✍️ รอบรู้อักขรวิธี การออกเสียงภาษาบาลี โดย สมเด็จพระพุทธชินวงศ์

86 วิธีทำผงอิธะเจ อทิ อติ ิ อติ ิ อสสฺ า อทุ ํ อหํ อคคฺ ํ อหํ อหํ อถิ ํ อมมฺ อสสฺ า คำแปล อมมฺ ดกู รเจา อหํ อ.เรา อทุ ํ (เมาะ) ปย ามนาโป เปน ทร่ี กั เปน ท่ี ชอบเนอื้ เจรญิ ใจ อสสฺ า อติ ถฺ ยิ า แหง หญงิ นนั้ อติ ิ (เมาะ) อมหฺ ิ ยอ มมี อทิ โลเก ในโลกน้ี อห.ํ อ.เรา อถิ งั (เมาะ) อคโฺ ค เปน ยอด อสสฺ า อติ ถฺ ยิ า แหง หญงิ นนั้ อติ ิ (เมาะ) อมหฺ ิ ยอ มมี อทิ โลเก ในโลกน้ี อหํ อ. เรา อถิ ํ (เมาะ) อจิ โฺ ฉ เปน ทป่ี รารถนา อสสฺ า อติ ถฺ ยิ า แหง หญงิ นนั้ อติ ิ (เมาะ) อมหฺ ิ ยอ มมี อทิ โลเก ในโลกนี้ คาถาเสกตวั ตงั้ เมอื่ ตง้ั ตวั ศพั ทโ ดยเขยี นลงในกระดานแลว เสรจ็ ใหก ลุ บตุ รผมู คี วาม ประสงคจ ะกระทำผงอธิ ะเจ เสกดว ยคาถานเ้ี สยี กอ น ดงั น้ี ปโ ย เทวมนสุ สฺ านํ ปโ ย พรฺ หมฺ านมตุ ตฺ โม ปโ ย นาคสปุ ณณฺ านํ ปณ นิ ทฺ รฺ ยิ ํ นมามหิ .ํ อทิ อติ ิ อติ ิ อสสฺ า อทุ ํ อหํ อคคฺ ํ อหํ อหํ อถิ ํ อมมฺ อสสฺ า. สพเฺ พ ชนา พหู ชนา ปรุ โิ ส วา ภคนิ ิ อาคจฉฺ าห.ิ

พระมลู กจั จายนสตู ร 87 ขน้ั ตอนทำตวั รปู อธิ เจ... อันดับตอไปจะเปนการทำตัวศัพทคือ อิท+อิติ+อิติ+อสฺสา+อุทํ+ อหํ+อคฺคํ+อหํ+อหํ+อิถํ+อมฺม+อสฺสา ใหสำเร็จรูปเปน อิธเจตโสทฬฺหํ คณหฺ าหถิ ามสา โดยใชส ตู รในคมั ภรี ก จั จายนะ ดงั ตอ ไปนี้ ตง้ั ตวั ศพั ท อทิ +อติ +ิ อติ +ิ อสสฺ า+อทุ +ํ อห+ํ อคคฺ +ํ อห+ํ อห+ํ อถิ +ํ อมมฺ +อสสฺ า บอกชอื่ อกั ขระเปน ตน เนอ้ื ความพงึ รไู ดด ว ยอกั ษร ดว ยสตู ร อตโฺ ถ อกขฺ รสญฺ าโต. อกขฺ ราปาทโย เอกจตตฺ าฬสี .ํ อ,ิ ท, อิ เปน ตน ชอ่ื อกั ษร ดว ยสตู ร ตตโฺ ถทนตฺ า สรา อฏฐ . ลหมุ ตตฺ า ตโย รสสฺ า. อิ อิ อิ อ อา เปน ตน ชอื่ สระ ดว ยสตู ร อเฺ ญ ทฆี า. เสสา พยชฺ นา. อิ อิ อิ อ อุ เปน ตน ชอื่ รสั สะ ดว ยสตู ร วคคฺ า ปจฺ ปจฺ โส มนตฺ า. อา, อา ชอ่ื ทฆี ะ ดว ยสตู ร ออํ ติ ิ นคิ คฺ หตี .ํ ปร สมญฺ า ปโยเค. ท ต ส เปน ตน ชอ่ื พยญั ชนะ ดว ยสตู ร ปร สมญฺ า ปโยเค. ท เปน ตน ชอ่ื วรรค - ส เปน ตน ชอ่ื อวรรค ดว ยสตู ร ํ ชอ่ื นคิ คหติ ดว ยสตู ร ท เปน ตน ชอ่ื โฆสะ ดว ยสตู ร ต เปน ตน ชอื่ อโฆสะ ดว ยสตู ร

88 วิธีทำผงอิธะเจ วธิ ที ำตวั อทิ +อติ +ิ อติ +ิ อสสฺ า+อทุ +ํ อห+ํ อคคฺ +ํ อห+ํ อห+ํ อถิ +ํ อมมฺ +อสสฺ า เปน อธิ เจตโสทฬหฺ คํ ณหฺ าหถิ ามสา ดว ยกจั จายนะสตู ร มดี งั ตอ ไปนี้ [อทิ + อติ ]ิ ดว ยสตู ร แปลง ท เปน ธ (อิ ธ อติ )ิ โท ธสสฺ จ แยก อ ออกจาก ธ (อิ ธฺ อ อติ )ิ ปพุ พฺ มโธฐติ มสสฺ รํ สเรน - วิโยชเย ตงั้ อ และ อิ (อิ ธฺ อ อติ )ิ ชอ่ื สระ ตตโฺ ถทนตฺ า สรา อฏฐ . ตงั้ ธฺ (อิ ธฺ อ อติ )ิ ชอื่ พยญั ชนะ เสสา พยชฺ นา. ลบ อิ หนา ติ (อิ ธฺ อ ต)ิ วา ปโร อสรปู า. นำ ธฺ ไปทเ่ี ดมิ (อธิ ฺ อ ต)ิ สรา ปกติ พยชฺ เน. นำ อ ประกอบกบั ธฺ (อธิ ต)ิ นเย ปรํ ยตุ เฺ ต. แปลง อิ ท่ี ติ เปน ยฺ (อธิ ตยฺ ) อวิ ณโฺ ณ ยํ นวา. แปลง ตยฺ เปน จ (อธิ จ) สพโฺ พ จํ ต.ิ ขน้ั ตอนนไ้ี ดร ปู เปน อธิ จ ดว ยสตู ร [อธิ + จ + อติ ]ิ ปพุ พฺ มโธฐติ มสสฺ รํ สเรน - แยก อ ออกจาก จ (อธิ จฺ อ อติ )ิ วิโยชเย

พระมลู กจั จายนสตู ร 89 ตงั้ อ และ อิ ชอ่ื สระ (อธิ จฺ อ อติ )ิ ตตโฺ ถทนตฺ า สรา อฏฐ . ตง้ั จฺ ชอื่ พยญั ชนะ (อธิ จฺ อ อติ )ิ เสสา พยชฺ นา. ลบ อ ในเพราะ อิ (อธิ จฺ อติ )ิ สรา สเร โลปํ . แปลง อิ เปน เอ (อธิ จฺ เอต)ิ กวฺ จาสวณณฺ ํ ลตุ เฺ ต. นำ เอ ไปประกอบกบั จฺ (อธิ เจต)ิ นเย ปรํ ยตุ เฺ ต. ขน้ั ตอนนไี้ ดร ปู เปน อธิ เจติ [อธิ เจติ + อสสฺ า] ดว ยสตู ร แยก อิ ออกจาก ต (อธิ เจ ตฺ อิ อสสฺ า) ปพุ พฺ มโธฐติ มสสฺ รํ สเรน ตง้ั อิ และ อ ชอ่ื สระ (อธิ เจ ตฺ อิ อสสฺ า) วิโยชเย. ตง้ั ตฺ ชอื่ พยญั ชนะ (อธิ เจ ตฺ อิ อสสฺ า) ตตโฺ ถทนตฺ า สรา อฏฐ . ในเพราะ อ ลบ อิ (อธิ เจ ตฺ อสสฺ า) เสสา พยชฺ นา. นำ อ ไปประกอบกบั ตฺ (อธิ เจ ต สสฺ า) สรา สเร โลปํ. นเย ปรํ ยตุ เฺ ต. ขนั้ ตอนนไี้ ดร ปู เปน อธิ เจต [อธิ เจต + สสฺ า + อทุ ]ํ ดว ยสตู ร พยญั ชนะสงั โยคซอ น ๒ ตวั ลบหนงึ่ ตวั (สสฺ า=สา) พยชฺ โน จ วสิ โํ ยโค. แยก อา ออกจาก สฺ (อธิ เจต สฺ อา อทุ )ํ ปพุ พฺ มโธฐติ มสสฺ รํ สเรน วิโยชเย

90 วิธีทำผงอิธะเจ ตง้ั อา และ อุ ชอื่ สระ (อธิ เจต สฺ อา อทุ )ํ ตตโฺ ถทนตฺ า สรา อฏฐ . ตง้ั สฺ ชอื่ พยญั ชนะ (อธิ เจต สฺ อา อทุ )ํ เสสา พยฺ ชฺ นา. ในเพราะ อุ ลบ อา (อธิ เจต สฺ อทุ )ํ สรา สเร โลปํ. แปลง อุ เปน โอ (อธิ เจต สฺ โอท)ํ กวฺ จาสวณณฺ ํ ลตุ เฺ ต. นำ โอ ประกอบกบั สฺ (อธิ เจต โส ท)ํ นเย ปรํ ยตุ เฺ ต. ขนั้ ตอนนไ้ี ดร ปู เปน อธิ เจตโส [อธิ เจตโส + ทํ + อห]ํ ดว ยสตู ร ตงั้ อํ ท่ี ทํ ชอ่ื นคิ คหติ (อธิ เจตโส ทํ อห)ํ ออํ ติ ิ นคิ คฺ หตี .ํ ตง้ั อ ที่ อหํ ชอื่ สระ (อธิ เจตโส ทํ อห)ํ ตตโฺ ถทนตฺ า สรา อฏฐ . ลบ อ ที่ อหํ (อธิ เจตโส ทํ ห)ํ วา ปโร อสรปู า. แปลงนคิ คหติ ท่ี ทํ เปน ลฺ (ทลฺ ห)ํ ดว ย วา ศพั ท วคคฺ นตฺ ํ วา วคเฺ ค. นำ ลฺ ไปซอ นไวห นา หํ (อธิ เจตโส ทลหฺ )ํ ปร เทวภาโว ฐาเน. แปลง ลฺ เปน ฬฺ (อธิ เจตโส ทฬหฺ )ํ อนปุ ทฏิ ฐ านํ วตุ ตฺ โยคโต. ขนั้ ตอนนไี้ ดร ปู เปน อธิ เจตโสทฬหฺ ํ [อธิ เจตโส + ทฬหฺ ํ + อคคฺ ํ + อห]ํ ดว ยสตู ร ตง้ั อํ ท่ี ทฬหฺ ํ ชอื่ นคิ คหติ (อิธ เจตโส ทฬฺหํ อคฺคํ อหํ) ออํ ติ ิ นคิ คฺ หตี .ํ ตง้ั อ ที่ อคคฺ ,ํ อหํ ชอ่ื สระ (อธิ ...ทฬฺหํ อคฺคํ อหํ) ตตโฺ ถทนตฺ า สรา อฏฐ . ลบ อ ท่ี อคคฺ ,ํ อหํ (อิธ...ทฬฺหํ คฺคํ หํ) วา ปโร อสรปู า.

พระมลู กจั จายนสตู ร 91 แปลงนคิ คหติ ท่ี คคฺ ํ เปน นฺ (คคฺ น)ฺ ดวย วา ศัพท วคคฺ นตฺ ํ วา วคเฺ ค. นำ นฺ ไปไวห นา หํ (อธิ ...ทฬหฺ ํ คคฺ นหฺ )ํ ปร เทวภาโว ฐาเน. แปลง นฺ เปน ณฺ (อธิ ...ทฬหฺ ํ คคฺ ณฺห)ํ พยญั ชนะซอ น ๒ ตวั ลบหนง่ึ ตวั (คฺคณฺหํ=คณฺหํ) อนปุ ทฏิ ฐ านํ วตุ ตฺ โยคโต. พยฺ ชฺ โน จ วสิ โํ ยโค. ขน้ั ตอนนไ้ี ดร ปู เปน อธิ เจตโสทฬหฺ คํ ณหฺ ํ [อธิ เจตโส + ทฬหฺ ํ + คณหฺ ํ + อห]ํ ดว ยสตู ร ตง้ั อํ ที่ คณหฺ ํ ชอ่ื นคิ คหติ (อธิ ...ทฬหฺ ํ คณหฺ ํ อห)ํ ออํ ติ ิ นคิ คฺ หตี .ํ ตง้ั อ ท่ี อหํ ชอ่ื สระ (อธิ ...ทฬหฺ ํ คณหฺ ํ อห)ํ ตตโฺ ถทนตฺ า สรา อฏฐ . ลบนคิ คหติ ท่ี คณหฺ ํ (อธิ ...ทฬหฺ ํ คณหฺ อห)ํ กวฺ จิ โลปํ. แยก อ ออกจาก ห (อธิ ...ทฬหฺ ํ คณหฺ ฺ อ อห)ํ ปพุ พฺ มโธฐติ มสสฺ รํ สเรน วิโยชเย ตงั้ อ ๒ ตวั (อ อห)ํ ชอ่ื สระ (อธิ ...ทฬหฺ ํ คณหฺ ฺ อ อห)ํ ตตโฺ ถทนตฺ า สรา อฏฐ . ตงั้ หฺ ชอื่ พยญั ชนะ (อธิ ...ทฬหฺ ํ คณหฺ ฺ อ อห)ํ เสสา พยฺ ชฺ นา. ในเพราะ อ ท่ี อหํ ลบ อ (อธิ ...ทฬหฺ ํ คณหฺ ฺ อห)ํ สรา สเร โลปํ. ทฆี ะ อ ที่ อหํ เปน อา (อธิ ...ทฬหฺ ํ คณหฺ ฺ อาห)ํ ทฆี .ํ นำ ณหฺ ฺ ไปสู อา (อธิ ...ทฬหฺ ํ คณหฺ าห)ํ นเย ปรํ ยตุ เฺ ต. ขน้ั ตอนนไ้ี ดร ปู เปน อธิ เจตโสทฬหฺ คํ ณหฺ าหํ

92 วิธีทำผงอิธะเจ [อธิ เจตโส + ทฬหฺ ํ + คณหฺ าหํ + อถิ ]ํ ดว ยสตู ร ตง้ั อํ ที่ คณหฺ าหํ ชอ่ื นคิ คหติ (อธิ ...คณหฺ าหํ อถิ )ํ ตง้ั อิ ท่ี อถิ ํ ชอ่ื สระ (อธิ ...คณหฺ าหํ อถิ )ํ ออํ ติ ิ นคิ คฺ หตี .ํ ลบนคิ คหติ ท่ี คณหฺ าหํ (อธิ ...คณหฺ าห อถิ )ํ ตตโฺ ถทนตฺ า สรา อฏฐ . แยก อ ออกจาก ห (อธิ ...คณหฺ าหฺ อ อถิ )ํ กวฺ จิ โลปํ. ปพุ พฺ มโธฐติ มสสฺ รํ สเรน ตง้ั อ ๒ ตวั (อ อถิ )ํ ชอื่ สระ (อธิ ...คณหฺ าหฺ อ อถิ )ํ วิโยชเย ตง้ั หฺ ชอื่ พยญั ชนะ (อธิ ...คณหฺ าหฺ อ อถิ )ํ ตตโฺ ถทนตฺ า สรา อฏฐ . ในเพราะ อิ ลบ อ (อธิ ...คณหฺ าหฺ อถิ )ํ เสสา พยฺ ชฺ นา. นำ หฺ ไปประกอบกบั อิ (อธิ ...คณหฺ าหิ ถ)ํ สรา สเร โลปํ. นเย ปรํ ยตุ เฺ ต. ขน้ั ตอนนไี้ ดร ปู เปน อธิ เจตโสทฬหฺ คํ ณหฺ าหิ [อธิ เจตโส + ทฬหฺ ํ + คณหฺ าหิ + ถํ + อมมฺ ] ดว ยสตู ร ตงั้ อํ ที่ ถํ ชอื่ นคิ คหติ (อธิ ...คณหฺ าหิ ถํ อมมฺ ) ออํ ติ ิ นคิ คฺ หตี .ํ ตง้ั อ ท่ี อมมฺ ชอ่ื สระ (อธิ ...คณหฺ าหิ ถํ อมมฺ ) ตตโฺ ถทนตฺ า สรา อฏฐ . ลบนคิ คหติ ท่ี ถํ (อธิ ...คณหฺ าหิ ถ อมมฺ ) กวฺ จิ โลปํ. แยก อ ออกจาก ถ (อธิ ...คณหฺ าหิ ถฺ อ อมมฺ ) ปพุ พฺ มโธฐติ มสสฺ รํ สเรน วิโยชเย ตง้ั อ ๒ ตวั (อ อมมฺ ) ชอ่ื สระ (อิธ...คณฺหาหิ ถฺ อ อมฺม) ตตโฺ ถทนตฺ า สรา อฏฐ . ตง้ั ถฺ ชอ่ื พยญั ชนะ (อธิ ...คณหฺ าหิ ถฺ อ อมมฺ ) เสสา พยฺ ชฺ นา.

พระมลู กจั จายนสตู ร 93 ในเพราะ อ (อมมฺ ) ลบ อ (อธิ ...คณหฺ าหิ ถฺ อมมฺ ) สรา สเร โลปํ. ทฆี ะ อ ท่ี อมมฺ เปน อา (อธิ ...คณหฺ าหิ ถฺ อามมฺ ) ทฆี .ํ นำ ถฺ ไปประกอบกบั อา (อธิ ...คณหฺ าหิ ถามมฺ ) นเย ปรํ ยตุ เฺ ต. พยญั ชนะสงั โยคซอ น ๒ ตวั ลบหนง่ึ ตวั (มฺม=ม) พยฺ ชฺ โน จ วสิ โํ ยโค. ขนั้ ตอนนไ้ี ดร ปู เปน อธิ เจตโสทฬหฺ คํ ณหฺ าหถิ าม [อธิ เจตโส+ทฬหฺ +ํ คณหฺ าห+ิ ถาม+อสสฺ า] ดว ยสตู ร แยก อ ออกจาก ม (อธิ ...คณหฺ าหิ ถามฺ อ อสสฺ า) ปพุ พฺ มโธฐติ มสสฺ รํ สเรน วิโยชเย ตงั้ อ ๒ ตวั (อ อสสฺ า) ชอ่ื สระ (อธิ ...ถามฺ อ อสสฺ า) ตตโฺ ถทนตฺ า สรา อฏฐ . ตง้ั มฺ ชอ่ื พยญั ชนะ (อธิ ...คณหฺ าหิ ถามฺ อ อสสฺ า) เสสา พยฺ ชฺ นา. ในเพราะ อ ท่ี อสสฺ า ลบ อ (อธิ ...คณหฺ าหิ ถามฺ อสสฺ า) สรา สเร โลปํ. นำ มฺ ไปประกอบกบั อ (อธิ ...คณหฺ าหิ ถามสสฺ า) นเย ปรํ ยตุ เฺ ต. พยญั ชนะสงั โยคซอ น ๒ ตวั ลบหนงึ่ ตวั (สฺสา=สา) พยฺ ชฺ โน จ วสิ โํ ยโค. สำเรจ็ รปู เปน อธิ เจตโสทฬหฺ คํ ณหฺ าหถิ ามสา อธิ เจตโสทฬหฺ คํ ณหฺ าหถิ ามสา ขาดตวั ในสตู รสนธแิ ล ฯ จบขน้ั ตอนที่ ๑ ______________

94 วิธีทำผงอิธะเจ ขนั้ ตอนที่ ๒ เมอ่ื จะทำขน้ั ตอนตอ ไป ใหท ำดว ยสตู รดงั น้ี ตวั ตง้ั อธิ เจตโสทฬหฺ คํ ณหฺ าหถิ ามสา ดว ยสตู รวา ชนิ วจนยตุ ตฺ ํ หิ ดว ยสตู รวา ลงิ คฺ จฺ นปิ จจฺ เต สตู รแรกชอื่ สหี คตกิ อธกิ ารนยั (นยั แหง การตามไปดจุ การตามไปของ ราชสหี ) สตู รทส่ี อง อาจารยก จั จายนะใหต งั้ ลงิ คอ นั ควรแกค ำแหง พระอรยิ เจา อธิ เจตโสทฬหฺ คํ ณหฺ าหถิ ามสา อาจารยใ หต งั้ กอ นทจ่ี ะมกี ารลบ อธิ เจตโสทฬหฺ คํ ณหฺ าหถิ ามสา นนั้ อาจารยใ ห บอกชอื่ อกั ขระ สระ รสั สะ ทฆี ะ พยญั ชนะ วรรค อวรรค นคิ คหติ เปน ตน เสยี กอ นดว ยสตู รกจั จายนะ อนั ดบั แรกทา นใหเ ขยี นแยกออกเปน บทๆ ดงั น้ี อธิ เจตโส ทฬหฺ ํ คณหฺ าหิ ถามสา

พระมลู กจั จายนสตู ร 95 บอกชอ่ื อกั ขระเปน ตน เนอ้ื ความพงึ รไู ดด ว ยอกั ษร ดว ยสตู ร อ,ิ ธ, เ (เอ), จ เปน ตน ชอื่ อกั ษร อตโฺ ถ อกขฺ รสญฺ าโต. อิ เ (เอ) โ (โอ) เปน ตน ชอ่ื สระ อกขฺ ราปาทโย เอกจตตฺ าฬสี .ํ อิ ิ (อ)ิ ชอื่ รสั สะ ตตโฺ ถทนตฺ า สรา อฏฐ . เ (เอ) โ (โอ) เปน ตน ชอ่ื ทฆี ะ ลหมุ ตตฺ า ตโย รสสฺ า. ธ จ เปน ตน ชอื่ พยญั ชนะ อเฺ ญ ทฆี า. ธ เปน ตน ชอ่ื วรรค ส เปน ตน ชอ่ื อวรรค เสสา พยชฺ นา. ํ ชอื่ นคิ คหติ วคคฺ า ปจฺ ปจฺ โส มนตฺ า. ธ เปน ตน ชอื่ โฆสะ จ เปน ตน ชอื่ อโฆสะ ออํ ติ ิ นคิ คฺ หตี .ํ ปร สมญฺ า ปโยเค. สำเรจ็ รปู เปน อธิ เจตโสทฬหฺ คํ ณหฺ าหถิ ามสา อธิ เจตโสทฬหฺ คํ ณหฺ าหถิ ามสา ขาดตวั ในสตู รสนธแิ ล ฯ ______________

96 วิธีทำผงอิธะเจ การลบ อธิ เจตโสทฬหฺ คํ ณหฺ าหถิ ามสา ______________ โบราณาจารย กลา ววา เมอื่ ทำตวั ขาดเปน อธิ เจตโสทฬหฺ คํ ณหฺ าหิ ถามสา แลว กอ นจะลบตอ ไป กใ็ หเ สกเสยี กอ นดว ยคาถาดงั น้ี ปโ ย เทวมนสุ สฺ านํ ปโ ย พรฺ หมฺ านมตุ ตฺ โม ปโ ย นาคสปุ ณณฺ านํ ปณ นิ ทฺ รฺ ยิ ํ นมามหิ ํ ฯ อธิ เจตโสทฬหฺ คํ ณหฺ าหถิ ามสา ฯ สพเฺ พ ชนา พหู ชนา ปรุ โิ ส วา ภคนิ ิ อาคจฉฺ าหิ ฯ จากนน้ั พงึ ลบ อธิ เจตโสทฬหฺ คํ ณหฺ าหถิ ามสา สบื ตอ ไป ขน้ั ตอนการลบ สำหรบั การลบนน้ั มวี ธิ ดี งั นี้ เมอ่ื ปรากฏในตำราวา ลบอกั ขระใด กใ็ ห ลบไปบงั เกดิ ใหมน นั้ ลงไปแทนท่ี เชน ใหล บ อธิ ะ เปน นะ กล็ บ อธิ ะ เสยี เขยี น นะ ลงไปแทนเปน ตน ลบ อธิ เจตโสทฬหฺ คํ ณหฺ าหถิ ามสา สำเรจ็ เปน นะโมพทุ ธายะ ปฐมํ อธิ โลโป จ. นกาโร โหติ สมภฺ โว (ลบ อธิ บงั เกดิ เปน นะ)

พระมลู กจั จายนสตู ร 97 ทตุ ยิ ํ เจตโส โลโป จ. โมกาโร โหติ สมภฺ โว (ลบ เจตโส บงั เกดิ เปน โม) ฯ ตตยิ ํ ทฬหฺ ํ โลโป จ. พทุ กาโร โหติ สมภฺ โว (ลบ ทฬหฺ ํ บงั เกดิ เปน พทุ ) ฯ จตตุ ถฺ ํ คณหฺ าหิ โลโป จ. ธากาโร โหติ สมภฺ โว (ลบ คณหฺ าหิ บงั เกดิ เปน ธา) ฯ ปจฺ มํ ถามสา โลโป จ. ยกาโร โหติ สมภฺ โว (ลบ ถามสา บงั เกดิ เปน ยะ) ฯ สำเรจ็ เปน นะโมพทุ ธายะ คาถาเสก นะโมพทุ ธายะ นรานรหติ ํ เทวํ นรเทเวหิ ปชู ติ ํ นรานํ กามปเํ กหิ นนามิ สคุ ตํ ชนิ .ํ (เสก นะ) โมหมานํ ปรชิ นิ ํ โมหมตตฺ ํ ปกาสติ ํ โมหสพพฺ ฺ ตุ ญาณํ โมหชติ ํ นมามหิ .ํ (เสก โม) พทุ โฺ ธ พทุ ธฺ านํ พทุ ธฺ ตํ พทุ ธฺ จฺ พทุ ธฺ ภาสติ ํ พทุ ธฺ ตํ สมนปุ ปฺ ตโฺ ต พทุ ธฺ โชตํ นมามหิ .ํ (เสก พทุ ) ธาตานํ สพพฺ ธมมฺ านํ ธาตภุ ตู ํ ปกาสติ ํ ธาตานํ สตตฺ นพิ พฺ านํ ธาตภุ ตู ํ นมามหิ .ํ (เสก ธา)

98 วิธีทำผงอิธะเจ ยตถฺ ขนตฺ ิ สวํ ธิ าน ยตถฺ ธมมฺ า สปญฺ าน ยตถฺ สงฆฺ า อนปุ ปฺ ตโฺ ต ยตถฺ ตณิ ณฺ ํ นมามหิ ํ (เสกยะ) ปโ ย เทวมนสุ สฺ านํ ปโ ย พรฺ หมฺ านมตุ ตฺ โม ปโ ย นาคสปุ ณณฺ านํ ปณ นิ ทฺ รฺ ยิ ํ นมามหิ .ํ คาถานมสั การนะโมพทุ ธายะ นะกาโรกกสุ นั โธ โมกาโรโกนาคะมะโน พทุ กาโรกสั สะโปพทุ โธ ธากาโรสริ ิ สกั ยมนุ ี ยกาโรอะรยิ ะเมตตยั โย นะโมพทุ ธายะ ปญ จะพทุ ธา นะมามหิ งั ฯ เมอ่ื สำเรจ็ เปน นะโมพทุ ธายะ (คอื พระเจา ๕ พระองค) แลว ทา น ใหเ อาผงนะโมพทุ ธายะ ไปทำองคพ ระ หรอื เสก ๓ หนทาตวั อยคู งแล. ______________

พระมลู กจั จายนสตู ร 99 วธิ ลี บอกี นยั หนง่ึ บางตำหรับ เม่ือกระทำตัวตั้งสำเร็จเปน อธิ เจตโสทฬหฺ คํ ณหฺ าหิ ถามสา ขาดตวั ในสตู รสนธแิ ล จงึ เรม่ิ ใหล บ อธิ เจตโสทฬหฺ คํ ณหฺ าหถิ ามสา เปน นะโมพทุ ธายะ สบื ตอ ไปตามสตู ร ดงั ตอ ไปนี้ ลบ อธิ อธิ โลโป จ นกาโร โหติ สมภฺ โว ฯ ลบ อธิ บงั เกดิ เปน นะ คาถาสำหรบั เสก นะ นกาโร โหติ สมภฺ โว กกสุ นโฺ ธ ปน ชายเต ฯ วา ๓ หน ลบ เจตโส เจตโสโลโป จ โมกาโร โหติ สมภฺ โว ฯ ลบ เจตโส บงั เกดิ เปน โม คาถาสำหรบั เสก โม โมกาโร โหติ สมภฺ โว โกนาคมโน ปน ชายเต ฯ วา ๓ หน ลบ ทฬหฺ ํ ทฬหฺ โํ ลโป จ พทุ กฺ าโร โหติ สมภฺ โว ฯ ลบ ทฬหฺ ํ บงั เกดิ เปน พทุ คาถาสำหรบั เสก พทุ พทุ กฺ าโร โหติ สมภฺ โว กสสฺ โปพทุ โฺ ธ ปน ชายเต ฯ วา ๓ หน

100 วิธีทำผงอิธะเจ ลบ คณหฺ าหิ คณหฺ าหโิ ลโป จ ธากาโร โหติ สมภฺ โว ฯ ลบ คณหฺ าหิ บงั เกดิ เปน ธา คาถาสำหรบั เสก ธา ธากาโร โหติ สมภฺ โว สริ สิ กยฺ มนุ ี ปน ชายเต ฯ วา ๓ หน ลบ ถามสา ถามสาโลโป จ ยกาโร โหติ สมภฺ โว ฯ ลบ ถามสา บงั เกดิ เปน ยะ คาถาสำหรบั เสก ยะ ยกาโร โหติ สมภฺ โว อรยิ เมตเฺ ตยโฺ ย ปน ชายเต ฯ วา ๓ หน เมอ่ื สำเรจ็ เปน นะโมพทุ ธายะ (คอื พระเจา ๕ พระองค) แลว ทา นให เอาผง นะโมพทุ ธายะ ไปทำองคพ ระ หรอื เสก ๓ หนทาตวั อยคู งแล. ______________

พระมลู กจั จายนสตู ร 101 สรปุ สตู ร ทใ่ี ชท ำตวั รปู หรอื สาธยาย สตู รคมั ภรี ก จั จายนะทใ่ี ชใ นการทำตวั ศพั ท อทิ +อติ +ิ อติ +ิ อสสฺ า+ อทุ +ํ อห+ํ อคคฺ +ํ อห+ํ อห+ํ อถิ +ํ อมมฺ +อสสฺ า จนสำเรจ็ เปน อธิ เจตโสทฬหฺ ํ คณหฺ าหถิ ามสา ตามขนั้ ตอนที่ ๑ และบอกชอ่ื อกั ขระเปน ตน ของ อธิ เจตโส ทฬหฺ คํ ณหฺ าหถิ ามสา นนั้ มจี ำนวน ๙๕ สตู ร ซง่ึ แตล ะสตู รนน้ั บางครง้ั กม็ กี าร ใชซ ้ำแลว ซำ้ อกี (คหติ คคฺ หติ นย) เนอ่ื งจากวา การทำตวั รปู นนั้ จะตอ งมกี ารใช สตู รเดมิ ทใ่ี ชม าแลว หากไมก ลา วซ้ำการทำตวั รปู นน้ั กจ็ กั ไมส ำเรจ็ เพราะเปน กฏของคมั ภรี ไ วยากรณท ตี่ อ งทำเชน นนั้ โดยทำนองเดยี วกนั หากเปน การใช แบบสาธยาย ผสู าธยายกจ็ ะตอ งกลา วสตู รซำ้ กนั เพอ่ื ใหส ำเรจ็ ตวั รปู สำหรบั สตู ร ทใี่ ชม ดี งั นี้ (ควรทอ งจำใหไ ด เวลาทำตวั รปู ศพั ทจ ะไดช ำนาญ) ตวั ตง้ั อทิ +อติ +ิ อติ +ิ อสสฺ า+อทุ +ํ อห+ํ อคคฺ +ํ อห+ํ อห+ํ อถิ +ํ อมมฺ +อสสฺ า สตู รสาธยาย ๑. ชนิ วจนยตุ ตฺ ํ หิ ๒. ลงิ คฺ จฺ นปิ จจฺ เต ๓. อตโฺ ถ อกขฺ รสญฺ าโต.

102 วิธีทำผงอิธะเจ ๔. อกขฺ ราปาทโย เอกจตตฺ าฬสี .ํ ๕. ตตโฺ ถทนตฺ า สรา อฏฐ . ๖. ลหมุ ตตฺ า ตโย รสสฺ า. ๗. อเฺ ญ ทฆี า. ๘. เสสา พยชฺ นา. ๙. วคคฺ า ปจฺ ปจฺ โส มนตฺ า. ๑๐. ออํ ติ ิ นคิ คฺ หตี .ํ ๑๑. ปร สมญฺ า ปโยเค. ๑๒. โท ธสสฺ จ ๑๓. ปพุ พฺ มโธฐติ มสสฺ รํ สเรน วโิ ยชเย ๑๔. ตตโฺ ถทนตฺ า สรา อฏฐ . ๑๕. เสสา พยชฺ นา. ๑๖. วา ปโร อสรปู า. ๑๗. สรา ปกติ พยชฺ เน. ๑๘. นเย ปรํ ยตุ เฺ ต. ๑๙. อวิ ณโฺ ณ ยํ นวา. ๒๐. สพโฺ พ จํ ต.ิ (ไดร ปู เปน อธิ จ ) ๒๑. ปพุ พฺ มโธฐติ มสสฺ รํ สเรน วโิ ยชเย ๒๒. ตตโฺ ถทนตฺ า สรา อฏฐ . ๒๓. เสสา พยชฺ นา.

พระมลู กจั จายนสตู ร 103 ๒๔. สรา สเร โลป.ํ (ไดร ปู เปน อธิ เจต)ิ ๒๕. กวฺ จาสวณณฺ ํ ลตุ เฺ ต. ๒๖. นเย ปรํ ยตุ เฺ ต. ๒๗. ปพุ พฺ มโธฐติ มสสฺ รํ สเรน วโิ ยชเย. ๒๘. ตตโฺ ถทนตฺ า สรา อฏฐ . ๒๙. เสสา พยชฺ นา. ๓๐. สรา สเร โลปํ. ๓๑. นเย ปรํ ยตุ เฺ ต. (ไดร ปู เปน อธิ เจต) ๓๒. พยชฺ โน จ วสิ โํ ยโค. ๓๓. ปพุ พฺ มโธฐติ มสสฺ รํ สเรน วโิ ยชเย ๓๔. ตตโฺ ถทนตฺ า สรา อฏฐ . ๓๕. เสสา พยฺ ชฺ นา. ๓๖. สรา สเร โลปํ. ๓๗. กวฺ จาสวณณฺ ํ ลตุ เฺ ต. ๓๘. นเย ปรํ ยตุ เฺ ต. (ไดร ปู เปน อธิ เจตโส) ๓๙. ออํ ติ ิ นคิ คฺ หตี .ํ ๔๐. ตตโฺ ถทนตฺ า สรา อฏฐ . ๔๑. วา ปโร อสรปู า. ๔๒. วคคฺ นตฺ ํ วา วคเฺ ค.

104 วิธีทำผงอิธะเจ ๔๓. ปร เทวภาโว ฐาเน. ๔๔. อนปุ ทฏิ ฐ านํ วตุ ตฺ โยคโต. (ไดร ปู เปน อธิ เจตโสทฬหฺ ํ) ๔๕. ออํ ติ ิ นคิ คฺ หตี .ํ ๔๖. ตตโฺ ถทนตฺ า สรา อฏฐ . ๔๗. วา ปโร อสรปู า. ๔๘. วคคฺ นตฺ ํ วา วคเฺ ค. ๔๙. ปร เทวภาโว ฐาเน. ๕๐. อนปุ ทฏิ ฐ านํ วตุ ตฺ โยคโต. ๕๑. พยฺ ชฺ โน จ วสิ โํ ยโค. (ไดร ปู เปน อธิ เจตโสทฬหฺ คํ ณหฺ )ํ ๕๒. ออํ ติ ิ นคิ คฺ หตี .ํ ๕๓. ตตโฺ ถทนตฺ า สรา อฏฐ . ๕๔. กวฺ จิ โลปํ. ๕๕. ปพุ พฺ มโธฐติ มสสฺ รํ สเรน วโิ ยชเย ๕๖. ตตโฺ ถทนตฺ า สรา อฏฐ . ๕๗. เสสา พยฺ ชฺ นา. ๕๘. สรา สเร โลปํ. ๕๙. ทฆี .ํ ๖๐. นเย ปรํ ยตุ เฺ ต. (ไดร ปู เปน อธิ เจตโสทฬหฺ คํ ณหฺ าห)ํ ๖๑. ออํ ติ ิ นคิ คฺ หตี .ํ

พระมลู กจั จายนสตู ร 105 ๖๒. ตตโฺ ถทนตฺ า สรา อฏฐ . ๖๓. กวฺ จิ โลปํ. ๖๔. ปพุ พฺ มโธฐติ มสสฺ รํ สเรน วโิ ยชเย ๖๕. ตตโฺ ถทนตฺ า สรา อฏฐ . ๖๖. เสสา พยฺ ชฺ นา. ๖๗. สรา สเร โลปํ. ๖๘. นเย ปรํ ยตุ เฺ ต. (ไดร ปู เปน อธิ เจตโสทฬหฺ คํ ณหฺ าหิ) ๖๙. ออํ ติ ิ นคิ คฺ หตี .ํ ๗๐. ตตโฺ ถทนตฺ า สรา อฏฐ . ๗๑. กวฺ จิ โลปํ. ๗๒. ปพุ พฺ มโธฐติ มสสฺ รํ สเรน วโิ ยชเย ๗๓. ตตโฺ ถทนตฺ า สรา อฏฐ . ๗๔. เสสา พยฺ ชฺ นา. ๗๕. สรา สเร โลปํ. ๗๖. ทฆี .ํ ๗๗. นเย ปรํ ยตุ เฺ ต. ๗๘. พยฺ ชฺ โน จ วสิ โํ ยโค. (ไดร ปู เปน อธิ เจตโสทฬหฺ คํ ณหฺ าหถิ าม) ๗๙. ปพุ พฺ มโธฐติ มสสฺ รํ สเรน วโิ ยชเย ๘๐. ตตโฺ ถทนตฺ า สรา อฏฐ . ๘๑. เสสา พยฺ ชฺ นา.

106 วิธีทำผงอิธะเจ ๘๒. สรา สเร โลปํ. ๘๓. นเย ปรํ ยตุ เฺ ต. ๘๔. พยฺ ชฺ โน จ วสิ โํ ยโค. (ไดร ปู เปน อธิ เจตโสทฬหฺ คํ ณหฺ าหถิ ามสา) กอ นทจ่ี ะมกี ารลบ อธิ เจตโสทฬหฺ คํ ณหฺ าหถิ ามสา เปน นะโมพทุ ธายะ นนั้ ใหบ อกชอ่ื อกั ขระ สระ รสั สะ ทฆี ะ พยญั ชนะ วรรค อวรรค นคิ คหติ ของ อธิ เจตโสทฬหฺ คํ ณหฺ าหถิ ามสา เปน ตน เสยี กอ น ดงั น้ี ตวั ตงั้ อธิ เจตโส ทฬหฺ ํ คณหฺ าหิ ถามสา สตู รสาธยาย ๘๕. ชนิ วจนยตุ ตฺ ํ หิ ๘๖. ลงิ คฺ จฺ นปิ จจฺ เต ๘๗. อตโฺ ถ อกขฺ รสญฺ าโต. ๘๘. อกขฺ ราปาทโย เอกจตตฺ าฬสี .ํ ๘๙. ตตโฺ ถทนตฺ า สรา อฏฐ . ๙๐. ลหมุ ตตฺ า ตโย รสสฺ า. ๙๑. อเฺ ญ ทฆี า. ๙๒. เสสา พยชฺ นา. ๙๓. วคคฺ า ปจฺ ปจฺ โส มนตฺ า. ๙๔. ออํ ติ ิ นคิ คฺ หตี .ํ ๙๕. ปร สมญฺ า ปโยเค.

พระมลู กจั จายนสตู ร 107 ในการทำตวั รปู ศพั ทน น้ั หากเปน การใชเ ขยี นลงในกระดาน เมอื่ ทำมา ถงึ สตู รท่ี ๙๕ กถ็ อื วา ไดส ำเรจ็ ตวั รปู ของ อธิ เจตโสทฬหฺ คํ ณหฺ าหิ ไดอ ยา ง สมบรู ณ และใหน ำ อธิ เจตโส ทฬหฺ คํ ณหฺ าหิ ไปลบเปน นะโมพทุ ธายะ ตอ ไป. สว นในการสาธยายนนั้ หากผสู าธยายไดส าธยายมาจบสตู รท่ี ๙๕ กถ็ อื วา ได สำเร็จรูป อิธเจตโสทฬฺหํคณฺหาหิ ไดเชนกัน แตจะตอง นำดินสอท่ีได ปลกุ เสกนนั้ ไปเขยี นคำวา อธิ เจตโสทฬหฺ คํ ณหฺ าหิ ลงในกระดาน แลว ทำการ ลบเปน นะโมพทุ ธายะ จากนน้ั ใหน ำผงไปผสมกบั สว นทเ่ี หลอื ตอ ไป

ปุพพฺ โยโค พาหุสจฺจํ เทสภาสา จ อาคโม ปริปุจฉฺ า อธิคโม ครสุ นฺนสิ สฺ โย ตถา มติ ตฺ สมฺปตฺติ เจวาติ ปฏสิ มฺภทิ ปจจฺ ยา. (ปฏิ.ส.ํ อฏ ๑.๗ - ๘) การเจริญวิปสสนาในกาลกอน, ความเปนพหูสูตร, ความเชย่ี วชาญในภาษาทอ งถน่ิ (โดยเฉพาะภาษามคธ), การศึกษาพระพุทธพจน, การไตถาม, การบรรลุธรรม, การอาศยั ครู และการคบมติ ร นเ้ี ปน ปจ จยั ของปฏสิ มั ภทิ า.