Truyện Cổ Nước Nam Quyển Hạ Chim Muông

[←57] Câu của Hàn Ôn đời Tấn và nghĩa là : « Tài trai không hay để thơm lại trăm đời, thì cũng nên để xấu lại vạn năm ».

[←58] Hôi như chuột chù.

[←59] Nhí nhắt như chuột nhắt.

[←60] Người ta tương truyền rằng : Những năm có khoa thi, chuột thường hay vào lục lõm những quyển thi, gậm nát cả. Quan trường sợ có tội, nên phải kiêng tên nó không dám gọi, mà lại còn tặng cho nó một cái đỗ ngoại ngạch, tâng nó lên bậc ông Cống.

[←61] Ta xưa đã biết răng chuột cứ mỗi ngày một dài, nên khi trẻ đã thay răng, thường vẫn có câu : « Chuột chuột chí chí, răng cũ trả mày, răng mới trả tao ».

[←62] Le le hoặc còn gọi là « le » hay « vịt le ».

[←63] Trên trời còn thiếu các ông Bác vật.

[←64] Ông sang tìm bà hay bà sang tìm ông ?

[←65] Lạ cái nhà anh cò ghét nói ngọng mà lại ưa nói hót.

[←66] Hay đứng không mới đúng.

[←67] Khách giễu : « Gà nói gà, vịt nói vịt » ; là mượn ý ở câu : « ông nói gà, bà nói vịt ».

[←68] Con gà, vịt nói khách khí kể cũng là hay chữ tệ.

[←69] Thằn lằn đây là con mối hoặc còn gọi rắn mối hay thạch sùng.

[←70] Xem bài « con nhện, con gián » ở trên.

[←71] Như tư nhi dĩ : như thế mà thôi.

[←72] Ấu học : tên bộ sách làm cho trẻ học.

[←73] Quạ Ấu học Quạ Ấu học, đọc to và nhanh như tiếng quạ thật coạc coạc… tức như tiếng croasser của Pháp vậy.

[←74] Xem truyện cũng châu chấu mà đá được voi ở bài khác.

[←75] Để bịt vàng rồi chạm cả tích Kiều vào đấy.

[←76] Xem lại quyển Truyện cổ nước Nam (Quyển A : Người ta), bài số 5, trang 21. Thăng Long xuất bản.

[←77] Xem bài rùa chơi với hạc, số 3.

[←78] Người Tàu cũng có truyện thầy Tử Sản với con beo, gần giống như truyện này, nhưng truyện thầy Tử Sản thuộc về triết lý hơn về tôn giáo.

[←79] Nhặt đây đối với khoan.

[←80] Ý nói không làm gì nổi.

[←81] Sắc nọ, không phải sắc kia.

[←82] Không sắc phải làm bạch đinh là lẽ thường.

[←83] Không thèm ăn nhờ của người ! Được lắm !

[←84] Đường đây là lối xẻ cho nước chảy. Có người đọc hai chữ nỗi đường đây là lạ mường tức là lạ mương vậy.

[←85] Cũng là chào mào.

[←86] Chắc trước đã mượn thầy mở lịch, mở Ngọc hạp xem hộ.

[←87] Cạo sửa phấn sáp ra mẽ gái lắm.

[←88] Chào mào trên đầu có mào, dưới lại có tụm lông trắng mọc ngược như cái đường ngôi.

[←89] Con nhà tông lắm, chẳng những giống lông, giống cánh mà lại giống cả mỏ, cả đuôi nữa.

[←90] Hài đây vừa lòng, vui lòng.

[←91] Thú vị lắm.

[←92] « Chào chào chào choét », tiếng kêu, nghe ra như thế.

[←93] Phải, đẻ đằng đít, mà đít đỏ, thì đẻ ra con chắc rồi mắt nó đến ba vành sơn son thật.

[←94] Chiền chiện trong truyện này là một loài chuồn chuồn nhỏ, cánh vàng : chớ không phải chà chiện thuộc về giống thăng ca ở trên, truyện 71.

[←95] Rắn này là rắn hổ mang thì có sợ gì hổ ?

[←96] Còn có người gọi cặc kè hay là cắc kè.

[←97] Còn có nơi gọi nòng nọc là óc nóc.

[←98] Nhưng bây giờ người ta lại bảo là tha vi trùng đến.

[←99] Nói nghe được.

[←100] Làm vua làm chúa chỉ chực thịt lẫn nhau.

[←101] Câu trên nghĩa là : biết mà cho rằng biết, không biết cho rằng là không biết ấy là biết vậy. Câu dưới nghĩa là : vui chỉ một mình mình, vui cùng với mọi người cùng vui, thì ai vui vậy. Hai câu này xưa nay ai cũng nhận là câu của Tàu ra, với của Mạc Đĩnh Chi đối lại, biết đâu truyện cổ của con Chẫu chàng mà đã có rồi !

[←102] Gà rừng mái cũng có mào như gà trống.

[←103] Đi trâu : đưa trâu cho nó ăn cỏ, tức là chăn trâu.

[←104] Đâm gạo : giã gạo.

[←105] Người cậu mua voi cho Cào là có ý chọi lại với Chấu. Chấu đã đưa trâu của cậu ra đấu với voi làm cho trâu chết, thì cậu hắn mua voi cho Cào để nó trị lại Châu chấu.

[←106] Ừ, đây châu chấu đá nổi voi, nhưng châu chấu chỗ khác (xem truyện số 60) lại chẳng làm gì nổi voi mà phải mượn oai sư tử.