คู่มือยาสมุนไพร

คู่มือการใชย้ าสมุนไพรโรงพยาบาลเทพารักษ์ หนา้ 1

เน้ือหา บัญชียาจากสมนุ ไพร .................................................................................................................................... 3 เถาวลั ยเปรยี ง ............................................................................................................................................. 5 ยาปราบชมพูทวีป........................................................................................................................................ 6 ยาหอมนวโกฐ ............................................................................................................................................. 7 ยาแคปซูลจนั ทนลีลา.................................................................................................................................... 8 เพชรสงั ฆาตแคปซลู ..................................................................................................................................... 9 ขมิ้นชันแคปซลู .........................................................................................................................................11 ฟ)าทะลายโจรแคปซูล .................................................................................................................................12 ครีมพญายอ.............................................................................................................................................. 14 ยาปลกู ไฟธาตุ ...........................................................................................................................................16 ยาเลือดงาม ..............................................................................................................................................17 ขิงแคปซลู ................................................................................................................................................18 ยาแก-ไอมะขามปอ) ม ...................................................................................................................................20 ยาชงสมนุ ไพรหญ-าหนวดแมว ......................................................................................................................21 ยาหญา- ดอกขาว ........................................................................................................................................23 คู่มือการใชย้ าสมนุ ไพรโรงพยาบาลเทพารักษ์ หนา้ 2

ค.มู อื การใชย- าสมนุ ไพรในบญั ชยี าหลกั แหง. ชาติ “บญั ชยี าจากสมุนไพร” หมายความวา รายการยาจากสมุนไพรท่เี ปนยาแผนไทยหรอื ยาแผนโบราณ และยา พัฒนาจากสมนุ ไพร ซงึ่ มีตวั ยาในสตู รตาํ รบั และรายละเอยี ดตามภาคผนวก ๔ โดยมีรายการยาจากสมุนไพรท่ี แนบรายการเภสชั ตาํ รบั โรงพยาบาลรวมอยแู ลว/ “เภสชั ตํารับโรงพยาบาล” หมายความวา รายการยาท่ีโรงพยาบาลสามารถผลิตข้นึ ใช/ภายในโรงพยาบาลตาม เภสชั ตํารับของโรงพยาบาล หรอื ตามท่รี ะบใุ นภาคผนวก ๒ หรือยาจากสมนุ ไพรท่ปี รากฏรวมอยใู นบญั ชียาจาก สมุนไพรด/วย รายการยาในกลมุ. ที่ 1 : ยาแผนไทยหรอื ยาแผนโบราณ เปนยาจากสมุนไพรที่มีการใช/ตามองค7ความรูด/ ้ังเดมิ หรือตามตาํ รายาแผนโบราณยาแผนไทยประยกุ ตแ7 ละเภสัชกรรมไทย แบงเปน 8 กลมุ ตามอาการดงั นี้ 1. ยารักษากลมุ อาการทางระบบไหลเวยี นโลหิต (แก/ลม) ได/แก ยาหอมทพิ โอสถ ยาหอมเทพจติ ร ยาหอมนวโกฐ ยา หอมแกล/ มวงิ เวียน และยาหอมอนิ ทจักร7 2. ยารักษากลมุ อาการทางระบบทางเดินอาหาร แบงเปน 4 กลมุ คือ 2.1 กลมุ ยาขับลม บรรเทาอาการทอ/ งอดื ท/องเฟอB ไดแ/ ก ยาธาตุบรรจบ ยาธาตุอบเชย ยาเบญจกลู ยาประสะ กะเพรา ยาประสะกานพลู ยาประสะเจตพงั คี ยามันทธาตุ ยามหาจักรใหญ ยาวสิ มั พยาใหญ และยาอภยั สาลี 2.2 กลุมยาบรรเทาอาการท/องผกู ได/แก ยาถายฝรัง่ ดเี กลอื และยาธรณสี ณั ฑะฆาต 2.3 กลุมยาบรรเทาอาการท/องเสยี ได/แก ยาธาตุบรรจบ และยาเหลอื งปดH สมทุ ร 2.4 กลุมยาบรรเทารดิ สดี วงทวารหนัก ไดแ/ ก ยาผสมเพชรสังฆาต และยารดิ สดี วงมหากาฬ 3. ยารักษากลมุ อาการทางสตู ิศาสตร-7 นรีเวชวิทยา ไดแ/ ก ยาประสะไพล ยาปลกู ไฟธาตุ ยาไฟประลัยกลั ปL ยาไฟห/ากอง ยาเลือดงาม และยาสตรหี ลงั คลอด 4. ยาแกไ/ ข/ ไดแ/ ก ยาเขยี วหอม ยาจนั ทนล7 ีลา ยาประสะจนั ทนแ7 ดง ยาประสะเปราะใหญ ยามหานลิ แทงทอง และยาห/า ราก 5. ยารกั ษากลมุ อาการของระบบทางเดนิ หายใจ ไดแ/ ก 5.1 ยาบรรเทาอาการไอ ได/แก ยาแกไ/ อมะขามปBอม ยาปะสะมะแวง/ 5.2 ยาบรรเทาอาการหวดั ได/แก ยาปราบชมพทู วีป คู่มือการใชย้ าสมนุ ไพรโรงพยาบาลเทพารักษ์ หนา้ 3











เพชรสงั ฆาตแคปซลู ส.วนประกอบ: ในยาทง้ั หมด 400 มก. ประกอบดว/ ยผงเพชรสังฆาต 250 มก. และตวั ยาอน่ื ๆ 120 มก. สรรพคุณ: บรรเทาอาการรดิ สดี วงทวาร แทน Daflon ในการรักษารดิ สดี วงทวาร วิธีใช-: รบั ประทานครัง้ ละ 3 แคปซลู วันละ 3 ครั้ง กอนอาหาร ขอ- ควรระวัง: ยงั ไมมรี ายงานการศกึ ษาเรื่องขอ/ หา/ มใช// ขอ/ ควรระวัง อาการไมพ. งึ ประสงค: จากผลการวิจยั ทางคลินกิ ผป/ู \\วยทไี่ ดร/ บั เพชรสงั ฆาตบางรายมีอาการ ทอ/ งผกู ทอ/ งเสยี ปวดศรี ษะ ท/องอดื เฟอB คล่ืนไส/ อาเจียน ข-อมูลความเป:นพิษ: ในขนาดรับประทานปกติไมกอให/เกดิ พษิ ขอ- เสนอแนะ: การปฏิบตั ติ วั เมอื่ เปนริดสดี วงทวาร ควรรับประทานผักผลไม/ ด่มื นํ้าอยางน/อยวันละ 6-8 แกว/ รวมไปกบั การรบั ประทาน เพชรสงั ฆาต ไมควรปลอยให/ท/องผูกหรือเบงอจุ จาระเน่ืองจากอาจทาํ ให/อาการกําเริบได/ ข-อมูลงานวจิ ัย: การศึกษาประสิทธิผลและผลข/างเคียงของการใช/สมุนไพรเพชรสังฆาตในผ/ูป\\วยโรคริดสีดวงทวาร ระยะเฉียบพลัน จํานวน 570คน โดยแบงเปน 3 กลุม คือ กลุมที่ได/รับยาที่มีสวนผสมของฟลาวานอยด7 (Daflon 500 มก./เม็ด) กลุมท่ีได/รับ สมนุ ไพรเพชรสงั ฆาต (500 มก./เมด็ ) และกลมุ ที่ได/รบั ยาหลอก ในชวง 4 วนั แรก ใหร/ ับประทานคร้ังละ 3 เมด็ เช/าและเยน็ หลังอาหาร และชวง 3 วันหลัง ได/รับคร้ังละ 2 เม็ด เช/า และเย็น หลังอาหาร ผู/ป\\วยจะได/รับการประเมินอาการตางๆ คือ เลือดออกทางทวารหนัก เมือก อาการคัน รอยแดง หรือ อกั เสบรอบทวารหนัก และการสมั ภาษณ7เพือ่ สอบถามอาการ รวมทั้งมีการตรวจเลือดและติดตามผลข/างเคียงของการได/รับยา หรือสมุนไพรควบคไู ปพรอ/ มกนั ด/วย ผลการศึกษาพบวา ผ/ูป\\วยในทุกกลุมสวนใหญอาการเลือดออกเฉียบพลันจะหยุดในวันที่ 2 ของการให/ยา และมี อาการดีขึ้นหลังการให/ยาครบ 7 วัน ประสทิ ธิผลของการรกั ษาในผป/ู \\วยทกุ กลุมไมมีความแตกตางกันอยางมีนัยสําคัญทางสถิติ และไมมีผลข/างเคียงเกิดข้ึน สรุปได/วาเพชรสังฆาตให/ผลในการรักษาริดสีดวงทวารในระยะเฉียบพลันไมแตกตางจากยาท่ีมี คู่มือการใชย้ าสมุนไพรโรงพยาบาลเทพารักษ์ หนา้ 9















ยาเลือดงาม สตู รตาํ รับ: ในผงยา 102 กรมั ประกอบด/วย 1. เหง/าขงิ แห/ง ตะไคร/บ/าน (ลาํ ตน/ ) สะระแหน (ท้ังตน/ ) เหงา/ กระชาย เหง/ากระทือ ผิว มะกรดู ใบมะนาว รากและใบกะเพรา หัวกระเทยี ม เปลอื กเพกา โกฐจฬุ าลัมพา ชา/ พลู (ทง้ั ตน/ ) ลูกเรวหอม ลกู จนั ทน7 ดอกกานพลู ดอกดีปลี เหง/าไพล พรกิ ไทยลอน ราก เจตมลู เพลิงแดง รากชะเอมเทศ หนักสิ่งละ 5 กรัม 2. พมิ เสน การบรู หนกั สิง่ ละ 1 กรมั ข-อบ.งใช-: บรรเทาอาการปวดประจาํ เดอื น ชวยให/ประจําเดือนมาเปนปกติ แกม/ ตุ กดิ ขนาดและวิธใี ช:- ชนดิ ผง รบั ประทานครง้ั ละ 1 – 2 กรมั ละลายน้าํ สุก วันละ 3 ครั้ง กอนอาหาร ชนิดแคปซูล รบั ประทานคร้งั ละ 1 – 2 กรมั วนั ละ 3 คร้งั กอนอาหาร ขอ- หา- มใช-: หา/ มใช/ในหญิงตกเลอื ดหลงั คลอด หญิงตัง้ ครรภ7 และผท/ู ม่ี ไี ข/ ขอ- ควรระวัง: ควรระวงั การใช/ยาอยางตอเน่ือง โดยเฉพาะอยางย่ิงในผู/ปว\\ ยท่ีมีความผดิ ปกติของตับ ไต เนือ่ งจากอาจเกิดการสะสมของ การบรู และเกดิ พษิ ได/ คู่มือการใชย้ าสมนุ ไพรโรงพยาบาลเทพารักษ์ หนา้ 17