Han Duvarları-Faruk Nafiz ÇAMLIBEL

Süzülsünpây-ıLeylâhaymedenvâdîye birkerreKalırmahsûd-ıcennetkârbangeçmezbeyabanlarHazânermekdeğilFârûkfasl-ızernherîrolsaKapanmazşerhalardırçâkçâkolmuşgirıbanlar-139-

SENNERDESIN?Caddedensokaklaradoğruseslerelendi,Pencerelerkapandı,kapılarsürmelendi.Birkömürdumanıyletütsülendiakşamlar,Gurbetedüşmüşlerinbaşınaçöktüdamlar...Sonyolcunungömüldüyoldasonadımlan,Bekçisertbirvuruşlakırdıkaldırımlan.Mezardaölügibiyalnızkaldımodamda:Yananalnımduvarda,sönengözlerimcamcYuvamıçiçekledim,senbirmeleksindiye,-140

Yollarımbekledimgörüneceksindiye.Seniniçinkandillertutuştukendisinden,Resminesürmeçektimkandillerinisinden.Saksıdaincilendiyapraklarseniniçin,Söylendigelmezdiyeuzaklarseniniçin...Saatlersaatlerivurduçeliksesiyle,Saatlersongecemingeçticenazesiyle,Nihayetbenağlarkentoprağınyüzügüldü,Sokaklardancaddeyedoğruseslerdöküldü_i4i_

HEYECANveSÜKÛN1 \"Şâirsilecekyaşlarıbirgüldemetiyle,Yüzlerdebirizkalmayacakmatemedâir;BaykuşlarıbeslergibiAnkaa'nınetiyle,Fânilerekurbânedecekruhunuşâir......Yalnızbudüşünceylegezenbahçede,bağda,Yıllarcabuduyguylaaşandağları,kimdi?Rüzgârbana,benrüzgârahâkimdimoçağda;Bengoncalarındım,vegülistandabenimdi!-142-

Birçağdakisonsuzluğuölçerdimadımla;Hissimdereler,fikrimufuklargibihürdü...Daldıkçagenişgöklerekartalkanadımla,Hersaniye,akımdakidünyâküçülürdü.HergünbiruçuşmeşkedipenyırtıcıkuştanBilmezdimayakbasmağıbirgündecihâna;Yer,gökbanahayrettesanırdımbuuçuştan;Koştukçayoruldumheyecandanheyecana...II KaçmanzarageçmişseçocukkengözümüzdenSonçağdadaonlarkalıyorbizde,kalırsa;ÜstünbuluyorbenliğimâlemdebuyüzdenSahildekidurgunluğuengindekihırsa.BenşimdibuvarlıkdenilenBâğ-ıirem'deVahşîbirotum,şüphelibirhâr-ımugaylân;Ruhumbiraçıkpenceredirsankiademde,Seyretmedeyimbenburadanhilkati,hayran.Hergünyenibirmeyveverirdağdaağaçlar,Hergünyenibirgoncaaçartazeçimende,YıldızdolugözlervegüneşdalgalısaçlarBulmazbugüneldeğdirecekkudretibende...Esrarınıkaybettihayâlimdeşeref,şan;Rûhumdakicevherbirayaroldukömürle;Kalbimdenecankaldı,necanan,nedehicran..Bitmekdilerimböylenebatîbirömürle.1842--143-

YOLCU Gülüyordunkayalıklardaninerkenbanasen,Benkihergölgeninaksettiğibirgamlısuyum;Hergünalnındazehirdenacırüzgârlaresen,GurbetakşamlarınınbağrıyanıkyokuşuyumBirhazanakşamıkırlardaunuttumneyimi,Hastakalbimdebütünmatemibirsislikışın;Gece,yollardabıraktımkırılandeğneğimi;Rehberimyok,beni döndürme yolumdan,sarışın!-144-

Eriyenruhumu3701'gunbakışındoldursun;Kumlarüstündedenizneş'elikız,yokmuyuvanSenkisahildegezenkızlarınensolgunusun,Uhrevîbeldenesonyolcudönerkenbenian!1917 -145-

FIRARı Sanaçirkindediler,düşmanıoldumgüzelin;Sanakâfirdediler,dişbiledimHakkabile.Topladmsaçtığıaltınlarıyüzlerceelin,Kahbeîendindegarazbağladımahlâkabile.Sanaçirkindemedimben,sanakâfirdemedimBencedîningibiküfründemukaddestisenin.Yaşadınbeşsenegönlümde,misafirdemedimBufiraraklınanerden,nezamanestisenin?-146-

ZülfününyaygibikuvvetliçeliktellerineTakılangönlümasırlarcapeşindengidecek,SenbirâhûgibidağdandağakaçsandayineSeniaşkımcanavarlargibitâkîbedecek!1925 -147-

SENDENDÖNÜŞBirzamanlâledesendinbize,peymânedesen,Bağdaırmaktınakan,bahçederüzgârdınesen.Gölsanırdıknezamandalsakelâgözlerine,Seyrederdiksenigünlercegülistanyerine.Saçlarındaydıbütüntılsımıbinbirgecenin,.Seheralnında,şafaklargülüşündeydisenin.-148-

Aramazdıkgecemehtabıyüzünparlarken,Biruzakyıldızabenzerdigüneşsenvarken.Ezelîşi'riniyazdıkçatabîattebahar,Düşünürdükkitabîatteolan,sendedevar!Vebilirdikkitabiat,süzerekcevherini,Toplamışsendeaçık,gizligüzelliklerini.Dahakuvvetligörürdüksenihilkattende,Ondakaybettiğimizsırrıarardıksende...Ozamansendebulurkenbizömürmenbaını,Ansızınsardıademrengiocennetbağını.Hergeçenyıl,ogüzelliklerisendençalarak,Serpiyoryerlerebirgülgibiyaprakyaprak...Senihasbahçelerüstündegörürkendahadün,Bizihayranediyorsaksıdabirgoncabugün!Şehriyârolsadayalnızgidiyorkabregiden:Dönüyorgözlerimizâleme,sensiz,yenidene-149-

HASBAHÇEI Songoncalardöküldü.Sakıngelmebahçene.Kalbindemevsimingamıyertutmasınderim.YapraklarınsüründüğüatlasferaceneNisangelinceruhumubenyaymakisterim.Kalbindebahçeningamıyertutmasın,bırak;Ruhundadörtfasılsürüyorbirbahar,ısın;Senbirgüneşleçerçevelenmişkadarsıcak,JGünyüzlü,sırmasaçlıvezümrütbakışlısın!-150-

Kutbunzehirlirüzgârıvermezkedersana;Ruhundadalgadalgaalevleryetersana...BenkendisonbaharımıkendimçiçeklerimKarşımdapuslugökyüzübirgölkadaryeşilBaktıkçagözlerimdolar,ufkumderinleşir;Birdoğmayangüneşgibicânânıbeklerim.II Yoldansürüylegeçtibusemtinçobanlan;Sordum,yazıkki,hiçbiriisminnebilmiyorBahçendemunisolsadahulyâzamanlarıSensizgeçenhayâtayaşanmışdenilmiyor.HerkaafiyemkesildicanımdankopanbirâhHermısraınıgamınlagerilmişbirersinir;Ruhunbuıstırabımıduymazmıbirsabah?Ruhunkiiçlidir,birufaksözdenincinir.Gurbettehergünümbiradımdırzevalime;Elbetyakındabiryeraçarsınhayâlime;Hemşiredirseninle,dij^orlarki,merhamet.FışkırmakistiyorbileğimdenbenimbukanBirgün,gurubakarşıgöçüpgittiğimzamanYaklaşbirazmezarıma,atsendebirdemetSenbaşkaömrebağladığıngünhayâtını,-151-III

Bentaşbasıpdabağrıma,birgündönerdedim;SongoncamındöküldüğügünhatıratımıNerkisle,yaseminle,menekşeylesüsledim.Postundanayrı,köydenuzak,hastabirçoban;Birdağbaşında,sankidağılmışbütünsürüm;HergünyarımbaşağrılarındanvesıtmadanYansamdaaksedermibudilsiztahassürüm?Kalbimdesonfirakınoyuklarbıraktığı,Sonyaşlarındöküldüğü,sonzehrinaktığıBirgünde,artıkuğraşıroldumcanımlaben.ömrümdetekşerefbanaaşkındanöldüğüm;KalmazYanıkKeremgibiruhumdabirdüğümTâriheâşıkismimiyazsamkanımlaben.1920 -152-

MELEKÜ'L - MEVT Hangiceylânsenikesmişdeçocukkenmemeden,Hangikaplansanasütvermişözannenyerine?Uçyüzevlikköyütakmışsaçınıntellerine,Sürüyorsunbumezarlıktaiçintitremeden.Seyreçık,sevdiğim,akşamlarıkurbanlarını;Yarıyorkalbiniherkessanagöstermekiçin.Ah,otaşkalbinebirgünheyecanvermekiçinYediköyhalkısebilettibuyılkanlarını.-153-

Birçiçekrikkatisinmişdeipektentenine,Sonragöğsündeçeliktenmidövülmüşbuyürek?Senköyünderdinebîgâneyaşarken,gülerek,Gömüyorcanverenevlâdınıyüzlercenine.Birölümmeltemihâlindeeserkennefesin,Ömrübirdalgibiâşıklarının,sallanıyor;İhtiyarlaryanıyor,körpeçocuklaryanıyor;Senköyünsıtmalıbağrındacehennemmi,nesin?Hangiceylânsenikesmişdeçocukkenmemeden,Hangikaplansanasütvermişözannenyerine?Üçyüzevlikköyütakmışsaçınıntellerine,Sürüyorsunbumezarlıktaiçintitremeden.1923 -154-

İNME Birgün,Uzakbiryolculuktansonra,nefesnefese,Kalbiminçarpışınısofrandasayacağım.ÖmrümüvermekiçinağzındançıkanseseKapımsolelimlearalıklıyacağım...Yabancıbirfısıltısöyliyecekadını,Tanıdığımbirgülüşkıvrılacakiçerde.VururvurmazduvarakapınınkanadınıKarşımdaürperecekhalı,sedirveperde.-155-

SERDENGEÇTÎLER Erişirfethefedaîsiolandâvalar;Birzaferdestanısağlarikiserdengeçti.NiceFâtih'leYavuz,taht-ırevanlarladeğil,Kahramanlarlageliptâk-ızaferdengeçti.-188-

Korkma! Sananediluzatır,nedeelkaldırırım,GözümükanbürümüşdiyebendençekinmeNasılbirdendüşersebirağacayıldırımBenibaştanaşağıçarparolâhzainme.Sakınkalkmaköşenden,ısıttığınyerdedur.Yineöpsünodudak...Sarsınokolbelini!EşiğindecanımlaödüyorsamneolurBirkadınainanmışolmanınbedelini?...-156—

POSTACI Duymamış,belli,hayâtındabireşhasretini;Yaşamıştaşgibi,toprakgibi,mahrumacıdan.Nebilirbirkâğıdıncanlaracankattığını?Başımızdertteşuhergüngecikenpostacıdan!-190-

HÜSNÜAŞKBaşım,kifırtınalardanbuandakurtuldu,Senindizindenihayetbirazsükûnbuldu...Dalıncaalnımıkatkatgenişletensiteme,\"Nedenbuvaktekadarbekledin,zavallı?\"deme;Şikâyetetme,sakınboşgeçenzamanından.Geçenzamanlaneeksildihüsnüânından,Geçenzamanlanekaybettiruhumungüneşi?Muhabbetimde,cemâlindelâyemûtuneşi...Gelincehüsnileaşk,ansızın,nazarnazara-157-

Birâniçindedönerkarşılıklıaynalara.Zaman,mesafebusonsuzhayâlönündenedir?Nehükmüvarki,bütünkaybımızbeşonsenedir!Dehâlarölsedemısralarihtiyarlamaz;Güzelliğindeseninböyletazedirkış,yaz;Nasılduvardadeğişmeksizindurursaresim,NasılgüzelseBoğazhersaatte,hermevsim...Dilerbeşiktegörünsün,dilermezarayakın,Yanangönüllereilhamıbirgeliraşkın.Büyürçınargibizahmetleşanlısevdalar;Baharageçkavuşur,sevgilim,büyükdağlar!1941 -158-

KARACAAHMET İkimiztekkatlıbirarabaylaKaracaahmet'den,akşam,yolaldık.Batanbirgüneşle,doğanbiraylaTükenmezservilik,bitmezmezarlıkKaracaahmed'inıssızdıryolu,Veiçitabutkadarserindir.TaşlarınboşluğaaçılankoluSevmeyekanmadanölenlerindir.-159-

Karacaahmet'degüneşgeçdoğar,Veinergecelerakşamdanerken,Taşmayaslanıpdinlenenlervar,Sindilergörüncebizigeçerken.Bizimleoradangeçtibirrüzgâr,Ürperdibiralıngibiherkabir,Oburmasütunlar,otaşkavuklarDüştükleriyerdendoğruldubirbir...Eliylehermezarikiserviyiİterekikidalgibibiryana,Sevgilim,gördümkiiyideniyiArdıncahasretlebaktılarsana!Bubakışbirgönülsırrındanince.Sandım,bubakıştabirazbenvarım:BirmermeraltınakalbimgirinceBendesengeçerkenböylebakarını.Sonzevkeerenkimbuyeryüzünde?Kimvarkihayâtakarşıahetmez?SayısızgüzellikdoğardagündeBirinisevmeğebirömüryetmez!Hayâtınşi'rinegönlümkanmadanKaracaahmed'egöçerseyerim,BendenbiranbilefazlayaşayanHerkesedişbiler,ölümdilerim!-160-

BAĞBOZUMUHummalıbirsükûninmişsahile,Dalgalarçırpmır,söğütlerdalar.RaksedensularınmûsikîsiyleKayalardinlenirgurubakadar...Kuytuormanları,tenhâbağlarıGeziyormevsiminyorgunrüzgârı.İncedallarkırık,yapraklarsarı,Geçmişbuyoldanda,belli,sonbahar.-161-

DuyulurbirayaksesigizliceHâlîbahçelerdenrüzgâresince:Geçenbiryolcumu,yoksahergeceYollardabeklenenbirkadınmıvar?1917 -162—

GENÇLİK Anlattıerenler:Birbahardeğil,Âşıkınömründebinbaharvarmış.Hicranlaağaranbusaçlardeğil,Sevgisizkalankalbihtiyarlatmış...Sorardımsırrınıhiçdüşünmeden:\"Bufânîgönlümünsevincineden?\"BenigündengünemeğergençedenDâimadeğişenmâcerâlarmış!163-

GönlümdekovalareskidenberiSarışınkumralı,kumralesmeri.Dolmadanboşalmazbirininyeri.Gönlümde,anladım,herdembaharmış.1919 -164-

OĞLUMA Biliyorsunki,oğlum,ortadanesenvarsın,Neseniyeryüzünegetirecekbiranne:Birgüncihânagelmenmukadderse,anlarsın,Bugeliştengözümü,göynümüyıldıranne?HergünsabanbaşındatopladığınkederlerSeniyorgunçıkarırsabahınaltısınaÇalışkanellerinebakanlarkirliderler,Lekederleralnındagüneşkaraltısına.-165-

incebelinbükülmezzamanındizlerinde,Öpüleneteklereayağınısilersin.YoksulluğunyüzereksonsuzdenizlerindeGördüğünherkıt'ayaaçıktandişbilersin.Ayağındançarıklardökülürparçaparça,Gözyaşlannçürütürgömleğininkolunu.Birlokmanınardındadolaşırhaftalarca,SürgüngibigezersinkendiAnadolu'nu!Faziletarkadaşın,hakikatyoldaşınlaSeyredersinyabancıbirufkunbaharını,BulutlandeîsendeyükselendikbaşınlaSonundabirdişiyemaledersinvarım.Akşamlanbircamınönünde,senideğil,Elindekiçıkınıgözetliyenkarındır.Hakkınönündeeğil,zulmünönündeeğil!Taçlarbilecihandaeğilenbaslanndır...Derdim,omuzlarınayükolmasınbuvarlık,Derdim,oğlumneHaktan,nekuldanbirşey'umsun.NasipolmazkimseyebukadarbahtiyarlıkKisenbenimdoğmamış,doğmayacakoğlumsun!-166-

GÖNÜLMÜLKÜ1 Evleryıkılır,köylerolurhâkileyeksan;Vîranyeri,birkaçyılavarmaz,onarırlar.YalnızşugönülmülküharâbolmayagörsünTâmîreyetişmezonudünyâdaasırlar,-202-

SONBEKLEDİĞİMUfkumdabulutlarkümelerkenkarabahtım,Benhergönülufkundadoğanmavisabahtım.DevranbanataslarlazehirsundudabirdenBenherkesebirneş'eyarattımozehirden.Birköprükurup,zulmetinardında,seherle,Bildimgülüpeğlenmeyiömrümcekederle.Alnımdakiherçizgibeyazbirgecesaklar,Birbaşkaşafaktırsaçımıngördüğüaklar.Farkımne,emelkaynağıbirkörpeçocuktan,-167-

Mademkihenüzgelmedisonyolcumufuktan?Omrümcenedenyıllarızincirgibiçektim,Mademkibiraşkuğrunacanvermiyecektim?Birmüjdetaşırhergünuzaktanbanarüzgâr;Elbetgelecek,gelmedi,birbeklediğimvar!Sonbeklediğimgelmeden,ölsemdeyüzünde,Devranbulacakyârileağyarıhüzünde.İsmimgezecekpembedudaklardaelemle,Gözlerdolacakbirçocukölmüşgibinemle.Birgündedoğupcanverenaltınkelebekler,Bizdendahagençöldübuşâirdiyecekler!1936 -168-

R U B A İ L E R

RUHUNÖLÜMÜYagezenbirölü,yahudgömülenbirdiriyim;Mumyadır,canlıda,cansızda,bukabristanda.Gömdülerruhumuyüzbirsenemahkûmugibi:Cismimayrılışadaruhumkalacakzindanda.-171-

YASSIADA Bilmiyorgülmeyisâkinlerininbindebiri;Birvatanderdibirikmişbiravuçlukkarada.Kuşuhicrangetirir,dalgasıhüsrangötürür;MavibirgözdeelemkatrasıdırYassıada.-172-

KARINCA K AD ARINCA Kimi,deryagibidörtufkauzatmışkolunu;Kimi,âvârenehirlergibiakmışyabana...Varsın,onlarseleversinlerelinbahçesini;Köyümünçeşmesiolmakyeterartardabana!-173-

GENÇOSMANKaçasırgeçtiohicranüzerinden,bilmem;Kimlerinkahpefelekdoğradıekmekkanma?Bildiğimvarsa,cihanhalkı,ogündenbugüneYanarızmemleketintığgibiGençOsman'ına!-174-

ÖLÜMSÜZ AdıdestanlarageçmişheresersahibineNiçinağlarveyanarlarölümündensonra?Yaşıyor,yirmiasırvarki,başüstündeMe:Gerilipçarmıha,canverdiğigündensonra!-175-

YILDIRIMVETİMURHergaza,güttüğüdâvadanalırkıymetini;Rengidönmeznekadarakdemişolsakkaraya:Yıldırım,düştüğütaşzindanadevletgötürür;VeTimur,sıkletolurgirdiğimermersaraya!-176-

G Ü Ç Şanlıyapraklarıtârihinaçılmış,duruyor;Canlıbirlevha,fakatheryiğitingirmesigüç.Nicedestanlarınilhamıolankavmimize,Ata'dansonra,birefsânebeğendirmesigüç.—177~

BtZİMKİTABKaçbahar,bülbülehasret,gülehasretyaşadık;Görmedikkaçyazufuklardayarımbirmehtâb.Buelemdefteridünyâdakapansın,dilerim...Dilerim,birdahamahşerdeaçılsınbukitâb!-178-

HAYÂLEHASRETGirdi,yollargibi,yıllardanihayetaraya;Sedçekerdağtepe,feryadadeğil,yâdabileHasretimuykuya,ruhum,sanahasretkalalıGözlerimgörmüyorartıksenirü'yâdabile.-179-

SAYıLı Ellerinderdiniderdetmedesinkendinesen;Güçdüşerböylegeçenkırkyılabirneş'eyılı...ömrününzehrinizindandadazevketmeyebak:Günler,aylar,senelernerde?...Nefeslersayılıi-180-

YUSUF'LAR GecezindandaYusuf'lar,sıralanmış,yatıyor;Yüzlerindenokurumsapsarırüyalarını:Kimisehpâdagörürkendini,çarmıhtakimi;Veararlaryinezindandakidünyâlarını!-181-

KILIÇVEKALEMFazlabirşeydemiyorkanda,mürekkepde bana; Bağladımruha,ceseddenkoparıpbağlarımı:Yanarım,eykalem,uğrundaömürverdiğime:Geriver,eykılıç,artıkbanamısrâlarımı!-182-

LEVENDLER Bağlıdırcangibicanangibirü'yâlarma;TanırızBarbarosevlâdıdenizkurtlarını.Karatoprakta,hazır,dizboyunîmetvarken,Mavideryayaçıkarlarbırakıp•yurtlarını.-183-

N E Ş ' E Neş'e,gölgengibi,ardındayürürelpençe;Vesürürpembetopuklarlabeyazterliğini.Senigörmezsegözümgörmezolurneş'eyideBanagöstermesinAllahsenineksikliğini,-184-

MADDEVEKUVVETGövdeler,varsa,gönüllerdenalırcevherini;Yürekolmazsabileklerçekemezhançerini.KahramansızyaşamakkahrınamahkûmdurlarKaybedenzümrelerAllah'ını,peygamberini.-185-

ARZ-IMUKADDESBirömürgömdükoüçbu'duserâbellerebiz;İşledikçöllerebülbülvegülefsâneleri.Tilkiler,diktiğimizbağlarasahipçıktı;Kargalartopladıhepdöktüğümüztaneleri.-186-