ห นึ ง ก ร ะ ด า น ล้ า น จั ก ร ว า ล
คํานํา \"เกมกระดาน\" เกม ท่เี ปนมากกวา เกม แตเปน หนง่ึ ในวัฒนธรรมทม่ี มี าต้ังแตโ บราณ พบ หลักฐานท่เี กาแกท ่ีสุดกวา 3000 ป กอ นคริสตกาล เกมกระดาน เปนการละเลน หรือเกม ซงึ่ น้ันหมายถงึ มนั ถกู สรางมาเพอื่ สรา งความบรรเทงิ ความเพลดิ เพลนิ ใหกับผูท่ไี ดเลน มันมา ตั้งแตอ ดตี และแนน อนวาใครๆกต็ าม ตอ งชอบความสนกุ เปนแน มาสมิ ารูจ กั กับโลกอกี ใบท่ี เรยี กวา \"เกมกระดาน\"ซะสิ หนังสอื เลม นเ้ี ปนหนังสือสําหรับผทู ่ีหลงไหลในเกม หรือใครกต็ ามทส่ี นใจใน \"เกม กระดาน\" แตห ากคุณเปนคนทไ่ี ดไ มไ ดส นใจในเรื่องพวกนี้ แตบ งั เอญิ หยิบหนังสือเลมน้ขี ้ึนมา อา นแลวละก็ ผมหวงั มันจําทําใหคณุ รจู ักโลกใบนไี้ ด กวา งข้นึ ลกึ ขึน้ และเขา ใจในมนั ไดดีขนึ้ และท่สี าํ คัญทีส่ ุดคือผมหวงั วาคุณ จะไดเ ลนมันแลว สนกุ ไปกบั มนั นายดวง เรืองศิริ
สารบญั 01 บอรด์ เกมคืออะไร 13 ประวตั ิศาสตรบ์ อรด์ เกม 50 8 อันดบั บอรด์ เกมทีเก่าแก่ทีสดุ ในโลก จากอารยธรรมโบราณ 59 10 อันดบั บอรด์ เกมยอดนยิ มตลอดกาล
บ อ ร์ ด เกม คื อ อะไร บอรดเกม (B oard game) หรือเกมกระดาน เปน หน่งึ ในประเภทของ Tabletop game หรือเกมทีเ่ ลนบนโตะ โดย ตัวบอรด เกมหมายถึง เกมท่เี ลนบนโตะ หรอื กระดานและมอี ปุ กรณป ระกอบการเลน ยกตัวอยา ง หมากรุกท่มี กี ระดานตาราง และ ตวั หมากตางๆ หรืออยาง เกมลาปรศิ นามนษุ ย หมาปา (Ultimate Werewolf) ท่ไี มไ ดมี กระดาน แตมีอปุ กรณป ระกอบการเลน เปน การด บทบาทใหกบั ผเู ลน แทน กถ็ กู จัดเปน บอรดเกมท้งั ส้ิน 1
ประเภท ของ บ อ ร์ ด เ ก ม ประเภทของบอรด เกมท่เี รานาํ เสนอ หลักมี 3 ประเภทและอกี 17 ประเภทยอ ย ซึ่งน่นั มาจากการวเิ คราะห เนอ้ื หา ธมี และวธิ ี การเลนของเกมนั้นๆ และนี่อาจจะไมใช ประเภทของบอรด เกมทง้ั ท่มี ีในปจ จบุ นั แต เปนประเภททีส่ ามารถพบเห็นไดบ อย 2
ป ร ะ เ ภ ท ข อ ง บ อ ร์ ด เ ก ม ประเภทหลัก 3 ประเภท 3
เกมครอบครวั (Family Game) เปนเกมทีเ่ ขา ใจงาย กตกิ าไมซ ับซอ นอะไะมากมาย สามารถเลน ไดทุกเพศทุกวัย และมสี ามารถเลน จบไดภายใน15 - 60 นาที โดยบอรดเกมประเภทน้ีจะเนนใหพ ดู คยุ และมี ปฏสิ ัมพันธกนั เองในหมผู ูเลน ดว ยกัน ตัวอยา งเกมครอบครัว : Dixit , Camel Up , Catan และอื่นๆอีกมากมาย Camel Up ปารต ี้เกม (Party Game) ปารต เ้ี กมถูกออกแบบมาสําหรบั การเลนกนั เปนหมูคณะ มกั จะมีผูเลนประมาณ 4 - 20 คน มกั เปนเกมท่เี ขา ใจงาย มีอปุ กรณไมเ ยอะ เนนไปที่การใชมนษุ ยสัมพนั ธและ ปฏภิ าณไหวพรบิ ตอ กนั และการของผเู ลน ตวั อยา งปารต้ีเกม : Werewolf , Coup , Avalon , Sabotuer และอ่ืนๆอีกมากมาย Avalon 4
เกมวางแผน (Strategy Game) เกมทต่ี องใชทักษะในการวางแผนมากกวา เกมครอบครวั เหมาะสําหรับผูทอ่ี ยากเลน เกมท่จี รงิ จงั ขน้ึ โดยมกั จะใชเ วลาเลนตั้งแต 60 - 120 นาที หรอื อาจยาวถงึ 180 นาที หรอื เปนมหากาพย 5-6 ชั่วโมงไดเ ลยเกมวางแผนนบั ไดวาเปน บอรด เกมทีเ่ กาแก เดมิ ทเี คยถกู ใช เพอ่ื ‘จําลอง’ สถานการณสงครามกอ นรบจริงสาํ หรบั เหลา นายทหาร รายละเอยี ดบน กระดานจึงตอ งสมจริงทสี่ ดุ ดังนั้นในชวงแรกจงึ มีความซับซอ นมาก และมกี ฏกติกาขอ บงั คบั มากมาย จงึ นิยมเลนแคในวงแคบๆ แตใ นปจ จุบนั นักพัฒนาตางไดแ ขง ขนั กนั ทําใหเกมนน้ั ไม ไดย ุง ยากหรือซับซอนจนเกินไปแตไปเนนท่ีความทาทายในสวนอื่นแทน ตัวอยา งเกมวางแผน : Game of Thrones Board games , Through the Ages , Lewis & Clark , Agricola และอืน่ ๆ Game of Thrones Board games 5
ป ร ะ เ ภ ท ข อ ง บ อ ร์ ด เ ก ม ประเภทย่อย 17 ประเภท 6
1. Abstract (เกมแนวนามธรรม) หมากรกุ เปนบอรด เกมท่ไี มมธี มี หรือเนอื้ เรอ่ื งอะไรทชี่ ดั เจน Small World Gloomhaven มกั เปนเกมที่เรยี บงา ย ตัวอยา ง: หมากรกุ หมากฮอส โอเทลโล 2. Area control (เกมควบคมุ พ้ืนที่) เปนบอรดเกมทม่ี ีกระดานเปนแผน ท่ีหรือมกี ารกาํ หนด พน้ื ท่ีใหผูเลนแขง กันครอบครองพน้ื โดยทม่ี ักจะมเี ง่อื นไขใน การจบเกมตางๆกันไป ตัวอยา ง: Small World, Risk, Nanty Narking, Blood Rage 3. Campaign/legacy เปน บอรดเกมทม่ี กี ระดานหรอื อปุ กรณท ี่ใชร วมกับการ เลน โดยจะเปน ไปตามการตดั สินหรือสถานการณการเลน ตา งๆ มักจะทาํ ใหส ว นประกอบของเกมเปน แปลงไปอยา ง ถาวร ตัวอยา ง: Gloomhaven, Pandemic Legacy, Charterstone 7
Dominion 4. Deckbuilder Netrunner เปน บอรดเกมจําพวกการด เกมทีเ่ ริ่มดวยสํารบั การด Cube Quest ท่ีเหมอื นกนั หรือมคี วามทดั เทยี มกนั แตจะมกี ารเปลี่ยนแปลง ของการด ในสาํ รบั ระหวางการเลน เพอื่ เปน สรา งขอ ไดเปรียบ เสยี เปรียบ ความทา ทาย และความหลากหลายของเกม ตว อยาง: Dominion, Star Realms, Undaunted: Normandy, Harry Potter: Hogwarts Battle 5. Deck construction เปน บอรด เกมจําพวกการด เกมแตจะเริ่มเกมดว ย สําหรบั การดท่ีผูเ ลนตา งคนตางจัดข้นึ กอ นเร่ิมเกม โดยการด พวกนีส้ ามารถหาซ้ือไดท งั้ สาํ รับหรอื จะซอ้ื เปน ซองแยกกไ็ ด ตัวอยาง: Magic: The Gathering, Android: Netrunner, Marvel Champions, Arkham Horror: The Card Game 6. Dexterity เปนบอรด เกมทต่ี อ งเลนรวมกับการใช การขยบั การเคลื่อนไหวรา งกายของผเู ลน รวมไปถงึ การเคลอื่ นยา ย สง่ิ ของทเ่ี ปนเปา หมายหลักของเกม ตว อยา ง: Cube Quest, Catacombs, Flip Ships, Flick 'em Up, crokinole, Beasts of Balance 8
7. Drafting Sushi Go! เปน บอรดเกมทีผ่ ูเลนทกุ จะตอ งเลอื กบางส่งิ จากชุดตัว Imperial Assault เลือกที่กําหนด โดยมกั จะใหเ ลือกเพียงไมก ีส่ ่ิงแลวเหลือใหผู Res Arcana เลนคนถัดไปเลือกจนหมด ซึง่ สง่ิ ทเ่ี ลอื กมานนั้ ก็จะมผี ลกบั เกม อยา งเชน การด ความสามารถ หรือ การดตัวละครตางๆ ตวั อยา ง: Wonders, Sushi Go!, Villager 8. Dungeon-crawler (เกมผจญภัยในดันเจย้ี น) เปนบอรดทีจ่ ะใหผ เู ลนไดสวมบทบาทเปน ตัวละคร แลวไป ผจญภยั ผา นดา นตางๆ บนกระดานที่ หรอื แผนท่ี และมกั จะตองแขงขนั กับผูเ ลน อืน่ ในการจบการดา นทาง หรอื สําเร็จภารกจิ ไดก อนก็จะเปนผูชนะไป ตว อยาง: Gloomhaven, Mansions of Madness, Star Wars: Imperial Assault, Mice and Mystics 9. Engine-builder เปน บอรด เกมทผี่ ูเ ลน จะตองสราง“ เครอ่ื งยนต” ซ่ึงเปนสง่ิ ท่ีใชท รพั ยากรเริ่มตน และ / หรอื การกระทาํ ของคุณ และเปลี่ยนใหเปนทรัพยากรมากข้ึน มกั จะกลายเปน รูปแบบ ของคะแนนและนบั คะแนนน้ันเพือ่ ใชวัดผลแพช นะ ตวั อยาง: Res Arcana, Century: Spice Road, Race for the Galaxy 9
Agricola 10. Eurogame (ยูโรเกม) Quacks of Quedlinburg มักถูกเรยี กวา\"ยโู ร\" ซึง่ เปนบอรด เกมที่เนนกลยุทธ Cube Quest ซ่ึงใหค วามสาํ คญั กับการสุมแบบจํากดั มากกวาธีม โดยปกติ จะแขงขันกันดวยปฏิสมั พนั ธร ะหวา งผเู ลน ผานการแขง ขนั แฝงมากกวา การเแขง ขนั กนั ตรงๆ โดยช่อื มาจากจากท่ีเกมส ไตรนห้ี ลายๆเกม ถกู พฒั นาโดยฝง ยุโรป ตัวอยาง: Agricola, Paladins of the West Kingdom 11. Push-your-luck เปนบอรดเกมทตี่ องพ่งึ โชคและการเส่ยี งดวงเปน หลัก โดยธีมของเกม เปาหมาย หรอื การเอาชนะน้ัน มีหลากหลาย รปู แบบข้ึนอยูกบั นักออกแบบ ตัวอยา ง: Quacks of Quedlinburg, Port Royal, Deep Sea Adventure 12. Roll-and-move เปน บอรด เกมที่จะตอ งทอยลูกเตาแลวเดนิ ไปตาม ชอ งบนกระดานโดนในแตละชองกจ็ ะมีเหตกุ ารณหรอื อปุ สรรคตางๆใหผ ูเ ลน พบโดยทต่ี อ งแขง กนั วา ใครถงึ เสน ชัย กอ นกช็ นะไป ตวั อยาง: เกมบรรไดงู, เกมเศรษฐี 10
13. Roll-and-write Yahtzee เปนบอรดเกมท่ีตองทอยลูกเตาและตดั สินใจวาจะใช Blood on the Clocktower ผลลพั ธอยา งไรโดยเขียนลงในใบบันทกึ คะแนนสว นตวั การ ตดั สนิ ใจแตละครัง้ มผี ลตอตัวคุณในชวงท่ีเหลือของเกมดังนัน้ แมในเกมที่ทกุ คนใชล กู เตา เดยี วกันตัวเลอื กท่แี ตกตางกนั เล็ก นอ ยในตอนเร่มิ ตนอาจทาํ ใหผ ลลพั ธสดุ ทา ยแตกตา งกันมาก ตัวอยา ง: Yahtzee, Railroad Ink, Ganz Schon Clever 14. Social deduction (เกมหักหลงั ) เปน บอรดเกมทอี่ ยา งนอ ยจะตอ งหนง่ึ ในผเู ลนนัน้ จะ เปน ผเู ลน ฝายตรงกนั ขา มแฝงตัวอยูแ ละจะตอ งไมถ กู จับได โดยที่ตัวเกมมักจะมเี ปา หมายใหทั้ง 2 ฝงทําฝายใดบรรลุผลก็ เปน ฝายทช่ี นะไป ตวั อยา ง: Blood on the Clocktower, One Night Ultimate Werewolf 15. Storytelling (เกมเลาเรื่อง) The King's Dilemma เปน บอรด เกมที่ เนนการพูดคุยและการเลาเร่ืองหรือ ถายทอดคาํ พดู หรือคาํ ใบต า งๆ ตามทเ่ี กมตองการจะสื่อใหผ ู เลนอ่ืนเขาใจและบรรลเุ ปาหมายของเกมไปได ตวั อยา ง: The King's Dilemma, Tales of the Arabian Nights 11
Charterstone 16. Worker-placement Warhammer 40,000 เปน บอรดเกมทผ่ี เู ลน จะตองสวมบทบาทและไดรบั หนา ที่มา และมักจะตอ งสรางปฏสิ มั พนั ธกับผเู ลนอ่นื เนื่องจากการกระทําของผูเ ลนหนง่ึ คนนั้นมกั จะตอ งมีเง่อื นไข ตางๆที่ไมส ามารถทําไดดวยตวั คนเดยี ว ตัวอยาง: Charterstone, Agricola, Caverna, Lords of Waterdeep 17. Wargame (เกมสงคราม) เปน บอรด เกมทผ่ี ูเลน จะควบคมุ กองทพั หรอื กอง ทหาร และใชใ นการตอสูกับผูเลนฝานตรงขามโดยท่ีมกั จะมี กระดานทีม่ ชี องตาราง พ้นื ท่ีรบ และมที รพั ยากรตา งๆโดย การจบเกมนน้ั มักจะเปนการโคน ลมฝา ยตรงขา มหรือทาํ เปา หมายใหลลุ วง ตัวอยา ง: Warhammer 40,000, Memoir '44, Risk, Axis & Allies 12
ป ร ะ วั ติ ศ า ส ต ร์ บ อ ร์ ด เ ก ม LET THE GAMES BEGIN 13
14
เ ริ ม ต้ น มีการคน พบหนิ แกะสลกั ขนาดเลก็ ทีม่ ีสสี นั ตางๆ จาํ นวน 49 กอนสนั นณิ ฐานวา เปนลูกเตา (DICE) ที่ สุสานบาเชอ โฮยคู (BAŞUR HÖYÜK) ทางตะวนั ออกเฉยี งใตข องประเทศตรุ กี และ ชิน้ สว นทคี่ ลายๆ กนั ในประเทศซเี รีย และ อรี กั โดย จากการคน พบ ทําใหสันนษิ ฐานวา บอรด เกมมมี าตง้ั แต 5000 B.C. และ ตนกาํ เนิดบอรดเกมเกิดในแถบ ดินแดนพระจันทรเส้ยี วอนั อดุ มสมบูรณ (FERTILE CRESCENT) 15
16
ต่ อ ม า คื อ SENET ถกู คนพบในสุสานกอนราชวงคท ีห่ นง่ึ ในสมัยอียิปโบราณ สันนษิ ฐานวาใชลูกเตาในการเดนิ ยงั เชื่อวา การเสี่ยงโชคของเกมยังสอดครอ งกบั ความเชอ่ื ของชาวอยิ ปิ ตสมัยนน้ั ในเรือ่ ง '' โชคชะตา'' สนั นิษฐานวา SENET ถูกนาํ ไปใชเ ปน เครื่องรางในการเดนิ ทางสูค วามตายเม่อื 1550-1077 B.C. สมยั จกั รวรรดิอยี ปิ ตใ หม ลั ก ษ ณ ะ เ ด่ น คือ กระดานเกมจะมีส่เี หลยี่ มทั้งหมด 30 ชอง แบง เปน 3 แถว แถวละ 10 ชอง มตี ัวละคร 2 ชุด (อยา งนอยชุดละ 5 ตวั ) จดุ มงุ หมายของเกมคอื การเดนิ ตัวหมากเพ่อื หลบเล่ียงอันตราย จากบางชอ งทีม่ สี ัญลกั ษณ สัญลกั ษณในแตล ะชอ งแสดงถงึ ความโชคดีหรือโชครา ย และสงผลตอการเดินของผเู ลน 17
GAME OF TWENTY SQUARES หรืออกี ชื่อคอื \"THE ROYAL GAME OF UR \" อายปุ ระมาณ 2600 B.C. ถูกพบในหลุมฝงศพของ ฟาโรหตุตันคาเมน (TUTANKHAMUN) กระดานเหลา นี้มาเปนกลอ งเล็ก ๆ สาํ หรบั เก็บลูกเตา และตวั หมาก หลายครง้ั พบกระดาน SENET อยอู ีกดา นของกลอ ง โดยคน พบกฏในการเลนทแ่ี กะสลักดวยอกั ษรล่มิ บนหิน แตบ างสว นคาดหายไป 18
\"Cuneiform Tablet with rules for The Game of Twenty Squares\" 19
กฏของ 'GAME OF TWENTY SQUARES' - มผี เู ลน 2 คน - เกมน้ีประกอบดว ยกระดาน,หมากฝา ยสขี าวและสีดําฝงละ 7 ตวั โดย หมากมลี กั ษณะมีจุดดา น หนึง่ อกี ดานเปนสีปา วๆและใชล ูกเตา 3 ลกู ทรงพิระมดิ ที่มีสีแตกตางกัน - ทอยลกู เตา 3 ลูกพรอมกันถา หากทอยลกู เตาแลว มี 1 ลกู มมี ุมสีชข้ี ้นึ จะไดแตม 1 แตม หากทอยลูกเตาแลวมี 2 ลูกมีมุมสีชี้ขึ้น จะไดแตม 2 แตม หากทอยลกู เตาแลวมี 3 ลูกมมี มุ สีชี้ขึ้น จะไดแตม 3 แตม หากทอยลูกเตา แลวไมม ีมมุ สชี ีข้ ้ึนเลย จะไดแ ตม 4 แตม - ทอยลูกเตา ได 1 คร้ังตอ 1 ตา - คนทจ่ี ะไดเดินคนแรกจะตดั สนิ จากการทอยลกู เตา ใครวาใครทอยได 1 แตม กอนคนนนั้ เร่มิ กอน - ตอนเรมิ่ กระดานตอ งวาง - คนเดินคนแรกตอ งเริม่ จากชอง A4 หรือ C4 เทาน้นั - หมากจะเขากระดานเมื่อใดก็ตามทผ่ี เู ลน ไดร บั คะแนนบนลูกเตาระหวา ง 1 ถึง 4 - หมากของคนแรกจะเดนิ บนกระดานตามเสน ทางท่แี สดงดวยลกู ศรสีน้ําเงิน 20
- หมากของคนท่สี องจะเดนิ บนกระดานตามเสนทางที่แสดงดว ยลกู ศรสเี ขยี ว - ผเู ลน ไมส ามารถขา มเทริ นได ตราบเมอ่ื ยงั สามารถเดนิ ได - ถา ผูเลน ไมสามารถเดนิ ได สามารถขามเทริ น - หมากที่พึ่งเขามาในกระดานจะตองหงายดา นสปี าว และเดนิ ตามทางเทานน้ั - หมากจะถูกนาํ ออกจากกระดานเมอ่ื ตกลงชอ งอนั ตรายท่มี ีหมากอกี ฝา ยอยกู อนหนาแลว - หมากทจี่ ะสามารถทําใหห มากอกี ฝา ยออกจากกระดานไดตอ งหงายดานเดียวกันเทา น้ัน - หมากทีต่ กลงไปที่ชอ งทม่ี หี มากของอีกฝา ยชอ นกนั อยจู ะไมถูกนําออกจากกระดาน ชอ งน้นั จะนบั เปน ชอ งปลอดภัย - หมากจะถกู พลิกจากดานวา งเปลา ไปดานจุดเมอ่ื ผา น B8 และไมพ ลิกกลบั - หากหมากของฝงเราตกลงไปในชอ งทม่ี หี มากอกี ฝา ยอยอู ยแู ลว : - หากเปน ชอ งปลอดภัยหรือชอ งรูปดวงตา (ดูคําอธิบายขา งลาง) จะสามารถอยูช องเดียวกนั ได - หากเปนชอ งประเภทอน่ื และ เราไมส ามารถทาํ ใหห มากของอีกฝายออกจากกระดานได หมากเราจะไมสามารถเดินไปชองนัน้ ได 21
- เครื่องหมายบนชอ งแตล ะชองมีผลตา งกนั : ชอ ง Rosette : 1.เมื่อตกลงชองนผ้ี ูจะไดเ ลน อีกเทิรน สามารถเดินหมากตวั ไหนก็ได หรือ นํา หมากตัวใหมเ ขา มาในกระดานก็ได 2.เมื่อตกลงชองน้ีแลวมีหมากอกี ฝา ยอยู อยแู ลวนําหมากอีกฝายออกและได เลน อีกเทริ น ชอง 4 Eyes : 1.เราสามารถซอนหมากฝายเดียวกนั ไดส งู สดุ 4 ชน้ิ และอีกฝา ยไมส ามารถ ตกลงชอ งนไ้ี ดเม่ือมหี มากซอนทับกันอยู 2.ชอ ง B7 เปน ชองพิเศษเมอื่ มใี ครตกลงไปในชองนนั้ เปนฝายแรกจะสามารถ ซอ นหมากไดสูงสุด 4 ช้นิ และเม่ืออีกฝา ยตกลงมาในชอ งจะไมส ามารถนํา หมากอีกฝายออกจากกระดานไดแตจะขามไปอกี ชอ งนึง่ แทน และเมอ่ื หมาก ออกจากชอ งน้หี มดจะไมม ใี ครสามารถครอบครองชองน้ไี ด ชอง 4 Sets of 5 Dots : 1.เปน ชอ งปลอดภยั หมากสามารถอยูร วมไดสงู สดุ 4 ชิน้ จะเปน ฝา ยไหนกไ็ ด 2.หมากที่ซอ นกนั จะออกจากชองน้ไี ดตามลาํ ดบั บนลงลา งเทานั้น ตราบใดท่ี มหี มากดา นบนอยูหมากดา นลางจะไมส ามารถออกจากชองน้ไี ด ชอง Set of 5 Dots : 1.เมื่อมีหมากผา นหรือตกลงชอ งจะพลกิ ดา นหมากจากดานเปลา ไปดา นมีจดุ ถา หมากเปน ดา นมีจดุ อยแู ลวไมต องพลกิ 22
ชอง 12 Dots : 1.เปน ชองปลอดภัยสําหรบั หมากท่ีเปน ดา นจุด สว นหมากทย่ี งั อยดู านเปลา สามารถถกู นาํ ออกจากกกระดานได 2.ชองนี้ สามารถมหี มากแค 1 ตัวเทานัน้ ชอ ง 5 Big Dots : - เปนชอ งธรรมดา - หมากจะเขาเสน ชยั ก็ตอเม่อื ไดเเตมท่ตี รงพอดี เชน หมากอยู B4 ตอ งทอยใหไ ด 4 แตม ,หมากอยู B2 ตองทอยใหไ ด 2 แตม ถงึ จะออกจากกระดานได - จะชนะก็ตอ เมือ่ หมากทั้ง 7 ตวั เขา เสนชยั จากการผาน B1 โดยตองเดินตามเสนทางที่กําหนด หมากท่ี ออกจากกระดานดวยวธิ ีอน่ื จะไมนับเปน การเขาเสนชัย 23
Nine Men’s Morris 24
NINE MEN’S MORRIS คนพบกระดานในวหิ าร KURNA ในประเทศอียปิ ต มีคาดการณวา อายปุ ระมาณ 1400BC เพราะ ยงั มคี วามขัดแยง ในเรื่องอายขุ องแผนปนู ของวัดท่ี เกมไดส ลกั ลงไป กระดานถกู แกะสลักบนหนิ ทั้งนร้ี ปู แบบของกระดานยงั แตกตางกนั ตามขนาดของ บอรด ต้ังแต 3 ชองถงึ 12 คาดการวา เปนตน แนวคดิ ของ TIC TAC TOE จากกระดาน THREE MEN'S MORRIS และ CHECKER จากกฎการเลน ของเกมที่คลายกนั มาก 25
Ludus Duodecim Scriptorium 26
LUDUS DUODECIM SCRIPTORIUM ช่อื มีความหมายวา “เกม 12 ชอง” คนพบเปนรอยจากรึก 12 ชอ งจาํ นวน 3 แถวและมีวงกลม 1 วงอยูตรงกลางสันนษิ ฐานวาถกู สรางขน้ึ ในป 200 B.C. หรอื ในยคุ โรมนั คาดเดาไดวาไดรบั ความนิยมอยางมาก จากจาํ นวนกระดานท่ีคนพบเปน จํานวนเยอะและหลารปู แบบ กระดานจํานวนมากมตี วั อกั ษรละตนิ เขยี นสําหรับแตละเซลลแ ทนที่จะเปนเพียงวงกลม จงึ เกดิ ทฤษฎที วี่ า ''การเขียนตัวอกั ษรลงไปเปน ขอ อางในการเรยี ก ''จารกึ '' แทนทจี่ ะเปนอปุ กรณการพนนั เพราะการพนันเปน สง่ิ ตองหามในโรมันหลงั จากน้ันไมน าน'' 27
28
BACKGAMMON เปน เกมกระดานสเี่ หลีย่ มทมี่ ีรปู สามเหล่ียมหนาจว่ั ยาว ทั้งหมด 24 รูปเรยี กวา พอยต (POINT) ซึง่ มสี ามเหล่ียม 12 รปู อยูในแตละดา นของกระดานถูกสรา งเม่อื 2000 ปกอน ปจ จุบัน ผูเลนแตล ะคนจะใชหมากตัวเดนิ 15 ตวั และใชล กู เตา 6 ดา นสาํ หรับเลน เปาหมายของเกมคือ การนาํ หมากของตน ออกจากกระดาน ใหหมดกอ นฝายตรงขาม BACKGAMMON แบบใหมต า งจากแบบเกาในเรอื่ งลูกเตา (แบบเดมิ ใช 3 ลูก แตสมยั ใหมใช 2 ลูก) ในเกมสมัยใหมห มากจะเขามาในกระดานไดดวยวธิ ีเดยี วกบั หมากท่ีอยใู นบาร (BAR) เปน ท่นี ยิ มในชวงกลางยุค 1960S สวนหนึง่ มากจาก ALEXIS OBOLENSKY ซ่ึงเปน ทรี่ ูจักในนาม “บดิ าของเกม BACKGAMMON สมัยใหม” 29
30
TAFL หรือ \" HNEFATAFL \" ถกู สรางเมือ่ 400 A.C. เปน กระดานลายตารางโดยมหี มากสองสี สาํ หรบั สองฝายเปนจํานวนเลขค่อี ัตราสว น ของตวั หมากอนั โดดเดนของเกมคอื 2:1 ของตัวหมาก ซ่งึ ฝา ยทม่ี ีนอยกวาจะ มตี วั หมากพระราชาวางอยูท่ีจุดเรมิ่ ตน ตรงกลาง กระดานปองปองพระราชาและหนีออกหรือ มมุ กระดาน สวนอีกฝายจะมจี ดุ มุงหมาย ในการจบั ตัวพระราชา สนั นษิ ฐานวา เปนการจาํ ลองความสาํ เรจ็ ของการจูโจมแบบชาวไวก้ิง แพรห ลายไปในทุกท่ที ช่ี าวไวกิ้งเดินทางไปรวมถึงไอซแ ลนด และสหราชอาณาจักร 31
32
ป ร ะ วั ติ ศ า ส ต ร์ ห ม า ก รุ ก บอรด์ เกมทีมคี วามนยิ มมากทีสดุ ในโลก 33
ห ม า ก รุ ก หนง่ึ ในบอรดเกมทเี่ กาแกข องโลก มีหลกั ฐานพบการมอี ยตู ั้ง ชว งป ค.ศ. 600 แตในปจจบุ ันยังไมสามารถสรุปไดวา มาจากไหน เม่ือไหร และใครเปนผูค ิดคน และในปจ จุบัน มนั ยังเปน บอรดเกมท่ีมี ความนิยมเปนนับดับ 1 ของโลก และมี ยอดขายเปนอนั ดบั 1 เชนกัน 34
ห ม า ก รุ ก คื อ อ ะ ไ ร ? หมากรกุ เปน บอรด เกมประเภทหน่งึ ท่ีผเู ลน ทัง้ สอง ฝา ยตอ งเดินตวั หมากของฝายตนเองบนกระดานทก่ี ําหนด โดยตวั หมากแตละตัวสามารถเลอื กเดนิ ไดใ นรปู แบบที่ แตกตา งกัน การเอาชนะกนั คอื \"รกุ ฆาต\" ตวั ขุนของฝา ย ตรงขา ม (ทาํ ใหต ัวขุนของอกี ฝา ยไมสามารถเดินตอไปได) เกมหมากรกุ ท่ัวโลกมหี ลายชนดิ โดยแตล ะชนดิ ใช กระดาน ตัวหมาก และกติกาทีแ่ ตกตางกัน เชน หมากรกุ ไทย หมากรุกสากล หมากรุกจนี หมากรกุ ญีป่ นุ หมากรกุ เกาหลี เปน ตน 35
ยุ ค โ บ ร า ณ อยางทีก่ ลา วไปขา งตนวา นกั ประวตั ศิ าสตรพบหลักฐานมากมายแตยงั ไมสามารถสรุป ที่มาทไี่ ปไดช ัดเจน แตท ฤษฎที ี่เปน ท่ยี อมรับกันที่สดุ คอื หมากรุกสมัยใหมนั้นมาจาก \"จตรุ งค\" (Chaturanga) ซึง่ เปนเกมสทาํ ศึกทีม่ ีลักษณะคลา ยกนั ในทางอินเดียตอนเหนือในชวง ค.ศ. 600 โดยหลักฐานทเี่ ปนลายลักษณอ กั ษรช้ินแรกเกย่ี วกับหมากรกุ ทมี่ ีการกลา วถงึ ในงาน คนควาตางๆนั้น อยใู น Harschacharita โดย Bana ซง่ึ เปน กวใี นราชสํานกั อนิ เดยี เขียนขึ้น เมื่อประมาณป ค.ศ. 625-640 และยังบันทกึ ทีเ่ ปนภาษาจนี ก็ไดก ลา วถึงสง่ิ ท่เี หมอื นจะเปน หมากรกุ ในชวงเวลาเดยี วกนั ผูเช่ยี วชาญหลายคนสนั นษิ ฐานวานา จะมคี นคิดคนเดียว จตุรงค (Chaturanga) 36
หมากรุก ยังววิ ัฒนาการและเพรหลายไปยังหลากหลายประเทศไมว า จะเปน เปอรเซีย ในชวงป ค.ศ.625 ในชือ่ \"Chatrang\" จนชว งค.ศ.700 เปอรเซยี ถูกเขายึดครองโดยชาวอาหรบั ทาํ ให \"Chatrang\" ถกู เปลย่ี นชือ่ เปน \"Shatranj\" ตอ มาในชว งป ค.ศ.800 จนี ไดพัฒนาจนเปน \"หมากรกุ จนี \" หรอื \"เซี่ยงฉ\"ี ท่มี เี อกลักษณเ ปนของตัวเองชวงป ค.ศ.1000 คน พบหลักวามี หมากรุก ในวัฒนธรรมอสิ ลามอกี ดวย สวนในชว งศตวรรษที่ 11 หมากรุกก็ไดแ พรไ ปยังญ่ปี ุน (โชงิ) และ เกาหลี (จังกี) นอกเหนือจากนี้ ยังมี หมากรุกมองโกเลยี (Shatar) หมากรกุ เอธโิ อเปย หมากรุกกมั พชู า และหมากรุกพมา (ซติ ตูยนิ ) อกี ดวย หมากรุกจนี 37
ห ม า ก รุ ก ใ น ยุ ค ก ล า ง ข อ ง ยุ โ ร ป หมากรกุ เขา มายงั ทวีปยโุ รปผานทางสามทาง ไดแ ก การบุกรกุ ของแขกมวั รไปยงั สเปนใน ชวง ศตวรรษท่ี 8 ตามดว ย การยึดเมอื งซซิ ิลโี ดยชนชาติอสิ ลาม และทางอาณาจกั รไบแซน ไทนใ นยโุ รปตะวนั ออก ชาวไบแซนไทนท ี่เปนคริสตไ ดนาํ หมากรุกเขา มายงั ยุโรปกลางและ ตะวนั ออก ชาวไวก้ิงนําหมากรกุ เขาไปยังแถบทะเลบอลติก ชุดหมากรุกทโี่ ดง ดังที่สดุ ถูกพบบน เกาะลวิ วิส ใน ค.ศ. 1831 ซึง่ ประกอบดว ยตวั หมากทที่ ําจากงาวอสรัสสรา งเมือ่ ราว 800-900 ปก อน 38
หมากรกุ ไดแพรไ ปทั่วยุโรป และราวป Chess King 1000 กเ็ ปน ทรี่ ูจกั กันโดยทัว่ ไปกฎและกติกาแตก Gioachino Greco ตา งกนั ไปตามภมู ิภาค มกี ฎสองกฎท่ีเปน ท่ี ยอมรับกันทุกวนั น้ี คือ การเขาปอม และ การกนิ ผา น เร่ิมรูจ ักกนั ในศตวรรษที่ 15 แตเ ปนท่ี ยอมรบั ในศตวรรษท่ี 18 แตก ารเปลย่ี นแปลงท่ี สําคัญทส่ี ุดเกิดขนึ้ ใน ค.ศ. 1475 FERS หรอื ที่ ปรึกษาของ King ซึ่งเปน เพศชาย ถูกเปลย่ี นเปน Queen และ AUFIN ถกู เปลยี่ นเปน Bishop การเปลย่ี นแปลงนท้ี ําใหเ กมเร็วขึน้ เนอ่ื งจาก Queen และ Bishop เคลื่อนท่ีไดคลองขน้ึ นอกจากน้ี Pawn Promotion (การเปลย่ี นเบย้ี เปนหมากตัวอนื่ เมื่อเดนิ ไปสุดกระดานอีกฝง ) ทาํ ใหเพมิ่ พลงั และความคลองตวั มากขน้ึ ไปอีก การที่ Queen มีพลังขนาดนที้ ําใหผูเลนที่เดินผิด ในชวงแรกๆอาจถงึ กบั แพได ดังนัน้ จงึ ควรศกึ ษา การเปดเกมสทด่ี ีกอนเกมสทีเ่ ปลีย่ นใหมแ พรจ าก ยโุ รปตอนใตไ ปทั่วทวปี หนงั สอื หมากรกุ เลม แรกๆ (เขยี นโดน Vincent Lucena, Damiano, และ Ruy Lopez) ตางกถ กู เขยี นขนึ้ ทแ่ี หลมไอ เบอเรียน เกมสพ ัฒนาข้ึนมากในชวงศตวรรษท่ี 16 เม่อื คนใหญค นโต (รวมถงึ ราชวงศบางคน) ในอิตาลีใหการสนบั สนุนทางการเงนิ เมื่อการเงิน ม่นั คง ผูเ ลน เกง ๆอยาง Gioachino Greco (1600-c.1634) คดิ คน openings และเขยี นสูตร ลับสําหรบั วธิ ีการโจมตีอยางมปี ระสทิ ธภิ าพและ การเปดเกมสทน่ี าสนใจแบบตางๆ 39
ห ม า ก รุ ก ใ น ยุ ค ใ ห ม่ ในชวงป ค.ศ. 1730 หมากรกุ เปนส่งิ ท่ี Philidor’s Analysis พบไดทั่วไปตามคาเฟตา งๆของทวีปยุโรป และ เร่มิ การตพี มิ พห นังสือมากรกุ ข้นึ \" Philidor’s Analysis (ค.ศ. 1749) \" เปนหน่ึงในหนงั สือหมากรุกทสี่ าํ คญั ในยุคน้นั แตแ นวคดิ ของเขาไมไ ดร ับการยอมรับจาก บรรดาคูแขงและถูกประณาม จงึ ไดม หี นังสือ หมากรุกตางๆเกดิ ขึน้ อกี เพ่อื อธิบายหลักการ การเลนตางๆของหมากรุก จนในศตววรษที่ 17 การมาถงึ ของส่ิงประดิษฐ อยา ง โทรเลข เคเบ้ิล โทรศพั ท และ อน่ื ๆ ทาํ ใหห มากรุกน้ันไมไดม ีการแขง กนั ในแคเ พียงใน เมอื งของตนเองอีกตอไป เรมิ่ การ จัดการแขง ขนั หมากรุกระหวา งเมืองมากข้ึน ซง่ึ นับเปนการยกระดับหมากรุกข้ึนไปอีกขน้ั โดย ศนู ยก ลางของหมากรุกในสมยั น้นั อยทู ี่ \"Café de la Régence\" ในกรงุ ปารสี ซ่งึ เปน ท่พี บปะ ของผเู ลนหมากรกุ ระดบั สูง ในสมัยนน้ั และทีน่ ัน้ ยงั เปนท่ที ี่ Louis-Charles Mahé de La Bourdonnais (1795-1840) และ Alexander McDonnell (1798-1835) สองผเู ลนชน้ั นํา จากอังกฤษและฝร่งั เศสมาปะทะฝม ือกนั ใน คศ.1834 อกี ทงั้ นี้ยังเปน คร้ังแรกทีม่ ีขา วหมากรุก ปรากฏขึ้นบนหนาหนงั สอื พิมพ และ มบี ทวิเคราะหม ากมาย Café de la Régence 40
ในชวงป ค.ศ 1850 หนงั สือพมิ พเร่มิ มคี อลมั นหมากรกุ และมีวารสารหมากรกุ เกดิ ขึน้ มากมาย ในดานทฤษฏี การเปด เกมไดพฒั นาไปอยา งมาก และมีการจัดการแขงกนั ระหวา ง ประเทศบอยมากข้ึน เกดิ สไตลก ารเปดหมากตางๆ และมีศูนยกลางของหมากรกุ อยทู ี่ลอนดอน เกิดแชมปหมากรุกโลกอยางเปนทางการคนแรก คอื \"Wilhelm Steinitz\" ในปค .ศ. 1886 ถงึ 1894 Wilhelm Steinitz ในป ค.ศ. 1895 Garry Kasparov ไดเ ปน แชมปโลกในวัยเพยี ง 22 ป เขามีสไตลก าร เลนเนน บุกทเี่ ต็มไปดว ยพลังและความสรางสรรค และเปน ผูนําหมากรุกยคุ ใหม โดยสไตลของ เขา ทมี่ คี วามเหนือชัน้ สรางมาตรฐานในกับวงการหมากรกุ และการแขง ขนั หมากรุกระดับสูง โดยจะมี การวิเคราะหทล่ี กึ ซึง้ ขึ้น การเตรียมการ การเปดหมาก ความเขาใจในกลยทุ ธอ ยา ง ลกึ ล้าํ และจติ ใจทแ่ี ข็งแกรง จนกลายเปน สงิ่ ทขี่ าดไมไ ดใ นหมากรุกยุคปจจุบัน Garry Kasparov ในป 1895 และ 2021 41
ห ม า ก รุ ก ในไทย หมากรกุ ไทย เปนเกมกระดานท่ี พัฒนามาจากหมากรุกของอินเดยี ทช่ี ือ่ เกม วา \"จตรุ งค\" ลกั ษณะการเลนเกมใกลเ คียง กบั หมากรกุ สากล นอกจากนใี้ นประเทศ กมั พูชาก็มหี มากรกุ ซง่ึ มีลักษณะใกลเคยี ง กับของไทยและเปน ท่ีนิยมเลนกันอยา งแพร หลายในประเทศกัมพชู าเอง 42
Search
