Mauruzio Cattelan

PREFACE Pocket book ฉบับนี้จัดทำ�ข้ึนมาเพือ่ เป็นส่วนหนึ่งของการศกึ ษา ในรายวชิ า มนษุ ย์และศลิ ปะ เน้ือหาในหนังสือเล่มนีเ้ กี่ยวข้องกบั ศิลปนิ ชื่อ Maurizio Cattelan กับฉายา จอมปว่ นแห่งโลกศิลปะ เพ่ืออธิบายแนะนำ�ให้รู้จักกับศิลปินที่แปลกแหวกแนวในยุคสมัย ปัจจุบันการทำ�หนังสือเล่มนี้เป็นการทำ�หนังสือครั้งแรกของผู้จัด ทำ�หากมขี อ้ ผิดพลาดประการใด ผู้จดั ทำ�ขออภัยมา ณ ทน่ี ี้ ปรินทร มหามนตรี 641310187

‘‘ อะไรคือความหมายของการมชี วี ิตอยู่? ทกุ สิ่งทุกอยา่ งดูเหมือนจะไรเ้ หตุผล จนเมื่อเรา ตายนั่นแหละ มนั ถึงจะมเี หตมุ ผี ลข้ึนมา’’

TABLE OF WHO IS CATTELAN 1 CATTELAN’S 15 CONTROVERSIAL SCULPTURES

CONTENT CONCEPTUALIST AND HYPERREALIST 7 THE OTHERS 21

MAURIZIO CATTELAN MAURIZIO CATTELAN MAURIZIO CATTELAN

MAURIZIO CATTELAN MAURIZIO CATTELAN MAURIZIO CATTELAN

3

ใครคอื ... คัตเตลาน? Maurizio Cattelan (เมาริซิโอ คัตเตลาน) เกิดวันที่ 21 กันยายน พ.ศ. 2503 เป็นคนสัญชาติ อิตาลี เกิด ที่เมืองปาดัว (Padua) ประเทศอิตาลี เขาเกิดมาในครอบครัว ที่คุณแม่ของเขาเป็นแม่บ้านทำ�ความสะอาด และตัวคุณพ่อ เป็นคนขับรถบรรทุก โดยคัตเตลาน นั้นไม่มีความสามารถ หรือเคยเรียนรู้เกี่ยวกับศิลปะอย่างจริงจัง ยกเว้นแต่การ อ่านหนังสือคอลเลคชัน เริ่มต้นทำ�อาชีพมาด้วยการเป็นช่าง ทำ�เฟอร์นิเจอร์ไม้ ก่อนที่จะหันมาเริ่มทำ�งานศิลปะ เพราะแค่ อยากทำ�งานศิลปะเพื่อต่อสู้กับขนบเดิมๆ ของวงการ 4

มีชอื่ เสยี ง ทางดา้ นไหน? คัตเตลานศิลปินชาวอิตาเลียนผู้ที่เป็นที่รู้จักในฐานะนักเสียดสี ความขี้เล่นที่เปี่ยมไปด้วยอารมณ์ขันสนุกสนาน ท้าทายแหก สังคมจนอื้อฉาว ผลงานที่สร้างสรรค์ส่วนใหญ่มีความเสียดสี และมีความพิเรนทร์ทั้งคนในโลกศิลปะ และศิลปินชื่อดังในยุค ก่อน จนได้รับฉายาว่าเป็น ‘จอมป่วนแห่งโลกศิลปะ’ 5

6

CCCooonnncceceepppttutuuaaalliilssitstt AAANNNDDDHHHyyypppeeerrrrrereeaaalliilssitstt

ICICnICanantaftfttlftleuteluleulaealenaennnn’’snsc’csWceWeWeooioirnrinkrknk

ในงานที่ชื่อว่า ‘A Perfect Day’ โดย Massimo De Carlo เจ้า ของแกลลอรี่ชาวมิลานได้เอาตัวเองไปติดอยู่กับกำ�แพงด้วย วิธีการเอาเทปสายไฟพันยาวนานถึง 2 ชั่วโมงในการเปิดตัว ถึงแม้ว่าจะดูตลกกับผู้ชมที่เข้ามาชมงานก็ตาม แต่ช่วงกลาง คืน Carlo ถูกนำ�ตัวส่งโรงพยาบาลหลังจากทุกข์ทรมานจาก การขาดออกซิเจน 9

A PERFECT DAY (1999) 10

BIDIBIDOBIDIBOO (1996) 11

กระรอกที่ตายแล้วกับสภาพแวดล้อมที่เต็มไปด้วยสิ่งสกปรก ทั้งจานที่ยังไม่ได้ล้าง แก้วที่ว่างเปล่า และปืนที่ตกอยู่บนพื้น แสดงถึงความเป็น surrealism (ลัทธิเหนือจริง) ที่มีความ เสียดสีสังคม เจ้าของงานที่ชื่อว่า Patrizia Sandretto Re Rebaudengo เคยบอกไว้ว่าเธอชอบกระรอกที่ตายตัวนี้มาก เพราะมันเป็นเหมือนตัวแทนของคัตเตลาน ตามเหตุการณ์ชีวิตของเขาเกี่ยวกับแม่ของเขาที่เผลอวาง เตารีดทิ้งไว้บนโต๊ะไม้สีเหลือง เพื่อไม่ให้มันลาม พ่อคัตเตลาน รีบเอาเตารีดออก แล้วมันก็ทิ้งคราบรอยไหม้ แล้วทุกครั้ง ที่มานั่งกินข้าวก็จะเห็นรอยไหม้จากเตารีดที่น่าหดหู่อยู่เสมอ โดยกระรอกนี้เป็นงานหนึ่งในแปดที่ถูกแสดงในงานนิทรรศ กาลชื่อ Whitechapel ในเมืองลอนดอน 12

If a Tree Falls in the Forest and There is No One Around It, Does It Make a Sound (1998) 13

ในวันที่พระเยซูเสด็จเข้ากรุงเยรูซาเลม ขณะที่ผู้ศรัทธามาร่วม การเฉลิมฉลองการปูผ้าและใบปาล์มตามทางที่พระองค์เสด็จ โดยลาแทนด้วยสัญลักษณ์แห่งสันติภาพ คัตเตลานจึงใช้ กลวิธีคือนำ�สิ่งที่คุ้น ๆ ตา โดยแทนที่พระคริสต์ด้วยโทรทัศน์ ซึ่งโทรทัศน์นั้นก็แทนเป็นสัญลักษณ์ของสื่อสารมวลชน เพื่อ สร้างประเด็นทางสังคมขึ้นมา 14

Cattelan’s Controversial Sculptures

s’nalettaC laisrevortnoC serutplucS

งานแรกที่เรียกว่าสร้างชื่อให้กับคัตเตลานอย่างมากนั้นคือ งาน พระสันตะปาปาโดนอุกกาบาตทับ อะไรก็เกิดขึ้นได้ แม้ กระทั่งชายผู้ศักดิ์สิทธิ์ที่สุดในเหตุการณ์พิธีสำ�คัญขอนิกาย โรมันคาธอลิก แสดงถึงว่าพิธีพวกนี้ก็ไม่อาจจะสร้างความ ปลอดภัยจากคความโชคร้ายของตนเองได้ ซึ่งผลงานนี้ก็ได้รับความสนใจจากผู้รับชมเป็นจำ�นวนมาก เพราะผลงานนี้ค่อนข้างเรียกว่าดูหมิ่นศาสนาสำ�หรับคนที่ เคร่งศาสนาอยู่เป็นจำ�นวนมาก แล้วก็ยังมีคนจำ�นวนมาก ตีความไปต่าง ๆ นา ๆ ทั้งว่ามันแสดงถึงความเสื่อโทรมของ นิกายโรมันคาธอลิก หรือเรื่องจุดอ่อนของผู้ที่มีตำ�แหน่งที่ ใหญ่ที่สุดของศาสนา 17

La Nona Ora (1999) 18

ถ้าสังเกตดูแล้ว คล้ายกับเด็กตัวเล็ก ๆ คุกเข่าอธิฐาน ก่อน ที่ถ้ามองเข้าไปใกล้จะเห็นร่างนั้นเป็นอดอล์ฟ ฮิตเลอร์ เงย หน้ามองฟ้าถามหาถึงการให้อภัย ใบหน้าฮิตเลอร์เรียกได้ ว่าเป็นใบหน้าที่คนทั่วโลกต้องจำ�ได้อย่างแน่นอน มันแสดง ย้ำ�เตือนถึงความน่ากลัว สยดสยอง และความเจ็บปวดใน ประวัติศาสตร์โลก ผลงานที่ทรงพลังนี้จุดประกายผู้ชมให้ ต่างเปิดบทสนทนาเกี่ยวกับเรื่องราวที่เกิดขึ้นและ ย้ำ�เตือนว่า จะไม่ให้ความผิดพลาดเกิดขึ้น ฮิตเลอร์เป็นตัวแทนของความชั่วร้ายเรียกได้ว่าที่สุดใน ประวัติศาสตร์เลยก็ว่าได้ จนการเอ่ยชื่อของเขาออกมาเป็น เรื่องที่ไม่ควรทำ�อย่างมาก งานนี้ดูโดยรวมคือการคุกเข่าใน การอ้อนวอนต่อพระเจ้าจากตัวเผด็จการเอง ขนาดตัวที่เล็ก ลงคือแสดงถึงอ่อนแอและการให้อภัย แล้วมันควรเป็นแบบนั้น กับตัวแทนความเลวร้ายหรือ? 19

Him (2001) 20

TOOTTTTHHHHHEERREEESS OTHERS TTHHEEOTHERS OTHERS

TOOTTTTHHHHHEERREEESS OTHERS TTHHEEOTHERS OTHERS

the true rabbit (1995) 23

ในหลาย ๆ ครั้ง คัตเตลานได้ทำ�งานร่วมกับตัวแทนแกลลอรี่ คนนึง โดยงานแรกที่ทำ�อยู่ในโปรเจค “Tarzan & Jane” ในปี 1993 โดยเขารู้จักกับเจ้าของแกลลอรี่ Galleria Raucci/ Santamaria ที่ชื่อ เนเปิลส์ คัตเตลานได้แต่งตัวเป็นกระต่าย ยืนอยู่ทางเข้าของงานนิทรรศการเดี่ยวของเขา ตนนั้นได้ ร่วมมือกับนักเขียนการ์ตูนท่านหนึ่งเพื่อออกแบบชุด ๆ นึงให้ กับพ่อค้าชาวปารีสชื่อ Emmanuel Perrotin ซึ่งทำ�มาโดยได้ แรงบันดาลใจมาจากเพลย์บอยคนหนึ่ง 24

งานนี้จัดแสดงที่ Castello di Rivoli ใน ตูริน เป็นม้าตัวนึง ถูกห้อยลงมาจากเพดาน ขาทั้งสี่ของม้าถูดยืดดึงลงมาให้ รู้สึกถึงแรงโน้มถ่วงที่ดึงตัวม้าลงมาที่พื้น คัตเตลานใช้ taxi- dermy มาตั้งแต่ปี 1990 เพื่อสร้างให้ผู้ชมเกิดอารมณ์ร่วม ระหว่างมนุษย์กับสัตว์ งานม้าตัวนี้ก็เป็นหนึ่งในงานที่โดดเด่นที่สุดของเขา ซึ่งม้า โดยทั่วไปเป็นตัวแทนสัญลักษณ์แสดงถึงความแข็งแกร่ง และสงคราม และผลงานชิ้นนี้ก็แสดงให้เป็นสัญลักษณ์ของ ประเทศที่เหนื่อยล้าต่อการสู้รบ ซึ่งถ้ามองย้อนกลับไปใน อดีตที่ผ่านมา และเป็นสิ่งเตือนใจในอนาคต 25

novecento (1997) 26

L.O.V.E (2010) 27

ตัวงานนั้นก็ตั้งอยู่ที่ ใจกลางจัตุรัส Piazza Affari เขตมิลาน มีตัวรูปปั้นหินอ่อนแสดงภาพมือที่ชูนิ้วกลางอยู่ด้านหน้า สำ�นักงานตลาดหลักทรัพย์อิตาลี เมื่อลองสังเกตดูตัวงาน นั้นไม่ใด้ชูนิ้วกลาง แต่เป็นการตัดนิ้วทั้งหมดนอกจากนิ้ว กลางเอาไว้ คัตเตลานอธิบายว่า ผลงานปติมากรรม L.O.V.E นั้นเป็นเหมือนสัญลักษณ์ต่อต้านเหล่าฟาสซิสต์ เขาทำ�การเปลี่ยนแปลงมือชาวอิตาลีที่อยู่ฝ่ายฟาสซิสต์สมัย ช่วงปี 1930 โดยการตัดนิ้วออกและทำ�ลายมือ ตนกำ�ลัง กล่าวเขากำ�ลังวิพากษณ์วิจารณ์ลิทธิที่ทำ�ลายยุโรปในยุค ก่อน แล้วยังแสดงถึงความคิดเกี่ยวกับวิกฤตการเงิน ปัญหา เศรษกิจและเป็นเหมือนตัวแทนที่เตือนสติให้กลุ่มผู้ลงทุนหุ้นมิ ลานในปัจจุบันอีกด้วย 28

งานที่เรียกได้ว่าเป็นกระแสสังคมและโดดเด่นมากเหมือนงาน อื่น ๆ ผลงานที่ใช้จากกล้วยธรรมดา ๆ ให้เกิดงานเป็นกล้วย ที่ไม่ธรรมดา งานเทปกาวบนกล้วย งานนี้ถูกนำ�ไปแสดงใน เทศกาลค้างานศิลปะระดับโลกอย่าง Art Besel ณ ชายหาด ไมอามี เป็นครั้งแรกที่ที่คัตเตลานเข้าร่วมในเทศกาลค้างาน ศิลปะในรอบ 15 ปีที่ผ่านมา ผลงานชั้นนี้มีมูลค่ามากถึงสาม ล้านบาท ถือเป็นงานที่ทำ�ให้เกิดกล้วยที่แพงที่สุดบนโลก บางคนก็ถกเถียงกันว่าเป็นเพราะตัวผลงาน หรือเพราะ ศิลปินกันแน่ที่ทำ�ให้ผลงานประเภทนี้ถึงมีราคาที่แพงขนาด นั้น เมื่อเทียบกับการให้คนธรรมดามาสร้างสรรค์เหมือนกัน ก็ตามคัตเตลานพูดเอาไว้เกี่ยวกับงานนี้ว่า “กล้วยมันก็คือ กล้วย” เสียงตอบรับของคนทั้งโลกนั้นจึงเรียกไว้ว่าเหมาะสม กับชื่องานเป็นอย่างมากว่า comedian (ตัวตลก) 29

comedian (2019) 30

the othes (2011) 31

คัตเตลานได้ต้อนรับผู้มาร่วมงาน The Venice Art Biennale ด้วยการจัดวางนกพิราบที่ถูก stuff เอาไว้มากกว่า 2,000 ตัวเอาไว้บนคานทั่วทั้งศาลากลางที่จัดงานในชื่อวานว่า ‘the tourists’ เพื่อสำ�หรับฉลองครบรอบปี 1997 ของ Biennale ปัจจุบันผลงานนี้ถูกเปลี่ยนชื่องานเป็น ‘the others’ แต่ใใน ช่วงพิธีเปิด กลุ่มของนักเคลื่อนไหวเพื่อสัตว์ออกมาต่อต้าน การกระทำ�ต่อนกพิราบของคัตเตลาน เขาจึงบอกไปว่าเอา นกพิราบเหล่านี้มาจากบริษัทจัดหาอุปกรณ์สำ�หรับโรงละคร 32

ส้วมทองคำ� 18 กะรัต ที่ติดตั้งในห้องน้ำ�สาธารณะชั้นห้าของ พิพิธภัณฑ์ศิลปะร่วมสมัยชื่อดัง สามารถใช้งานถ่ายหนักได้ ปกติ และเคยเปิดให้คนทั่วไปใช้ได้ตามอัธยาศัย คัตเตลานไม่ เคยเปิดเผยมูลค่าของทองคำ�ที่ใช้สร้างผลงานชิ้นนี้ แต่คาด ว่าน่าจะมีมูลค่าไม่ต่ำ�กว่า 1 ล้านเหรียญสหรัฐ ศิลปินจอมแสบผู้นี้กล่าวเอาไว้ว่า “ไม่ว่าคุณกินอะไรเข้าไป จะเป็นอาหารเที่ยงราคา 200 เหรียญ หรือฮอตดอกอันละ 2 เหรียญ ตอนขี้ออกมาก็เป็นเหมือนกันหมดนั่นแหละ” ขณะที่ผลงานชิ้นนี้กำ�ลังถูกนำ�ไปตั้งแสดงในงานนิทรรศการ ศิลปะที่พิพิธภัณฑ์ Guggenheim โถส้วมทองคำ�นี้ก็ถูกขโมย จากบริเวณห้องน้ำ�ที่ทำ�ด้วยไม้ 33

america (2016) 34

งานสุดท้ายที่จะพาไปรู้จักนั้น เป็นงานที่จัดใน Guggemheim Museum ที่ New york คัตเตลานนั้นได้เอางานทั้งหมดของ ตัวเองมาแขวนไว้บนเชือกหลายเส้นเอาไว้ใจกลางระหว่าง ทางเดิน ผู้เข้าร่วมงานสามารถมองเห็นได้รับทิศทาง 35

all (2016) 36

บรรณานกุ รม Important Art by Maurizio Cattelan, [ม.ป.ป.] [ออนไลน์], ได้จาก : https:// www.theartstory.org/artist/cattelan-maurizio/ [สืบค้นเมื่อ วันที่ 18 สิงหาคม 2564]. Maurizio Cattelan: King of Conceptual Comedy, [2020] [ออนไลน์], ได้จาก : https://www.thecollector.com/maurizio-cattelan/ [สืบค้นเมื่อ วันที่ 18 สิงหาคม 2564]. If a Tree Falls in the Forest and There is No One Around It Make a Sound, [ม.ป.ป.] [ออนไลน์], ได้จาก : https://www.perrotin.com/artists/Maurizio_Cat- telan/2/if-a-tree-falls-in-the-forest-and-there-is-no-one-around-it-does-it- make-a-sound/5450 [สืบค้นเมื่อ วันที่ 20 สิงหาคม 2564]. maurizio cattelan the art worlds master joker, [2018] [ออนไลน์], ได้จาก : https://thematter.co/thinkers/maurizio-cattelan-the-art-worlds-master-jok- er/49704 [สืบค้นเมื่อ วันที่ 20 สิงหาคม 2564]. Maurizio Cattelan, [ม.ป.ป.] [ออนไลน์], ได้จาก : https://hmong.in.th/wiki/Mau- rizio_Cattelan [สืบค้นเมื่อ วันที่ 21 สิงหาคม 2564]. HIM, [ม.ป.ป.] [ออนไลน์], ได้จาก : https://www.perrotin.com/artists/Maurizio_ Cattelan/2/him/6510 [สืบค้นเมื่อ วันที่ 21 สิงหาคม 2564]. 37

NOVECENTO, [ม.ป.ป.] [ออนไลน์], ได้จาก : https://www.perrotin.com/artists/ Maurizio_Cattelan/2/novecento/5482 [สืบค้นเมื่อ วันที่ 21 สิงหาคม 2564]. LA NONA ORA, [ม.ป.ป.] [ออนไลน์], ได้จาก : https://www.perrotin.com/art- ists/Maurizio_Cattelan/2/la-nona-ora/15420 [สืบค้นเมื่อ วันที่ 21 สิงหาคม 2564]. BANANA is ART, [2019] [ออนไลน์], ได้จาก : https://themomentum.co/art- and-politics-banana-is-art/ [สืบค้นเมื่อวันที่ 21 สิงหาคม 2564]. VIEW OF THE GROUP EXHIBITION, [ม.ป.ป.] [ออนไลน์], ได้จาก : https:// www.perrotin.com/artists/Maurizio_Cattelan/2/view-of-the-group-exhi- bition-illuminazioni-curated-by-bice-curiger-at-54th-venice-biennial-ita- ly-2011/1000003381 [สืบค้นเมื่อวันที่ 21 สิงหาคม 2564]. L.O.V.E., [ม.ป.ป.] [ออนไลน์], ได้จาก : https://www.instituteforpublicart.org/ case-studies/l.o.v.e/ [สืบค้นเมื่อ วันที่ 21 สิงหาคม 2564]. maurizio cattelan at venice art biennale 2011 : the others, [2011] [ออนไลน์ ], ได้จาก : https://www.designboom.com/art/maurizio-cattelan-at-venice- art-biennale-2011-the-others/ [สืบค้นเมื่อ วันที่ 22 สิงหาคม 2564]. นี่หรือ? กล้วยที่แพงที่สุดในโลก.....[ศิลปะล่ะ EP.2], [2020] [ออนไลน์], ได้จาก : https://www.youtube.com/watch?v=S_0p-5HWOWI [สืบค้นเมื่อ วันที่ 22 สิงหาคม 2564]. 38