เฉกอะหมัด ของ พระยาโกมารกุลมนตรี

(2. ๑ กรมพระราชวงพระองกก่อนประทานคนหนิงเบนชายชอ บนนาค กรมพระ ราชวงกรมขุนพร พินิฅโปรดใหห้ง่านบญมา เบนหลวง มหา ใจภกด นายเวรมหาดเลกวงหนา และให้ท่านบนนาคเบนนายฉลอง ในยนารถ มหาดเลกหมแพรวงหนา 'ล้ม เดจพระ เจาอย่หว บรมโกศ ประชวร ล้วรรกฅ [น บีพุทข ศ^กราช ๒๓0๑ พระเจ^าลกยาเจอล้ามพระอ/งค& คอกรม4หมนล้นทร เทพ กรมหมนเล้พยภกด และกรมหมนจิฅรล้นทร วางพระองก เบนเล้ยนล้ฅรูฅ่อพระมหาอปราช ในทล้ดถกประหารชวิคทํงล้าม พระองค แลวล้มเดจพระมหาอปราชไดถวายราชล้มบค่แก่กรม ขุนอนรกษมนคร แค่กรมขุนอนรกษมนครมิไดทรงรบครล้ว่า ใหพระบินชาเจาครองราชล้มบํคคามพระประล้งคของพระราชบิด เถิด จะทำให้ขดกบรบล้ งน่นหาควรไม' กรมพระราชด้ง{๒า ลิงจำพระหฤท่ยกรองราชค้มบ้ต เมื้อปราบดาภิเคํกแถว ไคทรงด้งพระราชมารดา ซิ กรมหตวงพิพิขชนเบนกรมพระเทพามาตย แต่อยู่มาไม่ชากรมพระ เทพามาฅยกล่วรรคต ต่องด้งพระคํพไนพระท็นงบรรยงรคนาคํน เบนส์อง พระโกศ แตะถวายพระเพลิง'ส์ม เดจพระบิคราช มาตุรง พรอมกน

๔1®3 ค้มเดจพ]'ะ เจ่าอยื หํวรชช กาลน ไดพระ กรุณาโปรด เกลา เลอนพระขาจ่าแค้นยากร (เค้น) ขนเบนเจาพระยามหาเค้นา ทิ ค้มุหพระกลาโหม อกรมหาเค้นาบดบกษ [ฅ เพราะเหคุทิท่านคง บานเรอนอย่?มวดค้ามวิหาร ราษฎรจงเรยกท่านจ่า เจากณ โหมวิดค้ามวิหาร ค้มเดจพระเจ่าแม่นดินพระองค์น ทรงรกกวามค้งบมาก I ^ ^ ^ \\ ๘)'^ ๗ า กรมขุนอนุรกษมนฅรผ่เบนพระเชษ^าชิราช เมอบพทขกกราช ๒๓๐๒ และเค้ดจออกทรงผนวชณวิดเดิม แลวไปประทบณวิดประด ะ คนทงหลายจงถวายพระนามวา ขนหลวงหาวค. เ'จาพาเบิกทศน กรมขุนอนุรกษมนคร ขนครองราชต้มบ้ก ทรงพระนามต้มเดจพระมหากษฅริยบวรต้จริตทต้พิช■ธรรม'ธเรต้ โลกา นายกอุดมมรมนารถบพิตร แค่ราษฎรคงจะเหนเบึนพระ นามทยดยาวและเรยกยาก จิงเอานามพระทนงทิพระองค์!]ระท*!) มาถวายเบนพระนามไหม, เริยกว่า พระเจาอยู่หวพระทินงต้ริยาม รนทร

๔๓ ในรํชชกาลน พระยาวิชิตณรงค (เชน) ชิงเบนบุตรทิท้อง ของเจาพระยาเพชริพิไชย (ใจ) เพะเบนพิชายของเจาพระ มหาเท้นา (เสน ) ไดเบนพระยาจุฬาราชมนตร โปรดใหว่าทง กรมท่ากสางแสะกรมอาท้าจาม พระราชทานเกยรฅิยท้เท้ม พระยาพระกสง แต่ไม,ได้คงเบนเจาพระยา แสะท่านหนบุตริท็ท้ ของเจาพระยาเพชรพิไชย (ใจ) ไดเบนจมนไวยวรนารถ หวหมน มหาดเส^ก ท่1า2น^ผ^1ู้(น1ไ1ด^้1ท่านสะมเอ^มชิดา1^เจาพระยาจกร โร1^ เบนภรรยา ตงบานเรอนอยู่คำบสบางกะ1จะ1โกสวดพระนาง เชง จมนไวยวรนารถ (หน) มบุตรชิดากบท่านสะม'อมหสายกน ขณะนํน ทางกรุง องวะชิงพระเจามางสอง เบนเจาแผ่นดิ กำสงอยากทำดิกกบกรุง ท้รอย ชยา พอดเกิดเรอง จโนรอกำบนแสะ นายเรอกนขนทาง เม องมะรด จิงถอเบนเหตุยกกองทํพพะม่าเขา มาตเมอง มะริดแสะเมองตะนาว ท้ร เมองมะริดม [บบอกเขามา กราบทส ท้มเดจพระเจาอยู่หวมพระราชด็าร ท้ท้ง ใหัมาไช ออกไป ท้บ มาโชก สบเขามากราบทูสว่า พะม่ายก เขามาทาง เมอง มะริด ทางหนง ทาง ท่ากระดานทางหนิง ทาง เชยงใหม่ทางหนิง ชิงอน ท'จริงนํนพะม่ายกมาทาง มะรดทาง เด ยว กองทํพพระเจามาง สอง ตเมองกย เมอง ปราน เพชริบร

๔ ราชบร กะลยเขามาเบนลิาดบจนเขากงประชิดกำแพงพระน ฅองน0บว่าพระเจาอย,ห้วบรม'โกล้ทรงดถกษณะคนเบน โนกราวทิ ยอมใหกรมขนอนรกษเบนมหาอปราช ดวยทรงพระวิตกว่าจะเกด ความวิบกฉิบหาย กรมขนอนุรกษเวลานยิงกว่าดำรงตำแหน อปราชทรงเบนพระเจาแผ่นดินทเดขว และเบนพระเจาแม่นดินทไม่ ทรง'ล้ามารถ จะบํญชา การบองกน แม่นดินให้พนเงอม มอขาดิกโด ล้มเดจพระราชอนุชากองทรงลาผนวชออกมาว่าราชการ ชิงยง กํงการล้งกรามและการภายโนพระราชล้านก แต่เกราะหของเมอง ไทยยงไมถงกวามอบปางในกรํงน่น เผอิญพระเจามางลองประชวร ลง กองยกทพกลิบ เลยล้วรรกคโนระหว่างทาง เล้รจการล้งกราม แถว ล้มเดจพระราชอนุชาเล้ดจกลิบออกไปทรงผนวชอก แก่น่นมากไม่ได้ว่างดิกพะน่า มงลอกราชบฅรมางลอง ครองราชล้มบก เห้มงหม่องราชบกรมากเชยงใหม่และลำพน มงลอกล้วรรคกแลว มงระราซอนุชาขนเบนพระเจากรงองวะ ก เห้มงมหานรชานคราโบ มงยเจล้ ล้ฅกามน แยงกะยา เขามา กเมองทะวายและเมองกะนาวล้ร กรน1ได้เมองทะวายแลวพะน่ เดินกองทพเรอยเขามากเมองเพชรมร ราชบร กาญจนมรไดแลิว เขามารวมบรรจบกนณทบลำลูกแก แลวมาต่งค่ายบิยิกอกระออ

(^ (ซี’ และดงรงหนองขาว พะน่าคอ่ายของไทยทิบางบ0าร นนทบร และบางระจนได กชิงทพพะน่าอกกองหนิงซิงมโปลพะลาเบนแน่ ทพยกมา แด่เชยงใหม่เขาทางด่าน^วรรคโลก แถวเลยลงมาช่วย กองท1พทางใฅ มาอยู่ปากนำประ^บ พอโปแมงแน่ทพ^กุบวย เบนไขฅาย 1ปกุพะลาแม่ทพปากนำประค้บกเบนแม่ทพใหญ่ซิท!] ขาดแต่ผู้เคยว พะน่าด่งค่ายถอมกรงอยู่ทกทิ^ และลชิมอยู่บเ^ ขุนนางผู้ใหญ่ผู้นอยในกรงยกออกไปรบกพ่ายแพ่แคกเ พะน่าเขาเมองได ไทยฟยกรุงคํรอยุชยาเมอวนองคารเดอนหาขน เกาคาบกน พุทปี^กราช ๒๓ด๐ พวก'วง^วารเฉกอะหมด เมอกรง^รอยขยา เ^ยแก่ขาซิกน่น กเหมอนก่บวงคํวารอน ๆ ด่างพรากพล้ดกระจดกระจายกนไป คาย บาง ถกจบเบนชะเลยฅกไปอย่เมองพะน่าบาง หนเทยวซ่อนเรน ไปบาง1 เนระหว่างทิพะน่าลอมกรงอยู่นน พระยาคาก (2น) ซิง ได้เลึบินเบนพระยาวชิรปราการเจาเมองกำแพงเพชรแลว แ ราษฎรยิงคงเรยกว่าพระยาคาก เบนแน่ทํพกนหนิง กรงเมอ1ไทย ไปคค่ายพะน่าทิปากนำประค้บพระยาฅากกกุมกบิงทพไปก่วย และ เบนกองทรบรงหลง ในขณะทจมน^ร'ส์รรกษและจมนเส์มอใจ

(ร'5 ราซขิมาลงแม่นำขามหนพะน่า และเมอกราวทางในกรุงแต่งท เรอออกไปต่งอยู่วดใหญ่ พระยาตากกกมกองทพเรอออกไป เมอก่อนหนาพะม่าจะเขากรุงไดพระยาตากเหนว่าจะอยู่'ล้รบ ไม่มทางทิจะเอาชนะขาดิกได เหคการณภาย'ในกรงกย่งเหยิง เดจพระเจาแผ่นดินเอา พระราชหฤทย [ล้,แก่ผู้หญิงมากกว่าการล้ กราม ทิง ๆ ทิขํ้าดิกคงประชดกำแพงพระนกรอย พระยาตากจง พาบริวารเท่าทรวบรวมกนได ตแหกทิลอมออกไปต่ง'ล้อง'ล้มรพ V^อ'.ยท0งช‘1ายท'ะเลผงตะวน‘อยอกู่5 กรนกรุงเล้ยแก่พะม่าแลว พระยาตากตงกกใหญ่อยกกหนิ และเมอรวบรวมกำลงไดพอแลว กยกกองทิพเขามากกรุง^ อยขยา แลวขนปราบดาภิเ^กเบนพระเจาแม่นดิน แต่ยายมาตง ราช1 ขาน4ขนทิกรุงขนบุร ราษฎรจิงถวาย\\ พระนาม6ว. ่า 'ล้มเดจ เจากรุงขนบร

(ท) ใ/น ที่ ๖ ไดกล่าวมาโนชนท & แถวว่า จมนไวยวรนารถ (หนู) บุฅรเจาพระยาเพชรพิไชย (ใจ) นน มบุฅรชดาดวยท่านละม่อม ภรรยาหลายกน เมอกล่งกรงเก,าแฅกบฅรชิดารวม,ทํงฅวจมน'ไวย วรนารถและภรรยากกไปอย่เมองพะน่า เวนแก่บกรชายกนหนิงชอ นอย ซ^ิงพลนด่^กบมบิ่ด\"ามารดาและกรอบกรบวิ'ใ,นขณะชลมลวนวาย เลยหนพะน่าไปได และไปอย่เมองเขมร กรนทางเมองไทย^งบ เรยบรอยแลว ท่านนอยกลมเขามาถวายฅวทำราชการอย่ในกรุง ปีนบุร มเดจพระเจากรุงปีน!]รโปรดใหฌนมหาดเลกรายงานผาย การโยชา อนิงท่านแกว ปีดาเจาพระขาเพชรพิ ไชย (ใจ) ชิงไดเจา พระยามหาฟนา (กลาโหมคลองแกสบ) เบึนข้าม มชิคาควย ก่นคนหนงชยึ แจ่ม ท่านแจ่มนไคพระยามหาอำมาคย (เข้อ) เบน ข้าม มชิดาดวยกนคนหนงชอ แมว เมอกรงเก่าเข้ยแก,พะม'าๆก้ก่ก พระยามหาอำมาตยฌึนซะเลยตกไปอยู่เมองพะม่า แค่ท่านแจ่ ท่านแมวบุตรหนพะม่าไปได. บฅรภรรยาน็อยของเจาพระยากลาโหมคลองแกลบอกข้อง คนคี้อ ท่านปลึ๋’ และท่านคุม ผู้เบนนองท่านแจ่มนน ไดท่าร

๔๘ เบนมหาด 'ถกวิเศษ',าเน แผ่นดินพระ เจาอยหวพระ ทินงล้ริยามรนทร เวถาทิพะม่าเขากรงได ท่านปถแถะท่านคมพากนหนไปอยู่ เพชรบรณ แลวไดข่าวว่าท่านแจ่มพีล้าวอยู่เมองพมา อยดวย พระเจาพีมาย (คอ กรมหมนพีพีข ราชบุฅรพระเจาอยู่ หวบรมใกล้ ) โปรดตัง1ให้ท่านปถเบนพระมหาเทพ และดิ คมเบนหลวงล้กดิ นายเวรมหาดเถก ไดิท่าราชการอยู่ในเมอง พีมายท่งยู่ ครงเมอล้มเดจพระเจากรงขนบรยกกองทิพขน'ไป ล้กกํบพระเจาพีมาย พระมหาเทพ (ปถ) กบ หลวงนายล้กดิ (คม) ไม,ไดอยทินน เพราะพระเจาพมาย1ใช้ใปกรงล้รล้ฅนาคนะหฅ ให้ไปขอกองทพมาช่วยแก้มอพะน่าก้เมองไทยคน ดิอเมอพร เทพกบหลวงนายล้กดิกลบจากกรงล้รล้ฅนาคนะหฅดิงทราบว่าพระ เจาพิมายเล้ยทพแก,พระเจากรงขนบุรและล้นพระชนมเล้ยแถว ล้อง พีนองนนกรบเดินทางลงมายงนครราชล้มา เขาหาเจาเมอง ว่า จะขอไปเผาท่าราชการโนกรงขนบุร พระยากำแหงล้งครา เมองนครราชล้มาดิงมใบ บอกนำล้ง ฅวพระมหาเทพ และหลวงนาย ล้กด ใหกรมการผูใหญ่คุมลงมาเผา ล้มเดจพระเจ่ากรงขนบร พอพระราชหฤทยรบล้งว่าล้องพนองนนเบนกนซอล้คขล้จริฅ ไม คิดเขาดวยราชล้ฅรู แลวยงมความกฅญโ!เอล้าหลงมาล้ามิภก

(^6เ เบ่นขาราชการโนแม่นดินชองพระองค์' ดิงทรงพระกรุณาโปรด เกลาคงพระมหาเทพ (ปลิ) เมนพระพลเมองพิษณุโลก แลคง หลวงนาย0กด (กม) ใหคงทิหลวงนายค์กดิคามเดิม เพราะยง เยาวนก ผ่ายท่านแจ่มเมอไดทราบ'ว่าเหตุการณเรยบรอยดแลิว ก พาท่านแมวซิดามาอาคํยอยู่กบหลวงนายคํกด ( กุม ) ในกรงซน บร ท่านปลกบท่านกุมน ถงเบ่นนองท่านแจ่ม แค่กเบ่นนองร บิดาเท่านน ค่างมารดากน ดิงไม่'ใช่เชอวงค์เฉกอะหมด ต่อ จะไม,กล่าวถิงอก จะกล่าวไว้ในทินแค่เพยง เหทราบว่า ใ 6มเดจพระพุทขยอดพา พระพลเมองพิษณุโลก (ปล) ไคเบน เด้าพ?:ยามหาเข้นา ทิข้มุหพระกลาโหม และหอ1วงนายข้กดิ (คุม) ได้เบนพระยาค้รเข้นา ราษฎรเรยกท่านว่าพระยาข้รเข้นาแขนฉิ อนิงพระยาคุพาราชมนคร (เชน) บุตรเจ่าพระยาเพชร พ็ไชย (ใจ) ซิงพระเจาอยู่ห้ว่พระท็นงข้ริยามรินทรโปรดให้ การกรมท่าและกรมอาข้าจามย่น ได้ท่านกอนพอง ชิดาพระยาทาย ย่าแขกต่างวงด้มาเบนภรรยา ฅ้งบานเรอนอยู่1เนตลองตู พระยาจหาราชมนคร (เชน) มบุตรกบท่านกอนทองกนหย่ง

&0 ไห้ซอว่ากอนแกว ท่านกอนแกวนไดถวายศวเบนมหาดเอกในพระ: เจาอยู่หวพระนงทิข้รยาม?นท? ท่านได้ท่านเข้มขิดาท่านนอย หอวงข้รยข้ (แขก) บานตำบลบาศองมาเบนภรรยา ห'ลวงมหา'ใจตํกดิ (บุญมา) บครทิข้ของเจำพระ เ'ข้นา (เ๙น) ข้มหพระกลาโหมนน ได้1ท่าน1ใฅร ชิดาพระยามณ เ™รบาอมาเบนภรรยา มบุฅรข้องกนซอแข กนหนง ชอเขยน กนหนิง ในเวลาจลาจลกรงแคกน่น หลวงมหาใจภํกดิพลดกนก กรอบกรํวท่งหมด หนไปอาข้ยอยู่เมองเพชรบรณ เพราะรู้จํก์ก เคยกบพระยาเพชรบูรณมาซานานแลว พิข้าวหล'วงมหาไจภํกดิ (บุญมา) ท่งข้ามกนกอท ทIานแบฟ่น/ และทIานทองดตกไ(หปอย?่^เมองพ!ะมา ท่Iานไเห ตรภรรยา หอวง มหาใจภกดิ แอะท่านแขท่านเขยน ผ้บุศรกคกไปอย, เมองพ เหมอนกน กร\"นเหตุการ'ส์งบ'ลง ห'ลวงมหาโจภกด (บุญมา) เขา มาถวายตวท่าราซการในกรุงชนบุร ค้มเดจพระเจ้ากรงชน รู้จกตุนเกยด จิงโปงคเกอา1 ตังใหเบนพร:พอเมองเพชรบูรณ์ เพราะ:เกยอยู่เมองเพชรบรณมา แอะรู้ขนบชรรม เนยมของเมองน พระพลเมองเพชรบูรณ์ไค้ไอกาคํจิงกราบพูอ'ส์มเคํจพระเจากร

๑ บุรว่า ท่านกอนแกวกิชาย บุตรของพระยาจุฬาราชมนคร (เชน} ผู้ลง ไม่ไดดกไปเมองพะน่า ขอถวายฅวไห0เบนขาราชการ ค้มเดจ พระเจากรงชนบุรกโปรดให้ร'บฅวท่านกบินแกวมา และโปรด เกลาฯ ฅํงใหเบน หลวงค้รนวรตน นายฉลองไนยนารถ (บนนาค ) บุตรกิหาของเจาพระยา มหาเค้นา (เค้น) ได้ท่านลม ขิดาพระชเบ^รบด จางวางมหาคเลก มาเบนภรรยา มชิดาคนหนิงชอ ตาน เหตุทท่านชอตาน เพราะ เวลากิท่านคลอดจากครรภเผอิญประจวบเวลากิเจาพระยามหาเค้นา ( เค้น ) กลบ'จากราชการทพเมองตาน เจาตุณปู่'จิงโห้ชอหลา เกิดใหม่ว่า ตาน เมอกรงเก่าจวนจะเค้ยแก,พะน่า นายฉลอ นารถพาท่านลมภรรยาท่านตานขดา และท่านก่อนแกว บุตรพระ จุฬาราชมนฅร (เชน) ผู้ลง หนพะน่าออกจากกรงค้รอยชยา ไป อย( กฉบ-' หลวงยกรบ^ตรเม*5*องราชบุร ค้มเดจพระเจากรุงชนบุรเมอยงเบนเจาตาก หวหนำกก ใหญ่กกหนงทางชายพะเลย'งคะ'วนออกVIน มขาราชการโนกรุงไป ค้มครเบนบริวารพนอนมาก ในจำนวนผ้ทึไป(เม*กิรเขาดวยนมนาย อ่ ^ 2^ ฐ^/ 9;ใ ค้จินดา (บุญมา) คนหนิง นายส์จินดานเจาคากศงใหเบน พระ มหามนดร ท่านผ้นเบนนองห00งยกรบ*ดรเมองราชบุรทินายชิ1ลอง

ไนยนารถ (บนนาค) ไปอาล้ยอยู่ควย ครนเจาตากไดปราบคา ภเล้กขนเบน๙มเด'จพระเจากรุงขนบุร พระมหามนครไดกราบท พระกรุณาขอไปรบหลวงยกรบตรราชบุรผู้พเขามารวมราชการ โปรดเกลาโหออกไปริบต่วเขามาแลวทรงพระกรุณาตํงไหเบนพร ราชวรินทร ท่านท2งล้องพนองนเบนทหารเอกชองล้มเดจพระเจำ กรุงขนบุ! ช่วยทำล้งครามปราบกกอนและตเม■อง'ไกลเคยงต มาไดเลอนบรรดาล้กดตามความชอบความดเบนล0าดบ จนพระราช วรินทร (ทองดวง) ผู้พ1ไดเบนเจาพระยาจํกร และพระมหามนคร (บุญมา) ผู้นอง ไดเบนเจาพระยาล้รล้ห ถงเพอนฝูงทํงหลายล้มํกรเขาริบราชการ1ใน'ล้มเดจพระ กรงขนบุร นายฉลองไนยนารถ (บนนาค) ซิงอย่กบเจาพระยา จกรคลอดมาติงแค่ท่านยงเบนหลวงยกรบฅรเมองราชบุร กห ยอมเขาทำราชการไม่ และยงซ0าขอมิใหญาติและเพอนผ ชอฅน [หเขาพระกรรณ'ล้มเดจพระเจากรุงขนบรเบนอนขาด ทงน เพราะมเรองหมางใจกนมาแต่เยาว มเรองเล่าต่อ ๆ กนมาว่า โนแผ่นดินพระเจาอยห้วบรมโก เดกชายล้ามคน คนหนงซอล้น บุตรจนแฅไห!]อง ซงเจาพระยา จกรในเวลานนขอมาเลยงเบนบุตรบุญขรรม คนหนงชอ ทองดว

๕๓ บุครห'ลวงพิพิขอกษ? (ทองด) เค้มยนฅรากรมมหาดไทย กน หนิงซอ บนนาก บุฅรพระยาจ่าแค้นยากร (เค้น) ค้ามกนเบน เพอนเล่นรก1กร่กนมาก เมออุปค้มบทเบนค้ามเณรกบวชอยู่วด เดยวกน กอทิวคค้ามวิหาร ในเวลาทิยงเบนค้ามเณรอยู่ดวยกนนน ค้ามเณรบนนากไดถูกนิมนทิไหเทค้นกโน6ทมทรโนค้าตาการเปรยญ ขณะทิค้ามเณรบนนากกำตงเทค้นอยู่ ค้ามเณรค้นแอบเขาไปถอด บนไดออกเค้ยกากจรรมาค้น พอค้ามเณรบนนากเทค้นจบ ห่อ กมภรแตวไม่ทนดว่าจรรมาค้นํมบนไดหรอไม่ กาวตงมากพตดฅก ตงมาจากจรรมาค้น ไดร1บทงกวามเจบกวามอาย เมอค้กจากค้ามเณรแตว เจ่าพระยาจกรได้นำนายค้นขน ถวายทิวเบนมหาดเตกในค้มเดจพระเจาอยู่หวบรมโกค้ ค้วนนาย 0ไทองดวงกบ นายบนนากนํนบิดานำ ขนถวายฅวเบน มหาดเตกในพระ ราชวงบวร แมเบนหนมขนแตว แตะรบราชการแยกแห่งกน ค้าม เกตอนกยงพบปะเทยวเต'นดวยกนเค้มอ กาตวนหนงโนขณะทิหนํม ค้ามเกตอนนนอนกุยกนเล่นทิหนาบานเจาพระยาจกร นายค้นเกตม หตบไป นายค้นเวลานนยงไวผมเบย นายบุนนากเหนได้ทิกก่อยๆ เอาผมเบยนายค้นผกเขากบฟากเรบินทินอนกนอ,ยู่นํน เห่โดยมิ นายค้นรค้กทิว ถูกแน่นดแลวกทำเค้ยงดงเอะอะขน นายค้นทิน

ขํ้นดวยกวามตกใจ รบ'ลุกขนกระชากผมเบยฅนเองโดยแรง กนกิ ไดเหนกพากนสิ่าขน การฟ!]ทกน [นเชิงเล่น อนผ่ายกิฟยทฅอ เจบอายน เบนเหฅุเหหมางมินกนไป ไม่รกเคร่กน'ล้นิทเห ก่อนมา กรนค่างกนต่างเติบโ(ๆขน และ1ฐเานะกเปลิยนแปลงไป นา ล่นกลายเบน'ล้มเดจพระเจากรงขนบร และนายทองดวงกลายเบ1น เจาพระยาจกร นายบนนากซิงเบนเพยงนายฉลองไนยนารถรู้ล่ก เกรงพระราชอาชญา'ล้มเดจพระเจากรุงชนบร เพราะถาทรงจำ ความหลงเรองผูกผมเบยได และมพระราชหฤทยพยาบาท อาจ ทรงพาลเอาผิด ดวยเหกุนนายฉลองไนยนารถ ( บนนาก ) จึงไม่ ยอมเขาทำราชการในแม่นดนท้มเดจพระเจากรงขนบุร เจาพระย จกรซิงเบนผิทราบและจำเรองเก่าไดด กไม่กลาเกยวเขญ ฉลองไนยนารถ [ห้ทำราชการ เพราะถาขนใจนายฉลองไนยนารถ และเกิดเหกุขนอย่างทนายฉลองไนยนารถกลวจะเกิด เจาพระย จกรกจะพลอยบาบไปดวย ล่วนทาง'ล้มเดจพระเจากรุงขนบุรน ไม่มทางกิจ ะทราบไค้ว่าจะทรงพยาบาทหรอไม่ เพราะฌอไม่ กล่าวชอนายฉลองไนยนารถไหทรงไค้ยิน ข้มเดจพระเล่ากร บรกม่ไคทรงระติกถิง บางทจะเขาพระราชหฤทํยว่า นายฉถอ

๕๕ ไนยนารถเบนเชลยฅทไปอยู่เมองพะม,าเค้ยแลว กอาจเบินได นายฉลองไนยนารถอยู่กบเจาพระยาจกรคลอดมา พอใจ เพยง^านะเบนทะนายของเจาพระยาจกร เจาพระยาจ้กรจะไปไหน นายฉลองไนยนารถกถอพานทองล่วมหมากคามหลํง วนหนิงมงานทวดแจง นายฉลองไนยนารถถธทานทองล่วม หมากคามเจำพระยาจกรไป'ในงานนนิ พอค้มเดจพระเจากรงขน บรเ'ส์ดจพระราชดำเนินมา นายฉลองไนยนารถกลวจะทอดพระเนฅร เหนฅน กรบเขาไปซ่อนในทองเรอโกลนลำหนิง คิอเมอเค้คจ พระราชดำเนินพนไปแลว จงไดออกจากทิซ่อนและรบกลํบบาน คงแค่นั้นมา นายฉลองไนยนารถมไดคามเจาพระยาจกรเขาไปใน พระราชวงอกเลย เพยงรบ[ช้กิ'จการอยู่ภายนอก เมอขณะกรงค้รอยชยาจะเค้ยแก่พะม่านนิ ชาวกรงทม 1) ทรพยค้นและคิดหนขาคิก ค่างกนค่างผงพรพยค้นซิงคนไม,ค้ามา จะพาคิดคิวไปได\" เจาพระยามหาฟนา (เค้น) บิดานายฉลอง ไนยนารถกทำอย่างกนอน ๆ กอผงทรพยไวในบาน วว-น^ หน^งนาย ฉลองไนยนารถไดช'วนท่านลมภรรยา'ไปชุดพรพ1ย่นน เมอตกลง กนแลวกฝากท่านคาน^บินบิดาไว้กิบม่วน^หญิงนาก ค้ามภ กพาบ่าว'ไพร1บริวารขน'ไปกรงค้รอยชยา ไปงกบิานเกI าท*จ่ร^มว1เต^

&บ ค้ามวิหาร นายฉลองไนขนารถ'จำ1ใดดว่าบิดามารดาผงทรพย์ไ ครงใหน จึงขดทรพยเงนทองๆ]องต่าง ๆ ขนมาไดิทงค้น แ,ลวก บรรทกเรอใหญ่ให้กนแจวล่องกลบลงมา เขาทางแม่นาออมเมอ นนทบุร มาจึงปากกลองบางใหญ่อนเบนทิเบลยวเวลาหาทิมเ มพวกผรายล่องเรอพายแจวคามมาหลายลำ พอทนกนเขาทิฅรง นญ่ กพากนเขากลมรุมฅเรอนายฉลองไนยนารถค้องผายไดิต่อค้ กนเบนค้ามารถ แต่ผายผู้รายมากกว่าพวกผู้รายไดิฆ่าท ทาษชายค้องกนฅายในเรอ นายฉลองไนยนารถเหนภรรยาและกน เรอคาย จะต่อค้ต่อไปกใม่มทางทิจะเอาซนะได จึงท่องทงเรอ ลงนำกบทาษกนหนิงว่ายไปฃนฅลิง ผู้รายเกบทรพยค้นซิงบรรทก มานญ่ไปไดิทิงค้น นายฉลองไนยนารถอาค้ยวดกนหนิง ร-ง เซาท เดินไปกรุงชนนร และแจงกวามเกราะหรายของคนโหเจาพระย และท่านผู้หญิงจกรทราบทุกประการ ทานผูหญงนากของเจาพระยาจิกรนน บิดาท่านชอทอง มารดาชอค้น เบนเค้รษ](บานอมพวาบางชางแขวงเมองราชบร เมอท่านผู้หญิงนากไดทราบเรองท่านลมถกผ้รายฆ่าคาย ค้ารนายฉลองไนยนารถเบนอนมาก ท่านจึงยกท่านนวลนองค้ ของท่านไหนายฉลองไนยนารถ และประกอบการพิชค้มรค้ให

๕๓) ฉ1ลองไนยนารถกบท่านนวลอย่กินดวยกน ท่านเจา พระยาจกรผ้ชิงเดิมเบนเพยินแลวเบนทิพิงของนาย 51 0^ ^ ^ ^ ฟ้1 0^ นลองไน ย นา รถ น เม ออ ราว ยก กอง ท พก ล บ ไป ฅทํว เม อง ลาว ตะ วน ออก 'ล้มเอจพระเจากรงขนบุรโปรดเก'ลาเ'ลอนบรรดาศ0กด 1ห้ท่าน ขนเบนล้มเดจเจาพระยามหากษฅรย่ดิก การเมองของไทยในล้มยกรุงขนบุรนน มแต่การล้งคร ฅลอดเวลา พระเจากรุงขนบุรฅองทำการปราบปรามชุมนุมต่าง ๆ ม ชุมนมเจาพระยาพิษณโลก ชุมนมพระเจาพิมาย ชุมนุมเจา นครศรขรรมราซ และชุมนุมเจาพระฝาง เล้รจการปราบชุมนุม ต่าง ๆ รวมเมองไทยเขาเบนบกแผ่นไดแลว กฅองรบกบประเทศ ใกลเคยง กอรมกบพะม่าพิบางกงเมองล้มทรล้งคราม ทิบางแกว เมองราชบุร และทิพิษณุโลก คเมองเชยงใหม่ เมองนครจำปา ศกดิ เมืองเวยงจนทน และรบเขมร อ้นขรรมดาของคนนน ใครจะมบุญล้กเพขงไรกฅาม เมือ ขนไปดิงฃนล้งล้ดของฅนแลวกย่อมลง เช่นเดยวกบเดินขามภเข และชวิฅของล้มเดจพระเจากรุง4ธนบุรกเบนเช่นนน เวลาทเมอง ไทยก0าลํงคิดพนการดิกอย่กบเขมร เบนเวลาทิพระเจากรุงขน พระชาคาคก ทรงผกไผ่ในการนงกรรม1รูเานเล้ข ความไม่พอใจ

จงเกิดฃนใ[น'วงราชการ พระยาข้รรคซิงพระเจากรุงธนบุร ไปร ะงบกวามไน่ล้งบทกรงเก่า เหนเบนโอกาสิ่ทิจะ คงศ ไดยกกองทพม'าฅเมองกรุงธนบุร 'ล้มเดจพระเจากรุงธนบุ ’คอง(’๒ะราช2'ล้ม8บ7ํม่ไฅออกทรงผทนิวช 7^7 7พระยาล้รรคใหคุมพระบิงคไว เนอุโบล้ถวดแจงกํบ์ราชบฅรทิยงทรงพระเยาวแตะให้จิบเจานาย ชนผู้ใหญ่ มกรมขนอนรกษล้งกรามเบนฅนไปคุมไว ไดเกิดก ฆ่าพนกนทุกหนทุกแห่งในพระนคร ไม่มใครร ะฌัจบกม 'ล้มเดจ เจาพระยามหากษฅริยคุกซิงกำลงไปฅเมองเขมร แอะคไดเมอง บนทายเพชร เมองกำพง'ล้'วาย และเมองพะนมเพญแลวนน ท!าบ ข่าวว่าทางกรุงธนบรเกิดการจลาจล กมอบอำนาจการบญชาก ทพไหเจาพระยาล้ร'ล้ห แลวเลกทพกลบมากรุงธนบุรโดยด่วน การปราบยกเขญกรงนน ไดเริมดวยอำเรจโทษพระเจา กรงธนบุร แ0ว'ใหเอาพระ?!พไปผงไว้ท้วดบางยิเรอ กรมขุน รกษล้งกราม และกรมขุนรามภเบ^ร และพระญาติ'วงศ์ ของพระเจา กรุงธนบุรพนอนมากกถูกประหารชวิฅ แลวลงโทษพระยาล้รรก กบพวกฅามกวามผด ผายเจาพระยา'ล้ร'ล้ห เมอไดทราบเหคุการณ ทางกรงธนบร กโหกองกํพเขมรลอมกรมขุนอินท!พิทํกษผู้เบนแม่ทิพกองหนุนขอ

๕๙ ไทยใวณเมองพุท'ไชเพชร แลวยกกองทพกลบกรง กรมขนปีนกร พทกษกบพระยากำแหงล้งกร;ไมหกออกจากทลอมได แลวยกไป ,4ไ 1 , 2ปี ^เมองปราจน แค่แลวกถกจบฅวล้งเขามากรงชนบร 'ล้มเดจเจา พระยาใหถามว่าจะยอมอย่รบราชการหรอไม, ถายอมอย่จะเลยง เพราะไม่มกวามผิด กรมขนอนทรพกกษขอตายตามพระชนก จง โทเอาฅว,ไปประหา!ชวิฅเล้ย พรอมกบพระยารามกำแหงและขน ชนะ เล้รจการปราบยกเขญแลว ล้มเดจเจาพระยามหากษฅรย ชิกฃนปราบดาภิเล้กเบนล้มเดจพระพุทชยอดพกจุพา'โลก ยายพระ นกรม'าคงทางผงตะ'วนออกของแม่นำเจาพระยา และให้ชอว่ากรง เทพมหานกรอมรรกนโกล้นพร ล้มเดจ พระพุทช ยอดพาเมอ ปราบดาภิเล้ก แลวโปรดให้คง ล้มเดจพระอนุชาชิราช ( เจาพระยาล้รล้ห ) เบนกรมพระราชวง บวรล้ถานมงกล คงพระยาล้ริยอภยพระราชนดดาเบนล้มเดจพระ เจาหลานเชอ เจาพากรมขุนอนุรกษเทเวล้ และใหเบนกรมพระ ราชวงหลง 45 ทรงแต่งฅํงพระประยูร'วงล้านุ'วงล้ และคง 1กำราชกเาช&รอ5ผว1 ิงลโ6้'หญเฉ่กอผะิห-.ม,นดอา4ยกชรงบ1ลทุ้*มกเหดมจุพกฺรกะกพร'ะททชรยวอง&ดพ”าทรงแคงคง

ไ}๐ โนกรงน้น กอ ท่านแก่ม ชิดาท่านผ้หญงแกวมหาเข้นา (กลาโหมกถอง แก©บ) พค่างมารดาของเจาพระยามหาเข้นา (ปถ) เบนท่าว วรจํนทร หลวงข้รนวรฅน ( กอนแกว ) บฺครพระยาจุฬาราชมนคร ,1ำ ,1 1,,^ ,11(เชน) เบนพระยาจุฬาราชมนฅร แทนบดา พระพถเมองเพชรบูรณ (บูญมา) บฅรเจาพระยามหา เข้นา (เข้น) เบนพระยาฅะเกิง นายฉถองไนยนารถ (บนนาก) บูฅรเก่าพระยามหาเข้นา (เข้น) นองร่วมบิดากบพระยาฅะเกิง แค่ค่างมารดากน เบิ พระยาอไทยชรรม ท่านนอย บฅรจมนไวยวรนารถ (หน) หลานเก่าพระ ยาเพชรพิไชย (ใจ) เบนหลวงนายข้ทขมหาดเลก ท่านทงหานนํบเบินช่นท่หกแห่งวงข้เฉกอะหมด และโน ทหกนมจำนวนรวมท่งหมดเพยง ๘ กน อบูโนเมองไทย & กน ข้วนอก ๓ กน กอท่านเบา ท่านแบน และท่านทองด เบนเชลย ฅกไปอบู่เมองพะน่าจิงเบินอนจุนยหาย'ไป ไม่ม1ไครทราบเ ของท่าน *

\\ว๑ วงสิ่เฉกบิะหมดอนรวมเบนวงสิ่เดยวกนมา V? ชวคนน แต่ชนทิหกนไป แยกออ กไป & สิ่าย แสะเมึ่อคด้งด้งนาม'ส์ก' ไทยในแม่นดนสิ่มเดจพระมกฎเกสา สิ่ายหนิง ๆ ยงแยกออกเบน หตายสิ่กส หนงสิ่บิเสมนเบนเรองของท่านเฉกบิะหมด เพราะ-ฉะนั จะไม่กส่าวเสยบิบิกไปถิงสิ่กสด้าง ๆ บินผู้ประสิ่งกจะทราบอ กวามรูไดจากหนงสิ่บิบิน ต่อไปนจะเพยงแต่จำแนกสิ่ายด้ง & ออก ไหชดเด้านน แสะไม่มกวามจำเบนทิจะฅบิงบิางพระราชพงส ควบเขามาอย่างฅอนคน เพราะเขาสิ่มยรฅนโกสิ่นทรแสว สายท่านแาม ทาววรจนทร (แจ่ม) มธิดากบพระยามหาอำมาฅย (เสิ่บิ) ^๐^ ^ 97 2^/ 11 ^ คนหนิงชธ แมว คณท่าวไดถวายท่านแมวเบนพระด้นมโนข้มเดจ พระพทชยอด,พาจุฬาโตก มพระชิงคเจาหญิงพระองกหนิง ท พระนามว่า พระธงคเจาข้ะศิชร สายท่านกจนแกา พระยาจพาราชมนคร (กอนแกว) ได้ท่านเข้มชิคาท่าน นอยพ็ข้าวหสวงข้รยข้ บานตำบลบ่1าคองกรุงเก่ามา(บนภรรยา

บ1*5 ขดา ๓ คน ทิหนิงชนิ แจ่ม ทิล้องชอ นก ทล้ามชอ หง ท่านแจ่มได'ล้ามชอ ล้ง เบนเชอแขกค่างวงล้ ท่านนกใด'ล้ามชอ เถอน แขกค่างวงล้ ท่านเถอนนเบน พระยาจฬาราชมนฅร ในแม่นดินล้มเดจพระพทชเถิล้หถา แถว เบน พระยาวรเทศ ในแม่นดินล้มเดจพระนงเกสา ท่านหงถวายฅวเบนพระล้นมโนล้มเดจพระพุทชเถล้หถา แค่ ไม่มพร ะองคเจา สายท่านบุญมา โ๑ พระยาคะเกิง (บุญมา) ค่อมาไดเบนเจาพระยายมราช โนแผ่นดินล้มเดจพระพทขขอดพา แถวเบนเจาพระยามหาเล้นาโน แม่นดินล้มเดจพระพทชเถิล้หถา ท่านเบนเจาพระยาแทนทินองช (บุนนาค) ของท่านท่งล้องครํง คอเบนยมราชเมอนองชาย เถอนขนเบนมหาเล้นา แถะเบนมหาเล้นาเมอนองชาย ถงอล้ญกรรม แถว ภรรยาเดิมของท่านแค่ครํงกรงเก่านนชือ ไฅร มบครดวย กน ๒ คน ทิหนิงชอ แข ทิล้องชอ เขยน แค่'ก่งล้ามคนแม่ถกฅก ไป!มองพะม่ากรํงกรงเย้ย ไม'1ไดกตบม'นมองไ'/)ยอกเตย เจาพระ ยามหาเย้นา (บุญมา) มภรรยาใหม่อก ๓ กน กึ้ป็ท่านเบา

๖๓ ท่านไข่ ท่านแลบ ท่านมบูครกบท่านเบา ๒ คน ทหนิง เบนหญิงชอกรพย ถวายควเบนพระท้นมโนท้มเดจพระพทขยอดพึา ไม่มพระองคเจา ทิท้องเบ่นชายชอ กระต่าย ไดเบนนายไชยขรรค์ แถวเบนพระ คะเกิง แลวเบนพระยารามกำแหง แถวเบนพระยาอภยพิพิข ท่านมบฅรกบท่านไข่ ๒ คน ท่หนิงชอม่วง ทท้องชธ นด ไดเบนพระอินทรเดช เจากรมพระคำรวจ ไนพระราชวงหลวง แถวเบน พระยาเพชรบูรณ ท่านมบูครกบท่านแลบคนหนิงซอ เพอน เบนภรรยาพระฉม พระพเลยงเจ^พาอิท้เรท้จุขามณ คอพระบาทท้มเดจพระบนเกลา เจาอยู่หิว สายท่านบุนนาก พระยาอไทยขรรม (บนนาค) ต่อมาได้เลอนเม่นเจาพระ ยายมราช ครนเจาพระยามหาเท้นา (ปล) นองต่างมารดาของ ท่าววรจนท/ (แจ่ม) ไปคเมองทะวายคองล่าพพกลบ ฅวท้นย หายไป ไม่ปรากฎชํดว่าคายไนท่รบหรอข่าท้กจบควไปได ท้มเ พระพทขยอดพา จงโปรดเกถาคงเจาพระยายมราช ( บนนาค ) 1'

ไว (2. เบนเจาพระยามหาฟนา ทล้มหพระกถาโหม ชิดาคนแรกฃองท่านกอ ท่านคาน ชิงท่านตมภรรยาเดิมทิ ถูกข้รายฆ่าคายเบนมารดา ท่านคานนบิดา (แค่ยงเบนพระยาอ ไทยชรรม) ไดถวายเบนเจาจอมในล้มเดจพระพุทชยอดพา ภาย หลงคนเรยกท่านว่าเจาคุณว้ง ท่านมพระองคเจาล้องพระ พระองคท่หนงทรงพระนาม พระองคเจาหญิงจงกถน ท'ล้องทรง พระนาม พระองกเจาชายเล้วฅรฉฅร กรมหมนล้รินทรรกษ เจาพระยามหาเล้นา (บนนาค ) มบุตรชิดากํบเจาคุณ พระราชพบนิ ชบิ,(นวล)V รวม ๆ คน ท.าบนทงิดา๐ คนนเบบิ๘น!ราชน'บิบิ ด๐ กล และเบนเจาคุณพระราชพํนชช้นทิล้องทกคน ทิหนง เบนชาย ไม,มนาม ถิงแก,กรรมแค่เยาว ทล้อง เบนหญิงชอ นุ่น ถวายควเบนพระล้นมในล้มเดจพระ พทชยอดพา ไดเบนผู้ล้าเรจราชการในพระบรมมหาราชว้ง ค เรยกท่านว่า เจาคุณวงหลวง ทิล้าม เบนชายชอ กอน ทิล้ เบนชาขชอ ทิน ทหา เบนหญิงชอ คม ท่านไดเบนผู้ล้าเรจราชการวง [นแผ่นดนล้มเดจพระพุทชเลิล้หลา คนเรยกท่านว่า เจากณว้

บ๕ ทิหก เบนหญิงซอ ค่าย เบนผู้'ล้าเรจราชการซองอูลกระ หม่อมปราท้าท คอท้มเดจพระเจานองนางเขอเจาพาประภาวด โนแผ่นดินท้มเดจพระพุทชเถท้หถา คนทงหถายจิงเรยกทานวา เจากณปราท้าท ท่านได้เบนผู้ท้าเรจราชการผาย 1น เมบิปลาย แผ่นดินท้มเดจพระนงเกสา ทเจด เบนหญิง ชบิพํง ทแปด เบนชาย ชอดิท้ ในแม่นดินท้มเดจพระพทขยอดพ ท่านเบน นายท้จินดา มหาดเถกหมแพรแถวเบนหถวงท้กด นาย เวรมหาดเถก แถวเบนจมนไวยวรนารถ หวหมนมหาดเถก จรํน ในแม่นดินท้มเดจพระพุทขเถท้หถา ท่านได้เถอนเบ,นพระยาท้รยวงท้ มนฅร จางวางมหาดเถก แถวเบนเจาพระยาพระคถงเท้นาบด กรมท่า ถงแม่นดินท้มเดจพระนงเกถา ท่านได้ว่าท่ท้มุหพระก โหมด้วย แถะในแม่นดินท้มเดจพระจอมเกถา ท่านไดเบนท้มเดจ เจาพระยาบรมมหาประยุรวงท้ ด้ส์าเรจราชการแม่นดน ดนท่ง หถายเร1ยกท1านว,า ท้มเดจเ1จาพระยาอ’งVคๆเ.ห’ญ: ทเกา เบนชาย ชยแขก ทส์บ เบนชายชอ ทด ในแม่นดินท้มเดจพระพพชยอดพา ท่านเบนนายท้นพ มหาดเตกหมแพร แถวเบนหถ1วงท้กดิ นายเวร

มหาดเตก แถวเบนจมนไวยวรนารถ หวหมนมหาดเถกในพระราช วงบวร เมอกรมพระราชวงบวร'ล้วรรคฅแถว ท่านมาทำราชการ ไนวงทดวงไดเบนทพระยาศร'สุริยวงศ จางวางมหาดเถก ครนถง แผ่นดิน6มเดจพระนงเกถา ไดเถอนเบนทิพระยา^รพพฒนรฅน ราชโกษา จางวางพระคถงทินคา แถวเบนเจาพระยา1ในชอน้น แถะโนแม่นทิน'ล้มเดจพระจอมเกถา ท่านไดเบน'ล้มเดจเจาพระยา บรมมหาพไชยญาทิ ผ่'ล้าเรจราชการพระนครกรุงเทพ ๆ คนเรยก ท่านว่า 'ล้มเดจเจาพระยาองคนอย นอกจากนเจาพระยามหาเ'ล้นา ( บนนาก ) ยํงมบุตรขิดา ชิงเกิดดวยภรรยานอยอก ๒๒ คน: ท่านทิเกิดแค่หม่อมกอง คอ ทิหนง เบนหญิงชอ บู่ ท'ล้อง เบนชายชอ เพอน ไดเบนพระยาอภยพิพิข ทิ'ล้าม เบนชายชอ จาด ไดเบนหลวงแกวอาย,ฅน ทิกิ เบนหญิงซอ จิตร เบนเจาจอม ทิหา เบนชายซอ ค้ด เบนนายฉลองไนยนารถมหาดเล็ก หมแพร

๖(3ว) ท่านทเกิดแต่หม่อมมิง กอ ทหนิง ชอ ใหญ่ ทึ^อง ซอ กถด ทิ^าม ซอ นก เบนเกากอม ทิลึ1 ซอ เงยบ ท่านทิเกดแค่หม่อมอ่วม กอ ทิหนง เบนชายซอ นอย ท^อง เบนหญ่งซอ กนทร ทิค้าม เบนชายซอ พอม เบนหลวงว'ล้ทชิ๙มบฅ แถวเถอน เบนพ!ะยาบางละมง ท!านทบเ'ก‘ะะ'ดแค!หม1อมนบม ^คอ แพ ทบ,หนบง เม๘!่นชายซบอ ทบ^อง เบ๘!นชายซ^อ เ^งยม เบนเปรยญหกประโยก บ เบ๘!นหญ^งซบอ ^ม เบนเกากอมอยู่งาน ท^าม อก เ&ปื คน '[ม'มนาม ถิงแก1กรรมเต้ยแต่เยาว ท่านท่เกดแต่หม่อมฅุ กอ ทหนง เบนหญิงซอ ชู เบนเกาจอม

ไว๘ ทิท้อง เบนชายชอ แท้งจนทร เบนมหาดเลกรายงานวด พระเชฅุพน ท่านทเกิดแต่หม่อมจนทร กอ ทิหนิง เบนชายชอ เมอง ไคเข็นหฉวงค้นทรกรมท่า แถว เข็นหตวงแกวอายคน แฉวเข็นพระยาจนทบร แฉวเบนพระยา วิชยาชิบด ท่านทเกิดแค่หม่อมทิม กอ ทิหนิง เข็นชายชอ แค้ง ทิค้อง เบนหญิงชึอ ค้ก สายท่านม่อย หตวงนายค้ทชิ (นอย) น้น โนกราวเคยวก\"บ็ทิทรงพระ กรุณาโปรดเกฉาเถอนเจำพระยายมราช (บุนนาก) เข็นเจาพระ ยามหาเค้นา ค้มเดจพระพุทชยอดพา ไค้โปรดเกฉาเถอนหตวง นายค้ทชิขนเข็นหตวงทรงพณ'จากรมมาคน กรงนนเมองญวนคิด การเบนกบฐ ค้มเดจพระเจาอยู่หวไม่มพระราชประค้งก์กิจะท ควยกำตงอาวข จิงมหระราชดำรค้ค้ง[หวิ'เตวงทรงพตเข็นขาหตวง

๖๘ เชิญ ทองคราพระ ราช'ส์หไป เจร จาความ เมอง กบเจา เวยง จนทน หลวงทรงพลไดเชิญพระบรมราซีโองการออกไปเมองญวน เกลย กล่อมเอาฅวเจาเวยงจนทนเขามาเผ่าทลละอองชลพระบาท จำ เริญทางพระราช'ไมฅรได'ล้มพระราชประ^งก เพราะเหตุ,ได้ ราชการเบนอย่างด จิงทรงพระกรณาโปรดเกลาใหหลวงทรงพล เบนพระยาหรข้ริยะพาหะ จางวางกรมมาฅน และเมธคราวเจา พระยายมราช (บุญมา) ใด0เบนเจาพระยามหาฟนา พระยา^ร บุริยพาหะ (นอย) ไดเบนเจาพระยายมราชแทน ท่านผู้นฅ่อมา ถงแผ่นดิน6มเดจพระนงเกลา กไดเบนเจาพระยามหาเ6นา ทิ^มห พระกลาโหมเหมอนกน เจาพระยามหาเ^นา (นอย) น มบุฅร V? คน ทหนง เบนชายชิอ ม่วง เบนนายเ^น'ห มหาดเลกหมแพร ในแผ่นดิน^มเดจพระพทชเลิ^หลา แลวเบ1นหลวงเดช นายเวร มหาดเลก ในแม่นดิน^มเดจพระนงเกลา ท^อง เบนชายชิอ ฉิม เบนพระหฤทย เจากรมตำรวจ หลง ไนแม่นดิน'ส์มเดจพระนงเกลา ทส์าม เบนหญิงชอ นม เบนเจาจอมใน‘ล้มเดจพระพทช เล^หลา ไม่ม'พระองคเจา แตํพระราชทานเกรองยล้เซ่นเจาจอม

๓) ๐ มารดา ทิสิ เบนชายซอ นก เบนนายเค้น,ห มหาดเสกหมแพร เมอ ตนแผ่นดินค้มเดกพระนงเกลา แลวเลอนเบนนายจ่าเรค้ ทหา เบนชายซอ อ่อน ใดเบนนายปรดาราชมหาดเลกหุม แพร [นกรมพระราชว่งบวรรชชกาลท1 ๓ กรุงเทพฯแลวเบนหลวง ชิดภูบาล นายเวรมหาดเลก หลวงนายชิดภูบาล (อ่อน)น มชอว่าแต่งโกลงพากยฉนทดนก ทิหก เบนหญิงชอ ช เบนพระค้นมในพระราชวงบวรใน รชชกาลทิ ๓ ไม่มพ! ะองกเกา วงศเฉกอะหมดแยกออกเบน & ๙าย ดงใดบรรยายมาน

นายณรงก็' กองบุญมา ผู้พิมพไชษณา 9/2503 โทร. 2013

&!2V '- 1 * 4' . •เ' * •1*- ?' •& * *, - .' 3 '-. * 0V-•Vรี-'** - ■1 1