ภูมิปัญญาท้องถิ่น วิชาสังคม

ประวัตคิ วามเป็นมา หมู่บ้านคลองอุดม ตั้งอยู่ท่ี ตาบลทุ่งพระยา อาเภอสนามชัยเขต จังหวดั ฉะเชงิ เทรา ในระแวกตาบลทงุ่ พระยานม้ี เี พียงหมบู่ ้านนหี้ มู่บา้ นเดียว ท่ีข้ึนชื่อเรื่องการทาผ้าขาวม้า และการทอผ้าไหม เนื่องจากผู้คนส่วนใหญ่ ในหมู่บ้านคลองอุดมน้ีได้ย้ายถ่ินฐานมาจากภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ซึ่ง ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือนั้นเพศชายจะทาอาชีพรับจ้าง ทาไร่ ทานา ส่วนเพศหญิงกจ็ ะนิยมทาทอผา้ ไมว่ า่ จะเป็นผา้ ขาวม้า หรอื ผ้าไหม เป็นส่วน ใหญ่ เรยี กได้ว่าเปน็ อีกหนงึ่ ภมู ปิ ัญญาของชาวบ้าน

จดุ เริ่มตน้ ของการทอผา้ - เร่ิมทาตอนอายุ คุณแมเ่ ทียนเร่ิมทอผ้าเมอ่ื อายุ 20 ปี - กอ่ นทจ่ี ะมาทอผ้าเคยทาอาชพี ใดมากอ่ น เคยทาโรงงานมาแลว้ 5 ปี - เพราะเหตุใดจึงมาทาอาชพี ทอผา้ ขาวมา้ ลาออกจากงานมาเล้ียงหลาน แล้วมีเวลาว่างค่อนข้างมาก จึงหัน มาทาอาชพี ทอผ้าขาวมอื

จดุ เร่มิ ตน้ ของการทอผา้ - ทอผา้ อะไรบ้าง ผา้ ขาวมา้ , ผา้ ถุง , ผ้าพ้นื ตดั ชุด - เคยจดั บธู ออกงานบอ่ ยหรอื ไม่ งานบญุ ผ้าไหม , งานกอ่ พระทรายขา้ วเปลอื ง - แบบลายผา้ ท่ีทาไดแ้ บบมาจากที่ใด กลุ่มแม่บ้านท่ีเคยออกบูธด้วยกัน เจอตามรถที่มาขายตามหมู่บ้าน และในชอ่ งทางออนไลน์

อปุ กรณใ์ นการทอผา้ ขาวมา้ 1. ไน เป็นเคร่ืองมือสาหรบั กรอตา้ ยเขา้ หลอดดา้ ย ก่อนทจี่ ะนาไปใสก่ ระสวย ต้อง นาไปใชร้ ว่ มกบั ระวงิ มลี กั ษณะดา้ นหนง่ึ เปน็ กงลอ้ ขนาดใหญ่มีเพลาหมนุ ดา้ ย มสี ายพานตอ่ ไปยังทอ่ เลก็ ๆ ทป่ี ลายอกี ขา้ งหนึ่ง

อปุ กรณใ์ นการทอผ้าขาวม้า 2. หลอดดา้ ย ใช้สาหรบั พนั เส้นดา้ ย 3. กระสวย ใชส้ าหรบั พนั ดา้ ย พุ่งเป็นหลอดเลก็ ๆ

อปุ กรณ์ในการทอผ้าขาวม้า 4. แปรงหวีดา้ ย 5. ฟมื หรอื ฟนั หวี เป็นกรอบไม้แบง่ เปน็ ชอ่ ง ถดี่ ้วยลาดซีเลก็ ๆ สาหรบั จดั ระเบยี บเสน้ ดา้ ยยนื ตี กระทบเสน้ ดา้ ยเพอ่ื ใหผ้ า้ มีเน้อื แนน่ และเป็นผืนผ้า

อปุ กรณใ์ นการทอผา้ ขาวมา้ 6.แกนม้วนผา้ หรอื ไมก่ าพนั ใชม้ ้วนผ้าทที่ อแลว้ ใชล้ าตน้ ไมท้ ม่ี ขี นาด สมา่ เสมอ และเหยยี ดตรง 7.เท้าเหยยี บ ใชค้ วบคุมการยกตะกอ

อปุ กรณใ์ นการทอผา้ ขาวม้า 8.กีท่ อผา้ พร้อมที่นง่ั 9.ดา้ ยสายรงุ้

ข้นั ตอนในการทอผา้ ขาวม้า 1. มว้ นด้ายใสล่ กู หลอด 2. นาด้ายทม่ี ้วนใสล่ กู หลอด เสยี บลงไปในแกนกระสวย

ข้นั ตอนในการทอผ้าขาวมา้ 3. เริ่มทอโดยกดเครอื่ งแยกหมตู่ ะกอ เส้นด้ายยนื ชดุ ท่ี 1 จะถูกแยก ออกและ เกดิ ช่องวา่ ง สอดกระสวยดา้ ยพุ่งผ่าน สลบั ตะกอชดุ ที่ 1 ยกตะกอชดุ ที่ 2 สอดกระสวย ดา้ ยพุ่งกลบั ทาสลบั กันไปเรอ่ื ยๆ

ข้นั ตอนในการทอผ้าขาวมา้ 4. กระทบฟนั หวี (ฟมื ) เมอื่ สอดกระสวยพงุ่ กลบั ก็จะกระทบฟนั หวี เพ่อื ให้ ด้ายพ่งุ แน่นหนาตดิ กันได้เน้อื ผา้ ทแี่ นน่ หนา

ข้นั ตอนในการทอผา้ ขาวม้า 5. กระทบฟนั หวี (ฟมื ) เมือ่ สอดกระสวยพุ่งกลับกจ็ ะกระทบฟนั หวี เพ่อื ให้ ด้ายพุ่งแนน่ หนาตดิ กนั ไดเ้ นื้อผา้ ทแ่ี นน่ หนา 6. เก็บหรอื มว้ นผ้า เมอ่ื ทอผา้ ได้ พอประมาณแลว้ กจ็ ะมว้ นเก็บในแกนม้วนผา้ โดย ผ่อนแกนดา้ ยยนื ใหค้ ลายออกและปรบั ความตึงหยอ่ น ใหมใ่ ห้พอเหมาะ

ประโยชน์จากผา้ ขาวมา้ 2. ทาความสะอาดรา่ งกาย 4. ผูกทาเปล 1.ใช้นงุ่ อาบนา้ 6. ใชน้ ุ่งอยบู่ า้ นแทนกางเกง(สว่ นใหญเ่ ปน็ ผชู้ าย) 3.โพกศรษี ะกนั แดด 8. คาดเอว 5.ใช้ซบั เหงอ่ื 10. คลมุ โตะ๊ 7.ใชม้ ดั แทนเชือก 9.ใช้โบกแทนพดั

ผลติ ภณั ฑ์จากผา้ ขาวมา้ - หมวก - เส้อื

ชอ่ งทางการตลาด - จัดจาหน่ายภายในชมุ ชน หมู่ 4 บ้านคลองอุดม ต.ทงุ่ พระยา อ.สนามชัยเขต จ.ฉะเชงิ เทรา - ราคาขาย ราคาผืนละ 120 บาท 10 ผนื ขึน้ ไป ผืนละ 100 บาท

ขอขอบคณุ คณุ แมเ่ ทียน หาญณรงค์

จัดทาโดย นางสาวจฬุ ารัตน์ สียางนอก รหัส 62003137030