“ถา้ สวรรค์จะให้เวลาอีกสบิ ปเี ทา่ น้ัน...หรือเพียงอกี หา้ ปี ผมกไ็ ด้กลายเป็นจติ รกรทแี่ ท้จรงิ ” คะซชึ กิ ะ โฮคไุ ซ
HOKUSAI 1760 - 1849Japanrse Ukiyo - e Woodblock print
ค�ำ น�ำ เม่อื พดู ถึงศิลปินทโี่ ดง่ ดังในดา้ นการทำ�งานภาพพมิ พแ์ กะไม้ในสมยั เอโดะแล้วนนั้ ศิลปนิ ท่ีชอื่ คะซชึ กิ ะ โฮะคไุ ซ ศลิ ปินผยู้ ่ิงใหญข่ องประเทศญ่ีปนุ่ และของโลก ถือเปน็ บุคคลสำ�คัญอกีคนหนึ่งที่ไดส้ รา้ งผลงานไวม้ ากมาย ผสู้ รา้ งผลงานชดุ ภาพพิมพ์ภเู ขาฟจู อิ ันเลอื่ งช่อื และโด่งดงั ไปท่วัโลก ทำ�งานต้งั แตอ่ ายุ 19 จนถงึ อายุ 89 ปี เป็นผทู้ ่อี ทุ ศิ ตนใหแ้ ก่ศลิ ปะอย่างแทจ้ ริง หนงั สือเลม่ น้ีจงึ มีเนอ้ื หาเกีย่ วกับโฮะคุไซ โดยผ้จู ัดไดร้ วบรวมเนอ้ื หาแบง่ เปน็ ยุคความการเปล่ียนชือ่ ของโฮะคุไซ พร้อมทัง้ ใหข้ ้อมูลเกีย่ วกบั อัตชวี ประวตั ิของศิลปิน รวมไปถงึ ผลงานอันสรา้ งชอื่ เสียงให้แก่ศิลปินดว้ ย โดยหวงั วา่ จะเปน็ ประโยชนแ์ กผ่ ู้ที่สนใจและต้องการคน้ ควา้ หาความรู้ในตัวศิลปนิ คนสำ�คญั ของญ่ีปนุ่ คะซชึ กิ ะ โฮะคไุ ซ สภุ ิตา สมพงษ์ พฤศจิกายน 2559
สารบัญ อัตชีวประวตั ขิ องศลิ ปิน 1-2 ยุคซนุ โร 3-6 7-12 ยุคโซริ 13-20 ยคุ โฮะคุไซ 21-26 ยคุ ไตโตะ 27-44 ยุคออิ ทิ ซึ 45-50 ยุคกะเคียว โรจิน มนั จิ 51-52 อิทธิพลทางดา้ นศิลปะ ของโฮะคุไซ 53-54 บรรณานุกรม
1 1
2 อตั ชวี ประวตั ิของศลิ ปิน ฺBiography of Artistเกิดเมือ่ วันท ี่ : 23 กนั ยายน ค.ศ.1760เสียชีวติ วันท ่ี : 10 พฤษภาคม ค.ศ. 1849ชือ่ เมอื่ แรกเกดิ : โทะคิทะโระ (Tokitaro)ชื่อทเี่ ปน็ ทรี่ จู้ กั : โฮะคุไซ หรือ คะซชึ ิกะ โฮคุไซ Hokusai : Katsushika Hokusaiสาขา : จติ รกรรม และ ภาพอกุ ิโยะประเภทงาน : ภาพพิมพแ์ กะไม้ยคุ : สมัยเอโดะงานส�ำ คัญ : คล่นื ยักษ์นอกฝั่งคะนะงะวะ”อิทธิพลจาก : Katsukawa Shunsho, Kano Masanobu โฮะคุไซ เรียกไดว้ ่าเป็นคนเอโดะขนานแท้ เปน็ จติ รกรภาพอุกโิ ยะและภาพพิมพแ์ กะไมช้ าวญป่ี ่นุ ของสมยั เอโดะเมอ่ื ครสิ ตศ์ ตวรรษที่ 18 และ 19 และเป็นผู้มีความเช่ียวชาญทางการเขียนจติ รกรรมจีน งานทมี่ ีช่อื เสียงของโฮะกุไซท่เี ปน็ ทร่ี ู้จกั กนั ดีคือภาพพิมพ์แกะไมช้ ุด “ทัศนียภาพ 36 มุมของภูเขาฟจู ”ิ ทีร่ วมภาพ “คล่ืนยกั ษ์นอกฝงั่คะนะงะวะ” ซึ่งเปน็ ภาพสญั ลักษณะอันเปน็ ที่รจู้ กั กนั ดีไปทว่ั โลกทเี่ ขียนใน ครสิ ต์ทศวรรษ 1820 เชือ่ กันวา่ บิดาชื่อ Nakajima Ise เปน็ ชา่ งทำ�กระจกส�ำ หรบั โชกุน แต่บิดาไม่โไ ฮดะ้ทกำ�ุไใซหเโ้รฮมิ่ ะเกรยีไุ ซนเกปา็นรทเขายียนาทภาซพงึ่ เทมำ�่ือใมหีอส้ านั ยนุไดิษ้หฐากนขววา่บแอมาข่ จอจงะโฮเระียกนไุ ซจอากาจบจิดะาเปท็นี่ทภำ�งรารนยากนารอ้ ยกระจก รวมท้งั การเขยี นภาพรอบกระจกด้วย1 Hokusai at 83 years old
3 ยคุ ซนุ โร Shunro period ค.ศ. 1779-1794 2
4 โฮคุไซเกดิ เมอื่ วันที่ 23 กันยายน ค.ศ. 1760 หรอื ท่เี รยี กในแบบญ่ปี ุ่นว่าสมัยโฮเระคิ (ค.ศ.1751 - 1764) ในบริเวณท่ีปัจจุบันคอื อำ�เภอสุมดิ ะ ทางทิศตะวันออกส่วนทีใ่ กล้กบั ใจกลางเอโดะ (เปลยี่ นเปน็ โตเกยี วเม่ือ ค.ศ.1868) เรียกได้ว่าเปน็ คนเอโดะขนานแท้ ในช่วงที่โฮะคไุ ซถอื ก�ำ เนดิ ขึน้ มาน้นั รัฐบาลทท่ี �ำ หน้าท่ีปกครองประเทศและมีอ�ำ นาจท่ีแท้จริงบริหารโดยระบบโชกุน มอี �ำ นาจอยทู่ เ่ี มอื งเอโดะ บรรยาการของเอโดะในยคุ นน้ี ้ันแตกต่างอย่างสิน้ เชงิ จากความเคร่งขรึมของเมอื งหลวงเกยี วโต เพราะโชกุนเลือกใหห้ มู่บ้านประมงเล็กๆเป็นศูนย์กลางของการปกครอง ประชากรส่วนใหญ่เปน็ ชนชั้นซามไู ร เกิดวฒั นธรรมคนเมืองในแง่ของหนงั สอื พมิ พ์และการพมิ พ์ การแสดงต่างๆ เช่น คะบุกิและย่านการบนั เทิง ท�ำ ใหเ้ กดิ เป็นพลังสรา้ งสรรค์ของบรรดาศิลปนิ กวี ที่ไดร้ ับการสนบั สนนุ จากสำ�นกั พิมพ์ในยคุ นัน้ เม่อื อายุ 19 ปี โฮะคไุ ซได้เข้าเป็นลูกศษิ ยข์ องคทั ซึคะวะ ชุนโช (katsukawa Shunsho) ศลิ ปนิ ผู้มีช่อื เสยี งดา้ นภาพวาดและภาพพมิ พ์ไม้ ช่างผลิตผลงานภาพเหมอื นของนักแสดงคะบกุ ิ จากนน้ั ไมน่ านโฮะคุไซกผ็ ลติ ผลงานของตนเองในชือ่ คัทซคึ ะวะ ซุนโร ตอ่ มาโฮะกุไซก็เปลีย่ นหัวข้องานเขยี นจากการวาดภาพของสตรีภายในราชสำ�นกั และนกั แสดงทม่ี ักจะเป็นหวั เรือ่ งของการวาดภาพอกุ โิ ยะ ไปวาดภาพภูมิทัศน์และภาพชวี ิตประจำ�วนั ของชาวญป่ี ุ่นจากชนระดับต่างๆการเปล่ียนแปลงหวั ขอ้ เป็นการสรา้ งแนวเขียนภาพอกุ โิ ยะแบบใหมแ่ ละแนวการเขยี นใหมข่ องโฮะกุไซเอง 2 Sharaku Actor Ichikawa Komazo 33 Hokusai Sakata Hangoro III as a Traveling Priest
54 งานทถ่ี อื ว่ามีความสำ�คญั มากในชีวิตคอื ภาพพิมพ์ไมช้ ่อื วา่ “สามมิต”ิ ที่เรยี กในญี่ปุ่นว่า อคุ ิเอะ (uki-e) ภาพนี้ แสดงทัศนยี ภาพของแม่น้ำ�สมุ ดิ ะบรเิ วณเรียวโงะคโุ นเอโดะ โดยแสดงให้เหน็ ถงึ ความสมารถของโฮะคุไซ ในการสร้างภาพดว้ ยหลักทัศนยี วทิ ยาแบบตะวนั ตก (perspective) ในภาพจะมีชาวเอโดะอยูบ่ รเิ วณสะพานจำ�นวนมากเพอ่ื ชมการจดุ ดอกไมไ้ ฟท่ีเหน็ เป็น ระยะใกล-้ ไกล เห็นเป็นมุมมองกวา้ งของบริเวณเชงิ สะพานไปจนสดุ ขอบอกี ฝาก ในช่วงหลัง ค.ศ.1830 ภาพนไี้ ด้มกี ารท�ำ บลอ็ กลายเส้นและพิมพ์ขึน้ ใหมจ่ ากการลงสนี ำ�้ เงินเขม้ บรเิ วณแม่น�ำ้ (ภาพท5ี่ ) 4 Fireworks at Ryôgoku Bridge 5 Fireworks at Ryôgoku Bridge at edo
6 5 โฮะกุไซมนี ามทเ่ี ป็นทีร่ ู้จกั กนั อย่างน้อยก็ 30 ชอื่ ในระหว่างที่ยงั มีชีวิตอยู่ แมว้ า่ การใชช้ ่ือหลายชอ่ื จะเปน็ เร่ืองปกติท่ี ทำ�กันโดยจติ รกรญี่ปุ่นในยคุ น้ัน และจ�ำ นวน ช่อื ของโฮะกุไซกย็ งั ถือว่ามีมากกวา่ ผอู้ ืน่ มาก ช่อื ท่เี ปลย่ี นบอ่ ยมักจะพ้องกับการเปล่ยี น ลักษณะการเขยี น ทีม่ ีประโยชนใ์ นการแบง่ สมัยงานของโฮะกุไซ นักประวตั ศิ าสตร์ ศลิ ปะจงึ แบง่ ใหญๆ่ ออกเปน็ 6 ช่อื โดยเห็น ว่าเหมาะสมสอดคล้องกับพัฒนาการของ ภาพ ทแ่ี บง่ ได้เป็น 6 ยุค ภาพ Fireworks Over the Ryôgoku Bridge
7 ยคุ โซริ (Sori period) ค.ศ.1795-1798 6
8 7 หลงั จากท�ำ งานในสำ�นักเดมิ ประมาณ 15 ปี โฮะคไุ ซในวัย 35 ออกจากสำ�นักพมิ พ์คัทซคึ ะวะ เร่ิมทำ�งานตามแนวของตัวเอง หนึ่งในงานท่นี ่าสนใจคือ ภาพประกอบ เคียวคะ(kyoka)เคียวคะเป็นขอ้ ความสั้นๆทม่ี คี วามแหลมคมและอารมณข์ นั ในการแสดงออกของภาษาโดยมีท้งั หมด 31 พยางค์ งานวาดภาพประกอบและทำ�เปน็ ภาพพิมพเ์ หลา่ น้ี ส่วนใหญ่เปน็ การวา่ จ้างเปน็ การส่วนตัวจาก กวี หรือผู้ทร่ี กั เคียวคะ จะว่าจ้างให้นักวาด วาดภาพประกอบตามค�ำ เขียนของตวั เอง หรอื ท่ีเรยี กวา่ สุริโมโน (surimono) มกั ใชก้ ระดาษและสีทีด่ ี การพมิ พท์ ีป่ ระณีตก้าวหน้าที่สดุ6 Self-Portrait as a Fisherman7 The Mist of Sandara (Sandara kasumi)
9 8 ภาพหญิงสาวทีพ่ มิ พข์ ึน้ ในชว่ งปีใหมข่ อง ค.ศ.1796 เป็นหน่ึงในผลงานท่ีดที ีส่ ดุ ในแงข่ องการจัดองค์ประกอบของตวั อักษรเคยี วคะ ซ่ึงถกู จดั วางให้สมั พันธก์ บั ภาพหญงิ สาวท่ีก�ำ ลังคุกเขาตงั้ ใจประดิษฐ์ท่ผี ูกมวยผมของตวั เอง ภาพน้มี กี ารบอกถึงเดือนในสมัยนน้ั เปน็ “ปฎิทินภาพ”หรือเรียกว่า เอะโกะโยะมิ (e-goyomi) ท�ำ ให้เปน็ ประโยชน์ในกาตรวจสอบรายละเอยี ดเรื่องของเดือนและวันด้วย
10 ภาพบางภาพทผี่ ้วู ่าจ้างให้นำ�มารวมเล่มเข้าดว้ ยกันนั้น เรยี กวา่ เคยี วคะเอะฮอง(kyoka ehon) เชน่ เคยี วคะเอะฮองท่ชี ือ่ Azuma asobi ตีพมิ พใ์ นปี ค.ศ.1799 เป็นการรวบรวมเคยี วคะทไี่ ดร้ บั คัดเลือกจากผูช้ นื่ ชอบทั้งประเทศเกือบ 500 คน เปน็ เคียวคะท่ีได้รับความนิยมอยา่ งสงู มากทีเดยี ว แตเ่ ม่ือเคียวคะเอะฮองไดเ้ ผยแพร่ออกไปแล้วนน้ั ภาพวิวเมอื งอันโดะจากมุมๆต่างๆของโฮะคไุ ซ ได้รับความนยิ มมากกว่า จน 3 ปตี อ่ มา ได้มีการตัดเคยี วคะออกแลว้ ตพี ิมพเ์ ฉพาะภาพอย่างเดยี วและเพ่ิมเติมสีสนั ใหก้ ลายเป็น นิชิคเิ อะ (nishiki-e) หรอืภาพหลากสขี น้ึ 9 10 11
118 Girl tied hair weave9 Crossing a Bridge, from the album Men’s Stamping Dance (Otoko tôka)10 Amusements of Edo
12 1211 Girls serving sweet sake tokintoki12 Jukken Ten, Hina Ichi ( Doll sale at the Jukken shop)
13 ยคุ โฮะคไุ ซHokusai period ค.ศ.1798-180913
14 ในช่วงอายุ 30 ปลายๆ โฮะคุไซเริ่มมลี ูกศิษยเ์ ปน็ ของตวั เอง ช่วงกลาง ค.ศ.1798 โฮะคไุ ซได้มอบชือ่ โซริ ให้แกล่ กู ศิษย์ แลว้ เปล่ียนชอื่ เป็น โฮะคไุ ซ โทะคมิ ะสะ นบั ตัง้ แตช่ ่วงอายนุ จี้ นถึงช่วงปลายของชีวติ อายุ 89 ปี โฮะคุไซจะสร้างสรรคผ์ ลงานช้ันเลิศในช่วงเกอื บ 50 ปแี ละหลงั จากน้ันอีกมากมาย หนง่ึ ในภาพทเ่ี ด่นในแง่ของการพมิ พค์ อื ภาพหญงิ สาวก�ำ ลงั ส่องกลอ้ ง ขณะท่อี กี สาวกางรม่บังแดด รปู นีแ้ สดงความสามารถในการวาดภาพแบบ “หัวโต” คอื เนน้ ชว่ งใบหน้าและการแสดงออกทางอารมณ์ การใชส้ เี งินในฉากหลงั เสริมให้ใบหนา้ ของหญงิ สาวท้ังสองดเู ดน่ ขึ้น 14 โฮะคุไซหันมาวาดภาพประกอบขนาดยาว เรียกว่า โยมฮิ อง (yomihon) หรือ นวนิยายความหมายในสมยั น้นั คือ กำ�ลังเป็นแฟชั่นใหม่ เปน็ เพราะ ชาวเอโดะเป็นคนเมอื งทท่ี นั สมยั (แบบคนปัจจบุ นั ) ในสมัยน้ันมีจำ�นวนผชู้ ายมากกวา่ ผหู้ ญิงประมาณ 8 ตอ่ 2 (อพยพจากชนบทมาทำ�งานกอ่ สรา้ ง) จึงเกดิ ย่านบันเทงิ หรือย่านโลกีย์ข้นึ อย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ 13 Furyu nakute nanakuse Tomegane (Seven Bad Habits Telescope) 14 Chinsetsu Yumiharizuki of Yomihon
1516
16 15 Dock at Koume, the Moon of Ôkawabashi, Views of Both Banks of the Sumida River 16 ”Panoramic Views along the Banks of the Sumida River 15 ภาพชดุ “ วิวริมฝ่ังแม่น้�ำ สุมดิ ะ” (A view along the Bank of yhe Sumida River)ภาพชดุ ของโฮะคไุ ซท่ถี ูกรวมอยใู่ น เคยี วคะเอะฮองนน้ั นับเปน็ ภาพชน้ั เลิศ โดยแสดงถึงภาพชายฝ่ังแม่น�ำ้ สุมิดะในช่วงปีใหมบ่ ริเวณอา่ วเอโดะไปยังย่านบนั เทงิ โยชิวะระ แตล่ ะภาพนัน้ เปล่ยี นทงั้ ววิ และฤดกู าลราวกับเป็นภาพมว้ น (hand scroll)17 Views of Both Banks of the Sumida River
17 ในช่วงยุคนี้ โฮะคไุ ซเริ่มท�ำ งานชุด “53 สถานีบนเสน้ ทางโทไคโด” (The Fifty-threestations on the Tokaido Hignway) โทไคโด เป็นเสน้ ทางสัญจรหลักภายในญป่ี ุ่น เปน็ เส้นทางทีไ่ ดร้ บั ความนยิ มมากที่สดุ ในสมยั นั้น ตลอดเส้นทางจะมที ่พี ักม้า ที่พักแรม อาหารและสถานทท่ี อ่ งเที่ยว เส้นทางนีจ้ งึ มกั เป็นหัวข้อในงานของวรรณกรรมและงานศลิ ปะจ�ำ นวนมาก ภาพในแนวนจี้ ะได้รับความนยิ มควบคู่ไปกับแนวอื่นๆ เช่น ภาพผู้หญงิ สวย ภาพย่านบันเทิง เปน็ ตน้ 18
18 21 19 22 2018 - 22 Tokaido road series
19 23 เพ่ือท�ำ การฉลองการเปล่ียนชือ่ โฮะคไุ ซออกแบบและวาดสุรโิ มโนชิ้นหนง่ึ เป็นภาพเต่าสามตัวแล้วน�ำ ไปแจกจ่ายใหแ้ กค่ นรู้จัก อาจเปน็ เพราะ เต่า เปน็ ตวั บางชีถ้ ึงทศิ เหนอื ในแบบญ่ปี ุ่นการเลอื กชอ่ื “โฮะคุไซ”ซ่ึง “โฮะคุ” หมายถึงทศิ เหนอื ชีวติ ของโฮะคุไซชว่ งนี้จะท�ำ ตราประทับทีใ่ ห้ความหมายว่า “งานสร้างสรรค์โดยครูชา่ ง” แสดงให้เหน็ ว่าเขามนั่ ใจในพลังสรา้ งสรรค์ของตวั เอง จนกระทง่ั ท�ำ ใหย้ คุ ต่อมาเขาท�ำ งานสมุดรวมสเกตซ์ทใี่ นความหมาย
20 ประเทศญีป่ นุ่ ท่ีอดุ มไปดว้ ยทะเลและคลืน่ เนื่องจากมไี ตฝ้ ุ่นปลี ะหลายสบิ ลูกเรอ่ื งของชาวประมงจึงเปน็ เรอื่ งท่ีศลิ ปนิ สนใจ และโฮะคไุ ซไดส้ ร้างหวั ขอ้ นี้ไวจ้ ำ�นวนมากเทคนคิ การแสดงออกกม็ ีหลากหลาย แนวทางการทดลอง ในภาพท่ี 24 เปน็ คลื่นจะมีลกั ษณะเปน็ มวลสีน้ำ�เงนิ กบั เงาเข้มโดยมยี อดแตกฟองสีขาว ชาวประมงกำ�ลังพยายาม“โตค้ ล่ืน” พยายามเอาตัวรอด การแสดงออกถงึ ชีวติ กบั คลืน่ ในภาพนี้จะกลายมาเป็นภาพพมิ พ์ทท่ี �ำ ใหค้ นรู้จักโฮะคไุ ซมากที่สุด คือภาพ คลืน่ ใหญ่นอกคะนะงะวะ 2423 Hokusai Turtles24 Fast Cargo Boat Battling The Wave
2125
22 ยคุ ไตโตะ Taito period ค.ศ.1810-1819
23 2627 25 Hokusai manga album 26 Hokusai manga skect book
24 28 พออายุได้ 51 ปี โฮะคุไซก็เลิกใช้ชอ่ื เดิมและเปลี่ยนมาเป็น ไตโตะ รวมถงึ ผลติ งานที่มีลายเซน็ วา่ คทั ซึชคิ ะ โฮะคุไซ ไตโตะ อันเป็นชอื่ ทีเ่ รารจู้ ักกนั ในปจั จุบนั โฮะคุไซผลติ งานที่เปน็สมดุ รวมภาพสเกตซจ์ ำ�นวนมาก เรียกวา่ เอะเทะฮอง (etehon) หรือค่มู ือวาดภาพ อาจเปน็เพราะโฮะคไุ ซในช่วงอายุตน้ 50 ไปถึง 60 มลี กู ศิษยม์ ากมาย ว่ากันวา่ ถึง 200 คนและยงั มีลูกศษิ ยข์ องลูกศษิ ยอ์ กี ด้วย งานชดุ ทเี่ รยี กว่า ”โฮะคไุ ซมงั งะ” ทเี่ ริ่มต้นในชว่ ง ค.ศ.1814 และจะคอ่ ยพมิ พ์จนครบ15 เลม่ ในชว่ งปลายของชีวติ งานชุดน้ีไดร้ ับความนิยมอยา่ งกวา้ งขวา้ ง ในชว่ งน้นี ้นั เป็นชว่ งท่ีโฮะคุไซมคี วามม่ันใจในสไตลก์ ารวาดภาพของตนเอง บรรดาคู่มือกเ็ ป็นสว่ นหน่ึงในการเผยแพร่ขอ้ มูลความคิดของตัวเอง27 Hokusai manga sketc book28 Hokusai manga sketc book
25 29 ภาพลกู เปด็ แมนดารนิ จาก“อัลบัมภาพสเกตซ์จากชวี ติ โดยโฮะคไุ ซ”(An Album of Sketches from Life by Hokusai) ที่นา่ จะตพี ิมพ์ใน ค.ศ.1813
26 31 ภาพสเกตซ์เหล่านม้ี หี ัวขอ้ ท่ีแตกต่างหลากหลายต้งั แตค่ นในอิรยิ าบถต่างๆและสิ่งกอ่ สร้าง สัตว์ ต้นไม้ ดอกไม้ ภาพเหล่าน้จี ะถูกวาดขึ้นทลี ะรปู แลว้ นำ�มารวมกนั แกะบล็อกเพื่อตีพิมพ์ สว่ นใหญเ่ ปน็ ภาพข่าวด�ำ หรอื ภาพสอี ่นื อกี เลก็ นอ้ ย โฮะคุไซทำ�งานรวมเลม่ มังงะไวถ้ งึ 15 เล่ม รวมท้ังสน้ิ 958 หนา้ และภาพสเกตซเ์ กือบ 4,000 ภาพ จดุ มุง่ หมายในการสเกตซ์เพ่ือ เปน็ แบบอยา่ งให้แก่ลกู ศิษย์ หรือเป็นแบบอยา่ งในการท�ำ งานของตวั เอง เน่ืองจากโฮะคไุ ซเป็นช่างชอ่ื เสยี งในเอโดะตัง้ แตย่ งั หน่มุ งานรวมเลม่ มังงะของโฮะคุไซจึงโดดเด่นเปน็ พิเศษในหลายแง่ แต่ท่ีเห็นตรงกันคอื การวาดท่าทางการเคลื่อนไหวของคนท่ดี ุจมี ชวี ิต30 30 Hokusai manga 31 Hokusai manga
27
28ยุคออิ ทิ ซึ Iitsu period ค.ศ.1820-1833 32
29 33 โฮะคไุ ซเปลีย่ นชื่ออกี คร้งั เป็น ออิ ทิ ซึ ในยคุ แหง่ การท�ำ ภาพพิมพน์ ิชคิ ิเอะหรอื ภาพพิมพ์หลากสีทที่ ำ�ให้เขากลายเปน็ บุคคลเจ้าของผลงานท่โี ดง่ ดังไปทว่ั โลกนนั้ ก็คือผลงานชุด”36 ววิ ของภเู ขาไฟฟจู ”ิ การวาดภาพการเปลยี่ นแปลงของภเู ขาแตล่ ะช่วงเวลาทำ�ใหง้ านดมู ีค วามลึกซึ้งมากข้ึน ยคุ ออิ ิทซึ เรยี กไดว้ า่ เป็นยคุ ท่ีโฮะคไุ ซท�ำ งานมากท่ีสุดในช่วงหนึ่งของชีวติ แม้วา่ จะมีเร่อื งราวภรรยาของโฮะคุไซท่เี สียชีวติ ในปี ค.ศ.1827 หรอื การหยา่ รา้ งของลกู สาวและมีหลักฐานถึงการประสบปญั หาทางการเงินเม่อื ตน้ ปี ค.ศ.1830 เขาไดเ้ ขยี นไวว้ ่า “ปใี หมม่ าพานพบกับฉันโดยปราศจากเงนิ สด ปราศจากเครอ่ื งนุ่งหม่ และแทบไมม่ ีอะไรรับปะทาน”
30 34 35 นอกจากการวาดภาพภูเขาไฟฟูจแิ ล้ว งานภาพพมิ พ์หลากสีนิชคิ ิเอะ ยังมีภาพนักรบภาพเหนอื ธรรมชาตเิ ชน่ ผี นก ดอกไม้ เป็นการวาดภาพท่ีครอบคลุมในหลากหลายหวั ขอ้ 36 32 The Ghost Kohada Koheiji 33 The Laughing Demoness (Warai Hannya) 34 Oiwa (oiwa-san) ‘One Hundred Ghost Tales’series 35 The Ghost Story of Okiku Sara-yashiki 36 two Koi fish
31 37 ภาพน้ำ�ตก “คริ ิฟรุ ิ” ในจังหวดั ชโิ มะทซึเคะ เป็นการทำ�ภาพพมิ พไ์ ม้ทีม่ ชี อ่ื เสียงเปน็อยา่ งมากจากการใชส้ ีนำ�้ เงนิ เข้มเหลือบฟ้าและขาวด้านบนเพอ่ื เป็นแสงสะท้อนของน้ำ�ตก มีจุดสฟี ้าอ่อนและฟา้ เขม้ เป็นนำ้�ทีก่ ระเซน็ ออกมา การลงสตี ้นไม้จากเขยี วออ่ นไปจนเข้มพรอ้ มกับสีเหลอื งอมสม้ ผลลพั ธ์ท่ไี ด้คือภาพนัน้ ไม่ได้พยายามแสดงความเหมอื นจรงิ ธรรมชาติแตเ่ ปน็ บรรยาการของน�้ำ ตกในลกั ษณะของกราฟิก
32 ดังทกี่ ล่าวไปแล้วว่า ใช่วงนนี้ ้นัเปน็ ชว่ งทีโ่ ฮะคไุ ซท�ำ งานภาพสนี ิชคิ ิเอะมากท่ีสดุ ยังมีตวั อย่างงานอีกมากมายทีม่ ีความเป็นเลศิ ในการวาดภาพลายเสน้ การวาดบรรยากาศ อารมณ์ของภาพ เชน่ ภาพชดุ“กระจกสอ่ งบทกวจี ีนและญีป่ ุ่น”เป็นภาพพิมพใ์ นรูปทรงสงู ทางต้ัง แสดงบรรยากาศอนั หนาวเย็นของฤดหู นาวกลางหมิ ะ 38 37 hokusai waterfall 38 Mirror Chinese and Japanese poetry
33 3940
34 41 ภาพชุด “ดอกไม้ส�ำ คญั ” พมิ พ์ในช่วงท้ายของยุคน้ี (1833-34)วฒั นธรรมญ่ีปุ่นนัน้ มคี วามสนใจในเร่ืองของธรรมชาติ และดอกไมภ้ าพชุดน้จี งึ ดีรบัความนิยมไดไ้ ม่ยาก ภาพพมิ พข์ องโฮะคุไซในหวั ข้อนเ้ี ปน็ การวาดเฉพาะของดอกไม้แตล่ ะสกุล ไมไ่ ดน้ ำ�เสนอความเป็นไปของดอกไมใ้ นธรรมชาติ การใชส้ พี ้ืนของกระดาษในฉากหลัง การวาดแมลง การลงสเี รียบ และการจัดวางองค์ประกอบทำ�ใหภ้ าพมีจดุ โฟกสั 39 Bellflower and Dragonfly, from an untitled series 40 Chrysanthemums and Horsefly 41 Lilies
35 โฮะคุไซยังไดว้ าดภาพหนุ่ นิ่ง เปน็ ชุดเครื่องเขียน กระถางต้นไม้และ สงิ่ ของในชวี ติ ประจำ�วันยงั มภี าพ สรุ ิโมโนท่ีโฮะคไุ ซยงั รบั วาดอยใู่ นชว่ งน้ี จากการวา่ จ้างจากซามูไร 42 Horse Talisman 43 A Pipe Case with a Tobacco42 43
36 ภาพพมิ พ์นชิ ิคิเอะ ชดุ ภูเขาฟูจิ ทง้ั 46 ภาพ เปน็ หนงึ่ ในภาพทิวทศั น์ท่ี ย่ิงใหญท่ ส่ี ุดของโลก ภาพพิมพ์ของโฮะคุไซชดุ นชี้ อ่ื “36ววิ ของภูเขาไฟฟจู ิ” สร้างในปีค.ศ. 1826 ถงึ ค.ศ. 1833 แต่เน่ืองจากได้รับความนยิ มมาก จึงมกี ารวาดและพมิ พ์เพมิ่ อีก 10 ภาพ รวมทัง้ สิน้ 46 ภาพ เป็นมุมเขาจากสถานท่ตี า่ งๆในประเทศญีป่ ุ่นนกั ประศาสตร์ศิลปะ เหน็ พอ้ งต้องกนั วา่ นีเ่ ปน็ ภาพทิวทศั นท์ ี่ยิ่งใหญท่ ี่สุดภาพหนงึ่ ของโลก เชน่ ภาพ คลื่นใหญ่นอกฝง่ั คะนะงะวะ (The Great Wave off Kanagawa) หรอืภาพฟจู แิ ดง (A Mila Breeze on a Fire Day) โฮะคไุ ซยังได้วาดสมดุ รวมสเกตซ์ “100 ววิ ของภูเขาฟูจิ” แสดงใหเ้ หน็ ถึงความสนใจในภเู ขาฟจู ิของศิลปินทงั้ การนำ�เสนอและการจัดองค์ประกอบศลิ ป์และสีพรอ้ มทัง้ มีความสม่ำ�เสมอในคณุ ภาพของงาน
37“คลน่ื ยกั ษ์นอกฝง่ั คะนะงะวะ” “ลมใต้, ฟา้ ใส” หรอื “ฟจู แิ ดง”The Great Wave off Kanagawa South Wind, Clear Sky หรอื Red Fuji
38“ใตส้ ะพานมงั เนน็ ทฟี่ ูคะกาวะ” “พายุฝนใต้ยอดเขา”Under Mannen Bridge at Fukagawa Rainstorm Beneath the Summit
39“ซนุ ได, เอะโดะ” “ภูเขาสนี ้ำ�เงนิ และปา่ สน” Sundai, Edo The Blue Mountain and Circle of Pine Trees
40“ช่องเขาอนิ เู มะ, Kōshū” “Senju, Musashi Province”Inume Pass, Kōshū
41“ทศั นภี าพภเู ขาฟูจิจากจังหวดั โอวาริ” “สถานี Ejiri-juku ในจังหวดั ซรุ งุ ะ”Fuji View Field in Owari Province Ejiri-juku in the Suruga Province
Search
