOzamankimsesizkabrimedökün!1919 -110-

KIŞBAHÇELERİDinmişdenizinşarkısı,rüzgâruyumakta,Rıhtımboyusonsuzbirüzüntüylekaraltı...Körfezdüşünür,Kanlıcamahzunduruzakta,MevsimgibisislenmişEmirgân,Çınaraltı.Canverdikışınsunduğutaslarlazehirden,Hergoncakızılbirgülaçarkenyolumuzda.Üstündekisondallarağarmışdiyebirden,Pastuttubuakşamsularınrengihavuzda.-111-

Yerlerdegezenhâtıralarvarkorulukta:Yapraklar,atılmışnicemektuplaraeştir.Mehtabaçalansapsarıbenziyle,ufukta,Binlercedaimverdiğitekmeyvagüneştir!içlenme,tabîattekiyekparekederden,Yastutma,dağılmışdiyekuşlarlaçiçekler:Onlardönecektiryinegittikleriyerden,Onlarlagidengünlerimizdönmiyecekler!1936 -112-

ŞARKİNSULTANLARII BenherakşamdolaşırdımbuyeşilsâhildÂşinâlargibikarşımdagülümserdisular;Nazlırüzgârkonuşuranladığımbirdilde,Sevdiğimşarkıyısöylerdihafiftenkorular.Yazkış,öterdiağaçlarbuderinmaviliği,Uhrevîbeldelerüstündegüneşparlardı;BirhavârîgibihergündenizininlediğiKayalıklardagezenincekadınlarvardı.-113-

SislienginleriruhumladuyupdinlerkenDolaşankızlarıtoplardıdenizşensesine,AyrıbiryüzdüşünürdümbugüzelliklerdenElederkensarışınşâirelerbeldesineGülmekisterdiuzaktanbanabirgölge,niye?Tanımazdımonu,esmermiveyahutsarımı?Belkibirgüngelerektoplaromabudediye,Dağıtırdımdelirüzgârdauzunsaçlarımı.GezereksessizadımlarlanefessizkumdaGeçirirdimbuhararetliyazakşamlarını;Bâzıbirşüpheparıldardısönükruhumda,Hergüzelyüzdearardımbirilâhîkadını.II Birhazanakşamıindimdiyeşilsahileben,Vardıkumralsularüstündebeyazbiryelken.Daralanomzumabiryaşlısedîroldukaya.Gözlerimdaldıuzaklardakimermersaraya.Ufkunüstündegüneşsecdeedenbiriklîl,TutuşankörfezeçizmiştialevdenbirNîl.Gölgelercennetiolmuştubütünkarşıkiyar,Gölgelenmiştikayıtsızuyuyangençadalar.SilinirkengüneşinyorgunufuklardaniziBirkürekdarbesititrettiobaygındenizi.Geridöndümdüdüşerkenyereboynumdakişal;Kayalıklardayanaşmıştıuzunbirsandal.-114-

Geçtibirgizlinefesgölgelisahillerden...Sandalıntaşlarayaslandığıtenhâyerden.indişarkınsarışınkızlarınınengenci;Arkadanbirköle,munisveuzunbirzencî.Kumlarüstünde,çakıllardadenizdensessiz,Yürümekteydibuparlakvekaranlıkikiiz.Solgunalnındakımıldardıyürürkensaçlar,Belli,çâlâkidibiryavrugeyikruhukadar.Benohummalıbakışlarlasararkengeçeni,\"Kimbuvahşî?\"demekistergibisüzmüştübeni.Ozamankalbimibirgizligünâhettiesîr,Sardıetrafımıgöktenboşalanbirzincîr.öncekalbimdebeyazelleribirsislikışın;Sonrakarşımdaosultan,oilâhîsarışın...Biralevşarkısıhâlindegeçerkenoperi,Külolupkaldıhayâlimdeonunnağmeleri.Sankivurmuştubenimalnımaçöllerdekisam,Kumlarınüstünedüşmüştüyılanbaşlıasam.III Bütüneşyayahazanindi,sulardermansız.Şimdibirgölgeyibekler,gezerimbenyalnız.-115-

Gördüğümmanzara,akşamlan,kalbimdebirok;Gece,kalbimgibi,evlerdeışıkyok,sesyok.Mavibirsisçiziyorbahçelerüstündesabah,Geziyorgölgelisahildehazinbirseyyah.1916 -116-

BEŞIKTENMEZARAKADAR...Seniistikbâliçinöncegelmekcihâna,Vebaşkasındanalmaksonragelişmüjdeni.Birnefesdinlenmedenyıllarcakoşmaksana,Aramakhertarafta...bulmamakaslaaseni.Suda,rüzgârda,kuştaseninsedamduyupSenibeyazçiçeklidallariçindesanmak.VuslatınrüyasınıgörmeküzreuyuyupHasretinazabınaermekiçinuyanmak.-117-

Başkabirşeklekoymakhergüngüzelyüzünü,Boyamakgözlerinibirsiyah,birmaviye.Teksenihayâliçinsüzerekbatangünü,Gecemehtabadalmak,sendedalmışsındiye.Senianlatmaküzere *yaaıphergünbirgazelGeçirmekömrüyalmzlanadâireserle.Saçlannıçözerekhulyâdizinde,teltel,Bugüngüllerleörmek,yarınmenekşelerle...TesadüfümidininbittiğimüthişandaDudağakanlaçizmekyenidentebessümü:Seniistikbaliçinartıköbürcihanda,Dostaelsallargibi,davetetmekölümü.

GECELERIM • Birçınaraltındageçerhergecem,Konuşur,dururumordarüzgârla;Herakşamsularlauyurdüşüncem,Hergeceuyanıryarasalarla.EşyayıalkanaboyarbirgurupVegecegiydirirölümrengini,HemdüşüncemizleufkudoldurupHemkalbeboşaltırbütünengini.-119-

Akislersilinirbirbirdenizden,Geceeşyauyurverûhuyanır!Gündüz,uzaklaşannevarsabizden,Göz,şimdibiradımilerdesanır...GüneştengizleneninciyıldızlarŞimdibirsırgibiçıkarmeydana,VeyalnızmasaldagörünenkızlarBenimleyollardayürüryanyana.Vesen,eykumralım,güzelkumralım,Şeklinigizlerkenakşamdanbile,Elâgözlerindeosonsuzalım,İnersinrûholupgecesahile.Ozamandalarızbirlikteartık:Karşıkiufuklarbizeyaklaşır,Gözesonsuzluğusererkaranlık,Vesükûtesrarlıbirmânâtaşır.Sıcaknefesinleerirkederim,Erirgöğsümdekiotaşyığını,Veşafaksökerkenduyar,titrerim,Elininelimdenayrıldığını.-120-

ÜZÜNTÜ Yüzündebirçizgi,saçındabirakGörünce:\"Ensonrahazan!\"dedinmi?Elinialnınakoyupdalarak:\"Baharadöneyimbiran!\"dedinmi?Geçiyorgeceler,birörnek,Birkokuveriyorişteherçiçek,Bilmiyorseslerlerenklerdeğişmek...\"Boşyeredönüyorcihan!\"dedinmi?-121-

Nekurbankesartık,nedemumada,Yetmiyorbirömürbinbirmurada!Birtatlıgüngeçtihayâtındada:\"Devamet,eygüzelzaman!\"dedinmi?• • -122-

YALILAR Göğsünügökyüzüneaçmışgibiydikıyı,Aysudançıkmışgibitertemiz,bembeyazdı...AysudabestelerkenengüzelbirşarkıyıKüreklerimdesuyaenderinşi'riyazdı.Sankibirbekliyeninyuvasıydıheryalı,Yolumugözlüyordusankihercamdabirbaş,Durgunsular,başıboşbıraktığımsandalıYalılarınönündengeçirdiyavaşyavaş...-123-

Boğazıbaştanbaşadolaştımağırağır,Yaşlı,gençyalılarıbirbirineekledim.Anladım,pencerelerkördü,kafeslersağır...Sonkadınbeklergibifecri,artık,bekledim?-124-

MAĞARA Enuzunölümügünlercetatmış,SondemiyaklaşanbirkurtvarindiMağaranınağzınıbirtaşkapatmış.Açlıktanölüyorbirkurtiçinde.ÇığgibitepedeninenkayanınFarkıyokgitgidemezartaşından.KansızıyorkanahiçdoymayanınDuvardanduvaravuranbaşından.-125-

Gözündekaranlıkecelleşirken,Azdahayaşatmakiçincanını,HergünelkanıyleziyafetçekenKocakurtyalıyorkendikanını.At,çoban,postunuomuzlarına,Koyartıkmeydanabütünvarını:Yaçıkar,yaçıkmazokurtyârına,Yaylayazağarsızsaldavarını.Şakıyormağaranınönündesesin,Geç,atlım,bellikiruhunkanatlı,Atınınnallantaşadeğmesin,Ozamancanındanolursun,atlı!Eyçimengözleri,papatyabaşıBaharabenzeyen,yazıandıran!Birkımıldatırsaneğerbutaşı,Andolsun,ölümegelmiştirsıran,...Kalbimebenzetinçırpmankurdu,Kapananmağarayıgöğsümsayınız:Buaçlıkboğmadaninindekurdu,Yolcular,butaşadokunmayınız!-126-

ONLAR Dudağındabirıslık,elindebircıgara,KarışırsınbugecesendekaranlıklaraDuyarsınbirkafesinardındanöksürükler...AlacabirperdeyeçizilengölgebirbaşSenikumralsaçındantutardayavaşyavaşAralanmışkapıdanbirtaşlığasürükler.-127-

Çevrilirdörtyanmaörselenmişfidanlar,îşteonlar,oadıağzaalınmayanlar,Gözlerindeçürükler,kollarındaçürükler.SenavutmakdilerkenbiracıhâtıramDuyarsın,fırlatarakçıkıncasonliranı,İçindenhıçkırıklar...Ardındanöksürükler.-128-

GURBET I Birkuştanıyorumki,baharda,SalkımlaraçanbahçeminüstündeuçardaAkşamlarınürperdiğibirsesleöterdi.Besbelli,buiklimeyabancı,Nerdenkoparakgeldiğimeçhul,Endamıuzun,tüyleriparlak,sesivahşîBirkuş.-129-

Akşamlayatanköydesadâlardurulunca,Mehtabayakın,gölgelibirnoktabulunca,Hicranlakısılmış,heyecanlarlaboğulmuşBirsesleöterdi.öttükçeuğuldardısesindeÂvârekuşunduyduğuhasretBirbilmediğimkıt'ada,birdağtepesinde,Binbirçölünardındakalanyurdunadâir.öttükçeo,hasretlegenişlerdi,duyardım,Korkunçuçurumlargibiruhumdaderinlik.Hergündahabirparçayakındansevişirdik:Benşâir,oşâir.Birgüncamıaçtımki,ufukbirkaraperde;Sahrayıbeyazlarbürümüş,yollaruyuşmuş;Gördümki,ogurbetkuşunungezdiğiyerdeCansız biravuçtüyyatıyor...Baktım:OkuşmuII Eygözlerininçevresimor,benzitutuşmuş,Akşamladığımyollarıyalnızgezenâfet!Kaçyılgeçecek,böylehazîn,böylehabersiz,SenMarmara'nıngölgibidurgunbirucundaBenböyleatılmışgibiyurdunbirucunda,Senbendenuzak,bensanahasret?Sarmışbenigurbet,SarmışbeniMecnundiyezincirgibidağlar;Birtürbekiruhum,gelenağlar,gidenağlar!-130-

Herşeybanabîgânebuyerde,Herkesgibiherşey:Sessizdereler,solgunağaçlar,sarıgüller;Dillenmişağızlarlatutukdilligönüller...HattâbanainsanlaranisbetleyakındırBahçemdeölenkuş,Bahçemdekefensizgömülenkuş.Herkesbanabîgânebuyerde...Biryerki,sevenler,sevilenlerden,eseryok;Bezmindekadehkırdığımızsevgilileryok;Yok...yok!Karşımdahayâlin,diyorumki,BirfırtınanınkahrınakurbanKuşlargibi,derdinlebugün,darmadağındırKalbimdegüneş,sevgi,emel,neş'e,nevarKarşımdahayâlin,diyorumki,Birgünbududaklarbenihasretleanarsa,—Rabbim,nedudaklar:Külbenzininüstündebirerdamlakıvılcım!Birgünbanaağlarsabugözler,Beyhudedeğildir,bunubilsin;Bilsinkibugün,birseneziyyettedeğilsin:Gurbetyayınınoklarıgeçmişdeiçinden,Günlerceuzakta,Yorgunbiriuzletgibiyalnızyaşamakta.Yorgunbiriuzletdenilenkabregömüldü:ölmedenöldü.1923 -131-

ARDINDA Yaktıyanardağgibicanyurdunusonbakış,Vegönlümkoşmazoldumaceralarardında,önündedünbeyazlargiyinirkenkarakışBugünsensizkalanyazkarabağlarardında.Siyahkanatlarınıbatıyaaçtıkuşlar,Bendensanahaberdirbuçığlıklıuçuşlar.Derelerardınsıraakmağakoyulmuşlar,Arıyorbatangüneşsenidağlarardında.—132-

Gezdirirrüzgârgibiüstündeyamaçların,Boynumaçiftezincirçiftörgülüsaçların.AteşimdenyanarkendallanağaçlarınGözleriminselgibiyaşıçağlarardında.-1 3 3-

ALLAHAıSMARLADıK! Elimibeşyerindendağladıbeşparmağın,Bağrımdadayanmadıkbiryerbırakmadangit,,.Biryarıngöçtüğünü,çöktüğünübirdağınGörmemekistiyorsanardınabakmadangit!YavrusununyolunadalanbirdulbakışıAndırıyorışıksızevindepencereler.BirazyeşermekiçinbeklesinartıkkışıÇağlayansızyamaçlar,suyudinmişdereler..-134-

Birsanyaprakgibidüştügönlümyoluna,Buğulugözlerimdengeçmediğingünolmaz;Benimkadartitremezhiçbiryiğitoğluna,Hiçbiranakızmabukadardüşkünolmaz.Binfersahtanduyarımkimle. gülüştüğünü, Alnındanözkardeşimöpsebenirkilirim.Değilyalnızardınakimlerindüştüğünü,Kimlerinrü'yâsmagirdiğinibilirim.GözlerimigüngibikamaştıranyüzünüDahacandangörürümsendenuzaklaşınca.Sararırsındönüştegörünceöksüzünü:Birgelinlikkızoluraşkımseninyaşınca.Elimibeşyerindendağladıbeşparmağın,Bağrımdadayanmadıkbiryerbırakmadangit.Biryarıngöçtüğünü,çöktüğünübirdağınGörmemekistiyorsanardınabakmadangit!......133_

SUYUNÜSTÜNDEMISRALARDüngeceparçaladıbiraslankafesini,Birgönülsonsuzufkayolaldıkartalgibi.Fırtınanı!BaşucundaduyuncanefesiniOtuzyıllıkbirağaçeğildibirdalgibi.Tatmakiçinengininşi'rinidalgalarlaKalbimizgöğsümüzdenaynbirşeydiyarda.İkitaşheykelolduvücudumuzkenarda,Ruhumuzenginlereaçıldısandalgibi.-136-

SonsuzluğunsırrınaererekbizdenizdeSonsuzluğuyaşatmakistediksevgimizdeSaçımızağarmadantoprakoluncabizdeGezecekmaceramızdillerdemasalgibi.-137

GAZEL NifoadSamiBanarlı'yaHazânersindebülbülduymasıngülgörmesincanlar Açılmışgoncakalsıngülşen-ihatırdacananlarGönüllerdüşmesinfikriylehüzn-âbâd-ısermâyaGezermeclisbemeclissünbülistanlargülistanlarOlurçeşm-îgazâlânîeyl-ibî-mehtâbaâvîzeVerirbirserv-isimindennişanserv-îhırâmanlar-İ 3 8-