sealant

ชนิดของวสั ดุ - Self cured = Light cured - Resin มี retention ดีกว่า GI หลายรายงานทแ่ี สดงถงึ การเคลือบหลมุ ร่องฟันด้วย GI เกือบท้งั หมดหลดุ ออกใน 6 เดือนแรกหลังทา *สว่ นทเี่ หลอื ติดอย่เู พียงเลก็ น้อยเพยี งพอที่จะให้ผลในการปอู งกันฟนั ผุ

• การศึกษา systematic review พบวา่ ในระยะการติดตามผล 2-3 ปี ฟนั ที่ sealant ชนดิ resin- based มีอัตราการผุน้อยกว่ากลมุ่ ทไ่ี ม่ได้เคลือบ ถงึ รอ้ ยละ 76 • เปรยี บเทยี บระหว่างกลมุ่ ที่เคลือบในฟันทม่ี รี อยผรุ ะยะแรก (non- cavitated lesion) และฟันปกติ (sound) พบวา่ ผลในการปอู งกันฟันผไุ ม่ แตกต่างกัน อยา่ งมนี ยั สาคญั ทางสถติ ิ

จากท่ีประชุมโครงการสมั มนาวชิ าการจัดการโรคฟันผเุ มอ่ื วนั ที่ 14 กนั ยายน 2559 โดยคณะอนกุ รรมการฝึกอบรมและสอบฯสาขาทนั ตกรรม สาหรับเด็กและตวั แทนคณาจารยใ์ นสาขาทันตกรรมสาหรับเดก็ จากคณะ ทันตแพทยศาสตร์ 10 สถาบัน “แนะนาให้ทา sealant ในฟนั ทม่ี รี อยผรุ ะยะเริ่มตน้ (non- cavitated lesion) ทั้งในฟนั นา้ นมและฟันแท้ ”

• สาหรบั รอยผชุ นิด cavitated lesion ในระดบั enamel และ outer 1/3 of dentin ให้ถา่ ยภาพรงั สชี นิด bite-wing หาก ภาพถ่ายรังสมี รี อยผดุ า้ นบดเคี้ยวไมล่ ึกเกนิ กว่าชนั้ dentin สามารถทา sealant ได้ หากผุลกึ กวา่ นีใ้ หบ้ รู ณะด้วยหลกั การ Minimal intervention

ระยะเวลาหลงั เคลือบ - หลุดออกสงู สดุ ใน 6 เดอื นแรก >>> สาเหตจุ ากเทคนคิ การทา โดยเฉพาะการสมั ผัส นา้ ลาย - หลุดบ้างเลก็ นอ้ ยหลงั จาก 6 เดือน >>> สาเหตจุ ากการสกึ กรอ่ นจากแรงบดเค้ยี ว

ประสทิ ธผิ ลของเคลอื บหลุมรอ่ งฟัน (Sealant Efficiency) ประเมนิ ได้ 2 ระดบั 1. อัตราการติดแนน่ ของวสั ดุ (retention rate) 2. อัตราการปอ้ งกันฟนั ผุ (caries reduction) Sealant = Physical barrier Good retention 100% Caries prevention

อตั ราการป้องกันฟนั ผขุ องการเคลอื บหลุมร่องฟัน • การเคลือบหลุมรอ่ งฟนั ท่มี ีการติดแนน่ ดี (intact seal) >>>ปราศจากฟนั ผใุ นหลุมรอ่ งนั้นๆ • เปรียบเทียบจานวนฟนั ผุ (ถอนหรอื อดุ ) ที่เกิดใหม่ในช่วงท่ศี กึ ษาบนฟันทั้งหมดที่ เคลอื บหลมุ ร่องฟัน กบั จานวนฟันผุ (ถอนหรืออดุ ) บนฟันกลุม่ control (ไมไ่ ด้ เคลอื บหลมุ ร่องฟัน) % Caries Reduction = No. of DMF in control tooth - No. of DMF in sealed tooth (%Efficiency) No. of DMF in control tooth



ตารางแสดงค่าเฉลย่ี การยดึ ตดิ และการปอ้ งกันฟนั ผุจากการ เคลือบหลมุ และร่องฟันโดยไมม่ กี ารทาซา้ เมอ่ื หลดุ (single application) ในฟันกรามแท้ ระยะเวลา (ปี) การยึดตดิ (%) การป้องกันฟนั ผุ(%) 1 80 82 2 71 68 3 58 65 4 51 43 5 43 36 6 54 40 7 49 34

ผลการศึกษาประสทิ ธิผลของ Sealant • การเคลือบหลุมร่องฟนั มปี ระสทิ ธิผลในการปอู งกันฟนั ผไุ ด้ 14%-99% • Simonsen : การเคลือบหลุมร่องฟัน First Molar ไป เพยี งครัง้ เดยี ว (single application) ใหผ้ ลปูองกนั ฟันผุ ในระยะ 15 ปไี ด้ถงึ 7.5 เท่า • กลุ่มท่ีเคลือบหลุมรอ่ งฟนั มีดา้ นฟันที่คงสภาพดี 69% กลมุ่ ที่ไมไ่ ดเ้ คลอื บหลมุ ร่องฟนั มีด้านฟนั ท่ีคงสภาพดี 17%



บทบาทของสาร sealant ในปจั จุบนั : จาก primary prevention สู่ secondary prevention อดตี : ใช้เพอ่ื ปอู งกนั การเกดิ ฟนั ผุเป็นหลัก (primary prevention) ปจั จบุ ัน : เน้นปอู งกันไมใ่ ห้รอยผลุ กุ ลามจนเกดิ การสูญเสียโครงสรา้ ง ของผวิ เคลอื บฟันและเนือ้ ฟัน (secondary prevention) จะใช้ operative treatment เมอ่ื จาเป็นเทา่ นั้น ทีม่ า :การใช้ ซีลแลนทใ์ นการจัดการฟันผุ (ผศ. ทพญ. ขวัญชนก อยู่เจรญิ ) ข่าวสารทนั ตแพทย์ ปีท่ี 31 ฉบบั ท่ี 4 ก.ค.-ส.ค. 60

การตรวจทางคลนิ กิ เปน็ สงิ่ สาคญั มาก เพอ่ื จะไดก้ ารวินจิ ฉัยท่ี ถูกต้อง ควรทาฟันใหแ้ หง้ มีแสงสวา่ งชดั เจน เนื่องจากรอยผรุ ะยะ เรม่ิ แรกเปน็ การสญู เสยี แรธ่ าตอุ อกจากผวิ ฟัน ยังไมม่ ีการทาลาย โครงสร้างของฟัน เคร่ืองมือทใี่ ช้ตรวจรอยผจุ ึงควรเปน็ blunt instrument การใช้เครื่องมอื ลากไปบนผวิ เคลอื บฟนั ควรลากไป เบาๆ ไม่ใช้แรงกดบนผิวเคลอื บฟัน จะทาใหเ้ กิดรู ขดั ขวาง กระบวนการคนื กลบั ของแรธ่ าตุ

• ปัจจุบัน การใช้ sealant สาหรบั ยับยงั้ การลุกลามของฟันผุระยะ เริม่ แรก (non-cavitated lesion) ซ่ึงครอบคลุมถงึ ฟันทม่ี กี าร เปลีย่ นแปลงสี ความมนั วาว เมอ่ื เปาุ แหง้ หรอื เปียก แตไม่มี break down ของผวิ ฟัน เป็นที่ยอมรบั กันทั่วไป • มีการศึกษายนื ยนั วา่ sealant สามารถปูองกันการลกุ ลามของรอย ผชุ นดิ non-cavitated ไดถ้ ึงร้อยละ 71 ในระยะเวลา 5 ปี และ พบว่าจานวนแบคทีเรียใตเ้ คลอื บรอ่ งฟันมจี านวนลดลง ทมี่ า :การใช้ ซลี แลนทใ์ นการจัดการฟันผุ (ผศ. ทพญ. ขวัญชนก อยเู่ จริญ) ข่าวสารทนั ตแพทย์ ปีท่ี 31 ฉบบั ท่ี 4 ก.ค.-ส.ค. 60

ทศิ ทางและบทบาทของการเคลือบหลุมรอ่ งฟนั ในอนาคต ปจั จบุ นั • มีความแข็งแรงทนทาน • มกี ารตดิ แนน่ สูง • มีความคุ้มทุน • ใช้ง่าย • ประสิทธภิ าพสูงในการปอู งกันฟันผุ Preventive resin restiration (PRR) Atraumatic restoration technique (ART)

อนาคต • Methylacryloyl fluoride-methyl methacrylate (MF-MMA) จดั เป็นเรซนิ ท่ปี ลดปล่อยฟลอู อไรดไ์ ด้ (slow fluoride-released copolymer resin) • Polymeric coating agent สามารถใช้เคลอื บฟนั ทุกส่วนท่โี ผลพ่ น้ เหงือกขนึ้ มา (เคลอื บฟนั , เน้ือฟัน และรากฟัน) ช่วยปูองกนั ฟนั ผุ โดยเฉพาะ root caries • Air-Abrasive Technology เป็นเทคโนโลยที ใ่ี ช้ทดแทนขั้นตอนการปรบั สภาพผิวเคลือบฟัน สามารถทาวสั ดุเคลือบหลมุ รอ่ งฟนั หลังจากขดั ด้วย air- abrasive particle โดยไม่ต้องกังวลเรือ่ งความเปียกช้นื ของนา้ ลาย

Air flow • เปน็ เครอื่ งพน่ ที่รวม 3 พลงั ประสิทธภิ าพของพลงั นา้ ลม และผงขดั ชนดิ พเิ ศษท่มี คี วามละเอียดสงู ใชเ้ วลา เพยี งไมน่ าน ก็สามารถขจัดคราบฝงั แน่นออกไดอ้ ยา่ ง หมดจด ไมว่ า่ จะเป็น คราบจากอาหาร ชา กาแฟ หรือ แมแ้ ต่คราบบหุ รี่

• ข้อดี : ขจดั คราบสตี ิดแนน่ และคราบจลุ นิ ทรยี ไ์ ดส้ ะอาด หมดจด ทาความสะอาดได้ทุกซอกทกุ มมุ ของฟัน เข้าถึงได้ ดแี มบ้ ริเวณทท่ี าความสะอาดยาก เชน่ ชอ่ งระหวา่ งซ่ีฟนั หรอื หลมุ รอ่ งฟันบนด้านบดเคย้ี ว ผงขัดชนดิ พเิ ศษมีความ ละเอียดสูง ไม่เปน็ อนั ตรายต่อผวิ ฟนั

Air-flow EMS เครื่องมอื ขดั และทาความสะอาดฟนั





กอ่ นการใช้ air flow หลงั การใช้ air flow

แสดงผิวฟันก่อนทาความสะอาดกด็ สู ะอาดดี เมื่อทาการย้อมผวิ ฟันดูกจ็ ะปรากฏคราบสกปรกใหเ้ ห็น ทาความสะอาดฟนั นดี้ ว้ ย Air-flow ลา้ งน้าอีก เมอ่ื ยอ้ มดูใหมฟ่ นั ทีท่ าความสะอาดดว้ ย Air-flow 1 นาที จะไมป่ รากฏคราบใหเ้ ห็น

ภาพขยาย จะเหน็ ผวิ ฟนั ที่ทาความสะอาด แตพ่ น้ื ผิวทีท่ าความสะอาดดว้ ย Air-flow จะเห็นวา่ ดว้ ยแปรง จะยงั เหน็ เศษส่งิ สกปรก ไมป่ รากฏคราบใดๆและส่งิ สกปรกได้ถกู กาจดั หมด เม่อื ดูซอกฟนั ทท่ี าความสะอาดดว้ ยวธิ ธี รรมดา แตเ่ มอื่ ดซู อกฟันท่ที าความสะอาดด้วย Air-flow ตามแนวดงิ่ พบเศษอาหารจานวนมาก จะพบร่องรอยเศษอาหารหลงเหลอื นอ้ ยมาก

ผิวฟนั ท่ที าความสะอาดดว้ ยแปรงเมือ่ ทาการ etching ด้วย 31% Phosphoric acid ลา้ งด้วยนา้ และเปุาใหแ้ ห้ง ผิวหนา้ ฟนั ที่ควรเปน็ ตาขา่ ยรังผง้ึ จะดขู รุขระไม่สม่าเสมอและยังพบเศษอาหารหลงเหลืออย่บู ้าง

ผวิ ฟนั ท่ไี ด้รบั การทาความสะอาดดว้ ย Air-flow จะ เห็นผิวเป็นลวดลายรังผึง้ สม่าเสมอและไม่พบเศษอาหาร

เมอ่ื ทาการอดุ ด้วย light cured Sealant จะไปเคลอื บผวิ ฟันที่ทาความสะอาด sealant ด้วยขนแปรง จะเห็นรอยเรซินทเี่ คลอื บไม่สม่าเสมอ sealant ท่ไี ปเคลือบฟนั บนผวิ ฟนั ทีผ่ า่ นการทาความสะอาดดว้ ย Air- flow เมอื่ ส่องขยายดูจะเห็นการเคลือบอยา่ งสมา่ เสมอ

เม่ือทาการทดสอบการซึมผ่านของสบี นฟันซงึ่ ทาความสะอาดโดยใช้แปรง สามารถ เห็นภาพสซี ึมตามขอบ sealant แต่บนฟันท่ีทาความสะอาดดว้ ย Air-flow จะไม่พบ ร่องรอยของคราบสีตามขอบของ sealant แสดงวา่ มีการประสานท่ดี ีระหว่างเคลอื บ ฟันกบั sealant