สวนและต้นไม้ 2558

สวนและตนไม สํานกั งานสวนสาธารณะ 2558 สาํ นักสิ่งแวดลอ ม กรุงเทพมหานคร ถนนมิตรไมตรี เขตดนิ แดง กรงุ เทพฯ 10400 โทร. 0 2246 8541 www.bangkok.go.th/publicpark www.facebook.com/publicparkbma

2558มหานครสเี ขยี ว

นโยบายดานสง่ิ แวดลอม สมู หานครสีเขียว จากนโยบายดา นสงิ่ แวดลอ มของหมอมราชวงศส ุขุมพนั ธุ บรพิ ัตร ผวู า ราชการกรุงเทพมหานคร ที่มเี ปาหมายเพมิ่ พนื้ ทีส่ ีเขยี วอกี จำนวน 5,000 ไร ในป 2556 – 2559 กระจายสูพน้ื ทท่ี วั่ เขตกรงุ เทพมหานครและเพ่อื มงุ สคู วามเปน มหานครสีเขียว จากเดิมท่ีมีสวนสาธารณะจำนวน 31 แหง ไดแ ก 1. สวนลมุ พนิ ี 18. สวน 50 พรรษา มหาจกั รีสริ ินธร 2. สวนจตุจกั ร 19. สวนทววี นารมย 3. สวนสราญรมย 20. สวน 60 พรรษา 4. สวนเสรไี ทย 5. สวนรมณีนาถ สมเด็จพระนางเจา ฯ พระบรมราชินีนาถ 6. สวนสมเดจ็ พระนางเจา สิรกิ ติ ์ฯิ 21. สวนสาธารณะสันตชิ ัยปราการ 7. สวนสันติภาพ 22. สวนสาธารณะเฉลมิ พระเกียรตเิ กียกกาย 8. สวนวชิรเบญจทศั 23. สวนพรรณภิรมย 9. สวนกีฬารามอินทรา 24. สวนหลวงพระราม 8 10. สวนรมณยี ทงุ สีกัน 25. สวนเบญจกติ ิ 11. สวนหลวง ร.9 26. สวนนวมินทรภ ริ มย 12. อทุ ยานเบญจสิริ 27. สวนนาคราภิรมย 13. สวนพระนคร 28. สวนสริ นิ ธราพฤกษาพรรณ 14. สวนหนองจอก 29. สวนเฉลิมพระเกียรติ 80 พรรษา 15. สวนสาธารณะเฉลิมพระเกียรติ 6 รอบ พระบาทสมเดจ็ พระเจาอยหู วั (สาทร) พระชนมพรรษา (ฝงพระนคร) 30. สวนสาธารณะบึงน้ำลาดพรา ว 71 16. สวนวนธรรม 31. สวนเฉลมิ พระเกียรติ 80 พรรษา 17. สวนธนบุรีรมย พระบาทสมเด็จพระเจาอยหู วั (บางกอกนอ ย) ในป 2558 กรุงเทพมหานครมสี วนสาธารณะแหงใหมเพิม่ ข้นึ จำนวน 3 แหง ไดแก 1. สวนจรญั ภิรมย ถนนจรัญสนทิ วงศ เขตบางพลดั พื้นที่ 3 – 1 – 93 ไร เปดใหบ ริการในรูปแบบสวนอเนกประสงคใหป ระชาชนใชเปนที่พักผอ นหยอนใจและออกกำลงั กาย 2. สวนวัชราภิรมย ถนนรามอนิ ทรา เขตบางเขน พืน้ ท่ี 34 ไร เปด ใหบ รกิ ารในรปู แบบสวนอเนกประสงคและจัดสรรพ้นื ที่จำนวน 4.6 ไร จดั สรา งสวนสาธารณะสำหรบั สนุ ขั แหงแรกในความรบั ผดิ ชอบของกรงุ เทพมหานคร 3.สวนวารภี ิรมย ถนนประชารว มใจ 47 เขตคลองสามวา พืน้ ท่ี 122 – 3 – 38 ไร เปนสวนสาธารณะอเนกประสงค มีจดุ ชมววิ บริเวณบงึ นำ้ ขนาดใหญแ ละมเี สน ทางจกั รยานระยะทาง 4.2 กโิ ลเมตร) จากการดำเนินงานเพิ่มพ้ืนท่สี ีเขยี วตลอดป 2558 ที่ผา นมา ทำใหก รงุ เทพมหานครมจี ำนวนพืน้ ท่สี ีเขียวจากเดิมในป 2557 จำนวน 19,339 ไร เพม่ิ ข้นึ เปน จำนวนกวา 21,228 ไร ในป 2558



คำ� นำ� สวนสาธารณะมีความส�ำคัญต่อชีวิตของคนกรุงเทพฯ ในทุกปีกรุงเทพมหานครสร้างสวน สาธารณะหลายประเภทในพ้นื ท่เี ขตตา่ ง ๆ เพอ่ื สร้างสรรค์พ้ืนทีส่ เี ขยี วรวมถงึ ปลกู ฝงั จติ สำ� นกึ ในการ อนุรักษ์ธรรมชาติให้งอกงามใจกลางกรุงเทพมหานคร สวนสาธารณะช่วยดูดซับมลพิษคืนอากาศ บริสุทธิ์ เป็นแหลง่ เรียนรแู้ ละศึกษาระบบนิเวศน์ ควบคู่กับการท�ำหนา้ ท่ีเป็นสอื่ กลางเช่อื มโยงความ สัมพันธ์ระหวา่ งมนษุ ยก์ บั ธรรมชาติ ปัจจบุ นั พ้ืนทีส่ เี ขียวกระจายไปทว่ั กรงุ เทพมหานครผ่านสวนสาธารณะ อากาศบรสิ ุทธ์ถิ ูกส่ง ผ่านจากต้นไม้นอ้ ยใหญ่แผ่กิง่ ก้านออกดอกอวดสีสันสวยงาม สร้างสรรคก์ รุงเทพมหานครใหก้ ลาย เป็นเมืองท่ีเต็มไปดว้ ยสีเขยี ว ในปี 2558 ส�ำนกั งานสวนสาธารณะได้รวบรวมบทความนา่ สนใจเกีย่ ว กบั สวนสาธารณะแต่ละประเภท จัดทำ� เปน็ หนังสือชือ่ วา่ “สวนและตน้ ไม้” โดยมุง่ หวงั ให้เป็นชอ่ งทาง เผยแพร่ผลการด�ำเนินงานและกิจกรรมต่างๆ ในแต่ละปีของกรุงเทพมหานคร พร้อมกับส่งเสริม กระแสการอนรุ ักษ์ธรรมชาติ เพื่อกระตนุ้ ให้ประชาชนหนั มาเพมิ่ พนื้ ทีส่ ีเขยี วให้งอกงามยงิ่ ขน้ึ สำ� นกั งานสวนสาธารณะ

สารผูว้ ่าราชการกรุงเทพมหานคร กรงุ เทพมหานครเปน็ ศนู ยก์ ลางความเจรญิ ในทกุ ๆ ดา้ น จึงมีการใชท้ รพั ยากรจากแหล่งตา่ ง ๆ จ�ำนวนมาก โดยในแต่ละปีกรุงเทพมหานครต้องเผชิญกับปัญหามลพิษในหลายรูปแบบและมีแนวโน้ม เพม่ิ สงู ขน้ึ กอ่ ให้เกิดปญั หาตอ่ สภาวะแวดล้อม ซ่งึ ส่งผลกระทบโดยตรงต่อสุขภาพอนามัยและคณุ ภาพ ชีวิตของพ่ีน้องประชาชน ผมและคณะผู้บริหารกรุงเทพมหานครจึงได้ก�ำหนดนโยบายมหานครสีเขียว โดยมเี ปา้ หมายเพ่ิมพ้นื ทส่ี ีเขียวจ�ำนวน 5,000 ไร่ ดา้ ยการสรา้ งสวนสาธารณะขนาดใหญเ่ พ่มิ อีก 10 แห่ง เพมิ่ สวนสาธารณะสำ� หรับสนุ ัข (Dog Park) ขน้ึ อกี 4 มมุ เมอื ง และสง่ เสรมิ การทำ� สวนบนอาคารสงู (Green Roof) เพ่ือให้พี่น้องประชาชนไดม้ พี ้ืนทส่ี ีเขียวทมี่ คี วามรม่ รน่ื ในการทำ� กิจกรรมและใชป้ ระโยชน์ ในดา้ นตา่ ง ๆ อาทเิ ชน่ เป็นสถานท่สี ำ� หรับออกกำ� ลังกายและประกอบกจิ กรรมสร้างสรรค์ของครอบครัว และชุมชน รวมทั้งเปน็ แหลง่ ศกึ ษาเรยี นรู้พันธไ์ุ ม้นานาชนดิ เป็นหอ้ งเรียนทางธรรมชาติแก่ผู้สนใจทวั่ ไป นอกจากน้ี การเพมิ่ พนื้ ท่สี เี ขยี วดว้ ยการปลูกตน้ ไม้ยงั เป็นการดูดซบั มลพษิ และเป็นแหล่งฟอกอากาศให้ กบั เมือง ซึง่ จะมีส่วนส�ำคญั ในการสร้างส่งิ แวดล้อมทนี่ า่ อยู่อาศยั ได้อยา่ งยง่ั ยืน ผมหวงั เป็นอยา่ งย่ิงวา่ หนังสือ “สวนและตน้ ไม้ ประจำ� ปี 2558” ฉบบั นีจ้ ะเปน็ ประโยชน์สำ� หรับ พน่ี ้องประชาชนใหไ้ ด้รับรู้ รบั ทราบถึงคณุ คา่ ของสวนและตน้ ไม้ ตลอดจนภารกจิ ของกรุงเทพมหานคร ในการด�ำเนินงานเกี่ยวกับนโยบายมหานครสีเขียวที่มุ่งหวังให้พ่ีน้องประชาชนได้มีสภาพแวดล้อมที่ดี มีภูมิทัศน์เมืองท่ีสวยงาม และเป็นการสร้างความตระหนักถึงคุณค่าของธรรมชาติผ่านการใช้ประโยชน์ จากสวนสาธารณะและพ้ืนที่สีเขียว น�ำไปสู่การสร้างความร่วมมือร่วมใจกันอนุรักษ์สวนและต้นไม้ พร้อมขยายพ้ืนที่สีเขียว เพ่ือเป็นร่มเงาและสร้างความสวยงามทางธรรมชาติให้คงอยู่คู่มหานครแห่งนี้ สืบไป หม่อมราชวงศส์ ขุ ุมพนั ธ์ุ บรพิ ัตร ผวู้ า่ ราชการกรงุ เทพมหานคร

สารปลัดกรุงเทพมหานคร ตามนโยบายรกั กรงุ เทพฯ รว่ มสรา้ งกรงุ เทพฯ ของคณะผบู้ รหิ ารกรงุ เทพมหานคร มีนโยบาย ด้านสงิ่ แวดลอ้ ม คอื นโยบายมหานครสเี ขียว โดยการเปลีย่ นพ้นื ที่รกรา้ งวา่ งเปล่าให้เปน็ พ้นื ทส่ี เี ขียว หรือสวนสาธารณะ โดยมสี ำ� นกั งานสวนสาธารณะ ส�ำนกั สง่ิ แวดลอ้ ม เป็นหน่วยงานรับผิดชอบหลกั ตลอดระยะเวลาท่ผี า่ นมา สำ� นักงานสวนสาธารณะ สำ� นักสิ่งแวดลอ้ ม มคี วามมงุ่ ม่นั ในการเพิม่ พื้นท่ีสีเขียวและพัฒนาสวนสาธารณะเดิม เพื่อตอบสนองความต้องการและรูปแบบการใช้ชีวิตของ ประชาชน รวมทง้ั รณรงค์กระตุน้ เตอื นให้ประชาชน หนั มาใสใ่ จในการอนุรักษ์ธรรมชาติและสง่ิ แวดล้อม มากยิง่ ขึ้น ภายในสวนสาธารณะ จึงจดั ให้เปน็ สถานทที่ ี่ชว่ ยเสรมิ สร้างความคิดสร้างสรรค์ จินตนาการ และความรู้ ผา่ นกิจกรรมและสภาพแวดลอ้ มภายในสวน รวมถึงการไดพ้ กั ผ่อนหย่อนใจหรือการได้ออก ก�ำลังกายภายใต้พ้ืนท่ีท่ีร่มรื่นด้วยร่มเงาไม้ใหญ่ จะเป็นการเสริมสร้างสุขภาพที่ดีให้แก่ประชาชน ชาวกรุงเทพมหานคร ปัจจุบันกรุงเทพมหานครมีจ�ำนวนพื้นท่ีสีเขียวกว่า 21,228 ไร่ จากเดิมในปี 2557 จ�ำนวน 19,339 ไร่ ผลส�ำเร็จจากการดำ� เนนิ การดังกลา่ ว เกดิ ขน้ึ ได้จากความรว่ มมอื  รว่ มใจจากข้าราชการและ เจ้าหน้าท่ีทุกคนในส�ำนักงานสวนสาธารณะ ส�ำนักสิ่งแวดล้อม รวมทั้งการมีส่วนร่วมจากหน่วยงาน ภาครฐั และเอกชน ตลอดจนประชาชนอีกดว้ ย และจากน้ไี ปกรุงเทพมหานครจะเปน็ มหานครสีเขยี วได้ มิใช่เพียงการด�ำเนินการตามนโยบาย หากมุ่งหวังให้ประชาชนชาวกรุงเทพมหานครได้ใกล้ชิดกับ ธรรมชาติและสงิ่ แวดล้อมที่ดีตลอดไปภายใต้บ้านหลังใหญท่ ช่ี อ่ื วา่ “กรงุ เทพมหานคร” นายพีระพงษ์ สายเชอ้ื ปลัดกรงุ เทพมหานคร

สารบัญ 5 มหานครสีเขียว สวนสมนุ ไพรเฉลมิ พระเกยี รติ 19 สมเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ าฯ สยามบรมราชกุมารี สวนสาธารณะในรปู แบบต่างๆ 33 46 ศูนยก์ ารเรยี นรดู้ า้ นสงิ่ แวดลอ้ ม ปั่นจกั รยานในสวน 59 75 โปรแกรม SketchUp Pro กบั การออกแบบภมู ทิ ศั น ์ กจิ กรรมส�ำนกั งานสวนสาธารณะ 93

มหานครสเี ขียว มหา นครสีเขยี ว 5

สวนวชั ราภิรมย์ กรงุ เทพมหานครสเี ขยี ว ธรรมชาติถูกท�ำลายอย่างต่อเนื่องจุดประสงค์เพ่ือน�ำไปใช้ประโยชน์ในด้านต่างๆ เพื่อสนองความ ตอ้ งการของมนษุ ยใ์ นรปู แบบตา่ งๆ ทง้ั ในของดา้ นอตุ สาหกรรมและการดำ� เนนิ ชวี ติ ธรรมชาตเิ รมิ่ เสยี หายหนกั ข้ึนพร้อมกับสร้างผลเสียเป็นวงกว้าง อากาศบริสุทธิ์เริ่มหายไปทีละน้อยพร้อมกับสัตว์ป่าทั้งน้อยใหญ่ที่เร่ิม ลดจ�ำนวนลงเพราะขาดท่ีอยูแ่ ละอาหาร สร้างตึกและท่ีอย่อู าศัยเกดิ ขน้ึ ทกุ ปี มนุษย์สรา้ งป่าคอนกรีตเกดิ ขึน้ พร้อมกับธรรมชาติที่ค่อยๆลดลงทีละน้อย สิ่งก่อสร้างต่างๆงดงามได้เกิดจากความคิดสร้างสรรค์ของ สถาปนกิ แต่ธรรมชาติเป็นผูส้ รา้ งแรงบนั ดาลใจใหก้ ับสถาปนกิ แสดงใหเ้ ห็นว่าคนยงั คงมีความผูกพันกบั ธรรมชาติ ส่ิงปลูกสร้างเกิดข้ึนมากมายในหลายประเทศรวมถึงประเทศไทย ผู้คนด�ำเนินชีวิตในเมืองหลวงจน ละเลยทจ่ี ะหนั มาอนรุ กั ษส์ ง่ิ แวดล้อมและธรรมชาติ มลพิษสรา้ งผลกระทบให้กับเมืองหลวงส่งผลต่อคณุ ภาพ ชีวิตและความเป็นอยู่ของประชาชนในเมือง ความสมดุลของธรรมชาติถูกท�ำลายไป การขาดหายไปของ ต้นไม้น้ันสร้างผลกระทบต่อชีวิตทุกคนในสังคม ไม่เพียงเท่านั้นปัญหาสิ่งแวดล้อมในแต่ละด้านยังทวีความ รุนแรงมากขึ้นเรื่อยๆ ในแต่ละปีเมืองหลวงในต่างประเทศต้องสูญเสียเงินหลายล้าน เพ่ือใช้ฟื้นฟูปัญหา ธรรมชาติ มนุษยแ์ ละสตั วจ์ ำ� เป็นต้องพึ่งพาธรรมชาติในทุกๆด้าน และจ�ำเป็นตอ้ งฟื้นฟธู รรมชาติให้กบั มา เพ่อื ผลติ อากาศท่บี รสิ ุทธิ์ รวมกันสร้างพน้ื ที่ป่าให้กับมาเขียวชอุม่ เหมือนดง่ั เดิม 6

มหานครสีเขยี ว การสรา้ งมหานครท่ีเป็นมติ รกับสิง่ แวดล้อมเปน็ สิง่ ทต่ี ้องเรง่ ด�ำเนินการ ธรรมชาติสามารถเจรญิ เติบโต ควบคู่ไปกบั ความเจริญของเมอื ง แนวคดิ การอนรุ ักษธ์ รรมชาติอย่างสร้างสรรค์และยง่ั ยืน จงึ เป็นจุดประสงค์ หลักเพ่ือเพ่ิมปริมาณพ้ืนทส่ี เี ขยี วของตน้ ไมแ้ พร่กระจายไปในพนื้ ท่ีของเมอื งต่างๆทว่ั โลก ดังเช่น แนวคิดใน การสร้างสวนปา่ หรือสวนสาธารณะในมหานคร ถือเป็นการสร้างพนื้ ที่สีเขยี วอย่างยงั่ ยืน พร้อมกับคนื ความ ชุ่มฉ่�ำให้กับพื้นดินตลอดจนสร้างอากาศท่ีบริสุทธิ์ให้กลับมาสู่มหานครที่ครั้งหน่ึงเคยเต็มไปด้วยมลพิษ ปรับปรุงพ้ืนที่ให้กับมางดงามเต็มไปด้วยพันธุ์ไม้ต่างๆ เกิดเป็นจิตส�ำนึกและเรียนรู้ที่จะอยู่ร่วมกันระหว่าง มนษุ ย์กับธรรมชาติ มหานครสีเขยี ว (Green City) เปน็ การพฒั นาใหธ้ รรมชาตอิ ยู่คูก่ ับมนุษย์ไดอ้ ย่างสรา้ งสรรค์ ถือเปน็ นโยบายท่ตี ้องการเพม่ิ พน้ื ทส่ี ีเขียวใหม้ ากยิ่งขึ้น แต่การจะท�ำใหก้ รงุ เทพมหานครเป็นมหานครสเี ขียว อย่างย่งั ยนื จ�ำเป็นตอ้ งสร้างระบบจดั การขยะและน้�ำเสียด้วยเทคโนโลยีท่ีเปน็ มติ รกบั สงิ่ แวดล้อม ตรวจสอบ สภาพอากาศให้มีคุณภาพท่ีมีมาตรฐานท่ัวกรุงเทพฯ มีต้นไม้ใหญ่เกิดขึ้นในเมืองมากขึ้นควบคู่ไปกับตึกสูง น้อยใหญ่ จุดประสงค์เพื่อสร้างร่มเงาให้กับประชาชน ปรับปรุงให้กรุงเทพมหานครเป็นเมืองสะอาด ปราศจากขยะและฝุ่นละออง ถอื เป็นนโยบายที่ส�ำคญั ของกรงุ เทพมหานคร และต้องเรง่ แกไ้ ขเพอ่ื ลดความ รุนแรงของมลพิษทางสิ่งแวดล้อม เพื่อพัฒนาไปสู่มหานครสีเขียวเหมือนกับต่างประเทศที่เร่งสร้างพื้นท่ี สีเขยี วให้กบั ประชาชนได้ใชป้ ระโยชน์ไดห้ ลายรปู แบบ กรุงเทพมหานครด�ำเนินการเพ่ิมพ้ืนท่ีสีเขียวตามนโยบายด้านส่ิงแวดล้อมของผู้ว่าราชการ กรงุ เทพมหานคร เพื่อสร้างสรรค์กรงุ เทพมหานครใหก้ า้ วส่มู หานครท่ีเต็มไปด้วยสีเขียวเพื่อสร้างทัศนียภาพท่ี สวยงาม การเปล่ียนพื้นที่ในกรุงเทพมหานคร ให้เป็นพ้ืนที่สีเขียวและสร้างอากาศที่สดใสเพื่อเป็นปอดให้กับ ชาวกรงุ เทพฯ โดยเนน้ สร้างสวนสาธารณะขนาดใหญ่ ดงั น้ี - เพม่ิ พ้นื ทส่ี ีเขียวเพ่อื ใหเ้ ป็นปอดของคนกรงุ เทพฯ อกี 5,000 ไร่ - สร้างสวนสาธารณะขนาดใหญ่ 10 แห่ง - สรา้ งสวนลอยน�้ำแห่งแรก - สร้างสวนสนุ ขั (Dog Park) 4 มมุ เมือง - ส่งเสริมสวนบนอาคารสงู (Green Roof) และแนวก�ำแพงอยา่ งตอ่ เนือ่ ง 7

สวนวชั ราภริ มย์ สวนวชั ราภริ มย์ เรยี บเรียง/ภาพ : นนั ทพล สัจจะ สีเขียวแห่งความร่มร่ืนจากต้นไม้ได้แพร่กระจายไปท่ัวพ้ืนที่ในเขตที่อยู่อาศัยของคนกรุงเทพฯ พ้ืนที่ต่าง ๆ ได้รับการปรับปรุงให้เต็มไปด้วยสีเขียวจากต้นไม้น้อยใหญ่ เพ่ือยืนยันนโยบาย “มหานครสีเขียว” สรา้ งสรรคส์ วนสาธารณะแบบตา่ ง ๆ ด้วยแนวคิดอนุรกั ษส์ ิ่งแวดลอ้ ม ค�ำนงึ ถงึ ความเหมาะสมของพ้ืนที่ในเขตต่าง ๆ เพ่ือให้สวนสาธารณะสอดคล้องกับวิถีชีวิตของคนกรุงเทพฯ รวมถึงผู้ชอบเล้ียงสัตว์ เนื่องจากสุนัขมีผู้เลี้ยงมากขึ้น กรุงเทพมหานครมองเห็นถึงความสัมพันธ์ ระหว่างคนกับสุนัข จึงมีแนวคิดในการพัฒนารูปแบบสวนสาธารณะ ที่แบ่งพ้ืนท่ีบางส่วนสร้างเป็น สวนสุนัข (Dog Park) ส�ำหรับผู้เล้ียงสุนัขสามารถใช้เป็นสถานที่ท่ีใช้เวลาอยู่ร่วมกัน ท่ามกลาง ธรรมชาติรม่ ร่ืน 8 https://www.eyeem.com/a/11372797

มหานครสเี ขยี ว สวนวัชราภิรมย์ถือได้ว่าเป็นสวนสาธารณะแห่งแรกที่สร้างขึ้นตามวัตถุประสงค์ดังกล่าว เพื่อรองรับ ความต้องการของผู้รักสุนัขและผู้รักสุขภาพอย่างแท้จริง ตั้งอยู่บริเวณใต้ทางแยกต่างระดับวัชรพล ถนน รามอินทรา เขตบางเขน ถือเปน็ ปอดแห่งใหม่ บนเนื้อท่ี 34 ไร่ พนื้ ท่เี ปน็ ของการทางพเิ ศษแห่งประเทศไทย มอบให้กรุงเทพมหานครเข้าไปพัฒนาให้มีความเขียวขจีด้วยพันธุ์ไม้นานาชนิด เพ่ือให้ประชาชนได้ใช้ ประโยชน์ 9

สวนวชั ราภิรมย์ ต้นลำ� ดวน ตน้ หูกระจง ตน้ เหลืองปรีดยี าธร ต้นพะยงู 10

มหานครสีเขยี ว ต้นสาธร ตน้ มะค่าโมง ทง้ั น้ี ม.ร.ว. สุขมุ พนั ธุ์ บริพตั ร ผวู้ า่ ราชการกรงุ เทพมหานคร ได้บรจิ าคไมย้ ืนต้นจ�ำนวน 91 ตน้ เพอ่ื เปน็ สัญลักษณแ์ หง่ ความเปน็ มหานครสเี ขยี ว พร้อมกบั มอบช่ือสวนแห่งน้ีว่า “วชั ราภิรมย์” เปดิ ให้ บริการทุกวนั ตงั้ แต่เวลา 05.00-21.00 น. ต้นยางนา ตน้ กนั เกรา 11

สวนวชั ราภิรมย์ ภายในสวนแบ่งพ้ืนทเี่ ปน็ 2 ส่วน สว่ นแรก ปรบั ปรุงเปน็ สวนอเนกประสงค์ มีอปุ กรณ์ส�ำหรบั ออกกำ� ลงั หลายประเภท อาทิ ลานกฬี า กลางแจง้ สนามเด็กเล่น เวทกี ลางแจ้งสำ� หรับจัดกิจกรรมต่างๆ มีเสน้ ทางสำ� หรับปน่ั จกั รยานและทางเดิน-วิ่ง ออกกำ� ลงั กาย อาคารสขุ าสาธารณะ และลานจอดรถ เตม็ ไปด้วยพนั ธไ์ุ ม้นานาชนิดทีป่ ลกู ไว้ในสวนทั้งไม้ ดอกไมป้ ระดบั และไม้ยนื ตน้ ท่ใี ห้รม่ เงา อวดสสี ันสดใสให้ผู้มาพกั ผอ่ นและออกกำ� ลงั กาย 12

มหานครสีเขยี ว สว่ นท่ี 2 เปน็ พื้นที่สวนสนุ ัข (Dog Park) มเี น้อื ที่ 4.6 ไร่ เปิดต้งั แตเ่ วลา 05.00-20.00 น. เรียกไดว้ ่าเปน็ สวนส�ำหรับสุนัขท่ีรวมความต้องการไว้อย่างครบถ้วน ภายในมีให้บริการส�ำนักงานสวนสุนัขและห้องสุขา สาธารณะ เพ่ือตรวจโรค พร้อมกับสัตวแพทย์คอยดูแลให้ค�ำปรึกษา เพ่ือให้ความรู้เก่ียวกับการเลี้ยงสุนัข มีลานออกก�ำลังกายส�ำหรับสุนัขในพ้ืนท่ีท่ีเต็มไปด้วยสีเขียวจากต้นไม้ใบหญ้าลดความเครียดจากท่ีอยู่อาศัย เดิมๆ มีพื้นท่ีส�ำหรับฝึกทักษะความสามารถของสุนัขขนาดเล็กและขนาดใหญ่ มีเส้นทางส�ำหรับพาสุนัข เดินเล่นในบริเวณสวน เกิดภาพความผูกพันระหว่างคนกับสุนัข ภายใต้พันธุ์ไม้นานาชนิดท่ีเบ่งบานอวด ความสวยงามภายในสวนวัชราภริ มย์ 13

สวนวชั ราภิรมย์ ชาวกรุงเทพฯ นยิ มเลี้ยงสุนัขมากข้นึ ทุก ๆ ปี ไมว่ า่ เวลาจะผา่ นไปอกี กย่ี คุ สมยั สนุ ัขยังคงเป็นเหมอื น เพอื่ นทซี่ อื่ สตั ยข์ องมนษุ ยม์ ายาวนาน ผเู้ ลยี้ งจงึ มคี วามผกู พนั กบั สนุ ขั เหมอื นเปน็ สว่ นหนง่ึ ของคนในครอบครวั แนวคดิ การสรา้ งสวนสุนขั (Dog Park) ยงั มีการปรบั ปรงุ และสรา้ งเพม่ิ ข้ึนอีกหลายจุดท่ัวกรุงเทพฯ เพือ่ สร้าง พนื้ ทสี่ ำ� หรับผูเ้ ล้ียงและสุนัขได้ใช้เวลาอยรู่ ่วมกัน ภายใต้สงิ่ แวดล้อมทีเ่ ป็นมติ ร เต็มไปดว้ ยความร่มรน่ื ภายใต้ มหานครที่เต็มไปดว้ ยสีเขยี ว 14

มหานครสีเขยี ว สวนบางนาภริ มย์ เรยี บเรยี ง/ภาพ : นนั ทพล สจั จะ พื้นท่ีรกร้างในเขตบางนา ปัจจุบันได้รับการปรับปรุงเพื่อใช้เป็น สวนสาธารณะในระดับชุมชน ตามนโยบายของ ม.ร.ว.สุขมุ พนั ธ์ บริพัตร ผวู้ ่าราชการกรงุ เทพมหานครท่ตี อ้ งการเพ่มิ พน้ื ท่สี เี ขียวให้ได้ 5,000 ไร่ กรงุ เทพมหานครจึงไดป้ รบั ปรุงภูมทิ ัศนแ์ ละส่ิงแวดล้อมให้เป็นสวนสาธารณะ เพ่อื ใหป้ ระชาชน ท่ัวไปได้ใชอ้ อกก�ำลงั กายและพักผ่อนตามอธั ยาศัยในชว่ งวนั หยดุ 15

สวนบางนาภิรมย์ กรุงเทพมหานครต้องการสร้างสรรค์พื้นท่ีสีเขียวให้ท่ัวกรุงเทพฯ เพ่ือสร้างอากาศที่บริสุทธ์ิให้กับ ประชาชนทั่วไป ด้วยแนวคิดทีจ่ ะเพมิ่ ต้นไม้นอ้ ยใหญ่ให้มากข้ึนในพื้นท่ีต่าง ๆ เกดิ ความรม่ รน่ื สบายตา รวมถงึ พัฒนาพื้นท่ีรกร้างให้กลายเป็นสวนสาธารณะ กรุงเทพมหานครขอซื้อพื้นท่ีจากบริษัท ไม้อัดไทย จ�ำกัด จ�ำนวน 50 ไร่ เดิมทีเคยเป็นพ้ืนทถ่ี ูกปลอ่ ยใหร้ กรา้ งไม่สามารถใช้ประโยชน์ โดยทำ� การปรับปรุงภมู ทิ ัศน์ให้ สอดคลอ้ งตามสภาพของพ้ืนที่เดิม สรา้ งสวนหย่อมปลูกไม้ยืนต้นสลับกบั ไม้พมุ่ หลากหลายชนิด ช่วยสร้าง ร่มเงาให้มากข้ึน ล้อมรอบด้วยคูน�้ำ นอกจากนี้ได้ก่อสร้างเส้นทางส�ำหรับว่ิงและปั่นจักรยาน รวมถึงลาน ออกก�ำลังกายกลางแจ้งพร้อมกับเคร่ืองออกก�ำลังกายประเภทต่าง ๆ เพื่อสนับสนุนให้ประชาชนท่ัวไปได้ หนั กลับมาดแู ลสขุ ภาพของตนเอง 16

มหานครสเี ขียว เปิดใหใ้ ช้บริการเมือ่ วันท่ี 2 มถิ ุนายน 2558 โดยมี ม.ร.ว สุขุมพันธ์ุ บริพัตร ผู้วา่ ราชการกรงุ เทพมหานคร เป็นประธานในพิธี พร้อมด้วยเจ้าหน้าที่ส�ำนักงานเขตบางนาและประชาชนในพื้นท่ี พร้อมกับตั้งช่ือว่า “สวนบางนาภิรมย์” เพ่ือให้สอดคล้องกับพื้นที่เขตและสวนอื่น ๆ ของกรุงเทพมหานคร ส�ำนักงานเขต บางนาเป็นผู้ดูแลและบ�ำรุงรักษา เพ่ือเป็นพื้นท่ีสีเขียวอย่างย่ังยืน นอกจากนี้ทางส�ำนักงานเขตบางนาได้ จัดสรรพื้นที่ ประมาณ 2 ไร่ 2 งาน เพือ่ เปน็ แหลง่ การเรยี นรูเ้ รอื่ งการท�ำเกษตรทฤษฎใี หม่ มกี ารปลกู ผัก ปลอดสารพษิ ชนิดต่าง ๆ เช่น ผกั บุ้งจีน ผักคะน้า ผักกาดขาว พชื สวนครวั อ่ืน ๆ รวมถงึ พฒั นาพื้นที่เป็น สวนข้าวโพด สวนทานตะวัน เพือ่ ใช้เป็นแหลง่ ทอ่ งเทยี่ ว พรอ้ มกบั ทำ� ป๋ยุ หมกั ชีวภาพจากเศษใบไม้และกิ่งไม้ สามารถแก้ปญั หาเร่ืองปริมาณขยะประเภทก่งิ ไม้ได้อย่างมปี ระสทิ ธิภาพ 17

สวนบางนาภิรมย์ สวนบางนาภิรมย์เปน็ พนื้ ที่สเี ขยี วทตี่ ้ังอยู่ใจกลางชุนชน เพ่อื ใหป้ ระชาชนไดใ้ ช้ประโยชน์รว่ มกนั โดยยดึ แนวคิดเร่ืองการเปล่ียนพ้ืนที่รกร้างให้สามารถใช้ประโยชน์ ผสมผสานองค์ความรู้เกี่ยวกับแนวทางเกษตร ทฤษฎใี หม่ เป็นการใช้ประโยชน์จากพืน้ ทอี่ ยา่ งได้เตม็ ประสทิ ธิภาพและเม่ือเวลาผา่ นไป สวนบางนาภริ มย์จะ เต็มไปด้วยต้นไม้ท่ีงอกงามให้ความร่มร่ืนแก่ประชาชน สอดคล้องตามนโยบายมหานครสีเขียวของ กรงุ เทพมหานคร 18

สวนสมนุ ไพรเฉลิมพระเกียรติ สมเด็จพระเทพรัตนราชสดุ าฯ สยามบรมราชกุมารี 19

สวนสมนุ ไพรเฉลิมพระเกียรติ สมเด็จพระเทพรตั นราชสดุ าฯ สยามบรมราชกมุ ารี รองศาสตราจารย์คุณหญงิ สชุ าดา ศรีเพ็ญ รองประธานกรรมการบรหิ ารและประธานคณะอนกุ รรมการฝา่ ยสวนพฤกษศาสตร์ มูลนธิ สิ วนหลวง ร.๙ เนื่องในโอกาสท่ีสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงเจรญิ พระชนมายุครบ 5 รอบ 2 เมษายน 2558 คณะกรรมการมูลนิธิสวนหลวง ร.9 สำ� นกึ ในพระมหากรุณาธิคณุ ของพระองค์ที่ทรงสนบั สนนุ ใน กจิ การต่าง ๆ ทเี่ ปน็ ประโยชน์ตอ่ ประเทศชาติและปวงชนชาวไทยตลอดมาจึงไดจ้ ัดทำ� สวนสมุนไพร เฉลมิ พระเกยี รตสิ มเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ าฯ สยามบรมราชกมุ ารี ในสวนหลวง ร.9 20

เพ่ือเป็นการเฉลิมฉลองและน้อมเกล้าน้อมกระหม่อมถวายเป็นพระราชกุศลแด่พระองค์ และเสด็จฯ มาทรงทำ� พธิ เี ปดิ สวนสมนุ ไพรแหง่ นี้ เมอ่ื วนั ที่ 20 พฤษภาคม 2558 21

22

23

สวนสมุนไพรเฉลิมพระเกียรติแห่งน้ีมีพ้ืนที่ ประมาณ 6 ไร่ คณะกรรมการบรหิ ารสวนหลวง ร.9 ไดม้ อบให้บรษิ ทั ทางด้านออกแบบภมู สิ ถาปตั ย์ วางรูปแบบของสวนใหมใ่ ห้มีความสวยงาม การปรบั ปรุงสวนฯ อยู่ภายใต้การรับผิดชอบของหัวหน้า สวนหลวง ร.9 คุณยุบล บุณยประเสรฐิ โดยมีอาจารยเ์ กษม จันทรประสงค์ จากมูลนธิ สิ วนหลวง ร.9 ดูแล ติดตามการด�ำเนินงานด้าน 24

กอ่ สรา้ งจัดเตรียมพ้ืนท่ี ระบบนำ้� ฯลฯ ร่วมกับเจา้ หนา้ ทส่ี วนหลวง ร.9 ส�ำหรับการคดั เลอื กชนดิ พืชและ บริเวณท่ีเหมาะสมในการปลูก อยู่ภายใต้การดูแลของคณะอนุกรรมการฝ่ายสวนพฤกษศาสตร์ มูลนิธิ สวนหลวง ร.9 ซึ่งประกอบดว้ ยผู้เชยี่ วชาญดา้ นพฤกษศาสตร์จากกรมอุทยานแหง่ ชาตสิ ตั ว์ป่าและพันธ์ุพืช และคณาจารย์จากจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย มหาวิทยาลัยมหิดลและมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ส่วนการ ขยายพันธุ์พืชสมุนไพร การปลูกและดูแลพืชสมุนไพรให้เจริญงอกงามอยู่ภายใต้การดูแลของเจ้าหน้าที่ สวนหลวง ร.9 สวนแหง่ นี้ประกอบด้วยพชื สมุนไพร 92 วงศ์ 275 สกลุ ไม่ตำ�่ กว่า 398 ชนิด จัดปลูกเป็น บรเิ วณตา่ งๆ ดังน้ี แปลงพืชสมุนไพร (Medicinal Plant Beds) แบ่งเป็นแปลงยอ่ ยส�ำหรับปลูกสมุนไพรทว่ั ไป เชน่ พรมมิ สะระแหนญ่ ี่ปุน่ เนระพูสี ขอบชะนาง เกล็ดปลาช่อน งา โสมชบา พรมมิ เนระพูสี งา โสมชบา 25

กลมุ่ พชื สมนุ ไพรตามอาการโรค กะเพรา โดยยกตวั อย่างไว้ 6 อาการโรค ไดแ้ ก่ สมนุ ไพรแก้ อาเจยี น เชน่ กะเพรา ฤาษผี สม สมนุ ไพรแก้ขดั เบา เชน่ ขลกู่ ระเจ๊ยี บแดง หญ้าหนวดแมว สมุนไพรขับประจำ� เดอื น เชน่ กระบอื เจด็ ตัว เจตมูลเพลงิ แดง เจตมูลเพลิง ขาว สมุนไพรแกไ้ อ เชน่ มะแว้งเครอื หนมุ านประสาน กาย เก๊กฮวย สมนุ ไพรแก้ไข้ เชน่ อังกาบหนใู บเงนิ ฟ้า ทะลายโจร และสมุนไพรแก้โรคผวิ หนัง เช่น อัคคที วาร ผกั บุง้ ทะเล ผกั คาวตอง กระเจย๊ี บแดง หญ้าหนวดแมว เจตมลู เพลงิ แดง เจตมูลเพลงิ ขาว 26

มะแว้งเครอื เก๊กฮวย ฟ้าทะลายโจร ผักบุ้งทะเล กลมุ่ สมุนไพรในร่ม(IndoorPlants) เป็นกลุ่มพืชที่ชอบท่ีร่ม หรือมีแสงร�ำไร เช่น พิมเสน วา่ นหางช้าง วา่ นหางชา้ ง 27

พชื มพี ิษ (Poisonous Plants) เป็นพืชกลุ่มท่ีส่วนต่างๆ มีพิษต่อคนหรือสัตว์ โดยมากได้คัดเลือกไม้ประดับที่ปลูกท่ัวไป เพื่อเป็น ตัวอย่างใหค้ นทัว่ ไปได้ตระหนักถึงอันตรายใกลต้ วั เชน่ ย่โี ถ ยโี่ ถ รำ� เพย ชวนชม สลัดได ปตั ตาเวยี ยาสูบ ร�ำเพย ชวนชม พืชถอนพษิ (Antidotes) เป็นกลุ่มพืชที่ใช้ในการแก้พิษหรือถอนพิษ เช่น เสลดพังพอนตัวผู้ เสลดพังพอนตัวเมีย ตะขาบบิน พนมสวรรค์ เสลดพงั พอนตัวผู้ 28

กลมุ่ พรรณไม้หอม กุหลาบมอญ (Aromatic Plants) มีตวั อย่างพชื ทด่ี อกมีกลิ่นหอม เชน่ กุหลาบ มอญ ซ่อนกล่นิ มะลิ กระดังงาสงขลา ราตรี ประยงค์ จ�ำปีแขก เป็นต้น โดยหลายชนิดเป็นพืชสมุนไพร ดว้ ย ซอ่ นกลิน่ จ�ำปี กลมุ่ ไม้หวั (Tubers) เปน็ พชื สมุนไพรท่ีมกี ารพักตัวในหน้าแล้ง เชน่ ขมิ้นชนั ขงิ กระชายดำ� กลอย ฯลฯ ขมิ้นชนั กระชายด�ำ 29

บริเวณพืชสวนครัว (Kitchen Herb Garden) ปลกู พืชสวนครวั ท้งั ท่ใี ช้เป็นผักและเครอื่ งเทศแต่งกล่นิ อาหาร เชน่ กยุ ช่าย กุยชา่ ยมว่ ง พริก โหระพา ผกั ชี ยห่ี ร่า แก่นตะวัน แคบ้าน กยุ ช่ายม่วง พรกิ ขี้หนู โหระพา แก่นตะวนั แคบ้าน 30

บริเวณไมเ้ ลื้อย สมุนไพรไม้เล้ือยจะปลูกตามซุ้ม หรือข้ึน ตน้ ไมใ้ หญ่ เช่น สริ นิ ธรวัลลี (สามสิบสองประดง) ย่านางแดง ผกั เชยี งดา เถาเอน็ อ่อน ขา้ วสาร ดอกเลก็ บอระเพ็ด เพชรสงั ฆาต สิรินธรวลั ลี (สามสบิ สองประดง) ยา่ นางแดง เถาเอ็นอ่อน บรเิ วณพรรณไม้นำ�้ เป็นกลมุ่ พชื ท่ชี อบขึน้ รมิ น�้ำ ในน�้ำ หรอื น�้ำขงั แฉะ เช่น วา่ นน้�ำ สิงหโมรา ผักหนาม ผักหนาม 31

พน้ื ทจ่ี ัดแสดงพืชวงศ์หญา้ หนอ่ ไม้นำ้� บริเวณนี้ถูกจัดสรรเป็นพื้นที่ส�ำหรับปลูกพืช วงศห์ ญ้า (Poaceae) ทใ่ี ช้ประโยชน์เปน็ พชื อาหาร พืชสมุนไพร พืชอาหารสัตว์ หญ้าประดับ จ�ำนวนไม่ น้อยกวา่ 32 สกลุ 46 ชนดิ พืชอาหาร เช่น ข้าว ไรซ์เบอร่ี ข้าวก�ำ่ หน่อไม้น้�ำ พืชสมุนไพร เชน่ อ้อยขาไก่ หญ้ารีแพร์ พชื อาหารสตั ว์ เชน่ หญ้าเนเปียร์ หญา้ ประดบั พนั ธใ์ุ หม่ๆ ทน่ี ิยมในปัจจุบนั เพ่อื เปน็ ตัวอยา่ ง ส�ำหรบั นำ� ไปใช้จดั สวน เชน่ หญา้ แมม่ ด หญา้ มลู ล่ี หญ้า ไฟรเ์ วิร์ค เปน็ ตน้ หญ้าไฟรเ์ วิร์ค หญ้ารแี พร์ สวนสมุนไพรเฉลิมพระเกียรติแห่งนี้ จึงไม่เพียงเป็นแหล่งเรียนรู้ของนักเรียน นิสิต นักศึกษาและ ประชาชนท่ีสนใจท่ัวไปเท่านั้น ยังท�ำให้เกิดความภาคภูมิใจในภูมิปัญญาด้านสมุนไพรไทยที่สืบทอดมา เป็นเวลานาน และน�ำไปใช้ประโยชน์ให้ยั่งยืนสืบต่อไป นอกจากน้ียังช่วยให้เกิดความผ่อนคลาย เพลดิ เพลินกบั ความงดงามหลากหลายของพืชพรรณเหลา่ นอี้ กี ด้วย 32

https://chanchai38301.files.wordpress.com/2010/11/sam_0675.jpg สวนสาธารณะ ในรปู แบบตา่ ง ๆ

สวนดาดฟา้ สวนดาดฟา้ https://s-media-cache-ak0.pinimg.com/736x/af/23/8a/af238a65a344ea6f6ed789cecb54e4b0.jpg กระแสการอนุรักษ์ธรรมเกิดขึ้นพร้อมกับความเจริญของเทคโนโลยีมานานหลายปี แต่ปัญหา ทางมลพิษเริ่มทวีความรุนแรงมากขึ้น สาเหตุเกิดจากการตัดไม้เพ่ือท�ำท่ี อยู่อาศัยของมนุษย์ เพื่อให้ธรรมชาติได้อยู่คู่กับมนุษย์ แนวคิดเรื่องการอนุรักษ์ธรรมชาติในรูปแบบ ต่าง ๆ เกิดข้ึนมากมายในปัจจุบัน ประชาชนในกรุงเทพมหานครรวมถึงเมืองหลวงในต่างประเทศ ต่างเร่ิมหนั กลับมาอนุรักษธ์ รรมชาติในประเทศ รณรงค์ใหร้ ่วมกันปลูกตน้ ไมเ้ พอื่ น�ำความช่มุ ช�ำ่ ให้กบั คืนสู่เมืองหลวง กรุงเทพมหานครเร่ิมสร้างพ้ืนที่สีเขียวให้งอกงามอย่างย่ังยืน จุดประสงค์เพื่อลด ปัญหามลพิษสร้างความร่มรื่นให้กับพ้ืนท่ีต่างๆทั่วกรุงเทพ ธรรมชาติเร่ิมมีบทบาทและมีส่วนส�ำคัญ มากข้ึนในเมอื งหลวงใหญ่ ๆ ในตา่ งประเทศ สวนสาธารณะเปน็ ทางออกทช่ี ่วยแกป้ ญั หามลพษิ ได้ อยา่ งย่งั ยืนแตด่ ้วยข้อจำ� กดั เรอ่ื งพน้ื ท่ี การก่อสร้างอาคารรวมถงึ ทอ่ี ยู่อาศยั เพม่ิ ขน้ึ  แนวคิดเรื่องการ ใช้พ้นื ท่บี นดาดฟา้ ให้เกดิ ประโยชนจ์ งึ เกิดข้ึนกรงุ เทพมหานครรวมถึงต่างประเทศ สวนบนดาดฟ้าได้รับความนิยมทั่วโลกโดยเฉพาะในประเทศใหญ่ ๆ ที่มีปัญหาโลกร้อนและ มลพิษทางอากาศ กรุงเทพมหานครมีแนวคดิ เรอื่ งการสร้างสวนดาดฟ้า เพอื่ ทดแทนพ้นื ท่ีสีเขียวที่ลด น้อยลงไปมากในปัจจุบัน สวนดาดฟ้าช่วยลดปัญหาความร้อนภายในอาคาร สร้างความร่มร่ืนแก่ ผอู้ าศยั เป็นสถานท่ีส�ำหรบั พกั ผอ่ นในช่วงวนั หยุด เกดิ ไอเดยี ใหมๆ่ ในการแตง่ บา้ น สามารถออกแบบ สวนตามใจชอบ อาคารทีม่ พี ้นื ทบ่ี นดาดฟา้ เตม็ ไปด้วยสเี ขียวจากตน้ ไม้ ขึ้นอยู่กบั ขนาดพืน้ ที่ และ ความคิดสร้างสรรค์ของผูอ้ อกแบบเปน็ สว่ นส�ำคัญ ประโยชน์ของสวนบนดาดไม่เพียงแค่การปรบั พื้นท่ี บนดาดฟ้าให้สวยงามร่มรน่ื สามารถใชเ้ ป็นพ้นื ทพี่ กั ผ่อนสว่ นตัวในวันหยดุ หรือใช้ปลกู ผกั ปลอดสาร พิษไว้รับประทานภายในครัวเรือนส�ำหรับผู้รักสุขภาพ ช่วยดูดซับความร้อนจากแสงแดดในช่วงบ่าย ของวนั เปน็ เหมือนกบั หลังคาที่สร้างขน้ึ จากธรรมชาติ 34

สวนสาธารณะรูปแบบต่าง ๆ http://www.marvelbuilding.com/wp-content/uploads/2011/02/roof-garden-of-Contemporary-House-Design-Ideas-with-Roof-Garden.jpg ส่ิงท่ีควรรู้เบื้องต้นในการปรับปรุงพ้ืนที่บนดาดฟ้า ควรค�ำนึงถึงความปลอดภัยในเร่ืองหลัก การรับน�้ำหนักของตัวอาคารที่จะใช้เป็นพื้นที่ปลูกต้นไม้ ควรรับน�้ำหนักได้ไม่เกิน 200-400 กก./ตรม. หากปลูกต้นไม้ใหญ่ต้องแน่ใจว่าดาดฟ้าสามารถรับน้�ำหนักได้มากแค่ไหน ดาดฟ้าตึกท่ี มีอายมุ ากกว่า 30-40 ปี ควรเลือกปลกู ไม้กระถางท่ใี ช้ดนิ นอ้ ยจะปลอดภัยมากกว่า การดูแลรกั ษา ไม่ยุ่งยากเหมาะแก่การเคลื่อนย้ายเวลาปรับพ้ืนท่ีสวนใหม่ ส่วนผู้ท่ีสร้างบ้านใหม่และมีความคิด อยากสร้างสวนบนดาดฟ้า ควรบอกทางวิศวกรให้ค�ำนวณเผื่อในเร่ืองของโครงสร้างตัวอาคารให้ สามารถรบั น�ำ้ หนกั ประมาณ 700-1,500 กก./ตรม. เพอ่ื ความปลอดภยั ของผู้อยูอ่ าศยั นอกจากโครงสร้างของดาดฟ้าต้องมีความแข็งแรงสามารถรับน�้ำหนักได้ดีแล้ว ระยะเวลาที่ ใช้ในการปลูก เม่ือโตเต็มที่จะมีน�้ำหนักมากเท่าใด สภาพภูมิอากาศท่ีมีความแตกต่างในแต่ละปี สภาพอากาศทแี่ หง้ แลง้ หรือช้นื เปน็ เวลานาน แรงลมบนดาดฟา้ รวมถงึ สภาพแสงแดดในชว่ งเวลา ตา่ ง ๆ ถือเป็นปญั หาส�ำคญั ในการทำ� สวนบนดาดฟ้า ข้อควรพิจารณาในการเลอื กพรรณไม้ส�ำหรับ ปลูกบนดาดฟ้า พรรณไม้ท่ีปลูกภายในสวนควรเลือกให้เข้ากับพ้ืนท่ีดาดฟ้า ลักษณะนิสัยและ ประเภทของพรรณไมเ้ ปน็ สง่ิ สำ� คญั เมอื่ โตเตม็ ทร่ี ะบบรากและลำ� ตน้ จะมผี ลตอ่ ดาดฟา้ ตน้ ไมแ้ ตล่ ะ 35

สวนดาดฟ้า ประเภทต้องการแสงแดดมากน้อยเพียงใด ลกั ษณะดนิ ท่ีใชป้ ลูกควรเป็นแบบไหน เพราะ เป็นส่วนท่ีส�ำคัญต่อการเจริญเติบโตของต้นไม้ ระบบการระบายน�้ำควรสามารถระบายน้�ำได้ ดเี พื่อปอ้ งกันไม่ให้น�ำ้ ขงั บริเวณดาดฟ้า หากมี นำ้� ขงั ในพืน้ ทจี่ ะท�ำให้รากของต้นไมเ้ นา่ ผูจ้ ัด สวนเองควรหม่ันดแู ลบอ่ ยครัง้ เพ่อื ปอ้ งกนั ไม่ ให้เศษใบไม้แห้งอุดตันในระบบระบายน�้ำ การท�ำสวนดาดฟ้าได้สร้างกระแสการอนุรักษ์ ธรรมชาติให้กับประชาชนในเมืองหลวง เป็นการน�ำธรรมชาติมาไว้บนตึกสูง รวมทั้ง ส่งเสริมให้ประชาชนเริ่มหันมาปลูกต้นไม้เพ่ือสร้างพ้ืนท่ีสีเขียวของตนเอง ไม่เพียงแค่สร้างพ้ืนท่ี สีเขียว แต่เป็นการปรับปรุงให้ตึกหรือท่ีอยู่อาศัยเต็มไปด้วยธรรมชาติ สร้างทัศนียภาพให้น่า มอง สวนดาดฟ้าจึงเป็นอีกตัวเลือกหนึ่งท่ีตอบสนองความต้องการของผู้รักธรรมชาติ สร้างอากาศ บริสุทธ์ิให้กับเมืองหลวง เกิดแนวคิดแปลกใหม่ในการออกแบบสวนให้สวยงามตามความคิดของ เจ้าของ สวนดาดฟ้ายังสามารถพัฒนาให้ใช้ประโยชน์ได้หลากรูปแบบ เช่น ใช้เป็นพื้นท่ีท�ำเกษตร ปลกู ผกั ปลอดสารพษิ เป็นต้น แนวคิดการอนุรักษ์ธรรมชาติเกิดข้ึนในต่างประเทศ การใช้พื้นที่บนดาดฟ้าให้กลายเป็นฟาร์ม เพาะปลูกผักปลอดสารพษิ เพือ่ บรโิ ภคภายในครวั เรือนและจ�ำหน่ายภายในชมุ ชน สร้างรายไดใ้ ห้กบั ครอบครวั การทำ� เกษตรบนดาดฟา้ ถอื เปน็ การปลูกพืชแบบด้งั เดมิ และสามารถจ�ำหน่ายผกั สดใหก้ ับ คนในชมุ ชนไดร้ บั ประทาน 36

สวนสาธารณะรูปแบบต่าง ๆ ตัวอย่างฟารม์ เกษตรบนดาดฟา้ http://i.huffpost.com/gen/1619201/images/o-BROOKLYN-GRANGE-facebook.jpg Brooklyn Grange Farm (ฟาร์ม บรคู๊ ลิน) บรู๊คลินเป็นฟาร์มเกษตรบนดาดฟ้าท่ีเกิดขึ้นภายในนคร นวิ ยอรก์ ของประเทศสหรฐั อเมริกา ถือเป็นฟาร์มท่ีมีการทำ� เกษตรอินทรยี ์บนดาดฟา้ ของโลกทข่ี ยายตัวข้นึ เร่ือยๆ มีพื้นท่ี เพาะปลูกขนาดประมาณ 45,000 ตารางวา ภายในระยะเวลา ไม่กี่เดือนแปลงเกษตรได้รับการขยายเพ่ิมอีก โดยใช้ช่ือว่า Brooklyn Navy Yard มพี ้ืนท่ีขนาด 65,000 ตารางวา แต่ยังไม่สามารถเก็บผลผลิตได้ในตอนน้ี เจ้าของสวนใช้ดิน ในการพัฒนาแปลงเพาะปลกู ถึง 1.2 ล้านปอนด์ เพอ่ื ยกแปลง ผักมากกว่า 100 แปลง ผลผลิตทไ่ี ดส้ ามารถนำ� มาบริโภค ภายในครอบครัว และสง่ ขายภายในชมุ ชนรวมถงึ ได้รับความ http://brooklynbrewery.com/blog/wp-content/up- นิยมในรา้ นอาหารของชุมชน เนื่องจากความสดกรอบของผัก loads/2014/07/DSC_0923S.jpg คนในชมุ ชนไดม้ ผี ักปลอดสารพษิ ไว้รับประทาน ย้อนกบั ไปป ี 2012 นวิ ยอรก์ เป็นนครทมี่ กี ารทำ� เกษตรบน ดาดฟ้าโดดเด่นท่ีสุดของโลก ในอนาคตนครนิวยอร์กมีแผนจะสนับสนุนงบประมาณในการส่งเสริมให้มี การทำ� เกษตรบนดาดฟ้าใหล้ ้ำ� หนา้ มากย่งิ ขึ้น http://www.ediblebrooklyn.com/wp-content/uploads/sites/2/2014/08/brooklyn-grange-farm.jpg 37

สวนดาดฟา้ สวนดาดฟ้าบนสำ�นกั เขตหลกั สี่ http://topicstock.pantip.com/jatujak/topicstock/2009/05/J7906694/J7906694.html พืน้ ท่ีทำ� การเกษตรในกรุงเทพมหานครเรมิ่ ลดน้อย ถกู แทนท่ดี ว้ ยกระแสของเทคโนโลยีท่ีกา้ วหน้าท่ีอยู่ อาศยั ของประชาชนเกดิ ขึน้ มากมาย ทำ� ใหป้ ัญหามลพษิ และปัญหาโลกรอ้ นรุนแรงขน้ึ ทกุ ปี สงิ่ เหลา่ นี้เป็น สาเหตทุ ่สี ่งผลกระทบตอ่ การใชช้ วี ติ ประจำ� วนั ของคนกรงุ เทพ ฯ ประชาชนขาดจิตสำ� นึกในการดูแลธรรมชาติ ต้นไม้ที่เคยสร้างสีเขียวให้กับกรุงเทพมหานครถูกแทนที่ด้วยตึกสูงและอาคารส�ำนักงาน  สวนดาดฟ้าเป็น แนวคิดหน่งึ ทช่ี ่วยแกป้ ญั หามลพษิ ตน้ ไม้จะชว่ ยดดู ซบั กา๊ ซคาร์บอนไดออกไซดส์ ร้างอากาศบริสุทธิ์ 38

สวนสาธารณะรูปแบบตา่ ง ๆ สวนดาดฟ้าบนส�ำนักงานเขตหลักส่ีเป็นอีกหนึ่งตัวอย่างของการท�ำสวนเกษตรบนดาดฟ้า  โดยเริ่มจาก การทดลองปลูกต้ังแต่ในกระถางจนพัฒนามาเป็นแปลงผัก  ภายในสวนปลูกผักสวนครัวและพืชสมุนไพร รวมทง้ั สน้ิ 70 ชนิด บนพน้ื ท่ี 440 ตารางเมตร ผักและสมุนไพรที่ปลูกในสวนแหง่ นีจ้ ะไมใ่ ช้ยาฆ่าแมลง จงึ มน่ั ใจวา่ ปลอดภยั ต่อผ้บู ริโภค ส�ำนกั งานหลกั สเี่ ปดิ ใหค้ วามรแู้ กป่ ระชาชนทว่ั ไป เพื่อเป็นศนู ย์สำ� หรับให้ความ รู้เร่ืองการท�ำเกษตรบนดาดฟ้า  ท�ำหน้าท่ีเป็นเหมือนฉนวนกันความร้อนช่วยลดการใช้ไฟฟ้าลงได้ 20 เปอรเ์ ซน็ ต์ แมพ้ ืน้ ที่สีเขยี วในกรุงเทพมหานครมปี รมิ าณนอ้ ย  แตส่ ีเขียวของธรรมชาติยังคงเบ่งบานทั่ว พืน้ ท่ีของกรงุ เทพมหานคร แสดงใหเ้ หน็ ถงึ แนวคดิ การอนุรักษเ์ พอื่ ใหม้ นุษยอ์ ยู่ร่วมกบั ธรรมชาตอิ ย่างยัง่ ยืน มนษุ ยแ์ ละธรรมชาติ ไมส่ ามารถแยกออกจากกนั ได้ ไมเคิล เฮลเกรน (Michael Hallgren) สถาปนกิ และผ้เู ช่ยี วชาญด้านการปลกู ตน้ ไมบ้ นก�ำแพง ผู้คนจะรู้สึกมีความสขุ มากกว่า เมื่ออย่ใู นอาคารทไี่ ดใ้ ห้อะไรตอบแทนธรรมชาติ สเตฟาน เบรนไนเซน นกั วิทยาศาสตรแ์ ละผ้สู นบั สนนุ ศกั ยภาพดา้ นความหลากหลายทางชวี ภาพของหลังคาสีเขียว 39

สวนสำ� หรบั สนุ ัข สวนสำ�หรบั สนุ ขั แนวคิดสร้างสรรค์ในการพัฒนาพ้ืนท่ีป่าในนครนิวยอร์กให้กลับมาสร้างร่มเงาให้กับประชาชน ความหลากหลายทางระบบนเิ วศทเี่ กิดขึ้นมานาน ธรรมชาตไิ ดม้ อบรางวัลกับมนุษย์และสรา้ งสรรค์ ความสวยงามแต่งแตม้ สีเขียวใหก้ ับเมืองหลวงหลายแห่งในประเทศต่าง ๆ สวนสาธารณะแหง่ น้สี ร้าง บนพืน้ ท่ปี า่ 500 ไร่ และภายในเต็มไปด้วยต้นไม้ขนาดใหญ่ เช่น ตน้ โอ๊คแดง ต้นโอ๊คขาว ทมี่ อี ายุ มากกวา่ 150 ปี สวนสาธารณะแห่งนผ้ี สมผสานธรรมชาติใหส้ ามารถใชเ้ ป็นทพ่ี กั ผ่อน  เหมาะสำ� หรับ ผสู้ นใจในการส�ำรวจธรรมชาต ิ และสามารถน�ำสนุ ขั เขา้ มาส�ำรวจธรรมชาตภิ ายในพื้นท่ี สวนแหง่ นีย้ ัง ได้รับการพฒั นาให้เปน็ สนามเดก็ เล่น ลานกีฬา เส้นทางจกั รยาน และท่งุ หญา้ ส�ำหรบั นัง่ ปิกนิกใน วันหยุด มีอุปกรณ์ส�ำหรับออกก�ำลังกายของสุนัข เส้นทางภายในสวนเขียวชอุ่มไปด้วยพรรณไม้ นานาชนดิ ท�ำให้สวนสาธารณะแห่งน้ีเหมาะแกก่ ารใชเ้ วลาว่างในช่วงวันหยุด http://www.pettracker.com/community/blog/when-should-i-take-my-dog-dog-park 40

สวนสาธารณะรปู แบบต่าง ๆ Pottersburg Park https://www.facebook.com/baxterfrenchbulldog/photos/a.1505201576358773.1073741829.1505025066376424/1543659075846356/ ?type=3&theater สวนสาธารณะในกรุงลอนดอนประเทศอังกฤษอนุญาตให้น�ำสุนัขเข้ามาเดินเล่นภายใน สวนรว่ มกบั เจา้ ของ ภายในมีเคร่ืองออกกำ� ลงั กายส�ำหรบั สุนขั ผ้เู ล้ยี งจะไดแ้ ลกเปล่ยี นความคดิ เหน็ เกี่ยวกับการเล้ียงสุนัขของตนเอง  โดยผู้เลี้ยงจะพาสุนัขเข้ามาในพื้นที่จะต้องลงชื่อเพ่ือเข้าใช้บริการ พน้ื ทภี่ ายในมสี งิ่ อำ� นวยความสะดวกตา่ ง ๆ สวนสาธารณะแหง่ น้ี เปดิ ใหบ้ รกิ ารตง้ั แตเ่ วลา 06.00 น. จนถึง 22.00 น. ผใู้ ช้บริการทุกคนต้องดแู ลเร่ืองของความสะอาดภายในสวนสาธารณะ เนอ่ื งจาก สัตวเ์ ลย้ี งอาจขับถา่ ยได้ตลอดเวลา ผ้เู ลย้ี งควรนำ� ถุงใสอ่ จุ จาระตดิ ตวั มาทุกครั้ง ภายในร่มร่ืนดว้ ย พันธุ์ไม้นานาชนิดรวมถึงสัตว์ป่าหลากหลายชนิดที่อาศัยอยู่ภายในสวน  ผู้ที่น�ำสัตว์เล้ียงมาเดินเล่น ภายในสวนจึงต้องระมัดระวังไม่ให้ไปท�ำร้ายสัตว์ป่าที่อาศัยอยู่ในสวน และควรน�ำสายจูงส�ำหรับ สุนขั มาทกุ ครง้ั นอกจากน้ียังมีลานกจิ กรรมสำ� หรบั สนุ ขั ขนาดเลก็ 41

สวนส�ำหรบั สุนขั Inokashira park http://media-cdn.tripadvisor.com/media/photo-s/01/e3/60/10/caption.jpg สวนสาธารณะในประเทศญป่ี นุ่ เปดิ ใหป้ ระชาชนน�ำสนุ ขั มาเดนิ เลน่ เนอื่ งด้วยวถิ ีชีวติ ของคน ญ่ปี ่นุ เมอื่ มีอายุสงู ขนึ้ หลาย ๆ คนต้องใช้ชวี ิตลำ� พังไม่มลี กู หลานอย่ดู ูแล สุนขั จึงเปรยี บเหมอื นเพ่อื น ทค่ี อยเคยี งขา้ ง ภายในสวนมเี รอื ถบี ให้บรกิ ารเพือ่ เทย่ี วชมทวิ ทัศนท์ ง้ั สองฝงั่ และจุดทน่ี า่ สนใจหนีไม่ พ้นตน้ ซากรุ ะท่เี ริ่มผลดิ อกในช่วงเทศกาลฮะนะมิ และมพี ิพิธภณั ฑ์สัตว์นำ้� ขนาดเลก็ https://photos.tripomatic.com/photo/507x380nc/612664395a40232133447d33247d3832353335393739.jpg 42

สวนสาธารณะรปู แบบตา่ ง ๆ สวนอโิ นะกะชริ ะเปดิ ใชง้ านเมอ่ื วนั ที่ 1 พฤษภาคม ค.ศ. 1918 โดยมชี อ่ื ทางการวา่ อโิ นะกะชริ ะ ออนชิโคเอ็ง มีลานสำ� หรับประชาชนน�ำสนิ คา้ มาขาย ลานแสดงความสามารถในด้านศิลปะตา่ ง ๆ ทางสวนสาธารณะมีข้อบังคบั ให้ผ้เู ลีย้ งสนุ ขั ดูแลรักษาความสะอาดภายในสวนสาธารณะ เพื่อไม่ให้ รบกวนผมู้ าใช้บรกิ าร สวนสาธารณะแหง่ นี้ได้รับความนิยมจากประชาชนในประเทศญีป่ นุ่ ถอื ไดว้ ่า เปน็ สถานที่สำ� หรบั พกั ผ่อนในชว่ งวันหยุดสดุ สัปดาห์ https://i.ytimg.com/vi/_esi686nf5g/maxresdefault.jpg http://cdn.cheapoguides.com/wp-content/uploads/sites/2/2014/07/IMG_8661.jpg 43

สวนส�ำหรบั สนุ ัข Randall s’ Island https://nyoobserver.files.wordpress.com/2012/03/106657961.jpg นครนิวยอร์กมีความเจริญเป็นอันดับต้น  ๆ  ของอเมริกา  นครแห่งนี้ยังคงความสวยงามของ ส่ิงแวดล้อมให้มีความสมบูรณ์มากท่ีสุด จากวิสัยทัศน์ท่ีสนับสนุนเรื่องการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมของ นายกเทศมนตรี เกดิ การพฒั นาพ้นื ที่รกร้างไม่เกดิ ประโยชน์ให้กลายเปน็ สวนสาธารณะ ส�ำหรบั เป็น พื้นท่ีพกั ผอ่ นของคนในนครนวิ ยอรก์ สวนสาธารณะเกาะแรนดัลส์พาร์คปกคลุมด้วยร่ม เงาจากต้นไม้น้อยใหญ่ท่ีได้รับการดูแลจากเจ้าหน้าที่ ของรฐั ทำ� ใหส้ วนสาธารณะเกาะแรนดัลส์พารค์ มรี ะบบ นิเวศสมบูรณ์ถือว่าเป็นโอเอซิสใจกลางนครนิวยอร์ก ทางสวนสาธารณะยังเปิดให้ประชาชนน�ำสุนัขเข้ามา เดินเล่นภายในสวน  และมีสนามเด็กเล่นและทาง ส�ำหรับจักรยานคอยอ�ำนวยความสะดวกให้กับผู้มาใช้ บริการ โดยเส้นทางเดินเล่นส�ำหรับสุนัขสวนจะมี ป้ายแสดงเขตพื้นที่ท่ีอนุญาตให้น�ำสุนัขเข้ามาภายใน บริเวณ ผเู้ ล้ียงสุนัขต้องปฏบิ ัตติ ามข้อห้ามตา่ ง ๆ อยา่ ง เคร่งครัด  ผู้เล้ียงควรน�ำสายจูงและถุงส�ำหรับเก็บ อุจจาระสุนัขติดตัวมาทุกคร้ัง  สวนสาธารณะนี้มี ประวัติศาสตร์อยู่คู่กับประชาชนในนครนิวยอร์กมา http://randallsisland.org/image/news--events/053014Urban-Ag- ยาวนาน ยังคงมงุ่ มั่นท่จี ะพฒั นาพืน้ ท่ีแหง่ นใ้ี ห้เปน็ สวน Randall.jpg สาธารณะระดบั เมอื ง และรกั ษาสภาพแวดลอ้ มใหส้ วยงามคงอย่กู บั ประชาชนในนครนวิ ยอรก์ ตลอดไป 44

สวนสาธารณะรปู แบบตา่ ง ๆ กรุงเทพมหานครเล็งเห็นถึงความส�ำคัญของสุนัขท่ีเป็นเหมือนเพ่ือนของมนุษย์  ประชาชน หันมาเล้ียงสุนัขไว้เป็นเพ่ือนคลายเหงา  สวนสาธารณะวัชราภิรมย์เกิดข้ึนเพ่ือตอบสนองความ ต้องการของผเู้ ลีย้ งสนุ ขั เปน็ ทางเลอื กใหก้ ับผู้เล้ยี งสุนขั ทีม่ ีข้อจ�ำกัดเรือ่ งพนื้ ที่ สรา้ งพืน้ ท่ีให้สุนขั ได้ ใกลช้ ดิ กลบั ธรรมชาติ สง่ เสริมให้ประชาชนหันมาเอาใจใสส่ นุ ัข เพิ่มพ้นื ท่สี ำ� หรับพักผ่อนชว่ ยให้ ผู้เลี้ยงสุนัขใช้เวลาว่างท�ำกิจกรรมร่วมกับสุนัขของตนเอง สวนสาธารณะส�ำหรับสุนัขยังพัฒนา อย่างต่อเน่ืองเพ่ือตอบสนองความต้องการของผู้มีใจรักในการเลี้ยงสุนัข  ในอนาคตอาจจะเพิ่ม กิจกรรมการให้ความรู้เรื่องการเลี้ยงสุนัขอย่างถูกวิธี  สร้างสุขอนามัยให้สุนัขได้มีสุขภาพสดใส แข็งแรง กรุงเทพมหานครยังเดินหน้าเพิ่มพื้นท่ีสีเขียวอย่างต่อเนื่อง เพื่อให้ธรรมชาติอยู่คู่กับ ประชาชน กระจายความร่มร่ืนให้ปกคลุมท่ัวพ้ืนท่ีกรุงเทพมหานคร สร้างสรรค์ให้กรุงเทพเป็น มหานครสเี ขียวควบคกู่ ับเทคโนโลยที กี่ ้าวหนา้ อยา่ งไมห่ ยดุ ยั้ง 45

ศนู ยก์ ารเรยี นรดู้ ้านส่ิงแวดล้อม ภานุวฒั น์ ออ่ นเทศ นกั วิเคราะห์นโยบายและแผนชำ� นาญการ กองนโยบายและแผนงาน สำ� นกั สิ่งแวดล้อม