✍️ ประมวลตำรับยา อโรคยาศาล วัดป่ากุดฉนวนอุดมพร (ฉบับเก็บสงวนรักษา)

ยนั ตเ์ กราะเพชร ยนั ต์เกราะเพชร โบราณจารยก์ ลา่ ววา่ สามารถปอ้ งกนั ภยั อนั ตรายอันจะ พึงมจี ากภตู ผิ ีปศี าจ มนุษย์ สตั ว์ อาถรรพ์ คณุ ไสย์ คุณคน อีกทงั้ โบราณ จารยก์ ลา่ ววา่ อานภุ าพแห่งยนั ตเ์ กราะเพชร สามารถเสรมิ ธาตทุ ั้ง ๔ ใน รา่ งกายให้บริบรู ณไ์ ด้ เป็นมหายนั ต์อันวเิ ศษ ควรค่า ๑๐๐๐ ตำ�ลงึ ทอง แลฯ 100 ประมวลต�ำ รบั ยา อโรคยาศาล

แผนกยาแกโ้ รคระบบทางเดินอาหาร

แผนกยาแก้โรคระบบทางเดินอาหาร ยาแกท้ อ้ งขึน้ มาก เมลด็ พรกิ ไทย ๑บาท ดีปลี ๑ บาท ขิง ๑บาท กระเทียม ๑บาท บอระเพ็ด ๑บาท(ต้ม) เวลาลมเดินไมส่ ะดวกกินหายทันทีแล ยาแก้ท้องเปน็ กอ้ นเป็นดานจุกเสียดตา่ งๆ ฟกบวม (ชอื่ ว่าเกง่ ผยอง) ลูก กระวาน ๕บาท ขงิ แหง้ ๕บาท โกฐสอ ๕ บาท โกฐพุงปลา ๕บาท โกฐหวั บวั ๕บาท ว่านน้�ำ ๕บาท เทยี นขา้ วเปลือก ๕บาท เทยี นดำ� ๓บาทเทยี นแดง ๓บาท สมอเทศ ๕บาท ลกู สลอด ๒บาท สรรพยา ๑๑ สง่ิ นบ้ี ดเขา้ กันให้ละเอียดเปน็ ผง ละลายน้ำ�รอ้ นรับประทานดี ถา้ ทำ�เป็นลกู กลอนต้องเอาน้ำ�ว่านไฟเปน็ น้�ำ กระสาย ป้นั เป็นลกู กลอนเท่าเมลด็ ฝ้ายรบั ประทานครัง้ ละครึง่ ก้อน ถ้าจะให้ถ่ายครัง้ ละ กอ้ น ยานีถ้ ้ารับประทานมากถา่ ยท้อง รับประทานนอ้ ยเปิดลมดี ถ้าถา่ ยแลว้ ใหใ้ ช้ ยาบำ�รงุ ธาตมุ ีแก่นมะขาม ๑ แกน่ มะเกลอื ๑ แกน่ ซายเดน็ ๑ แก่นเป็น ๑ แก่นขา่ ล้นิ ๑ต้มกินบ�ำ รุงธาตดุ ีนักแล ยาอว้ นพี ให้เอา รากหนอนตายอยาก ๑ชั่ง บอระเพ็ดยาวเทา่ รอบวงศีรษะ ๑ ยา สองอย่างน้ีตำ�รวมกัน แล้วคั้นเอาแตน่ ำ�้ เหมือนกะทิ กรองให้ดี ตวงประมาณ ๑ ช่งั แล้วเอานำ้�ผ้ึงตวงดว้ ยกัน เจ็ดวันหรือสามเดอื นจึงรบั ประทานดนี ักแล เมื่อจะ รับประทานยาน้ี ให้รบั ประทาน๑ถ้วยตะไลตามธาตุหนกั และธาตเุ บา ยานนั ทธาตุ ใหเ้ อา ผักเสีย้ นผี ๑ ผกั หนอก ๑ ใบมะตมู ๑ กะเพราทั้งสอง ใบ สะเดา ๑ ใบประค�ำ ไก่ ๑ รากชะพลู ๑ เจตมูล ๑ รากตองแตก ๑ บอระเพ็ด ๑ วา่ นน�ำ้ ๑ หวั หญา้ แห้วหมู ๑ เมล็ดผกั ชี ๑ ดปี ลี ๑ พรกิ ไทย ๑ ลกู จันทน์ ๑ ดอก 102 ประมวลตำ�รับยา อโรคยาศาล

จนั ทน์ ๑ ลูกเร่ว ๑ ลกู กะวาน ๑ กานพลู ๑โกฐทง้ั ห้า เทียนทั้งหา้ มหาหงิ ค์ุ ๑ กระเทียม ๑เขมา่ ไฟ ๑ เกลือดิน ๑ ขงิ แห้ง ๑ พมิ เสน ๑ การบรู ๑ นำ้�กระสายใช้ น�ำ้ ข่า น้�ำ ขงิ นำ้�ผึง้ นำ�้ รอ้ นหรือสรุ าก็ได้ เหลา่ นใ้ี ช้แก้อหวิ าตกโรค ใช้น้ำ�กระสาย น้ำ�ลูกยอปนนำ้�ขิงแกล้ มจกุ แดกไดท้ ุกอย่าง แตห่ ้ามใช้ในคนมไี ข้และคนมคี รรภ์ ยาแก้บดิ ตกมูกตกเลอื ด ลงดำ�ลงแดง ลงท้องธรรมดา ให้เอาเทียนแดง ๑ เทียน ดำ� ๑ เทยี นขาว ๑ เทยี นตั๊กแตน ๑ เทียนขา้ วเปลอื ก ๑ เอาอยา่ งละ ๑บาท เทา่ กัน เจาะผลทบั ทมิ ล้วงเอาเมลด็ ออกเหลือแตเ่ ปลอื กเอาเทียนเหล่านัน้ ใส่ลงไป ปดิ ให้ดี เผาไฟแกลบใหส้ ุกแลว้ เอามาตำ�เปน็ ผง ตม้ เปลือกทับทิมเป็นน้�ำ กระสาย ละลายกินแก้บดิ และลงท้องดเี หลอื เกิน ยาแกม้ ้ามหย่อน ให้เอาฮากตาไก้ เถาวลั ยเ์ ปรยี ง เครอื ตากวง ฮากจันทน์ ฮาก นางแซ่ง ฮากเขม็ ใหญ่ ฮากเขม็ น้อย แกน่ กะเบา แก่นกะเดา แก่นกา่ ม หน่อ ไมต้ ายพลาย ฝนกนิ ทุกวนั ควบกับยากัด ส�ำ หรบั ยากัดหรือยาล้างให้เอาฮากตีน ตงั่ น้อย ฮากเอน็ อ้า ฝนให้กิน ยาแก้เลอื ดตกทางทวารหนกั -เบา เปน็ หนองกด็ ี หญิงหรอื ชายกใ็ ช้ได้ ใหเ้ อา เครอื สะคา้ น กระถินแดง เปลือกกุม่ บก ทองหลางนำ้� เปลือกพุทรา สนุนละมดุ สมอไทย สมอเทศ หมากขามปอ้ ม ฮากเสนยี ด สมุลแวง้ ยาทง้ั หมดนีใ้ หเ้ อาเท่า กันผสมน�ำ้ ผง้ึ เมื่อจะกินรินน้ำ�ผ้ึงทงิ้ ยาแก้โรคหำ�โปงหรือดากออก ให้เอา เครือกะไดลิง แก่นตับเต่าต้น แก่น แฮ่นกวาง ตม้ กิน ยาแกโ้ รคลงทอ้ ง โจกกน้ โจกปาก (อหวิ าต)์ ใหเ้ อาหางนกยงู แกนขา้ วโพด ใบลาน 103 ประมวลตำ�รับยา อโรคยาศาล

เผาไฟแลว้ เอาผา้ ขาวหอ่ แซ่น้�ำ กิน ถา้ เย็นเกดิ แหล่ ชัก ให้เอาใบไผบ่ า้ น ใบไ่ ผ่ปา่ ใบไผส่ า่ งไพร ใบไผ่เหลือง ใบไผ่บง ตำ�ใส่กนั แลว้ เอาผ้าดำ�ห่อหนึ่งตั้งตามโต ถ้า ไมท่ นั ให้เอาน�้ำ รอ้ นใส่แก้วแลว้ เอาผ้าพันกอดไว้กอ่ น ยาฆ่าแมท่ อ้ ง (พยาธิตัวตืด) เอาฮากหูลงิ ฮากแก ฮากพิลา ฮากพงั คนี อ้ ย ออ้ ย ดำ� ยาหัว ตม้ กิน ยาแก้บดิ มูกเลือด เอาฮากทรายสง ฮากกระโดนเต้ยี ฮากขามนอ้ ย ฝนกนิ ยาแก้ริดสีดวงทวาร เอาเหงา้ ไพลแก่ ยาดำ� ดนิ ประสวิ ดีเกลอื เกลือเมด็ ส่ิง ละ ๒ บาท ลูกมะกรดู ต้มใหส้ กุ ๒ ลกู รวมตำ�เขา้ ดว้ ยกันปนั้ เป็นลูกกลอนเทา่ เมด็ พุทรากนิ กอ่ นอาหารเชา้ -เยน็ ครัง้ ละ ๓ เม็ด ด่มื น้ำ�ตามมากๆ ก่อนกินยาเสก ด้วยคาถานี้ นะโมพทุ ธายะ จะทำ�ให้ยามสี รรพคุณมากขึน้ ยาแก้โรคเสน้ เอ็นและรดิ สดี วงทวาร เอาต้นตากวง ตาไก้ โกทา ซา้ โก ดูกใส แก่นกระเบา ตม้ กนิ เชา้ -เยน็ ยาแก้ลงท้องถ่าย เกดิ ตนี แหล่ มือแหล่ ใหเ้ อาฮากกา้ มปู ฮากคอ้ หนาม ฮากหมา น้อย ฮากย่านาง ฝนกินดแี ล ยาตม้ แกร้ ิดสดี วง เอาแกน่ ขเ้ี หลก็ แกน่ แดง แก่นหาด แก่นแคทราย ต้มกนิ ยาแกเ้ จ็บท้องแนน่ หัวอก เสยี ดแทง เกิดเอี้ยม ใหเ้ อาเครือเขาฮอ ๕ ต�ำ ลงึ ชะเอม ๕ ต�ำ ลงึ ข้ีเกลอื ๕ ตำ�ลึง เกลอื ๑ ถว้ ย ต�ำ ใสก่ นั ใหล้ ะเอียด ต้มน�้ำ สุกให้ได้ ๑๐ ถว้ ยนอ้ ยแล้วเอายาทบี่ ดแล้วใส่กนิ 104 ประมวลต�ำ รบั ยา อโรคยาศาล

ยาทอ้ งบดิ –ทอ้ งเจ็บ ใหเ้ อาฮากกำ�ยาน ตม้ กินดีแล หรอื อีกขนานหนึ่ง เอา เปลือกหมากพรา้ วหา้ ว ใบส้มผ่อ ตม้ กนิ ดแี ล ยาเจ็บเสียบ–ย่ึงทอ้ ง ใหเ้ อาเปลือกอึงกา แกน่ เกลอื ส่วนแก่นเกลอื ใหเ้ ผาไฟ ให้ไหม้ ต�ำ เอาน้ำ�หมากเกลือเปน็ น�้ำ หลามใสป่ ล้องไมไ้ ผ่ กินดแี ล อีกขนานหนึ่ง ให้เอาฮากคณู ฝกั หมากบา้ ๓ หนว่ ย หมากซกั ๓ หน่วย สะดปี ี พริก ขงิ กระเทยี ม หวั ฝักบัว บดคนเขา้ กนั แล้ว ให้ตำ�เอาหญ้าห่อมแก้วเป็นนำ้�กระสายปน้ั เป็นลูกกลอน กนิ ดแี ล ยาเจบ็ ทอ้ ง ข้เี ปน็ ลกู เปน็ เลือด ใหเ้ อาข้ีคร่งั ดบิ พริก ขิง กระเทยี ม หมากกล้วย ตบี ๓ หน่วย มาตำ�ดอมกันแลว้ ห่อปิ้งไฟให้สุก แช่นำ�้ กนิ ดีแล อกี ขนานหนึ่ง เอา ฮากสม้ กบ ฮากมกู นอ้ ย ฮากมกู ใหญ่ เอาถอ่ กันต้มกินดีแล้ว ยาลงท้องทั้งเจ็บเสยี บพวนท้อง ให้เอาหมากสม้ มอ สะดีปี นำ้�อ้อย ถอ่ กันต้ม กนิ ดแี ล ยาลงท้อง ใหเ้ อากล้วยตีบ ๓ หน่วย มาเผาทัง้ ดิบแล้วเอาข้าวจา้ วพอสมควร ตำ� ใส่ในกล้วยตีบนน้ั ป้ิงไฟกนิ ดีแล ยาเจบ็ ทอ้ ง ใหเ้ อาใบวา่ นชน ญอ่ ง (ขยำ�) ใสน่ ำ�้ เหลา้ เดด็ กนิ ดีแล ยาเจบ็ ทอ้ งแล้ง ใหเ้ อาหมากน�้ำ เตา้ ปุง่ ขี้ซี ยาหัว อ้อยดำ� ต้มกิน ดีแล ยาท้องไค่ท้องพอง ใหเ้ อาเปลอื กอ่ึงกา แก่นสกั แก่นตมู ตัง แกน่ หาด แกน่ คูณ อ้อยด�ำ เอาอยา่ งละถอ่ ๆ กนั ต้มเคีย่ ว ๓ บวย เอา ๑ บวย แล้วเอาน�ำ้ เหล้า ๓ 105 ประมวลตำ�รบั ยา อโรคยาศาล

ผอง น�ำ้ เผงิ้ ผอง ๑ ผสมกนั กนิ ดแี ล ยาคัดท้องไค่ คงิ เหลอื ง ตาเหลือง กนิ เขา้ บ่แซ่บ ใหเ้ อาใบผกั กาด ถวั่ สะแดด เขา้ จ้าว ต�ำ ใหแ้ หลกแล้วใส่นำ�้ เหลา้ เด็ด กินดแี ลว้ ยาลงดำ�ลงแดง ให้เอาตน้ สม้ ผอ่ ๑ บาท ใบฮ่งุ แดง ๑ บาท ใบกลว้ ยตีบ ๒ บาท เขา้ เปลือกนอ้ ยหนึ่งต�ำ ดอมกัน แลว้ นึง่ ให้สกุ กินดีแล ยาห้ามข้ี ให้เอาเปลือกส้มโฮง เปลอื กหวา้ ชมพู เปลือกเฮ้ือนกวาง ต้มกนิ ดแี ล ยาห้ามฮาก ให้เอาฮากส้มโฮง ยาหวั ตาไม้ไผ่บ้าน ตม้ กนิ ดแี ล ยาแก้เจ็บทอ้ ง ท้งั ขท้ี ง้ั ฮาก ให้เอาขมิ้นข้นึ หัววา่ นไฟ ฮากหญ้าโคยงู แมงมุม ฮงั แตน ฮากหญา้ คา ตอกเกี้ยวซา้ ย กล้นั ใจหยมุ เอาข้ีเถ้ากลางคีไฟ ๑ หยมุ ใบ หมากกล�่ำ นอ้ ย ๗ ใบ ตำ�แซ่น�้ำ ใหก้ ินดีแล ผวิ ่า มนั บ่เซา มนั ออกฮอ้ นหลายช่อื ว่า ไฟลามโคน ใหเ้ อาใบหมากนาง เขากวาง ตม้ กินดีแล หรอื เอาฮากมูกน้อย ข้าว เจา้ อ้อยดำ� เอาถอ่ กันตำ�ดอมกันแล้วแชน่ �ำ้ กิน ดีแล ยาฆ่าแมท่ อ้ ง ใหเ้ อาฮากเว่อหวาน ฝนใสน่ �้ำ เหล้าเดด็ กิน ดแี ล หรือ เอาฮากส้ม ข้ีมอดตม้ กนิ ดแี ล หรือ เอาใบตดิ ตอ่ ใบเลบ็ ฮงุ้ ฮากกำ�ลังเสือโครง่ ยาหัว ตม้ กิน ดีแล ยาแกก้ ินผดิ แมอ่ ยู่กรรมกินอาหารอะไรลงไปมักจะแสดง คอื อาหารทกี่ นิ เขา้ ไป มักจะไปทำ�ลายเลือดลม ยาให้เอา ฮากหยกิ บถ่ องเพียงรากเดยี ว จะใช้ตม้ หรอื ฝน ก็ได้ ถา้ ต้มใชน้ ้ำ�ธรรมดาเป็นนำ�้ ถ้าฝนใชน้ ้ำ�หม้อน่ึงเปน็ น้ำ� ยารากนี้ดแี ล 106 ประมวลต�ำ รับยา อโรคยาศาล

ยาแก้กินผิด หญิงทีเ่ ป็นกะบนู จะเป็นกะบนู เลือดหรอื กะบนู ลมกต็ ามกนิ อาหาร อะไรลงไปมักแสดงตอ่ โรค หรือที่โบราณเรยี กว่ากินผิด เกิดเลอื ดลมในร่างกาย ไม่ปกติ ยาแกก้ ินผิดใหเ้ อาฮากอิทก เครือตงั้ ตนุ่ ดูกลิงลง ฮากหดู หอม จนั ทน์ หอม ฮากหมานอ้ ย ฮากยานาง ใหเ้ อายาท้ังหมดน้ีมาฝนกิน จะแกโ้ รคกนิ ไม่ ได้นอนไมห่ ลับ แกก้ ะบูนเลอื ดกะบนู ลม อกี ชุมหนึง่ ยาให้เอา ฮากน�ำ้ แน แชใ่ ห้ กินดแี ล อีกชุมหน่งึ และแก้กนิ ผดิ ไดท้ กุ อย่างดีนกั แล ยาแก้กินผิด ถา้ ไขก้ นิ อาหารผิดกด็ ี ผดิ น�้ำ ก็ดี กนิ ยาผดิ กด็ ี ยาให้เอาสาเหลา้ น้อย อ้อยด�ำ ดอกค�ำ โค เงิน คำ� เอาน�้ำ มะพรา้ วเป็นน้ำ� น�้ำ ใส้เดอื นตดั กิน ดีแล อกี ชมุ หนง่ึ ยาใหเ้ อา แตงหนู ฮากเฮื้อนกวาง ฮากเหมอื ด ฝนกินดีแล ยาแกผ้ ิดผักขา ผักขาเปน็ ผกั มหี นาม ผหู้ ญิงอสี านส่วนมากจะคะล�ำ ผกั ขา โดย เฉพาะพวกทค่ี ลอดลกู ใหม่ เพียงได้ดมกลิ่นผกั ขาจะมีอาการปวดหวั มัวตา เกดิ ลมวิงเวียนลม้ ฟุบลงกับที่ บางคนเปน็ ไขอ้ ย่างอ่นื แตเ่ พราะเคยกนิ ผักขามากอ่ น ถ้าไม่แกพ้ ิษผกั ขาโรคจะไมห่ าย ยาแกผ้ ดิ ผกั ขา ให้เอา ฮากผักขา ฮากผักแพว ฮากผกั อตี่ ู่ ฮากสีไค ฮากหมานอ้ ย ฮากยานาง ฝนกินดแี ล ยาแก้สะดวงท้อง ถา้ เปน็ บิดหมักหมน้ั ถา่ ยเปน็ มกู เป็นเลือด เรียกสะดวงทอ้ ง ยาใหเ้ อา ฮากเจียงดอ หญ้าปากควาย ฮากขัดแดง ฮากเลาหลวง เอาสว่ น เสมอกนั ตม้ กนิ ดีแล อกี ชมุ หนงึ่ ยาให้เอา ฮากหมากซกั ฮากหญา้ ขัด ฮาก หญา้ คา ฮากกลับลบื เครอื ใส้ตนั หญา้ หอ้ มแกว่ ตม้ กนิ ดีแล ยาแก้สะดวงงอก ยาใหเ้ อา หวั บัวบก หวั เอย่ี นดอ่ น ฝนทาดแี ล อีกชุมหนึ่ง ยาให้เอา หัวถอ่ มเลอื ด ฝนทาดแี ล 107 ประมวลตำ�รบั ยา อโรคยาศาล

ยาแก้สะดวงทวาร คำ�ว่าทวารหมายถึง ตา หู จมกู ปาก และอืน่ ๆ ดว้ ยยาแก้ สะดวงทวาร ยาให้เอา ดอกจนั ทนห์ นกั ๑ บาท ลกู จันทน์หนกั ๑ บาท มหาหิงคุ์ หนัก ๑ บาท ยาด�ำ หนัก ๑ บาท พรกิ ไทยหนักเท่ายาท้ังมวล บดเปน็ ผง ป้ันเปน็ ลูกอมก้อนขนาดเท่านิว้ กอ้ ย กินเชา้ เย็นวนั ละ ๒ เม็ด ถ้ากนิ ยานใี้ หเ้ วน้ อาหารที่ แสลง หา้ มไม่ให้กนิ เอย่ี น (ปลาไหล) เตา่ ปลาฝา กุ้ง ซิว ปลาหลด ปลาหลาด ถา้ คะค�ำ ได้ดนี กั แล ยาแก้สะดวงภายใน ยาใหเ้ อา พรา้ ๓ ดวง เผาไฟลวกน�ำ้ ใหก้ ินดแี ล อีกชุม หนง่ึ ยาให้เอา หวั ถว่ั พู มันแกวขาว ฮากหมากข้าว ฮากแตงหนู ฮากดอกชอ้ น ฝนกินดแี ล ยาแก้สะดวงล�ำ ไส้ ผิว่าเปน็ สะดวงล�ำ ไส้ อาการของนั ท�ำ ใหร้ ้อนท้อง ร้อนบน้ั เอว รอ้ นสันหลัง ตาฟาง เวยี นหัว มดื หนา้ มัวตา ถ่ายอจุ จาระเปน็ มูกเลอื ด ถา่ ย กระปิดกระปอย ทอ้ งขึ้น ทอ้ งเฟอ้ เรียกสะดวงลำ�ไส้ ยาให้เอา ฮากมะนาว ฮากเขอื ขื่น ฮากแค้งขม ฮากมูกน้อย ฮากมว่ งกะสอ เอาสิ่งละเท่ากัน ต้นกนิ ดี แล อีกชมุ หน่ึง ยาใหเ้ อา ฮากขดั เค้า ฮากกระจาย ฮากถัว่ แฮ เอาสง่ิ ละเท่า กัน ต้มกนิ ดีแล ยาแกก้ ะบูนก้อน ถา้ ปน็ กะบูนกอ้ นขนาดเท่าหนว่ ยไข่หรอื ไข่เต่า ยาใหเ้ อาฮาก ตบั เตา่ เครอื ฮากขี้อน้ ตม้ กินดีแล ยาแก้กะบูนลม กะบนู ลม คือ ลมเสยี ซ่ึงรวมกันเปน็ กอ้ นท่ที อ้ งนอ้ ย มีอาการไม่ แข็ง เรียกกะบนู ลม ยาใหเ้ อา แก่นตับเต่าอย่างเดยี วมาต้มกินดแี ล 108 ประมวลต�ำ รับยา อโรคยาศาล

ยากะบนู เลอื ด กะบูนเลอื ด เกิดจากเลือดเสยี เลอื ดที่เสยี นนั้ มาจับกนั เปน็ กอ้ น แขง็ หรอื เปน็ แท่ง มีขนาดเท่าไขไ่ กห่ รือมะตมู เรยี กกะบนู เลอื ด ยาใหเ้ อา แกน่ แก แกน่ กระจาย ท้ังสองนส้ี ว่ นเสมอกันตม้ กนิ ดแี ล ยาแกก้ ะบนู เต่า ยาใหเ้ อา ปกี ปแี ดง ขิง พริกไทย ผกั อีเลดิ เอาอย่างละเทา่ กนั ตม้ กิน หรือบดเป็นผงกินกับน้ำ�ร้อนก็ได้ ถา้ คนไข้ให้ละลายน้�ำ อุ่นกนิ ดแี ล ยาแกข้ เ้ี ย่ยี วบอ่ อก ยาให้เอา ฮากฮุ่งแดง ผกั บว่ั (หอม) กระเทยี ม เครือเขาฮอ ขงิ แดง เอาส่วนเสมอกัน ต้มกินดแี ล ยาแกเ้ ย่ยี วบอ่ อก ยาให้เอา ขมน้ิ ขึ้น ตำ�ผสมกับน�้ำ ขา้ วจา้ ว ต้มน้ำ�ใหอ้ ่นุ เอา ไปทาตามทอ้ งน้อย เย่ียวออกแล อีกชมุ หน่ึง ยาให้เอาใบจจี อ้ แคบ้าน ขมิน้ ขน้ึ ข้าวจ้าว ตำ�ผสมกนั ทาตามท้องนอ้ ยเยี่ยวออกแล ยาแก้รากเลือด เปลอื กมะรมุ สด รากเจตมลู เพลิง ขิงสด รากช้าพลูสด ยา ๔ สง่ิ นี้ ตำ�คั้นเอาแต่นำ�้ และเอาเหล็กตะปจู ิ้น ๓ ตวั เผาให้แดง จ่มุ ลงในน�้ำ ยา ตวั ละที แล้วเอายารับประทานแกร้ ากเลือด ยาแก้เบ่อื ทกุ อย่าง ยาให้เอา เปลอื กลิน้ ฟ้า เปลอื กคาม แช่กนิ ดแี ล 109 ประมวลต�ำ รบั ยา อโรคยาศาล

พทุ ธศาสนสุภาษิต : สิ่งทเี่ ป็นการยาก กิจโฺ ฉ มนสุ สฺ ปฏลิ าโภ ความได้เปน็ มนษุ ยเ์ ป็นการยาก กจิ ฺฉํ มจฺจาน ชวี ิตํ ความเปน็ อย่ขู องสตั ว์เป็นการยาก กิจฉฺ ํ สทฺธมมฺ สฺสวนํ การฟังธรรมของสัตบรุ ษุ เป็นการยาก กจิ โฺ ฉ พุทธฺ านมุปปฺ าโท ความเกิดขึน้ แหง่ ทา่ นผรู้ เู้ ปน็ การยาก ทุลลฺ ภํ ทสสฺ นํ โหติ สมพฺ ุทธฺ านํ อภณิ ฺหโส การเหน็ พระพุทธเจา้ เนอื งๆ เป็นการหาได้ยาก 110 ประมวลต�ำ รับยา อโรคยาศาล

แผนกยาแก้โรคระบบทางเดนิ ปัสสาวะและโรคระบบสืบพันธ์ุ

แผนกยาแกโ้ รคระบบทางเดิน ปัสสาวะและโรคระบบสบื พันธุ์ ยาแกร้ ากเลือดหรอื ตกเลอื ดทางทวารเบาทวารหนัก ท่านใหเ้ อาเปลือกยาง ๑ ขมน้ิ ไข่ ๑ เอามาตม้ กบั น�ำ้ ทา่ ๑ส่วนกับนำ�้ ผึ้งแท้ ๑ ส่วน รบั ประทานเชา้ – เย็น แก้เลือดออกจากรา่ งกายวิเศษนัก ไดท้ ดลองมามากแลว้ ยาแก้อปุ ทม ใหเ้ อาเส้ยี วน้อย เสย้ี วใหญ่ โคยตาล ต้มกนิ อกี ขนานหนึง่ ให้เอา ฮากแจง ฮากหงุ่ ผู้ หวั หญา้ หวายนา หญ้าแห้วหมู ต้มกิน อกี ขนานหนึ่งเอาแกน่ แดง ฮากหมากนาว ฮากหมากเวอหวาน ฮากตีนตงั่ นอ้ ย ฝนกนิ ดแี ล ยาโฮมให้ เอาแกนข้าวโพด ตน้ หวั คว้ งใหญ่ ตม้ โฮม ยาแก้โรคผู้หญงิ เอาแก่นแดง แกน่ ยงู แกน่ ตมู ฮากเขือข่นื หวั หญา้ แห้วหมู ฮาก เพชรกญั ชา หนกั ส่งิ ละ ๔ บาท ตม้ กิน ยาแกโ้ รคหนองใน เอาเปลอื กทุม่ น�้ำ หมอยสาวแก่ หวั เขียง ตม้ กินเชา้ –เยน็ ยาแก้นิว่ เอาแก่นคอ้ แลน ๗ ซีก กิง่ ค้อแลน ๗ ซีก ตม้ กิน เชา้ -เยน็ ยาแก้โรคน่วิ ไต เอาหมากส�ำ โรง (หมากส้มโฮง) แห้ง ไผร่ าก (ไมร้ วกแหง้ เผาไฟ เอาถา่ น) เอาท้ังสองเทา่ กนั ต�ำ ให้ละเอยี ดแลว้ หอ่ ผ้าขาว แชน่ ำ�้ รอ้ นกนิ เชา้ -เยน็ 112 ประมวลตำ�รบั ยา อโรคยาศาล

ยาน่ิว ใหเ้ อาฮากเดอื ยหนิ ฮากหญ้าคา ฮากสะลปิ ี พรกิ ไทย ยาหัว อ้อยดำ� เข้า สารจา้ ว ๗ เมล็ด ฮากพลู ตม้ กินดีแล อกี ขนานหนึ่ง เอาฮากเลบ็ แมว ฮากหญา้ ขดั หลวง ฮากหญา้ แห้วหมู เอาอยา่ งละเท่ากันต้มกินดแี ล ยาเย่ียวเหลือง ใหเ้ อา ใบติดตอ่ (หมากปง้ กงิ้ ) อ้อยดำ� ต้มกนิ ดแี ล ยาฮาน ใหเ้ อาฮากออ้ ยชา้ ง ฮากกลางของ ฮากตาเสือ เครือเขาฮอ ฮากตีนจ�ำ ต้มกนิ ดแี ล อีกขนานหนง่ึ เอาแกน่ บุก แกน่ แดง แก่นลมุ พกุ แก่นหนามแท่ง แกน่ แคน แก่นบง แก่นขาม แกน่ บกคาย แช่น้ำ�กินดว้ ย อาบด้วย ดแี ล ยาเหย่ียวเป็นเลอื ดเปน็ หนอง ให้เอาแก่นหูกวาง ฮากเปลา้ หลวง ตม้ กนิ ดีแล ยาข้ีเย่ียวบ่ออก ใหเ้ อาฮากหมากหวด ฮากนมแมว ฮากคัดเค้า ฮากยา่ นาง ตม้ กนิ ดแี ล อกี ขนานหนง่ึ เอาฮากหมากเฟอื ง ฮากจูมคาน เบย้ี พลู ฝนแลว้ เอาน้�ำ เหลา้ ตดั หน่อยหน่ึงกินดีแล ยาต้มแกฝ้ ีมุตกิจ รากเลบ็ เหย่ียว ยาข้าวเย็น เกลอื ใสพ่ อเคม็ สรรพยา ๓ ส่ิงนี้ ทำ�เปน็ ยาหมอ้ ตม้ รับประทาน แก้ฝมี ตุ กจิ เบาเปน็ เลอื ดเปน็ หนอง ยาต้มแกข้ ัดเบา ใบตองกล้วยน�้ำ ว้าแหง้ ๑ ก�ำ มอื เปิ่นจ่นั เผา ๓เบยี้ สารสม้ ๑ บาท ยา ๓ สงิ่ น้ตี ้มรับประทานแก้ขัดเบา ยาสดแกข้ ดั เบา ยอดออ้ ๓ ยอด ดินประสิวขาว ๑ หยิบมือ โขลกเขา้ ด้วยกัน เอาฝางฝนกบั นำ�้ ปูนใสเคล้าเขา้ กับยานั้น คั้นเอาแตน่ ้�ำ รบั ประทานแก้ขัดเบา และ ทำ�ใหเ้ บาคลอ่ งสะดวก 113 ประมวลตำ�รบั ยา อโรคยาศาล

ยาตม้ แก้หนองใน กำ�มะถนั เหลือง ๑ บาท ฝาง ๓ บาท เถาคนั แดง ๓ บาท แกแล ๓ ยาท กรัม ๓ บาท ขมน้ิ อ้อย ๓ บาท ยาขา้ วเย็นเหนือ ๔ บาท เกลือ ๖ บาท สรรพยา ๗ สง่ิ นี้ ท�ำ เปน็ ยาหม้อต้มรับประทานเชา้ เยน็ ยาแกป้ วดเย่ยี วหยัด ยาให้เอา หญา้ แห้วหมู ไนข้าวโคด ท้งั สองนี้ ตม้ กิน แก้ ปวดเยยี่ วหยัดดีนักแล ยาแก้ปวดเยีย่ วหยัด ยาใหก้ ล้นั ใจเด็ดเอายอดดอกไม้ ๗ ยอด ยอดดอกอะไร กไ็ ด้ เอามาต้มใส่ พริก ขิง กินดแี ล ยาแก้โรคหนองใน โรคบุรษุ อย่างหนึ่งเป็นหนองในลำ�กลอ้ ง เวลาจะเย่ียวต้อง ทนทกุ ข์ทรมาน บางคนตอ้ งปฏญิ าณตอ่ เทวดาฟา้ ดนิ พระอนิ ทรพ์ ระพรหมว่าตอ่ ไปจะไมท่ �ำ อีกเป็นอันขาด พอหายแลว้ ก็ลืมไปหมด ยาแก้หนองในให้เอา แกน่ จำ�ปาขาว แก่นตากวาง แก่นเด่ือดิน ยาหวั หนิ ส้ม เอาอย่างละเท่ากนั ตม้ กินแก้โรคหนองในดแี ล อกี ชุมหนง่ึ ถ้าเป็นในระยะแรก ให้เอาใบขามแขก ยา หัว หนิ ส้ม ทั้งสามนี้เอาเท่ากนั ต้มกนิ ดแี ล ยาแกโ้ รคบุรุษเขา้ ข้อออกดอก ยาให้เอา แมงผกั หม ปีกปแี ดง ไนเขา้ โคด ขวยข้ี งอ่ งแง่งห้ิง ดเี กลอื ขี้เจียดิน ให้เอายาทงั้ หมดนีส้ ่วนเท่ากนั ตำ�เปน็ ยา ผง หรอื ปนั้ เป็นลกู ก้อนขนาดมะทนั กินวันละ ๒ ครง้ั เชา้ เยน็ กอ่ นอาหาร แก้ โรคบุรษุ เขา้ ขอ้ ออกดอก เปน็ หนอง เป็นฝี ดีนักแล อีกชุมหนึ่ง ยาใหเ้ อา หวด ขา้ นอ้ ย หวดขา้ ใหญ่ ยาหวั ออ้ ยด�ำ เอายาทั้งสน่ี สี้ ว่ นเทา่ กนั ต้มกินดแี ล ยาล้างโรคบุรุษ ยาใหเ้ อาฮากแก ยาหัว ออ้ ยดำ� ให้เอายาทัง้ สามน้ตี ้มกิน เอาตะปู ๑ ดอกใส่ ตม้ กนิ ดแี ล อกี ชมุ หนง่ึ ยาใหเ้ อา หญา้ บนภเู ขา หญา้ ปลอ้ งจนี 114 ประมวลต�ำ รับยา อโรคยาศาล

ผักหนอก กกลิ้นป่ี หมากแข้งโข ยาหัว อ้อยดำ� ต้มกนิ ดแี ล อกี ชุมหนึง่ ยา ให้เอา ทองสมุดขาว ยาหัว อ้อยด�ำ ท้ังสามนเี้ อาส่วนเสมอกัน ตม้ กนิ ดีแล ยาแก้ฮาน ยาใหเ้ อา ขม้ินเครอื หวั หมากนัด ผักหนอก หวั หญ้า แหว้ หมู หินส้ม ฮากหุ่งผู้ หินส้มเอาพอประมาณ นอกนนั้ เอาส่วนเท่ากัน ตม้ กินแก้ฮาน ดีแล ยาแก้นิ่ว ยาให้เอา ผักกาดนำ้� ๑ ก�ำ มอื ค้นั เอาแต่น้�ำ การะบูร ๑ สลึง เอาต้ม ไฟให้เดือดแลว้ ปลงลงมากิน ถ้าน่ิวเลก็ หลุดออก นวิ่ โตพอทเุ ลา ยาแกน้ ิว่ ยาให้เอา หวั หมากนัด ไนหมากฝา้ ย เดอื ยหนิ ฮากเสตฉตั ยา หัว ออ้ ยด�ำ เอายาทั้งหมดหนักอยา่ งละเทา่ กนั ตม้ กินถา้ นิว่ เล็กจะหลดุ ออกมา อวยั วะเพศออ่ น ตวั ยา หวั กระชาย ขมนิ้ อ้อย พริกไทยล่อน ลกู กระวาน ๒ วา่ น น�้ำ ๑ ทั้ง ๕ อย่างน้ี หนกั อย่างละ ๓ บาท น�ำ มาตากให้แห้ง บดให้ละเอยี ด ละลายน�้ำ ผง้ึ รวง น�ำ้ อ้อยน้�ำ ตาลกไ็ ด้ กิน เชา้ เย็น วันละ ๒ เวลา 115 ประมวลต�ำ รบั ยา อโรคยาศาล

ยนั ตฝ์ นแสนห่า ยันตฝ์ นแสนหา่ โบราณจารยก์ ล่าววา่ ยันต์นใี้ ช้ลงตะกรดุ ดอกเดียววิเศษ นักแล ลงแลว้ จงึ เสกด้วยตวั เองเถดิ ให้นำ�เอาหญา้ ขัดมอญ สันพรา้ มอญ โคนดนิ สอ สสี ายตะกรดุ ใหอ้ ยู่คงศตั ราวุธ ตีราคาไวแ้ สนตำ�ลงึ ทอง แลฯ 116 ประมวลต�ำ รบั ยา อโรคยาศาล

แผนกยาแก้โรคกษยั

แผนกยาแก้โรคกษยั ยาแก้เจบ็ ท้องกษยั มะนาวทั้งหา้ ( ราก เปลือก แกน่ ใบ กงิ่ ) ๑ แก่นข้ีเหลก็ ๑ แก่นจ�ำ ปาขาว ๑ หัวขา่ ๑เครอื ตาปลา ๑ บอระเพ็ด ๓ ท่อนประมาณท่อนละคืบ ๑ หัวขงิ ๑ เกลือดบิ ๑สมอ ๑๕ ผล. เสกพระเจา้ หา้ พระองค์ใสด่ ว้ ย เวลาตม้ อย่าให้ คลุกคลใี นเตาไฟ คือไมใ่ ห้ปิ้งและย่างอะไรต่ออะไรใสเ่ วลาตม้ อยแู่ ละไมใ่ ห้เปลย่ี น ดนุ้ ฝืนทางนไี้ ปใสท่ างนัน้ ตม้ กนิ หายแล ยากษัยวิเศษ แก้เสน้ ทำ�ใหข้ ดั ข้อและเสน้ ตึง กบั ท้งั เปน็ ยาอายุวัฒนะ ให้เอา สะค้าน ๑บาท เครอื เห้า ๑บาทเปลือกมะไฟดง ๑บาท กุม่ นำ�้ ๑บาท กมุ่ บก ๑บาท มะตมู ๑บาท หวั ข่า ๑บาท หวั ขงิ ๑บาท ดีปลี ๑บาทพริกไทย ๑บาท เจตมูลเพลงิ ๑บาท หัวไพล ๑บาท กระวาน ๑บาท ลูกเรว่ ๑บาท พริกขห้ี นู ๑บาท กระทอื ๑บาท มหาหิงค์ุ ๑บาท วา่ นน�้ำ ๑บาท ผวิ มะกรูด ๑บาท เกลือ ๑บาท ตำ�ผงผสม น้ำ�ผึ้งรับประทานเวลาเข้านอนทุกวัน ก้อนประมาณเท่าลูกมะขามป้อมโตๆ จะ อว้ นทว้ นมีกำ�ลงั ยาแกไ้ อกษัยผอมแห้ง มะกรดู ๑๐๘ ผล ผา่ ๔ เอา ๓ สลัดไดหน่ั ๒ชามใหญ่ ใบส้มปอ่ ยเทศหั่น ๒ ชามใหญ่ บอระเพด็ ห่นั ๒ชามใหญ่ ขา้ วสกุ ๑ชาม เกลอื สกุ ๑ชาม ยา ๖ ส่งิ นีก้ ลนั่ กนิ แกไ้ อกษยั ผอมแห้งดีนัก วธิ ีกลนั่ ใหเ้ อายา ๖สงิ่ นใ้ี ส่ ในหมอ้ ใหญ่ พอยาหลวมตวั เอาหวดใหญเ่ ทินปากหมอ้ แล้วเอาโถทจี่ ะรับยาใส่ใน หวด เอากระทะใหญ่ปิดปากหวด ให้ก้นกระทะอย่เู หนอื ปากโถ เอานำ้�ใสก่ ระทะ ใหเ้ หมือนกลั่นเหลา้ ใหห้ มัน่ เปลีย่ นนำ�้ ใหร้ อ้ น เม่ือสกุ ดแี ล้วให้เปดิ กระทะออก นำ้�ทตี่ กอยูใ่ นโถกเ็ ปน็ ยากล่นั น�้ำ ยาในโถใหเ้ ก็บใส่ขวดไว้ (เป็นหัวยา) นำ้�ยาใน 118 ประมวลต�ำ รบั ยา อโรคยาศาล

หมอ้ ให้ใส่ไหไว้ เอาน้ำ�ทา่ ใส่ในหมอ้ ค่อนหมอ้ กล่ันซำ�้ ดังเก่าอีก ทำ�ซำ�้ อีกสามครงั้ ยากล่นั ในโถขายขวดละ ๑บาท น�ำ้ ยาในหม้อขายขวดละ ๕๐ สตางค์ กากยาเอา สารสม้ ดินประสวิ ยาด�ำ เปลอื กกุ่มนำ้�กมุ่ บก เปลือกมะรมุ โขกป่นลงไป กนิ แก้ เลอื ดลม ๑๐๘ จำ�พวก ตำ�รายาน้เี จ้าของเดมิ ซือ้ มา ๒ชัง่ แล ยากษัย หมอรส กษยั เหนบ็ ชา ตนี มอื รอ้ น หน้าแข้งตกสะเกด็ ลูกผกั ชี สะค้าน ดปี ลี แสมทงั้ ๒ แกน่ ขนนุ สงิ่ ละ ๔ บาท พรกิ ไทยล่อน แหว้ หมู ฝาง เจตมลู เพลงิ จันทน์ท้งั ๒ เถาวัลยเ์ ปรยี ง แกน่ ขเี้ หล็ก สมอทั้ง๓ ส่งิ ละ ๒ บาท ใบมะกา ๔ บาท ฝกั ราชพฤกษ์ ๓ ฝกั ยาดำ� ๖ สลงึ ตม้ หรือตำ�ผงน้ำ�ผึง้ กิน ยาแก้โรคผอมเหลอื ง เอาหัวอือทือปา่ หวั วา่ นไฟ หวั ขิง หวั กระเทยี ม หัวข่าลงิ ขา่ บ้าน พริกไทย ดีปลี เปลอื กกุม่ เปลือกกา่ ม หัวท่อมเลือด ปปี ปีแดง เปลอื ก อฮี ุม เปลอื กตูมตัง ขเ้ี หล็ก เปลอื กตมู กา หนิ ส้ม ขี้เกลือ ตำ�เปน็ ฝนุ่ เอาน้ำ�อ้อยเป็น น้ำ�กระสายป้นั เป็นลูกกลอนตาก ๗ หมอก ๗ แดด กนิ เช้า-เยน็ ครัง้ ละ ๑ ก้อน 119 ประมวลต�ำ รบั ยา อโรคยาศาล

พทุ ธศาสนสภุ าษติ : หว่านพืชเช่นใด ได้ผลเช่นนน้ั อคฺคสสฺ ทาตา ลภเต ปนุ คฺคํ ผใู้ หส้ ง่ิ ทเ่ี ลิศ ย่อมไดส้ ิง่ ทีเ่ ลศิ อีก มนาปทายี ลภเต มนาปํ ผู้ใหส้ ง่ิ ท่ชี อบใจ ยอ่ มไดส้ ิ่งที่ชอบใจ เสฏฐฺ นฺทโท เสฏฺฐมุเปติ ฐานํ ผูใ้ หส้ งิ่ ทป่ี ระเสรฐิ ยอ่ มถงึ ฐานะทป่ี ระเสรฐิ ททโต ปญุ ฺญํ ปวฑฒฺ ติ บุญของผใู้ หย้ ่อมเจรญิ ทเทยฺย ปรุ โส ทานํ คนควรให้ทาน ปุญฺญมากงขฺ มานานํ สงโฺ ฆ เว ยชตํ มขุ ํ พระสงฆ์นั้นแล เปน็ ประมขุ ของเหล่าชนผู้จำ�นงบญุ บชู าอยู่ 120 ประมวลตำ�รบั ยา อโรคยาศาล

แผนกยาแก้โรคฝีภายใน

แผนกยาแกโ้ รคฝภี ายใน ยาแก้วณั โรค ให้เอาตน้ สาบควาย ๑ ตน้ ตีนจำ� ๑ ต้มกินหายแล ยาแก้ฝใี นท้อง ให้เอาฮากเจยี งปืน ฮากเหม้าต้น ฮากเอยี่ นด่อน ฝนใสน่ ำ�้ ธรรมดากนิ ถ้ามีไอออกฮ้อน เรียกวา่ ฝหี วั หนาม ให้เอายาน้ี ฮากหมากขาม แกน่ ตูม หวั หวายนง่ั ฮากหญ้าม้งุ กระตา่ ย ฝนใหก้ นิ หายแล ยาแก้ฝีลมในท้อง ใหเ้ อา ตาไผบ่ ้าน ตาไผเ่ หลือง ตาไผเ่ ซยี งไพ บีแข้ ฝนให้ กิน อกี ขนานหนึ่งใหเ้ อา ฮากขามปอ้ ม ฮากสม้ มอ แก่นแฮนกวาง เปลอื กตูมกา สำ�หรบั เปลอื กตูมกาแชน่ �้ำ ใหก้ ินก่อนแล้วจึงเอายาสามฮากน้ันฝนให้กนิ ดีแล ยาฝใี นท้อง ใหเ้ อาฮากนมงวั ฮากเครอื ล้ินแฮด ฮากหกู วาง ไม้เท้าสาน ฝนกนิ ดแี ล อกี ขนานหนึ่ง เอาฮากนางแซง่ ฝนใส่น้�ำ เหล้ากนิ ดีแล ผิวา่ มันฮากออกมา แล้ว เซาแล หรือจะฝนกนิ แก้ฝหี ัวคว่ำ�หัวหงายอย่ใู นท้องกห็ ายแล อกี ขนานหนึ่ง เอาฮากคัดเคา้ ฮากหมากแตก ฮากตน้ ใส้ไก่ ต้มกนิ ดแี ล คาถาเป่าฝีในท้อง “โอม หมากหลอด กูจักตอดฮูขี้ กจู ักตอดฮหู ี โอมกะจาก ฝี ปาอากอบั อยู่ในท้องน้อยและสันหลงั สพฺพตฺถ สพพฺ ปานีนํ สพโฺ สปิ นิวาเรติ ปรสิ ฺ ตนตมฺพนามหาย โอม พอ่ ครหู ลวง โอมพ่อครเู ค้า โอมพอ่ ครูเฒา่ อันอยู่ในภเู ขา เขียว ภคู ีมาบังตนกู พษิ ฝใี นทางนำ้� กูสิไปทางบก พษิ ฝีในทางฮก กสู ิไปทางแปน พษิ ฝไี ปทางแปนกูสไิ ปทางพนื้ พษิ ฝไี ปทางพ้ืนกสู ไิ ปทางใน พิษฝีไปทางไกลกสู ิ ไปทางใกล้ โอมสหโอมสวาหาย” พษิ ว่า ๓ เทอ่ื แลคาย ขนั ธ์ ๕ เหล้าก้อง ไข่ หน่วย เงินสลงึ หนง่ึ 122 ประมวลตำ�รบั ยา อโรคยาศาล

ยาแกฝ้ ีในท้อง ยาใหเ้ อา ฮากสม้ ผ่อหลวง ฮากปลาดกุ ฝนกินดีแล ยาแก้ฝีในท้องและกรอ่ น ลูกบวบขม ๑ ทะนาม ดเี กลอื ๑ ทะนาน น�ำ้ ตาลเพ็ชร์ ๑ ทะนาน ยา ๓ สง่ิ นี้ ตงั้ ไฟกวน จน ปน้ั เม็ดได้ เมด็ เทา่ เมลด็ ถั่วเขียว รบั ประทาน เชา้ เย็น กลนื ลูกกลอน แกฝ้ ีในท้องและกลอ่ น ยาตม้ แกฝ้ ใี นท้อง ล่ันทมท้งั ๕ บอระเพ็ด เถาชงิ ช้าชาลี เกลือ ๑ ถ้วย สรรพยา ๔ ส่ิงนี้ ทำ�เปน็ ยาหม้อ ตม้ รับประทานแกฝ้ ใี นทอ้ ง แกร้ ดิ สดี วง และมตุ กจิ มตุ ฆาต แกเ้ ลือดเสยี ผอมแหง้ แกก้ ษัยกล่อน วนทฺ โก ปฏวิ นทฺ นํ ผูไ้ หวย้ ่อมไดร้ ับการไหวต้ อบ การไหว้เปน็ การแสดงความเคารพ บคุ คลทคี่ วรไหวแ้ บ่งออกเป็น ๓ จ�ำ พวก ผ้เู จริญด้วยชาติกำ�เนิด ผู้เจรญิ ด้วยวัย คอื อายมุ ากและผู้เจริญ ด้วยคุณ คอื ความดี เป็นผคู้ วรไหวแ้ ละบคุ คลผอู้ อ่ นนอ้ มถอ่ มตนยอ่ มไหว้ ผูอ้ นื่ เสมอจึงไดร้ ับการไหวต้ อบเช่นกนั 123 ประมวลต�ำ รับยา อโรคยาศาล

พุทธศาสนสภุ าษิต : การงาน อกิลาสุ วนิ เฺ ท หทยสสฺ สนตฺ ิง คนไม่เกียจคร้าน พึงไดร้ ับความสงบใจ สทุ สสฺ ํ วชฺชมญฺเญสํ อตตฺ โน ปน ทุททฺ สํ ความผดิ ของผูอ้ ่นื เหน็ ง่าย ฝ่ายของตนเห็นยาก อิติ วสิ สฺ ฏฺฐกมฺมนเฺ ต อตถฺ า อจเฺ จนฺติ มาณเว ประโยชน์ย่อมล่วงเลยคนหนมุ่ ผ้ทู อดทงิ้ การงาน นกฺขตฺตํ ปฏมิ าเนนตฺ ํ อตโฺ ถ พาลํ อุปจฺจคา ประโยชน์ย่อมลว่ งเลยคนโง่ผมู้ ัวถอื ฤกษ์อยู่ 124 ประมวลต�ำ รบั ยา อโรคยาศาล

แผนกยาแก้โรคผิวหนงั

แผนกยาแกโ้ รคผิวหนัง ยาทาข้ีกลาก ทา่ นใหเ้ อามาส (กำ�มะถัน) ๑ ขาหยา่ งไฟ ๑ รากชมุ เหด็ ๑ บดให้ ละเอียดแลว้ เอาน�้ำ มันยาผสมทา ยาตัดรากใหเ้ อารากชุมเหด็ ดองกบั น�ำ้ สุรา กิน เปน็ ยาตัดรากหายแล น้ำ�มันผึ้ง คือน้ำ�มันที่กลั่นได้จากขี้ผึ้ง วิธีการกลั่นให้เอาขี้ผึ้งบริสุทธิ์หนักอย่าง นอ้ ย ๑-๒ กิโลกรัม ใส่ไหหรอื หมอ้ (ท�ำ เหมอื นกบั วธิ ีการตม้ กล่นั สุรา) แลว้ กลนั่ ด้วยไฟทไ่ี มแ่ รงนกั ให้กลายเปน็ น้�ำ มนั ออกมา เรยี กวา่ นำ�้ มันผึ้ง ใช้สำ�หรับทาแก้ โรคต่างๆ น้�ำ มนั ทกี่ ลนั่ ออกมาน้ันก่อนใชต้ อ้ งผสมกับนำ้�มันอื่นเพ่ิมเติมเข้าไปเสีย ก่อน คือ น้ำ�มันงา ๒ ส่วน น้ำ�มนั เลียงผา ๒ หรอื ๑ สว่ น เอาน้�ำ มันสองอยา่ งท่ี กล่าวนี้ผสมกับน้ำ�มนั ผ้ึงให้เข้ากนั สนทิ ทาแก้ปวดเมือ่ ย เคล็ดยอกต่างๆ ใช้รักษา ไดท้ ั้งแผลสด แผลเปอื่ ย รักษาโรคกระดูกไดเ้ ปน็ อย่างดพี ิเศษ นำ้�มันผึง้ นีท้ า่ น พระอาจารยฝ์ ้นั ใชเ้ ป็นประจำ�ช่วยชาวบา้ นใหห้ ายจากโรคภยั มามากแลว้ ยาพอกเกล่ือนฝี ยาพอกเกลือ่ นฝเี มอ่ื แรกเปน็ และแก้ตะมอยทป่ี วดจะใหย้ ุบและ กลวงจะให้แตกพอกปดิ หัว ใหเ้ อาหัวอตุ พิต ๑ เกลอื ๑ สม้ มะขามเปยี ก ๑ ต�ำ ยาพอกอุ่นทีแ่ ผลหมน่ั เปลี่ยนเอาน้�ำ หยอดให้ยาเปียกจะไม่ปวด ยาเกา่ อย่าท้ิง เปลยี่ นพอกกันไป ยาพอกแผลกลาย เอาดนิ สอพอง ดนิ ยอดปลอก ใบต�ำ ลงึ หญา้ พันงทู ง้ั ๒ ใบ มะตมู ขมน้ิ ออ้ ย ใบนำ�้ เต้า ใบกระพังโหม ผสมสรุ าต�ำ พอก 126 ประมวลต�ำ รับยา อโรคยาศาล

ยาฮมบาดแม่เฮ็ง เปอ่ื ยตามตัว ใหเ้ อากลบี หมากบก แก่นดู่ แกน่ เยา ในหมาก ฝ้าย เอาลงในหลุมเผาฮมแล สว่ นยาทาเอานำ้�มันยางน้ำ�มันสะแบงทา ยาแก้กลากเกล้ือน ใหเ้ อาสารหนูแดง ขเ้ี กลือ มาด ใบข้เี หลก็ บา้ น ใบขเ้ี หล็ก ใหญ่ ใบข้ีเหล็กสาน ใบพันซาด ยาแดง ตำ�ใสก่ นั แลว้ เอานำ้�มนั ก๊าซเป็นกระสาย ทา หายแลว้ กินยาลา้ ง คอื ฮากทองพันช่ัง ต้มกิน ยาแกฝ้ ี เอาฮากเหม่า ฮากตมู กา ฮากกระจาย ฝนกิน อีกขนานหนึ่งเอาฮากตูม กา ฮากนางแซ่ง ฮากมูกนอ้ ย ฮากโกทา ฝนกิน ยาฝปี ลาคอ่ เอาฮากพีพว่ น ฮากกน้ ครก ฮากตอ้ งแลง่ ฮากต้นหางนกจ้ี ฝนกิน ยาทา เอาฮากตีนแฮด ปูนละคร(ปนู แดง) ฝนใส่น้ำ�เหล้าทา ยาแก้ฝีหวั เอี่ยน ให้เอาฮากนางแซง่ ฮากนางซ้อน ฮากส่องฟา้ ฮากสมดั ฝนเอา นำ้�เหลา้ เป็นกระสายทา ยาฮกั ษาบาดแผลถกื ของมีคม (แผลสด) ใหเ้ อาเครือเขามวก ฝนใสน่ ำ�้ มนั งา ทาดแี ล ยาบาดเปื่อยลุกลาม ให้เอาหมากเขือข่นื เหี่ยวแห้งคาตน้ มาเผาไฟให้ไหม้แล้ว ต�ำ บดใสน่ ำ้�มนั งา ทาดีแล ยาฆา่ แมบ่ าด ใหเ้ อาเปลอื กหมาก มาต�ำ ตองเอาน�ำ้ แลว้ ผสมกบั น�ำ้ งาดบิ กนิ ดแี ล ยาฝีหัวเอย่ี น ใหเ้ อาฮากเอย่ี นด่อน ฮากนางแซ่ง ฮากสม้ โอ ฝนใส่นำ�้ มวกใส ทา 127 ประมวลต�ำ รบั ยา อโรคยาศาล

ดแี ล อกี ขนานหนง่ึ เอาขงิ กระชาย หัวสีไค ผักอตี ูไ่ ท หมากพรกิ นอ้ ย เอาถอ่ กนั แลว้ จ่ังเอาน�้ำ ขะมุกเป็นน้�ำ ตม้ กินดีแล ยาฝีเป็นอยู่นม ให้เอาฮากบคี น ฮากผหี มอบ ฝนทาดแี ล ยาฝีหวั บาน ใหเ้ อาหวั ฝักบวั น้อย หวั กล้วยตบี ฝนทาดแี ล อกี ขนานหนง่ึ เอา หนังคนั คาก แมงหง่ิ หอ้ ย มาคว่ั แลว้ ผสมนำ้�เหลา้ ทาดแี ล ยาฝีในคอใหเ้ อาฮากนมสาว ฮากหมากแขง้ ฝนทาดีแล ยาฝหี ัวขาว ให้เอาฮากเฮือ้ นกวาง ฮากเข้ามวกขาว ฝนทาดแี ล ผิว่า เจ็บคอ ฝน กนิ ก็ได้ ดแี ล ยาฝสี ำ�บาย ใหเ้ อาสารหนแู ดง ฮากตองทงึ ฮากจีนายก้อม ฝนใสน่ ้ำ�หมากนาว ทา ดีแล อกี ขนานหนึง่ เอานางจกิ มาหยำ�่ เปา่ ก็เซาแล อกี ขนานหนึง่ เอาข้กี ระแต มาเผาไฟ ตำ�บดใสน่ ้�ำ เหล้าทาอ้อมหัวฝี แลว้ จั่งเอาเข็มบ่งหัวฝนี ้ันออกแล ยาฝีปลาอาก ให้เอาหวั มนั ออ้ น หวั มนั เพา ฝนทาดแี ล ยาฝหี วั ลม ให้เอาฮากซ่องฟา้ ฮากสม้ ลม ฮากปอลมปม เค้ียวอมเป่าทอ้ ง ฝนกนิ แด่ ทาแด่ ดีแล อกี ขนานหนึง่ เอาเครอื ขา้ วแกลบ ฮากคดั เคา้ ฝนกินดีแล ยาฝปี ลาค่อ ใหเ้ อาเปลือกท่ม ฮากขีก้ า ฝนทาดแี ล อกี ขนานหนึง่ เอาหนงั ฟาน มาเผาใหไ้ หม้ แลว้ ต�ำ บดใสน่ ้�ำ มนั ไข่ เปน็ นำ�้ มนั ทา ดีแลอีกขนานหน่งึ เอาบีปลา ค่อโตคางบ่ลาย มากวั้ ใส่น้�ำ เหลา้ แลว้ อมเปา่ แด่ ทาแด่ ดแี ล อกี ขนานหนึ่ง เอาไม้ 128 ประมวลตำ�รบั ยา อโรคยาศาล

เกิดกลางโกน ต้นโพธ์ิเกิดกลางโกน ตน้ หมากใต้ ตน้ หมากผู้ ฝนกินทางในดีแล อีกขนานหนึง่ ยาทาทางนอก ใหเ้ อาเปลอื กและฮากสารดง สารโดเด ฝนทาดแี ล ยาพอกแผลแกบ้ าดพษิ ใหเ้ อา ชนั แมลงโรม ขงิ ๗ แว่น กระเทียม ๗ กลีบ ดีปลี ๗ ดอก พริกไทย ๗ เม็ด การบรู พอสมควร ยาท้ังหกสิ่งน้ีต�ำ พอกแผล แกบ้ าด เสย้ี น บาดหนาม บาดพษิ ยาพอกแผลบาดทะยกั ใหเ้ อา ใบมะเคง็ ใบผกั คราด ใบเบญจมาศ ยอดทับทมิ ยอดขี้เหลก็ กา้ งปลารา้ ปลากะด่ี ยาท้ังหกนต้ี �ำ กบั สุรา คั้นเอาน้ำ�รับประทาน กาก ใชพ้ อกแผลแก้บาดทะยักท่ีกระตุก ขนานหนงึ่ ให้เอายาเขียง ๑ หยบิ มอื เกลือ ตัวผู้ ๓ เมด็ ยาสองส่ิงนบ้ี ดใหเ้ ข้ากนั กับเม็ดสะบา้ แดงปิ้งไฟใหส้ กุ ฝนกับนำ�้ เปน็ ก ระสายยา รบั ประทานแกพ้ ษิ บาดทะยัก ยาแกฝ้ ี ยาให้เอา ฮากสะแบง ฮากนมงัว ฮากป่าน ฮากหนามแท่ง ฮากชะ มัด ฮากข่อย ฮากดกู ใส ฮากเอน็ ออ่ น ฮากชมชน่ื ฮากขอ่ ยหลวง ฮากผ้าอ้อม ฮากมกู เตยี้ ฝนทาดแี ล อกี ชุมหน่งึ ยาใหเ้ อาเปลอื กหนามคอม ฮากงวิ้ ป่า ฝน ทาดแี ล อกี ชุมหน่ึง ยาให้เอา แก่นตับเต่าและตับเตา่ เครือ ยาหัว ตม้ กินดแี ล ยากันฝที กุ ชนิด ถ้ากลัวว่าฝีจะเกดิ ข้นึ ในร่างกายของเรา จะเปน็ ฝีอะไรกต็ าม ให้ กินยากันฝี ยากันฝที ุกชนิดใหเ้ อา หอยจูบแกงใส่ผกั เม็ดกินเพยี งครั้งเดียว กนั ฝีทุกชนดิ ได้แล ยาฮัดฝีใหแ้ ตก ถ้าจะให้ฝแี ตกใหเ้ อายาฮดั ยาฮัดให้เอา ฮากดูกองึ่ ฝนทา ถ้า จะให้ฝีแตกหรอื หลอด ยาให้เอา ยางลวงไซ ฮากแก ฮากแต้ ฮากสะแบง ฝน ทาดแี ล ยากดั ฝี ถา้ เปน็ ฝพี พุ องไมแ่ ตก อยากจะใหม้ นั แตก ใหเ้ อายากดั ฝี ใหเ้ อา ฮากไผบ่ า้ น 129 ประมวลตำ�รับยา อโรคยาศาล

สารหนู ฝนใส่มะนาว เอาเหลก็ แทงตรงหวั ฝี แล้วเอายานีก้ ัดฝแี ตกแล อกี ชุม หน่ึง ยาใหเ้ อา ฮากยา่ นาง ฝนทาดีแล อกี ชุมหนึง่ ยาทาใหเ้ อา ขีเ้ หล็กกับน�ำ้ มะพร้าวไฟทาดแี ล ยาดูดหนองฝี ยาใหเ้ อา ฮากเสียวน้อย ฮากเสียวใหญ่ ฮากผักใส่ หมากฟัก ให้เจาะเอาไนออกแล้ว เอายาใส่เขา้ ในฟัก เอาผ้าจกุ ใหแ้ น่น เช็ดเอาน�้ำ ทยี่ ้อย ออกมาทาแผลฝหี ายแล ยาแก้ฝี ยาใหเ้ อา ฮากผหี มอบ ฝนทาฮัดฝีแตกแล ยาอาบให้เอา ใบเปล้า ใบ ชะมัด ใบส่องฟ้า ใบหนาดน้อย ใบหนาดใหญ่ ใบเหมือดแอ่ แช่อาบดแี ล ยา ทาใหเ้ อา ทองพันชั่ง หัวพัน มหาหงิ คุ์ ดีเต่าเพ็ก น้�ำ มนั ปลาโพง ปูนลคร น�ำ้ มะนาว น�ำ้ เหล้า เดด็ เป็นนำ้� ฝนทาดีแล ยาพอกแผลแก้บาดพษิ ชันแมลงโรม ขิง ๗ แวน่ กระเทยี ม ๗ กลบี ดีปลี ๗ ดอก พริกไทย ๗ เมลด็ การบรู พอสมควร สรรพยา ๖ สง่ิ น้ี ทำ�พอกแผล แกบ้ าด เส้ียน บาดหนาม บาดพิษ ยาพอกฝพี กชำ้� ใบครอบตลับ ใบลำ�โพง ใบพรม หญ้าโยงไฟ ปนู ขาว ๑ หยบิ มือ สรรพยา ๕ สิ่งน้ี ตำ�ใหแ้ หลก ทาฝฟี กชำ�้ และบวม ยาพอกฝีดดู หนอง ใบงว้ิ ใบหมาก ใบว่านมหากาฬ ใบฟกั เบีย้ ใหญ่ ต้มใหส้ กุ ยา ๔ ส่ิงน้ี ตม้ ค้ันเอาน�ำ้ ล้างแผลฝี แลว้ เอาขม้ินอ้อย ๓ แว่น ขา้ วไหมพ้ อควร ต�ำ กับกากยาพอกแผลฝี ดดู หนอง จนหาย ยาทามะเร็งไรและหติ ตะมอย ใบทองพนั ช่งั ก�ำ มะถนั ๑ บาท สารส้ม ๑ บาท 130 ประมวลตำ�รับยา อโรคยาศาล

ปูนกินกบั หมาก เท่าเมล็ด ถ่ัวลสิ ง ยา ๔ ส่ิงน้ี ตม้ คั้นเอานำ้�ทา ยาพน่ งสู วัด เอาใบสนุ่นสด นำ�มาเค้ียวบดแล้วพ้นดบั พษิ งสู วดั หรอื โครกกับสุรา ทากไ็ ด้ ยาพ่นดับพิษไฟ เอาหัวหอมทบุ ใหช้ �้ำ ต้มกับฝาง ต้ังท้ิงไว้ให้เย็น แลว้ พน้ ใช้เม่อื อย่ไู ฟ ใหแ้ สบรอ้ นผวิ หนงั หรือเปน็ เม็ดเปน็ ผ่ืน ผุดด่งั ผิวมะกรูด มอี าการปวด แสบปวดร้อน ให้พ้นจนทัว่ ขผ้ี ึง้ เหลอื ง บอระเพ็ด ๕ บาท เถาชงิ ชา้ ชาลี ๑๐ บาท ขมน้ิ อ้อย ๒ บาท ขา้ วสาร ๓ บาท เกลอื ๒ สลึง สรรพยา ๕ สง่ิ นี้ ต�ำ คนั้ เอาแตน่ ้ำ� ๑ สว่ น น้�ำ มันมะพรา้ ว ๑ สว่ น ผสมกนั ตั้งไฟเค้ยี วใหค้ งแตน่ ้�ำ มัน คือ เหลอื ๑ สว่ น แลว้ เติม ข้ผี ง้ึ แขง็ พอ ใหเ้ ปน็ ขผ้ี ึ้งเหนียว ใช้ปิดแผลเร้อื รงั ตา่ งๆ ขผี้ ง้ึ ต�ำ ราหลวง เสน ๔๐ บาท ถ่านเปลือกฝ่นิ ตน้ ๒ บาท ยาดำ� ๒ บาท ยางสน ๔ บาท ผมคนคัว่ ๒ บาท ขผ้ี ึง้ แชแ่ ขง็ ๔ บาท น้�ำ มนั งา ๔๐ บาท สรรพยา ๗ สง่ิ นี้ เค้ียวใหเ้ หนยี ว เปน็ ผงขี้ผงึ้ ปดิ แผล ยาต้มแก้มะเรง็ คุดทะราด ยาขา้ วเย็นเหนือ ๒๐ บาท ยาข้าวเย็นใต้ ๒๐ บาท รากขอ่ ย ๒๐ บาท รากสบั ปะรด ๒๐ บาท รากขนุนส�ำ มะลอ ๒๐ บาท ขนั ทอง พยาบาท ๒๐ บาท รากกรวยป่า ๒๐ บาท พริกไทยด�ำ ๒๐ บาท เถาโคคลาน ๒๐ บาท ก�ำ มะถันเหลือง ๒๐ บาท รากมะคำ�ไก่ ๖ บาท เปล้าน้อย ๖ บาท เปลา้ ใหญ่ ๖ บาท รากหนาด ๖ บาท โรกแดง ๖ บาท โรกขาว ๖ บาท ถา่ นไม้ซาก ๔ บาท หางไหลแดง ๔ บาท แหว้ หมู ๔ บาท หัสคณุ เทศ ๔ บาท สรรพยา ๒๗ สง่ิ น้ี ทำ� เปน็ ยาหมอ้ ต้ม ๒ เอา ๑ รับประทานเช้าเยน็ แก้แผลมะเร็งคดุ ทะราด 131 ประมวลตำ�รบั ยา อโรคยาศาล

ยาขดั เลือด ถา้ ถูกขวานสับ พรา้ ฟนั เลอื ดออกไมห่ ยุด ให้เอายาขัดเลอื ด ยา ใหเ้ อา ใบตองกลว้ ยตบี แหง้ ผมคน เผาไฟใหไ้ หม้ เอามาโฮยปากแผล ขดั เลือดหายไวปานปิดท้งิ ยาน้ีหมอโบราณถือวา่ มีสรรพคุณมากนักแล ยาทาข้ีหิด ขเ้ี ฮือ้ น ยาใหเ้ อา ใบยาสบู กลอย มาด หน่อไม้ไผป่ ่า เอายาท้งั ส่นี ี้ส่วนเสมอกนั คว่ั ใหส้ กุ บดใหแ้ หลก เอาน้ำ�มนั มะพรา้ วเป็นน้�ำ ขห้ี ิดและข้ี เฮ้อื นดีนักแล ยาแก้บาดเปอื่ ย บาดแผลไม่วา่ จะอยูท่ ่ไี หน ถ้าไม่รกั ษาแผลจะลุกลามไป ยา แก้บาดแผล ยาใหเ้ อาขมนิ้ ขนึ้ เปลือกกะเดา หัวบอนเบ้ียว เกลือมาผสมกนั ขูด มะพรา้ วทำ�เป็นน�ำ้ มนั ทาบาดแผลแล ยาแก้บาดแผลทกุ อยา่ ง ยาให้เอา หินส้ม (สารสม้ ) ขีช้ ี (ชนั ) สียายอน (จนุ สี) เอายาทัง้ สามน้สี ่วนเท่ากนั บดให้แหลก เอาน้ำ�มนั มะพร้าวเป็นน้�ำ ทาแกบ้ าดแผล ทกุ ชนดิ ดนี กั แล ยาทาแผลสด ยาให้เอา เครือเขาฮอ ขมนิ้ ขน้ึ กระเทยี ม ทั้งสามสว่ นเท่ากนั เอา เกลือใสพ่ อสมควร ตำ�ผสมกันให้แหลก เอานำ�้ มันมะพร้าวเป็นน�ำ้ ต้มให้เดือด เมอ่ื ยาเข้ากนั ดแี ล้ว กรองเอาแตน่ ้�ำ ใส่ขวด ทาแผลสดทกุ ชนดิ ดนี กั แล ยาปิดแผลทุกชนิด ยาให้เอา น�ำ้ มนั ยาง นำ้�ปูนใส เอายาทงั้ สองนี้สว่ นเท่ากัน จะตม้ หรอื ไม่ต้มกไ็ ด้ ถา้ ไมต่ ้มใหก้ วนยานี้เขา้ กนั จนเหนยี วดี ยาน้ีจะเหมือนกนั กับขี้ผึ้ง ใช้ปดิ แผลทกุ ชนิดดีแล ยาแก้สวัด ยาให้เอา เครอื ย่านาง กับขา้ วจา้ ว ต�ำ ผสมกัน ทาดีแล 132 ประมวลต�ำ รบั ยา อโรคยาศาล

ยาแก้วดั วิเศษสุด ยาใหเ้ อา ขีช้ ี(ชนั ) บดให้แหลก ผสมกับเหล้า เด็ดทาแกว้ ดั ดี นกั แล ไมเ่ ชอ่ื ทดลองดูได้ ยาแกล้ อ่ งแก้ว ยาให้เอา เปลือกกางของ ผักชี้ช้าง น�ำ้ เตา้ น้อย นำ�้ มันงา ฝนกิน ดีแล อีกชมุ หนึง่ ยาให้เอาหัวมนั แกวขาวฝนใหข้ ้นๆ ทาดแี ล ยาแก้ล่องแกว้ ยาให้เอา ฮากเอ่ียนด่อน ฮากตาไก้ ฝนทาดีแล อีกชุมหนงึ่ ยาให้ เอา หนิ สม้ ฮากเครอื เขาคอน ฝนใส่นำ�้ เหล้า เด็กทาดแี ล อีกชมุ หน่ึง ยาให้เอา หวั ดอกทอง สมดุ ขาว ขา้ วจ้าว ฝนกนิ ดีแล ยาแกค้ นั ทุกชนดิ (ของอิสลามบา้ นโหละ๊ ) เอาตะไคร้ท่ตี ้มหมาก ผกั หกั ยา เมา ตำ�ใหล้ ะเอียด ผสมน�ำ้ ยาลา้ งรปู ถ่าย (หรือนำ�้ มันกา๊ ด) สีด้วยใบชุมเห็ด ใหญโ่ รคคนั จะหาย ยาเรมิ เอาเบย้ี แลนใบกลม กบั ดนิ เหนยี ว (รงั แมลงหมาบา้ สขี าว) ต�ำ ใสเ่ รมิ จะหาย 133 ประมวลตำ�รบั ยา อโรคยาศาล

ยันต์พระอติ ิปโิ สแปดทิศ ยนั ต์พระออิตปิ โิ สแปดทิศ โบราณจารย์กล่าววา่ ยันต์นี้ใชล้ งผ้าประเจยี ด ใชไ้ ดท้ ุกประการ ทงั้ แคล้วคลาด เมตตามหานิยม ลงแล้วเสกดว้ ยตวั เอง ดีนกั แลฯ 134 ประมวลต�ำ รับยา อโรคยาศาล

แผนกยาแกโ้ รคลมและเลอื ด

แผนกยาแก้โรคลมและเลือด ยาเจด็ สามเมด็ ใบสหดั คณุ ไทย ๖ บาท ใบคนทสี อ ๔ บาท พริกไทย ๑ บาท มหาหิงคุ์ ๑ บาท เทยี นด�ำ ๒ สลึง เม็ดเลือดในสะบ้าแดง ๒ สลึง สรรพยา ๖ สิ่งนี้ ทำ�ผงบดดว้ ยน�ำ้ ใบคะเมง็ ตม้ ปั้นเมด็ ไวใ้ ชแ้ กล้ มจกุ เสียด นำ�้ ร้อน นำ้�ขงิ แก้ อาเจียน น้�ำ ผลยอ ผลผักชี ขงิ ตม้ เป็นกระสายแก้สันนบิ าตสองคลอง แทรกกระ ทอื หรือไพลหมกไฟกไ็ ด้ แกพ้ ิษงสู รุ าเปน็ กระสาย ยานร้ี ับประทานได้ครั้งละ ๓ เม็ด จึงเรียกวา่ เจา้ ๓ เม็ด ยารุลม ให้เอาสมอท้ังห้า มะขามปอ้ ม ๑ กระเทยี ม ๑ มหาหงิ ค์ุ ๑ นำ�้ ประสาน ทอง ๑ ลูกจันทน์ ๑ ลูกกระวาน ๑ กานพลูใส่มากกว่าเขา สีเสยี ดเทศเทา่ ยาทั้ง หลายบดเปน็ ลูกกลอนกินกับน�้ำ ผ้ึงดแี ล ยามหาสมมทิ ธิ์ ทา่ นให้เอาดอกบัวแดง ๑ ดอกบวั ขาว ๑ ลินจงขาว ๑ ลินจง เขียว ๑ มะลิลา ๑ มะลิซ้อน ๑ ดอกจำ�ปา ๑ ดอกกระดงั งา ๑ ดอกสารภี ๑ ดอก พิกลุ ๑ ดอกบนุ นาค ๑ ดอกการะเกด ๑ ดอกลำ�เจียก ๑ ดอกมะกรดู ๑ ดอก มะนาว ๑ ดอกส้มโอ ๑ ดอกส้มซ่า ๑ ดอกสะเดา ๑ ดอกพะยอม ๑ ดอกโยทะกา ๑ ดอกกมุ่ น้ำ� ๑ ดอกกมุ่ บก ๑ ดอกมหาหงษ์ ๑ ดอกข่า ๑ ดอกจนั ทนแ์ ดง ๑ ดอกจนั ทน์ขาว ๑ ผลจนั ทน์ ๑ ดอกจนั ทน์ ๑ กระวาน ๑ กานพลู ๑ ใบพิมเสน ๑ อบเชยเทศ ๑ ชะลูด ๑ ชะเอมทง้ั สอง ๑ รากระย่อม ๑ รากไครเ้ ครือ ๑ คอ้ นกลอง ๑ ทองพันช่งั ๑ พศิ นาท ๑ กรุงเขมา ๑ เนระพสู ี ๑ เบญกานี ๑ เทยี นทง้ั เจ็ด โกฐ ทง้ั ๑๑ กฤษนา ๑กะลำ�พกั ๑ ขอนดอก ๑ ชะมดเชยี ง ๑ ชะมดเชด็ ๑ พมิ เสน ๑ 136 ประมวลตำ�รับยา อโรคยาศาล

อ�ำ พันทอง ๑ อ�ำ พนั มูลปลา ๑หญา้ ฝร่นั ๑ รวมยา ๗๗ สงิ่ นีเ้ อาสว่ นเทา่ กนั ทำ�ให้ เป็นจุณ บดกับนำ�้ ดอกไม้เทศ ป้นั เป็นเมด็ เท่าเมลด็ พริกไทย ผ่งึ ไวใ้ นรม่ จนแหง้ น้ำ�กระสายยักใช้ตามควรแก่โรค แก้ลมจุกเสยี ด ลมแนน่ ในอกในทอ้ ง ทอ้ งยุ้งพงุ มานและไสเ้ ลื่อน แก้หดื แก้หอบ แกโ้ ลหติ แกเ้ สมหะ แกล้ มทง้ั ๑๐๘ จำ�พวก แก้ ชกั สะดงุ้ แกจ้ กั ษมุ ดื จกั ษุมวั และหหู นกั แก้เสียงแหง้ ผอมเหลือง แกก้ าฬในอกแล ลมอนั มีพิษ แกม้ ะเรง็ คดุ ทะราดและลมกษยั ลมดาลทคิ ุณ ลมชกั ปากเบีย้ วจักษุ แหก มือตายเท้าตายและเหนบ็ ชา แก้ไอจามเมอ่ื ยขากรรไกร ลิน้ กระดา้ งคางแข็ง แกล้ มปัฏฆาตราธยกั ขแ์ ละลมกระทกทัว่ สรรพางค์กาย แก้ลมอาเจยี นใหบ้ วมมอื บวมเทา้ ลมอัศวาต ลมจับหวั ใจให้คล่งั เพ้อไปตา่ งๆยานี้อาจบ�ำ รงุ ธาตุท้งั ๕ ให้ บริบรู ณ์ ยาแก้สะอกึ ทา่ นใหเ้ อาพริกไทย ๑ ขิง ๑ ไพล ๑ กระเทียม ๑ บดเป็นแทง่ ไว้ ละลายนำ�้ ร้อนกนิ แกส้ ะอกึ หายแล ยาต้มแก้ลมอัมพาตราธยักษ์ ลมบ้าหมูบ้าต่างๆ ท่านให้เอารากช้าพลู ๑ กระวาน ๑ หญ้าปากควาย ๑ แหว้ หมู ๑ ตรกี ฏุก ๑ จันทนท์ ง้ั สอง บอระเพด็ ๑ ลกู กระดอม ๑ ขม้นิ อ้อย ๑ ตม้ ๓ เอา ๑ กินแก้ลม ๑๒ จำ�พวกหายแล ยาอนันตคณุ ใช้แก้โรคทัว่ ไป (เขา้ ใจวา่ เปน็ ยาประเภทบ�ำ รุง) ใหเ้ อา (๑) ใบ มะตูมหนัก ๖บาทกับ ๑สลงึ (๒)ใบคนทสี อหนกั ๖บาท ๑สลึง (๓)ใบขีเ้ หลก็ หนัก ๖บาท ๑สลึง (๔)ใบสะเดาหนกั ๖บาท ๑สลึง (๕)ไพลหนกั ๖บาท ๑สลึง (๖) กระชายหนกั ๖บาท ๑สลึง (๗)ขมน้ิ ออ้ ยหนกั ๕บาท (๘)ว่านน้ำ�หนัก ๕บาท (๙) ขงิ หนกั ๖บาท (๑๐)บอระเพด็ หนัก ๕บาท (๑๑)ดปี ลหี นกั ๕บาท (๑๒)พรกิ ไทย หนัก ๑๘บาท ๓ตำ�ลงึ เคร่อื งยาท่เี ปน็ ของสดกห็ ่นั ตากแห้งแลว้ ท�ำ เป็นผง รวม เขา้ ด้วยกัน น้�ำ กระสายใช้น�้ำ ผึ้งหรอื น้�ำ รอ้ น กนิ แก้ลมตา่ งๆ ระบายลมดี 137 ประมวลต�ำ รับยา อโรคยาศาล

ยาแก้ขดั เจ็บปวดตา่ งๆ ให้เอารากไคร้หางนาคหนกั ๑๐๐ หญา้ เสย่ี วหางนาค หนกั ๑๐๐ หญ้าเกตุลน้ิ ใหญห่ นกั ๑๐๐ ยาหังหนัก ๕บาท อ้อยดำ�หนัก ๕บาท ตม้ กินหายแล ยายอดเขาพระสเุ มรรุ าช ใหเ้ อาเจตมูลเพลงิ ๑ต�ำ ลงึ ใบกระวาน ๑สลงึ เทยี น เยาวภาณี ๑บาท, การบูร ๒บาท ลูกจนั ทน์ ๔ บาท, กานพลู ๘บาท ต�ำ เปน็ ผง ละลายน�้ำ รอ้ นกนิ ครั้งละเทา่ ผลพทุ รา แก้ลมนอกภายใน ลมขน้ึ จากเท้าถงึ บน แก้ เหน็บชา แก้ร้อนๆเยน็ ๆ แก้ลมสนั ดานขึน้ มาแต่เทา้ แกไ้ อเสมหะหางโค(เสลด หางวัว) แกแ้ น่นหน้าอกกลนื อะไรไมไ่ ด้ แกธ้ าตทุ ัง้ ๔ เสีย แก้ลงท้อง ทอ้ งตึง แก้ ลมอันทพฤกษ์ แก้ลมอสั สาสะปสั สาสะ ทำ�ใหข้ ดั แนน่ หน้าอกและหลัง กลนื ข้าว กลืนน�้ำ ไมไ่ ด้ ท�ำ ใหผ้ อมแหง้ ลงไป แกส้ ันนิบาต ๑๒ จำ�พวกหายแล ยาแก้เลือดลมตา่ งๆ ใหเ้ อาหัวขงิ ๑ พรกิ ไทย ๑ ดปี ลี ๑ หมากแห้ง ๑ กานพลู ๑ หวั หอมเลือด(หอมแดง) ๑ ปีกปีแดง ๑ ใบหมากเต๋ ๑ ใบสะเดา ๑ ข่าบ้าน ๑ ข่าป่า ๑ ขา่ โคม ๑ เปลอื กกุม่ ๑ เปลือกกาม ๑ เปลือกผกั อฮี มุ ๑ ฝาง ๑ เอาส่ิงละ ๑๐๐ เท่ากัน เอาน�ำ้ สรุ าดองกินแกเ้ ลือดลมเป็นกอ้ นเปน็ ดานหรือผอมแหง้ หายแล ยาแก้ฟกตามขอ้ ให้เอารากเล็บแมวฝนทา ยาแกเ้ ลอื ดลม เอาขมนิ้ หัวขน้ึ ๕บาท วา่ นไฟ ๕บาท หวั หญ้าแหว้ หมู ๕บาท ผักหนอก ๕บาท ปกี ปแี ดง ๕บาท น�ำ้ นม ๗ แม่ ท�ำ ยาผงกินหายแล ยาแก้สะอกึ ใหเ้ อาวา่ นไพล ๑ สมอ ๑ มะขามป้อม ๑ กระเทียม ๑ พริกไทย ๑ เกลอื ๑ หมากภิก ๑ ต�ำ ให้ละเอียดแลว้ ใช้น�้ำ มูตรเป็นกระสาย กินดแี ล 138 ประมวลตำ�รบั ยา อโรคยาศาล

ยาแกข้ ดั เจ็บปวดต่างๆ ใหเ้ อารากไคร้หางนาคหนกั ๑๐๐, ยาหัวหนกั ๕บาท, อ้อยด�ำ หนัก ๕บาท ตม้ กินหายแล ยาแกช้ า หมอรส ใบมะกา ๕ ต�ำ ลงึ ข่า ๕ ตำ�ลึง ตน้ อีเหนยี ว ๕ ต�ำ ลงึ ตองแตก ๕ ตำ�ลึง พริกไทยดำ� ๑๐ บาท เกลือ ๑๐ บาท พริกไทยตอ้ งห่อผ้า ต้มกิน ยาแก้เลือดคง่ั ตกต้นไม้ ควายซน รถต�ำ ใหเ้ อาฮากหมากเอิก ฮากหนุ่ ไฮ ฮาก กระจาย ฮากหงุ่ ฮงู่ เทพแดง หินส้ม ฝนให้กินดแี ล ยาแก้เลือดขน้ึ ใหเ้ อา ฮากยมผู้ ฮากเฟอื ง ฮากชาตรขี าว ฮากหนุ่ ไฮ่ ฮากตนี จ�ำ เขาเหยียง เขากวางซี แสงเป้ีย ฮากนาวป่า แก่นประดงแดง ฝนใหก้ ิน ยาแกเ้ ลือด ใหเ้ อา กำ�มะถนั หนกั หนึ่งบาท พลเู หลือง ๗ ใบ กน้ ยาสบู ใบตอง กลว้ ย ๗ กน้ ตม้ เอานำ้� ป้ันเปน็ ลูกกลอนให้กนิ อกี ขนานหนงึ่ ให้เอา ขิง กระเทียม ข้ีเขบ็ เอาเท่าๆ กัน ต�ำ เป็นฝุ่น ใสน่ �ำ้ ร้อนกิน ยาแกพ้ ากเข้าข้อ ไคต่ ามข้อต่างๆ เอาแกน่ แก แกน่ หนามคอง แกน่ ขา่ ล้นิ ตน้ ตากวง ยาหัว ออ้ ยด�ำ ต้มกิน ดแี ล ยาแก้พากแล่นคอื ปวดไมค่ งท่ี เอาฮากเอยี่ นดอ่ น ฮากทงึ ฮากหยิกบถ่ อง ฮาก สม้ ผอ่ หลวง มุ้ยดอ่ น ฝนกินและทา ยาแกป้ วดหัวดิบ ใหเ้ อาใบข่อย ใบย่านาง ใบหมาน้อย ใบดอกซอ้ นนอ้ ย เหงา้ ขมน้ิ ขนึ้ ขา้ วสารจา้ ว ตำ�ใสก่ ินทา 139 ประมวลต�ำ รบั ยา อโรคยาศาล

ยาแกพ้ าก พากควายตดิ ต่อ ใหเ้ อาหัวขีก้ าใหญ่ เปลอื กผกั อฮี มุ หวั ด่ทู ุง่ ฝน ทาตามท่ีมันไคม่ ันพองข้นึ นั้น ยากนิ แก้โรคพากนน้ั ให้เอาฮากหนามพรมฝนกิน คาถาเปา่ ใหว้ ่า สตั ถา ทนู สตั ถา นาสะตูง วะโร วะรัญญู วะระโท วะระหาโร อนตุ ตะโร ธัมมงั วะรงั อัตถะเขาสะหายะวะ ยาแกโ้ รคเหนบ็ ชา ปวดตามแข่งตามขา เอาหวั วา่ นไฟ ใบไผเ่ ซยี งไพ ใบสมดั ใบสอ่ งฟ้า ใบเปา้ ใบหนาดใหญ่ เครือพนั มหา ตำ�ใสก่ ันเอาผา้ ดำ�หอ่ นึ่งตง้ั ตามที่ บวมและปวด ส่วนยากนิ เอาฮากนางแซ่ง ฮากกระจาย ฮากมกู ใหญ่ ต้มกนิ คาถา เปา่ พทุ ธังปัจจักกะแตก ธมั มงั ปจั จักกะแตก สงั ฆงั ปจั จักกะแตก คายขัน ๕ ขนั ๘ เทียนเลม่ บาท ๕ เลม่ เทียนน้อย ๕ คู่ เงนิ ๖ บาท ยาแก้เปน็ ลม สลบ เอาน�ำ้ ตาลทราย หรอื เกลือทะเล ละลายน้ำ�รอ้ นหรอื นำ�้ เย็น ก็ได้ กนิ แก้วงิ เวียน เปน็ ลม ตาลาย หายแล ยาทลายบาดาล ให้เอาผลยอ ๓๓ ผล ผงึ่ แดดให้แหง้ แล้วหมัก เขา้ ตากคัว่ จน เหลอื ง ๑ พรกิ ไทยรอ่ น ๑ ยาท้ังสามสง่ิ น้ี ทำ�เปน็ ผงละลายน้ำ�รอ้ น หรือน้ำ�ผ้งึ หรือสุราก็ได้รับประทานแกล้ มขนึ้ เบื้องสงู หตู ึงแกล้ มกษัย แก้ปวดทอ้ ง ทอ้ งขึ้น เปน็ กำ�ลัง ยาแกล้ มแน่นหนา้ อก ใหเ้ อาวา่ นนำ�้ ผวิ มะกรดู ใบมะตมู ไพล ขมนิ้ อ้อย กระทือ ขงิ พรกิ ไทย ดปี ลี ยาทั้งเก้าสงิ่ นี้หนักส่งิ ละบาท การบรู ๔ บาท รวมยาทง้ั หมด ต�ำ บดเปน็ ผง ตม้ หรอื ชงด้วยน�้ำ รอ้ นหรือน�้ำ เปลือกมะเขอื รบั ประทานแกล้ มแน่น หน้าอก ดีแล ยาดองแก้เลอื ดแก้ลม ให้เอาผลยอ ๓๐ ผล พริกไทย ๒ บาท ทง้ั สองส่งิ น้ีต�ำ 140 ประมวลตำ�รบั ยา อโรคยาศาล

ให้ละเอยี ด เอาเกลอื ๑ ถ้วยตะไล นำ้�ผึง้ ๓ ถ้วยตะไล มาขยำ�ให้เข้ากันกบั ผงยา ห่อผา้ ขาวฝังไว้ในยุ้งข้าวเปลือก ๓ คืน แล้วจึงเอามาผสมนำ้�รับประทานครง้ั ละ ๙ ช้อนเล็ก เช้าเย็น ส�ำ หรบั ผูห้ ญงิ ดีแล ยาแก้ความดันสูง ความดนั สงู เกิดจากเลอื ดตขี น้ึ เบอื้ งบน ทำ�ใหก้ ินไม่ได้ นอน ไมห่ ลบั ยาให้เอา เครือเขาฮอ แกน่ แดง แกน่ ขเ้ี หลก็ แก่นบคี น เอาสว่ นเสมอ กัน ต้นกนิ เช้าเยน็ ถา้ กินยาน้ีแล้วจะถา่ ยออกอยา่ งแรง ไม่ตอ้ งตกใจ ปลอ่ ยให้ ถา่ ยออกใหห้ มด เมอ่ื โรคเบาลง การถา่ ยกเ็ บาลง ถา้ เปน็ ไม่นานกินเพียงหม้อ เดียวก็หาย หากเปน็ มานานก็ตอ้ งกนิ หลายหม้อ ยาน้ีหมอแผนโบราณรบั รอง และเป็นยาดีวิเศษสุด ยากวนแก้เลอื ดแกล้ ม ให้เอาขงิ สด กระชายสด กระทอื สด ไพลสด ขมน้ิ อ้อยสด หวั แหว้ หมสู ด รากชะพลูสด ทง้ั ๗ อยา่ งนใ้ี ห้น�ำ มาต�ำ คั้นเอาแต่น�ำ้ อย่างละ ๑ ถ้วย ตะไล นำ้�มะขามเปยี กครง่ึ ป้นั นำ้�ผ้ึง ๑ ทนาน พริกไทยผง ๑ ทนาน รวมยาทงั้ หมด เคลา้ ให้เขา้ กนั ดี ต้งั บนไฟ กวนไปจนเหนยี วปั้นกอ้ นได้ เก็บไวร้ บั ประทานเชา้ เย็นเมด็ เล็กๆ แกล้ มตา่ งๆ ซง่ึ มีอาการให้กระตกุ แกเ้ ลอื ดตกข้ึนในเรือนไฟ ยาสุขไสยาสน์ ลูกจนั ทน์ ดอกจันทน์ กระวาน กานพลู เทียนเขา้ เปลือก เทยี น ตาตั๊กแตน เทียนดำ� เทียนแดง เทยี นขาว โหราเขา้ เหนียว เหด็ ขว้ี วั (สรรพยา ๑๑ สงิ่ หนักสิ่งละเฟอื ง) รากต้นเขา้ ตม้ ๒ สลงึ กนั ชา ๒ สลงึ เมล็ดใบสะบา้ มอญ ๒ สลึง รวมสรรพยา ๑๔ สิ่งนี้ ทำ�ผงบด ป้นั แทง่ ไว้ ใชแ้ ก้ไอ ใชน้ อนมหิ ลับ ยักกระสายตามโรค ยาแกเ้ หน็บชา ยาใหเ้ อา ขิง กระเทียม ขม้ินเครอื หวั สไี ค แก่นพมิ าน พรกิ ไทย เอาสว่ นเท่ากนั ต้มกินดีแล เวลาต้มใหเ้ สก สกั กตั วา ๓ จบดนี กั แล 141 ประมวลต�ำ รับยา อโรคยาศาล

ยาแก้โรคเสน้ เส้นตึง เสน้ ตาย ยาแกเ้ อาให้ แกน่ ตาไก้ แก่นตากวาง แกน่ ดกู ใส แก่นตานกกด ฮากเส้ียวน้อย ยาหัว ออ้ ยดำ� เอาสว่ นเสมอกันต้นกินเชา้ เย็นดีแล ยาแก้โรคเสน้ ประสาท อาการปวดเสน้ ถา้ เป็นหนกั จะกลายเป็นโรคเสน้ ประสาท คอื ประสาทหู ตา จะพลอยเสียไป จนไมร่ ้สู ึกตวั ยาใหเ้ อา พริกไทย ๑ สว่ น ขงิ แหง้ ๒ ส่วน ปิกปีแดง ๓ ส่วน ผกั อีเลดิ ๔ สว่ น ดีปลี ๘ สว่ น สะคา้ น ๑๖ สว่ น ใหเ้ อายาทง้ั หมดน้ี หรอื สองหมอ้ กห็ าย ถา้ เปน็ ไมม่ ากตน้ รางจดื เพยี งหมอ้ หรอื สอง หมอ้ กห็ าย ถา้ เปน็ มากกินไมเ่ กินสามหมอ้ หาย ทดลองมาแลว้ ไดผ้ ลดมี ากนกั แล ยาแก้ลมเลือด (ของหมอเชยดุริยางค์คประดิษฐ์ วัดบางเขียด-วรรค ๑ ) ยานี้ใชไ้ ด้ตง้ั แตเ่ ด็กสาวน้อยจนถึงผู้แกช่ ราทงั้ หญงิ ชายจนอาการหนัก (พรม) ก็ รักษาหาย ครง้ั แรกให้กินทลี ะนอ้ ยกอ่ น ค่อยเพ่ิมข้นึ เรือ่ ยๆ อาการเจบ็ จะคอ่ ยดี ขึ้น จันทง้ั สอง สมอเทศ สมอไทย มะขามปอ้ ม ลกู กะดอย โกฏทั้ง ๕ พิกุล บุญนาค สารภี เกสรบัว ขา่ แดง แวง้ เครือ ผกั ชีลอ้ ม ดีปลี ใบมะกา ดีเกลือ ฝกั ราชพฤกษ์ หนกั สงิ่ ละ ๑ บาท หากถ่ายดีเกลอื ไมต่ ้องใส่ (ยาแก้เลอื ดลม ยา ต้ม ของหมอเชย ดุรยิ งคดษิ ฐ์ วดั บางเขียด พมิ พแ์ จกสร้างศาลาการเปรยี ญ ปี ๒๕๐๒ ใชไ้ ด้ผลดี คนมีอาการเวียนหวั ไมม่ กี �ำ ลงั เลือดไมส่ มบูรณ์ ใช้ไดต้ ้ังแต่ เด็ก สาวน้อย จนถงึ ชรา ผเู้ ขยี นต้มได้ผลมาตัง้ แต่ปี ๒๕๔๒ ได้ ๕ ปี จ�ำ นวน ร้อยกว่าหมอ้ ได้ผลเกนิ ๘๐ เปอรเ์ ซน็ ต์ ยาต้องเสกนึกถึงเจ้ายาจึงประสทิ ธ์ผิ ลดี คนแก่พรมไม่มีก�ำ ลังกใ็ ช้ได้ทงั้ หญิงชาย หรอื คนเจบ็ หนกั ก็ใชไ้ ด้ ใหก้ ินแตน่ อ้ ยๆ กอ่ นเพ่มิ ข้ึนๆ เม่อื อาการดีขึน้ ยาจดื ใหต้ ม้ ซ�ำ้ ๒ - ๓ หม้อ แล้วใหต้ ม้ ยาเด็ด พิษด้วยจงึ ดี) ยาลมขึ้นตามดื มัว เอาลูกมะกรูด ๗ ลูก ดปี ลเี ชอื ก ๗ เม็ด พรกิ ไทย ๗ เม็ด ขงิ ๗ พงั (แวน่ ) หาหงึ หน่อยหนึ่ง ตำ�เป็นลกู กลอนละลายน�ำ้ ผึง้ รวง 142 ประมวลต�ำ รบั ยา อโรคยาศาล

แผนกยาอายวุ ฒั นะ

แผนกยาอายุวัฒนะ ยาอายุวฒั นะเจริญอาหาร ให้เอามหาหิงคุ์ ๒ บาท ยาด�ำ ๒ บาท รากตองแตก ๒ บาท หัสคุณเทศ ๒ บาท วา่ นนำ�้ ๑ บาท กานพลู ๑ บาท รากชะพลู ๑ บาท เจตมลู เพลิง ๒ บาท เกลอื สนิ เธาว์ ๒ บาท การบรู ๒ บาท หัวหญ้าแห้วหมู ๒ บาท บอระเพด็ ๒ บาท ผลกระวาน ๒ บาท กระเทียม ๒ บาท ขมิน้ ออ้ ย ๒ บาท พรกิ ไทย ๖ บาท ดปี ลี ๖ บาท ผลกระดอม ๖ บาท ใบสะเดา ๑๖ บาท โกฐพุงปลา ๒ สลึง โกฐสอ ๒ สลึง รวม ๒๑ ส่ิงด้วยกัน ต�ำ ผงผสมน้ำ�ผึ้งหรอื น้ำ�สม้ ซ่าหรอื น้�ำ ส้มตา่ งๆ หรือน�ำ้ รอ้ นก็ได้ รบั ประทานเวลากลางวนั เท่าลูกสมอ ชูกำ�ลงั เจรญิ อาหารอยา่ งเอก แกล้ มรอ้ ยจ�ำ พวก แกล้ มร้อยจำ�พวก ยาอายุวัฒนะ ใหจ้ ดั ยา ๑๒ อย่างต่อไปน้ีมีน้�ำ หนกั เทา่ ๆ กนั มี สมอ บอระเพด็ แกน่ ตูมตงั มะขามป้อม ขม้ินชัน ข่า แกน่ มะตูม พริก แกน่ แดง แก่นตมู กา มะกรดู เกลือ แช่ไว้ในไห รับประทานแต่น้�ำ ยาอายวุ ัฒนะ ให้เอาใบหนาด ๑ บอระเพ็ด ๑ ใบมะตูม ๑ ใบผกั คราด ๑ ยา ท้ังน้เี อาสง่ิ ละทะนาน เค่ยี วให้คงแตท่ ะนานหนงึ่ เอาใส่หมอ้ ผนึกด้วยชนั ฝังดินไว้ เดือนหนง่ึ จงึ กิน หายโรคทง้ั หลาย ถา้ ฝงั ไวส้ ามเดือนกนิ เปน็ ยาอายุวัฒนะ เมอื่ จะ กนิ ยาหรอื เมื่อจะผสมยาก็ดี ให้ออกช่ือพระฤาษีนารท ฤาษีนาลัย ฤาษีตาววั ฤาษี ตาไฟ ท้งั สอ่ี งคซ์ ่ึงประดิษฐานพระต�ำ รานไี้ ว้ แล้วให้กนิ วันละช้อนเถิด ประสทิ ธิ์ ทุกประการแล ยาอายุวฒั นะ ใหเ้ อาตน้ กันเกราท้ังเปลอื กทงั้ ราก ๒ตำ�ลึง เออื้ งเพด็ ม้า ๑ต�ำ ลงึ 144 ประมวลตำ�รับยา อโรคยาศาล

เจตมลู เพลงิ ๑ตำ�ลงึ ว่านหางชา้ ง ๑ต�ำ ลงึ พาดไฉน ๑ต�ำ ลงึ หัวเกา้ ข่า ๑ต�ำ ลงึ ยา ๖ ส่งิ น้ีละลายเป็นผงละลายนำ้�ผง้ึ กิน เสกดว้ ยคาถาตอ่ ไปน้ี “ยานํ อาเกเส สุรยิ า สาครํ อรหนตฺ ํ ภควา เสสุ ยาว ชีวํ พนตฺ ุเม” กนิ สามวนั พยาธิ ๗ จำ�พวกหายแล กนิ หนงึ่ เดือนมกี �ำ ลงั ๗ช้างสาร ฯลฯ ยาอายวุ ฒั นะ ใหเ้ อาเกลือ ๕ต�ำ ลึง มะขามเปยี ก ๑oตำ�ลึง ไพล ๒oต�ำ ลงึ ต�ำ ผสม กนั ให้ดี กินวันละ ๒ เวลา เชา้ –เยน็ คร้ังละ ๑ชอ้ นโต๊ะ ยาก�ำ ลัง ยาหวั ๕บาท เมลด็ กลว้ ยตานเี ทา่ อายุ ปกี ปรีแดง ๕บาท ดปี ลี ๕บาท บดละลายนำ�้ ผงึ้ ท�ำ เป็นลูกกลอนเทา่ ลกู พดุ ทรา กินเชา้ เย็นดีแล ยาอายุวัฒนะขนานท่ีหน่ึง พรกิ ไทย ๑ หัวหญ้าแหว้ หมู ๑ ดปี ลี ๑ ยาดำ� ๑ เครอื เขาฮอ่ ๑ แกน่ ทง้ิ ถอ่ น ๑ แกน่ โกนา ๑ ชั่งเอาอย่างละเทา่ กนั แลว้ ต�ำ เปน็ ฝุ่นผสม กับน�ำ้ ผ้ึงเดอื นหา้ ป้นั เป็นลูกกลอนกินดีแล ขนานทส่ี อง เอาเปลอื กตนี เป็ด ๑ เปลอื กมว่ ง ๑ เปลอื กง้วนหมู ๑ เครอื เขาฮ่อ ๑ เปลือกสเี สียด ๑ ใบสม้ ผอ่ ๑ เอาทงั้ ใบทงั้ เปลอื กชงั่ เอาอย่างละเท่ากันตากแดด แล้วเอาพรกิ ใสห่ น่อยหน่ึง จงึ ต�ำ เป็นฝุน่ ตองใสน่ �ำ้ เหลา้ กนิ ดแี ล ยาขนานน้ใี หก้ นิ เฉพาะวันองั คารแล ขนานท่ีสาม เอาถัว่ สะแดดท้งั ใบทัง้ เครือ ๕ บาท ฮากสะค้านฝานตากแดดใหไ้ ด้ ๗ แดดอยา่ ให้กลายเทย่ี งไป ปกี ปีแดง ๕ บาทฮ้อยมาต�ำ เปน็ ฝนุ่ แชใ่ ส่น�้ำ เหลา้ ไว้ ๕ วัน ๓ คืน แล้วจงึ กินมือ้ เชา้ มอ้ื แลง มกี ำ�ลังแฮงแทแ้ ล ยาพวกน้ผี บู้ ่าวผ้สู าวกนิ บไ่ ด้ ผ้มู ีอายุ ๕๐ ปขี ้ึนไปจึงกนิ ได้ดแี ล ขนานทส่ี  ่ี เอาฮากสะคา้ น ๑ ฮากปกี ปแี ดง ๑ ฮากผกั อเี ลศิ ๑ พรกิ นอ้ ย ๑ ขงิ แครง ๑ เอาพอสมควรมาตำ�เปน็ ฝนุ่ กนิ กับนำ�้ เผง้ิ กไ็ ด้ กนิ กบั น้ำ�ฮ้อนก็ได้ หายพยาธิท้งั ๘ จ�ำ พวกแลขนานทห่ี า้   เอาดอกงว้ิ แดงมาตากแดดใหแ้ ห้ง ตำ�ใสก่ ับนำ้�เผิ้งแล้วเอา 145 ประมวลตำ�รบั ยา อโรคยาศาล

ใส่ในหมากน้ำ�เต้าขมจงึ เอาไว้เทิงหง้ิ ๓ เดือน ให้แหง้ ๓ สว่ น เหลอื ไวส้ ว่ น ๓ แลว้ เอามากนิ วนั ละ ๓ ครัง้ กนิ ๓ เดอื นมกี �ำ ลงั เท่าชา้ งสารแล แก้เมือ่ ย ใหเ้ อาฮากไค้หางนาค ๕ ฮอ้ ย ฮากหนาด ๕ ฮ้อย เครอื เขาฮ่อ ๕ บาท มาต้มเคยี่ ว ๓ บวย เอาบวย ๑ แลว้ ผสมกบั นำ้�เหลา้ กินดีแล ผิว่า มีพยาธใิ นโต ก็ หายแล อกี ขนานหนง่ึ เอาแกน่ ชกั ๑ แกน่ ขาม ๑ แกน่ ยงู ๑ แกน่ ดู่ ๑ แกน่ แดง ๑ แกน่ ขเี้ หล็กเทศ ๑ เขา้ หมน้ิ ๑ ว่านไฟ ๑ วา่ นนางเหลือง ๑ ยาหัว ๑ ยาฝงู นใี้ ห้เอา ส่ิงละฮ้อยหรอื พันต�ำ ลึง ต้มดว้ ยน�ำ้ กล้วยตบี ตม้ ๓ บวย เอาบวย ๑ กนิ ม้ือเชา้ มือ้ แลงดแี ล อีกขนานหนง่ึ เอาเกลือส้มพ่อหลวง ๑ เครอื ส้มปอ่ ย ๑ ฝนกนิ ดแี ล อกี ขนานหนึ่ง เอาหวั คันได ๑ หางมอง ๑ มาเผาไฟแชน่ ำ�้ กนิ ดีแล ยาอายุวฒั นะ ทองพันชง่ั ๑,๐๐๐ กรมั เหงือกปลาหมอ โดไ่ มร่ ู้ลม้ พรกิ ไทย ขาว ๓ อยา่ งนี้ ๕๐๐ กรัม บดละลายน้�ำ ผ้งึ ปัน้ เป็นกลอน ทานเช้าเย็น วันละ ๒ คร้ัง ประสิทธภิ าพนกั แล ยาอายุวฒั นะ เหงอื กปลาหมอ ๒ กก. แหว้ หมู ๓ กก. พรกิ ไทยรอ่ น ๔ กก. ตากใหแ้ ห้งบดเปน็ ผงใส่นำ้�ผง้ึ แท้ ท�ำ เป็นลูกกลอนกิน วันละสองคร้ัง เช้า เย็น เปน็ ยาอายวุ ฒั นะแล ยาบ�ำ รุงธาตุ ดองเหลา้ ลกู หวน กานพลู ขงิ แห้ง พรกิ สวน เถาหมวกแดง เบลอะแดง ลูกตมู โกฐสอ โกฐก้านพรา้ ว ลูกพลิ งั กาสา ลูกคพั ดปี ลเี ชือก ฝนแสนหา่ สมนุ เพลิง แหว้ หมู ไฟเดือนหา้ ดองเหล้าไว้ ๗ วนั จงึ ทานได้ 146 ประมวลต�ำ รบั ยา อโรคยาศาล

แผนกยาแกโ้ รคตา หู จมกู

แผนกยาแก้โรคตา หู จมกู ยาใสห่ เู น่า เอาฮากผักเสีย้ น เห็ดขคี้ วาย แปง้ เอาน�ำ้ เหลา้ ขาวผสมพอสมควร แลว้ เอาปีกไก่แต้มรูหู ยาต้มแก้เลือดออกจากจมกู (กำ�เดา) เอารากฝร่ัง น�ำ มาล้างให้สะอาดใสห่ ม้อ ดินตม้ กิน หายแล ยารดิ สีดวงดัง (จมูก) ให้เอาฮากเด่อื ทัง้ สอง ๑ ฮากหญา้ ขดั ๑ ฮากหญ้าลบั ลนื ๑ ฮากเครือตดหมา ๑ ฮากไคห้ างนาก ๑ ฮากหญ้าห่อมแกว้ ๑ ฮากหนาด ๑ ฮาก ซมซน่ื ๑ หัวหญา้ แห้วหมู ๑ ฮากยา่ นาง ๑ เปลอื กเกลี้ยง ๑ เอาพอสมควรมาต้ม ๓ บวยเอาบวย ๑ เม่ือเวลาจะต้มนั้นให้แปลงตาแหลว ๓ อนั ใส่กอ้ นเส้าแลว้ เอา ใบตองกลว้ ยตบี หมุ้ ปากหม้อตม้ กินดแี ล ยาแก้ตาฟาง ชาดหรคุณจนี หนกั ๑ เฟือ้ ง ฟองน้�ำ ยา ๑ สลึง ลนิ้ ทะเลปิ้งสลึงสอง ไพ ชาดผง ๒ ไพ ดนิ ประสวิ ๒ ไพ ยาส่สี ง่ิ นี้ท�ำ ผงโรยทต่ี ับไก่ดิบ ๓ ตับ ใสส่ ุรา พอควรนึ่งใหส้ ุก รบั ประทานม้ือเดยี วหมดท้ังยาและตบั ไก่ ยาตาแดงและตามืด ขนานที่หน่ึง ให้เอาบงชา้ งมาเผาไฟ แช่ใสน่ �ำ้ ด่ัง แลว้ เอาสี ยานอนจ่มุ น้ำ�ด่งั นัน้ ฝนหินแจะตาดีแล ขนานท่ีสอง เอาผักเสย้ี น ๑ นำ�้ หมากนาว ๑ แช่ใสโ่ อทองเหลือง แจะตา ดแี ล 148 ประมวลตำ�รบั ยา อโรคยาศาล

คาถาเป่าตาแดง จิ ปิ เส คิ กอ่ นสิเปา่ นั้น ให้เอากระเทียมมา ๓ เหง่ียง แล้วห ย่ำ� (เคยี้ ว) เป่าเทอญ ดีแล ยาแกส้ ะดวงดัง ยาให้เอา ใบเดื่อดิน มาซอยตากแดดให้แห้ง เอาใบบวั หรือ กาบบวั เป็นใบตอง พับสบู ดแี ลยาแกเ้ จ็บตา ยาให้เอา ขงิ ๗ ฝาน แช่ใสน่ ้�ำ มนั มะกอก หยอดตาดีแล อีกชมุ หน่งึ ยาให้เอา ฮากดอกไหมขาว ฮากส่องฟา้ ฝนใสน่ ำ้�หยอดตาดีแล ยาแกร้ ิดสีดวงจมูก พริกไทย ๗ เมล็ด ขา่ ๗ แว่น ขันทองพญาบาท ยา ๓ สง่ิ นี้โขลกใหเ้ ข้ากนั สรุ า ๑ ถว้ ย หุงไปจนเปน็ น�ำ้ มันใสใ่ บตองเป่าเขา้ ทางจมกู สมาน ริดสดี วงจมูก ยาแกต้ าแดง ยาให้เอา ฮากยอ แช่น้ำ�ลา้ งหน้า หยอดตาแดง ดแี ล ยาแกไ้ มท้ งั่ ตา ถา้ ถูกไมท้ ง่ั หรอื แทงตา ทำ�ใหเ้ จ็บปวด ยาให้เอา เครือลิน้ แฮด ตัดต่งเอาน�้ำ ฝนบีงเู หลือมใสน่ ิดหน่อย เอาน�้ำ เหล้าเดด็ ผสมอกี นิด ทาตาดีแล ยาแกต้ าแดง ยาให้เอา ฮากตงั เสี้ยน ฝนใส่มะนาว ทาตาดแี ล 149 ประมวลต�ำ รบั ยา อโรคยาศาล