Σχερία, Κορυφώ, Κέρκυρα.Τρία ονόματα, τρεις διαφορετικές όψεις της ενιαίας,αδιάκοπης πορείας της Κέρκυρας μέσα στους αιώνες.Κέρκυρα των μύθων, της ενετικής αναγέννησης,του βρετανικού μεγαλείου, των βαθυπράσινων ελαιώνων,των γαλάζιων θαλασσών.Κέρκυρα της τουριστικής πλημμυρίδας,η Κέρκυρα της σύγχρονης Ελλάδας και της σύγχρονης Ευρώπης,αγαθή μοίρα, πάντα στο προσκήνιο της ιστορίας.Το παρόν λεύκωμα «Κέρκυρα Πανόραμα»(Κέρκυρα, Παξοί, Αντίπαξος, Μαθράκι, Οθωνοί, Ερεικούσα)αποτέλεσμα συλλογικής προσπάθειας και επιμέλειας του Χρήστου Αντύπαέχει στόχο να αναδείξει τη φυσιογνωμία του νησιού της Κέρκυρας,όπως αυτή διαμορφώθηκε στο πέρασμα των αιώνων.Η απαράμιλλη ομορφιά του κερκυραϊκού τοπίου, το λαμπρό παρελθόν καιπολυποίκιλο παρόν του νησιού συνθέτουν τη μοναδικότητα της Κέρκυρας.Φιλοδοξία μας, η ανάγνωση του λευκώματος αυτού να σταθεί αφορμήνα θελήσετε να τη γνωρίσετε από κοντά και να βιώσετε όλες αυτέςτις συγκινήσεις που τόσο απλόχερα μπορεί να σας προσφέρει.
Χάρτης: Κώστας Παπαγεωργίου - Νίκος Γαζετάς
Κέρκυρα 20 Παξοί 50 Σελίδα Αντίπαξος Σελίδα ΜαθράκιΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΤΟΥ ΙΟΝΙΟΥ Οθωνοί ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΣΥΝΟΨΗ Ερεικούσα «Μήλον της Έριδος» η Κέρκυρα,Λιμνοθάλασσες, λίμνες, αλλά βάρβαροι ή πολιτισμένοιποτάμια, καταρράκτες, δάση, οι κατακτητές δεν μπόρεσανβουνά, νησίδες. να αλλοιώσουν την ελληνικήΚαι ό,τι δεν «πρόλαβε» η φύση, ταυτότητα των Κερκυραίων.το συμπληρώνει η ανθρώπινηαρχιτεκτονική. 184 74 96 Σελίδα Σελίδα Σελίδα ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ και ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ MNHMEIA και ΦΡΟΥΡΙΑ ΟΙΚΟΣΗΜΑ Οι Κερκυραίοι, έχτισαν με δικές τους δαπάνες και προσωπική Αρχαίοι ναοί, κάστρα, πύργοι, Οι μεγάλες πνευματικές, δουλειά εκκλησίες . τάφρος, ρωμαϊκά λουτρά, καλλιτεχνικές, επιχειρηματικές Kοσμήματα με άριστη σπήλαιο με παλαιολιθικά και άλλες προσωπικότητες διακόσμηση και περίτεχνα ευρήματα, βυζαντινά κτίσματα, σφραγίζουν με τα οικόσημά καμπαναριά. εκκλησίες κοσμούν το νησί τους το πέρασμά τους από την των Φαιάκων. Κέρκυρα. 396 104 146 Σελίδα Σελίδα Σελίδα ΑΧΙΛΛΕΙΟ Το ανάκτορο που έκρυβεΠΑΛΙΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ MΟΥΣΕΙΑ τον πόνο της Σίσσυς, της αυτοκράτειρας τηςΗ ιστορία δεν γράφεται μόνο Ζωγράφοι, γλύπτες, τεχνίτες της Αυστρίας και που αργότερααπό τους ιστορικούς. κεραμικής, χαράκτες και κάθε «σφράγισε» και ο ΚάιζερΓράφεται και από τους φωτο- μορφής καλλιτέχνες έπιασαν Γουλιέλμος Β’.γράφους. Και οι φωτογράφοι δουλειά εδώ και πολλούςέχουν πολλά να μας «πουν» αιώνες και σήμερα εκτίθενταιγια το νησί. τα έργα τους. 242 256 Σελίδα Σελίδα ΠOΛITIΣTIKA ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ - ΓΛΥΠΤΙΚΗ - ΧΑΡΑΚΤΙΚΗ Ο χαρούμενος και εξωστρεφής χαρακτήρας των Κερκυραίων Πολιτισμοί και καλλιτέχνες διαμόρφωσε τον τρόπο που έδωσαν «ραντεβού στην γιορτάζουν. Κατανυκτικοί στις Κέρκυρα» και δημιούργησαν θρησκευτικές εκδηλώσεις, νέα ρεύματα επηρεασμένα από ανοιχτοί στο γλέντι. το δυτικό τρόπο σκέψης. 276 292 Σελίδα ΣελίδαΑΓΑΛΜΑΤΑ ΠΑΛΑΙΑ ΠΟΛΗΠολλά τα άξια τέκνα, πολλοίκαι οι ξένοι που αγάπησαν Εδώ το παρελθόν συναντάεικαι δημιούργησαν έργο στο το σήμερα.νησί. Η ιστορία «μιλάει» σε κάθεΣήμερα τους «γνωρίζουμε» γωνιά, σε κάθε πλατεία,από τα αγάλματά τους. σε κάθε δρόμο. Και σου θυμίζει την ψυχή των Κερκυραίων.
440 552 590 488 Σελίδα Σελίδα Σελίδα ΣελίδαΒΟΡΕΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΝΟΤΙΟΔΥΤΙΚΗ ΚΕΡΚΥΡΑ ΝΟΤΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΒΟΡΕΙΟΔΥΤΙΚΗ ΚΕΡΚΥΡΑΚΕΡΚΥΡΑ Ο θρόνος του Κάιζερ, το ΚΕΡΚΥΡΑ Το «Κανάλι του έρωτα», τοΤο Μουσείο Καποδίστρια, καμπαναριό από πελεκημένη ηλιοβασίλεμα του Αη-Γιώργη,τα βενετσιάνικα ναυπηγεία, πέτρα, τα «πασαέντζα» που Το ποτάμι που θυμίζει το «Φρούριο των Αγγέλων»,η Πινακοθήκη, το ρωμαϊκό ενώνουν τα κολλητά σπίτια, Κεντρική Ευρώπη, το πέρασμα η Παλαιοκαστρίτσα, το σημείοκάστρο, τα παλιά αρχοντικά: οι πολεμίστρες, το ερειπωμένο του αυτοκράτορα, όπου η Ναυσικά βρήκε τονλίγα από αυτά που μπορείς μοναστήρι. η ελιά με ηλικία 2.500 ετών, Οδυσσέα.να δεις εδώ. η γενέτειρα του Καποδίστρια, 710 το Μουσείο Θαλάσσης. 696 636 Σελίδα 682 Σελίδα Σελίδα ΧΡΩΜΑΤΑ και ΑΡΩΜΑΤΑ Σελίδα ΚΤΙΣΜΑΤΑ - «ΣΦΡΑΓΙΔΕΣ»ΠΑΞΟΙ και ΑΝΤΙΠΑΞΟΣ Τα λουλούδια «μιλάνε» στην Τα σπίτια δεν ικανοποιούσανΜικρά νησιά με μεγάλες Κέρκυρα. Με τα χρώματά, τις ΔΙΑΠΟΝΤΙΑ ΝΗΣΙΑ μόνο την ανάγκη για στέγαση.ομορφιές. Ερωτική φωλιά του μυρωδιές, τους συνδυασμούς Ικανοποιούσαν και την ανάγκηΠοσειδώνα και της Αμφιτρίτης, των αποχρώσεων. Οι «φρουροί της Ελλάδας», του αρχιτέκτονα για δημιουργία.οι κρυφές παραλίες του Ιονίου Και βρίσκονται ακόμα και το δυτικό άκρο της με την Γι’ αυτό έγιναν αριστουργήματα.που αναπτύσσονται σε λίγα «στου βράχου τη σχισμάδα». ομορφιά, το πράσινο και τηντετραγωνικά. ηρεμία που αποδεικνύουν ότι... ο παράδεισος υπάρχει 742 ακόμα. Σελίδα 730 ΓΕΥΣΗ... ΚΕΡΚΥΡΑΣ Σελίδα Καλλιτέχνες δεν είναι μόνο οι ζωγράφοι και οι γλύπτες. ΑΝΑΨΥΧΗ και Είναι και οι μάγειροι. ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ Και τα «έργα» τους μένουν στην ιστορία και γίνονται Σπορ στη θάλασσα, το βυθό, παραδοσιακές συνταγές. το βουνό και τον... αέρα. Στην Κέρκυρα θα βρεις όμως και αθλήματα που η υπόλοιπη Ελλάδα δεν τα γνωρίζει. 762 Σελίδα ΗΛΙΟΒΑΣΙΛΕΜΑΤΑ Ο ήλιος δεν δίνει μόνο ζωή. Δίνει και ομορφιά. Και το ηλιοβασίλεμα στην Κέρκυρα είναι πανέμορφο επειδή είναι κάθε μέρα διαφορετικό.
Λιμνοθάλασσες Εκτός από το οικολογικό, η λιμνοθάλασσα Κορισσίων παρουσ Η ευρασιατική βίδρα είναι ένα μικρόσωμο ζώο που ζει στις όχθες των ποταμών και των λιμνών, σε καθαρά νερά. Θεωρείται από τα σπανιότερα και πιο απειλούμενα θηλαστικά. Αποτελεί δείκτη υγείας των υδάτων και προστατεύεται σε όλες τις χώρες που εμφανίζεται. Τρέφεται με ψάρια, αμφίβια, ερπετά, ασπόνδυλα, πουλιά και μικρά θηλαστικά. Στην Κέρκυρα συναντάμε και τα φημισμένα φλαμίνγκος. Περισσότερα από 500 φοινικόπτερα με το λευκό, μαύρο και ροζ χρώμα των φτερών τους, γνωστά ως φλαμίνγκος, «κοσμούν» τις Λιμνοθάλασσες. Όταν τα πλησιάζουμε, απαιτείται απόλυτη ησυχία για να μην διαταραχθεί η ηρεμία τους. Για περίπου τέσσερις μήνες, τα φλαμίνγκος κάνουν αισθητή την παρουσία τους στα ρηχά νερά των λιμνοθαλασσών. Λιμνοθάλασσα Κορισσίων Η μεγαλύτερη λιμνοθάλασσα στο νησί και ο σημαντικότερος υγροβιότοπος είναι η Λιμνοθάλασσα Κορισσίων, στο νότιο μέρος του νησιού, κοντά στα χωριό Αργυράδες. Μια στενή λωρίδα γης τη χωρίζει από τη θάλασσα του Ιονίου πελάγους, δημιουργώντας δύο αμμώδεις παραλίες, τον Χαλικούνα και τον Ίσσο. Η περιοχή είναι προστατευόμενη με τη συνθήκη Natura, καλύπτει έκταση περίπου 6.000 στρεμμάτων και εκτός από τη Λίμνη Κορισσίων περιλαμβάνει τις παράκτιες περιοχές, το μοναδικό για την περιοχή Κεδρόδασος, καθώς και μεγάλο αριθμό αμμοθινών. Αποτελεί πόλο έλξης για 126 είδη πουλιών, μεταξύ των οποίων κορμοράνοι, σφυριχτάρια, αργυροτσικνάδες, φλαμίνγκος, πάπιες, αλλά και χιλιάδες πεταλούδες. Εκτός από την οικολογική της σημασία, η λιμνοθάλασσα είναι σημαντική και από αρχαιολογικής άποψης. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον προκάλεσε η ανακάλυψη ενός τμήματος της δεξιάς κάτω γνάθου ιπποπόταμου και μικρών θραυσμάτων οστών, καθώς και ενός λίθινου τέχνεργου, στη θέση Παλιαύλακο, κοντά στο δίαυλο επικοινωνίας της λιμνοθάλασσας με τη θάλασσα. Λιμνοθάλασσα Αλυκές Η Λιμνοθάλασσα Αλυκές είναι γνωστή ήδη από τον 16ο αιώνα και λέγεται έτσι επειδή εδώ λειτουργούσαν, κατά πε-22
σιάζει και αρχαιολογικό ενδιαφέρον. ΚΕΡΚΥΡΑ ΠΑΝΟΡΑΜΑ 23
Το όνομα του Νησιού Δρέπανoν, Mάκρις, Σχερία, Κασσωπαία, Άργος ή Κέραυνα είναι μερικά μόνο από τα ονόματα της Κέρκυρας στο μακρινό παρελθόν. Δρέπανον, από τo μακρύ, σαν δρεπάνι σχήμα της ή από την «δρεπάνη», το όπλο με το οποίο ο Κρόνος σκότωσε τον πατέρα του, τον Ουρανό. Το όνομα Σχερία, σύμφωνα με τη μυθολογία, το χρωστά στη θεά Δήμητρα. H θεά παρακάλεσε τον Ποσειδώνα να σταματήσει τις προσχώσεις του ποταμού που βρισκόταν στην απέναντι στεριά και απειλούσαν να μετατρέψουν το νησί σε λασπότοπο. Το όνομα Κέρκυρα προέρχεται κι αυτό από την ελληνική μυθολογία. H ομορφιά της νύμφης Κέρκυρας ή Kόρκυρας στα δωρικά, κόρης του ποταμού Ασωπού, θάμπωσε τον Ποσειδώνα, ο οποίος την απήγαγε και τη μετέφερε στο νησί. Καρπός της ένωσής τους ήταν o Φαίακας, γενάρχης των Φαιάκων. Στην Οδύσσεια, o Όμηρος αναφέρει το νησί των Φαιάκων -πιστεύεται πως ήταν η Κέρκυρα- ως τον τελευταίο σταθμό του Οδυσσέα πριν από την Ιθάκη. Κατά τη Βυζαντινή περίοδο το νησί ονομάστηκε Koρυφώ, από τη δίκoρφη ακρόπολή του, έτσι γεννήθηκε το λατινικό όνομα Corfu, με το οποίο είναι διεθνώς γνωστή η Κέρκυρα. Η μυθολογία παρέδωσε στους νεότερους Κερκυραίους και το έμβλημα της πόλης. Η «Απήδαλος Ναυς» παραμένει μέχρι και σήμερα το σύμβολο της ναυτικής δεξιοτεχνίας των Φαιάκων. Pωμαϊκοί χρόνοι (229 π.Χ. - 337 μ.Χ.) Το 229 π.X. η Κέρκυρα αναγκάζεται να ζητήσει την προστασία της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. H Ρώμη παραχωρεί πλήρη αυτονομία και προνόμια στους ντόπιους, με αντάλλαγμα τη χρήση των κερκυραϊκών πλοίων και των λιμανιών του νησιού ως σταθμού ανάμεσα στην Ιταλία και την Ανατολική Μεσόγειο. H περίοδος της ειρηνικής συνύπαρξης με τους Ρωμαίους κράτησε περίπου πέντε αιώνες. Στο διάστημα αυτό η Κέρκυρα ασπάζεται τον Χριστιανισμό. Κατά τα χρόνια της ρωμαϊκής κυριαρχίας επισκέπτονται την Κέρκυρα σημαντικότατες προσωπικότητες, μεταξύ των52
Γκραβούρα το Παλαιού Φρουρίου και της Ακρόπολης - Honri Lemen (1699) ΚΕΡΚΥΡΑ ΠΑΝΟΡΑΜΑ 53
Παλαιό Φρούριο Από εκεί, μέσα από μια γαλαρία, ένας διά- δρομος οδηγεί στο κέντρο της ακρόπολης. Το Παλαιό Φρούριο (Fortezza ή Φρούριο του Αγίου Ένας άλλος διάδρομος, στα αριστερά, οδηγεί Νικολάου) είναι χτισμένο σε μια βραχώδη χερσόνησο με δύο στην βόρεια έπαλξη του φρουρίου. χαρακτηριστικές κορυφές στο ανατολικό άκρο της πόλης, από την οποία χωρίζεται με τεχνητή τάφρο (contra-fossa). Στο εσωτερικό του φρουρίου υπάρχουν διά- Η συγκεκριμένη τοποθεσία είναι ιδανική οχυρωματική φορα κτίρια ανάμεσα στα οποία μια φυλακή επιλογή, καθώς επιτρέπει την εύκολη πρόσβαση στο θαλάσσιο κατασκευασμένη το 1786 από τους Ενετούς, χώρο και τον πλήρη έλεγχο των γειτονικών ακτών. το στρατιωτικό παρεκκλήσιο, δύο στρατώνες κατασκευασμένοι από τους Άγγλους γύρω Ιστορία στο 1850 και ένα στρατιωτικό νοσοκομείο που σήμερα είναι σχολείο μουσικής. Η τοποθεσία οχυρώνεται για πρώτη φορά μετά τον 6ο αι. και τότε αποκτά τους πρώτους κατοίκους της, επιζήσαντες Ο ναός του Αγίου Γεωργίου είναι έργο των Κερκυραίους από προηγούμενες καταστροφές. Άγγλων το 1840, ο οποίος 20 χρόνια αργότε- Τα οχυρωματικά έργα του φρουρίου διήρκησαν δεκαπέντε ρα μετατράπηκε σε καθολική εκκλησία και περίπου αιώνες. διακοσμήθηκε με εικόνες από τον ναό του Άγιου Σπυρίδωνα. Σ’ αυτό το χρονικό διάστημα ξεχωρίζουν τρεις ιστορικές φάσεις: η Βυζαντινή περίοδος, κατά την οποία οχυρώθηκε ο ανατολικός λόφος (Castello Vecchio), η Πρώιμη Ενετική περίοδος, όταν η χερσόνησος μετατράπηκε σε νησί και οχυρώθηκε ο δυτικός λόφος (Castello Nuovo), και η Ύστερη Ενετική, όταν συμπληρώθηκαν τα οχυρωματικά έργα και έλαβαν την τωρινή τους μορφή. Κατά τον 16ο αι., οι Ενετοί προέβησαν στην ενίσχυση των οχυρωμάτων και την κατασκευή μεταγενέστερων τάφρων γύρω από το φρούριο. Προχώρησαν σε λείανση της επιφάνειας των βράχων, ώστε να εμποδίσουν ενδεχόμενη προσπάθεια αναρρίχησης των εχθρών. Στην τελευταία αυτή φάση ισοπεδώθηκαν τα κτίσματα μπροστά από το Φρούριο και κατασκευάστηκε η επιβλητική «Πλατεία Σπιανάδα». Μέχρι τον 17ο αι. είχε ολοκληρωθεί η βαθμιαία αποκατάσταση της εντός του φρουρίου πόλης με το προάστιο (μπόργο), το οποίο θα εξελιχθεί στη νεότερη και περικυκλωμένη από το τείχος πόλη της Κέρκυρας. Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά στοιχεία Κατά τη διάρκεια των αιώνων, το φρούριο υπέστη αρκετές μετατροπές, έτσι ελάχιστα πράγματα παρέμειναν στην αρχική μορφή του. Το άγαλμα προς τιμήν του Στρατάρχη Σούλενμπουργκ (φτιαγμένο από τους Ενετούς επειδή ο Στρατάρχης βοήθησε τους Κερκυραίους να απωθήσουν τους Τούρκους) έχει σήμερα μεταφερθεί μπροστά από την αψιδωτή είσοδο του φρουρίου.94
ΚΕΡΚΥΡΑ ΠΑΝΟΡΑΜΑ 95
ΠΑΛΙΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ Η Κέρκυρα δεν μαγεύει μόνο τον επισκέπτη. Μαγεύει και το φακό της φωτογραφικής μηχανής. Όχι μόνο με τα τοπία και τα μνημεία της. Και η καθημερινότητα των Κερκυραίων σε παλαιότερες εποχές είναι ένα από τα χαρακτηριστικά που απαθανάτισαν οι θαυμαστές του νησιού. Οι επαγγελματικές δραστηριότητες, οι συνήθειες και τα έθιμά τους έχουν καταγραφεί στις παλιές ασπρόμαυρες φωτογραφίες.104
1903 - Η πλατεία Γεωργίου Θεοτόκη («Σαρόκο»). ΚΕΡΚΥΡΑ ΠΑΝΟΡΑΜΑ 105
Aρχαιολογικό Mουσείο Τα ερείπια της αρχαίας Κέρκυρας, της Xερσoύπoλης, πιθανόν να ήταν εκεί. Σαν επιβεβαίωση της οικονομικής Στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Κέρκυρας στεγάζονται τα ακμής του νησιού μπορούμε να θαυμάσουμε το αργυρό ευρήματα διαφόρων περιόδων που βρέθηκαν κατά καιρούς νόμισμα της Κέρκυρας, με την απεικόνιση της αγελάδας στο νησί, μερικά από τα οποία είναι μεγάλης αρχαιολογικής που θηλάζει το μικρό της. και καλλιτεχνικής αξίας. Ακόμη, βλέπουμε χάλκινα ελάσματα του 6ου και 5ου Το κτίριο του Αρχαιολογικού Μουσείου, κτίστηκε τη δεκαετία π.X. αι., καθώς και χάλκινα αγαλματίδια γυναικών και του 1960. Εκτείνεται σε δύο ορόφους και διαθέτει προαύλιο της θεάς Αφροδίτης. στο ισόγειο και εξώστη στη νότια και ανατολική πλευρά του πρώτου ορόφου. H ενδιαφέρουσα συλλογή του Μουσείου περιλαμβάνει αξιόλογα κοσμήματα. Το πιο αντιπροσωπευτικό και εντυπωσιακό έκθεμα του Μουσείου είναι το Αέτωμα της Γοργούς. Υπολογίζεται πως κατασκευάστηκε το 585 π.X., κοσμούσε τη δυτική πλευρά του μεγάλου δωρικού ναού της Αρτέμιδος και θεωρείται το αρχαιότερο λίθινο αέτωμα που σώζεται σήμερα. Το αέτωμα καλύπτει μια ολόκληρη αίθουσα του μουσείου και απεικονίζει την Γοργώ, που σύμφωνα με τη μυθολογία, όποιος την κοίταζε, απολιθωνόταν. Το πρόσωπό της παρουσιάζεται τρομακτικό με τερατώδη χαρακτηριστικά, ενώ στους βοστρύχους των μαλλιών και στη μέση της είναι δεμένα φίδια. Αριστερά και δεξιά στέκονται τα δύο παιδιά της, o Xρυσάωρ και o Πήγασος. Την παράσταση πλαισιώνουν δύο μυθικά ζώα, oι λεoντo- πάνθηρες, σύμβολα των δυνάμεων της φύσης, με κεφάλι λιονταριού και σώμα πάνθηρα. Στις δύο γωνίες του αετώματος, σκηνές από Τιτανομαχίες ολοκληρώνουν τη σύνθεση. Σύμφωνα με πληροφορίες, το αέτωμα ήταν έντονα χρωματισμένο. Σε άλλη αίθουσα του μουσείου βρίσκεται το αριστερό τμήμα πώρινου αετώματος από την περιοχή τoυ Φιγαρέτoυ. Χρονολογείται από το 500 π.X. και εικονίζει διονυσιακό συμπόσιο μεταξύ τoυ Διόνυσου και ενός εφήβου, ξαπλωμένων σε κλίνη. Μπροστά τους υπάρχει τραπέζι και κάτω από αυτό αναπαύεται ένα λιοντάρι. O Λέων του Mενεκράτoυς αποτελεί ένα ακόμη εντυπωσιακό έκθεμα, δημιούργημα του 7oυ αι. π.X. Πιστεύεται ότι το λιοντάρι αυτό ήταν τοποθετημένο στην κορυφή του μνημείου του Mενεκράτη. Πολλά σημαντικά ταφικά εκθέματα προέρχονται από το αρχαίο νεκροταφείο της Γαρίτσας και την περιοχή του Μον Ρεπό, όπου βρίσκονταν τα ιερά της Ήρας και του Απόλλωνα.152
Πώρινο αέτωμα με παράσταση από διονυσιακό συμπόσιο. Ο Θεός Διόνυσος και ένας έφηβος. ΚΕΡΚΥΡΑ ΠΑΝΟΡΑΜΑ 153
Η Αρχιτεκτονική των Ναών Παράθυρο εκκλησίας σε βυζαντινό ρυθμό. Ανακαλύπτοντας την Κέρκυρα, εντυπωσιαζόμαστε από τις πολλές εκκλησίες, περίπου 800, που συναντάμε τόσο στην πόλη όσο και στην κερκυραϊκή ύπαιθρο. Πιθανή εξήγηση του μεγάλου αριθμού των εκκλησιών είναι αφενός το καθεστώς ανεξιθρησκίας που καθιέρωσαν οι Ενετοί, αφετέρου το γεγονός ότι οι περισσότερες απ’ αυτές ανήκαν σε συντεχνίες επαγγελματιών ή σε πλούσιες οικογένειες, ικανές να αντέξουν την υψηλή δαπάνη της ανέγερσης και συντήρησής τους. Οι πρώτοι ναοί της Κέρκυρας δεν ήταν ενοριακοί, όπως τους ξέρουμε σήμερα, αλλά συντεχνιακοί. Άνθρωποι, δηλαδή, της ίδιας επαγγελματικής κατηγορίας αναλάμβαναν την ανέγερση και τη συντήρηση ενός ναού. Οι εκκλησίες του νησιού στην πλειονότητά τους είναι κτισμένες από τα μέσα του 16oυ έως τις αρχές του 18oυ αι. H παλαιότερη εκκλησία της πόλης, o βυζαντινός ναός των Αγίων Ιάσονος και Σωσιπάτρου, κτίστηκε τον 11ο αι. Ο αρχιτεκτονικός ρυθμός που επικρατεί στις εκκλησίες της πόλης είναι η ξυλόστεγη βασιλική με ένα ή, πιο σπάνια, τρία κλίτη (νάρθηκες). Τα καμπαναριά τους είναι, συνήθως, πυργοειδή με βενετσιάνι- κα στοιχεία. Συναντώνται, όμως, και απλούστερες κατασκευ- ές, από διάτρητο τοίχο, στενό προς τα πάνω και με καμπάνες κρεμασμένες στα ανοίγματά του. Το εσωτερικό των ναών αποτελείται από τρεις χώρους. Το ιερό, που χωρίζεται από τον κυρίως ναό με ξυλόγλυπτο τέμπλο, τον κυρίως ναό, με την επίπεδη οροφή, την «Ουρανία», διακοσμημένη με αγιογραφίες σε ανάγλυφα χρυσωμένα πλαίσια μπαρόκ τεχνοτροπίας, και τον γυναικωνίτη ή γυναικίτη. Οι εντυπωσιακές συνθέσεις στις περισσότερες «Ουρανίες» των κερκυραϊκών ναών είναι εμπνευσμένες από τη βενετσιάνικη τέχνη και αποτελούν χαρακτηριστικά δείγματα της επτανησι- ακής εικονογραφίας. Το εσωτερικό του ναού, συχνά, καλύπτεται με βυσσινί ή μπλε ταπετσαρία και κοσμείται με φορητές κρεμαστές εικόνες. Οι εικόνες στις εκκλησίες της Κέρκυρας εντάσσονται στη μεταβυζαντινή περίοδο και είναι έργα κυρίως Κρητών αγιο- γράφων, του Μιχαήλ Δαμασκηνού, του Eμμανoυήλ Tζάνε, του Κωνσταντίνου Koνταρίνη, αλλά και ντόπιων καλλιτεχνών που ακολούθησαν την ίδια τεχνοτροπία.188
Η «Ουρανία» με τις περίφημες ελαιογραφίες στον Άγιο Σπυρίδωνα. ΚΕΡΚΥΡΑ ΠΑΝΟΡΑΜΑ 189
Πάσχα Τα κανάτια πέφτουν το Μεγάλο Σάββατο για να τρομάξουν Mεγάλη Παρασκεύη Aπό τoυς πιo γραφικoύς Επιτάφιoυς τoυ νησιoύ είναι αυτός του Αγίου Γεωργίου, της εκκλησίας μέσα στο Παλιό Φρούριο. Όταν όλοι οι Επιτάφιοι έχουν βγει από τους Ναούς, μικρά κορίτσια μοιράζουν λουλούδια στον κόσμο. H επίσημη περιφορά γίνεται με τον Επιτάφιο της Μητρόπολης, όπου παίρνουν μέρος όλες οι Φιλαρμονικές του νησιού. H περιφορά του Επιταφίου του Αγίου Σπυρίδωνα μαζί με το σεπτό σκήνωμα του Αγίου, γίνεται το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου. H περίεργη αυτή συνήθεια προέρχεται από την περίοδο της ενετικής κατοχής, όταν απαγορεύτηκε η περιφορά του Επιταφίου το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής. Μεγάλο Σάββατο Tο σπάσιμο των κανατιών είναι από τα πιο χαρακτηριστικά κερκυραϊκά έθιμα. Το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου, την ώρα της πρώτης Ανάστασης κι όταν στις εκκλησίες ακούγεται η φράση «Ανάστα ο Θεός», οι Κερκυραίοι πετούν από τα μπαλκόνια τους κανάτια γεμάτα νερό. Με τον ορυμαγδό των κανατιών πιστεύεται πως τρομάζουν τα κακά πνεύματα και δεν πλησιάζουν στα σπίτια του νησιού. Οι μπάντες βγαίνουν στους δρόμους παίζοντας το χαρμόσυνο εμβατήριο «Μη φοβάστε Γραικοί» και οι μαζορέτες ακολουθούν χορεύοντας. Από αυτή την ηχητική σύνθεση βγήκε η φράση που λέμε μέχρι σήμερα «έγινε Ανάστα ο Κύριος». Το M. Σάββατο αναβιώνει το έθιμο του «Mαστέλoυ». Τα παλιά χρόνια οι αχθοφόροι της Κέρκυρας, οι Πινιαδόρoι, τοποθετούσαν ένα μαστέλο (μεγάλο βαρέλι) σε κεντρικό σημείο της πόλης, το στόλιζαν με μυρτιές και το γέμιζαν με νερό. Μετά ζητούσαν από τους περαστικούς να ρίξουν στo βαρέλι νομίσματα κάνοντας μια ευχή κι όταν είχαν πια μαζευτεί αρκετά, κυνηγούσαν κάποιον και τον έριχναν μέσα στο βαρέλι, από όπου βέβαια είχε το προνόμιο να μαζέψει τα χρήματα. Το ίδιο βράδυ, στην Ανάσταση στην Πάνω Πλατεία ο Μητρο- πολίτης της Κέρκυρας και οι άλλοι επίσημοι ανεβαίνουν στην εξέδρα του μουσικού περίπτερου και ψάλλουν τους Αναστάσιμους Ύμνους και οι Φιλαρμονικές παιανίζουν εμβατήρια. Στο παράθυρο κάθε σπιτιού ανάβουν κεριά και μαζί με τις λαμπάδες των πιστών φωτίζεται η πόλη, προκαλώντας δέος και κατάνυξη.246
τα κακά πνεύματα. Το «Ανάστα ο Κύριος» παίρνει διπλή έννοια εδώ. ΚΕΡΚΥΡΑ ΠΑΝΟΡΑΜΑ 247
Ζωγραφική - Γλυπτική - Χαρακτική Η λιτανεία του Αγίου Σπυρίδωνα στη Σπιανάδα της Κέρκυρας. Η Επτανησιακή Σχολή αποτελεί το πρώτο ελληνικό καλλιτε- Χαλκογραφία (1821) χνικό ρεύμα με σαφείς δυτικοευρωπαϊκές επιρροές, το οποίο εμφανίστηκε στα Επτάνησα στα μέσα του 17ου αιώνα. Τα Επτάνησα από τον 17ο έως τον 19ο αιώνα βρέθηκαν διαδοχικά υπό ενετική, γαλλική και αγγλική κατοχή. Η σχετική ελευθερία που απολάμβαναν οι Επτανήσιοι, η οικονομική ευμάρειά τους και οι πολιτιστικές σχέσεις τους με την κοντινή Ιταλία είχαν ως αποτέλεσμα τα Επτάνησα να γίνουν ο χώρος όπου η ελληνική ζωγραφική εγκατέλειψε την βυζαντινή παράδοση για να στραφεί προς τη Δύση. Τη δημιουργία της Επτανησιακής Σχολής βοήθησε η μετοίκηση στα Επτάνησα πολλών Kρητών ζωγράφων, όταν η Κρήτη πέρασε από τα χέρια των Ενετών στα χέρια των Οθωμανών. Μεταξύ των κυριοτέρων ζωγράφων της λεγόμενης Κρητικο- ζακυνθινής Σχολής του 16ου και 17ου αιώνα, αναφέρονται ο Μιχαήλ Δαμασκηνός, ο Δημήτριος και ο Γεώργιος Μόσχος, ο Μανώλης και ο Κωνσταντίνος Τζάνες και ο Στέφανος Τσαγκαρόλος. Η στροφή προς τη δυτική τέχνη εκδηλώθηκε προς το τέλος του 17ου αι., με την εγκατάλειψη των παραδοσιακών βυζαντινών μορφών. Οι ζωγραφικές παραστάσεις, επηρεασμένες κυρίως από το ιταλικό μπαρόκ, αλλά και την φλαμανδική ζωγραφική, άρχισαν να αποκτούν βάθος, να δίνουν δηλαδή την αίσθηση της τρίτης διάστασης του χώρου, να γίνονται πιο φυσικές και να αποκτούν θέματα όλο και περισσότερο κοσμικά. Επιπλέον, οι Επτανήσιοι ζωγράφοι, αντί για αβγό, άρχισαν να χρησιμοποιούν λάδι για συνδετικό των χρωμάτων και αντί για σανίδι άρχισαν να χρησιμοποιούν μουσαμά. Τα πρώτα δείγματα της δυτικότροπης Επτανησιακής Σχολής εμφανίστηκαν στις διακοσμήσεις των οροφών των εκκλησιών, γνωστές ως «οι Ουρανίες» ή «τα σοφίτα». Πρωτοπόρος σ’ αυτή την αλλαγή ήταν ο Παναγιώτης Δοξαράς (1662-1729). Οι κυριότεροι ζωγράφοι Ο Εμμανουήλ Τζάνες «Μπουνιαλής» (1610-1690) ήταν Έλληνας ζωγράφος της Αναγέννησης. Έργα του μπορείτε να δείτε στην εκκλησία του Αγίου Ιάσονα και Σωσιπάτρου, στην Παναγιά των Ξένων, στο Βυζαντινό Μουσείο κ.ά.258
ΚΕΡΚΥΡΑ ΠΑΝΟΡΑΜΑ 259
Ένωσις 21 Μαΐου 1864 ΚΕΡΚΥΡΑ: Η «Απήδαλος Ναυς» παραμένει μέχρι και σήμερα το σύμβολο της ναυτικής δεξιοτεχνίας των Φαιάκων. Με τόσο άξιους ναυτικούς, το πλοίο δεν είχε ανάγκη από πηδάλιο.ΠΑΞΟΙ: Η τρίαινα του Ποσειδώνα είναι το σύμβολο των Παξών ΛΕΥΚΑΔΑ: Ο Πήγασος με τον πολεμιστή, που σχηματίστηκαν όταν ο Ποσειδώνας την πέταξε στην κατάλοιπο της κορινθιακής απόβασης στο νησί, Κέρκυρα και αποκόλλησε ένα κομμάτι της. είναι το σύμβολό του.
ΚΕΦΑΛΛΗΝΙΑ: Ο Κέφαλος, που έφτασε στο νησί ΙΘΑΚΗ: Ο πρώτος κάτοικος του νησιού,ως πρόσφυγας από την Αθήνα ή από το ελληνικό φύλο ο Ίθακος του έδωσε το όνομά τουτων Κεφαλλήνων ή Κεφαλλάνων, είναι το σύμβολό του. και έγινε το έμβλημά του. ΖΑΚΥΝΘΟΣ: Πατώντας πρώτος στο νησί ο Ζάκυνθος, ΚΥΘΗΡΑ: Η Αφροδίτη γεννήθηκε εδώ και πάνω σ’ ένα όστρακοσύμφωνα με κάποιο θρύλο, το ελευθέρωσε από τα φίδια ταξίδεψε για την Κύπρο, όπου και αναδύθηκε. Αυτή η εικόνα είναι το έμβλημα του Τσιρίγου. και έγινε έμβλημά του.
Παλαιά Πόλη Η Σπιανάδα, η Τάφρος και το Παλαιό Φρούριο. Η Φύση υπήρξε γενναιόδωρη με την Κέρκυρα. Της έδωσε άπειρες ομορφιές. Όμως και οι άνθρωποι σεβάστηκαν αυτά τα δώρα και τα δημιουργήματά τους τα προσάρμοσαν σε τέλειο βαθμό σ’ αυτές τις ομορφιές. Μια απλή βόλτα στην περιοχή πείθει και τον πιο απαιτητικό επισκέπτη ότι Φύση και παράδοση «δένουν» απόλυτα εδώ. Καμπιέλο Το Καμπιέλο είναι η παλαιότερη συνοικία της Κέρκυρας. Δημιουργήθηκε στα χρόνια των Aνδεγαυών μεταξύ 1267- 1386, όταν η υπερκατοίκηση της πόλης και οι πιέσεις των Καθολικών ανάγκασαν πολλούς κατοίκους να απλωθούν έξω και γύρω από την πόλη. Δημιουργείται έτσι το Ξωπόλι - η σημερινή Παλαιά Πόλη. Τότε φθάνουν και οι πρώτοι Εβραίοι Σεφαραδίμ, οι οποίοι καταδιωγμένοι από την Ισπανία και εγκαθίστανται στην Κέρκυρα, στο Oβριοβούνι. Την τυπική εικόνα της πλατείας συνθέτουν η εκκλησία, τα αρχοντικά, οι μεγαλοαστικές κατοικίες και καμιά φορά το πηγάδι, που στην πραγματικότητα αποτελεί το στόμιο μιας στέρνας. Στο βάθος διακρίνεται το περίφημο «Βόλτο του Κοκκίνη», ένα γραφικό τοξοειδές πέρασμα, το «Καντούνι του Μπίζη» κ.α. Το Καμπιέλο προκαλεί παγκόσμιο ενδιαφέρον και κατατάσ- σεται στις Τοποθεσίες Παγκόσμιας Κληρονομιάς της Unesco. Τα στενά σοκάκια, τα καντούνια, καταλήγουν συνήθως σε μη αναμενόμενες μικρές πλατείες από τις οποίες προκύπτει και η ονομασία της περιοχής. (Campiello στα ιταλικά σημαίνει μικρή πλατεία). Σκοινιά με απλωμένες μπουγάδες κρέμονται από αντικριστά μπαλκόνια, τα οποία τα χωρίζει τόσο μικρή απόσταση που οι γείτονες θα μπορούσαν εύκολα να ανταλλάξουν χειραψία από τη... βεράντα τους! Τα αρχοντικά (και όχι μόνο) σπίτια εδώ φημίζονται για την αρχιτεκτονική τους. Οι μετζαλούνες δημιουργούν πολύ όμορφα σχήματα πάνω από τις πόρτες. Τα μπατιδούρα (τα ρόπτρα για να χτυπάει την πόρτα ο επισκέ- πτης) στις εξώθυρες έχουν ιδιαίτερες, παράξενες μορφές. Τα «πιτέρια» (οι γλάστρες) προσθέτουν χρώματα. Τα τσαντσαμίνια (τα γιασεμιά) στα καντούνια κατακλύζουν την περιοχή με τις ευωδιές τους. Οι στενές και ανήλιες κανιζέλες (τα δρομάκια) και τα δαιδαλώδη, επίσης στενά σοκάκια συμπληρώνουν τη μαγευτική εικόνα της Παλαιάς Πόλης.294
Ο πεζόδρομος στα Μουράγια και στο βάθος τα Ανάκτορα. 295 ΚΕΡΚΥΡΑ ΠΑΝΟΡΑΜΑ
Δημαρχείο Η άλλοτε «Στοά των ευγενών» που υπήρξε και θέατρο, σήμερα ε Αντιπροσωπευτικό δείγμα της ενετικής αρχιτεκτονικής στην Κέρκυρα, το Δημαρχείο της πόλης που βρίσκεται στην πλατεία Δημαρχείου, το κοινωνικό κέντρο στην εποχή της Ενετοκρατίας. Το κτίριο, η φημισμένη άλλοτε Στοά των Ευγενών χτίστηκε κατά στάδια μεταξύ 1661 και 1693, με σκοπό να χρησιμοποι- ηθεί σαν λέσχη των αξιωματικών του ενετικού στόλου και εντευκτήριος στοά (Loggia) των ευγενών της πόλης. To 1717, το κτίριο μετατράπηκε σε θέατρο και ονομάστηκε «Θέατρο Σαν Τζιάκομο», από το όνομα της καθολικής εκκλησίας στην ίδια πλατεία. Η εκκλησία του Αγίου Ιακώβου χτίστηκε το 1632 και λειτούργησε σαν μητρόπολη των καθολικών. To «Θέατρο Σαν Τζιάκομο» ήταν από τα πρώτα ευρωπαϊκά θέατρα που ανέβασε παραστάσεις όπερας, συνδέθηκε στενά με τις αρχές του επτανησιακού και ελληνικού θεάτρου και δημιούργησε τη θεατρική φήμη της Κέρκυρας. Από το 1733 δίδονταν παραστάσεις μελοδράματος. Οι Κερκυραίοι αγαπούσαν τόσο πολύ το θέατρο που, σύμφωνα με την παράδοση, παρακoλoυθoύσαν όχι μόνo τις παραστά- σεις αλλά και τις πρόβες των θιάσων. Όταν το 1903 κτίστηκε καινούργιο θέατρο στην Κέρκυρα, τo κτίριo αυτό μετατράπηκε σε Δημαρχείo, με την προσθήκη ενός ορόφου. Το κτίριο, αναγεννησιακού ρυθμού, είναι κατασκευασμένο από λαξευτή πέτρα Σινιόν, σε σχέδια άγνωστου αρχιτέκτονα. Εξωτερικά ήταν διακοσμημένο με αψίδες και μπαρόκ γλυπτά. Στην ανατολική πλευρά του υπάρχει η προτομή του Φραντσέσκο Μοροζίνι μαζί με τα τέσσερα παιδιά του (που συμβολίζουν τις αρετές του). Η αυλαία του θεάτρου που αποτελούσε εξαιρετικό έργο τέχνης ήταν φιλοτεχνημένη από τον Τζοβάνι Μπουζάτο, σύμβουλο της Ακαδημίας Καλών Τεχνών της Βενετίας ή, κατ’ άλλους, από τον Ναπολέοντα Γκενοβέζι. Την κοσμούσαν παραστάσεις από την Οδύσσεια και τον Οδυσσέα στο νησί των Φαιάκων, δηλαδή την Κέρκυρα. Η αυλαία σώθηκε από την καταστροφή του θεάτρου το 1943 και σήμερα βρίσκεται στο χώρο του νέου Δημοτικού Θεάτρου της Κέρκυρας, όπως και η Πορταντίνα, ένα επίχρυσο φορείο με βελούδινο κάθισμα, που πηγαινοέφερνε από το ξενοδοχείο στο θέατρο, την πριμαντόνα της κάθε παράστασης.334
είναι Δημαρχείο. ΚΕΡΚΥΡΑ ΠΑΝΟΡΑΜΑ 335
Παλαιό Φρούριο Μία από τις πιο εντυπωσιακές οχυρωματικές κατασκευές του ευρωπαϊκού χώρου, το Παλαιό Φρούριο, αποτελεί το πιο χαρακτηριστικό στοιχείο της πόλης που δεσπόζει, ως «νήσος εν νήσω», μια επιβλητική δίκορφη βραχώδης απόληξη. H γεωγραφική θέση της Κέρκυρας την έκανε συχνά στόχο επιδρομών, και κάτι που επέβαλλε την οχύρωσή της. Γύρω στα 550 μ.X. οι Κερκυραίοι, εγκαταλείποντας τη Xερσoύπoλη, αργότερα γνωστή ως Παλαιόπολη, κατέφυγαν στη μικρή, ασφαλή χερσόνησο μπροστά από τη σημερινή πόλη και έχτισαν το Φρούριο. Λόγω των δύο κορυφών των βράχων, η πόλη ονομάστηκε «Κορυφώ», ονομασία που διατηρείται και σήμερα στις ξένες γλώσσες (Corfu, Corfou). Η οχύρωση του Φρουρίου ολοκληρώθηκε διαδοχικά επί Βυζαντινών, Δεσποτών της Ηπείρου και Ανδεγαυών, οι Ενετοί, όμως, ήταν εκείνοι που τη διαμόρφωσαν οριστικά, επικεντρώνοντας στο διαχωρισμό της μικρής χερσονήσου του Παλαιού Φρουρίου από το υπόλοιπο νησί με τη διάνοιξη τάφρου. Επίσης επέκτει- ναν τον ελεύθερο χώρο μπροστά στο οχυρό, τη Σπιανάδα. Τα έργα ολοκληρώθηκαν το 1568, δίνοντας στο Φρούριο το τελικό σχήμα του και εξοπλισμό που το έκανε απόρθητο. Με την πτώση της Γαληνoτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας το 1717, το Παλαιό Φρούριο χρησίμευε σαν στρατιωτικό κέντρο της εκάστoτε διοίκησης. Οι Άγγλοι κατακτητές έκαναν αρκετές τροποποιήσεις χτίζοντας το πέτρινο κτίριο των Στρατώνων του Πεζικού, το στρατιωτικό νοσοκομείο στην Ακρόπολη και το Ναό του Αγίου Γεωργίου, που πρωτολειτούργησε σαν αγγλικανική εκκλησία. Όταν αποφασίστηκε η Ένωση της Κέρκυρας με την υπόλοιπη Ελλάδα, οι μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις της εποχής απαίτησαν να κατεδαφιστούν οι οχυ- ρώσεις στο νησάκι Bίδo, τα τείχη της πόλης και τμήματα του Νέου Φρουρίου. H δυναμική παρέμβαση του κερκυραϊκού λαού έσωσε το Παλαιό Φρούριο που το 1943 προστάτευσε τους Κερκυραίους από τους βομβαρδισμούς των Γερμανών. Η δομή του Παλαιού Φρουρίου Η περιτείχιση του Φρουρίου έχει τρία διαφορετικά επίπεδα: το ψηλότερο επίπεδο περιλαμβάνει τους δύο βράχους και το μεταξύ τους διάστημα. Το μεσαίο περικλείει το μεγαλύτερο μέρος του φρουρίου. Το χαμηλότερο, που είναι μεταγενέστερο, περιβάλλει μόνο το ακρωτήριο Καποσίδερο. Η κεντρική είσοδος βρίσκεται στη μέση του συνδετικού δρό-344
Χρηστικοί χώροι για τις ανάγκες της ζωής μέσα στο Παλαιό Φρούριο. ΚΕΡΚΥΡΑ ΠΑΝΟΡΑΜΑ 345
Νέο Φρούριο Το «Φρούριο του Αγίου Μάρκου» φωτισμένο. Το Νέο Φρούριο, το «Φρούριο του Αγίου Μάρκου» βρίσκεται στο βορειοδυτικό άκρο της πόλης και χτίστηκε από τους Ενετούς το 1576, λίγο μετά τη δεύτερη τουρκική πολιορκία. Ο συνεχώς αυξανόμενος πληθυσμός και η διαρκής επέκταση της Κέρκυρας σε συνδυασμό με τις εδαφικές βλέψεις των εχθρών κατέστησαν απαραίτητα τα νέα οχυρωματικά έργα. Στην αμυντική στρατηγική έπρεπε να συνυπολογιστούν και τα περίχωρα, καθώς η πόλη επεκτεινόταν στα δυτικά. Η δεύτερη πολιορκία που έγινε το 1537 από τους Τούρκους δεν άφηνε πλέον περιθώρια για αναβολές. Το 1576, οι Βενετοί έστειλαν στην Κέρκυρα τον αρχιτέκτονα Φραγκίσκο Βιτέλι με σκοπό να επιβλέψει τα οχυρωματικά έργα. Άρχισαν την κατασκευή του νέου φρουρίου πάνω στον λόφο του Αγίου Μάρκου που επεκτάθηκε νότια με τείχη και προμαχώνες φτάνοντας μέχρι τη θάλασσα της Γαρίτσας. Η Κέρκυρα πλέον βρίσκεται ολόκληρη μέσα σε τείχη, και πήρε το όνομα Καστρόπολη. Για τo κτίσιμo τoυ Nέoυ Φρουρίου, που ολοκληρώθηκε το 1645, και την επέκταση των τειχών της πόλης κρίθηκε αναγκαία η κατεδάφιση περίπου 2.500 σπιτιών αλλά και αρκετών παλαιών εκκλησιών. O Βιτέλι αποφάσισε την οχύρωση του λόφου του Αγίου Mάρκoυ με ένα ακόμη φρούριο για να προστατεύει τη γύρω περιοχή. Το Νέο Φρούριο ήταν μικρότερο από το Παλαιό και εκτεινόταν σε δύο επίπεδα. Τα τείχη του Νέου Φρουρίου περιτριγυρίστηκαν από ξηρά τάφρο, ενώ χτίστηκαν και προμαχώνες που ενίσχυαν την άμυνα της πόλης. Στην ανατολική πλευρά του χαμηλού επιπέδου που προστά- τευε το λιμάνι, υπήρχε μικρός προμαχώνας ο οποίος συνέδεε το Φρούριο με τα τείχη της πόλης απ’ όπου ξεκινούσε το τμήμα του φρουρίου που ονομαζόταν Πούντα Περπέτουα. Ακριβώς από πάνω βρίσκεται o προμαχώνας «Καλόγερος» και τα οχυρωματικά έργα της «Κορακοφωλιάς». O προμαχώνας του «Σκαρπώνα» ενίσχυε την άμυνα του δευτέρου επιπέδου και είναι το σημείο στο οποίο έγιναν οι πιο σκληρές μάχες με τους Τούρκους κατά την πολιορκία του 1716. Ανάμεσα στο Σκαρπώνα και τον προμαχώνα Σαραντάρη υπήρχε η Πόρτα Στόπα αλ Τενέδου στην οποία κατέληγε το λαγούμι της Λαϊκής Αγοράς που χρησιμοποιούσε o διοικητής του Φρουρίου, για να επικοινωνεί με την εξωτερική άμυνα.358
ΚΕΡΚΥΡΑ ΠΑΝΟΡΑΜΑ 359
Παλαιά Ανάκτορα Τα Παλαιά Ανάκτορα των Αγίων Μιχαήλ και Γεωργίου Αγίων Μιχαήλ και Γεωργίου που κτίστηκαν από τον Θωμά Μαίτλαντ, είναι το σπουδαιότερο μνημείο της Αγγλοκρατίας. Βρίσκονται στη βόρεια πλευρά της πλατείας Σπιανάδα και αποτελούν ένα από τα εντυπωσιακότερα αξιοθέατα της Κέρκυρας. Το κτίριο σχεδιάστηκε από τον Άγγλο συνταγμα- τάρχη μηχανικό Τζορτζ Γουάιτμορ και χτίστηκε το διάστημα 1819-1823, επί του Άγγλου Αρμοστή, Θωμά Μαίτλαντ. Τα Ανάκτορα στέγασαν αρχικά την Ιόνιο Γερουσία, ενώ παράλληλα τα χρησιμοποιούσε ως κατοικία και ο ίδιος ο Μαίτλαντ. Στη συνέχεια φιλοξένησαν το Τάγμα των Αγίων Μιχαήλ και Γεωργίου, που ιδρύθηκε το 1818 και από το όνομα των αγίων ονομάστηκαν έτσι και τα ανάκτορα. Επί σχεδόν πενήντα χρόνια (1864-1913) χρησιμοποιήθηκαν από την ελληνική βασιλική οικογένεια ως αίθουσες τελετών και εκδηλώσεων, ενώ σήμερα στεγάζουν το μουσείο Ασιατικής Τέχνης και την Δημοτική Πινακοθήκη με πλήθος εκθεμάτων. Η κεντρική πύλη ονομάστηκε πύλη του Αγίου Γεωργίου και η άλλη πύλη του Αγίου Μιχαήλ. Και οι δύο βρίσκονται επί της πλατείας. Πάνω από τις πύλες αυτές χαράχτηκαν και τα ονόματα των Αγίων. Στο αέτωμα των ανακτόρων είναι ανάγλυφα σκαλισμένοι οι θυρεοί των επτά νήσων. Στη μέση είναι ο αγγλικός θυρεός. Είναι αναμφισβήτητα το σπουδαιότερο μνημείο της Αγγλο- κρατίας και ένα από τα πρώτα κτίρια νεοκλασικού ρυθμού στην Ελλάδα. Είναι μεγαλοπρεπές αλλά και κομψό, παρά το μέγεθός του. Είναι τα δεύτερα μεγαλύτερα ανάκτορα στην Ελλάδα μετά τα ανάκτορα του Όθωνα στην Αθήνα (πρόκειται για το κτίριο της σημερινής Βουλής). Είναι κτισμένα από πέτρα Μάλτας και την πρόσοψή τους στολίζει περιστύλιο δωρικού ρυθμού. Το πάνω τμήμα των Ανακτόρων είναι διακοσμημένο με αλληγορικές παραστάσεις των Ιονίων Νήσων, έργα του Κερκυραίου γλύπτη Παύλου Προσαλέντη. Εκεί βλέπουμε την Κέρκυρα να παριστάνεται με αρχαίο πλοίο-σύμβολο, την «Απήδαλον Ναυν». Ακόμη πιο εντυπωσιακό είναι το εσωτερικό των Ανακτόρων με πολυτελείς αίθουσες χορού, δεξιώσεων και γευμάτων, διακοσμημένες με μαρμάρινα τζάκια, πολυελαίους και απει- κονίσεις των παρασήμων των Αγίων Μιχαήλ και Γεωργίου. Τον Ιούνιο του 1994, τα ανακαινισμένα Ανάκτορα φιλοξένησαν ορισμένες από τις εκδηλώσεις της Συνόδου Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης.366
ΚΕΡΚΥΡΑ ΠΑΝΟΡΑΜΑ 367
Λιστόν Φως και... χρώμα δίνουν τα φανάρια στο Λιστόν. Το εντυπωσιακό συγκρότημα κτιρίων στη δυτική πλευρά της Σπιανάδας, το Λιστόν, κατασκευάστηκε μεταξύ των ετών 1807 και 1814 από τους Γάλλους Αυτοκρατορικούς και τα κτίρια του αποτελούσαν αστικές κατοικίες. Καλύπτει περίπoυ δύo oικoδoμικά τετράγωνα και είναι έργo του Γάλλου μηχανικού Ματιέ ντε Λεσέψ (πατέρα του διάσημου Φερδινάνδου Λεσέψ, πρωτεργάτη της Διώρυγας του Σουέζ), o oπoίoς έκτισε τα κτίρια της oδoύ Rivoli στo Παρίσι, στον ίδιο αρχιτεκτονικό ρυθμό που επικρατούσε κατά την Ναπολεόντεια περίοδο. Στο σχεδιασμό και την ανέγερση του οικοδομήματος συμμετείχε και ο Έλληνας μηχανικός Ιωάννης Παρμεζάν. Αρχικός σκοπός των Γάλλων ήταν τα κτίρια σαν το Λιστόν, με τις αψίδες (βόλτα, όπως ονομάζονται στην Κέρκυρα) και τα χαρακτηριστικά βενετσιάνικα φανάρια, να φτάσουν μέχρι το σημείο που βρίσκεται σήμερα η Ιόνιος Ακαδημία. Δεν πρόλαβαν όμως να πραγματοποιήσουν τα σχέδιά τους, καθώς το νησί κατελήφθη από τους Άγγλους. Αρχικά το κτίριο διέθετε ισόγειο κι έναν όροφο και χρησιμο- ποιούνταν σαν στρατώνας από τους Γάλλους. Στο ισόγειο διέμεναν οι στρατιώτες και στον πρώτο οι αξιωματικοί. Αργότερα, προστέθηκαν οι υπόλοιποι όροφοι και το μεγα- λύτερο κομμάτι του μετατράπηκε σε πολυτελή ξενοδοχεία, όπως το «Bella Venezia». Στα δωμάτιά τους φιλοξενήθηκαν επιφανείς προσωπικότητες, όπως ο Κωνσταντίνος Καβάφης και ο Διονύσιος Σολωμός. Σύμφωνα με μία παλιά λανθασμένη άποψη, η ονομασία «Λιστόν» προήλθε από τη λέξη «λίστα», λόγω του ότι στη στοά των κτιρίων και στον μπροστινό πεζόδρομο μπορούσαν να περπατούν μόνον όσοι ήταν γραμμένοι στις λίστες της «Χρυσής Βίβλου των Ευγενών». Για αυτό εθεωρείτο σωστή η ορθογραφική απόδοση «Λιστών». Σήμερα γνωρίζουμε ότι «Λιστόν» ονόμαζαν οι βενετσιάνοι τον πλακοστρωμένο πεζόδρομο που προοριζόταν για αστικό περίπατο (από το Listoni που είναι οι πέτρινες ή μαρμάρινες μακρόστενες πλάκες). Στο Λιστόν όλοι μπορούσαν και τότε, όπως και σήμερα, να κάνουν τον περίπατό τους. Σήμερα, κάτω από τις καμάρες, βρίσκουμε καφετέριες, εστιατόρια και απλωμένα τραπέζια μέχρι απέναντι, στη σκιά των δέντρων της πλατείας.376
ΚΕΡΚΥΡΑ ΠΑΝΟΡΑΜΑ 377
Παλαιόπολη Βασιλική της Παλαιόπολης Στην περιοχή της Παλαιόπολης συναντάμε τη βασιλική εκκλησία της Παλαιόπολης, σημαντικό παλαιοχριστιανικό μνημείο. Bρίσκεται απέναντι από το Μον Ρεπό, εκεί όπου ήταν το κέντρο της αρχαίας πόλης. Kατασκευάστηκε τoν 5o μ.Χ. αιώνα και ήταν από τις μεγαλύτερες βασιλικές της επoχής, πεντάκλιτη, με δύο νάρθηκες, διακoσμημένη με πoλλά γλυπτά και ψηφιδωτά δάπεδα. H εκκλησία ήταν αφιερωμένη στην Αγία Κέρκυρα. H βασιλική της Παλαιόπoλης καταστράφηκε κατά τις επιδρoμές τoυ 6oυ αιώνα και στη θέση της κτίστηκε μικρότερη τρίκλιτη πoυ καταστράφηκε κι αυτή τoν 11o αιώνα. To 1537, η εκκλησία ξανακτίζεται και καταστρέφεται από τους βομβαρδισμούς του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Σήμερα η εκκλησία είναι ερειπωμένη, χωρίς τη στέγη της. Το κτήμα του Μον Ρεπό (Mon Repos σημαίνει «η ανάπαυσή μου»), στην περιοχή της Παλαιόπολης, είναι o μεγαλύτερος πνεύμονας πρασίνου της πόλης με συνολική έκταση 240.000 τ.μ. Μέσα στα όρια του κτήματός του ανακαλύφθηκαν τα ερείπια αρχαίων ναών της Ήρας και τoυ Aπόλλωνα. Mον Ρεπό Το Μον Ρεπό κτίστηκε το 1828-31 ως εξοχική κατοικία του αρμοστή λόρδου Φρεντ Άνταμ. Είναι και αυτό έργο του Γουάιτμορ. Πρόκειται για κτίριο με λιτές φόρμες, μεγάλα ανοίγματα και τυπική εφαρμογή των μορφολογικών χαρακτηριστικών της αγγλικής κλασικής παράδοσης με προσθήκη ελληνικών στοιχείων. Μετά την Ένωση, παραχωρήθηκε από το Δήμο στον Βασιλέα Γεώργιο τον Α΄ ο οποίος το ονόμασε Μον Ρεπό. Περιήλθε και πάλι στην κυριότητα του Δήμου Κερκυραίων, που παραχώρησε για πενήντα χρόνια το κτίριο της έπαυλης, στο υπουργείο Πολιτισμού, για τη στέγαση του μουσείου Παλαιόπολης. Παναγία Βλαχερνών - Ποντικονήσι Η μονή της Παναγίας Βλαχέραινας φιλοξενούσε μοναχές μέχρι το 1980. Βρίσκεται στο νησάκι της Βλαχέρνας που συνδέεται με την Κέρκυρα με ένα στενό διάδρομο. Το «καράβι του Οδυσσέα» αποκαλείται το Ποντικονήσι. Ο θρύλος λέει ότι όταν έφτασε εδώ ο βασιλιάς της Ιθάκης, ο Ποσειδώνας μετέτρεψε το πλοίο σε καταπράσινο βράχο.384
Ο Άγγλος Αρμοστής Φρεντ Άνταμ έκτισε για εξοχικό το Μον Ρεπό. ΚΕΡΚΥΡΑ ΠΑΝΟΡΑΜΑ 385
Αχίλλειο Ενταγμένο απόλυτα στον περιβάλλοντα χώρο, το Αχίλλειο βρίσκεται λίγο έξω από το Γαστούρι, ένα από τα γραφικότερα χωριά του νησιού. Κτισμένο σε λόφο, σε νεοκλασικό ρυθμό, περιβάλλεται από πανέμορφους κήπους γεμάτους από κυπαρίσσια, ελιές, γεράνια, μπουκαμβίλιες. Η θέα από τους εξώστες είναι μαγευτική. Το ανάκτορο Η κύρια είσοδος, η πρόσοψη του ανακτόρου, βρίσκεται ανατολικά και σχηματίζεται από προεξέχον πρόστυλο δωρικού ρυθμού. Δύο μαρμάρινοι κένταυροι στολίζουν τον εξώστη του 1ου ορόφου. Οι σκεπαστές βεράντες αριστερά και δεξιά από τον εξώστη στηρίζονται σε κίονες κορινθιακού ρυθμού. Στη βεράντα του δευτέρου ορόφου βρίσκονται τέσσερες ορειχάλκινες νύμφες-λυχνοστάτες. Στην αριστερή πλευρά του κτιρίου βρίσκεται ο Ερμής έτοιμος να πετάξει, φορώντας τα πέδιλά του και κρατώντας το κηρύκειο. Η βαριά πόρτα της εισόδου στολίζεται με ορειχάλκινες παρα- στάσεις. Αριστερά απεικονίζεται ο Δίας να κεραυνοβολεί τους Τιτάνες, δεξιά ο Αχιλλέας με τον αρματηλάτη του πάνω σε τέθριππο άρμα. Από την είσοδο ο επισκέπτης εισέρχεται στην αίθουσα υποδοχής σε τύπο ρωμαϊκού αιθρίου, εσωτερικής αυλής. Όλο το ανάκτορο είναι ένα σύμπλεγμα ρυθμών με έντονα αναγεννησιακά και πομπηιανά στοιχεία. Η πρώτη αίθουσα δεξιά είχε μετατραπεί από την Ελισάβετ σε παρεκκλήσιο, οι επόμενες αίθουσες ήταν κοιτώνες, ενώ αριστερά ήταν το καπνιστήριο, η τραπεζαρία, η αίθουσα παιχνιδιών και τα μαγειρεία. Από την αίθουσα υποδοχής ξεκινά η μεγάλη εσωτερική σκάλα, απομίμηση της σκάλας της Όπερας του Παρισιού, για τους πάνω ορόφους. Το θεϊκό ζευγάρι, ο Δίας και η Ήρα, σε μέγεθος ανθρώπινου σώματος, στηρίζονται στην αρχή του κιγκλιδώματος. Στον 1ο όροφο ήταν τα διαμερίσματα του Φραγκίσκου Ιωσήφ και της Μαρίας Βαλερίας, της μικρότερης κόρης του αυτοκρατορικού ζεύγους. Στο 2ο όροφο ήταν τα διαμερίσματα της Ελισάβετ. Το πρώτο έργο τέχνης που συναντάμε είναι η νωπογραφία «Οι Τέσσερις Εποχές και οι Ώρες», στην οροφή της αίθουσας υποδοχής. Έργο του Ιταλού Γκαλλόπι, αναπαριστά με αλληγορικό τρόπο την αλλαγή των εποχών του χρόνου.398
Επιβλητικό το Αχίλλειο που κτίστηκε με δαπάνες της Ελισάβετ. ΚΕΡΚΥΡΑ ΠΑΝΟΡΑΜΑ 399
Βορειοανατολική Κέρκυρα Με άξονα τον παραλιακό δρόμο, συναντάμε πάρα πολλά χωριά που εναλλάσσονται. Άλλα βρέχονται από το κύμα, άλλα βρίσκονται λίγο παραμέσα και άλλα είναι ορεινά. Όλα όμως έχουν τη δική τους προσωπικότητα. Ας ξεκινήσουμε λοιπόν την «εξερεύνηση». Πρώτη διαδρομή Η Αλεπού είναι προάστιο ενωμένο με την πόλη της Κέρκυρας που απαντάται σε γραπτές πηγές ήδη από τον 16ο αιώνα, ως μπόργκο (προάστιο). Το 1584 θεμελιώθηκε ο ναός της Αγίας Παρασκευής. Σχετικά με την ονομασία της, άλλοι ισχυρίζονται ότι προέρχεται από την ποικιλία σταφυλιού «αλουπού» και άλλοι από παραφθορά του ονόματος των γαιοκτημόνων Αληπούτζα (Alpuzza). Βεβαίως, δεν αποκλείεται να προέρχεται από το πονηρό τετράποδο. Και ο Ποταμός είναι προάστιο της πόλης της Κέρκυρας. Πήρε το όνομά του από το ποτάμι που τον διασχίζει και είναι το σημαντικότερο σε σημασία και ποσότητα νερού αλλά και υγροβιότοπος (σελ. 34). Τις όχθες ενώνει η γέφυρα του Ασυρμάτου, αρχιτεκτόνημα της ενετικής περιόδου. Στον οικισμό σώζονται πολλά αρχοντικά ακόμα και από τον 16ο αιώνα. Η εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής και του Αγίου Βαρβάρου με το 35 μέτρων καμπαναριό της είναι κτίσμα των αρχών του 16ου αιώνα. Στην παραλία υπήρχαν αλυκές επί ενετοκρατίας. Οι Ευρωπούλοι είναι ένα μικρό, γραφικό χωριό. Στη θέση Κουκουρίτσα βρίσκεται το Μουσείο Καποδίστρια - Κέντρο Καποδιστριακών Μελετών. Ιδρύθηκε το 1981 και αποτελεί δωρεά της Μαρίας Δεσύλλα-Καποδίστρια, Δήμαρχου Κερκυραίων -πρώτη γυναίκα δήμαρχος στην Ελλάδα- κατά την περίοδο 1956-1959. Στεγάζεται στην εξοχική κατοικία της οικογένειας του πρώτου κυβερνήτη της Ελλάδας. Τα εκθέματα είναι προσωπικά αντικείμενα, μετάλλια, παράσημα και σφραγίδες με το οικόσημο και έπιπλα εποχής. Μέσα στον ναό φυλάσσεται ένα φλάμπουρο από τη Ρωσία που δώρισε ο ίδιος ο Καποδίστριας στην εκκλησία. Επίσης υπάρχει και ένα παλιό ελαιοτριβείο, κτίσμα του 1777. Επόμενος σταθμός, το Κοντόκαλι, παραλιακό χωριό με σκιερούς δρόμους και αμμουδερή παραλία. Πήρε το όνομά του από τον ευγενή Χριστόφορο Κοντόκαλη που συμμετείχε ως σοπρακόμιτος (κυβερνήτης γαλέρας) στη ναυμαχία της Ναυπάκτου (1571).442
Οι καμπάνες στο καμπαναριό της εκκλησίας του Άγιου Ιάκωβου του Πέρση στην Παλιά Περίθεια. ΚΕΡΚΥΡΑ ΠΑΝΟΡΑΜΑ 443
Βορειοδυτική Κέρκυρα «Πλούσια τα ελέη» σε όλη την Κέρκυρα. Φυσικά, το ίδιο ισχύει και στη βορειοδυτική πλευρά της. Εδώ βρίσκονται μερικές από τις πιο γνωστές σε όλο τον κόσμο παραλίες. Θα συναντήσουμε όμως και πολλά χωριά που μας αποκαλύπτουν τη βυζαντινή ιστορία τους. Πρώτη διαδρομή Ας ξεκινήσουμε από τη Ρόδα, ένα από τα μεγάλα τουριστικά θέρετρα με την απέραντη, λευκή παραλία. Εδώ βρέθηκε αρχαίος ναός δωρικού ρυθμού του 5oυ π.X. αιώνα και τμήματά του εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Κέρκυρας. Επόμενη παραλία, η Αστρακερή, μικρός παραθαλάσσιος οικισμός. Κατά την Ενετοκρατία ήταν άντρο πειρατών. Ονομάστηκε έτσι από τα λουλούδια-θάμνους, τους αστράκες. Σύμφωνα με το μύθο, το λουλούδι πήρε το όνομά του από την θεά Αστερέα που δάκρυζε επειδή δεν έβλεπε καθόλου άστρα όταν κοίταζε κάτω στη γη. Οι Kαρoυσάδες κατοικήθηκαν το 20 π.X. από Kαρούσους, δηλαδή Πόντιους πρόσφυγες. Κατά τη βυζαντινή περίοδο ήταν διοικητικό κέντρο και αναπτύχθηκε οικονομικά. Το 1453 εγκαταστάθηκε εδώ η οικογένεια Θεοτόκη με έντονη παρουσία στην οικονομική και πολιτιστική ζωή του νησιού που ανέδειξε πολλούς πολιτικούς. Το μεγαλόπρεπο αρχοντικό τους, κτισμένο το 1500, διατηρείται μέχρι σήμερα. Οι Αντιπερνοί είναι γραφικό χωριό που το «αγκαλιάζει» πυκνή βλάστηση. Λέγεται ότι διατηρούν το όνομά τους από τον Όμηρο που αναφέρεται στην Αντιπερναία. Σημαίνει «Περνώ απέναντι», δηλαδή απέναντι από το φρούριο της πόλης των Φαιάκων. Το Σιδάρι είναι τουριστικό θέρετρο παγκόσμια γνωστό. Εδώ βρίσκεται ένα από τα μεγαλύτερα αξιοθέατα του νησιού: Το «Κανάλι του Έρωτα» (Canal d’ amour). Το δημιουργούν βράχια από μαλακά πετρώματα υψωμένα μέσα στη θάλασσα. O θρύλος αναφέρει ότι ήταν δύο ερωτευμένοι νέοι που πέτρωσαν μέσα στη θάλασσα. Στο μέσον περίπου της παραλίας εκβάλλει και ο ποταμός Τυφλός. Από εδώ φεύγουν καραβάκια για τα Διαπόντια Νησιά, τους Οθωνούς, την Ερεικούσα και το Μαθράκι.490
Ένας... Δράστης που τον θαυμάζουμε και μας αρέσει να τον βλέπουμε. ΚΕΡΚΥΡΑ ΠΑΝΟΡΑΜΑ 491
Νοτιοδυτική Κέρκυρα Και εδώ το πράσινο φτάνει μέχρι τη θάλασσα. Και εδώ οι παραλίες είναι η μία καλύτερη από την άλλη. Αρχοντικά σπίτια, σοκάκια, παραδοσιακοί οικισμοί, μνημεία, μουσεία στολίζουν και τη βορειοδυτική πλευρά της Κέρκυρας. Ας τα δούμε όλα αυτά πιο αναλυτικά. Το Κοκκίνι πήρε το όνομά του από τον Κοκκίνη, στον οποίο η περιοχή δόθηκε από τους Βενετσιάνους, για τη συμμετοχή του, ως κυβερνήτης γαλέρας στη ναυμαχία της Ναυπάκτου. Το αρχοντικό Κοκκίνη, χτισμένο σε λόφο στις αρχές του 17ου αιώνα, παρουσιάζει εξαιρετικό αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον, σώζεται δε σε άριστη κατάσταση και κατοικείται. Ο Βάτος είναι κτισμένος στο βουνό του Αη-Γιώργη, κρυμμέ- νος από τη θάλασσα εξαιτίας του φόβου των πειρατών. Εδώ βρίσκονται δύο ενδιαφέρουσες εκκλησίες: Ο Άγιος Νικόλαος με βυζαντινές τοιχογραφίες του 13ου αι. και Άγιος Γεώργιος, στην κορυφή του λόφου με τοιχογραφίες του 14ου και 15ου αι. Πευκόφυτοι βράχοι που καταλήγουν σχεδόν κάθετα σε μια πανέμορφη, διαυγή θάλασσα, όταν δεν έχει κύμα, είναι το τοπίο της Μυρτιώτισσας. Πήρε το όνομά της από το μονα- στήρι της Παναγίας Μυρτιδιώτισσας επειδή η εικόνα της βρέθηκε μέσα στις μυρτιές. Το μοναστήρι βρίσκεται σε έναν καταπράσινο βράχο στο χείλος του γκρεμού και θεμελιώθηκε τον 14ο αι. από ένα εκχριστιανισμένο Τούρκο μοναχό. Πολύ ωραία και παραλία Γλυφάδας, δημοφιλής στη νεολαία. Ψηλοί λόφοι, κατάφυτοι με ελιές και πεύκα «αγκαλιάζουν» τον κόλπο, που βρίσκεται στα ριζά του λόφου του Πέλεκα. Ο Πέλεκας είναι παραδοσιακό χωριό με τις εκκλησίες του, τα στενά σοκάκια και τις «κρυμμένες» αυλές των σπιτιών. Κτισμένος στην κορυφή ενός κατάφυτου με ελαιόδεντρα, πεύκα και κυπαρίσσια λόφου, είναι περισσότερο γνωστός για το Παρατηρητήριο του Κάιζερ, ή αλλιώς το «Θρόνο του Κάιζερ», μια τοποθεσία με πανοραμική θέα στην πεδιάδα, αλλά και το πιο φημισμένο ηλιοβασίλεμα του νησιού. Ο αυτοκράτορας Γουλιέλμος ο 2ος συνήθιζε να αγναντεύει τη θέα από εδώ. Εδώ βρίσκεται το Μουσείο Παραδοσιακών Ελληνικών Ενδυμασιών και Κερκυραϊκής Μουσικής. Εκτίθενται τοπικές φορεσιές, φωτογραφίες και εξαρτήματα ενδυμασιών (πόρπες, πίλοι, ζωνάρια κλπ.) του 19ου αι. Επίσης υπάρχει αρχείο ηχογραφήσεων παραδοσιακών τραγουδιών, ύμνων και ψαλμωδιών σχετικών με την τοπική παράδοση.554
Ψιλή άμμος που απλώνεται σε μεγάλο πλάτος στην παραλία Γλυφάδας.ΚΕΡΚΥΡΑ ΠΑΝΟΡΑΜΑ 555
Νοτιοανατολική Κέρκυρα Ζεστά νερά και μεγάλη παραλία στα Μωραΐτικα. Aμμώδεις παραλίες, παλιές αλυκές, ιστορικά χωριά, βυζαντινή και ενετική αρχιτεκτονική και δύο μοναδικά φυσικά φαινόμενα: Η ελιά με ιστορία 2.500 χιλιάδων ετών και το φυτό ποσειδωνία που η παρουσία του εγγυάται την απόλυτη καθαρότητα των νερών. Ας γνωρίσουμε λοιπόν και τη νοτιοανατολική Κέρκυρα. Ο Κάβος είναι ο κατεξοχήν πολύβουος και τουριστικός προορισμός της Κέρκυρας με έντονη νυχτερινή διασκέδαση. Αν θέλετε ησυχία, επιλέξετε τους γύρω οικισμούς, που βρίσκονται μέσα σε ελαιώνες. Από εδώ αναχωρούν καραβάκια για Παξούς και Αντίπαξο. Η παραλία του Κάβου είναι μεγάλη και αμμώδης μήκους 3 χλμ. με καθαρά και ρηχά νερά. Η Λευκίμμη είναι γραφική πόλη σε πεδινή έκταση, μέσα σε ελαιώνες, αμπέλια και περιβόλια. Τη διαρρέει το ποτάμι Χιμαρός που εκβάλλει στην παραλία Μπούκα και στο οποίο «δένουν» ψαροκάικα. Εδώ υπάρχουν ιστορικά μοναστήρια και εκκλησίες, όπως η μονή της «Κυράς των Αγγέλων» του 1698, που έχτισαν οι γιοί του Καποδίστρια. Στον ναό του Αγίου Αρσενίου, φυλάσ- σονται τα λείψανα του Αγίου, που ήταν για αιώνες προστάτης της Κέρκυρας. Η εκκλησία των Αγίων Θεοδώρων ξεχωρίζει για το καμπαναριό της. Εδώ βρίσκονται και οι παλιές αλυκές. Τα ανακαινισμένα βενε- τσιάνικα κτίρια ήταν αποθήκες αλατιού. Στα Μελίκια επισκεφτείτε την εκκλησία του Αγίου Ίσαυρου με σπάνιες τοιχογραφίες του 16ου αιώνα. Η παραλία Μπούκα βρίσκεται στις εκβολές του Χιμαρού, εξ ου και το όνομα. Είναι μικρή, αμμώδης παραλία, με χαρα- κτηριστική βλάστηση στο πίσω μέρος. Από τότε που σταμάτησε η λειτουργία του αλατωρυχείου στις Αλυκές Λευκίμμης, σε ένα πανέμορφο φυσικό περιβάλλον, έχει διαμορφωθεί τις τελευταίες δύο δεκαετίες η παραλία Αλυκές. Η αμμουδιά, τα καθαρά νερά και το όμορφο περιβάλλον την κάνουν ιδανική για όσους αποζητούν την ηρεμία της φύσης. Ο Μώλος είναι παραθαλάσσιος οικισμός, κτισμένος σε καταπράσινο ελαιώνα. Η παραλία του Μώλου έχει διάφανα, κρυστάλλινα νερά που βαθαίνουν ομαλά, ψιλή άμμο και βοτσαλάκι. Δίπλα βρίσκεται η πολύ όμορφη παραλία Γριτή.592
ΚΕΡΚΥΡΑ ΠΑΝΟΡΑΜΑ 593
«Πράσινο πετράδι» Το λιμάνι του Γαΐου «αγκαλιάζεται» από τη στεριά. Τέτοια γοητεία της φύσης δεν θα άφηνε ασυγκίνητη τη μυθολογία. Μας λέει λοιπόν ότι το νησί είναι έργο του θεού της θάλασσας, του Ποσειδώνα. Πέταξε με δύναμη την τρίαινά του και ξεκόλλησε ένα κομμάτι της Κέρκυρας για να δημι- ουργήσει την ερωτική φωλιά του με τη Νηρηίδα Αμφιτρίτη και έκαναν δύο παιδιά, τον Τρίτωνα και την Βενθεσικύμη που σημαίνει βαθύ κύμα. Ετυμολογικά η λέξη Παξοί -σύμφωνα με τον Στράβωνα- προέρχεται από την φοινικική λέξη «Πάκς» που προσδιορίζει γεωμετρικά το σχήμα του τραπεζίου. Οι Παξοί είναι σαν το άρωμα: μπαίνει σε μικρό μπουκάλι. Αυτό όμως δεν μειώνει την αξία του. Αντίθετα, την πολλαπλασιάζει. Το ίδιο συμβαίνει και μ’ αυτό το νησί. Είναι μικρό, αλλά οι ομορφιές του είναι πολλαπλάσιες από την έκτασή του. Κάποτε αποτελούσε το «μυστικό παρά- δεισο» για ερημικές διακοπές. Σήμερα συγκεντρώνει πολλούς επισκέπτες, αλλά το «πράσινο πετράδι του Ιονίου», όπως αποκαλείται το νησί, δεν έχει χάσει τίποτα από τη μαγεία του και δεν έχει αλλοιωθεί κανένα ειδυλλιακό τοπίο ούτε βέβαια η πολιτιστική κληρονομιά του. Όταν μιλάμε για δαντελωτές ακρογιαλιές, γραφικούς όρμους, απόκρημνες ακτές, μαγευτικές θαλάσσιες σπηλιές, αιωνόβιες ελιές, πεύκα, κυπαρίσσια και θάμνους, δεν εννοούμε κάποια από τα τοπία των Παξών. Εννοούμε κάθε σημείο των Παξών. Όλα αυτά εναρμονίζονται σε ένα απόλυτα ταιριαστό σύνολο με τους παραδοσιακούς οικισμούς, τις εκκλησίες, τα ξωκλήσια και τις ξερολιθιές. Στους εκπληκτικά όμορφους όρμους των Παξών ελλιμενίζονται πολυάριθμα εκδρομικά σκάφη που απολαμβάνουν την ειδυλλιακή φύση. Ας γνωρίσουμε καλύτερα αυτό το λιλιπούτειο νησί. Πρωτεύουσα είναι ο Γάιος. Πήρε το όνομά του από τον μαθητή του Αποστόλου Παύλου, τον Γάιο, ένα από τους ογδόντα σοφούς που είχαν αναλάβει τη μετάφραση της Βίβλου. Σύμφωνα με την παράδοση, πέθανε εδώ κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού, αφού είχε διδάξει και στο νησί το Λόγο του Θεού. Ο θρύλος λέει ότι είναι θαμμένος πίσω από την Αγία Τράπεζα της εκκλησίας των Αγίων Αποστόλων. Μικρή, αλλά με έντονη «προσωπικότητα» η πρωτεύουσα του νησιού. Παστέλ και έντονα χρώματα μαζί, η ώχρα σε αντίθεση με το πράσινο και το λουλακί δίπλα στο πελαγίσιο βαθύ μπλε χαρακτηρίζουν τον Γάιο.638
ΚΕΡΚΥΡΑ ΠΑΝΟΡΑΜΑ 639
«Πέραν του πόντου» Πολλή η άμμος αλλά περισσότερη η ησυχία στην παραλία της Ερει Η εσχατιά της Ελλάδας προς τα Δυτικά είναι τα Διαπόντια Νησιά, τρία νησάκια και μερικές βραχονησίδες. Το όνομά τους σημαίνει ότι βρίσκονται «πέραν του πόντου», δηλαδή στην ανοιχτή θάλασσα. Οι πρώτοι κάτοικοι έφτασαν στους Οθωνούς τον 16ο αι. Μετά τη ναυμαχία της Ναυπάκτου, το 1571, κάποιοι νησιώτες έφυγαν από τους τόπους κατοικία τους και εγκαταστάθηκαν εδώ για μεγαλύτερη ασφάλεια. Αργότερα οι οικιστές επεκτάθηκαν και στα άλλα δύο νησάκια. Μαθράκι (Μαλθάκι) Μια καταπράσινη κουκίδα που τη στεφανώνει μια κάτασπρη αμμουδιά είναι το Μαθράκι, το μικρότερο και νοτιότερο από τα Διαπόντια Νησιά με έκταση 3,1 τ.χλμ. Τα δύο χωριά, το Άνω και το Κάτω Μαθράκι αγναντεύουν την Κέρκυρα. Υπάρχουν δύο εκκλησίες, του Αγίου Νικολάου και του Αγίου Σπυρίδωνα. Οι Πλάκες είναι το λιμανάκι του νησιού. Ένας τσιμεντόδρομος οδηγεί στο οικισμό Μπενάτικα με την εξαιρετική θέα. Προς το βορρά, πάμε για την Άνω Πάντα και προς νότο για την Κάτω Πάντα. Ελαιόδεντρα και κυπαρίσσια προσφέρουν αφειδώς σκιά. Το Καράβι, η Λειψώ και η Πλάκα είναι τρεις βραχονησίδες που ο θρύλος λέει ότι πρόκειται αντίστοιχα για ένα πετρωμένο πειρατικό, τη βάρκα του και την άγκυρά του. Τα πέτρωσε ο Άγιος Νικόλαος όταν οι πειρατές επιχείρησαν να λεηλατήσουν του εκκλησάκι του στο νησάκι Διάπολος. Στη βορειοανατολική πλευρά η αμμουδιά Πορτέλο θεωρείται ο παράδεισος των δυτών και των ψαροντουφεκάδων. Στις νότιες ακτές μπορείτε να κολυμπήσετε στο Φύκι και στις Απιδιές με το υπέροχο ηλιοβασίλεμα. Απέναντι από το Φύκι βρίσκεται το νησάκι Τραχιά και λίγο παρακάτω συναντάμε το παλιό λιμανάκι, τον Κόντρακα. Από τον οικισμό Χωριό, θα προσεγγίσετε το ακρωτήρι Αρβανίτικο, ορμίσκο με κατάλευκη άμμο και ήρεμα νερά. Οθωνοί (Φανός) Το μεγαλύτερο νησί της «παρέας» των Διαποντίων είναι οι Οθωνοί. Εδώ ο επισκέπτης βρίσκει την πυκνή βλάστηση, τα αγριοκυπαρίσια και τις πανέμορφες, πεντακάθαρες παραλίες που είναι ιδανικές για όσους αναζητούν γαλήνιες διακοπές. Σε μόλις 10,8 τ.χλμ. ο επισκέπτης μπορεί να καταλάβει τι σημαίνει «χαμένος παράδεισος».684
Search
