✍️©️

0 าคหมายเหฅ เรื่องทระราไ/ไมตรีไนระหว่างกรงสยามกบกรงาน 327.593051 ทิมม์เบึนอนุตรฆ์ใมงานฆา1เมกิจส!V ชิ!32ส นางสุคไา ยงคตระกูล ณ ฌาปนสถานกองท*พบก ว*ดโสมน*,สวิหาร วนที ๒๗ พฤษภากม พุทธศ*กราช ๒๕®© ‘เ



เรื่องทระราช'ไมฅรีไนระหว่างกรงสยามกบกรุ'งาน ทินท์เบนอนุ!เรณ์ในงานพาปน?เจ?เท นางสุด์!า ยงคตระกูล ณ ฌาปนสถานกองทิพบก วิดโสมทิสวิหาร วนที่ ๒๗ พฤษภากม พุทธทิกราช ๒๕®®

จคหมายเหฅุเรึ๋องพระราชไมถรึในระหว่างกรุงสยามกบกรุงจึน พ้มพครงแรก ในงานพระราชทๅแเพลงศพ พระยา:โนฎานประดษฐ- พ.ศ. ใ®๔ง:๖ มนศรภ*,กด (คอซมบ ณ ระนอง) พ.ศ. ไ®๕®® พมพกร'ใทเจ็ด ในงานฌาปนกจศพ นางสุดใจ ยงค์ดระกูล (©000 เถม) เสาเหมู่ 1รุ?? ^)0[^)0^ใ1*1 6 ไ ไ} I 'คชหะพีย'!* 0\\&&^ #. *เ:ศ1ตุ701ต 017X6รุ่เ^ เ&#ตต์&&ตต & #355.

คานา ในงานฌาปนกิจศพ นางสุคใจ ขงค์ตระทูล ณ ฌาปนสถาน กองทพบก วคโสมนสวิหาร กำหนดงานวนที่ ๒๗ พฤษภาคม ๒๕®© พไแอกหิร'ญ บทมานนท์ ซึ่งเบื่นบุฅรเขย ไค้มาฅิคฅ่อกรมศิลปากร ขออนุญาฅจ*กพิมพ์หน',งสือจดหมายเหตุเรื่องพระราชไมตรีในระหว่าง กรุงสยามกบกรุงจีน เพื่อแจกเบนอนุสรณ์ในงานน้ กรมศิลปาก ยินดีอนุญาฅให้จ'คพิมพ์ไค้คามความประสงค์ จีนน จดหมายเหตุเรื่องพระราชไมตรีในระหว่างกรุงสยามก'บกรุง พระเจนจีนอำษร (สุดใจ ค*ณ*ทากาศ) เจ่าหน้าที่ในหอพระ สมุดวชิรญาณสำหรบพระนคร ไค้แปลจากหน*งสือจีน ๕ เรื่อง ออก เบ็นภาษาไทย โดยแปลเฉพาะตอนที่กล่าวถึงประเทศไทยเท่านน แลวเรียบเรียงขั้นทูลเกล่า ๆ ถวายพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล่า เจ่าอยู่หำ เมื่อ พ.ศ. ๒๔๕๒ และเจ่าพระขายมราชไค้พิมพ์ช่ว งานศพพระยาร'ษฎานุประดิษฐมหิศรภำดี (กอซิมบี๋ ณ ระนอง) เบน ภรื่งํ้แรก เมื่อ พ.ศ. ๒๔๕๖ กร1ง์นน์บเบี่นกรํ้งํ้ที่เจ็ด หน*งสือจีนซึ่งพระเจนจีนอำษรแปล ๕ เรื่อง มีชื่อด*'งท่อ'ไป น คือ ®. เรื่องหวงเฉียวนุ่นเหี่ยนทงเก่า ๒. เรื่องศิมเคยซกทงจี่ ๓. เรื่องยี่จ'บสี่ซอ คอนเหม็งซองวก๊กเลียดคำน

ข ๔. เรื่องกิมเฅั้ยซกทงเตยน ๕. เรื่องกึงฅํงทงจี่ สมเด็จ ๆ กรมพระยาคำรงราชานภาพ เมื่อทรงคำรงตำแหน่ง สภานายกหอพระสมุดวชิรญาณสำหริบพระนคร ทรงทำเชิงอรรถ อธิบายขอความเพื่มเติม ทรงฅรวจสอบศ'กราชและทรงเทียบริชกาล ของพระเจ*าแผ่นดินกร1งกรุงสุโขท'ยและกรุงศรีอยุธยา ที่จดหมายเหตุ จีนไค้กล่าวถึงว่าเบนพระองค์ใด หน'-งสือเรื่องนึ่ปรากฏว่ามีผ้นิยมก'น มาก ไค้ชออนุญาฅพิมพ์ขนหลายกรงหลายหน โคยขอพิมพ์เบื่นเรื่อง หนึ่งค่างหากบ่าง พิมพ์รวมในหน'งสือชุดประชุมพงศาวดาร ภาคที่ ๕ บ่าง เรีมต1งํ้แฅ่ พ.ศ. ๒๔๕๖ เบนดินมา ในการพิมพ์กรงที่ ๕ กรมศิลปากรไค้แก้ไขเชิงอรรถในหน้า ©๓ ข้อ (๒) ซึ่งแด่เดิมกล่าวว่า ก*งมกฅง ไม่ทราบว่ามาจากอะไร แด่ในบจจุบ*-นสอบไค้ความแล*-วว่า มาจากกำว่า กมรเฅง ซึ่งเบนกำนำหน้าพระนามของพระเจ*าแผ่นดิน กรุงสุโขท*ย และขอ (๓) ซึ่งเข*-าใจว่าพระเจนจีนอ'-กษรกงจะแปลฅก ไปบางประโยค เพราะไค้ให้ผ้ที่รู้ภาษาจีนดีตรวจสอบต่อมาอีก ๒—๓ ท่าน คงไค้กวามฅามที่ ไค้ทำเชิงอรรถไว้ในขอ (๓) หนา ๑๓ ฉะนน เมื่อไค้กวามตามที่กรมศิลปากรไค้ให้ตรวจสอบใหม่แล่-ว ก็เบ็่น อ*นทราบไค้โคยแน่ชิดว่า “เสยมก๊กออง’ คือพ่อขุนรามกำแหง ไม่ ไค้เสด็จไปเมืองจีนตามทีเขาใจกนมาแด่เดิม ส่วนเชิงอรรถที่มีกำว่ ''ต.อ.” อย่ขางทายน*\"น นายตรี อมาฅยกุล เมอกรงคำรงตำแหน่ง

ค หำหนากองวรรณคดีและประวํคศาสตร์ กรมศิลปากร ได้ทำเพ็มเดิม ขนจากเชิงอรรถเดิม กรมศิลปากรขออนุโมทนาในกุศลราศีทํกษิณานุปทาน ซื่ง เจ้าภาพได้บำเพ็ญอุทิศแต่ นางสุคใจ ยงก์ตระกุล ฅลอคจนให้พิมพ็ หนำสือน็แจกจ่ายเบี่นวิทยาทาน ขออำนาจกุศลทํ้งปวงนั้จงเบนบจจ้ย คลปนคาลให้ นางสุคใจ ยงค์ตระกุล ผู้วายชนม์ ประสบแต่อิฎฐคุณ มนุญผล ฅามควรแก่กฅิวิสำในสมปรายภพ ทุกประการ เทอญ. กรมศิลปากร ©๗ พฤษภาคม ๒๕©® *



นางส์ดใปี ยงคตระกล ชาตะ 6)0 ใ\"ากุมโ!ใกิ!! ๒๕๓๘ มรณะ ๑๘ กุมภาพ่นธ ๒๕๑๑



แม่จา ลูกโศกเศรำ เผากิ*ไถึง ท่วมพ้า ข0ง^ ฅรากร*ะ3ง ทกเวลา พระคุณแ1 ม กะนงมน กฅญถา ะ ลไ]พราก จากลูกแลว ลูกซาบซง กลายแม่มี ร01 าหา ชีวีอย่ แม้ชีพแม่ ข สองหแว่ว ใจลก ข น๐ากาพรู ข อยู่สวรรค์ ที่ผขกพ่น ลูกครวญคร01า ณ ชนไหน แม่โปรคร้ ไร้ทุกข์ สบสุขสํนฅึ้ ข ผลบุญเลิศ ประเสริ^นน วิญญาณแม่ อดมแด่ กณแม่เอย โปรดจงไค้ ขอกศล ส่งผลอน จากลก ๆ

เจาภาพขอกราบขอบพระคุณ ขอชคุณ ทานห กรุณามาให้เกียรติแก่ผุ้ทีล่วงล้บไปแลว ทากปีะกีสิง หนึงสิง'ไดขาดตกบกพร่อง ไม่เรียบรอย ขอไม่โป รด 0ภยดาย

สารบาญ ะ, เ\", -' ' •'- \"* • / -, - - หนา อธ^บายเบเข้องค้น ’V 1* พรรณนาว่าควยกรุงสยาม •๑' เสยมหลอก๊ก ๕ ๕ ฅ๋ากูสือมี ๙ ๕ ยีม ๑๔ ๖ เส^ยมหลอก0กม^ ขุนนาง ๙ ค๐1าแหนง ๘ ว่าตํวยทางพระราชไมตรี '๑ ๑ กร,งสมเด็จพระร่วงรามกำแหงครองนครสุโขท*ย '๑๒ เรื่องเสิยมก๊กเบนใมตรีก้บกรุง'จีน -๑๓ เสั้ยมก๊ก '๑๔ แม่นกินสมเด็จพระรามาธิบด็ อ่ทอง ๑๔ ( เสยมหลอสอก๊ก โ.V ะ'* ๑๔ แผ่นคินสมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ ๑*-' ๑ (ร? แผ่นดินสมเด็จพระราเมศวร ๒๑ แผ่นดินสมเด็จพระรามราชาธิราช ๒๓ แผ่น กินสมเด็จพระนกรอินทราธิราช ๒๓ แผ่นดินสมเด็จพระบรมไฅรโลกนาถ ๓๑ แผ่นดินสมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ ๓ ๓๔ แผ่นดินสมเด็จพระรามาธิบด็ที่ ๒ ๓๔ แผ่นดินสมเด็จพระมหาจกรพรรดิ ๓๖

1®) หนำ แผ่นคินสมเก็จพระนเรศวรมหาราช ณ๗ แผ่นดินสมเก็จพระเอกาทศรถ ๓๘ แผ่นดินสมเก็จพระเจ่าทรงธรรม ๓๙ แผ่นดินสมเก็จพระเจ่าปราสาททอง ๓๙ แผ่นดินสมเก็จพระนารายณ์มหาราช ๔๐ แผ่นดินสมเก็จพระเจ่าอยู่หำนำยสระ ๔๕ แผ่นดินสมเก็จพระเจ่าอยู่หำบรมโกศ ๔๗ รำกาลสมเก็จพระเจ่าอยู่หำ พระที่น'งสุริยาสนอมรินทร์ ๕® บญชีรายละเอียดเพื่มเติมของฅอบแทน ๕๒ แผ่นดินเขียนหลงบื่ที่ ® ๕๒ แผ่นดินเขียนหลงบี1ที่ ๑๔ ๕๒ แผ่นดินเขียนหลงบี!ที' ๑๘ แผ่นดินเขียนหลงบี!ที่ ๒๒ ๕๒ ครงในแผ่นดินกรุงธนบุรี ๕๓ ๕๔

อธบายเบอ!ต้น หน'งสือเรื่องทางพระราชไมตรีระหว่างกรุงจีนกบกรุงสยามนั้ พระ เจนจีนอกษร (สุดใจ ต'ณ'ทากาศ) เมื่อย*งเบนขุนเจนจีนอกษร พนกงาน หอสมุควชิรญาณ แปลถวายในพระบาทสมเด็จ ๆ พระจุลจอมเกลำ เจ่าอยู่ห'ว แปลจากหน*งสือจีน ๓ เรื่อง คือ หน*งสือกิมเตยซกทงจี เรื่อง® หน*ง์สือหวงเฉียวบุนเหี่ยนทงเกำเรื่อง® หน*งสือยี่จ็บสี่ซอตอน เหม็งซั้อง'วก๊กเลี่ยต่วนเรื่อง ๑ เบี่นจดหมายเหฅุกล่าวถึงทางพระราชไมตรี ที่กรุงสยามไค้ มีมาก'บกรุงจีนฅง็แต่กรงสมเด็จพระร่วง ตงราชธานีอยู่ท นกรสโขทไ) ตลอดเวลากรุงศรีอยุธยาเบี่นราชธานีลงมาจนกร8งกรุงธนบุรี หน*งืสือจีนท๎งํ้ ๓ เรื่องที่ไค้กล่าวมาแลว เบนหน*ง์สือหลวง'ซึ่งพระเจ่ากรุง'จีน ราชวงศ์ไค้เชง แผ่นดินเขียนหลง ให่กรรมการขำราชการตรวจจดหมายเหตุ ของเก่าในเมืองจีนมาเรียบเรียง (ตรงสมไ]เมื่อกร็ง์กรุงธนบุรี) ว่าลํว่ยเมือง ต่างประเทศที่เกยมีไมตรีมาก*บกรุงจีน หน*งสือเหล่านั้จีงมีเรื่องเมื ไค้อ่านตรวจคูเรื่องที่แปลน เห็นว่าจดหมายเหตุจีนมีหลํกฐานหลาย อย่าง กวรเบ็1นเรื่องประกอบพงศาวดารของเมืองไทยไดใรื่อง ๑ แต่ผ้อ่าน จำต่องอ่านฉ้'วย'ไม่ลืมความจริง ๓ ขอ ขอที่ ต คือ ต่องไม่ลืมว่าเมื่อจีนมือำนาจแผ่อาณาเขตออกมาถึงเมือง ต่างประเทศทางตะว*นฅก เช่นในกรงพระเจากรุงจีนวงศหงวนเบ็!นต่น อ*นพงศาวดารปรากฏว่า ไดเคยรบพุ่งชนะเมืองพม่า เมืองญวน กรงจีน

เ2ป็ ไม่เกยชนะและไม่เคยรบพุ่งกบกรุงสยาม เพราะเหตุที่ราชธานีทงสองผืายอยู ห่างไกลกนมาก เขตแกนก็ไม่ต่อกิกก*นยืดยาวเหมือนเช่น เมืองพม่าและ เมืองญวน เพราะฉะน*น การเกี่ยวช่องในระหว่างกรุงจีนกบกรุงสยามแก่ โบราณมา เกยมีแต่เบื่นมิตรไมตรีอย่างบิานพี่เมืองน์อง ไทยไม่ไก่เก เบี่นเมืองฃํ้นจีน ช่อที่ ๒ นน ก่องไม่ลืมว่าวิส่ยพระเช่าแผ่นกินจีนชอบยกย่องเก ยศของตนเองแต่ไร ‘รุ มา บรรดาเมืองต่างประเทศที่ไปมากำขายหร แก่งราชทูตไปเมืองจีน จีนจดหมายเหตุตีขลุมเอาว่าไปอ่อนน์อ์มยอมขนต่อ กรุงจีน ไม่เลือกหนาว่าประเทศไหน ‘รุ พระเช่าแผ่นกินต่างประเทศ ในยุโรปหรือเอเชีย จดหมายเหตุจีนไม่ขอมยกเกียรติยศให้ใกรเบื่น “ฮ่องเต้” ให้เพียงเบน “อ๋อง” ทุกประเทศ ต่างประเทศที่ไปมากำข หรือเกี่ยวของกบจีน เมื่อย*งไม่รู้หน*ง์สือและภาษาจีน ก็ไม่รู้เท่าจีน การ เบนกํงนีมาหลายรอยบี' จนที่สุคเมื่ออ*งก:]ษกบฝร*งเศสท่าสงครามชนะ ฝร'งเล่ากินว่า เมื่อจะเกินทิพเกำเมืองบั่กกี่ง จีนย*งทำธงเขียนตำหนิง นำหนำ ว่าฝรํง้จะเกำ'ไปกำนิบอ่อนนิอม ฝรํงเพี่งมารู้ตำว่าถูกจีนห เรื่องเหล่านี เมื่อฝร่งมาเรียนรู้หน์งสือและภาษาจีน จนกํองมีในขอ ส*ญญา'ให้'จีนขอมรบว่า พระเกำแผ่นกินต่างประเทศเบนฮ่องเต้เหมือน การเบี่นมากํงนี บรรดาจดหมายเหตุของจีนในชนเก่า ๆ จึงเรียกพระเจ่ แผ่นกินต่างประเทศว่าอ๋อง และเหมาเอาการที่ทูตไปเมืองจีนว่าไปยอมเบ เมืองขนที่งนน ไม่ว่าฝรํ่ง์ หรือแขก หรือไทย ข*อ๋ที่ ๓ เหตุที,เมืองไทยจะเบึนไมตรีก*บกรุงจีนนํ้น เกิดแต่กํวยเรื่อง ไปมากำขายถึงกํนทางทะเล เมืองไทยมืสินกำหลายอย่างซึ่งเบนข

๓ ในเมืองจีนแฅ่โบราณมา เหมือนคํบทุกร้นน และเมืองจีนกมสินคาหลาย อย่างที่ไทยท่องการเหมือนก*น การไปมาคำขายกบเมืองจีน ไทยไคผล ประโยชน์มาก แต่ประเพณีจีนในครื่งํ้นํน คำเมืองต่างประเทศไปค้ คองมีเครื่องราชบรรณาการไปถวายพระเร้ากรุงจีน จึงจะปล่อยให้คำขายไค้ โคยสะควก เพราะเหตุนึ่จีงมีประเพณีที่ถวายบรรณาการแก่พระเร้ากร ไม่แต่ประเทศไทยเรา ถึงประเทศอื่นก็อย่างเดียวก่น ผู้อ่านจะคํอ์งเข้าใจ ความจริงท,ง ๓ ฟ้อน จึงจะไม่ประหลาดใจและไม่เข่าใจผิด เมื่อเวลาอ่าน จดหมายเหฅุของจีน ซึ่งกล่าวเบนโวหารดุจว่ากรงสยามเบึนเมืองขนของ กรุงจีน การที่แต่งหน*งสือใช้โวหารเช่นนึ่น จะโทษแต่จีนก็ไม่ไค้ ถึงไทย เราก็เอาบ่าง ท่านผู้ใด'ไค้อ่านหน*ง์สือพงศาวดารเหนือ คงจะไก่พบในเรื่อง หน*ง่สือนึ่น ๒แห่ง แห่ง 9 ว่าเมื่อสมเด็จพระร่วงจะลบศกราช พระเร้ากรุงจี ไม่มาช่วย สมเด็จพระร่วงฟ้ค้เคือง ยกออกไปเมืองจีน พระเร้ากรุงจีน ต่องถวายราชธิดา และไค้พวกจีนบริวารเข่ามากราวน,น จึงไค้มาทำคํว์ย ชามส*ง์กโลกขํ้นเบ็1นป1ม อีกแห่ง ๑ เมื่อพระเร้าสายน์าผํ้งกรองเมืองอโ ก็'ว่า'ไค้ราชธิดาของพระเร้ากรุง'จีนชื่อนางสร*อยดอกหมากมาเบนพระมเหสี คำเทียบเรื่องที่ไทยเราแต่งไว้แต่ก่อนก็จะไม่พอกระไรกบที่จีนเขาแต่งน ความจริงบุกกลต่างชาคิก*น จะมืชาคิใดที่รกชอบกนยืคยาวมายื่ กว่า'ไทยคํบจีนนีไม่เห็นมี ดวยไม่เกยเบ็นศฅรุกน เกยแต่ไปมากาขายแลก ประโยชน์ต่อก*นมา'ใคํห่ลายร*อยบี่ ความรู้สึกท่ง์สองชาติจึงเบนอนหนึ่งอ* เดียวกน ตงแค่โบราณจนตราบเท่าทุกร้นนํ้ ซึ่งกวรจะหวงว่าจะเบนอย่า เดียวก*น์ค่อ'ไปในวนหนำ

(2. การไปมาค่าขายในระหว่างจีนกบไทยในกร1ง์กรุงเก่า ไม'ใช่แค่ เบี่นประโยชน์เฉพาะแค่แก่จีนและไทยเท่านน ฝรํ่งก็ค่องมาอาศ่ยืกำขาย จีนทางเมืองไทย กวามปรากฏในหน*งสือจดหมายเหตุของฝรง้ว่า เมื่อ ฝรํ่งรู้ทางเรือที่จะมาจากยุโรปถึงประเทศทางคะว'นออกไค้ พวกโปรฅุ เบืนผู้มาค่าขายก่อน พวก'โปรตุเกสเบ็1นกน'ใจรำยถือว่ามืบื!น'ไฟ ใช่เรือรบ เที่ยวปก่นสะคมขู่กรรโชกฅามเมืองที่ไปค่าขาย เบ็1นเหตุให้จีนเกลี กรนค่อมามีพวกฝรงวิก่นคา อ'งกๆษ ออกมาค่าขายทางประเทศน์ จะไป เมืองจีนไม่ไก่สะควก ก่องมาอาค่ยเมืองไทยเบี่นที่พ*กสินค่า ทำการค่าขาย ก'บเมืองจีนและเมืองญี่บุนอยู่นาน ฅ8ง์แฅ่แผ่นค้นสมเด็จพระเจำทรงธรรม ลงมาจนแผ่นค้นสมเด็จพระนารายณ์มหาราช การค่าขายไปมาในระหว่าง เมืองจีนกบเมืองไทยก็ยี่งเจริญขั้นโดยลำค*บสืบมาจนฅราบเท่าทุกว'นน์ ๆ

พรรณนาวาดวยกรุงสยาม หน'งืสือเรื่องกรุงสยามไค้เธ็!นพระราชไมฅรีก'บกรุงจีน ข'เ- พระพุทธเจ้า ขุนเจนจีนอำษร (สดใจ) แปลออกจากหน*งลือหวง เฉียวบุ๋นเหี่ยนทงเคำ เล่ม ๓๔ หนำ ๔0 หนำ ๔® หน*งสือหวงเฉียวบุนเหี่ยนทงเคำนึ่เบึนหน*งสีอหลวง ขุนนาง ๖๖ นายเบนเจ้าพน*กงาน เรียบเรียง'ในสม*ยราชวงศ์ไค้เชง เมื่อ แผ่นค้นเขียนหลง บี1ที่ ๔๒เฅงอีว (ตรงบี่ระกา จุลศ'กราช®®๓๙ บื่ พ.ศ. ๒๓๒0 ในคร1งกรุงธนบุรี) เ(เยมหลยก๊ก เสยมหลอก๊กอยู่ผ่ายทิศฅะว่นออกเมืองคํวงหลำ เฉียงหำนอน (เฉียงใฅ้) เมืองกเง์ทู้-จ้าย (ก'มพูชา) กรงโบราณมืสองก๊ก เสยม (สยาม คือสุโขทย) ก๊กหนึ่ง หลออก (ละโว้) ก๊กหนึ่ง อาณาเขต พ*นลั้เศฺษ (น*บคำวเทำแค่ 0 ถึง ๓๖0 กำวเท้าจึงเรียกว่าลํ้ ) ปลาย มืภูเขาล่อมฅลอด ในอาณาเขกแบ่งเบี่นกุน (เมือง) บุ้ย (อำเภอ) บุ้ย ขั้นอ้ (ขนเมือง) (อู้ขั้นค้ากูสือ) แปลว่าเจ้าพนำงานคล'งมณฑล คือ เมืองที่มืข็าหลวงกล่งกำก*บ คงจะหมายความเบึนเมืองที่กํ้งมณฑล ดำยแบบราชการวงศเชงมืข่าหลวงกล่งกำก*บแก่เมืองที่ฅงมณฑล) ต๋ๅคูสัอมื ลิ่ (๑) เสยมหลอ (จะหมายกวามว่ากรุงศรีอยุธยา) (๒) ก่อเล่าสั้ม่า (นครราชสีมา)

เ ๖ (๓) จกเช่าบน (๔) พี่สี่ลก (พิษณุโลก) (๕) สกก๊อกทำย (สุโขท*ย) (๖) โกวผินพั้ (กำแพงเพชร) (๗) กำวน*,าวสิ (กะนาวศรึ) (๘) ทำวพั้ (๙) ลกบั๊ ฮม ๑๔ (๑) ไซ้นะ (ช*ยนาท) (๒) บุ้เล่า (ณ) บั๊ไซ้ (พืช'ข) (๔) กงปน (เข่าใจว่าชุมพร) (๕) สุโซ่ง (เข่าใจว่าหล'งสวน) (๖) พีพี่ (พรึบพรึ คือ เพชรบุรึ) (๗) พืลั้ (น่าจะเบึนรากพรึ คือ ราชบุรึ) (๘) ไซ้เอย (ไชยา) (๙) โตเอยว (๑๐) ก*นบู้ลั้ (กาญจนบุรี) (๑®) สิหล,วงอ๊วด (ศรีสว'สด) (@๒) ไช้ย็อก (ไทรโยค) (๑๓) พนสิวน (นครสวรรค์) (๑๔) เจียมบนคอซ'ง

0^ กุ้ยมี ๗๒ พนแผ่นตีนข้างผ่ายทิศตะวํน่ฅกเฉียงปลายตีน หรือ เฉียงเหนือมีทินกราค ดำยเบึนอาณาเขตเสยมก๊ก อาณาเขฅหลออกก๊ก อยู่ผ่ายทิศฅะร่นออกเฉียงหำนอนหรือเฉียงใต้ หืน1.เผ่นตีนราบและ ชุ่มชน เมืองหลวงมีแปดประตู*'®'* กำแพงเมืองก่อดำยอิ1ฐ เลียบรอบ กำแพงเมืองประมาณสิบลเศษ ในเมืองมีคลองนาเล็ก เรือไปมาไต้ นอกเมืองข้างผ่ายทิศฅะวํนฅกเฉียงหำนอนหรือเฉียงใต้ ราษฎรอยู่ หนาแน่น ก๊กอ๋อง (พระเร่าแผ่นตีน) อยู่ในเมืองข้างผ่ายทิศฅะว่นฅก ที่อย สรำงเบ็นเมืองรอบกำแพงประมาณสามลเศษ เตย (พระที่น่ง้) เขียน ภาพลายทอง หล่งกาเตยมุงกระเบองทองเหลือง ซิค (ตำหนำและ เรือน) มุงกระเบองตะกำ เกย (ฐานบ*,ตร) เอากะกำหุ้มอิฐ ลกกรง เอาทองเหลืองหุ้มไม้ ก๊กอ๋องชุดเสงก๊มจึงใช้เกีย (พระเร่าแผ่นตีนเสด็จตำบลใคก็ทร ราชยาน) บางกรํ้ง์ก็ทรงข้างที่มีกบ สำ (พระกลดและร่ม) ที่กนทำคำย ผ่าแดง ก๊กอ๋องหมวยต่างเฅงเตย (พระเร่าแผ่นตีนเสด็จออกทองพระโรง ทุกเวลาเข้า) พวกขุนนางอยู่ที่หืนปูพรม นงพบเข่าตามลำดบแลำ ยกมือประนมขีนถึงศีรษะ ถวายคอกไม้สดกนละหลายช่อ มืกีจุก็เอา บุนจึอ (หนำลือ) อ่านขั้นถวายดำยเสียงอนคง คอยก๊กอ๋องวินิจฉำ แลำจึงกลบ (๑) แผนทเบองทพรรณนาในหนํงสอนเบนแผนทกรุงเก่า

๘ เสขนทลอก็กมึขุนนาง ๙ ตำแหนา (๑) อกอาอว้าง (ออกญา) (๒) อกบู้ลำ (ออกพระ) (๓) อกหม'ง (ออกเมือง) (ชิ;) อกควน (ออกขุน) (๕) อกมัน (ออกหมื่น) (๖) อกบ่น (๗) อกปง (ออกพน) (๘) อกลํง์ (ออกหลวง) (๙) อกคิว การฅํ้งแต่งขุนนางให้เลำพน'กงานไปเลือกเอาราษฎร?ทมหมู่ มอบให้ต่าคุลือ ๆ จึง'ให้ผู้ที่-จะเบ็1นขุนนางนำหน้งสือมาถวายอํ สอบไล่ฅามวิธีที่เกย และสอบไล่ข่อปกครองราษฎรล่วย แม้ผู้ที่มา สอบไล่คอบภูกล่อง อ๋องก็ฅํ้งให้เบ็!นขุนนางเข่าร'บราชการฅามตำแห ที่ฅอบไม'ถูกล่องก็ไม่ไค้เบนขุนนาง วิธีสอบ'ไล่น1นสามบี!กร1ง์หนึ แต่หน'งลือชาวเสั้ยมหลอก๊กเขียนไปทางข่าง ล่วยไม่ไค้เล่าเรียนห่างยี่ (หน‘งลือจีน) แต่ก๊กอ๋องน1นหลิวชิว?'1 (ไว้พระเกศายาว} อกเซก (เครื่องแต่ง พระองก็) มงกุฎทำล่ว์ยทองคำประล่บ่!]อเจียะ (เพชรนิลจีนคาที่เกิด ชากหิน) รปคล่ายตำวหมง (หมวกยอดแหลมสำหรบนายทหารใหญ่ใส่ เมื่อเวลาออกรบศึก) เสี่ยงอี (ภูษาเฉียง) ยาวสามเชียะ (นบน้ว ๑ ถึง ๑0 เรียกว่าเชียะ) ใช้แพรฅงาล่าลี เหียอี (ภูษาทรง) ทำล่วยล่ายห่า เอ๋ย, บ่วย (ฉลองพระบาท กุงพระบาท) ทำควยแพรฅั้งสีแคง

6 ขนนางและราษฎรไว้ผมยาวเกล้ามวยใข้บื่นบกและใช้ผ่าขาวพ่น ศีรษะ ขุนนางตำแหน่งที่ 0 ถึงที่ ๔ ใช้หมวกทองคำประค*,บ!เอเจียะ (พลอย) ตำแหน่งที่ ๕ ถึงที่ ๙ ใช้หมวกทำส่วยแพรฅงและทำควย กำมะหยี่ นุ่งห่มใช้ผ่าสองผืน รองเทำทำคำยหนำโก ผู้หญิงใส่กํวย {ร*คเกล้า) ค่อนไปขำงหล้ง เครื่องบกผมใช้เข็มเงินเข็มทอง หนำผ่ดแบง นึ่วมีอนนใส่แหวนร่คเกล้า และแหวนของคนจนทำคำยทองเหลือง ผ่าห่มทำควยด่ายห่าสียกคอก ผ่านุ่งก็ทำดำยพ่ายหำสี แค่เอาไหมท ยกคอก นุ่งผ่าสูงพ่นดินสองสามนํ้ว ใส่รองเท็าคีบทำคำยหนำ สีแดง ฤดูบี่เดอนในเสยมหลอก๊กไม่เที่ยง พี่นดินก็เบี่ยกแฉะ ชาวชน พ่องอยู่เรือนหอสูง (เรือน'โบราณที่มีรนบนชนล่าง ชํ้นบนเรืยก'ว่าหอ) หล้ง่กามุงคำยไม้หมากเอาหวายผูก ที่มุงคำยกระเบั้องก็มี เครื่องใช้ ไม่มีโฅ๊ะ,เล้าอและม่าน'ง ใช้แค่พรมก*บเสื่อหวายปูพั้น ประชาชนน*บถึอ เซกก่า (พุทธศาสนา) ผู้ชายบวชเบึนเจง (พระภิกษุ' ผู้หญิงบวช เบนหนี (นางชี) ไปอยู่ตามวค ผู้ที่มียศศ,กดและม'งมีนํ้นเการพพหุด (น*บถึอพระภิกษุที่สำเร็จ) มีเงินทองถึงร่อยก็ทำทานกึ่งหนึ่ง คำยไม่มี ความเสียดาย แม่ชาวชนถึงแก่ความคาย ก็เอานาปรอทกรอกปากแล้วจึงเอา ไปผั่ง ศพคนจนเอา'ไปที่ง'ไว้ที่ผ่งทะเล ในท*น!กก็มีกาหมู่หนึ่งมาจิกกิน บ*ดเดี๋ยวหนึ่งก็สญสิน'ไป ญาติพี่นองของผู้คายร่,องไห้เอากระดูกที ในทะเล เรืยกว่าเนึ่ยวจึ่ง (ผ่งศพกบนก) การซอขายใช้เบยแทนค1งจี๋ (กะแปะทองเหลือง) บี่ใคไม่ใช้เบยแล้วความไข้ก็เกิดชุกชุม

๑๐ ขุนนางและราษฎรที่มืเงิน จะใช้จ่ายแต่ลำพํงนนไม่ได้ ฅอ เอาเงินส่งไปเมืองหลวงให้เจ้าพน้ก์งานหลอมหล่อเบ็1นเมล็ด เอาตรา เหล็กฅีมือ่กษรอย่ขำงบนแล่วจีงใช้จ่ายได้ เงินรํอยตำลึงต่องเสียค ให้หลวงหกสลึง ล่าเงินที่ใช้จ่ายไม่มีย์กษรตราก็จ้บผู้เจ้าของเงิน ว่าทำเงินปลอม จ*บ'ได้กรงแรกต่ดนั้วมือขวา กร*งสองต่ดนีวมือซ ครงสาม'โทษถึงฅาย การใช้จ่ายเงินทองสุดแล่วแต่ผู้หญิง ต่วยผู้หญ มืสฅิบญญา ผู้ชายที่เบนสามีก็ต่องเชื่อพง ชาวชนเสียมหลอก๊กมีชื่อไม่มีแซ่ ล่าเบนขุนนางเรียกว่าอกม,ง (ม*งแปลว่าน*น หมายความว่าออกน*น) ผู้ที่ม‘งมีเรียกว่านายม*’ง ยากจน เรียกว่าล่ายม*ง ขนบธรรมเนียมของชาวชนน*นแข็งกระต่าง การรบศึก สงกรามชำนาญทางเรือ ไฅ๊เจี่ยง (นายทหารใหญ่) เอาเซ่งทิ (เครื่องรา พ*นกายสำหร*บบองล่นหอกดาบและจี่ (จี่แปลว่าสุกธนุ) เซ่งทิน กระดูกศีรษะผี ว่ายิงพนแทงไม่เบนย์นฅราย สีงของที่มีในประเทศ อำพนทองที่หอม ไม้หอมสีทอง ไม้หอม สีเงิน เนอไม้ ไม้ฝาง ไม้แก่นคำ งาชำง หอกระคาน กระวาน พริกไทย ไฅ๊บึงจึ่อ (ผลไม้) เฉียงหมุยโส่ว (น*1ลูก'ไม้กล่น) ไซเอี๋ยเซยม (แ มาจากเมืองพุทเกด) แพรลายทอง สึงฃองที่กล่าวนั้เคยเอามาถวาย เบี่นเครื่องบรรณาการ ทองคำและหินสีต่างๆที่มีในประเทศ ทองคำล่อน ทองคำทราย 'ปอเจีขะ (พลอยหินต่าง 'ๆ) ฅะล่วแข็ง สตว์สี่เท่า .สตว์สองเท่า ล่ฅว์มีเกล็ด ที่มี ในประเทศ แรด ซ้าง นกยง นกแล่วหาสี ลกจูกกู (เต่าหกเท่า)

©© ผลไม้และก้นไม้ที่มืในประเทศ ไม้ไผ่ใหญ่ ไม้ไม่สีสุก ไม้ไผ่ เลขง ผลทบทิม แฅง พก สีงของมีกสิ,นหอม กฤษณา ไม้หอม กานพลู หลอฮก (เครื่อง ยา) แค่หลอ!เกนนกลืนหอมกล่ายกฤษณา นามประเทศกงจะกงกาม ชื่อของส์งนํ (๑) วาดวยทางพระราช้ไมตร หน์งลือเรื่องเสยมก๊ก หลอฮกก๊ก เบนพระราช1ใมกรีกบกรุง จีน ขาพระพุทธเจา ขุนเจนจีนอกษร (สุกใจ) แปลออกจากหน์งลือ กิมเกยซกทงจี่เล่ม ๕ หนำ ๓๔ หนำ ๓๕ หนำ ๓๖ หนำ ๓๗ หนำ ๓๙ หน์งลือกิมเกย1ซกทงจี่นํเบนหน์งลือหลวง ควยขุนนาง ๖๖ นาย เบนเจาพนํกงานเรียงหนํงลือกิมเกยซกทงจี่ เมื่อแผ่นกินเขียน- หลงบี!ที่ ๓๒ เกงหาย (กรงกบบี1กุน จุลศ,กราช ๑๑๒๙ บ พ.ศ. ๒๓๑๐) ในราชวงศ์เชงนํค่อมาถึงแผ่นกินเขียนหลงบที่ ๕๐ อิคจี๋ (กรงกบ มะเสีง จลศกราช ๑๑๔๗ บ พ.ศ. ๒๓๒๘) ในรีชกาลทิ, ๑ กรงรีฅนโก- สินทร์) ขุนนางจีอโกวหงือซอชื่อกีก๊ก (เจากรมพระอาลกษณ์ผ่ายขวา) กํบขุนนางกายลยี่เกงชื่อเล็กเชียะหิม (ก๋าขลืยี่เกงเบนกรมขนอยู่ กระทรวงเมือง) ไค้1ชำระหน์งลือคมเกยซกทงจี่นอีกกรื่งหนึ่ง (๑) ตอนพรรณนาว่าดวยสยามประเทศน จีนเห็นจะ8เอาจดหมายเหตบรรดานจด!7 เร์องเมือง!ทยต*3แด่เก่าทสุดลงมาจนฑงเวลาทแค,'งหนืงสอน มาเก็บเนอกิวามรวบรวมลง ไนทอไแดยวฉํน ไม่ได้แก้ไขตํดทอนการทเปสยนแปลงในบานเมอง เช่นพรรณนาว่า ไทย ไว้ผมยาวเกลามวยเบ็นตน

๑!53 ครงสมเดปีนระร่วงรามคำแหงครองนครสุโขท,ย พระเจ้าหงวนสี่โจ๊ว?เองเฅ้ (ครํ้ง็น่นเบี่นมงโกล ไค้ราชสม ในกรุงจีน เบี่นปฏีมกษ'ฅริข์วงศ์หง'วน นามแผ่นค้นเรียกว่าจี'หงวน) แผ่นค้นจี่หงวนบี่ที่ ©๙ หยิมโหงวล*,กหง็วย (กรงก*บ ณ เดือนแปด บี่ มะเมีย จุลศกราช ๖๔๔ บี่ พ.ศ. ©๘๒๕) พระเจ้าหงวนสี่โจีวอองเฅ้รบ ส่งให้ขุนนางก๊วนกุนโหวชื่อหอจีอจี่เบี่นราชทูฅไปเกลั้ยกล่อมเสั้ยมก๊ก^ แผ่นค้นจี่หงวนบี1ที่ ๒๖ กั๊ที่วจ้บหง่ว์ย (กรงกบ ณ เดือน @๒ บี่ ฉลู จุลศ'กราช ๖๕® บี่ พ.ศ. ©๘๓๒) หลอฮกก๊กให้ราชทูฅนำเครื่อง บรรณาการมาถวาย (๒'* แผ่นค้นจี่หงวนบี่ที่ ๒๘ ซินเบ๊าจ้บหงํวย (กรงกบ ณ เดือน ©๒ บี่เถาะ จุลศ*กราช ๖๕๓ บื่ พ.ศ. ©๘๓๔) หลออกก๊กอํองให้ราชทูฅ นำราชสาส็นอ'กษรเขียนควยนาทอง ก*บเครื่องบรรณาการ คือทองกำ งาชำง นกกระเรียน นกแจ้ว่ห่าสี ขนนกกระเฅ็น นอระมาค อำพน ทองมาถวาย แม่นค้นจี่หงวนบึ๋ที่ ๓0 ก่ยจี๋สี่หง่วย (กรงก'บ ณ เดือนหก บี่ มะเส็ง จุลศ*กราช ๖๕๕ บี่ พ ศ. ©๘๓๖) พระเจ้าหงวนสี่โจีวอองเก้ (๑) เมอครํ้งราชวงศ์หงวนเบนใหญ่ในเม่องจน ยกกองท*'พมาปราบปราม ฅ ไล้ทั้ง เมองญวนและเมองพม่า ส่วนเมองใทข จนคงจะไล้ความว่า พระเจาขุนรามคำแหงเขม แข็งไนการศ์กสงคราม ทั้งภูม่ประเทศก็อยู่ห่าง จงแต่งทูคมนกลยกล่อมให้เบนไมดร (ไซ) ควรจะสํง์เกดว่า^ ครงพะะเจำรามคำแหงครองกรุงสุ'โขทํยทั้น เสยมก๊กก*บ หลอฮกก๊กย*ง์แยกก*นอยู่ ข,อนม่ความในจารกพ่อขุนรามคำแหงประกอบ ดวยในจารกทั้น ชอเม่องขนนครสุโขท*ยไม่ม่ชอเมองอโยธยา เมองละโว้และเมองอน ๆ ซงต่อไปทาง ดะว*นออก จนนครราชส่มา อาจจะย*งมผู้ปกครองเมองละโว้เบนอาณาจํกร ๑ ต่างหาก ซงเรยกในทนว่า “ หลอฮกก๊ก ” แต่เบนไมดรก*'บจนมาก่อนแลว

©๓ รบสงให้ราชทูตไปทำพระราชไมตรีด’'วยพระเจ’'ๅเสั้ยมก๊ก *'๔) แม่นดินจี่หงวนบี!ที่ ๓® กะโหงวชิคหง’'วย (ฅรงก’บ ณ วนเกียน เกา บี่มะเมึย จุลศกราช ๖๕๖ บี! พ.ศ. @๘๓๗) ในบื่น่นพระเจ้าหงวน สีโจีวอองเค้สวรรคต พระเจ้าหงวนเสงจงอองเค้ขนเสวยราชสมบฅ แฅ่ย'งไม่ไค้เปลี่ยนนามแม่นดิน เสั้ยมก๊กอํองก''งมกตงมาเผ้า*'''’) พระ เจ*'าหงวนเสงจงอองเฅ้ร''บส'งก''บเลั้ยมก๊กอ์องก*'งมกฅงว่า แม้ท่านคิดว่า เบนไมตรีก''นแล’'วกึควรให้ลูกชายหรือขุนนางมาเบนจำนำไว้บ’'าง (๓) แม่นดินไฅ๊เด็ก (นามแม่นดินของพระเจ้าหงวนเสงจงอองเค้) บี! ที่ ๔ แก'จอล*'กหง’'รข (ตรงก''บ ณ เดือนแปด บี'ชวด จุลศ''กราช ๖๖๒ (บี! พ.ศ. @๘๔๓) เสยมก๊กย์องมาเผ้า เ1องเลยมก๊กเบแไมตรกบกรุงจน เรื่องเสั้ยมก๊กเบนไมตรีก*'บกรุงจีน ข*'าพระพุทธเจ้า ขุนเจนจีน อ*'กษร (สุดใจ) แปลออกจากหน*'งสึอคิมเตยซกทงจี่เล่ม ๔0 หน’'า ๕๕ หน*ง์สึอคิมเตยซกทงจี่เบนหน''งสือหลวง ขุนนางวงศไค้เชง ๖๖ กน เบี!นเจ่าพน''กงานเรียบเรียง เมื่อแม่นดินเขียนหลงบี!ที่ ๓๒ เฅงหาย (ฅรงก*'บบี!กุน จุลศ''กราช @@๒๙ พ.ศ. ๒๓®๐) *'๔) (๑) ครงนทำให้เข้าใจว่า ทคจนมาครงแรกเบนแค่มาพงลาดเลา เพงมาทำไมคร กนในคราวน (๒) ทจนเรยกพระนามเสยมก๊กออง ว่า กำมกคง คงจะมาจากกมรเตง ศ่กราช น21นครงก'บแผ่นด้นพระเจ*,ใรามคาแหง ต.อ. (๓) เข*1ไจว่าเดมคงจะแปลผด เท่นาตรวจสอบใหม่ควรแปลว่าด่งน “ไนบนน พระเจาหงวนส่โจ๊วฮ่องเต้สวรรคต พระเจ*าหงวนเสงจงฮ่องเต้ขนเสวยราชสมบํฅ แค่ยง ไม่ ได้เปลยนนามแผ่นด้น ม่รํบสํ่งไห้เสยมก๊กอองก่งมกตงมาเผา หากมเหตุข,ดของจะ มาม่ได้ ไหส่งโอรส อนุชาและขุนนางผู้ใหญ่ไปเบ็นดํ,วประก่น ” ต.อ. (๔) กวามตอนนศ่กราชก็อยู่ในแผ่นด้นพระเจารามคำแหง เบนแค่ก่ดมาจาก หนํงส่อเรองอน

๑๔ เสยมก๊ก เมื่อกรงวงศ์หงวน (กร8งนํ้นมงโกลได้ราชสมบ'ตในกรุงจีน) ใน แผ่นดินพระเจ้าหงวนเสงจง?เองเฅ้ (พระเจ้าหงวนเสงวิงอองเฅ้ กษํฅริย์ที่ ๒ วงศ์หงวนชนกรองราชสมบํฅบี่อิคบ ครงก*บบมะแ จุลศ'กราช ๖๕๗ พ.ศ. @๘๓๘ ขนานนามแผ่นดินว่าเจงหงวน) เสํ้ขมก๊ก ให้ราชทูฅนำราชสาส์นอ้ก๊ษรเขียนคำยนํ้าทองมาถวาย ควยเสั้ย ก*บม่าลอี๋เอ้อก๊ก ^ ทำสงกรามโดยสาเหตุความอาฆาฅก*น เฉียวเถง (ร*ฐบาล) แต่งให้ราชทูตนำหน'งสีอตอบราชสาส์นไปถึงเสี่ยมก๊ก ว่า กล่าวประนีประนอมให้เลิกติงกรามก*นเสียท1งสองผ่าย ในแผ่นดินไฅ๊เด็ก (นามแผ่นดินที่เรียกเจงหงวนนํ้นํ้ยกเล บื่เบื่ย'ชิน ตรงก*บ์บี๋วอก จุลศ*กราช ๖๕๘ พ.ศ. @๘๓๙ นามแผ่นดินที่ เรียก’ใฅ๊เด็กนขนานนามขั้นเมื่อบี่เฅงอั๊ว ตรงกบบี่ระกา จุลศกราช ๖ พ.ศ. @๘๔๐ แผ่นดินไฅ๊เฅ็กมี ๑© บื่) เสี่ยมก๊กให้ราชทูตมาขอมำ พร เจ้าหงวนเสงจงอองเฅ้ประทานเสํ้อกิมหลูอี (เสี่อยศลายทอง) ให้ไป คร8งแผ่นดินสมเดปีพระรามาธิบดึ อู่ทอง อ้าพระพุทธเจ้า ขุนเจนจีนอ้กษร (สุดใจ) เลือกก*คแปล เรื่อง พระราชไมตรีในระหว่างกรุงสยาม กบกรุงจีนออกจากหน*งสือยี่จบลี่ ร้อตอนเหม็งซอง*วก๊กเลียดอ้วน (เรื่องนานาประเทศในร*ชกาลวงศ์ เหม็ง) เล่ม ๘๒๘ หนำ ๓๕ ถึงหนำ ๔๐ มีอ้อความอ้งนั้ (๑) ม่ไลอเออก๊ก น เขาไจว่ามลายู

เสิยมหลอฮกก๊ก แผ่นด้นหงบ๊บี่ที่ ๓ แกซด (ฅรงบี1จอ จุลศ*กราช ๗๓๒ พ.ศ. ๑๙©๓) พระเจำไถ่โจ๊วอองเด้ (จูหงวนเจียงได้ราชสมบํฅ เบื่นพระ เจำ'ไถ่โจ๊วอองเฅ้ ปฐมกษฅริย์วงศ์เหมืง กรองราชสมปกบี1 โบวซิน (ฅรงบี,วอก จุลศกราช ๗๓0 พ.ศ. ๑๙*)๑) ขนานนามแผ่นกินว่าหงบ๊ อยู่ในร,ชกาล ๓๑ บ วงศ์เหมึงคงกรงที่เมืองน่างกิง สมยน็เรียก-ว่า เมืองเกียงลงพ แขวงมณฑลเกียงซ) รบสงให้หลยจงจุ่นเบนราชทูฅ ถือหนไ]สือรไงส,ไไปชวนเสยมหลอซีกก๊กให้เบนไมกรี(๑) ครํ้งแผนอินสมเดจทระบรมราชาธิราชท ๑ แผ่นกินหงบูบที่ ๔ ชินหาย (กรงบกุน จุลศกราช ๗๓๓ พ.ศ. ๑๙๑๔) เสิยมหลอซีกก๊กออง เซียนเลียคเจียวบเองีข^๒) ให้ราชทูกเชิญ พระราชสาส์นและพาชำงกีบเก่าหกเท2’า และสี่งของในพนประเทศมา เจริญทางพระราชไมกรีพรอมกนกบหลุยจงจุ่น พระเจ็าไถ่โจ๊วซีองเค้ รบสงให้เจ็าพนํกงานเอาแพรม9วนประทานไปให้ออง กบประทานผำ มวน,ให้ราชทูกควย ในบนั้น เสยมหลอซีกก๊กอ๋องให้ราชทูฅกลบมาถวายชไ]มงกล ในการขนบื่ใหม่ พระเจาไถ่โจ๊วซีองเฅ้ รบสไ]ให้เจไพนกงานเอา พงศาวการเรื่องไค้ราชสมบก กบแพรม่วนผาม่วนประทานไปให้อ๋อง (๑) ตรงนควรสิงเกตว่า โนปลายแผ่นดนสมเด็จพระรามาธบด็อู่ทอง จนเรียก ประเทศสยามว่า เสยมหลอฮกก๊ก เทม่อนหนงว่าไดรวมเสียมก๊กขางเหนอกํบหลอฮก ก๊กข็างโต้เข็าเบนอ,นเด็ยวกนแลไ ตามทปรากฎไนหนํงสอพระราชพงศาวดารเพงรวมกํน ต่อโนแผ่นดนสมเด็จพระบรมราชาธิราชท ๑ บางทฅรงนผู้เขยนจดหมายเหตจนชํ้นหลง จะเรียกรวมกไ!เร็วไป ดูเสียงตรงก'บสมเด็จเจาพระยามากกว่าคํๅม่น (๒) คำ “เซยนเลยดเจยวบเองย,, หรีอจะใช้ยศอย่างนั้นโนสมํยนั้น ขอนรุไม่!ด

๑๖ แผ่นดินหงบู๊อีที่ ๕ หยิมจั๊ (ตรงอีชวต จุลศ'ก่ราช ๗๓๔ พ.ศ. @๙®๕) เสยมหลออกก๊กอ๋อง'1ห้ราชทูตพาหมี ชะนีเผือก กบสี่งขอ ในพนประเทศมาถวาย แผ่นดินหงบ๊อีที่ ๖ ก่ยที่ว (ตรงอีฉลู จุลศ'กราช ๙๓๕ พ.ศ. @๙©๖) ราชทูตเสยมหลอชกก๊กนำสงของมาถวาย ในอีนน นางเซียนเลียะซือลง ซึ่งเบนพระพี่นางของเสยมหลอ ชิกก๊กออง^ ให้ราชทูตเชิญพระราชสาสนซึ่งจารึกอ้ก์ษรในแผ่น กำ ก'บสีงของในพนประเทศมาถวายตงกง (พระมเหสี) ตงกงไม่รบ นางเซียนเลียะซือดึง ให้ราชทูตนำลีงของกล*บมาถวายอีก พระ เจ่า'ไถ่โจ๊วยองเฅ้ก็ไม่ทรงริบ เบืนแค่โปรตให้เลยงโต๊ะราชทูต กร1งนนเสยมหลออกก๊กอํองไม่มีปรีชาสามารถ ชาวประเทศก็ เชิญเซียนเลียะเไเาไ]เองียสือลี่ตอล่อหลก*',*,'* ลุงชองเสั้ยมหลออกก๊ก อองขั้นครองราชสมปติ แล้วร์คให้ราชทูตมาทูลข,อกวามเรื่องนั้ เอาสื่งของในพนประเทศมาถวาย เจ่าพน*กงานก็เลํ้ยงกราชทูต และ จ่ดสื่งของพระราชทานตอบแทนตามธรรมเนียม กํองที่ขั้นกรองราชสมบ'ติใหม่ ให้ราชทูตเอาสงของใน ประเทศมาถวาย และถวายชยมงกลในการขั้นอีใหม่ ก'บถวายแผนที (*) ที่เรยกว่า “นางเซยนเลยะซอลง” เซยนเล้ยะนั้นค:งกํบสมเด็จเบนแน่ แค่;อ ** ซอลง เหลอที่จะเดา ที่ว่าเบนพระพนางนั้นก็ตรงก่น แค่พ:ะราชพงศาวดา:ว่าเบนน่อง นาง คอพระราชมา:ดาของสมเด็จพ:ะ:าเมศว: (ใย) ตรงน่เรองก็ตรงก่บพระราชพงศาวดาร ทจนเรยกว่า “เซยนเลยะเ!)าไ)เอง สอลตอถ่อหลก” น ถ*าจะเดาตามเสยงที่เห็นใกล้ก็คอ สมเด็จเจาพระยาสุ:นทรา:,กบ แค่หมายความว่า สมเด็จพระบรมราชาท ๑ นั้นเบนแนค่รงน่ว่าเบนพระเจาลงครงคาม พระราชพงศาวดาร

เสยมหลอยิกก๊กคำย ราชทูตที่มาค่างก็มีสิ'งของถวาย พระเจำ'ใถ่โจึว ชิองเฅ้ไม่ทรงร’บต็งของของราชทูต แผ่นตินหงบ๊บี่ที่ ๗ กะอี๋น (ฅรงบื่ขาล จุลศ*กราช ๗๓๖ พ.ศ. ชิต'®๗) ราชทูตเสยมหลอยิกก๊กชื่อซาลื่ปะ นำถึงของมาถวายที'เมือง กวางคง และบอกก*บเจำพน’กงานว่า เรือบรรทุกเครื่องราชบรรณา การกราวนึ่มาถึงทะเลอชี ถูกลมคลื่นซ’คไปถึงทะเลหนำเมืองไอ้น่าง (ไหหลำ) เตชะบุญไต้เจำเมืองและขุนนางช่วย จึงไต้แต่ผ้าย, ไม้ฝาง, ไม้หอม ที่เหลือลมคลื่นซ*คไป มาถวาย เทศาภิบาลมณฑลกวางฅงฅอบราชทูตว่า พระเจำ’ไถ่โจ๊วชิองเฅ้ ไม่ทรงเชื่อว่าถึงของที่เอามานึ่เบนเครื่องราชบรรณาการ เพราะไม่มี พระราชสาส์นกำก*,บมา ซึ่งราชทูฅว่าเรือถูกลมคลื่นซ*ต แต่ถึงของย*'ง เหลืออยู่ ทรงเห็นว่ากงวะเบ็!นพวกพาณิชเสี่ยมหลอยิกก๊กปลอมมา มืร’บสํงไม่ให้ร’บเครื่องบรรณาการไว้ พระเจำไถ่โจ๊วยองเต้ รบสํง้ก่บซงจู (ขุนนางในที่ว่าการอป กบเจำพนกงานลปู (กระทรวงแบบธรรมเนียม) ว่า เมื่อครั้งโบราณ พวกจุโอว (เจำเมืองเอก) มาเผ้าเลียนจั๊อ (พระมหากษ*'ตราธิราช) นํ้น บื่หนึ่งนำถึงของมาถวายแต่เล็กฟ้อยครั้งหนึ่ง ถึงสามบื่จึงมืถึงข ถวายมาก ๆ เพราะเบนการประชุมใหญ่ ประเทศที่อยู่นอกเขตหำเมือง ทงํ้เนำนํ้น (หำเมืองทํ้งเก้านน คือ สิบแปคมณฑลเติมของประเทศ- จีน) สี่หนึ่ง (สี่หนึ่งนนสามสิบบึ่) จึงมาเผ้ากรั้ง์หนึ่ง และมืส ในประเทศมาถวายเพื่อให้เห็นว่าซื่อสตย์สุจริต แต่เกาหลีก๊กนนรู้แบบ

ด๘ ธรรมเนียมอยู่บ*างจึงอนญาฅให้สามบี่มาจินกำ^ กรงหนีง ป ทงหลายที่อยู่ไกลน1นคือเจียมเสีย (ประเทศจำปา) งำน่าง (ญวน) ซีเอียง (โปรตุเกส) ซอส (ประเทศซอลน”นอย่ใกล้เคียงโปรตุเกส เขาใจว่าสเปน) เอี่ยวอวา (ชวา) ปะหนี (บฅคานี) ซำพ้ดฉิ (ประเทศ ซามพั๋คฉิน1นเคยขนชวา) เสยมหลอปีก (สยาม) จินละ (คือละแวก สม'ยนี,จีนเรียกก่งทู้'จำย คือกไ)พชา) เกยมากวายของเสมอ ผายเราก*อง ใช้จ่ าขมาก ต8งํ๋แฅ่นีฅ่อไปจงหำมประเทศทํ้ง์หลายเหล่าน1นเสียว ก*องมาถวายของทุกใ!! เพราะเบนการลำบาก เจ่าพน่กงานจึงมีราช¬ ลาสนไปให้ประเทศทํ้งหลายทราบทํวก้น,'1 เมื่อมีราชสาสำไปหำมแลำ ประเทศทํ้ง์หลายก็ยำมาถวายของ เสมอ ใน!!น8นสี่จั๊อ (บุตรขุนนางผู้ใหญ่หรือบุฅรเจ่าประเทศราชซึ่ (๑) ประเพณจํนคํง หรอจมคํองน เมนการทเข*ไใจผิดก,นใน1คํอสำก*ญเรองทาง พระราชไมตรในระหว่างจํนกํบประเทศอน ไม่ใช่แต่ไทยเท่านํน จํนฅํ้งประเพณว่า ชาว ต่างประเทศที่ไปคำขายเม่องจนนํน ต่อม่เครองราชบรรณาการไปถวายพระเจากรงจน จงให้ไปมาคำขาย ต่างประเทศศองการประโยุชนในทางคำขาย จํงจํดเครองราชบรรณา การไปถวายพระเจากรุงจน ถงต่างประเทศท่มาคำขายเม้องไทย ก็ม่ราชบรรณาการ มาถวายเช่นนน แต่จนต่ขลมเอาว่า ประ1 เทศที่4ถวายเครอ^งราชบรรณาการนํ้นยอมขน เ^ม่ยอง^จา;น^ เครองราชบรรณาการเบ็นทำนองของส่วย เช่น ถวายคํนไม้ทองเงิน 'แต่ ประเพณทํ้ง ๒ อย่างผิดกนมาก ว่าโดยย่อ เครองราชบรรณาการจมก,องไม่จำกํด แต่ ของส่วยถวายก,บคํนไมทองเงินจำก,ด จะขาดไม่ไค้ (๒)1 จะเห็นไต้ในคูวามตอนน ว่าจุนจะตขลุมเอนมองต่างประเทศที่เบนไนดรให้ แลเหนว่าเบนป5ะเทศรา3ชขน^เม่องจํน ทว่าไม่ถวายของทกบนํ้น คอถงฤดูมรสมที่ เรอเม้องต่างประเทศไปคำขายเมองจํน ก็ส่งราชบรรณไกไรไปกวายพระเจ*ากรุงจํนบละ V. ■ษ์ . ^I V ครง ๑ เพอประโยชนแก่การคำขาย จํนเห็นไม่ตรงกบแบบส่งส่วย จํงแก้กำหนดให้ ถวาย ๓ บก/ง ๑ ม่ใช่เพราะความกรุณา ดํงจะแลเห็นผลไค้ในความต่อไปคำงหน8ๅว่ไ ประเทศเหล่านนก็ย,งถวายบละค/งเสมอ

6) ไค้รีบทายาทของบิคา จีนเรียกว่าสี่จอ) ของซูม่นบงอองชื่อเจียวหลก กวานอน(๑) ให้ราชทูตถือหนงสือมาถวายสองไถ่จั๊อ (พระราชโอรส) และมีสี่งของในพนประเทศมากวาย พระเจีาไถ่โจ๊วสองแค้รีบส่งให้ เจาพน*กงานนำราชทูตเข่าเผ้าฅงกง (พระมเหสี) แส่วก๊ ให้เสี่ยงทู ราชทูต กบประทานสี่งของคอบแทนให้ราชทูตนำกส่บไปให้สี่จั๊อ แผ่นคินหงบูบที่ ๘ อิคเบ๊า (ทรงบเถาะ จุลศํกราช ๗๓๗ พ.ศ. ๑๙๑๘) ราชทูตเสี่ยมหลอสกก๊กนำส็งของในพนประเทศมาถวาย และสี่ จั๊อ (บุตรซึ่งจะไค้รบสมบิต) ของมีนส่ายอ๋ององค์เก่า (องค์เก่า องค์ที่ออกจากราชการ) ชื่อเจี่ขวปะล่อกยก(๒) ให้ราชทูตนำราชสาส์น กบสิ,งของในพนประเทศมาถวาย เจาพน,กงานก็ตอบแทนสี่งของและ เสี่ยงทูราชทูตเหมือนกนกบราชทูตอ๋ององค์ที่!ก๊งอยู่ในราชสมบิต แม่นค้นหงบู๊บที่๑๐ เฅงจี๋(ตรงบมะเส็ง จุลศกราช๗๓๙พ.ศ.๑๙๒๐ ซูมนบิรีอ๋องให้สี่จั๊อชื่อเจี่ยวหลกกวานอินมาเผ้า(๓) พระเจาไถ่โจ๊ว (๑) ทจีนเรียกว่า ซูมํ่นบ่งอ๋อง คอพระเจ้าสุพรรณบรีเบนแน่ ทเรียกเจยวหลก ควานอีน นน ก็คอเจานครอินทร์ ตรงจ้บโนพระราชพงศาวดาร พระราชพงศาวดาร ว่า เจ้านครอินทร์เบนหลานเธอของสมเด็จพระบรมราชาธราชท ๑ ได็ความไนจดหมายเหตุ จนแจ่มแจงว่า สมเด็จพระบรมราชาธราชโหนองยาเธอพระองค์ ๑ ครองเมองสุพรรณบุรี ทเบนพระบดาของเจ*านครอินทร (๒) ทเรียกว่าเจยวปะลอกยก เดาได้แต่ว่าเจาพระอะไรต่อไปเดาไม่ถูกแต่หมาย ความว่า พระรามราชาทเบีนพระราชโอรสของพระราเมศวรนนเบนแน่ ควรจะส้ง์เกด เห็นได้อกอย่าง ๑ ว่า การถวายบรรณาการของพระเจ้ากรุงจีนนน ในประเทศอ,น ๑ เจ้านาย เมืองไหน ๆ จะไปถวายก็ได้ คอ พระองคไหนแต่งเรีอไปจ้าขายเมืองจีน ก็ฝากบรรณาการ ไปถวายพระเจ้ากรงจีน ไม่เบีนบรรณาการของรํฐบาลนั้นตรงทเด้ยว (๓) เจ้านครอินทร์นต่อมาได้ครองราชสมบํต ต่อแผ่นด้นสมเด็จพระรามราชไ เพราะฉะนน เบนพระเจ้าแผ่นด้นไทยองค์ท ๒ รองแต่พระเจ้ารามคำแหงทได้เสด็จไป เมืองจีน

|ช(ว ชองเต้ มีความยินตี ริบสํงให้อยงไวล่าง (ขุนนางในกระทรวงแบบ ธรรมเนียม) ซึ่ออองห'งร์งเบ็นเจำพน*กงานในลีปํ (กระทรวงแบบธรรม เนียม) ฅอบราชสาส์น กบตราไปให้อ๋องดวงหนึ่ง อกษรในดวงตรา มีว่า เสยมหลอก๊กอ๋องจืออี่น (ตราของเสยมหลอก๊กอ๋อง) และประทาน เกรองยศก'บค่าใช้จ่ายในระหว่างไปมาให้แก่สี่จั๊อเรี่ยวหลกกวานอิน ต8ง แด่นนฅ่อไป ก็เรียกชื่อประเทศตามธ*ก๊ษรในดวงตราว่าเสั้ยมหลอก๊ก และเคยมาถวายบรรณาการเจริญพระราชไมตรีเสมอ บื่ละกร8งก็มื สาม บื่สองครื่งก็มี กร1นพระเจำไถ่โจ๊วชองเฅ้จํดราชการบำนเมืองเรียบรอย แล*ว ต่อหลายบี1เสยมหลอก๊กจึงมาเจริญทางพระราชไมตรีกร8งหนึ่ง,'®'* แผ่นดินหงบ๊บื่ที่ ©๖ กุ่ยหาย (ตรงบี1กุน จุลศ*กราช ๗๔๕ พ.ศ.©๙๒๖) ราชทูตเสั้ยมหลอก๊กมาถวายของ พระเจำ'ไถ่โจ๊วชองเฅ้ ประทานแพรมวนกบเครื่องถ่วยชามให้ราชทูตเสั้ยมหลอก๊ก นำไปให้ ก๊กอ๋องเหมือนก*นก*บจินละก๊ก (ละแวก) แผ่นดินหงบุบที' ๒อ เฅงเบ๊า (ตรงบี!เถาะ จุลศ'กราช ๗๔๙ พ.ศ. @๙๓๐) ราชทูฅเสิยมหลอก๊กนำพริก!ทยหมื่นช'ง ไม้ฝางหมื่นช'ง (ช'ง หนึ่งนนหน้กสี,สิบบาท) มาถวาย พระเจำไถ่โจ๊วชองเฅ้รบส'งให้เจำพน งานเอาส็่งของตอบแทนให้เบนอ'นมาก ขณะน8นราษฎรเมืองอว'นเจียว ซอไม้กฤษณาก*บสี่งของด่าง ทู ของพวกราชทูต ผู้ร*กษาเมืองหาว่าผู สี่งของไว้นน คบคิดกนก'บพวกด่างประเทศ ก็เอาฅํว้ผู้ซอสี่งของมาขํง (®) ควรสังเกตความตรงนบร:ณ■เการเมุองจีนไม่ได้ส่งเบนกำหนดเสมอ ท!น ว่านาน ๆ จีงไปเจรญทางพระราชไมดรครง ด ทจรงแปลว่า ในตอนน*นการค่าเขายค่'ท เมลงจีนซาไป

๒)๑ ไว้จะลงโทษประจานมิให้ผู้ใคเอาเยี่ยงอย่าง กรนพระเจ่าไถ่โจ๊วยีองเฅ้ ทรงทราบ กรบสงแก่เจาพน้กงาน'ว่าราชทูกเสยมหลอก๊กมาเจริญทาง พระราชไมฅรี กองเดินผ่านมาทางเมืองอวนเจียว พวกราษฎรเห็นมี สีงของมาขายก็'ซอ'ไว้ มิใช่ว่าจะกบกิกกไเกบพวกค่างประเทศ ให้ ปล่อยราษ&รเหล่านนเสีย ดรํ้งแผ่นดินสมเด์ปึพระราเมฟิวร แม่นดินหงบู๊บที่ ๒๑โบวสิน (กรงบมะโรง จุลศ้กราช ๗๕๐ พ.ศ. ๑๙๓๑) ราชทูฅเสยมหลอก๊กนำชำงสามสิบช่าง กบกนเลยงช่างหกสิบ กนมาถวาย แผ่นดินหงบู๊บที่ ๒๒ กั๊จี๋ (กรงบมะเส็ง จุลศ,กราช ๗๕๑ พ.ศ.๑๙๓๒) สี่จั๊อเจียวหลกกวานอิน ให้ราชทูกนำสี่งของในพืนประเทศมาถวาย แผ่นดินหงบู๊บที่๒๓แกโหงว (กรงบมะเมีย จุลศกราช ๗๕๒ พ.ศ. ๑๙๓๓) ราชทูฅเส็ยมหลอก๊กนำพริกไทย ไม้ฝาง ไม้หอม รวมนาหนํก แสนเจีคหมื่นชง (ชงหนึ่งน'1แหนก๊สี่สิบบาท) มาถวาย แผ่นดินหงบู๊บที่ ๒๙ ซินบ (กรงบมะแม จุลศกราช ๗๕๓ พ.ศ. ๑๙๔๓) ราชทูกเส็ยมหลอก๊กมาเจริญทางพระราชไมกรี ในบี่นํ้นชาว เจียมเสียก๊ก (ประเทศจามปา อยู่กอนปากแม่นาโขง) แย่งชิงราชสมบ0ก ซึ่งกนและกน พระเจาไถ่โจ๊วยีองเก้รบส0งไม่ให้เจ่าพน์กงานรบเกรื่อง บรรณาการนานาประเทศ แผ่นดินหงบ๊บที่ ๒๘ อิกหาย (กรงบกุน จุลศกิราช ๗๕๗ พ.ศ. ๑๙๓๘) สี่จั๊อเจียวหลกกวานอิน ให้ราชทูกนำราชสาส์นกบสีงของในพน ประเทศมาถวาย ในราชสาส์นมีกวาม'ว่า พระบคาสนพระชนม์ พระเจ่า

1®ฃ 1๑3 ไถ่โซิวสองเฅ้ รบสงให้จงกวาง (ขุนนางใVเกรมข่นที) ชื่อจ๋าวฅะ นำราช สาสนก*บเกรี่องส่งเวยไปกำน*บศพ และยกย่องสี่จั๊อเรี่ยวหลกกวานอิน เบ็่นอํอง กบพระราชทานส็งของไปให้เบ็!นอนมาก ในราชสาส์นมีความว่า ฅํ้งแค่เรา (พระเจ้าไถ่โซิวฮองเฅ้) กรอง ราชสมบ*ทีมาน ไค้แต่งให้ราชทูฅออกไปนานาประเทศ คามแบบธรรม- เนียมวงศ์จิว (พระเจ้าบ๊อิองเบี่นปฐมกษฅริยวงศ์ซิว กรองราชสมบ้ทีบี กี่เบ๊า ฅรงบี!เถาะก่อนพุทธกาล๕๙®บอยู่'ในร*ช์กาล๙บี1 วงศ์ซิวค1ง์กรุ ที'เมืองลกเอยง สม*ย่นั้เรียกเมือง'ใช่น่างพู ซึ่งต1งเบ็'นทีว่าการมณ น่าง วงศ์ซิวลำคบ ๓๘ กษ*ฅริย์จำนวนบี! ในรชกาล ๘๗๔ บี,) ด้วยวงศ์ซิว ให้ราชทูตไปนานาประเทศทวท1งสี่ทิศ ราชทูฅวงศ์ซิวไค้ไปถึงสามสิบ หกประเทศ ภาษาพูดพ่องก\"นสามสิบเอ็ดประเทศ แต่แบบธรรมเนียม น1นฅ่างก*น สมยโนนจึงมืประเทศใหญ่สิบแปดประเทศ ประเทศน์อิยสี่ สิบเก้าประเทศมาขั้นวงศ์ซิว เบนแบบธรรมเนียมเนื่องมาถึงบจจ กร1งํ้นี เสั้ยมหลอก๊กก*บประเทศเราก็ไม่ใกล้ก้น กราวนีราชทฅ ของท่านไปถึงเราจึงทราบว่าเซยอํอง (อํององศ์ทีล่วงล'บ) ของท่านสั้ พระชนมื ขอให้!]องปกครองประเทศฅามประเพณีของเซยธ์องโดย ความยุฅิธรรม ขุนนางและราษฎรก็กงจะชื่นชมยินดี บ''ดน เราจ้ดให้ขุนนางนำหน*งลือยกย่องมาให้ท่านำ) ขอให้ออง (๑) อิององค์ทล่วงล้บไปนน คอพระเล้านครสุพรรณบุรทเบนพ:*;บด-เข0งเล้-เ นครอินทร์ ๆ ได้ครองเมองสุพรรณบุรต่อพระบดา ก็สมด,วยพระราชพงอาวดาร แล้วจงได้ เล้ใมาเสวยราชย้ไนกรุงครอยุ,ธยา ต่อแม่นด้นสมเด็จพระบรมราชาธราช

เ33๓ ปกกรองประเทศอย่าให้ผิดแบบธรรมเนียม และอย่าไค้เพลิดเพลินใน กามคุณ แสวงหากวามสำราญ ประเพณีของเซยอ๋องจึงจะเจริญ ขอ ท่านไค้ประพฤติฅามคำของเรานเถิด ครจแผ่นดินสื34เดงหระรามราชาธิราช แผ่นดินหงบู๊บื่ที่ ๓อ เฅงที่ว (ฅรงบี1ฉลู จุลศักราช ๗๕๙ พ.ศ. @๙๔๐) ราชทูฅเสิยมหลอก๊กมาเจริญทางพระราชไมฅรี แผ่นดินหงบ๊บี่ที่ ๓® โบวอี๋น (ตรง!!ขาล จุลศักราช ๗จ๐ พ.ศ. ©๙๔®) ใน!!น8นพระเจ้าไถ่โจ๊วอองเค้สวรรคต พระเจ้ากยหุย?เองเฅ้ ครองราชสมบ'ติลำด'บกษตริย์ทื่ ๒ วงศ์เหมึง ต่อขน!)ใหม่จึงขนานนาม แผ่นดินว่าเกียนปน) ราชทูตเสิยมหลอก๊กมาเจริญทางพระราชไมตรี แผ่นดินเกียนปุน!!ที่ ๔ หยิมโหง็ว (ฅรง!)มะเมีย จุลศักราช ๗๖๔ พ.ศ. ©๙๔๕ ในบน1นเอียนอ๋องราชบุฅรที่ ๔ ของพระเจาไถ่โจ๊วอองเฅ้ แย่งเอาราชสมปติของกษ*ดริย์ที่ ๒ วงศ์เหมึงไค้ เอียนอ๋องก็ขนกรอง ราชสมปติเบ็่นพระเจ้ใเสงโจ๊วอองเค้ ลำด'บกษ*ตริย์ที่ ๓ วงศ์เหมึง ขนานนามแผ่นดินว่าอย่งล่ก ยำย'ไปฅ็ง์ราชธานีที่เมืองบกก็ง) กร1น พระเจ้าเสงโจ๊วอองเค้กรองราชสมบ*ฅแล็ว ก็ร*บสํงแก่ขุนนางกนหนึ่ง ให้เบนราชทูตเชิญพระราชสาสนไป1.สิยมหลอก๊ก สางํ๋แผ่นดินสมเดสหระนสรอินนราธิราช แผ่นดินอย็งล*ก บี!ที่ 9 คุยบ (ตรง!!มะแม จุลศักราช ๗๖๕ พ.ศ. ©๙๔๖) ราชทูตเสิยมหลอก๊กมาเจริญทางพระราชไมตริ พระเจ้า

1©๔ เสง'โจ๊วป็องเฅ้รืบส่งให้เจำพน*กงานเอาตราซึ่งทำด้วยเงินชุบทองก คราทำเบี่นรูปอู^ควงหนึ่ง ประทานให้ราชทูฅนำไปให้ก๊กอ๋อ หลกกวานอินคอล่อทีลำ*'®) ล'กหงำย (ฅรงกบเดือน ๘) พระเจ้าเสงโจ๊วฮองเฅ้ ทรงเพื่ม พระเกียรติยศพระเจ่า'ใถ่โจ๊วฮองเฅ้เบ็1นพระเจำ'ใถ่โจ๊วเสงเกาอองเ ขุนนางคนหนึ่งเบนราชทูฅเชิญพระราชสาส,นไปถวายเสั้ยมหลอก๊กอ๋อง โ!]ยหงำย (ครงกบเดือน @๐) พระเจ่าเสงโจ๊วปีองเฅ้ รบส่งให้ เกะซือจง ชื่ออองเจะ, อินเย่น ชื่อเสงหว เอาแพรมำนก'บสี่งของ ค่างๆไปถวายเสํ้ยมหลอก๊กอ๋อง (เกะซึอจง, ปินเย่น, สองตำแหน่งนึ่ ดือตำแหน่งขุนนางในกระทรวงขนบธรรมเนียม) เก่าหงำย (ตรงกบเดือน ๑๑) พระเจ่าเสงโจ๊ว!เองเค้ รบส่งให้ จงกวาง (ขุนนางในกรมข'นที) ชื่อลีฮิน เชิญพระราชสาสนก*บสงของ ค่าง \"] ไปถวายเสยมหลอก๊กอ๋อง ทํ้งมืสิ'งของไปประทานให้ขุนนาง ผายพลเรือนและผายทหารดำย แผ่นดินอยํงืลกบี่ที่๒ กะชิน (ฅรงบวอก จุลศกราช๗๖๖ พ.ศ. @๙๔๗) เรือเสิยมหลอก๊กถูกลมซ'คไปถึงทะเลหนำเมืองฝกเกี๋ยน เจ่า พน*กงานไต่สวนไค้กวามว่า เรือเสยมหลอก๊กจะไปหลวขิวก๊ก (หลิวขิว ก๊กนึ่นอย่ใกล้เดืยงญี่บุ๊น สม*ยนึ่ญี่บุนปกครอง) เจ่าพน'ก๊งานก็ สินกำมีหนำสือบอกมาถึงเมืองหลวง (๑) อ๋ององค์น ค์อเจานครอินทร์ ตรงกบพระราชพงศาวดาร เมอเสวยราชย์แล*,ว จงเร์ยกว่าเจืานครอินทราธราช คงจะเร์ยกตามพระราชสาสนทม ไป แต่โนพระราช พงศาวดารเร์ยกสมเด็จพระอินทราชาบาง สมเด็จพระนครอินทราชาบำง

ไ®!)๕' กรนพระเจาเสงโจึว!เองเก้ทรงทราบ จึงรบล่งว่าเสยมหลอก๊ก กบหลิวขิวก๊กเบนไมกรีกนก็เบีนการทีแล่ว นี่เบนกราวเคราะห์ เรือ จึงถูกลมซ่คเขำมาในอาณาเขก กวรมีกวามสงสารจึงจะถูก ไม่กวรเก็บ ภาษีสนกำเอามาเบนประโยชน์ ผู้ร้ก๊ษาเมืองกํอง'ช่วยเหลือเก็อหนุน ซ่อมแซมเรือและจํกเสบียงอาหารให้ กอยมีลมทีแล่ว ให้ปล่อยเรือ เสียมหลอก๊กไปหลิวขิวก๊ก ในไ!!นน เสยมหลอก๊กอ๋องไค้ริ'บฅราก'บสีงของต่าง \"I ที่พระเจา เสงโจ๊ว?เองเฅ้ส่งไปถวายแฟ้ว ก็ให้ราชทูตมาถวายคำน*บขอบคุณ และ มีต็งของในพ้นประเทศมาถวาย พระเล่าเสงโจ๊วชองเฅ้ ริบส่งให้เล่า พน''กงานเอาสื่งของตอบแทนให้เบนอ''นมาก และประทานหน*'งสือ ประว้ฅสตรีสุจริต'ให้ริ'อยเล่ม ราชทูตทูลขอกฎหมาย เพื่อเอาไปเบน แบบอย่างไว้สำหริบประเทศ พระเล่าเสงโจ๊ว?!องเฅ้ก็ทรงประทานให้ เมึ๋อครํ้งก่อนนํ้น ราชทูตเรียมเสียก๊ก (ประเทศเจียมเสียก๊กนน ใกล้ก*นก*บไหหลำ) มาเจริญทางไมตรีกล*'บไป เรือถูกลมซ*'คไปถึงตำบล พํ่งชิน ชาวเสยมหลอก๊กข์บราชทูตไว้ไม่ปล่อยให้กล''บไป เรียมเสียก๊ก อ๋องซม่นตะล่ากบมนฟ้าเกีย (ซม’นฅะฟ้า ม'นฟ้าเกีย ท1งสองน เบ็น พระเล่าแผ่นดินเรียมเสียก๊ก) มีราชสาส์นมาพ้องว่าชาวเสั้ยมหลอก๊ก ถือว่ามีอำนาจ จึงให้พลทหารเที่ยวสก*ค้ฅีเรือ แย่งชิงเอาหน*'งสีอยกย่อง (๑) เห็นได้ในหนํงสอเรองน ว่าสมเด็จพระนครอินทราธราชสนิทสนมก้บซนย* กว่าพระเจาแผ่นดนสอามพระองคอน

เฐป็๖ กบควงฅราที่เทียนเฉียว (เมืองสวรรค์ หมายกวามว่าประเทศวี ประทานให้ไป พระเจาเสงโจ๊วอองเฅ้ มืพระราชสาสนไปก่อว่าเสั๊ยมหลอก๊กอ๋อง ว่า เวียมเสียก๊กอ๋องซมนฅะลำ กบม่นลำเกีย เบนประเทศที่เบนไมตรี กบเราเหมือนก*บท่านๆ ไม่ควรกระทำตามอำนาจ จิบราชทูตและแย่งชิง เอาหน*งสือยกย่องก*บควงตราของเจียมเสียก๊กไว้ แต่กวามยุติธรรมของ โลกนน กำผู้ใคจะมีบุญญาธิการก็ประพฤติกิจการที่ดี กวามพินาศจะมา ถึงก็ประพฤติอุลามก เช่นก*บอ้ายโจรเหล (เจาประเทศญวน) ง*งน่างก๊ก ซึ่ง.บ็่นตำอย่างอยู่แลำ ขอให้ท่านจงส่งราชทูตเจียมเสียก๊กก*บสื่งของท แย่งชิงเอาไว้นน ไปให้เจียมเสียก๊กอ๋องก*บม่นล่าเกีย ฅั้งํ้แก่นึ่อ้อ'ไปขอ ให้ประพฤติตามคำต*,กเตือนของเรา ปกกรองขอบข*ณฑเสมาอย่าให้ผิค ธรรมเนียม และอ้องมีไมตรีก*บประเทศที่ใกล้เคียงก*น จึงจะอยู่ ไปกาลนาน เมื่อกรงก่อน เสียมหลอก๊กอ๋องให้ราชทูตมาเจริญทางไมตรี เรื ถูกลมซ'ดไปถึงอ่าวง”งน่าง ถูกอ้ายโจรเหล (เจ*าประเทศญวน) ฆ่าพน ไพร'พลเสียสีน เหลืออยู่แอ้ปะห*กกนหนึ่ง ก่อไปไม่นาน กองท*พจงก๊ก (ประเทศจีน) ยกไปดีงํงน่างก๊ก (ประเทศญวน) แตก จ*บเอาผ้กน กล*บมา ปะหกก็ถูกจ*บมากำย พระเจิาเสงโจ๊วชองเฅ้ทรงสงสารปะห'ก ยี่งน่ก แผ่นตินออ้ง์ล*กบี่ที่ ๖ โบำจั้อโบยงำย (ฅรงกบเคือน ๑๐ บี่ชวค จลศกราช ๗๗๐ พ.ศ. ๑๙๕๑) พระเจาเสงโจวฮองแา รบส่งให้จงกวาง (ขุนนางในกรมขนที) ชื่อเจียงโข่งไปส่งปะหก ณ เสียมหลอก๊ก กบ

เ30ว^ ประทานส็่งของไปให้อ๋องคำย และมีรบส่งไปว่า ขอให้อ๋องชุบเลยง กรอบครวพวกที่ถูกอำยโจรเหล (เจ้าประเทศญวน) ฆ่าพ้น อย่าให้ถึง แก่ความอคอยาก จงกวาง (ชุนนางในกรมขนที) ชื่อเจียนห่อ ซึ่งพระเจ้าเสงโจ๊ว ชองเฅ้ให้เบนเราชทูฅไปเกลยกล่อมนานาประเทศ (เชื่อจงกวางเจียนห่อ เบี!นราชทูฅไปนานาประเทศน8น ไค้กุมพลทหารสองหมื่นเจีกพ้นแปค ร็อยเศษยกไปทางเรือ) ลงเรือที่อ่าวทะเลหนำเมืองฝกเกี๋ยน จำนวน เรือสำเภาหกสิบสองลำ ออกเรือเมื่อแผ่นดินอยำล'กบึ๋ที่๓อิดอั๊วส่ก์หงำย (ฅรง ณ เดือน ๘ บี!ระกา จุลศกราช ๗๖๗ พ.ศ. ©๙๔๘ มีในพงศาวฅาร วงศเหม็งตอนประว?!ขุนนาง) ไค้ไปถึงเสยมหลอก๊กเมื่อเก่าหงำข (ตรง ณเดือน®®บี!ชวค เสั้ยมหลอก๊กอ๋อง ให้ราชทูฅนำสี่งของในพ้น ประเทศมาเจริญทางไมตรีและรบผิคการที่ท่ากรื่ง์ก่อน แผ่นดินอย่งลำบี!ที่ ๗ กีที่ว (ตรงบี!ฉลู จุลศำราช ๗๗® @๙๕๒) ราชทูตเสยมหลอก๊ก นำเครื่องส่งเวยมากำน'บพระศพนาง เย่นเหี่ยวชองเชา พระเจ้าเสงโจ๊วป็องเฅ้ ร'บส่งให้จงกวาง (ขุนนาง กรมข'นที) นำเครื่องส่งเวยเขาไปกำนบพระศพ ใน ระหว่างน8น มีราษฎรทุจริตชื่อห่อปะกวานก'บพรรคพวกพาก่น หลบหนีไปอาศํย่อยู่ก่บเสั้ยมหลอก๊ก กร1นราชทูฅเสํ้ยมหลอก๊กจะกล'บไป ประเทศ พระเจ้าเสงโจ๊วธองเต้ร\"บ]ส่งแก่ราชทูต'ว่า ถาท่านกส่'บ'ไปถึง เสั้ยมหลอก๊กแล่ว จงบอกแก่จู่’’ (เจ้า) ของท่านว่าอย่าไค้คบหาก่บพวก ทุจริตที่หนีไปเลย เสียมหลอก๊กอ๋องกตกลงตามรบส่ง จคให้ราชทตนำ มาก'บส็งของ'ในประเทศมาถวาย และกุมตำหอปะกวางกบพรรคพวกมา /

ถวายควย พระเจ่าเสงโจ๊วอองเฅ้ ร'บสงให้เจียงย่งฅอบราชสาสน กบ ฅอบแทนสงของให้คามความชอบ แผ่นดินอยิงล'กบื่ที่ ๙ ชินเบ๊า (ครงบี!เถาะ จุลศกราช ๗๗๓ พ.ศ. ©๙๕๔) ราชทูตเสยมหสอก๊กมาเจริญทางพระราชไมฅรี แผ่นดินอยํงล*กบี!ที่ ®0 หยิมสิน (ครงบี!มะโรง จุลศ*กราช ๗๗๔ พ.ศ. ©๙๕๕) พระเจ้าเสงโจ๊วอองเฅ้ รบส่งให้'เงกวาง (ขุนนางในกรม ข'นที) ชื่อหงเไ]า เอาสี่งของไปก*บราชทูฅเสยมหลอก๊กเบนอ'นมาก เอาไปประทานให้ก๊กอ๋อง กร1งแผ่นดินสมเด็จพระบรมราชาธิราช (สามพระยา) ที่ ๒ แผ่นดินอยิง์ล'กบี่ที่ ๑๔ เ!เย'ชิน (ฅรงบื่วอก จุลศ*กราช ๗๗๙ พ.ศ. ๑๙๕๙) อ๋องจั๊อ (ลูกยาเธอ) เสยมหลอก๊กอองชื่อ'ชำ'ในผอล่อม'อล่าฅะ- ฅไน ให้ราชทูฅนำสี่งของในพั๊นประเทศมาถวาย ก*บมีราชสาส์นมาดํว์ ความว่า พระบิคาสนพระชนม์ พระเจ้าเสงโจ๊วอองเฅ้ ร*บส่ง'ให้ จงกวาง (ขุนนางในกรมข*นที) ชื่อเกวาะว\"น นำเครื่องส*งเวยไปก*บ ราชทูตไปกำนบศพเสิยมหลอก๊กอ๋อง และร*บสํ่งให้ขุนนางกนหนึ่งเชิญ พระราชสาส์นไปเจริญทางพระราชไมฅรี ยกย่องอ๋องจั๊อ (ลูกยาเธอ) เบึ๋นก๊กอ๋อง (เจ้าประเทศ) ก'บิประทานแพรกั๊ม (แพรดอก) ขาว, แพร, โล่ขาว, ไปให้คํวย แผ่นดินอยิง์ล*ก๊บี!ที่ ©๕ เฅงอว (ตรงบี!ระกา จุลศ*กราช ๗๗๙ พ.ศ. ๑๙๖๐ ) เสขมหลอก๊กอ๋องให้ราชทูตนำสี่งของในพนประเทศมาถวาย ก*บิมีราชสาส์นมาขอบคุณ'ในการที่ทรงยกย่องเบึนก๊กอ๋อง

๒^ แม่นกินอยำลกบีที ๑๖ โบำซุค (ครงบี1จอ จลศกราช ๗๘๐ พ.ศ. ๑๙๖๑) ราช™เสียมหลอก๊กมาเจริญทางพระราชไมฅรี แม่นกินอยงส่กบีที ๑๗ กั๊หาย (ฅรงบกน จลศ'กราช ๗๘๑ พ.ศ. ๑๙๖๒) พระเจำเสงโจ๊วยีองเฅ้รีบส่งให้จงกวาง (ขนนางในกรมข'นที) ชอเอี่ยงเมี่ยนเบีนราช™ ส่งราช™เสิขมหลอก๊กกลบไปประเทศ คํวย ชาวเสขมหลอก๊กยกกองทีพไปฅีอาณาเขฅเจียมเสียก๊กอ๋องมนส่าเทีย เพราะฉะนไเจึงให้ราช™ถือหน็งสือรบส่งไปช่วยว่ากล่าวที่งสองผ่า ให้ประนีประนอมเบีนไมฅรีกไที๑) แผ่นคินอี่ย้งส่กบ-ที่ ๑๘ แกจั๊อ (ฅรงบชวค จุลศกราช ๗๘๒ พ.ศ. ๑๙๖๓) เสยมหลอก๊กอ๋อง ให้ราช™นำสีงของในพนประเทศมาถวาย และรีบผิคเรื่องเจียมเสียก๊ก แผ่นกินซวงเด็กบี1ที่ ๑ เบเยโหง็ว (ทรงบมะเมีย จุลศกราช ๗๘๘ พ.ศ. ๑๙๖๙) ซวงเทีกน1น นามแผ่นกินพระเช่าซวงจง!เองเค้กษฅริย์ที่๕ วงศ์เหม็ง พระเช่าซวงจงฮองเค้อยู่ในรีชกาล ๑๐ บี,) ราช™เสยมหลอ ก๊กมาเจริญทางพระราชไมฅรี แผ่นกินซวงเด็กบีที่ ๓โบำซิน (ครงบีวอก จุลศกราช ๗๙๐ พ.ศ. ๑๙๗๑) ราชทูฅเสิยมหลอก๊กมาเจริญทางพระราชไมฅรี แผ่นกินซวงเด็กบี,ที่ ๘ กุ่ยที่ว (ครงบีฉลู จุลศกราช ๗๙๕ พ.ศ. (๑) ในหนํงสอพระราชพงศาวดารว่า สมเด็จพระบรมราชาธราชสามพระยา ไปด็ กรงกํมพูชาต่อบกน จุลศํกราช ฟ่ชื่๓ ทว่าขกกองท*พไปตอาเแาเขตจำปาคราวนไม่มโนพระ ราชพงศาวดาร

๓0 0๙๗๖) เสยมหลอก๊กอ๋องซีลั้ม่อกบไน^ ให้ราชทูตนำสี่งของในพน ประเทศมาถวาย เดิมราชทูตเสียมหลอก๊กชื่อไนชำจ๊น่1■ขํ จะมาเจริญทางพระราช ไมตรี เรือถูกลมซดเขำไปในแม่นํ้าหน่าเมืองชินเจียว แขวงเจียวเสีย ก๊ก ถูกชาวเจียมเสียก๊กแย่งชิงเอาสีงของและจิบเอาผู้กนไปสน แผ่นตินเจี่ยท์งบี!ที่ ๑ เใ]ยสิน (ตรงบื่มะโรง จุลศ*กราช ๗๙๘ ๑๙๗๙) เจี่ยท,งน8น นามแผ่นดินพระเจ่าเองจงยองเฅ้กษ*ตริย์ที่ ๖ วงศ์ เหม็ง พระเจาเองจงอองเต้ครองราชสมบ*ต ๒ กรง กรงํ้ที่ ๑ กรอง ราชสมบ*ติ บี'เา]ยสิน ตรงกบบี!มะโรง ขนานนามแผ่นดินว่าเจี่ยท*ง อยู่ ในร*ชกาล ๑๔ บี! กร8ง์ที่ ๒ ครองราชสมบ*ติพี่เทงทํ้ว ตรงบี่ฉถู ขนาน นามแผ่นดินว่า เทียนสูน อยู่ในรชกาล ๑๘ บี1) ไนชำจ๊ะโคย เรือพาณิชมาเมืองหลวง ถวายเรื่องราวกล่าวโทษชาวเจียมเสียก๊ก หาว่า ปล้นสะดมเรือบรรทุกเครื่องราชบรรณาการ จิบเอาผู้กนไว้ พระเจ่าเองจงอองเฅ้ ร้บส่ง'ให้หาราชทูตเจียมเสียก๊กมาแก้คดีไน ชำจ๊ะ กร8นราชทูตเจียมเสียก๊กมาเผ่าก็ไม่มืถํอขกำโต้ตอบ พระเจ่าเองจง (๑) ทจนเรยกพระนามว่า ‘\"ซลม่อยิบไน,, ด่งน้ เดาได้แต่ว่าสมเด็จคำ ๑ ห่อน\"น เดาไม่ถูก แต่คงหมาย'ว่า สมเด็จพระบรมราชาธราชสามพระยาน0นเอง (เต) ทว่าราชทูตไทยชํอ “ไนชำจ๊ะ” นชอบกลหยิกหนา ดวยไนหน\"งสอตำนาน และจดหมายเหตุเก่าทางเมองนครศรธรรมราชมชอคน ๆ หนงเรขกว่า “นายสามจอม” ตาม เรองว่าเบนขำหลวงลงไปทำการงานอะไรหลายอย่าง และยิงม่ชอนายสามขลาอกชอ ๑ ไน กฏหมาย ทเบนผ้กราบทลเรองราวยินเบนมลเหตุทต่งกฎหมายบางบท ขำพเจาสันนิษฐานว่า ช่อนายสามจ1อม,1แ1;ละ.1น1าย.1ส:า1มขยลาิน ไจะเบ..นไช!อต!า.แ.ห',น1ง'\"ข.ุ'นน,าง,1ณก1รง,'เ1ก่1าช*ิ.น11แ.ร'ก ,ม1เ,ชI่ช่อ]ตา ฑจ๊นเรยกว่า “ไนชำจ๊ะ” ตรงน น่าจะตรงยิบนายสามจอม า

๓๑ ชิองเฅ้จึงมีรบส่VIห้เจาพนไไงานมืหนไสีอรไ]ส่งให้ราชทคเจียมเสียกกถือ ไปให้เจียมเสียก๊กออง ให้ส่งผู้กนและสีงของให้ไนชำจ๊ะ ในบนน เจียมเสียก๊กอองมีราชสาสีนมาถึงลีบ (กระทรวงแบบ ธรรมเนียม) ความว่า เมื่อบี1แส่วมานี ชำพเจาให้ราชทฅไปเมืองซีบุ้น เมืองฅะน่อ (เมืองกะนาวศรี) พวกโจรในแขวงเสยมหลอก๊กจบเอา ราชทูฅชำพเจาไว้ คองให้ชาวเสียมหลอก๊กส่งผู้คนที่จบไว้ให้ชำพเจา ก่อน ชำพเจาจึงจะส่งผู้กนและลึงของคืนให้เสียมหลอก๊ก แม่นคินเจียที่งบที่ ๓ โบ๊วโหง็ว (ฅรงบม ะเมีย จุลศํก๊ราช ๘๐๐ พ.ศ. @๙๘©) ราชทูฅเสิขมหลอก๊กมาถวายเคาองบรรณาการ พระเจา เองจงปีองเฅ้ร*บีส่งให้เจ้าพน*ก๊งานมีพระราชสาสน ฅามข่อความในราช สาส์นเจียมเสียก๊ก ขอให้เสิขมหลอก๊กอ๋องส่งผู้คนและสี่งของให้เจียม เสียก๊ก กืนมอบให้ราชทูฅเสิยมหลอก๊กนำไปถวายก๊กอ๋อง แผ่นดินเจี่ยทํง์บี่ที่ ๑® เ!เยอี๋น (ฅรงบขาล จุลศ*กราช ๘๐๘ พ.ศ. ©๙๘๙) เสิยมหลอก๊กอ๋องซีอลีผอล่อม่อน่อเยาะจีล่า ให้ราชทูฅ นำสีงของในพํ้นประเทศมาถวาย ตรํ้งแผ่นดินสมเดปีนระบรมไตรโสกนาถ แผ่นดินก๊งไถ่!)ที่ ๓ หยิมชิน (ฅรงบี1วอก จุลศกราช ๘©๔ พ.ศ. ©๙๙๕ เก๊งไถ่น1นนามแผ่นดินพระเจ้าเก๊งอองเฅ้กษ'ศริศ์ที่ ๗ วงศ์เหม อยู่ในร'ชกาล @๗ บื่) ราชทูฅเสิยมหลอก๊กมาเจริญทางพระราชไมฅรี แผ่นดินเก๊งไถ่บี'ที่ ๔ ลุ่ยอี๋ว (‘ภรงบระกา จุลศ*ก๊ราช ๘®๕ พ.ศ. ©๙๙๖) พระเจ้าเก๊งอองเฅ้ร'บีส่งให้เกะซือจง (ขุนนางในกระทรวงแบน

0โ)เ5ป็ ธรรมเนียม) ชื่อหลิวจู้เบินราชทฅนำเครื่องลํงเวยไปกำนบพระศพ เสยมหลอก๊กอ์ององค์ก่อน ซึ่งมีพระนามว่าซำไนผอล่อม่อลำฅะฅิ ไน กบมีพระราชสาส์นไปยกย่องสี่จึ๋อ (บุฅรที่ไค้สมบิต) บิายล ซุนลำ เบนยอง แผ่นคินเทียนสนบิที่© เตงที่ว (ตรงบิฉลู จุลศ้ก์ราช ๘®๙ พ.ศ. ๒๐๐๐ เทียนสูนน1นนามแผ่นคินพระเลำเองจง!!องเฅ้ ครองราชสมบิ กร1ง๎ที่ ๒) ราชทูฅเสั้ยมหลอก๊กมาถวายเครื่องบรรณาการ พระเจา เองจง!]องเฅ้ ประทานแพรสายอำนาจประค'บด’วยทองกำซึ่งทำเบ ลวดลาย ให้ราชทูตนำไปให้ก๊กอ๋อง แผ่นดินเทียนสูนบิที่ ๖ หยิมโง็ว (ตรงบิมะเมีย จุลศ'กราช ๘๒๔ พ.ศ. ๒๐๐๕) เส็ยมหลอก๊กอ๋องปะลำน่างล่อเจ๊เจะผอจี๋ *'๒) ให้ราชท นำสิ'งของในพนประเทศมาถวาย แผ่นดินเสงห่วยบิที่ ๙ กุ่ยจี๋ (ตรงบิมะเส็ง จุลศ*!ๆราช ๘๓๕ พ.ศ ๒๐๑๖ เสงห่วยน่น นามแผ่นดินพระเลำเหียนจง?เองเค้กบิตริย์ (๑) ทจนเรยกพระนามสมเด็จพ:ะบรมราชาธราชสามพระยาแห่ง ๑ ว่า “ซลบ่อ ก,บ!น,, ต่อบาอกแห่ง ๑ เรยกว่า “ซอล่ผอล่อม่อน่อเยาะจล้า” เรยกหนหลังว่า “ชำไนผอล่อบ่อล้าตะตไน” พอสิงเกตได้ว่า เบีนพระนาบพระองคเด้ยวลัน บ่คํๅพอ เดาได้ล้าง คอซล่, ซอล่, ชำ!น ๓ อำ,แ คอสบเดจเบนแน ผอลอ คอพระจล้า คอ?ราช นอกจากนล้าพเล้าเดา!บ,ถูก ขอแรงทานผูอานชวยเดาดวก สวนพระนามพระยวราชจน เรยกว่า “บ่ายล่อส่งนซุนล้า ล้น บ่ายล่อ ด!กลกบบรบ ลังนซุนล้น คอรนบศวร เบนแห่ ตรงลับพระราชพงศาวดารดวย แฅอำวา ลา ทอยู่ขางทายจะวา ราช กเห็นพอ จะได้ ตรงลับอำว่า บรมรนบศวรราช บางทจะ!ช้พระนาบอย่างนในราชสาล้นบอกข่าวว่า เปลยนร่ชกาลไม่ลังเมองจน (าอ) จนเรยกพระนาบสบเดจพระบรบไตรโลกนาถว่า “ปะลา (พระ) ห่างล่อเจ๊ เจะผอจ ” ล้าพเล้าลังเดาไม่ลูก

๓๓ วงศ์เหม็ง อยู่ใใ4รชกาล ๒๓ บ) ราชทูตเสิยมหลอก๊กมาเจริญทางพระ ราชไมฅรี และทูลว่าเครื่องขศที่ประทานให้ ไปแค่ เมื่อแผ่นดินเทียน สูนบที่ ๑ นึ่น บำนึ่เกิคกินตำขาคปรุเสียแลำ จะขอรบประทานอีก ใหม่ พระเจืาเหียนจงฮองเฅ้ก็ประทานให้ แผ่นดินเสงห่วยบที่ ©๑ อิคบ (ครงบมะแม จุลศำราช ๘๓๗ พ.ศ. ๒๐©๘) ราชทูคเสิยมหลอก๊กนำบรรณการมาถวาย แผ่นดินเสงห่วยบที่ ©๖ แกจื๋อ (ฅรงบชวค จลศกราช ๘๔๒ พ.ศ. ๒๐๒๓) ราชทูตเสิยมหลอก๊กมาถวายเครื่องบรรณาการ กลไ]ไป: ประเทศเมื่อแผ่นดินเสงห่วยบท©๗ ซินที่ว (ตรงบี,ฉลู จุลศกราช ๘๔๓ พ.ศ. ๒๐๒๔) กรนไปถึงกลางทาง ก็ลอบลำซอเด็กชายเค็กหญิง. และซอเกลือที่ยงไม่ไค้เสียภาษีบรรจุเรือไปคำย กร1นพระเจาเหี่ยนจง ฮองเค้ทรงทราบ ก็ริบส'งให้เจาพนกงานออกหมายประกาศหำมปราม ราชทูตทุก ๆ ประเทศที่เคยมาเจริญทางพระราชไมตรี เดิมม่ราษฎรเมืองดินเจียวกนหนึ่งชื่อเจ้บุนบน เบนพาณิชเรือ เกยบรรทกเกลือไปเทียวขาย เรือถูกลมซคไปถึงเสียมหลอก๊ก เจ้บุ๋น- บนก็เลยอาศำอย่เสิขมหลอก๊ก จนไค้เบนขุนนางตำแหน่งกวนงะ (๑) ยศเท่าก็นก็บตำแหน่งฮกซือ (อุปราช) ของเทียนเฉียว (เทียนเฉียว แปลว่าเมืองสวรรค์ เบนกำของพวกจีนยกย่องประเทศของเขา) เจ้ บนบนเกยเบนราชทูตมาเจริญทางพระราชไมครื และเกยลอบลำ ซ็อ สิ,งของที่ตองหำมกลบไป จนไปรู้ถึงนายค่านและเจาเมือง (๑) ตำแหน่ง “ควนงะ” ยํงเดาไม่ถูกว่าจะเบนตำแหน่งขุน หริออะไร

๓๔ ตรงแผนดินสมเดจทระบรมราชาธิราชท ๓ แผ่นดินเสงห่วยมี!ที่ @๘ หยิมอี๋น (ฅรงมี!ขาล จุลศ*กราช ๘๔ พ ศ. ๒อ๒๕) สี'จั๊อ (บุฅรที่จะได้ราชสมบ้ฅ) เสยมหลอกกอ๋องชื่อก๊ก โล่งปะลาเลียกวนซีล่าเยียวฅี๋ให้ราชทู?]นำสีงของในพนป ถวาย กบมีราชสาส์นมาว่าพระบิคาสนพระชนม์ พระเจ่าเหี่ยนจงชองเฅ้ ร*บล่ง้ให้เกะซึอจง ชื่อลื่นเซียวกบชิ ชอเอยวโล่ง (เกะซือจง, อินเย่น, สองคำแหน่งนั้ คือคำแหน่งขุนน ในกระทรวงแบบธรรมเนียม) เชิญพระราชสาส์นไบ'ยกย่องสี่จั๊อก๊กโล่ง ปะล่าเลยกวนซีลำเอี่ยวฅี๋เบนอ๋อง ครํ้งแผ่นดินสมเด็จทระรามาธิบคีที ๒ แผ่นดินหงฅมี!ที่ ๔ ชินหาย (ฅรงมี!กุน จุลศ*กราช ๘๕๓ พ.ศ. ๒๐๓๔ หงกั้น*นนามแผ่นดินพระเจ่าเสาจงชองเค้กษ’ฅริย์ที่ ๙ วงศ์เ อยู่ในรชกาล ©๘ มี!) ราชทูฅเสิยมหลอก๊กมาถวายเครื่องบรรณาการ แผ่นดินหงฅมี!ที่ ๖ กุ่ยทั้ว (ฅรงบฉลู จุลศ*กราช ๘๕๕ พ. ๒๐๓๖) ราชทู?าเสยมหลอก๊กมาเจริญทางพระราชไมฅรี แผ่นดินหงฅบี่ที่ ©๐ เฅงจี๋ (?1รงมี!มะเต็ง จุลศ*กราช ๘๕๙ พ.ศ. ๒๐๔๐) ราชทูฅเสั้ยมหลอก๊กมาถวายเครื่องบรรณาการ ขณะน1นใน สถานรบราชทูฅนานาประเทศ ไม,มีเจ่าพน*กงานแปลหน'งสือเสยม. (๑) ทจนเรยกพระนามพระยุวราชว่า ก๊กโล่งปะลาเลยควนซลำเอยวต” ตรงน ทจรงคอ กรุงพระนครศรอยุธยา มโช่ชอคน และศํกราชตรงนเร็วไป ๖ บ ตามพระ ราชพงศาวดาร สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถสวรรคตบวอก จุลศ,กราช ๘๕๐

๓^ หลอก๊ก อุปราชชื่อฉีบ่ทูลขอให้มีหน''งสือร*'บส่งไปมณฑลกวางตง ให้ จงฅ๊ก (เทศาดิบาล) หากนที่ร้ภาษาและหน'งสือเสี่ยมหลอก๊กเข่ามาร*บ่ ราชการในเมืองหลวง พระเจ่าเสาจงสองเค้ก็ทรงอนุญาต แผ่นดินเจ่งเก๊กบึ่ที่ ๔ กั๊จี๋ (ครงมื่มะเส็ง จุลศ*กราช ๘๗® พ.ศ. ๒๐๕๒ เจ่งเค้กน8นนามแผ่นดินพระเจ่าบูจงสองเค้กษ*'ตริย์ที่ @0 วงศ์ เหม็ง อยู่ในร*ชกาล ๑๖ บื่) เรือพาณิชเสี่ยมหลอก๊กถูกลมซ''ดเข่ามา ในแม่นาเมืองกวางฅง ข่าหลวงกรมเจ่าท่าชื่อสินสวง ก*บเจ่าพน*กงาน กรมเจ่าท่า หารือกนจะเก็บภาษีสินคำเอาไว้เบึนค่าใช้สอยในผ่ายทหาร กร8นพระเจ่าบ๊จงสองเฅ้ทรงทราบ ก็ร*บ่ส่งให้เจ่าพน''กงานมีหน*งสือ ร*บ่ส่งไปติเตียนธินสวงว่ากระทำการละเมิค และให้ยำยสินสวงไปอยู่ เมืองน่างก๊ง แผ่นดินเจ่งเค้กบี่ที่ ๑๐ อิคหาย (ตรงบี!กุน จุลศก์ราช ๘๗๗ พ.ศ. ๒๐๕๘) ราชทูฅเสยมหลอก๊ก นำราชสาส่นซึ่งเขียนอ*'กษรในแผ่น ทองกำก*บ่สี่งของในพื่นประเทศมาถวาย ขณะน8นในสถานร*บ่ราชทูต นานาประเทศไม่มีเจ่าพน''กงานแปลหน*งสือเสี่ยมหลอก๊ก อปราชชื่อ เลี่ยงจู (อุปราชเลี่ยงจูกนนึ่มืในหน*'งส็อเจ่งเค้กอิวคํ'งหนำเรียกว่าเนยถุ ทูลขอ เลือกเอา ชาวเสยมหลอก๊ก ที่มาคํว์ย ราชทูตไว้ส''ก กนหนึ่ง หรือ สองคน เพื่อจะให้เบนกรูโรงเรียนสอนหน*'งสือเสี่ยมหลอก๊ก พระเจ่า บ๊จงสองเต้ก็ทรงอนุญาต แผ่นดินเกียเจ่งบี,ที่ ๑ หยิมโหง็ว (ตรงบี!มะเมีย จุลศ*กราช ๘๘๔ พ.ศ. ๒๐๖๕ เกียเจ๋งน8น นามแผ่นดินพระเจ่าสื่จงสองเค้กษ*'ตริย์ที่ ๑ วงศ์เหม็ง อย่ในร*ชกาล ๔๕ บี1) เรือพาณิชเสยมหลอก๊กกบเรือพาณิช

๓'๖ เจียมเสียก๊กมาจอดอยู่ในแม่น1าเมีองกวางกง ขำหลวงกรมเจ่าท่าช งิวอบ่งปล่อยให้บ่าวไพร่ลอบซ็อต็งของที่บ่,งไม่เสียภาษี กรนพระเจ่ สี่จงอองเฅ้ทรงทราบ ก็รบส'งให้เจ่าพน'กงานประหารชีวิตงิวอบ่งตาม กฎหมาย แผ่นดินเกียเจ้งบีที่ ๕ เบี้]?นซด (ฅรงบีจอ จุลศ'กราช ๘๘๘ พ.ศ. ๒๐๖๙) ราชทูตเสี่ยมหลอก๊กมาเจริญทางพระราชไมฅรี ครงแผ่นดินสมเด์จพระมหาจ่กรพรรติ แผ่นดินเกียเจ๋งบีที่ ๓๒ กุ่ยที่ว (ตรงบีฉลู จุลศกราช ๙๑๕ พ.ศ. ๒๐๙๖) เสี่ยมหลอก๊กอ๋อง ให้ราชทูตนำช*างเผือกก*บสื่งของ'ในพั้น ประเทศจะมาถวาย กรน.มาถึงกลางทางชำงเผือกนนตายเสีย ราชทูต ก็เอาเพชรพลอยประดบงาชำงเผือก ใส่ถาคทองคำ พรอมกบหางชำง เผือกมาถวาย พระเจ่าลี่จงอองเฅ้ก็ยินดี ทรงเห็นว่ามีกวามฅ็งใ จึงรบส'งให้เจ่าพน'กงานเอาสี่งของตอบแทนให้เบีนอ'นมาก แม่นดินเกียเจ้งบี1ที่ ๓๗ โบ่วโหง็ว (ตรงบีมะเมีย จุลศ'ก พ,ศ. ๒๑๐ต) ราชทูตเสี่ยมหลอก๊กมาเจริญทางพระราชไมตรี แผ่นดินเกียเจ้งบีที่ ๓๘ กีบี (ตรงบีมะแม จุลศ'กราช ๙๒© พ.ศ. ๒๑๐๒) ราชทูตเสี่ยมหลอก๊กมาเจริญทางพระราชไมตรี แผ่นดินเกียเจ้งบีที่ ๓๙ แกซิน (ตรงบีวอก จุลศ'กราช ๙๒๒ พ.ศ. ๒๑๐๓) ราชทูตเสี่ยมหลอก๊กมาเจริญทางพระราชไมตรี ในระหว่างแผ่นดินโล่งเข่ง (โล่งเข่งนนนามแผ่นดิ จงฮองเค้กษ*ฅริย์ที่ ๑๒ วงศ์เหม็ง พระเจ่ามกจงอองเค้กรองราชส บี,เตงเไ]า ตรงบีเถาะ จุลศกราช ๙๒๙ พ.ศ. ๒๑๑๐ อยู่ในร*ชกาล