หมุนเวียนเลือดและระบบน้ำเหลือง

Transporting gases, nutrients, wastes, and hormones

ระบบหมุนเวยี นเลือดของสัตว์ แบ่งได้ 3 แบบ คือ ไม่มรี ะบบหมุนเวยี นเลือด (No circulatory system) มรี ะบบหมุนเวยี นเลือดแบบเปิ ด (Open circulatory system) มรี ะบบหมุนเวยี นเลือดแบบปิ ด (Close circulatory system)

ใช้การแพร่ระหว่างเซลล์กบั ส่ิงแวดล้อม, เซลล์กบั เซลล์โดยตรง ได้แก่ ฟองนา้ , ไฮดรา, แมงกะพรุน, พลานาเรีย

ระบบไหลเวยี นเลือดแบบเปิ ด (open circulatory system) An open circulatory system Heart Hemolymph in sinuses surrounding organs Pores Tubular heart ได้แก่ แมลง, ก้งุ , ปู

ระบบไหลเวียนเลือดแบบปิ ด (close circulatory system) A closed circulatory system Heart Interstitial fluid Blood Dorsal vessel pseudohearts Ventral vessels ได้แก่ ไส้เดือนดนิ , ปลงิ , หมึก , สัตว์มีกระดูกสันหลงั

-หัวใจแบ่งออกเป็ น 2 ส่วน 1. atrium (or atria) ทาหน้าทรี่ ับเลือด 2. ventricle ทาหน้าทส่ี ่งเลือด Aorta artery arteriole Heart capillary venule vein vena cava (organ)

Single circulation double circulation

Single circulation -ปลามหี ัวใจ 2 ห้อง (1atrium, 1 ventricle) Artery Gill Heart: capillaries Atrium (A) Ventricle (V) Body Vein capillaries Key Oxygen-rich blood Oxygen-poor blood

Arteriole Capillary beds Artery (O2-rich blood) Venule Vein Atrium Heart Ventricle Gill Artery capillaries (O2-poor blood)

Amphibians กบมหี ัวใจ 3 ห้อง (2 atria, 1 ventricle) Pulmocutaneous circuit เส้นเลือดไปฟอกท่ีปอดและผวิ หนัง Lung เรียกว่า pulmocutaneous (lung and skin) circulation and skin capillaries -เส้นเลือดไปเลยี้ งส่วนต่างๆของ Atrium Atrium ร่างกายเรียกว่า systemic (A) (A) circulation Right Left -รวมเรียกท้ังสองวงจรนีว้ ่า double Ventricle (V) circulation Systemic Key capillaries Oxygen-rich blood Systemic circuit Oxygen-poor blood

Reptiles - สัตว์เลือ้ ยคลานมหี ัวใจ 3 ห้อง หรือ 4 ห้องแต่ไม่สมบูรณ์ Pulmonary circuit (ยกเว้น จระเข้) โดยหัวใจห้อง ventricle เร่ิมมีผนังก้ัน แต่ไม่ Lung สมบูรณ์ capillaries Right Left systemic systemic aorta aorta Atrium A Incomplete (A) V septum Left Ventricle Right (V) Systemic Key capillaries Oxygen-rich blood Systemic circuit Oxygen-poor blood

Mammals and Birds -จระเข้ นกและสัตว์เลยี้ งลูกด้วยนม Pulmonary circuit มีหัวใจ 4 ห้อง เอเตรียม(Atrium) 2 ห้อง Lung เวนตริเคิล (Ventricle) 2 ห้อง capillaries Atrium A -การไหลเวยี นเลือดแบ่งเป็ น 2 วงจร คือ (A) pulmonary และ systemic circulation V Ventricle Right Left (V) Systemic Key capillaries Oxygen-rich blood Systemic circuit Oxygen-poor blood

เปรียบเทยี บ double circulation ในสัตว์ท่ีมหี ัวใจ 3 ห้อง 4 ห้องแต่ไม่สมบูรณ์ และ 4 ห้องสมบูรณ์ Amphibians Reptiles Mammals and Birds Pulmocutaneous circuit Pulmonary circuit Pulmonary circuit Lung Lung Lung and skin capillaries capillaries capillaries Atrium Right Left (A) Atrium systemic systemic (A) aorta aorta Right Left A A Incomplete A A V septum V V Left Right V Systemic Left Right capillaries Ventricle (V) Systemic Systemic capillaries capillaries Systemic circuit Systemic circuit Systemic circuit Key Oxygen-rich blood Oxygen-poor blood

หัวใจเป็ นก้อนกล้ามเนื้อท่ี ภายในเป็ นโพรง มีตาแหน่ง อยู่ในช่ องอก (pericardial cavity) โดยอยู่ระหว่างปอด ท้ังสองข้าง รูปร่างคล้ายดอก บัวตูมคว่า คือ ด้านบนกว้าง ด้านล่างเรียวแหลม Pericardium= เย่ือหุ้มหัวใจ



Heart Anatomy

-ในหัวใจมลี นิ้ ก้นั เรียก valve แบ่งเป็ น 1.atrioventricular valve (AV valve) ก้นั ระหว่างatrium กบั ventricle ลิน้ ไตรคสั ปิ ด (tricuspid valve) ลิน้ ไบคัสปิ ด (bicuspid valve or mitral valve) 2.semilunar valve ก้นั ระหว่างaortaกบั ventricleซ้าย และ pulmonary artery กบั ventricle ขวา

สรุปทศิ ทางการไหลเวยี นของเลือดในหัวใจ

Superior vena cava Capillaries of การไหลเวยี นเลือดในคน Pulmonary head and forelimbs artery Capillaries Pulmonary of right lung artery Aorta Capillaries of left lung Pulmonary Pulmonary vein vein Left atrium Right atrium Left ventricle Right ventricle Aorta Inferior vena cava Capillaries of abdominal organs and hind limbs

ความดนั เลือด (Blood pressure) เครื่องที่ใช้วดั คือ sphygmomanometer ความดนั เลือดปกติในคนอายุ 20 ปี = 120/80 mmHg ความดนั เลือดสูงสุดขณะหัวใจบีบตวั เรียกว่า systolic pressure ความดันเลือดขณะทห่ี ัวใจคลายตวั เรียกว่า diastolic pressure

1.artery ทาหน้าทนี่ าเลือดออกจากหัวใจสู่อวยั วะ 2.capillary เป็ นบริเวณทม่ี กี ารแลกเปลย่ี นสารระหว่างเลือดและ interstitial fluid เพราะเป็ นเส้นเลือดทม่ี ผี นังบางและเป็ นรู 3.vein ทาหน้าทนี่ าเลือดจากอวยั วะกลบั สู่หัวใจ -เส้นเลือดประกอบด้วย เนื้อเยื่อ 3 ช้ัน 1.ช้ันนอก เป็ นconnective 3 3 tissueและelastic fiber 2 2 2.ช้ันกลาง เป็ นsmooth 1 1 muscle และ elastic fiber 3.ช้ันใน เซลล์ช้ันเดียวแบนๆ เรียก endothelium

เส้นเลือด (Blood Vessel) ลาดบั การเดินทางของเลือดจากหัวใจ Aorta Artery Arteriole Capillary Venule Vein Venacava

เปรียบเทยี บเส้นเลือดสามชนิด ปานกลาง ใหญ่สุด เลก็ ที่สุด มากท่ีสุด น้อยที่สุด น้อย มากท่ีสุด น้อย น้อยท่ีสุด น้อยที่สุด น้อย มากท่ีสุด ชั้นกล้ามเน้ือ ผิวหนัง เนื้อเยอ่ื ท่ัวไป

หลอดเลือดเวน(Vein) - เสน้ เลือดเวนสามารถยดื ขยายไดด้ ีจึงมีความจุสูง สามารถบรรจุเลือดไดถ้ ึง 60- 70% ของเลือดท้งั หมด - ความดนั ในเสน้ เลือดเวนต่า จึงตอ้ งมีลิ้นอยดู่ ว้ ยช่วย ป้องกนั ไมใ่ หเ้ ลือดไหล ยอ้ นกลบั ทาง (ใชใ้ นการเจาะเลือด/บริจาค เลือด )

– ความดนั เลือด Systole ความดนั เลือดขณะหัวใจบีบตวั



เลือด (Blood)

ส่วนท่เี ป็ นของเหลว 55 % เรียกว่า พลาสมา หรือน้าเลือด ส่ วนประกอบของเลือด ส่วนท่เี ป็ นของแขง็ 45 % ประกอบด้วย นา้ 91 % สารต่าง ๆ เอนไซม์ ฮอร์โมน แก๊ส ของเสีย ได้แก่ ยูเรีย CO2 เม็ดเลือดแดง(Red blood cell ) เมด็ เลือดขาว (White blood cell ) เกลด็ เลือด(Platelet)

Cellular elements 45% Cell type Number per L Functions Leukocytes (white blood cells) (mm3) of blood Defense and 5,000–10,000 immunity Separated Basophils Lymphocytes blood elements Eosinophils Neutrophils Monocytes Platelets 250,000–400,000 Blood clotting Erythrocytes (red blood cells) 5–6 million Transport of O2 and some CO2







การเกดิ Fibrin

หมู่เลือด (Blood Group) ระบบ ABO

หมู่เลือด (Blood Group) ระบบ ABO ตวั อย่างคนทมี่ หี มู่เลือด A มี Antigen A ทผ่ี วิ เมด็ เลือด มี Antibody B ในนา้ เลือด ระบบไหลเวยี นเลอื ด Antigen A Antibody B

การตกตะกอนของเมด็ เลือด ระบบ ABO เมอ่ื ให้ต่างหมู่ นาย ข มีเลือดหมู่ B ใหน้ าย ก เลือดนาย ข (หมู่ B) ท่ีใหม้ า ตกตะกอน Antibody-B นาย ก จบั กบั เลือดนาย ข (Antigen-B) นาย ก มีหมู่เลือด A

การให้-รับหมู่เลือด (Blood Group) ระบบ ABO ให้นักเรียนเตมิ การให้-รับหมู่เลือดระบบ ABO ให้ถูกต้อง ให/้ รบั A B AB O A B    AB     O

การให้-รับหมู่เลือด (Blood Group) ระบบ ABO ให้นักเรียนเตมิ การให้-รับหมู่เลือดระบบ ABO ให้ถูกต้อง ให/้ รบั A B AB O A B    AB     O

หมู่เลือด (Blood Group) ระบบ ABO หมู่เลือดกบั การให้เลือด หลกั การ “Antigen ของผ้ใู ห้ต้องไม่ตรงกับ Antibody ของผู้รับ” เพราะฉะน้ันเราสามารถให้-รับเลือดในระบบ ABO ได้ดงั นี้ เรียกหมู่ O ว่าผู้ให้สากล (Universal donor) เรียกหมู่ AB ว่าผู้รับสากล (Universal recipient)

หมู่เลือด (Blood Group) หมู่เลือด ABO เป็ นหมู่เลือดท่สี าคัญทีส่ ุดท่ตี ้องพจิ ารณา มสี มาชิกคือ หมู่ A, B, AB และ O ลกั ษณะของตาแหน่งยนี บนโครโมโซม ควบคมุ ด้วยยนี 3 ยนี คือ IA, IB, i มีอานาจโดย IA=IB> i เพราะฉะน้ันเราสามารถเขยี นรูปแบบยนี ทแ่ี สดงออกมาเป็ นหมู่เลือดดังนี้ IAIA = หมู่เลือด A IB i IAi = หมู่เลือด A IBIB = หมู่เลือด B จากภาพคือเลือดหมู่ใดคะ่ IBi = หมู่เลือด B IAIB = หมู่เลือด AB ii = หมู่เลือด O Homologous Chromosome

การให้เลือดในระบบหมู่เลือด Rh (Rhesus) Group ลูกคนแรก แม่สร้าง Antibody-D ลกู คนท่ีสองเลือดตกตะกอน คนไทยและชาวเอเชียเป็ น Antigen D หรือ Rh+ ถงึ 99% อรี ีโทรบลาสโทซิสฟี ทาลสี (erythroblatosis fetalis)

ระบบนา้ เหลือง (lymphatic system)

ระบบนา้ เหลืองและระบบภูมคิ ุ้มกนั ของเหลวในร่างกาย ➢ อยู่ในระบบไหลเวยี นเลือด 99% ➢ อยู่ในระบบนา้ เหลือง 1 % นา้ เลือด = นา้ เหลือง= พลาสมา แต่อาจมอี งค์ประกอบ ต่างกนั บ้าง เช่น เมด็ เลือด ต่าง ๆ เป็ นต้น

ระบบนา้ เหลืองและระบบภูมคิ ุ้มกนั นา้ เลือด = พลาสมา ประกอบด้วย นา้ 91 % สารต่าง ๆ เอนไซม์ ฮอร์โมน แก๊ส ของเสีย ได้แก่ ยูเรีย CO2 นา้ เหลือง = คล้ายกบั พลาสมา แต่มโี ปรตีนน้อยกว่า และไม่มี เมด็ เลือดแดง

ระบบนา้ เหลืองและระบบภูมคิ ุ้มกนั บทบาท 1. ทาให้ของเหลวทตี่ กค้างไหลกลบั เข้าสู่ระบบเลือดได้ 2. เป็ นตวั กลางในการแลกเปลยี่ นแก๊สระหว่างเซลล์กบั หลอดเลือดฝอย 3. ลาเลียงไขมนั 4. สร้างเซลล์เมด็ เลือดขาว

ระบบนา้ เหลืองและระบบภูมคิ ุ้มกนั โครงสร้างของระบบนา้ เหลือง ประกอบด้วย นา้ เหลือง(lymph) หลอด นา้ เหลือง(lymph) และต่อมนา้ เหลือง(lymph node)

ระบบนา้ เหลืองและระบบภูมคิ ุ้มกนั ระบบเส้นทางนา้ เหลืองเป็ นแบบ One way คือเดนิ ทางเดยี ว จากเน้ือเยอ่ื เข้าสู่หัวใจโดยผ่านทาง ท่อนา้ เหลืองฝอย(Lymphatic capillary) ท่อนา้ เหลือง(Lymphatic duct) ต่อมนา้ เหลือง(Lymphatic organ) ไทมสั ม้าม ทอลซิล



ระบบนา้ เหลืองและระบบภูมคิ ุ้มกนั น้าเหลือง ของเหลวทอ่ี ยู่ระหว่างเซลล์ หรืออยู่รอบๆ เซลล์ บางส่วนจะถูกดูดซึม เข้าสู่หลอดเลือดฝอย บางส่วนจะดูดซึมเข้าสู่หลอดนา้ เหลือง

ระบบนา้ เหลืองและระบบภูมคิ ุ้มกนั หลอดน้าเหลอื ง • หลอดนา้ เหลืองฝอยซึ่งมปี ลายตนั • การลาเลยี งนา้ เหลืองในหลอดนา้ เหลืองจะมที ศิ ทางการไหลเข้าสู่ หัวใจ และจะเข้าระบบหมุนเวยี นเลือด • ขณะทมี่ กี ารลาเลยี งนา้ เหลืองไปตามท่อนา้ เหลือง บางช่วงจะผ่าน ต่อมนา้ เหลือง ซึ่งเป็ นบริเวณทม่ี กี ารตรวจจบั สิ่งแปลกปลอมท่ีมา กบั นา้ เหลือง