เฉกอะหมัด ของ พระยาโกมารกุลมนตรี

Iฮกฮะ*ฒต ชฮง พร;!กโก)/,โรทุสมแตร ตม์3มราง่วงสั พินธุทพฃ์* ขรพิตร พิมพ์ในงานพระราง่ตานเพสงง่พ พึฝ.3*ฒ0II เฒก3 ณ 3ฮ5อไ 923.2593 ก941 นิพ งพิเ53 กรมตมนเตววงส์'วโรพิข นิ.2 านตสรง วีตเตพิฟิรนตราราง่ วโเฮาโาตอึ\" ต 0๖ ตุสาศม พต5ส้กราง่ ๒^๓



เสกฮ:เฒต 3ฮง หม์ฮมราง่างสั ฟ้น®ทน)ฆ์ มรน}'ต? น}มพ์ในงานพร:ราง่ทานเน/สงง่น) ผเผ(สัผ เฒไไส ณ 395๓ ไมพร::)รางส์ไ*ฮ กรมทมนเทาางสัาโรทไ) ณ ฟุ?เานหสาง าตเทพี?เริมทราาาง่ านฮาริไตย์^ ท, 0๖ ตสาศม พุท®?เกรใง่ ๒^๓

/ 18^ ใ^ โ0 - รีเ. เลขทะเบียน 00*{041

คำนำ เนํองในงานพระราชทานเพลิงศพคุณแม่ ขำ ใคร่จะพิมพ์หนังสอชำร่วยแก'ญาติมฅรทกรุณาไปในง ได้ทูลปฤกนาท่านอาจงจิตรถนอม ต็ศกุล ท่านอาจง ฯ ก็ได3ทรงแนะนำได้พิมพ์หนังสอ เรองเฉกอะหนัด ชอ โกมารคุถมนตร่ อ*นเบนเรองว่าด้วยด้นสกุลนุนนาคขํ สกุลของคุณแม่ หนังสอน'ได*เคยพิมพ์นานมาแสวเ เติยว ขำพเรำก็เห็นชอบด้วย ประจวบนับเวลาน กำล*ง์อยู่ในต่างประเทศ จิงได้ทูลขอโนัท่านอาจง “1 ต่อนับท่านเจาคุณโกมารกุลมนตร่แทน และท่านเจาคุ อนุญาตในัพิมพ์ด้วยความเต็มใจ ขำพเจ้าจงขอขอบพระน ท่านอาจง อ และขอขอบคุณท่านเรำคุณโกมารกุลมน ณ ทึ๋นํ และเชอร่าหากคุณแม่จะทราบได้ด้วยญาณวกทางใ ก็คงจะยนด ในโอกาศนได้แสดงลำนับราชสกุลวงศท่ท่ พ่อทรง สบเชอสายลงมา และ สกุลวงศของคุณแม่ซงท่านพ่ ได้ทรงเรํยบเรํยงเองมาตพิมพ์ได้ด้วย และได้แก้ไขต่อ ตรงก*มในบจชุบน. ด้งสวนนักกาด ด้นท๕ ตุลาคม พ.ศ.!*.๕0๓ V



หม่อมเหียน เทาวกล ณ าอยธขา ชาตะ ? พ.ค. ๒๔๓๓ วชน^ าา 1®จไ®ปี มกราคม มรณะ วนท ๑ พฤษภาคม พ.ค. ๒๕๐๓



*1'จจุุ 1-^ม.ร.ว. พ*'ฒนๅตรทศ © -►ม.ร.ว. ชิ'มหิ'ศตวหศ (ชิงแก่กรรม) ฟึกุ9วงศจธง0?1^มีน1)ๆวๆงศว111ฟิะ;ห1]ธม1ฬขน เทว ณ ชิยูธยๅ 5•‘จุ ] เว ม.ร.ว. ภ''หราครทศ ะ ม.ร. ยุ?ษเฐยร ศว,ชิคว่ฒน์ '®ะ -1•5 -*®ร33่ะ • ม.ร.ว. ย,มหิเทท (ชิงแก่กรรม) •จุ *' 1-1 ม.ร.ว. ศุภค่มหิ, ,.1 ม.ร.ว. ท้นเทวไถู) ชิ?ยง 'ม.ร. ท้นๆ)าต ชิ1ยง .๒. ม.ร.ว. วารท'ย ชิ?ยง I ^•ะ จุ •จจวุุ ม.ร.ว. รครกปต .- ม.ถ. อมฤคาภา เทวกุล จะุว น.ส. ประยงค', รทะศร ๒. ม.ล. ฤท?เทพ เทวก'ถ จุ ’ 93 1I* •จุ ม.?.ว. เชิถมวมาน .. ม.ถ. รตคเชิลม เกนมศร 93 *5 ม.?.ว. 1หหน เกมมศร 1*\\ ๒. ม.ถ. รนคนาการ เคนมศร จIจุุ ค. ม.ถ. อยุครรค เกนมศร -* เ& .] •. ม..ล. ต.รท.ศ.ยุร1 •เรท!!#กแลร! 4 ม.ร.ว. เทพฤทธ I '© ►,| '”^ม.ชิ. เขยงทอง ทองเรยิ ม.ถ. ท,,าวเทวา เท!กล ม.ถ. ะคาเทพ เท!กุ'ล '2▼จุ จอุึ •จุ๊ '1. ม.ถ. เทพยุค เท!กล *5 ■Vจ*ุ แ5 ''■ะ. ม.ถ. รคเทว'ธุเ เท!กุล II 1 I5จุ I ม.ร.ว. อมรร'ตนคถก กฤคากร I 4ศ* ๒'** ม.ร.ว. รนทรร่ตน จุ II ม.ร. คถกฤทธ กกุคากร . ฆ.ถ. ท้ยท้ขย เทวกุถ ๒. ม.ชิ. รราภา เทวกล' รธ•ึV.I, 93 ,5ย3ุ้ •*| I. ม.ชิ. เหวาท้น'มหิ' เท!กุล 93จุ *5 •1 .1 ำ'อึ-►ม.ร.ว. เทวไทย I ม.ล. เทขน เทวกล 'I* 3* ^I\"* 3' ศI*I 3 ง3่ะ * 1 1อึ -1 9 ม.ร.ว. ทวยเทพ II น.ค. พุ่มทอง ทอง!รอ -41** 2 ม.ร.ว. พ่นธ์ท้พย์ ) *' ขระเราวรวงศเธอ กรมหมนนครชิวรรค'' เ’ ม.ว. มา?ศรสุขุมพนธ บรหิค1 ศ*'กคพนค

'

เฉก!)ะหมด กนทิมกำเนดบิย่างมนุษยชรรมคา ใน่ใช'กากดอกบวหรอ ผะอบหรออะไรพวกนน ตองนบ1ว่าเบนผู้มท้ก'ล กำว่า๙กุลทิเร ก้นน มาจากกำ กล โนภาษาบาล หรอกำ ^กุลย ไนภาษา'ส์ ^กฤฅ แปลว่า วง^ หรอ ก้นกุชน หรอญาติ หรอฝูงชนชิงเกด ร่วมชาติกน กนทกกนติงเม่นผมลกุล และกุกคนเบนกุลบครหรอ กุลชิดาเหมอนกนทงน้น เชามกจะกล่าวกนว่า คนนํนเกดใน1ล้กุล เก่า กนนเกดใน^กุลใหม่ แต่ก้นทแทนน^กุลกุก^กุลจะว่า นั้นกได5\" หรอจะว่าใหม่ก้งนั้นกเหนจะถูก ทว่าเก่าทํงนํน เพราะ๙กุลทนกก้นว่าใหม่ ทิแทเบนท้กุลทิต่อเนองมาจาก^กุล แคเจาของส์กลไมทราบวาบาจาก^กุล ^ด เลยคงวง^กนชนใกม ทว่าใหม่ทงนั้นกถกนั้น เพราะกนไทยเพิงมาใชนาบ^กุลกนชนเม แผ่นดินส์มเดจพระมงกุฎเกลา ฯ นเอง กำว่า๙กุลเกากบ^กุล เกบ มกวามหมายต่างกนเพยงว่า ส์กุลเกาน้นเม่น^กุลซงบครกลา เหลนรจิกชอบรรพชนของคนยอนขนไปไดกลาย^คน ^วน^กุล ใหม่ นนเบน ค้กลชิง บครหลาน เหลนรูจก ชอบรรพ บรูษและบรรพ

๒ สิ่ฅรของตนยอนขนไปได้นอยชวคน ชรรมชาตชองคนเรานน ถา ยิงไม่ตํงใคคดคำดวยแถว พอเวถานานเขำกนเกดมาภายหลงกถม กนทํฅายไปก่อนๆ ๙กลซิงคนชํนหลงคะร้จกชอกนชํนกอนได ดองเบนข้กุถซิงคนชํนก่อนมชบิเส์ยงมาแถว บุตรหถานเหถนคง คดคำกนไว้ได*\" ในวงค้เฉกอะหมํดน่น กนชนหลงไม่ [ช,แค่รู้'จกซอคน ก่อนอย่างเดยว ชิงชำคดจำประวํคเรองราวของคนซ้นก่อน'ไว้ ดวย ดิจำกนได้ดกเพราะเชอเ1ายชองท่านเฉกอะหมดได้ทำชณ'ส์ย ต่อเนองกนยดยาวอย่างทํกลากล่าวได้'ว่า ไม่มวงศใดเหมอน นไดครองตำแหน่งฟนาบด บินถอกนว่าเบนตำแหน่งสิ ราชการแผ่นดินฅลอดมา'โดย,ใน่มเวน6กชวคนเดยว นบแต่แผ่นดิน 6มเดจพระเค้าทรงชรรมแห่งกรูง0รอยชยา มาดิงกาลบดน เบนเวลาดิง ๓๓๘ บ ความเดิมในฉะบบของเจาพระขาทิพากรวงค้ (ขำ) น่นว 44 เดิมท่านเ^รษรู!แขก'ส์องกนทินอง เบนแขกซีาฅมะห่น และ ชาวเมองกุนโนแม่นดินอาทรบ ท่านผู้พิชอ เฉกอะหมด ท่านด้นอง ■■เขเ■ เ■แแ — ■■ —■ฒเ*I ■■11111 11111 ~โ:&ๆ,1■■/แ I ซเI I —I||■'เ■เ'-.’ปีเ&•.•\"'-1: I\"■.เศ^(■■■■♦เท1แ-- Iะ-ะ,*':•'.^:.■■เ■เ!*;'-? ■-เ-1 —VI■-•^—— ชื่อ มหะหมา1(5;อิด ส์อง(ๆนพ็๋นองเบนห0หนาพ่อคา'ใใ,เญ่ย

๓ V)งปวง ท่านท่งส์บิงน้นเบนคนเหคุ พาพวกลุกกาแขกชาติมะห “^'' ” ^**เ—I1 *1* I *•*^!^1•แะ—.ะ—.— .31)-11.^1.10, ^■ย—..■' — ะ31■'1.I—1เ..1-^ะ00~ .6:1—11*^3*—ะท3—-:•จ*^?—3ะ11*10^— คอแขกเจาเซน เขามาฅ0งหางคาขายนิย่ในกรง^รอยขยาท้ยาม 8“|1 ' 1—เฒ!อโ—โ'! |’| II เฒเ*■—^'——1ป้*60*|3^แ^ะ-เ^ไ8.**.?8—แ-. ใ!1. ป้■*^•เ*—/■ร่น*—*■ะ—.ฯ&—เ^*:*๒Vะ0-’—ภเา**''•ะ^’*0.11 1 * ■ ■I*—III I\"— ประเท ศไนเนอ จุ'ล^กราช ๙บขานจดวาศก เมอฅนแผ่นดิน ■720.ะ.'—-4* 31ช63—ร* 36. ะ.,**: พระบาทส์มเดจพระเจ1าบรมราชาทรงชรรมมหาประเส์ริ,จุ} ซงเบน พระเจาแม่นดินทึ ๒๒ พระองค์ในกรุงเทพพระมหานกรบวรทวาราวค ศรอยชยาโบราณ ” อนรายละเอยดแห่งขอความตอนน ท่านเจ่าพระยาทิพากร วงศมิได้ยนยนว่าท่านทราบมาอย่างถกกอง ท่านอางว่าท่า ข้อความตามจดหมายเหตุของพระยาวรเทศ ( เถอน) และว่าพระยา วรเทศกได้มา'จากจดหมายเหตุของพระยา1จุหาราชมนกร ( เชน ) อกทอดหนิง คำและความบางแห่งในตอนนยงเกลอบคลุมอยู่บาง ข้อทิว่าท่านเฉกอะหมดเบึนชาวเมองกุนใน แผ่นดินอาหรบ เบนข้อทิทำให็ฉงน เพราะในแผนทิชองดินแดนอาหร'บใม่ปราก ว่ามเมึ้องใดชึ๋อกนึ๋ ไท่ลองถามแขกดูหลายกนกใม่มใ จะว่าท่านผจดหมายเหตุพงทำเนยงมาผิด กน่าจะมเมองใดเมอ หนงในประเทศน้น ชิงอ่านออกเส์ยงกลายกุน แก่นิไม,มเส์ยเลย ท่เดึ๋ยว มทางท็่พอจะเบนไท่อยู่กแก่ในซึ่มยนํน อาจมเม

(2. และกงเบนเมองเลกเฅมท ซิงก่อมาถกยบลง ทำนองเดยวกบ เมองอินทรเมองพรหมของเราทกลายเบนอำเภอไป หรอมฉะ กเมบิงน้นถูกเปลิยนชอเบนอน'ไปเส์ยแ0ว กวามทว่าท่านเฉกอะหมดเขามาก่งหางกาขายอยู่ในกรุง อยชยาเมอ จลศ,กราช ๙^ กนแผ่นอิน'ล้มเดจพระเจาทรงชรรม นํน กอกแห่งหนงเบนขอกวามซิงถาอ่านแก่เผ็นๆ แลว โหเขาใจไปไดว่าท่านเฉกอ ะหมดเพิงเขามาโนบนนเอง ซิงกว จริงกงไม่เบนเช่นนน เพราะพระเจาทรงชรรมเศวยราชเมอบีพ ศกราช (กอจุถ?1กราช 06.) ท่านเฉกอะหมดเบนเจา พระยาเมอพุทช^กราช ๒ต(1\\3 ทเขามาเมองไทยบเคยวกไห้เบนเ พระยาเ0นาบคน'น เหลอทิจะเบน1ใป1ใด ต่อเมยอ่านความคอ โคยพิเกราะหจิงเหนได้ว่าท่านผู้จคหมายเหฅุไว ประท้ ว่าในเวถาคนแม่นดิน๙มเดจพระเจาทรงชรรมนํน ท่านเฉกอะหมิ มห้างท่าขายเบนบกแผ่นอยู่แอว กำว่าเขามา ทใชตรงน ไม หมายความว่าเพิงเข่ามา ดงนจิงไม่มทางทจะทราบ1ได้ว่ อะหมดเขามาในเมอ งไทยเมือบใค นอกจากจะตอง'ส์นนิษ'*เานเอา คามเหฒุถ ก่อนทิจะอ่านประว้ตวงฅํเฉกอะหมิค ท่านผู้อ่า

ทราบ น่าจะทราบไวเบนเกรองประคบกวามรู้ดวยว่า ภูม^านบาน เมองเดิมแอะหาท้นาเดิมของพวกวงก่เฉกอะหมดเบนอย่างไร อาหรบ อนเบ่นบานเมองเดิมของท่านเฉกอะหมดนํน อยู ทางอิหกะวนกกเฉยง [กของทวปอาเซย เบนแผนดนยนอนิกไปใน มหาท้มทรอินเดย แอะบิย่ [นระหว่างทะเอแดงกบอาวเปอรเซย ทางแถบกะวนกก กอแถบทะเอแดง พนทเบนหนเบนเขา นอกนน พนทท้วนมากเบ่นทราย ท้วนโดยมากของดนแดนอนนฝนไม 1คร กก มทะเอทรายกว่าง1ใหญ่เบนบินมาก แม่น่าแอะทะเอท้าปเบ1น ของหายากในอาหรบ อากาหรอนแอะแหง แก่บางแห่งอิงฤด หนาวกหนาวจํด การเพาะปอูกทำกนไดแก่ในแดนพมฝน แอะใน แดนเหอ่านเท่านนทึ่,พอเมองอยู่ประ1จำอิน ในแดนอิไม่มฝนกน อาหมิ]นำแก่จากบ่อกานากอางทะเอพราย ซิงเรยกกน1ว่า โบิท้ท้ บ่อนำเหล่านมกมกนปาอมขนรอบ ๆ ซงพวกการาแกนเดนพา^ผาน ไปมา ไดิหยดอาหมิ]น่าแอะพํกรอิน เพราะกวามกนดารน กนเบน จำนวนมากจิงเบ่น เบนดอน อยเกน แอะเรยาย 1ปกงเกนอยพ โน่นบ่างทนบ่าง ไน่มภูมิอำเนาเบ่นหอกแหอ่^ประกาท เมองอำกญแก,หาท้นามอยู ๒ เมอ^ กบิ ด. เมกกะ เบ่นเมองเกดของมหะหมด แอะมท้ถานหกด

๖ สิทขิเรยกว่า กาบาห อนเบนทิเกบกอนคํลาสิดำ ซิงกล่าวกนว คกลงมาจากพา พวกโมสิเลม!จะเบนนิกาย เดกคาม จะเบนหะย ไดกฅ่อเมอได้ไปเมกกะ และได้ทำพิขสิกการะทิสิถานคํกดสิท นแล่ว ๒. เมดินา (เดิมซอจะเทรบ) เบนราชขานของมหะหมด เมธทรงราชยและเบนทิผงศพของท่านคำสิดา เจาเซน หลกคำสินาของมหะหมดน้นิว่า มพระผู้เบนเจ องกเด?]ว กออหิลาห ไม่ว่าอะไรทํงหมดฅองสิดแลวแค่พระผ เจาองคนนิจะบนดาล และโองการของอลลาหเบนโองการอนสิทชิ * ขาด เพราะเหคน่นิปวงชนคองยอมฅนคล่อยคาม คำสินานจิงได้ ชยว่าอิสิลาม อนแปลว่าการยอม ผู้ทินบถอคำสินาได้ชอว่าโมสิ เลม ( ฝรงเรยกเพยนเบน มสิ1ชุลแมน ) แปลว่าบกกลผยอมแลว พวกโมสิเลมน่นแยกกนเบนสิองนิกาย กอ สิหน (หรอ สินนิค) นิกาย®), ช่อา (หรอ ชอิฅ) นิกายด, แขกทิเราเรยกว่า เจาเซน น่นิกอพวกโมสิเลมนิกายซนิา แค่เพธ เหเขาใจชดเจน จะบิชิบา เหละเอยดออกไปอกสิกหน่อย การทิคองแขกกนออกเบนสิองนิกายโดย'ไม่มทางปรองดอง กนไดเลยเช่นน เพราะบญหาเรองคำแหน,งกาลฟเบนคนเหค

(ท) มหะหมดนทิแบีนท่งล้าล้ดาและเจาแผ่นด น เมอองกเองดบ ขนขไปแลว อาบพกระล้หายและอๆรล้าวก ไดขนกรองราชยเบน กาลฟ และเมออาบเบกระ๙นพระชนมแล'ว ล้หายและอกรล้า'วก อกคนหนิงชอโอมาร กฃนเบนกาลิฟ่ โอมารครองราชล้มบฅบิยู่ ไดราว ดอ บี ถกชาวเมองกฟาปลงพระชนม ฅอนนเบีนฅอนทิพวกโมล้เลมเริมแยกกนออกพนล้องนิกาย กอเมบิฅำแหนงกาลฟว่างลง กเกดเบีนบญหากนขนว่า [กรกวรเบ กาลิฟ พวกหนงเหนว่าตำแหน่งกาลิฟน่นเบีนตำแหน่งล้กดล้ท ควรใดแก่เชอวงล้มหะหมด และเชอวงล้มหะหมดในเวลานํนกม อย่กป็ อาล ผู้พนพระญาฅของมหะหมดและยงชำได แฟฅมา ขิดาของมหะหมดเบีนชายาดวย อาลเบีนผู้กวรแก,ตำแหน โดยแท แต่อกพวกหนิงมกวามเหนไปในทางประชาชิปฅย ว่า ตำแหน่งกาลิฟน้นิไม่กวร จำกดอยู่ จำเพาะ แต่ [น เซอวงศ ของมห หมํดเท่านน', โมล้เลมกน [ดมกนนิยมมาก คนน่นกควรพนก ได\" และพวกนเหนว่า โอทแมน พ่อกากนหนงในเมกกะกวรเบีน กาลฟ พวกของโป็ทแมนมากกว่า และขง์ชำไดนางอาเยชาพระ ล้นมกนหนงขยงมหะหม้ดเบีนผู้ล้นบล้นนช่วยเหลอดวข ไอทแม

๘ จิงไดเบนกาถฟ อนคมภรของ{ล้า(ล้นาอิล้ลามนนมท้องคมภ! คมภรหนิงซ ไกร ะอาน (โกหร่าน) ขอความถอยคำก่งปวงโนคมภร่น่น ถ กนว่าเบนขอความถอยคำของ อถถาห,พระผู้เบนเจา ซิงมหะหม ได้รบมา1จากเทวดาองคหนิงชอ กาบรเอถ อกคมภรหนิงชอ^ \\ Iอนนิ. เบ๘!็นปรนิะเว่ฅ แถ.ะคนิำ.ล่ง6อน ชองมหะหนิมดเองฅามV ก่'ล้า'วกจดคำ ได พวกทเหนว่าอาถควรเบนกาถฟนนนบถอแค่'โกระอานอย่ เดยว ใดนามว่าพวกนิกายชิอา ล้วนพวกของโอทแมนนินนํบถ ทงโกระอานแถะล้นนะ ไดนามว่าพวกนิกาย ล้หนิ โอทแมนเบนกาถิฟมาได ^ บ พวกชิอาปถงพระชนม โอทแมนเล้ย แถวยกอาถขนเบนกาถิฟ พวกชิอาถอว่าอาถเบน กาลิฟต์อจากมหะหมดโดยถกคอง แถะว่าผซิงเบนกาถิฟ่มาก่ หนานนเบนโดยไม่ชอบชรรมทงล้ามองค อาถเบ่นกาถฟมาได & บเ{ล้ษ มอาวยายกกองก่พจากล้เร มาแย่งตำแหน่ง ถงได้ฅงบินญาโฅฅุถาการขนด^ล้นแว่ว ตำงค กตำงไม่ย อมกนอยู่นนเกง เตยเกิดมกาลิฟขนเบนส์ององก่อย่ หนิง แลวอาตกถูกปองพระขนม มอากิยาไคเบนกาลิฟองค์เดย ต่อมากาลิฟองคนครองราชยอยู่นาน แตะเมอด้นพระชนม์แล้กิ

๘ เย?ค ราชบดรกขนเบนกาอิฟ อู่เซน โอร^องกหนิงของอา'ถ ไม่ยอมอ่อนนบิ-มค่อเย?ค ใดเกดรบกนชนกบทหารของเข?คทิกะราบะ'ล่า ด่เซนถกขนคายใน *ท4รบ ตำบลท*4ิยึเ1ซน^คายนก'ล- าย^เ0บนท?'ากญ^ พวก^นิกายชิอาใน อาหรบไปทำพขบูชาส์กการะกนทุกบี และพั๊ขนินกกอ พวก ทุกคน๙มมฅิคนขนพนทหารในกองทพของ๙เซน แลวรองไหรำรก อู่เซนผูเบีนอิม่มขผิงคน และติเคยนพ'วกเย?ฅว่าทำผิดทมาใ ผ้เบนเชอวง^ของทำนศา๙ดา พวกนิกายชิอานน มอยู่ทวไปในดินแดนกาหรบในประเทคํ คระก อิหร่าน อินเดย และทิอนๆ กะอยู่ทไหนเขากทำพิขนเบน งานบีทนน พวกของท่านเฉกอะหม่ดซิงเบนพวกนิกายชิอา เขา บิย'ในเมองไทยกทำพขประกำบีนินอย่างเดย1วกบชิอาซิงอยู่ทอน 1น ชนเดิมกนไทยไดเหนพิชของเขาทํกะฐบานทายทุกรงเก่า ปราก ว่าพวกนิกายนเบีนพวกนิบถอเกาย่เซน กงเบีนเพราะ1กะเรยกช พวกนให้ตำงก*นกบโม^เลมนิกาย^หน แค่กนไทยชอบเรยกอะไร ๆ ย้น ๆ จงเรยกพวกน'วาแขกเจาเซน นอกจากคำว่า เจาเซน ชิงไทยคํงขนเองแดว กนไทยย เรยกแขกพวกนอกชอหนิงว่า แขกมะหง1ด

๑๐ มนษยิซิงอยู่6!น'โลกนนนแบ่งออกเบน & ชาติดามผิ ผิวดำไดแก่พวกนิไกร ผิวเหตองไดแก่พวกมองโก'ล ผิวดำแ ไดแก่พวกมะตาย ผิวแดง,ไดแก่พวกอนเดยนแดง แตะผิวขาวไดํ แก,'พวกกอกาเซิย โมกต หรอ โมกอ่ต ทรอ มุกอล คำมะหง่ต มาจากคำ ซึงเบนคำอิหร่านเรยกมองโกลนนเอง คำนโดยปกติผ่รงเขาใจว่า หมายอิงอาณาจกร่ทพระเจาบาพรผิเบนโม'ส์เตม ไดมา6รางขน ในอินเดย กาตฅ่อมาคำ ๆ นหมาย'ไปอิงพวกถอ^าท้นาย'ส์ตาม ซึง อยู่ใน ประเดค้ค่าง ๆ ทางอิ^ คะ'วน ฅกแตะดะ วนดกเฉยง เหนอของ อินเดย แค่พวกอาหรบแตะอิหร่านเขาใจคำนว่าหมายความอิงพวก โม'ล้เตมนิกายชอา ท่านบรรพบุรุษวงศเฉกอะหมดกงจะบอกให้ ลกหตานทราบฅามความเขาใจของท่าน เดผ*พ''4ง' กง เ/] ^ย นก๐าน^ิ๘! เบน 0^^ มุ^ มะห่น จงจดหมายเหดตงโวดามคำเนิขงทิฅนไดํยิน ค่อไปน'จะดำเนินเนอกวามเรองประวดของวง^เฉกบิ:หมิ และจะกล่าวเบนซ้น ๆ ดาม^มขแห่งพระราชพง^าวดาร

ชิ© ชนที่ ๑ เบนทิทราบกนอยู่แสวว่า ริชชกาล'ล้มเดจพระเอกา แห่งกรุงศรอยชยา (แค่พทขศกราช ๒51๓^ ทิงทุทขศ็กราช ๒ส^!) เบนระยะเกส'าทิบานเมองอยู่เขนเบน'ล้ข 'ล้มเดจพระเอกาทศรถเบน พระเจาแผ่นทินทิมพระปรชา'ล้ามารถ ทรงกระทำกดค่าง ๆ โทคน เสองสอพร:เกยรฅของพระองกทว1ใป มการรบรองทูฅฅบิงอแสะ สานซางเบนการใหญ่เบนอาทิ ในพระราชพงศาวดารกรงศรอยขยา กไทิกล่าวไวว่า 44 อนพระเกยรฅแม่ไพศาลไปทุกนานาประเทศ ขานนอยใหญ่ทํงปวงกเกรงพระเดชเดชานภาพเบนอนมาก’, เพราะ เหฅุทิพระเกยรทิแม่ใพศาสน ชาวค่างประเทศดิงพากนเขา พระบรม ‘เพชิล้มภาร เขาใจว่าคงในราวปสายรชชกาล๙มเ พระเอกาทศรถนเองทิมแขกอาหรบพ่อคา'ล้องคนพินอง พิชอเฉก อะหม,ด นองชอมหะหมด'ล้ะอด พาบริวารซงพนพวกเจาเซนนกาย เดยวกบฅนเขามาคงหางกาขายบิยุท่คาบถทากาย เกสพระนคร ท' ^ ^ ^ ศร อยขยา การคาขายของ'ล้องพิน่องนคอ ซอของไทยบรรทุก เรื้อ'ล้ลบแขกออกไปจำหน่ายค่างประเทศ แสะซอของค่างประเทศ เขามาจำหน่ายในกรง การกาน่นเจริญขนเบ่นสำดบ จน'ล้องกนพ นองไดนามปรากฎว่าเบนเศรษ;รูเใหญ่ ไนกรงศรซยชยา

ด 1® ต่อมาท่านมหะหมิดสิ่ะอิคผ้นอง ชะ:■อย'',ะกิดถิ เมองบิดรมารดา และชะรอยจะเบิ1นผ้ทิไม่ชอบทงถินเดิม จิงกด ออกไปอยู่ประเทท้อาหร่บ แตะไม่ใดกดิบเขามาในเมองไทยอกเตย ดิวนท่านเฉกอะหมดผู้พินน เห นว่าเม องไทยเบินทิใหความ ๙ขพอแสว จิงใน่กลมออกไป ยคเอาเมองไทยเบินเรอนตายท เดยว ไดหญิงไทยเบนภรรยา และเกดบุตรดวยกนท้ามคน เหฅุทิ รกเมองไทยคนไทยประการหนิง เหตทิเบินเท้รษฐเประการหน็ จิงท้นิทชิดชอบพอกบเจานายและขนนางไทยเบนอนมาก ความ เจริญของท่านเฉกอะหมดคงเจริญเรอยมาเบินลำด,บ ท้นรชชกาลท้มเดจพระเอกาทท้รถลง เจาพาท้รเท้าวภาคย ( พระเนตรเท้ยขางหนิง ) ผูเบินท้มเดจพระเจาลกเขอของท้มเดจ เอกาทท้รถ ขนครองราชท้มบํฅท้บท้นคคิวงท้ไดบิเท้ษ ความ โนการเมองของเมองไทยกลายเบินความไน่ท้งบขํ้น เพร ๒•1*& พระท้ร ท้ลปซิงบวชอยู่ทิวดระ1ฆงมท้มณท้กดิเบินพระพิมล ชรรม คิดกบ1จมนท้รท้รรกษแย่งราชท้มบิต และปลงพระชนม พระท้ริเท้าวภาคยเท้ย แลวพระท้รคิลปขนครองกรงท้รอยชยา ทรงพระนามว่าพระเจาทรงขรรม ทรงด้ง-จมนท้รท้รรกษเบินพระ มหาอปราช แค่ท่านมหาอปราชนญิกรองตำแหน่งอยไดเพยง ต| วน

๑๓ กทวงกก ในแผ่นดินพระเจาทรงชรรมน ชวกของทานเฉกปิะหมด เจริXญข-น4 อก นอกจากทำการกาขาย5^1อน^เบนI กิ0-จ^ อ่วนกวฬแ2ล^ ว ช่วยเหลอการแม่นดินเบนกรงกราว กอช่วยเจาพระยาพระกลงกิด อ่านการกรมท่า ชิงท0'าโหการงานแผนกนํนเจริญขนอกเบนบินมาก เจาพระยาพระกลงไดกราบ บงกมทลฬนอ กวามชอบอนนของท่าน เฉกนิะหมดใหทรงทราบไค้ผ่าละอองชลพระบาท จิงทรงพร กรุณาโปรดเกลาฅ้งท่านเฉกอะหมดเบนพระยาเฉกอะหมดรกนราช เ^รษ2เ เจากรมท่าขวา ว่าทิจุพาราชมนกร เมอสพโอกาศทิจะช่วยพวกพองบริวารของกนได พระข เฉกอะหมดไดกราบบงกมทล พระกรณาขอทิดินตำบลทายกใหพวก แขกบ?วารกงบานเรอนอยู่ พระเจาแม่นดินกโปรดเกลาพระราช ทาน พวกแขกเจาเซนจงได'ล้ริางบานเรอน รางกะ:ป และทำท ผงคํพขนในทดินน้น อนเบนเหกใหชาวกรุงฅํรอยุชขาเรยกบานทา กว่าบานแขกกะฐเจาเซนมาจนทุกวนน บิย่มาไม่ช่า เจาพระยาพระกลงถงอ'^ญกรรมลง ซึ่มเดจ พระเจาทรง ชรรมจงโปรด เกลาใหพระยา เฉกอะหมด ว่าทิกรมท่ กลางดวย

๑(^ กรงน้นพ่นิกาซาวญปน ซิงเดินเรอเขามากาชายอยู่ [นเม ไทย เหนการเมองของไทยกำ'ลงบนบวน เกดฆ่าพ้นแย่งราช๙ม กนขน เบนโอกา(ล้อนงามกำหรบทำการแซกแซง จิงกมพรรกพวก กนเขาไดปร ะมาณ 21๐0 กนยกเขามา'ในทองล้นามหลวง พวก ญป่นนอ'าง ว่าการกระทำ ชองเขาเบน การเจบรอน แทนพระเจาแผ่น ดินพระองกก่อนว่าเ'ล้นาบดไม่เบน'ธรรมกบดิดกบพระพิมลชรรมฆ่า พระมหากษฅริย แค่ไม่ใดอชิบายว่าเหตุใดจิงเกบเอาเรองของ ชาดิอนบ2ว่นฌองอนกํนพิไเกดยิวข~องกบฅนม~าาเจบรอ‘นแท\"น แผน ของพวกญิป่น]นกอ จะจบพระองกพระเจาแผ่นดินไปตุมไว กงกิด ว่าถาพระองกพระเจาแผ่นดินอยู่ในเงอมมอแลว เมองไทยทงเมอง กจะอยู่ในเงอมมอดวย ญิป่นเทิยวไล่ฆ่าพ้นกนไทยซิงปร อยในพระราชวงฅาขเบนอนมาก แ'ลวกกรูกนเขาไป!นพระราช มณเ1ฑยร แค่วาล้นาของเมองไทยจะไน่เ'ล้ยกวามเบนเอกราชใน กรํงนน พระเจาแม่นดินเผอิญเ!ล้ดจไปประทบทํพระทนงจอมทอง 'ล้ามหลง ทรงบอกพระไกรบฐกแก่พระเล้งฆ่วดประดิโรงชรรม พระ'ล้งฆพวกนรวม ๘ รูปเหนเหตุการณไม่ล้ด กเขาหอมเลอมพา พระเจาแม่นดินหนญิป่นออกจากพระราชวง แลวขามฝากไปซ่อน อยู่ในว่ดประยู่โรงจรรม

๑๕ พอ พระยา มหาอำ มาฅยด้บ พระยา เฉกอะ หมดได ทราบว่ พวกญป่นเขาป'สนเม อง กคุมพลทหารแขกไทยจนยกเขาไปในพระ ราชวง ไล่ฆ่าพ้นพวกญิป่นลมกายลงเบนอนมาก ทเหลอกาย กระจดกระจายพ่ายแพออกจากพระนกร แลวลงสำเภาหนออกปาก นำเจาพระขาไป พระยามหาอาม'าฅยกบพระยาเฉกอะหม(Xด0นน-^ กรนปราบเสยนสกรูราบกาบแลว กจดเรอพระทนงด้งกนออกไป รบเสดจพระเจาแม่นดนกลบกนพระราชด้ง ร่งขนไดทรงพระกรณาไปรดเกลา!ห พระยามหาอำมากย เบนเจาพระยากลาโหมสรยวงส สมหนายกอกรมหาเสนาบดบกษ โก ใหพระยาเฉกบิะหมดรกนราชเสรษ;รู! เบนเจาพระขาเฉกอะ หม'ดรกนาขิบด ทิสมหนายกอกรมหาเสนาบดผายเหนบิ ดวย ประจวบกราวพอดทตำแหน่งอกรมหาเสนาบดด้งสองนํนว่างอยู่แลว และ 44 ใหวิเสษแค่งเกรองกปบย'จงหนถวายพระสงฆวดประด โรงชรรมเบนนิจภกรอกรา ” เจาพระยาด้งสองน เพราะเหฅทได้ร่วมชวิฅผากวามคาย มาด้วยด้น ด้งไม่ใช่ญาติกรกกนยงกว่าญาติ และรกก จนด้ง■ลูกเตำของอกม่ายหนิงดวย ได กล่าวมา แลวว่า เจาพระ ยาเฉก อะหมดได หญงไทย เบน

๑๖ ภรรยา ภรรยานํนชอเชย มบุครดวยกน'ล้ามกน ทิหนิงเบนชาย ชอชน ท’ล้บิงเบนชายชบิชม ท'ล้ามเบนหญิงชอช ท่านชนกบท่ ชมนํนบดาถวายเบนมหาดเ'ถก ท่านชมบวยเบนไข้พ่ษถิงแก่กรรม แค่ยงหนุ่ม แค่ท่านชนผู้เบนบครใหญ่นํน เมออายได ๒0 บ เจาทรงชรรมโปรดเกอาค่งใหเบนพระยาบวรเชฐภกด ว่าทกรม ท่าขวา พระยาบวรเชฐภกดนเจาพระยากอาโหมร,กใคร่ไวเนอเชอ จมาก พระเจาทรงชรรมกรองราชล้มบฅได ๒& บ ล้วรรคคเมอ พุทขล้กราช ๒๑๘๐ พระเชษฐาชิราชกมารประถมโอรล้ขํ้น ราช'ล้มบิค พระอนชาทรงพระนามพระพนบล้รคิอปมพระหฤท้ รษยา เล้ดึจไปคงล้องล้มรพออย่เมองเพชรคิดจะแย่งราชล้ม ความทราบเขามาในกรงล้รอยขยา พระเชษฐาชิราชแต่งกองท่ ไปออมจบพระองคมาได ไหประหาร1ชวิคเล้ย ณ วดโคกพระยา พวกเมองเพชร่ซิงเขาดวยกใหเอาควไปเบนคะพ่นหญ่าช^างท^ล้น เหนจะเบนเพราะพระบินชาคิดกบฐนเอง เบนเหฅใหพระ เซษ0ฐ'าซิราช ทรงระแวงหวาด กอวเบนกำองใน เรองคนจะแย่งรา 'ล้มบค เล้รจการปราบกบฐมาไดล้กล้เดอนกว่า^ มารดาเจาพระยา

๑ต่) กลาโหมกมาถึงแก่กรรมลง เจาพระยากลาโหมออกไปทํงการ ปลงค้พ ณ วกกุฎ มขาราชการผู้ใหญ่ผ้นอยก่งผายทห พลเรอนเบน จำนวน มากพา กนออกไป นอนคางอาง แรมค้นองคุณ เผอญขาหลวงเดิมคนหนิงของพระเซษจเาชิราชนิกค้งค้ยขนมา นำความแคลงคลางใจของคนนนขนกราบบงคมทล ว่าเจำพระยา 2^01 ^ * กลาโหมครงนทำการใหญ่หลวงนก นทํกลไ}จะคิดประกุษฐ!ราย พระเจาแผ่นดินชิงหวาดหวนอยู่แลว เมอไดทรงพงกทรงเชึอเอา เบนจริงจง ใหเครยมทหาร'ไวเบนกอง ๆ แลวดำรค้ค้งโหขนมหา มนฅร เชิญพระบรม ราชโองการ ออกไปหาฅว เจาพระยา กลาโหม เขามา จมนค้รรเพชรภริดนิกเค้ยดายชวิฅผู้ทํไดิทำประโยชนํไว้แก่ บานเมอง จิงมหนํงค้อลบล่วงหนาไปโหเจาพระยากลาโหมรฅว เค้ยก่อน ว่ามพระบรมราชโองการใหหาเขามาดมวย บดนเฅรยม ไวพรอมอยู่แลว เมอเจาพ.ระยากลาโหมจะเขามา ควรคาดเซอก เขามาทเดยว เพราะฉะนํนเมอขนมหามนครไปถึง เจำพระยา กล าโหมกค้งให้จํบฅวกุมใว แจงกวามทํงป'วงใหขุนนางทิประชุม อยู่นํนขราบ แลวบอกว่า เมธพระเจาแผ่นดินว่าเบนกบฎแลว ก จะเป่นคามร*บค้ง ขุนนางทํงปกงนอกจากเหนว่าพระเจาแผ่นดินท การไม่เบ่นยุคศิชรรมแลก ยิงทํงรกทํงกลกเจาพระยากลาโหมค

๑๘ จิงปลงใจพรอมกนเขาดวยเจาพระยากบึาโหม เ,ล้ร,จการปลง๙พ แลำกยกกองทํพเขาไปในกรง พระเจาแผ่นดินออกจากพระราชวง หนไปกบขาหลวงเดิม แค่พระยาเดโชก่บพระยาทายนำฅามไปจบ พระ องคได้ทิบาโมรเนอย เอามา'ล้ำเรจโทษเ'ล้ย ทำการ'ล้าเรจแลว เจาพระยากลาโหมไม่รบกรองราช'ล้ม บศ กลบยกพระอาทิกยวง!ๆราชบฅรทิ'ล้ามของพระเจาทรงชรร ซิงมพระชนมายเพยงเกาบ ขนเบนพระเจาแผ่นทิน พระอาทิฅยวง๙ มิรู้ทิจะว่าราชกิจอย่างใดได โปรดแค่การเทิยวประพา'ล้จ จบแกะ เจาพนกงานฅองเชิญเกรองทรงเกรองเ'ล้วยคาม1ไปทุก แห่ง ไดกรองแผ่นทินดวยการจบแพะ'จํบแกะนอยู่ราว V? เดอ มุขมนฅรเหนว่าจะเกิดกวามเ'ล้อมเล้ยขนแก่บานเมอง จงเช 1๙ดจออกจากราชบลลงก แลวเชิญเจาพระยากลาไหมขนเบนเจา แผ่นดิน กราวน เจาพระยากลาโหมเหนเบนเวลา'ล้มกิวร กรบเบน พระเจาแผ่นดินแห่งกรุงหรอยชยา ทรงพระนามพระ๙ร'ล้รรเพช ปรา'ส์าททอง โนเวลาทิเกิดย่ง 'ล้บเปลิยนรชชกาลเปลยนวง๙ก พระยาเฉกอะหมดยงกรองค่าแหน่ง๙มุหนายกคลอดมาจนยาย ๘

๑6 พระเจาประ'ส์าททธงทรงพระราชดำริว่า เกสอแกวของท่านจะทำ งานต่อไปไม'ไหวแน่แลว จิงโปรดให้พนคำแหน่งท้มุหนายก ขนเบ่นเจาพระยาบวรราชนายก จางวางกรมมหาดไทยอนเบ่น คำแหน,งซิงอย'เฉยๆไม่ต่องทำอะไร ช'น ที่ ๒ ไดกล่าวมาแลวว่า เจาพระยาบวรราชนายก (เฉกอะหมํด) มบุตรชิคารวม ๓ กน กอ ท่านซน ท่านชม ท่านช และว่าท่านชม เบนไข้พิษตาย ท่านชนนํนไดโบ่นพระยาบวรเช^ภกดมาแต่แม่นดิน พระเจาทรงชรรม และเบ่นกนโปรดของเต่าพระยากลาโหม เมอ ว่าพระยาบวรเช^ภกด, ซิงรู้กวามลบถขธงเต่าพระยากลาโหมก จะเบนคนล่าก'ญ,ในการนนกนหนิง เพราะพอเจาพระยากลาโหมขน เบนเจาแม่นดิน กโปรดเกลาปลดเจาพระยาบวรราชนายก 1หัพน จากงานหนก แถวเสธนพระยาบวรเชฐ (ชน) ซิงเวลาน่นมอายุ เพยง ๓0 บ่ ขนเบ่นเต่าพระยาอภยราชา ค้มฺหนายกอํครมหาเข้น ว่เ * ’ บดิผายเหนอ

1®0๐ ท่านเฉกอะหมดได้เบนเจาพระยาบวร■ราชนายกได:!'าวบหนิ กมวยหนก'ลง ค้มเดจพระเจาประค้าททองเค้ดจพระราซดำเนินไ เยิยมไข เจาพระยาบวรราชนายกไดกราบบงกมทลพระกรุณาข ฝากชิด,าทชอช พระเจาปราล้าททบิงกทรงริบเบิาท่านชเข พระ'ล้นม เจาพระยาบวรราชนายกถิงอล้ญกรรมเมบิอายุ ๘ เจาพระยาบิภยราชาจดการล้พบิดา แห่ล้พ,ไปผงบิ:บาชาแขก บานทายค แผ่นดินพระเจาประ'ล้าททอง เบินเวลาบิบานเมองอยเยนเบิน ล้ขก่นอกพกหนิง พระเจาแม่นดินโปรดการมนก'ล้นมมาก ๆ ไม่ม การท,พการดิก เหยุการณในราช'ล้านกจิงเบินกวาม'ล้นก'ล้นานค่า มการเล่นการทำบุญเบิยวพระพทชบาท 'ล้รางวงบางปอิน พระ ราชทานล้ฅฅล้ดกมหาทาน เบนอาบิ และพวกขนนางค่างกถวา ชิดาเบินล้นม เจาพระยาอภยราชา (ชน) มบุครดิวยภรรยาหลวงล้บิง คน บิหนงเบินหญิง ชอเลอน ไดถวายเบินพระล้นม มพระ เจาหญิงพระบิงกหนิง ทรงพระนามว่าพระองกเจาแล้งจน ล้องเบินชายชอล้มบุญ พระเจาปราล้าททองโปรดเกลาคงใหเบ จมนจงภ้กดในกรมวง

1ชิ0๑ พระเจาประ-สาททอง^วรรคฅเมอพุทขคิกราช ๒ด๙๘ เจาพา ชยราชบุตรขนกรองราช^มบ้ต กวาม,ไม่'ส์งบกฅงตนขนอก เพรา พระ0ร๙'ชรรมราชา พระอนชาของพระเจาปรา'ส์าททอง ผ้ซิง พระเจาปราล์าททองทรงเหนว่าเบนผม^นดานกกขฬะ ไดกบคิดกบ เจาพานารายนราชกมาร จบเจาพาชย'สำเรจโทษเ'ล้ย แลวพระ(เ{ไ' สุขรรมราชากฃนกรองราช'ล้มบต เราตอง ยอมรบว่า พระเจา ปรา^าท ทองทรงด ลกษณะกน เบน'ในขอทิว่าพระฅํรสุชรรมราชาเบนกนกกขพะ เพราะพอข ครองราช'ส์มบตและตงเจาพานารายนเบนพระมหาอุปราชไปอยู่พระ ราชบวรแลว ต่อมา'ส์องเดอนเคํษเท่านนกเกดกวาม พระ^รสุขรรม ราชาทอดพระเนตรเหนพระราชกลยาณ พระกนิษ^าเจาพานารายน ^ ^๘^ I* ราชกมารมพระรูปงดงาม กมพระราชหฤทยเค้นหารบค้งใหหาขน 1 ;ข ^^ ^ ไปบนพระท พระราชกลยาณไมยอมขนไป กลบหนมาพระตำหนก และแจงเหตุให'พระนมทราบ พระนมตองเชิญพระราชกลยาณเขำ ไปไว้ในฅ้หนํงค้อ แลวใหหามออกไปจากพระราซวง ว่าจะนำไป วิงหนำ พอไปถิงพระราชวงบวรแลว พระราชกลยาณกึออกจาก ต้เขำไปเผาค้มเดจพระเชษรา ทรงพระกรรแค้งทูลพฤตเหตุทํงปวง ไห'ทรงทราบ ค้มเดจพระนารายนมหาอุปราชนอยพระ'หฤพยค้มเคจ

พระราชบีคุลาเบนบินมาก และรบส์งว่าเมบิพระเจาแม่นกินก มาดงนแลวพระองกกจะส์านคาม กร้ง นนไดเกิดท0ากิกกนขนกลา เมอง และในกิสิ่ดพระคํรท้ขรรมราชาถกสิ่าเรจโทษ คลบิดเวลากิเกิดรบราฆ่าพนกนขนกลางเมอง และเจ นารายนราชกมารไดปราบดาภิเ^กเบน พระเจาแม่นกินกรุงค้รอย¬ -ธยา เจาพระยาอภยราชา (ซน) กยงคงเบน๙มหนายก และ จมนจงภกด (ส์มบญ) ผู้บุฅรน้น ^มเดจพระนารายนโปรดให้ เลยนบรรดาก่กกิขนเบน,พระยาบำเรอภกด ปลดทูลฉลองกรมวง ท่านมหะหมด6ะอิดนองเจาพระยาบวรราชนายก ( เฉกอะ หมด ) ซิงกลบออกไปบานเมองเกิมนน ไดมบฅรขนคนหนงเบน ชายชอ อากามหะหมด เมอท่านมหะหมดข้ะบิดใกล้จะถิงแก่ เดเลา เหบุครพํงวามลงและญาคอยูทกร งดรอยขยา กรนทานมหะ หมดส์ะบิดกิงแก,กรรมแลว ท่านอากามหะหมดผ้บครกิงเข เมองไทย และอยู่กบเจาพระย เอภยราชาผ่เบินพิ เจาพระยาบิ ราชาได กราบ บงคมทล ส์มํเดจพระ นารายนขอ พระราชทาน ท่านข- นองส์าว ซิงเจาพระยาบวรราชนายกบิดาไดถวายเบินพระเ^นมโ แผ่นกินพระเจาปรา'ส์าททองและ1ไม่มพระบิงกเจา ^มเดจพระ นารายนกพระราชทานท่านชแก่เจาพระยาอภยราขา เมอรบิท่าน

เ®0๓ ออกมาอยู่บานแถว เจาพระขาอภโ!ราชาไดยกท่านชใหเบนภรรยา ท่านอากามหะหมด ท่านอากามหะหมดยู่ นไดัรืมมรดกบิดามารด มาก ท่านจึงไดนามว่าเศรษ^ใหญ่คนหนง เมอไดอยู่กินกบท่านช แถว ท่านไดศรางเรอนศรำงฅิกฃนหถายหถง มกำแพงแกวถอม บริเวณทิคนอย่เอง นอกกำแพงแกวศรางเรอน1หพวกแขกบริวา อย่แวดถอมท่งศามดาน เวนไม่ศรางแต่ดานริมนำ หน่บานทิศรำง ^\\ 1’ \\ V , ม่ ขนนอย่ใกถ้วดบิาแม ชาวกรุงศริอยุชยาเรยกบานนนว่าบานแข กะฏใหญ่ ท่านอากามหะหมดนนชอบพอรก'ใกร,กนมากกํบเจาพระ ยาโกษากิบด (เหถก) บฅรพระนมของศมเดกพระนารายน ใด ช่วยราชการในกรมท่า เจาพระยาโกษาขิบดไดกราบบงคมทถ เศนอความชอบ แถะขอใหทรงต่งท่านอากามหะหมดขนเบนขุน นาง รบราชการศนองพระเดชพระคุณในกรมท่า ศมเดจพระ นารายนจึงโปรดเกถาต่งท่านอากามหะหมดเบน พระยาศรนวรฅ เจาพระยานิภยราชา (ชน) มอายอยู่ไดจน ฟ่อ บจึงถิ อศญกรรม แค่พระยาศรนวรฅนแถะท่านชถิงแก่กรรมเมออายเท่ ใดไม่ปรากฏ

ชขิ๋ท๓ เมอเจาพระยาอภยราชา (ชน) ถงอล้ญกรรมน่น พระยา บาเรอภกดิผับตรมอายใด 4๐ บี (ล้มเดจพระนารายนใบ่รดเก1ลา เตบินบรรดาท่กดให์เบนเจาพระยาชำนาญภ้กด ทิล้มหนายก มหาเล้นาบดผายเหนอ ท่านผันไดว่าทจกรเรอยมาจนถงอล้ญกรร ท่านมบฅรล้องกน กนทหนิงชอใจ ทล้องชอจตร บดาไดถวาย (ๆวใหเบีนมหาคเตกท่งล้ยิงกน ท่านชร]ดาเจาพระยาบวรราชนายก (เฉกอะหมด) นนม บุตรกบพระยาล้รนวรตน (อากามหะหมด) ล้องกน ทหนิงเบีน ชายชอย ทิล้องเบนชายชอแกว บิดาถวายฅวใหเบีนมหาดเตกทง กู่ เมอท่านยมอายได ๒๒ บี แตะท่านแกวมอาย1ใค’ ๒๐ บี ล้มเด พระนารายนทรงตํงท่านยเบนพระอนรกษราชา ท่านแกวเบนหตว ล้รยล้ ท่านท่งล้องนเบนกนโปรดนก ราษฐรยำเยงเกรงบาระ เรยกท่านว่าเจาคุณใหญ่แตะเจาคุณนอย ทัง ๆ ทิท่านยง เจาคุณ ไนราชล้านํกแห่งกรงล้รอยุชยาแตะ0พบรกรงนนมกนไป ของพระเจาแม่นดนอย่หตายกน เช่น ฟอตกอน ชาวกรกซงมา กบเรอพ่อกาฝรงเล้ล้ ไดช่วยกดวิขเอาเรอกำบีนของหตวงออฤ

1ช(ฐะ จากอ่ใด้ แลวเชิยริบราซการ,ไทย เบนขุนนางไทยทิพระยา'วชา เขนท/ และเย้นผ้แนะนำโห่ข้มเดจพระนาราขนส่งทูตไปเจ พระราชไมครกบพระเจาหลุยข้ทิ *4. แห่งฝรงเกข้ พระยาว เยนทร นกํเมึนคนโปรดกนหนิง พระเพทราชาจางวางกรมชาง ชาวบานพลแขวงเมองข้พรร'เมบุร ซงชานชานาญ เนการชชาง และมผ็มอแกลวกลาโนการข้งกราม ได้โดยเข้คจพระราชดาเนน ในการข้กเชยงใหม่ และเบนทู้ทํข้มเดื่จพระนาราขนทรงมอมกวาม1 ลไ]ส่วนพระองก คอให้เย้นผ้ร่บชิคาเจาเชยงโหม'ชิงมก พระองค์ไปเตยงไ/ ครินเจาลาวน๎นกลอดนายมะเดอหิตำบลโพชิ ประทบชางคราวตามเข้ดจไป,พษกรุโลกแลว พระเพทราซากเลขง นายมะเดื่อนั้นมาจนเติบโค พระเพทราชานกอกคนหนิงชิงเย้น บุญบาระมโนกริงนั้น นายมะเคึอเมธเติบโกชนแลว พระเพทรา นำฅ่วขํ้นถวายโห่เย้นมหาดเลก ไดเบนหลวงข้รข้กดเมอก พลายข้อมกำล้งกกทํน หลวงข้รกํกดนกนํบว่าเบนกนโปรดปราน มาก ทำอะไรทำไคตามชอบใจ คอนปลายรชชกาลชุนนางทู้ใหญ่เก่าๆหมดลงไปทูก พระยาโทษาชิบคึ๋ (เห®ก) และเจาพระยาโกษาชิบด (ปาน) ชิงเบนบุตรพระนม ถงอข้ญกรรมแลวทงข้องกน พอเจาพระยา

ชำนาญภกด (ล้มบุญ) มาถึงอล้ญกรรมลงอกกนหนิง กถึง เวลาทิพวกชนหลงขน กรงนนไดโปรดเกลาเลอนพระยาวชาเอน1กร ( ฟอลคอน ) ขนเบนเกาพระยาวิชาเยนทร ว่าทิล้มหนายกอกร มหาฟนาบดผายเหนอ กนเบนอนมากเรยกกนว่ากกรฝรง แตะ โปรดเกลาไหเจาพระยาล้รล้งกรามว่าทิล้มหพระกลาโหม แค่ถ ม'ล้มหแลวิ กยงโปรดให\"พระเพทราชา กำกบการทัง ผายมหาดไทย และกลาโหม พระอนรกษราชา (ย) บุครพระยากรนวรคน (อากา มหะหมด) นํน ชอบพอรกไกร่กํนมากกบพระเพทราชาไดเก ยโดย เล้ดกพระราชดำเนินในราชการดวยกนกบพระเพทราชา คราวไป คเชยงใหม่ และไปในกองทพเกาพระยาโกษาขิบดดวยกน กราว ไปคเมองพะน่า ทะวาย ละวา มอญ พระอนรกษราชาเบนผ กลาหาญและมผมอเขมแขง 'ล้มเดกพระนารายนโปรดเกลาเลอน บรรดากกดใหเบนเกาพระยากรไล้ยหาญณรงกเบนผล้าเรกราชการ เมองคะนาวกรรกษาเมองหนาวิก หลวงกรยก (แกวิ) นอง เกาพระยาศร'ไล้ยหาญ ณรงกกได เลอนบรรดากกด เบนพร:ยากพา ^ 1 ราชมนคร เกากรมท่าขวา ไนกราวเดยวกนน พระยารามเดโช (ช) ไดโบนเจาพร:ยๅ

เ20๓) นกรค้รขงงมงาช แสะพระยายมราช (^ง) ไคเบนเ.จาพระยา นกรราช'ล้มา ท่านทง^องนเบนชามล*วงเดม โปรด[หอ'อก!บ่ รกษาพระราชอาณากกรค่างพระเนกรพงะกงรณ การเมองภายในเวลานนกำ,ลาเบนมง,ล้ม เหคุดวยห'ล'าง^ร^กด ซงรควแถวว่าคนเบ่นโอร'ล้,สบของ,สมเดจพงะนางาย1น ใพ 1ชบด!ร พระเพทราชดงทเฃาใจมาแคเดม เกดขดใจกนขนกมเกาพง *ยา วิชาเยนท/ แถะขอทิแกนใจมากกเงองคนใดกงาบบงดมหูอพอง ว่าเจาพระยาวชาเยนทง^กพระเณรออกมารบร'าชกาง แถว'ล้มเดก พระนารายนใมทรงเอาโอพ หถวงล้รฅํกดจงจดกางองโอพ่เ^ง ท่วิยวิขชกเจาพระยา,วิชาเยนทรพน'หกถงล้,องซ แถวกถงเรอหน จากถพบรใปพระนกรเล้รบิยุจยา เจาพระยาวชาเยนท,!เขาใ!’เผา ใ^บิงหอวง'ล้งคิกดอง ๆทิโถหิคเปอนปาก ในชนแรก1ล้มเดจพงะ นารายนกกรว แถะฌพงะงาชหฤอ/จะองโอพหอกง^กด แฅ เมอตามหาคิวไม่ใด' ความกงวกกถายอง ก/นเจาพระยาวชา เยนท/รบเราหนกเขาจะใหองโอพหอวงล้ง^กดโ',/ด กงม'ล้งวา จะโปรดให้มโขนโรงใหญ่ท่าขว่ญ่โห ซิงเจาพระยาวชาเยน ผพนฝรงแถะมกวามกิดกม่างผ่งง กงแอใม่เหนว่ากางใดหูโชน ใหญ่'จะท0'าให้หายเจบอายหงอเบนกาง'พง;ะงาชอา'นก1วาม,ยIค'คิชงงม

123๘ ไดอย่างไร ห'ลวง๙รล้กดิเบีนผ่ซิงทํงกลาหาญและนิ,ลาด รูฅวว่าท จิงไปเคิยวเขนเจาแม่วดดล้คผู้เฒ่า ซิงเบีนพระนมของล นารายน และเบนมารดาเจาพระไกษาชิบด (เหลก) และเจา พระยาไกษาขิบด (ปาน) ใหม่าขอพระราชทานอภยไทษใหแก่ คน'จน'ใด และ'ล้มเดจพระนารายนกพระราชทานบิภยโทษให ความไม,พอใจในขอทํพระเจาแม่นดนค่งฝรงพน'ล้มหนายก นนมมากขนทุกทในหมู่ขนนาง แมล้มเดจพระนารายนไปรดไหเจ พระยาวิชาเยนทรแล้ดงความล้ามารถไหเหนประจกษว่าเขาล้ามาร กว่าคน'ไทยทํงปวง เมอคราวชงบีนพระพิรณ กไม่ทำไหความไม่ พอใจน้นลดนอยลงได ถิงการภายนอกจะเรยบรอย 44 ปราศจ เก อรินทรราชไพรมาบ6ทา ฝนพาฅกฅองคามฤดกาล ช๎ญญาหาร ภกษาหารบริบูรณทวทกชนบท5’ แค่การภาย!นเบนมรล้มอผ่ คลอดเวลา พอดเมนกราวทิพระชาคาของล้มเดจพระนารายนคุะถงฆาฐ พระยาเล้วครกญชรบรมคเชนทรฉททํโนคมาลมลง พระเจาอ!]ห้ว ทรงไทมนล้จนเลยประชวร ไม่ล้ามารถทิจะทรงว่าราชการเองได ไปรดไหพระเพทราชาเบนผู้ล้าเรจราซการ หลวงล้รค่กดเหื่นเบีน

โอกาส ชำ'ใต้กำคงบิญญาแ0ะกำล่งทหารจากสมิงพะฅะบะด้วย จึงชวนพระเพทราชาบิดาเถยงเบืนกบฎ และพระเพทราชาก(ๆก ลงควย ไตล่อให์เจาพระยาวิชาเขนทรเชำมาเผา แถวใหกนซุ่มค เสยจนสนชวิฅ ยวใหสมเตจพระนารายนกรวจนสวรรคตไปเอง โดยวิธผลํกืพระบ็ยราหลวงเดิม (ผ้ซิงทรงเรยกว่า อายเตย) ตก จากกำแพงแกว แล่วจบฅํวไปฆ่า และล่อใหสมเดจพระเ ยาเขอ เจาพาอภยทส กรมพระราชวงบวรสถาน,พิมชมาเผา แถว สำเรจโทษเสย พระเพทราชาชนกรองราชสมบิต พ.ส. ๒๒๒&. และตงหลวง สรสกค (มะเดอ) พึนมหาอุปราชกรมพระราชวงบวร ในบิพุทขสกราช ๒๒๒'© สมเดจพระเพทราชาไค้โปรดเกลา ให้มทองคราเชิญพระบรมราชโองการไปยงท็าวพระยาหวเมอง บิ’กษใกและผายเหนอ ไหเขามาเผาทลละอองชลพระบาท กรังนํน มเจาเมองทิชํดืรบสงอยู่ ๓ เมองคอ เมองนกรสรขรรมราช เมอง นกรราชสิมา และเมองตะนาวสร เจาเมองท้งสามนมกวามเหน อย่างเคยวกนว่า พระเพทราชาพนแต่เชอขุนนางไม่ใช่เชอวง นาย และเบึนผู้ทรยสต่อเจาชิงราชสมบิต วิงไม,ยอมอ่อนน

๓๐ และติงแขงเมองอยู่ ศมเดจพ1 ะเพทราชากรวมาก พอเศร*จก ปราบกกฎชรรมเถยรแลว กไหกองทพไปปราบเมองนครราชต่มา ก่อนเพรา ะเบนเมองใกสํ กองทพแรกไปคเมองไม่ได คองเรยก กลบเอานายทํพนายกองมาเฆิยนและประหารชวิค กองทพทิศอง ไปไดเมอง แต่ค'วเจาพระขานครราชศิมา (ศง) หนไปได และ ไปอยนครศร'ธรรมราชกบเจาพระยานครศรชรรมราช (ชุ) ชิง เบนชาติแขกจามดวยก่นและ เบนขาหลวงเติม ของ^มเดจพระนา- รายนมาติวยกน ศมเดจพระเพทราชาโปรดให้กอง ทิพบกทพเรอไปคนครศร ชรรมราช เมนิพทขศกราช ๒๒๒๙ กองทิพกรง'ไปติงลอมนครศร ชรรมราชไว ติอศูกนอย่ชานาน จนในเมองขาดแคลนศะพยง อาหารลง เจาพระยานครศรชรรมราช (ช) ฅนิงหนออก1จาก เมอง โดยความช่วยเหลอของพระยาราชวงศรรคแม่ทิพเรอผาย กรุง ทินเบนเหฅใหพระยาราชวงศรรกผ้ชิงช่วยเพอน เห้พํนคาย นนคองคายแทน ต่วนเมองคะนาวศร ชิงแขงเมองเช่นเดยวกนนํนทางกรุง ศรอยชยามไดยกทพไปปราบอย่างเมองทงศอง เพราะเจาพระยา ศรไศยหาญณรงค (ย) ไปทำไมครเขาไวกบพะน่า และพะน่

๓© ค้งกองทพมาช่วยรกษา เจาพระยาค้รไค้ยหาญณรงกนํน ก่อน เม่นเจาพระยาได ท่านแค้งชิดาพระยาราซวงค้รรคแขกต่างว มาเมึนภรรยา มบุตรชายค้องกน กนทิหนิงซอ ค้ กนทิค้องชอ ค้น เมธท่านไดเมึนเจาพระยาออกไปอย่เมองตะนาวค้ร ท่าน แต่ลำพงทงกรอบกริวไว้ในกรุง แต่ค้มเคจพระเพทราชาไม่ทรงเอา โทษ ทรงถอว่ากรอบกริวไม่มกวามผิด เพราะไม่ได้ร่วมคดก เจาพระยาค้รใค้ยหาญณรงก ชซิที่ ๔ บุตรเจาพระยาชำนาญภกด (ค้มบุญ) ค้องคน คอท่าน ใจและท่านจิตรน'น ในแผ่นดินค้มเคจพระเพทราชา ท่านใจไม่ ท่าราชการ แต่ท่านจิตรน่องชายชอบพอรกใกร,กนมากกบมหา อุปราช (หลวงค้รค้กดิ) คงจะไค้ช่วยหลวงค้รค้กดในคราว กบฎ เพราะพอเปสิยนร่ชัป็กาลเปลิยนวงค้ หลวงค้รค้กดิไ มหาอปราช กโปรดติงท่านจิตรเมึนพระพรหมค้รินทร เจ ตำรวจหนา ในพระราชวงบวรทเคยว แต่พระพรหมค้รินทร (จิตร) ไม'มัวาค้นาทิจะไดเบน เหญ'กว่าน'น ทำราชการอยู่ไค้ไ

๓!® กรรม ถาใดอยู่มาจนแม่นดินขุนหลวงสิ่รสิ่กด ไม่ค*องสิ่งสิ่ย ใดเบนเจาพระยาเสิ่นาบดอกกนหนิง คลอดรชชกาลสิ่มเดิจพระเพทราชา ซิงสิ่ดส์นํลงเมือพทช ก่กราช ๒๒(1๐ คลอดรซชกาลขุนหลวงสิ่รสิ่กดิ อนเบ1นรซชกาล ทิโหดรายน่ากลว ซิงสิ่ด'ล้นลงเมอพทขศกราช ๒๒^ และคลอด รชชกาลขุนหลวงทายสิ่ระ ( ราชบครของขุนหลวงสิ่รสิ่กดิ ) ผู้ ชอบเสิ่วยปลาคะเพขน ซิงสิ่ดสิ่นลงเมอพุทขศกราช ๒๒ฟ่& นอก จากทกล่าวมาแลว พวกวง^วารเฉกอะหมดไม่ม [กรใดเบนเหญ, เบนโค เรามาได้ยินชอท่านพวกนจนกาลล่วงมาถงแม่นดินพระเจา อย่หวบรมไกสิ่ พระราชอนชาและมหาอปราชของขนหลวงทาย 8โ ม่ ม่ '1^ ไม่ สิ่ระนนเอง ผู้เบนพระบณ6ทรนอยในแม่นดินขุนหลวงสิ่รสิ่กดิ และ เมนผทได้ช่วยชวิคขุนหลวงทายสิ่ระ เมอขนหลวง'สิ่รสิ่กดิจะพ้น เสิ่ยดวยของาว เรองถนนขามบิงระหว่างก่ายหลวงและก่ายล ชาง ณบาขางกองทอง จงหวดนกรสิ่วรรก ท่านด้นก่อนทิจะ ไดเบ1นพระเจาแม่นดน (พ.สิ่. ๒๒ฟ่๖) ฅองท่าสิ่งกรามกลา กบเจาพึาอภยและเจาพึาปรเมสิ่ผู้เบนหลาน ปรากฎไนพงศาวดารว่า เมบิกระทำพิชปราบดาภิเสิ่ก สิ่มเดจพระมหาอปราซ กรมพระราชว่งบวรขนม่านพิภพถว่ล่ม^าช

๓๓ ล้มบฅ เนวิมานรคนมหาปรา/ล้าท ขำราชการทํงปวงถอนำกระทำ ล้คยล้าบาน ถวายบงกมคามบรมโบราณราชประเพณแจว ล้มเดจ พระเจากรุงหรอยุ-ธยาทรงพระกรุณาโปรดให้ฃาหจวงเดิมทํงหจ ทิมกวามชอบเบนเจาพระยา พระยา พระ หถวงเมอง ๆ]นหมน ม่ คาม^านานุบิเ*หกดิกวามชอบมากบแิ จะนอย 1แจะพระราช พนทะนาย ทานบำเหนจรางวล เงินคราเล้อผาเหจอจะนบคามจำดบกน ” [นจำนวนขนนางททรงคงขนนน มท่านใจ ซิงเบนบุครกน ใหญ่ของเจาพระยาชำนาญภกด (ล้มบุญ) ดวยกนหนิง ท่านผู้ นล้มเดจพระเจาอยู่หวบรม!กล้โปรด คํงใหเบนพระยาเพชรพิไชย จางวางกรมจอมพระราชวงหจวง และให้ว่ากรมอาล้าจามแจะ อา'ล้าญิป่นดวย ท่านส แจะ ท่าน'ล้น บุฅรล้องกนของเจาพระยาล้รไล้ยหาญ ณรงกเจาเมองคะนาว!ล้ร ซงล้มเดจพระเพทราชาไม่ทรงเอาโทษ เพราะไม่ไดกบกิดกบบิดานน พระเจาอยู่หวบรมโทหกโปรดพร ราชทานบรรดาห่กดให้ท่านล้ผู้พเบินพระยาอมเรนทร จางวางกรม อา'ล้าจาม ให้ท่านล้นผู้นองเบนหจวงหรยเล้โนกรมท่าขวา แจะ เมอพระยาหรนวรคน ( อากามหะหมด ) บิดาเจาพระยาล้รใล้ย หาญณรงกชรามอาย ๘& บ ถิงอนํจกรรมจง ไคทรงพระกรุณา

๓(5 โปรดเกตาเลอนบรรดา0กดหถวงลิรยลิ (ลิน) ขนเบ่นพระยาจุฬา ราชมนตรเจากรมท่าขวา ท่งพระยาอมเรนทร ('ลิ) และพระยาจุฬา ราซมนคร ('ลิน) ลิองคนพินอฺงนหาได้มบุตรชิดาลิบเชอลิา พระยาเพชรพไชย (ใจ) ไดท่านแฉ่ง ชิดาเจาพระยารฅนา ชิเบลิพิลิมุหพระกลาโหมมาพนภรรยา และ ได้ตงบานเรอนอยู วดลิามวหาร พระราชพงลิาวดารกรงลิรอยชยามกวามตอนหนงว่า 44 ณ เดบินแปดแรมลิบคำ พระเจาอยู่หวทรงพระประชวรหนก จนลิะอิก ลิามชิน ต่อกลางกนตลิบเอคจิงกลาย กรนเดอนลิบลิองขางขน เลิดจพระราชดำเนินขนไปลิมโภชพระพุทขนาทเบนกระบวนรบเลิดจ . พก ณ พระตำหนกท่าเจาลินก แลวทรงพระวอขนไปประท่บริบิน บ่อโลิก เพลาเยนเลิดจไปถงท่ายพิกล กรํนลิมโภชพระพุทชบาท ครบเจดวนแลว เลิดจพระราชดำเนินกลบยงกรงเทพพระนกรลิร อยุชยา ” ในการเลิดจพระราชดำเนินนมลิการพระพูทชบาทกรงนิน เหน จะเตรยมไปรนเริงกนเตมพิ ขาทูลละอองชรพระบาททกกนกงยิน ดพิพระเจาอยู่หวหายประชวรต่างกนกต่างอยากตามเลิดจ แต่พร ยาเพชรพิไชย ( ใจ ) ไม่มชบิอยู่ในจำนวนพิโปรดใหตามเลิดจใน

๓๕ กระบวน พระยาเพชรพิใซยพิงกราบบงคมทถพระกรณาขอพระ ราชทานฅามเ'ส์ดวดวย พระเวาอยู่หไามพระราชดำร^ว่า พระยา เพชรพิไชยเบนแขก ไม่ควรไปนฬัการพระพุทชบาท แค่ถาพ เพ^แขกมาเขารคไทย พิงวะไหฅามฬดว พระยาเพชรพิไชยกราบ บงคมทสว่า เฅมโวทวะเบนไทยฅามพระบรมราชประ'ล้งก พิงทรง พระกรุณาพระราชทานพระบรมราชาอนุญาฅให พระยาเพชรพิไชย ฅามเ^ดจพระราชดำเนิน ครนฟดวถิงพระพุทขบาทแลว พระย เพชรพิไชยกรบ^ล ปฏิญาณฅนเบนพุทช^า^นิกค่บิสิ่มเดวพระ ๙งฆราช หนาทนง^มเดจพระเวาแผ่นดิน นเบนคนเหตุใหวง0 .เฉกอะหมดละคำ'ส์นาเดิมมาถอพุทชศ'าข้นา เค้รวการ'ส์มโภชพระพุทชบาท^ดวกลบพระนครแลว ได้ ทรงพระกรุณาโปรดเกลาเลอนบรรดาคํกดิพระ ยาเพชร■พีไชย (ใจ) ขนเบนเจ็าพระยาเพชรพีไชย แตะโปรดเกตาไห้'ว่าราชการทืค นายกคาย เจาพระยาเพชรพีไชย (ใจ) น มบุตรควยท่านผ้หญิงแฉ่ ค้ามคน ทหนิงเบึนหญิงชอ แกว พีค้องเบืนซายชอ เชน พีค้าม เบนชายชืยิ เค้น แตะมบุตรควยภรรยานอยคนหนิงเบ็1นชายชอ หน

ข^* ท่านแกวชิดาเจำพระยาเพชรพไชย (ใจ) น้น ไดเจาพระ ยามหาเล้นาเบนล้าม ท่านเจาพระยาผนเดิมเบนพระยายมราช กรน เจาพระยารกนาชิเบล้บิดาท่านผ้ทญิงแฉ่งถงอล้ญกรรม แม่นดินโปรดเกถาใหพระยายมราชเบินเจาพระยามหาเล้นา พิล้ พระกถาโหม เพราะเหฅทบานของท่านยิยู่พิคถองแกถบราษฎรเถย เรยกท่านว่า เจาพระยากถาโหมกถองแกถบ นยว่าท่านเบนญา กบเจาพระยาเพชรพิไชย (ใจ) เหมอนกิน แฅ่เหนจะเบนญาติทา ล้ายอน ไม่ใช่ล้ายเฉกอะหมด ท่านมบุกรกิบท่านแกวกนหนิง หญิงชอ แจ่ม แถะมบุฅรชายกบภรรยานอยล้องกน กนหนิงชน ปถ อกกนหนิงชอ คม ท่านเชน บุกรทิล้องของเจาพระยาเพชรพิ1ไชย (ใจ) นํ ไดเบนพระยาวชกณรงก เจากรมเขนทองซายแถะว่ากรมอาล้า จามดวย ล้วนท่านเล้น บุกรพิล้ามของเจ่าพระยาเพชรพิไชย ไดไปทำราชการอยู่ทางพระราชวงบวร ล้มเดจพระเจาถกยาเชอ เจาพานราชิฌล้ร กรมฃนเล้นาพิท่กษมหาอปราช กรมพระราช วงบวรล้ถานมงกถ โปรด1ใหท่านเล้นเบนพระยาเล้น่หาภชร (จุๅง

๓ต) วางมหาดเลกในวงหนา พระมหาอุปราชพระองกน เบนราชโอรล้องกใหญ่ของ ล้มเดจพระเจาอยู่หวบรมโกคํ ท่านทรงทำอะไรแผลง ๆ มาแต่ก่อน เบนมหาอปราช ดงปรากฐในพระราซพงคำวดารว่า เมอกราว ล้มเดจพระเจาอยู่หวบรม เกคํทรงพระประชวร ล้มเดจพระเจา ห'ลานเชอ เจา1ทำนเรนทรกรมขนล้เรนทรพิทกษ เล้ดจมาประทบ อยู่วดโกกแล้งและเขามาเผ้าเยิยมประชวรเนอง ๆ ว่นหนิงเวลาก กรมขนเล้นาพิทกษ ใหพระองก่ชนและพระองกเทคํโอรล้ออกไปท วด ทลกรมชนล้เรนทรพทกษว่า มพระบรมราชองกการใหเชิญ เล้ดจเขาไปเผ้า กรมขนล้เรนทรพิทกษล้ากํญ่'ว่าเบนความ เล้ดจมา ขนหนาพระชํยพอถิงประถูทิกรมขุนเล้นาพิทกษแ กรมขุนเล้นาพิทกษกพนด๎วยพระแล้งดาบ ถูกจวรล้งฆาฐิขา ไม่เขาพระองก พนแลวกรมขุนเล้นาพิทกยกวิงหนเขาไปขางใ เกจรมา่ม,อขยน่ลห้ํเรวนททอรดพพิทร่กะ✓ยเนเ๘ลฅม้รดเจหเลนยเข่า'ฅไปรลท้ิถพรามะ1เวจ่าบาใิยเุ1่หห^ฅ'วเปIดรผะาชลว้ร งพรร)าะฐจว ขาด กรมขุนล้เรนทรพิท่กษถวายพระพรว่า กรมขนเล้นาพิทกย หยอก กรนกรมขนล้เรนทรพิทกยถวายพระพรลาออกมา กรม หลวงอภิยนชิฅซงเบนพระชนนของกรมขุนเล้น'าพิพกษเล้ดวฅ'าม'ไป

๓๘ ออนวอนว่า ถาพ่อมิช่วยเหนน*องจะดาย กรมขุนสุเรนทร™กษ ทลฅอบว่า สิงทิจะช่วยได้กแด่กาสาวพํสครอนเบนชงชยพระอรห ทถแถ*วกเสดจออกไปจากพระราชวํง กรมหลวงอภยนุชิด1ใดพระ สติ จิงเสดจเขาไปทรงพระวอซ่อนพระองอ กรมขุนเสนาพิทกย่ พาออกประคฉนวน ครงไปยงวดโคกแสง ใหทรงผนวชอยู่ดวย 1 1 1.11กรมขุนสุเรน\"ทรพิบิ,ทก/ ษ พระบิเ,จำบอ!]หิบิวมิพระรา.ชดารสสง'ให้กนห ศวแค่1ไม\"ได้ ไดแค่พระองกเทสพระองคชึ่น กใหประหารเสยด1วย ท่อนจนทร แค่นไเมา กรมหลวง อภยนชิดผู้ เบนพระชนนก ทรงพระวคก เบ่นห่วงกรมขุนเสนาพทกษมไดมเวลาคถาย ดวยเกรงพระราชบิ จะประหารชวิดพระโอรสเสย เมอกรมหลวงอภยนชิคประชวร -จงกราบทูลขอพระราชทานอภย'ไหกรมขนเสนาพ1ท่5ก/ ษ ทนกลง พระเจาอยู่หวมพระราชดำรสว่า ถาไม่กบฏแลวกไม่ฆ่า กรมหลวง อภขนชิดจิงสนพระวิฅก และสนพระชนมดวย(ๆวามสงบ ชวฅของกนเรานํน จะเบน [ครก!คาม และประพฤติติว อย่างไรกคาม เมอถิงเวลาจะคองขนแลวเบนใดขน และเมื่ เวถาจะดองถงแถวใครจะช่วยฉุดไวอย่างไรกนิดไม่ไหว 1 วิ6,^ .1 ‘ ขนเสนาพทกษ์ น ไมไซ่แค่ได้รไ]พระราชทานบิภย่โทษ

๓^ ถดจาก'วนกรมหลวงอภยนชิฅค้นพระชนมมาราวสิบ พระยาราช โกษา บานอยู่วดระฆง ใดกราบบงคมทลฃอใหกรมชนเย้นาพิทกษ เบ1นกรมพระราชวงบวร พระเจาอยู่ท่วมพระราชดำรค้ค้งใหเข้น บดประชุมกนปรึกษา และทิประชุมกเหนพองดวย จึงทรงพระ กรุๆณาโปท่1ารนดมเกหลาาอปเหรการชมน^ขไุมนเ, คเก้นรา,ไพดิโทเ่ผ,กาษแดหำนพรระงรตาำชบ1แิหดนา่1 งเพมรหาาะอปราช ประชวรพระโรคดำหรบบุรษ ก*ลายเบนคดทะราด เมอถิงกร'ไวทิ จะค้น'วาค้นา กรมหมนค้นทรเทพ (พระเจาลูกยาเชอพระองคเจา รถ) ทูลเกลาถวายเรองราวว่า กรมพระราชวงบวรค้ถานมงคล เค้ดจเๆเามาทำชักบเจาพาค้งวาลถิงในพระราชวงหลวงเนอง ๆ เจาอยู่ท่วโปรดใหชำระ กไดความเบนค้คย จึง [หลงพระ อาญากรมพระราชวงบวร โดย,ไหเฆิยนใหนาบพระบาทและพระ นลาฅ เจาพาดํงวาลนนกใหลงพระราชอาญาเฆยนยกหนิง ฬ ท บิย,ได้ ๓ ว0นกค้นพระซนม ค้วนกรมชุนเค้นาพิทกษนนถูกเร์]ยนเบ ยกๆ เฆยนได ๘ ครงรวม ๑๘๐ ท กค้นพระชนม เมึ๋อตำแหน่งมหาอปราชว่างลง กเกิดเบนบิญหาก เรึ๋องตํวบกกลผ้ควรเบนกรมพระราชวง ถาว่าโดยอาวโค้ ตำแหน นน่า'จ:,ใด’แก่กรมชุนบินริกษมนฅร (เจ0าพาเอกพค้น ราชบุฅรพระ

3( *. 0 พน'วท้านอย) แต่พระเจาอย่หํวบรมโกท้มพระราชดำรท้ว่า ก ขุนอนรกษกิงนฅรเบนผู้ปราท้จากความเพยร ถาใหทรงตำแหน่ง มหาอุปราชดำเรจราชการกงหน่ง จะเกิดความกิบฅกิบหายขน ท พระราซด0'าริว่า กรมขุนพรพินิฅผู้ประกอบควยพระถกษณะด ม ท้ฅิบญญาเฉลย'วฉถาด ๙มควรแก่ตำแหน่งดำค'ญน จิงทรงพระ กรุณาโปรดเกถา ตงกรมขุนพรพินิฅ เบนกรมพระราชวง บวรท้ถาน มงคถ พระราชบตรองคน เมอพระราชมารดาทรงพระครรภ พระ เจาอยู่หวทรงพระ'ท้บนนิมิตรว่า มฆเอาดอกมะเดอมากวาย เมอ ประ๙ฅิจิงพระราชทานพระนามว่า เจาพาอทมพรราชกมาร ราษฎร เรยกว่าเจาพาดอกมะเดอ พระมหาอปราชองคนไคทรงเถอนบรรดา0กดพระยาเท้น่หา ภชร (เท้น) ขนเบนพระยาจ่าแท้นยากร จางวางกรมมหาดไทย โนพระราชวงบวร พระยาจ่าแท้นยากร (เท้น) ไดํท่านพวงแกว ชิดาเจาพระ ชรรมาชิกรณ (ขุนทอง) เบนภรรยา มบุคร 4 คน กิหนงเบน หญิงซอ เบา กิท้องพ1นหญิงชอ แบน ทท้ามเบนหญิงชื้อ ทอ ทท้เบนชายชนิ บญมา แถะมบุตรกบท่าน บญท้ร ภรรยา ชื