A+279 NL

a+279 xdga, Melopee, Ghent 99 In 2004 stelde oma het ‘brochettemodel’ voor om dit voor- dubbelhoge eetzaal op de eerste verdieping vormt het hart malige havengebied, geprangd tussen de Koopvaardijlaan van deze school. Ondanks de compacte stapeling bieden de en de Oude Dokken, om te turnen tot een volwaardig stads- brede gangen en de trap heel wat mogelijkheden voor (col- deel. In dat model worden verschillende programma’s in lectieve) activiteiten buiten de klas. Het gebouw voelt aan parallelle stroken, dwars op het water, aan elkaar gespiest als een ruime jas met veel zakken. De eveneens dubbelhoge door een binnenstraat, het ‘speellint’. Alleen het perceel sporthal bovenop bereik je daarentegen vanuit het gebouw van het Stadsgebouw, dat voortaan Melopee heet, beslaat met een aparte trap- en liftkoker. de hele diepte van het bouwblok. Maar ook daar moet het speellint doorheen lopen. Tegenover die ‘volle’ doos staat een ‘holle’: een reus- achtige kooi van gegalvaniseerd stalen kolommen en bal- In een visienota bij het wedstrijdontwerp voor dit project ken. De ‘wanden’ bestaan uit draadgaas en klimplanten, stelde xdga dat het niet voor de hand lag om het programma waaruit her en der ramen werden uitgespaard. Vloeren, van school en sporthal te organiseren door buitenruimtes uit trappen en bruggen creëren binnen de doos een 3d-puzzel het bouwvolume uit te sparen; al zeker niet omdat de stad van buitenruimtes, zoals speelplaatsen of de ‘sportkooi’. Elk een ‘brede’ school wilde, die ook na schooltijd ten dienste programmaonderdeel in het gebouw sluit zo direct aan op van de buurt staat. Dat vereist een aparte ontsluiting van de corresponderende buitenruimte, terwijl een buitentrap diverse lokalen en de sporthal. xdga ontwarde de knoop een extra ontsluiting biedt voor de speelplaats van de lagere door binnenruimtes (zoals klassen of eetzaal) radicaal af te school en de sporthal. splitsen van buitenruimtes (zoals speelplaatsen, een buiten- ruimte voor de crèche maar ook een terras voor de cafetaria Een centrale open plek op de eerste etage is het hart van de sporthal of een ‘sportkooi’). van deze ‘holle doos’, als een weerspiegeling van de eetzaal in de ‘volle doos’. Het ontwerp benadrukt die ruimtelijke Een compacte doos van 31 bij 40 meter omvat alle bin- spiegeling tussen ‘hol’ en ‘vol’ doordat het raster van de nenruimtes. Op de begane grond bevinden zich de crèche buitenkooi ook om de gesloten doos heen loopt. Die gesloten en de directielokalen. Een brede trap voert dan vanaf de doos voelt overigens helemaal niet gesloten aan, doordat de gemeenschappelijke ingang aan de noordzijde naar kleu- wanden enkel bestaan uit raamkaders of lichtdoorlatende terklassen en buitenschoolse opvang op de eerste verdie- kanaalplaten van polycarbonaat. Die lopen ook door voor ping, en de lagere school op de tweede etage. Een ruime, gesloten wanddelen, zodat die als het ware verdwijnen.

100 xdga a+279 4 4 49 14 7 5 8 2 3 6 1 playground 3 sports hall Floor 3 9 2 vegetable garden 4 locker room 6 storage 8 first aid 5 storage sports hall 9 technical room 7 control room 4 22 3 2 A6 2a 2 1 2 2 5 Floor 2 1 playground 3 music studio 5 storage 2 classrooms primary 4 classroom music 6 void giving onto school theory refectory 02 10m Architect Programme Lead contractor Acoustics Xaveer De Geyter Kindergarten (96 child- BAM Contractors Daidalos Peutz Architects ren), primary school (144 children), after-school Structural engineering Completion Website care (56 children), day- care (28 children), sports Ney & Partners September 2019 xdga.be hall Services engineering Total floor area Official project name Procedure Studiebureau Boydens 7,725 m² Melopee Competition Building physics Budget Location Client Studiebureau Boydens € 9,800,000 Oude Dokken, Ghent Sogent (excl. VAT and fees) Sustainability Suppliers Studiebureau Boydens Schüco (window frames), Duco (façade grills)

a+279 Melopee, Ghent 101 Na de wedstrijd veranderde er niet bijster veel meer aan Het ontwerp kreeg na de wedstrijd ook meer architec- het ontwerp. De belangrijkste wijziging is dat de crèche ver- turale detaillering. De ‘holle doos’ werd diverser en fanta- schoof naar de zuidkant van het gebouw, met uitzicht op het sierijk ingevuld. De aankleding van de eetzaal met gegla- toekomstige park. De buitenruimte ervan werd uitgespaard zuurde, zuurstokroze geperforeerde bakstenen draagt niet uit de sokkel van het gebouw, en maakt dus niet langer alleen bij aan de akoestiek, maar creëert ook een vrolijke deel uit van de ‘holle doos’. Daardoor kan het speellint als sfeer. De sporthal is werkelijk verbazend. Ook hier domi- een brede, rechte doorgang van 12 meter langs het ‘volle’ neren geglazuurde akoestische stenen, maar het is vooral gebouw scheren, onder het glazen ‘perron’ van de eetzaal de verbazend beperkte hoogte van de dakbalken – noodza- door. Aan de ene kant geven de vergaderzaal van de school kelijk om binnen de toegelaten bouwhoogte te blijven – die en het lerarenlokaal erop uit, aan de andere kant spelen de verwondering wekt. Laurent Ney (Ney & Partners) flikte kleuters. Het speellint verbeeldt zo concreet de band tussen dit kunstje met stalen dozen. de wereld van de school en de stad. Hoe het uiteindelijk allemaal zal uitvallen, valt nog af te wachten, want het gebouw wordt pas in het najaar opge- leverd. Maar in juni 2019 zag het er alleszins al meer dan veelbelovend uit. Section Aa

Product News102 a+279 ISH, vitrine van oplossingen Nieuwe stijl © Alape_Terra_Silk Matt De vooropgestelde klimaatdoelstellingen zullen slechts Geberit heeft een nieuwe stijl bedacht om voor de reeks bereikt kunnen worden door geconnecteerde inspannin- Smyle meubels en sanitair op elkaar af te stemmen. De gen, systemen en verantwoorde oplossingen. De jongste afgeronde handgrepen gaan over in de contouren van de ISH-beurs van Frankfurt is elke twee jaar opnieuw de vi- wastafels en nemen de conceptuele principes ervan over. trine voor de technologische vooruitgang op het vlak van De vierkante vorm van het nieuwe hangtoilet past bij het energie en de sectoren HVAC en sanitair. Op deze wereld- vierkante design van de wastafels. De wc-zitting is uiterst markt van 275.000 m² kunnen zo’n 190.000 bezoekers uit strak, met sandwichvorm of met overlappend deksel. De 161 landen kennismaken met onuitgegeven oplossingen onderkasten kan je verschillend combineren, naargelang je en ideeën voor de toekomst. 2.532 exposanten uit 57 lan- behoeften. De opbergruimten bestaan met of zonder deur. den tonen er in primeur hun nieuwste ontwikkelingen. ISH www.geberit.be heeft eens te meer aangetoond dat het alle internationale actoren uit de sector samenbrengt en dat het meer is dan Mineraal karakter een beurs, want er is ook een goed gestoffeerd program- Het matte en poederachtige oppervlak van de kom Terra voelt ma van forums, conferenties, seminaries en wedstrijden: fluwelig en warm aan. De vier modellen bestaan in een waaier mogelijkheden tot uitwisseling, vorming en kennisverga- van grijstinten met Nordic mat, Oyster mat, Silk mat en Gravel ring. Voor alle ontwerpers die rekening houden met de mat. Door hun natuurlijke uitstraling kan je ze op vele manie- klimaatuitdagingen is dit dus een niet te missen afspraak. ren harmoniëren en afstemmen op omgevende materialen. Alvast te noteren: de volgende ISH-beurs gaat van 22 tot www.alape.com 26 maart 2021 door in Frankfurt am Main. www.ish.messefrankfurt.com Verruimd zicht Kleurconcepten Het aangenamen, ruime zicht op de vlammen bereik je met Viega heeft gekozen voor kleur voor haar sanitaire installa- de nieuwe Stûv 6, de inbouwcassette die je gemakkelijk in ties, gaande van uitvoeringen met assorti kleurencombina- bestaande open haarden schuift, zelfs wanneer ze ondiep ties tot gedurfde keuzes. Douchegoten, bedieningsplaten zijn. De Stûv 6 is kwaliteitsvol, ecologisch en zuinig; past voor het toilet en de uitrusting voor badkuipen, behoren tot zich aan kleine ruimtes aan, voldoet aan de vraag naar en- de op elkaar afgestemde producten van het merk. Dankzij ergiebesparing en is ideaal voor lage-energiewoningen. Je de standaardkleuren koper, goud, champagne, antraciet kan de cassette aanwenden om de openhaard te vernieuwen, en roestvrijstaal kan je een globaal concept creëren, terwijl of als je hem wil ombouwen tot meer performante en mi- personaliseren met een favoriete kleur mogelijk is. lieuvriendelijke oplossingen. www.viega.be www.stuv.com

VICLEAN-I 100 Betoverende elegantie. Aangenaam verfrissend. PERFECTE INNOVATIEVE EENVOUDIGE HYGÏENE DOUCHEFUNCTIE BEDIENING REVOLUTIONAIR DESIGN P RO. V I L L E ROY- B O C H . C O M / V I C L E A N - I - 1 0 0

104 Product News a+279 Ultradunne douchevloer Reeks met contrasten Planeo van Villeroy & Boch is sterk en tegelijk licht, dankzij Duravit en Sieger Design lanceren een volledige collectie met het materiaal Rock Lite op basis van hoogwaardig polyu- Viu (keramiek) en XViu (meubels): een verbond tussen zachte rethaan. Deze ultradunne douchevloer gaat volledig in organische vormen en een precieze geometrie, waarin de zorg eender welke inrichting op en heeft een tijdloos karakter. om het detail de perfectie bereikt. Contrasten ontstaan uit Het afvoerdeksel ligt volkomen in het vlak van de vloer en een mengeling van oppervlakken van keramiek, glas en me- is beschikbaar in zeven versies. Je kan de vloer ter plaatse taal, met matte lakverven of edele houtsoorten. Maken deel op maat snijden en aan bijna alle configuraties aanpassen. uit van XViu: de lavabo, ontworpen volgens de gepatenteerde Het oppervlak is van hoogwaardig sanitair acryl, is bestand technologie c-bonded, en de in 4 kleuren beschikbare glazen tegen hoge temperaturen en uv-stralen, hygiënisch en inleggers. www.duravit.com gemakkelijk te onderhouden. Met een hoogte van slechts 40 mm ontstaat er een randloze look. Er is een grote keuze aan kleuren en designs van het afvoerdeksel, waarmee je de douchevloer kan personaliseren. www.villeroy-boch.be Stil en compact Dun en sterk De nieuwe generatie warmtepompen Vitocal 333-g van Viess- Diamatec, het resultaat van de zoektocht van Ideal Standard mann is de meest efficiënte oplossing voor nieuwbouw, dank- naar fijne keramiek, is nu te zien in de opbouwwastafels Ipa- zij de innoverende geluiddempingstechnologie Inverter. Het lyss met een rand van nauwelijks 3,8 mm. Ze zijn sterk en koelcircuit is geregeld volgens het vermogen en past de verwar- duurzaam en bestaan in drie versies: zonder overloop, met mingskracht van de warmtepomp aan de behoeften van het overloop en met overloop en kraanvlak. Je kan kiezen uit 10 gebouw aan. Dit leidt tot minder start- en stopcycli bij deellast matte kleuren, met uitzondering van zwart en wit, die ook in en een hoger jaarrendement. Vitocal 333-G is beschikbaar in een glanzende versie beschikbaar zijn. Het minimalistische twee vermogenscategorieën met een modulatiebereik van 1,7 design is van de hand van Robin Levien. www.idealstandard.be tot 8,6 kW en 2,4 tot 11,4 kW. Het rcd-systeem (Refrigerant Cycle Diagnostic) zorgt voor een precieze en snelle regeling van Voor kinderen het koelcircuit via een elektronische expansieklep. De hoog- Hewi heeft een gamma ontwikkeld voor kinderen. Nieuw rendementspompen voor het primaire circuit en het verwar- daarin is Drop it, een slim opbergsysteem dat mogelijkhe- mingscircuit doen het energieverbruik en de kosten dalen. De den biedt voor diversiteit in de vormgeving. Het principe nieuwe ingebouwde warmwaterboiler van 220 liter bereikt een berust op modules van enkele kubussen van berken multi- aftapvolume van 300 liter voor de energie-efficiëntieklasse A+ plex, die gemakkelijk zijn in het onderhoud en die je overal en slaagt erin om, zonder elektrische bijverwarming, de maxi- op verschillende manieren kan integreren. Drievoudige male watertemperatuur op 60° te houden. Optioneel kan je, via haken zorgen voor kleur en orde in de garderobe. Ergono- een zonnewarmtewisselaar, een thermische zonne-installatie mische zitbanken in verschillende hoogten vervolledigen voor sanitair warm water aansluiten. Doordat het apparaat het meubilair, dat voor iedereen past. Conform de GS-richt- stil werkt, kan je het in de buurt van een leefruimte plaatsen. lijnen (gecontroleerde veiligheid), is het meubilair getest Eveneens optioneel kan je met de interface Vitoconnect en de op de strengere eisen voor speeltuinen en kleuterscholen. gratis applicatie ViCare de warmtepomp regelen van eender www.hewi.com waar. Het regelsysteem Vitrotonic 200, met grafische display, zorgt voor een intuïtieve en menugestuurde bediening. www.viesmann.be



106 Product News a+279 manten, dat zorgt voor ultraprecieze randen en oppervlakken. De kraan is gedeeltelijk verfraaid met fijne structuren die je kan personaliseren met de exclusieve Axor FinishPlus. Het model is beschikbaar voor wastafel, badkuip en bidet, alsook voor de douche, met verschillende thermostatische modules. www.axor-design.com Digitaal Verstel- en afneembaar Grohe Plus is een intelligente kraan met een nauwkeurige tem- In een lagere stand is het zitje Be-Line, breed en diep, peratuurindicator die de watertemperatuur exact weergeeft, comfortabel voor elke gebruiker, senioren of minder mobie- voor een verantwoord gebruik. Het d-vormige design past le personen. Het zitje is opklapbaar en niet hinderlijk voor zowel bij ronde als vierkante badkamercollecties. De uitloop, een gedeeld gebruik van de douche. Je kan het wegnemen waarin een led-display geïntegreerd is, bestaat ook in een en vervangen door een tablet. Op het zitje is het Securit Pack versie die 90° kan draaien, zodat je de waterstraal precies kan van toepassing: 10 jaar garantie, CE-markering en getest tot positioneren. Naast de waterbesparende functie Ecojoy kan je meer dan 200 kg. Het is in twee afwerkingen beschikbaar: met een infraroodsensor de uitloop snel van de standaardstraal mat wit geëpoxeerd en antracietgrijs aluminium. overschakelen op de zuinige ecojet. De AquaGuide laat toe www.delabiebenelux.com om de hoek van de straal naar believen bij te stellen, terwijl de kraan ook is uitgerust met de SpeedClean mousseur, die kalkafzetting snel verwijdert. www.grohe.be Ventilatie en app De Endura Delta van Renson heeft het ‘Passive House-certifi- caat’ gekregen. De ingebouwde sensoren meten dag en nacht het vocht-, co2- en voc-gehalte in de woning en stemmen het ventilatieniveau af op het leefpatroon en de behoeften van de bewoners, en dat met een zo laag mogelijk verbruik en een zo hoog mogelijke warmterecuperatie. Om de bewoners te betrekken bij een correct gebruik van het systeem, heeft Renson een app ontwikkeld die beschikbaar is op Windows, IOS en Android, en die je met een smartphone kan bedienen. Het is mogelijk de kwaliteit van de binnenlucht te controleren en het ventilatieniveau aan te passen. De app meldt eveneens wanneer je de filters moet vervangen. www.renson.eu Topreeks Douchegoot Axor Edge, een symbiose tussen geometrische vormen en ui- Dallmer vervolledigt zijn systeem DallFlex met twee douche- terst precieze fabricagemethodes, is ontworpen door Jean-Ma- goten: CeraFloor Individual en CeraFrame Individual. Ce- rie Massaud. Dit kraanwerk van asymmetrisch geassembleerde raFloor Individual beschikt over een ultramoderne techno- kubussen is het resultaat van een fabricageproces met dia- logie: je kan de lengte van 1500 mm aanpassen naargelang de behoeften. CeraFrame Individual is kort en compact, zodat je in de vloer enkel een rechthoek van 300 x 50 mm ziet. Je kan de afdekplaten van beide modellen betegelen. Ze bestaan ook in roestvrijstaal met matte pvd-bekleding en in de kleuren antraciet, roségoud of messing. www.dallmer.be

IPALYSS® Nieuwe collectie opbouwkommen, in 10 kleuren en 3 vormen: rechthoekig, ovaal en rond. Fijn maar uiterst sterk en duurzaam dankzij het revolutionair materiaal Diamatec®. De Ipalyss® wastafels zijn verkrijgbaar met of zonder overloop, de rechthoekige ook met of zonder kraanvlak. Alle 10 kleuren zijn beschikbaar in matte versie, zwart en wit eveneens in glossy uitvoering. WWW.IDEALSTANDARD.BE

108 Product News a+279 Diversiteit en esthetiek Geïnspireerd design Een douche in 17 kleuren, 20 afmetingen, 3 oppervlakken en Marcel Wanders ontwierp The New Classic van Laufen 5 designstrips geeft zo’n 5.000 mogelijkheden tot persona- en benut daarbij alle mogelijkheden van SaphirKeramik. lisatie: Nexsys slaagde in deze uitdaging en combineert alle Met dit lichte en sterke materiaal kon hij wijde vormen voordelen van een geëmailleerd douchevlak met de moder- modelleren in een combinatie van rondingen en levendige niteit van een gootdouche. Het design werd bekroond met randen, die de traditie herinterpreteren, geïnspireerd door een Good Design Award 2018, de if Design Award 2019 en de waskommen van weleer. De karakteristieke ontluiking, de Best of Best van de Iconic Awards 2018. als een bloemknop, van de gemodelleerde afgeronde vorm in fijn keramiek, komt terug in elk sanitair product. Dat www.kaldewei.com maakt van de collectie een geheel, bekroond met een if Design Award 2019. www.laufen.be Waterloos Geoptimaliseerde afvoer Hybrimatic Fino is met zijn hybride spoelsysteem een De Geberit SuperTube technologie is gebaseerd op de per- ecologisch alternatief voor urinoirs zonder water. Het fecte interactie van de verschillende componenten van het ingebouwde hybride detectiesysteem is niet te zien van systeem, zodat je het afvalwater in hoge gebouwen met buitenaf, en spoelt automatisch bij detectie van vocht. minder hinderlijk ruimtebeslag kan afvoeren. Dat heeft veel Het doel van de spoeling is drievoudig: reiniging van de voordelen: er zijn geen parallelle verluchtingsbuizen meer wanden, verversing van het water in de sifon en voorkomen nodig, wat voor meer ruimte zorgt in de woonvertrekken. De van kristalvorming van de urine in de leidingen. Dankzij diameter van de buizen is overal kleiner en de horizontale een membraan zonder waterslot bespaart de Hybrimatic leidingen kunnen tot zes meter lang zijn zonder helling, voor Fino op de verversing van het water in de sifon. Slechts nog meer ruimtebesparing. Er is geen enkele bijkomende 7 cl (één seconde spoeling) volstaat om de hele wand en ventilatiebuis meer nodig. het membraan te reinigen. Bij intensief gebruik treedt de massamodus in werking: de spoeling gebeurt pas na het www.geberit.be vertrek van de laatste gebruiker. Het urinoir is gemaakt van 100% recycleerbaar roestvrij staal en vergt bij het on- derhoud geen gebruik van chemische producten. www.delabiebenelux.com

DDEESLAIGBNIE verantwoord en duurzaam design DELABIE, expert in sanitaire voorzieningen en kranen voor publieke ruimten, stelt water- en energiebesparing voorop bij het ontwerpen van hoogwaardige en verantwoorde productlijnen.

110 Product News a+279 componenten, en dankzij de lasertechnologie zijn de verbin- dingspunten uiterst nauwkeurig vervaardigd. Systeem 900 is geschikt voor badkamers die toegankelijk zijn voor minderva- liden, voor ziekenhuizen en hotels. www.hewi.com Douche-wc’s Uiterlijk is er geen enkel verschil met een traditioneel hang- toilet omdat alle technologie zich binnen de keramiek be- vindt. De ViClean-I 100 van Villeroy & Boch combineert strakke lijnen en een uiterst platte kap met een intuïtief gebruik en comfortabele douchefuncties. Sterk punt is de Mat zwart Harmonic Wave-straal met zijn heen en weer draaiende De kranenserie D.1 van Duravit, ontworpen door Matteo werking. De wc is van Europese makelij, met de beste ma- Thun en Antonio Rodriguez, heeft een herkenbare vorm. De terialen: kwaliteitsvol sanitair keramiek, een robuust deksel elektronische versie D.1e is uitgerust met spitstechnologie. in Duroplast, roestvrijstalen scharnieren en een afdekplaat De vloeiende overgang tussen de cilindrische basisvorm en in het gepatenteerde materiaal Quaryl. www.villeroy-boch.be de platte uitloop zorgt voor evenwichtige, strakke contou- ren. De kraan heeft een fijn galvanisch oppervlak in chroom of mat zwart. Op het vlak van vorm en kleuren past ze per- fect bij de badkamers Viu/XViu, DuraSquare/XSquare, ME by Starck, alsook bij de nieuwe Starck T-accessoires. www.duravit.com Bedieningsplaten Het assortiment Viega Visign is compatibel met de door- spoelbak achter de voortzetwand en bestaat uit meer dan 50 designvarianten in een combinatie van bijzondere materialen en kleuren. De bedieningsplaten Visign for More 202 en Visign for More 205 Sensitive zijn uitgerust met ledtechnologie, en je kan ze gebruiken als sfeer- of oriëntatieverlichting. Voor de platen Visign for More 201 en Visign for More 204 is optioneel een verlicht inbouwkader beschikbaar. De ontwikkeling van het assortiment verliep in samenwerking met Artefakt Design. www.viega.be Mat wit Het nummer 28 is onmiskenbaar mat wit en vervolledigt de 27 al beschikbare afwerkingstinten. In 1968 kwamen de eerste prototypes van Arne Jacobsen in twee afwerkingen: grijs en oranje. Kort daarna waren alle producten van Vola beschikbaar in een waaier van tien kleuren, genummerd van 01 tot 10. Voor het eerst kreeg de kleur een plaats in Slimme techniek het ontwerp van badkamers. Hiermee wou de architect Systeem 900 van Hewi onderscheidt zich door een slimme een globaal overzicht krijgen van het project, om niets aan montagetechniek: dankzij de innovatieve steek-klik-verbin- het toeval over te laten. Omdat Vola nooit de kleurscha- ding is de montage van leuningen en douchestangen eenvoudig. keringen van de afwerking heeft gewijzigd, zijn die van de In plaats van de gebruikelijke vier bevestigingspunten zijn er jaren 1970 nog altijd actueel. De keuze voor een duurzaam, slechts drie rozetten nodig. Dankzij de vooraf geconfigureerde esthetisch en modulair concept is nog altijd de hoeksteen producten is het niet nodig om achteraf complementaire func- van de benadering van Vola. Maar op verzoek kan je ook ties toe te voegen. Daarnaast zijn er de vele technische details, een product verkrijgen in een aangepaste, specifieke kleur. zoals de opklapbare steunen die uitgerust zijn met een rem. www.vola.com De producten zijn hygiënisch en bestaan uit een klein aantal

What a Viu Welcome to the bathroom of tomorrow. The idea: Soft, organic inner forms meet geometric, precise outer contours. A fusion of different materials – ceramics, wood, metal, glass. The purpose: Perfection from every angle, technology for maximum comfort. The result: Viu. Design by sieger design, realised by Duravit. What a Viu! For more bathroom design visit www.duravit.be

112 Product News a+279 moedigt aan om na te denken over circulair bouwen en re- ductie van de CO2-uitstoot in alle vakgebieden. Ze beloont veelbelovende antwoorden op de huidige uitdagingen rond toenemende verstedelijking en het streven naar een betere levenskwaliteit. Inschrijven is gratis en kan nog tot 25 februari 2020, via de website. www.lafargeholcim-foundation.org Spazio Kreon De volledig vernieuwde showroom in Milaan is de perfecte expressie van de identiteit van Kreon, zoals we die kennen van het majestueuze hoofdkwartier in Opglabbeek. De so- bere architecturale lijnen creëren met een juist evenwicht een relatie tussen kleuren, licht en vlakken, waarbij de ar- Hightech textielvloer maturen van Kreon en Belux elkaar in een subtiele mix aan- De vier ontwerpen en negentig kleuren in het formaat vullen. De ruimte ligt in de Zona Tortona, een van de meest van banen, tegels of planken van Flotex Colour, helpen je trendy wijken van de stad, en drukbezocht tijdens het Sa- vloerbekleding te personaliseren. De collectie is ontwik- lone del Mobile, en zal meermaals per jaar beschikbaar zijn keld vanuit Forbo’s eigen kleur- en designtaal en gaat voor externe exposities. De inhuldiging werd afgerond met gemakkelijk samen met de collecties Marmoleum of Allura. een soiree voor het internationale gezelschap, dat ook ge- Ter bevordering van de rust en de communicatie is de tegel komen was om er de jongste nieuwigheden te ontdekken. Flotex Acoustic bij de collectie Flotex Colour gevoegd. De showroom van Kreon is absoluut een omweg waard als Deze tegel dempt het contact- en omgevingsgeluid. For- je Milaan bezoekt! Spazio Kreon - Via V. Forcella 5, Milaan bo lanceert ook een tegel met reliëf, die voor bijkomende www.kreon.com accenten kan zorgen. De Flotex-collecties worden steeds duurzamer: de polyestervezel van de banden Flotex Color en de tegel Flotex Acoustic Plus bestaat voor 20% uit ge- recycleerde flessen. De gewone Flotex Colour tegels be- vatten zelfs 50% gerecycleerd postconsumer-afval. Flotex is een hightech textielen vloerbekleding die het comfort van een tapijt combineert met de voordelen van een harde vloerbekleding. Haar structuur houdt allergenen en fijn Nieuwe kleuren stof vast, en geeft deze pas vrij tijdens de schoonmaak. Het Het nieuwe formaat Archipolis is 40 cm lang en 4 cm hoog is de enige textielen vloerbekleding die de prestigieuze Bri- en is ontworpen voor een strakke lineaire architectuur. De tish Allergy UK Seal of Approval in de wacht heeft gesleept. steen bestaat in twee kleuren, het bestaande Vegas Geel en www.forbo-flooring.be het nieuwe Frost Grijs, met rijk genuanceerde grijstinten, die elk begeleidend materiaal een extra uitstraling geven. www.wienerberger.be Internationale wedstrijd Lafarge-Holcim Sinds 2003 bevordert de Lafarge-Holcim Foundation, een Naadloze akoestiek initiatief van de gelijknamige onderneming, het debat over duurzaam bouwen, hoofdzakelijk via awards. Die zijn be- Eleganza van Armstrong is een nieuw, naadloos akoestisch doeld voor spraakmakende projecten van vakmensen en plafondsysteem met een 100% monolithische afwerking. voor gedurfde ideeën van toekomstig talent, die duurzame Resultaat is een uniform, subtiel gestructureerd helder wit bouwoplossingen combineren met uitmuntende architec- plafond dat lang meegaat. Het behoort met zijn akoestische tuur. De awards bedragen in totaal 2 miljoen dollar voor absorptieprestaties tot de klasse A, dat zorgt voor een op- projecten en concepten op het vlak van architectuur, en- timaal akoestisch comfort, conform aan de internationale gineering, stadsplanning, bouwmaterialen en -technieken norm en iso 11654. Met deze classificatie en de afstemming en aanverwante domeinen. Een jury van onafhankelijke op de bim, kunnen de architecten de richtlijnen vervat in experten beoordeelt de kandidaturen. De beoordelingscri- breeam, hqe en leed naleven. Eleganza is duurzaam: de teria zijn: innovatie en overdraagbaarheid, grondstoffen montage gebeurt op de Armstrong c2c-grid met volledig en milieuprestaties, economische leefbaarheid en com- recycleerbare en herbruikbare onderdelen. patibiliteit, esthetiek en contextuele impact. De wedstrijd www.armstrongceilings.com

STAAT BINNENKORT UW PROJECT UIT PREFAB BETON IN DE KIJKER ? FEBE, de Federatie van de Betonindustrie, bekroont de meest tot de verbeelding sprekende projecten in en met prefab beton. Noteer alvast 28 november in uw agenda. Dan vormt het culturele hal “La Sucrerie” in Waver de unieke setting voor de uitreiking van de FEBE Elements Awards 2019. Zal uw project één van de 5 Awards winnen? Surf nu naar www.febeawards.be en schrijf uw projecten in vanaf 19 augustus t.e.m. 4 oktober 2019. Een organisatie van de Federatie van de Betonindustrie – FEBE - Voorwaarden en reglement op www.febeawards.be Systeem 900 Nieuw oppervlak Systeem 900 is het antwoord op de complexe vereisten aan barrièrevrije badkamers. Goed www.hewi.com/nl/systeem-900 design betekent voor HEWI ook, opties te bieden. Systeem 900 is verkrijgbaar met een oppervlak van roestvast staal of chroom evenals met diepmat oppervlak in wit, grijstinten of zwart. Authentieke, eerlijke materialen en het tijdloze en expressieve productontwerp verlenen ruimten karakter. Armaturen | Meubels M 40 | Wastafels | Accessoires | Barrièrevrij | Beslag

114 a+279 Interview David Chipperfield © Ute Zscharn

115 Op 22 oktober nodigen a+ en Bozar David Chipper- EN On 22 October A+ and Bozar have invited David field uit voor een lezing over zijn werk, waarover Chipperfield for a lecture on his work, about which zopas een indrukwekkende monografie verscheen. an impressive monograph has just been published. Naar aanleiding hiervan blikt hij samen met a+ terug As a result, he and A+ look back on a career span- op bijna 35 jaar carrière. ning almost 35 years. Lisa De Visscher Tussen geschiedenis en prospectie ← James-Simon- Galerie, Museum Island, Berlin, 2018

116 Interview a+279 David Chipperfield richtte zijn bureau op in 1985 in Lisa De Visscher Een belangrijk deel van uw Londen, midden in het ultraliberale Groot-Brittan- oeuvre situeert zich in Berlijn, in een bijzonder bela- nië van Margaret Thatcher. Bij het bureau kwam al den historische context. Hoe verhoudt u zich tot deze snel 9H, een kleine expositieruimte en gelijknamig stad en haar geschiedenis? Hoe kan een hedendaags tijdschrift waarin architectuurcultuur en -onderzoek architect zich positioneren ten opzichte van grote een plek kregen, om tegengas te bieden aan het heer- meesters zoals Ludwig Mies van der Rohe of Karl sende klimaat van marktgedreven bouwen. Het is Friedrich Schinkel? daar dat zijn bekommernis voor bouwen binnen een gemeenschap en een culturele continuïteit voor het David Chipperfield Ik hou van Berlijn. Toen ik er eerst tot uiting kwam. Die focus vond internationaal begon te werken in de jaren 1990, net na de val van de weerklank in Common Ground, het thema dat hij uit- Muur, was het een stad zonder geld en zonder duidelijke werkte als curator van de 13de architectuurbiënnale vorm. Ze was onaf, maar juist dat gaf de stad vrijheid. Ook van Venetië in 2012. vandaag, nu de vastgoedprijzen zo hard zijn gestegen, is het nog steeds – in tegenstelling tot bijvoorbeeld Londen Met zijn bureau realiseerde Chipperfield meer dan – een stad waar de bewoners greep op hebben. Er is een honderd projecten en werkte hij wereldwijd aan meer sterk gevoel van ownership bij de Berlijners, en dat heeft te dan twintig musea. Eerder dit jaar ging de James-Si- maken met hun geschiedenis. In Berlijn zijn het verleden mon-Galerie open, het nieuwe inkomgebouw voor en de geschiedenis van de stad onvermijdelijk aanwezig en het Museumsinsel in Berlijn. Dat vormt het sluitstuk alomtegenwoordig. Ik heb die rijkdom nooit als een belem- van twintig jaar renovatie en herstructurering van mering ervaren, integendeel. Ik wil met mijn werk steevast een van de historisch waardevolste sites in de Duitse een dialoog aangaan met het verleden, het verankeren in hoofdstad. Chipperfield tekende in 1999 het master- de continuïteit die de geschiedenis uitmaakt. Tabula rasa plan en droeg ook bij aan de invulling ervan met de interesseert me niet. gelauwerde renovatie van het Neues Museum. Op dit moment leidt het bureau de restauratiewerken van Opdrachten zoals het Museumsinsel of de Neue Natio- de Neue Nationalgalerie, een van de belangrijkste nalgalerie brengen uiteraard een kolossale verantwoorde- iconen van het naoorlogse modernisme en het enige lijkheid met zich mee. Het gaat er niet om of ik oog in oog late werk van Mies van der Rohe in Berlijn. sta met belangrijke leermeesters. Bij dit soort opdrachten moet je je meten met de identiteit van een gemeenschap, met ↓ het karakter van een plek. Uiteraard ga je dan omzichtig te Neue Nationalgalerie werk. Voor het masterplan van het Museumsinsel – verte- (refurbishment), genwoordigd door de James-Simon-Galerie – schiepen we Berlin, 2019 nieuwe boven- en ondergrondse paden en herformuleerden we het concept van het hele eiland, zodat het kon beant- woorden aan de nieuwe sociale behoefte aan een gedeelde, historische en artistieke beleving van de site. © Ute Zscharn → Neues Museum, Museum Island, Berlin, 2009

a+279 David Chipperfield 117 In de Neue Nationalgalerie ga ik uiteraard heel nederig te dc Elk project is een evenwicht tussen opportuniteit werk. Het is een wankel, zoekend evenwicht tussen de nieuwe en verantwoordelijkheid, zowel voor de architect als voor technische en ruimtelijke noden eigen aan een hedendaags de opdrachtgever. De opportuniteiten kunnen economisch museum, en het respect voor de integriteit van het origineel. zijn, maar ook technisch, of constructief. En je hebt altijd Hoewel de ingrepen leesbaar zullen zijn als hedendaagse een verantwoordelijkheid naar de gemeenschap toe. Er is elementen, is de verbouwing geen nieuwe interpretatie van geen enkele reden waarom een private opdrachtgever geen het werk van Mies van der Rohe, maar eerder een reparatie maatschappelijke verantwoordelijkheid zou moeten dragen. van een landmark van de Internationale Stijl. In Duitsland is dat zelfs vastgelegd in de grondwet: eigen- dom komt met verantwoordelijkheid. Zodra je bouwt als Een museum is een heel specifiek programma dat een onderneming, moet je iets teruggeven aan de gemeenschap. belangrijke rol speelt in een gemeenschap. Vooral als het gaat om kleinere musea – zoals de James-Simon-Galerie, maar ook In de Angelsaksische wereld is de mentaliteit volledig de Turner Contemporary in Margate of het Museo Jumex in anders. Daar ligt de klemtoon op winst, waarvan met veel Mexico City – wil ik eerder een buurtcentrum maken dan een geluk een fractie naar de gemeenschap terugvloeit onder museum. Natuurlijk wil je toeristen aantrekken, maar de aller- de vorm van charity. Als architect kun je daar weinig tegen eerste functie van een museum is om haar eigen gemeenschap beginnen. Je kunt de opdrachtgever alleen wijzen op de mo- te voeden en te ondersteunen. In het Guggenheim Museum in gelijkheden van de plek. We werken op dit moment rond de Bilbao komt meer dan 80 procent van de bezoekers van buiten renovatie van een winkelcentrum in Düsseldorf. We hebben de regio, minder dan 8 procent woont in de stad zelf. Wat kan de opdrachtgever én de stad ervan kunnen overtuigen om een museum dan nog betekenen voor de lokale gemeenschap? niet enkel het gebouw aan te pakken maar meteen het hele Daarom proberen we naast de klassieke tentoonstellingszalen plein, inclusief de problematische verkeerssituatie. Als je ook altijd andere elementen in het programma te integreren. iedereen rond de tafel kunt krijgen en kunt doen inzien dat In de James-Simon-Galerie ontwierpen we een auditorium elke partij voordeel heeft bij het project, is dat fantastisch. waar lezingen kunnen plaatsvinden, kleinere zalen voor wisse- In andere gevallen moet je je als architect beperken tot de lende tentoonstellingen, en vooral een publieke buitenruimte architectuur zelf, tot gebouwen met een duidelijke identiteit die een plek vormt voor al wie geen zin heeft in tentoonstel- die een betekenisvolle fysieke achtergrond vormen voor het lingen. Het Museumsinsel werd zo een echt, divers landschap, theater van het alledaagse stadsleven. met een Lustgarten en een Kollonadenhof. Blijkbaar zijn die erg in trek voor Turkse trouwfeesten. Mijn idee over een kwalitatieve publieke ruimte is in de loop der jaren wel veranderd. Neem nu de Karl-Marx-Allee in ldv De leefbaarheid van een stad staat of valt Berlijn: een veel te brede boulevard, zoveel ongedefinieerde met de kwaliteit van haar publieke ruimte en de ver- open ruimte, zonder winkels. Het is een vreemd gebied dat bindingen die gemaakt worden met de architectuur. aan niemand lijkt toe te behoren. Intellectueel gezien kan Naast publieke opdrachtgevers werkt u ook vaak met het onmogelijk werken. En toch: als ik er doorheen loop, ben private ontwikkelaars. Kunt u daar op dezelfde ma- ik overtuigd van het tegendeel. De typische, conventionele, nier de kwaliteit van publieke ruimte doordrukken? ‘goede’ publieke ruimte is een duidelijk afgebakend plein, omzoomd door winkels en koffiebars. Eerlijk gezegd ben ik © Ute Zscharn

118 Interview: David Chipperfield a+279 dat soort pleinen meer dan beu. Ik kan die koffiebars niet consensus ontwikkelen we strategieën en pilootprojecten meer zien. Ik zie steeds meer de kwaliteiten van de tussen- rond allerhande problematieken – van mobiliteitsvraag- ruimte, een brede doorgang tussen gebouwen, een klein plein stukken over duurzame landbouw en zeewierproductie tot met een bank en een boom, rustig en een beetje saai. Een plek jeugdwerkloosheid. zonder commerciële claim die toebehoort aan de bewoner. Op dit moment werken we daar aan een programma rond ldv Jaren geleden ontwierp u een vakantiehuis verkeerssnelheid. Als je de maximumsnelheid in het dorp in Corrubedo, aan de kust van Galicië in Spanje. kunt reduceren van 50 km/u tot 30 km/u, kun je de straat Ondertussen bouwde u er een heel kantoor uit dat smaller maken en de voetpaden breder, en kun je bomen expliciet werkt rond de morfologie van het hele ge- planten. Dat zorgt er dan weer voor dat mensen vaker te bied. Waarom? voet gaan, de winkels opnieuw lokale klanten krijgen, het doorgaand verkeer aan banden wordt gelegd en de bewo- dc In Galicië hebben we een stichting opgericht, de ners opnieuw greep krijgen op hun dorp. Eigenlijk ben ik RIA. Die fungeert als een onafhankelijk studie- en consul- helemaal niet geïnteresseerd in verkeersproblematiek, zelfs tancybureau, en heeft als opdracht de toekomstige ontwik- niet in dorpsarchitectuur. Mij gaat het opnieuw om de ge- keling van de Ría de Arousa in kaart te brengen en te sturen. meenschap en hoe we die haar identiteit kunnen teruggeven. Via deze stichting willen we de economische en praktische behoeftes van de regio verzoenen met de wens om het kust- Als architect ben je hier de geknipte persoon voor omdat gebied te beschermen en de levenskwaliteit in het gebied te je het gewend bent om samen te werken met verschillende behouden. Als buitenstaanders zonder enig mandaat lijkt partijen, omdat je niet bang bent voor contradicties en het misschien arrogant om de lokale bevolking te vertellen de gevolgen, en omdat je de impact van je beslissingen op hoe ze dat gebied het beste kunnen organiseren. Anderzijds een verbeeldende manier kunt presenteren. In de stichting blijkt onze onafhankelijke positie ook een sterkte. Aange- werken bijna uitsluitend Spaanse architecten. Ik dacht dat zien we geen politieke of economische agenda hebben, zijn zij het na een tijdje wel beu zouden zijn, en depressief zou- we enkel geïnteresseerd in de kwaliteit van het gebied zelf. den worden van het werken op projecten die zo weinig met Via gesprekken met zowel de politieke, wetenschappelijke, architectuur te maken hebben. Maar het tegendeel is waar. economische, sociale als culturele actoren en een proces van We realiseren zo veel voor dit gebied, veel meer dan dat we ooit met architectuur alleen hadden kunnen bereiken. LECTURE David Chipperfield WHEN 22 October 2019, 20:00 WHERE Salle Henry Le Boeuf, Bozar, Brussels INFO & TICKETS a-plus.be ↓ Turner Contemporary Margate, Kent, 2011 © Simon Menges

ARCHITECTURE CENTRE FOR FINE ARTS DCHAVIPIPDERFIELD BRUSSELS FEBELCEM CONFÉRENCE · LEZING · LECTURE OFFERS 400 TICKETS TO 22 OCT. '19 — 20:00 EN ANGLAIS · IN HET ENGELS · IN ENGLISH STUDENTS ENTRÉE · INKOM · TICKET : € 8 - € 5 (RED. -26|60+) Subscribe here: printed by a-plus.be/febelcem www.zwartopwit.com PALAIS DES BEAUX-ARTS E.r. · V.u. Paul Dujardin, rue Ravensteinstraat 23, 1000 Brussels. Photo: James Simon Galerie, Museum Island Berlin, Germany. © Ute Zscharnt for David Chipperfield Architects BRUXELLES PALEIS VOOR SCHONE KUNSTEN BRUSSEL Rue Ravensteinstraat 23 1000 Brussels +32 2 507 82 00 / bozar.be / www.a-plus.be

120 a+279 Springweek Deze lente spijbelden scholieren Voor de studenten draaide de 2019 wereldwijd voor een daadkrachti- week eerder om het verloop dan ger klimaatbeleid. Hoe verhouden om het eindproduct. Elke studio Caroline Goossens ontwerpopleidingen zich tot deze bestond uit een zestiental kern- klimaatprotesten? teams van zes studenten uit ver- schillende leergroepen van diverse De Faculteit Architectuur van opleidingen. Vaak klikte het, even KULeuven pikte het signaal op als vaak botste het. Ieder kreeg zijn motief voor de Springweek. In die taak, die ze in meetings en scree- week voor de paasvakantie nemen nings aan de regisseur voorleg- bachelorstudenten Architectuur den. Tussendoor vonden lezingen en Interieurarchitectuur deel aan en concertjes plaats, elke middag een bijzondere oefening rond een deed een foodtruck de campus aan actueel thema. Voor het eerst slo- en na 17u ging de bar open. De laat- ten de eerstejaarsstudenten Inte- ste avond werkte een grote groep rieurvormgeving van luca School nog monter door tot in de vroege of Arts aan, wat het aantal deelne- uurtjes. mers rond de 800 bracht. Het organisatorisch opzet oogde Achthonderd studenten werk- misschien strak en hiërarchisch, ten vier dagen lang op één cam- door de schaal en versnippering pus (Sint-Lucas Gent) aan negen van het maakproces ging elk voor- kortfilms van negen minuten met af uitgedokterd scenario de mist impressies van de toekomstige stad in. Niet zelden namen bottom-up- (i.c. Gent). Dat deden ze onder lei- initiatieven het over. En dat is goed. ding van negen regisseurs, allen Want dit spannende alternatief bijgestaan door een vijftal docen- voor de efficiënt gestroomlijnde ten en masterstudenten. De re- workshopervaring is zowel leerrijk gisseurs beoefenen verschillende als belangwekkend. In tijden waar- disciplines en werden niet alleen in elke onderwijsactiviteit tot in gekozen om de evidente kruisbe- de kleinste details dient te worden stuiving, maar ook om hun ver- geformaliseerd, gedocumenteerd mogen om een afwijkende, soms en geverifieerd, zijn rock-’n-roll- grensverleggende filter over het experimenten op zijn minst ver- creatieve proces te leggen. Een frissend. Als (ontwerp)onderwijs aantal van hen had nooit eerder haar studenten laat denken en dro- met studenten gewerkt en kreeg men over de toekomst van de stad, allicht een memorabele vuurdoop. de maatschappij, de planeet, dan Het eindresultaat, negen verbeel- liefst op deze interactieve, avon- dingen van een mogelijke stad, ge- tuurlijke manier. tuigen van die grote diversiteit in opzet en aanpak. SPRINGWEEK 2019 9 x 9 x 9000 ku Leuven and luca School of Arts INFO arch.kuleuven. be/english/ calendar/ springweek-2019

a+279 121 Jokerweek Vlak voor de paasvakantie vond te vormen. Evenveel groepjes stu- 2019 naar goede gewoonte de Jokerweek denten doorpluisden het archief van de architectuuropleiding van van de Vlaams Bouwmeester en Hong Wan Chan de UGent plaats. Een week lang zetten de Open Oproepen en de ruimden de lesactiviteiten het veld landschappelijke condities van voor een verticaal atelier en bogen hun segment om naar cut-outs, de studenten ingenieur-architect collages, en bas-reliëfs. zich samen over één vraagstuk. Om een kritische lezing van de Dit bijzondere moment in het projecten en een zoekende houding academiejaar, gedragen door een naar geschikte representatietech- team van de vakgroep Architec- nieken aan te moedigen, stonden tuur en Stedenbouw en de studen- middag- en avondlezingen op het ten van de tweede master, maakt programma. Telkens voor een vol- intrinsiek deel uit van de opleiding le zaal spraken Mechthild Stuhl- – zeg maar het dna van het archi- macher, Stephen Bates en Pier Pao- tectuuronderwijs. Tegelijk maakt lo Tamburelli over hun ervaringen de Jokerweek vaak de link naar het met de wedstrijdprocedure. Leo onderzoek binnen de vakgroep, zo- Van Broeck, Véronique Patteeuw als ook dit jaar. Het thema van deze en Jan Mannaerts debatteerden 22ste editie haakte namelijk aan bij op hun beurt over 20 jaar Vlaams de ontwikkeling van een reizende Bouwmeester, de Open Oproep en tentoonstelling over 20 jaar Open publiek opdrachtgeverschap. Tij- Oproep in opdracht van het Team dens de middaguren focusten Jan Vlaams Bouwmeester. Rothuizen, Sannah Belzer, Gosia Olchowska en Joris Kerremans Een hele week lang brachten de op grafiek en representatie. Daar- studenten gerealiseerde en lopen- naast organiseerden de studenten de Open Oproepen in beeld in het ter ontspanning vele randactivitei- Kuipke in het Citadelpark. Voor ten in het thema van de koers, als een eerste keer werden alle resul- verwijzing naar het onderkomen taten van de wedstrijdprocedure van dit jaar. gevisualiseerd, op de schaal van de indoorwielerpiste met een op- Ondanks de omvang van het pervlakte van meer dan 1.000 m2. werk veranderde de hele wielerpis- De studenten clusterden een totaal te een week lang in een gigantisch van 457 projecten volgens geogra- panorama van Open Oproepen, fische ligging en ruimtelijke con- ingebed in het Vlaamse landschap. dities. Daaruit ontstonden 36 sets Vanop de tijdelijke uitkijktoren in met elk een plaats op de piste om het midden van de piste konden samen een aaneengesloten panora- kijklustigen op vrijdag de resulta- misch landschap van Vlaanderen ten bewonderen. JOKERWEEK 2019 a Cyclorama celebrating the 20 years of the Open Call ORGANIZATION Ghent University, Department of Architecture and Urban Planning in collaboration with De Loeiende Koe WHEN took place from 1 to 5 April 2019 INFO jokerweek.be/ cyclorama/

122 Lecture series, exhibitions and launches a+279 2019 23.09 10.10 17.10 19.11 A+279 SCHOOLS GIUSTO VAN CAMPENHOUT FVWW FREDERIC VAN- GO HASEGAWA Melopee, Ghent Introduction by Office Kersten DONINCK WOUTER Bozar – Hall Henry Le Boeuf Launch and guided tour, Geers David Van Severen (tbc) WILLEMS ARCHITECTEN Lecture, 20:00, in English 18:30, in Dutch ACROSS Antwerp Introduction by Pierre Blondel A+/Bozar deSingel – Blue Foyer ACROSS Liège – Galerie 24.09 Lecture, 20:00, in English/ Opéra 26.11 ADRIEN VERSCHUERE Dutch, A+/VAi Lecture, 19:00, in English/ BUREAU NORD Bozar – Hall M French, A+/ULiège Introduction by Lecture, 19:00, in English 10.10 Marie-José Van Hee Opening exhibition, 20:30 A+280 COLLECTIVE 22.10 ACROSS Antwerp A+/Bozar HOUSING DAVID CHIPPERFIELD deSingel – Music Studio C-Mine, Genk Bozar – Hall Henry Le Boeuf Lecture, 20:00, in English/ 25.09–05.01.2020 Launch and opening Lecture, 20:00, in English Dutch, A+/VAi BAUKUNST: exhibition Housing Apart A+/Bozar PERFORMANCE AND Together, 20:15 05.12 PERFORMATIVITY A+/Architectuurwijzer 14.11 AMUNT Exhibition, Bozar PERNEEL OSTEN Bozar – Hall M A+/Bozar 15.10 Introduction by Olivier Bastin Lecture, 20:00, in English STUDIO BASAR (L’escaut) A+/Bozar Bozar – Hall M ACROSS Liège – Galerie Lecture, 20:00, in English Opéra A+/Bozar Lecture, 19:00, in English/ French, A+/ULiège Information and tickets www.a-plus.be Free access for A+More subscribers

a+279 123 #003 “De metselaars in opleiding gieten Nooit horizontaal inslijpen, al- een betonplaat en trekken vier mu- tijd verticaal. Schuin als het echt Michiel De Cleene ren in een halfsteensverband op. niet anders kan. [...] Daarna komt het blokje naar onze afdeling en kunnen de leerlingen Twee vingers breed. [...] van de richting ‘residentieel elek- Hierna gaat het naar de afdeling trotechnisch installateur’ sleuven sanitair. Na de klokboringen volgt slijpen en holtes boren. [...] de breekhamer en maken de met- selaars een nieuw blokje.” Het lukt nog niet altijd even goed, maar ze leren snel bij. [...] Competentiecentrum vdab, Wondel- gem, juli 2019.

ARCHITECTURE CENTRE FOR FINE ARTS GO HASEGAWA BRUSSELS CONFÉRENCE · LEZING · LECTURE 19 NOV. '19 — 20:00 EN ANGLAIS · IN HET ENGELS · IN ENGLISH ENTRÉE · INKOM · TICKET : € 8 - € 5 (RED. -26|60+) PALAIS DES BEAUX-ARTS printed by BRUXELLES www.zwartopwit.com PALEIS VOOR SCHONE KUNSTEN BRUSSEL E.r. · V.u. Paul Dujardin, rue Ravensteinstraat 23, 1000 Brussels. Photo: Chapel in Guastalla © Davide Galli Rue Ravensteinstraat 23 1000 Brussels +32 2 507 82 00 / bozar.be / www.a-plus.be

A+ Architecture in Belgium Het tijdschrift A+ Architecture in Belgium verschijnt 4 keer in de vorm van een klassiek nummer en 2 keer in de vorm van een speciale editie (in plaats van 6 klassieke nummers). 4 klassieke nummers 2 speciale edities → handig nieuw formaat → gespecialiseerde themanummers → nieuwe rubrieken → meer pagina’s, diepgaande teksten, → meer projecten → meer planmateriaal en details uitgebreid gedocumenteerd → in het Nederlands en het Frans, → in samenwerking met een met een Engelse samenvatting externe culturele partner → in het Engels, ook voor een internationaal publiek Overkoepelende thema’s 2019 → enkel voor abonnees en te koop A+276 Building Sites (werven) in de betere boekhandel februari–maart Themanummers 2019 A+277 Lost Souls (verloren wedstrijdontwerpen) april–mei A+278 Brussels (in samenwerking met bouwmeester Maître architecte BMA) A+279 Schools (scholen) juni-juli augustus–september A+280 Collective Housing (in samenwerking met A+281 Silence (stiltearchitectuur) Architectuurwijzer en de UHasselt) december 2019–januari 2020 oktober–november

280126 a+279 Special: ↓ Collective Haerynck Vanmeirhaeghe, housing De Schilders, Ghent © Filip Dujardin De traditionele, vrijstaande wo- ning past niet langer binnen het huidige maatschappelijke discours over duurzaam ruimtegebruik, woongedrag en mobiliteit. In de speciale uitgave a+280 tonen we collectieve woonvormen in dorps- of stadskernen die een waardevol alternatief kunnen vormen, dank- zij de ruimtelijke én huiselijke kwaliteit van de gedeelde ruimtes. In het Engels – in samenwerking met Architectuurwijzer en UHasselt. Abonneer u 4 klassieke nummers + € 90Standaard: (incl. btw) nu op A+! 2 speciale edities per jaar € 49Student: (incl. btw) Kies voor Duotickets voor: € 250 (incl. btw) A+More! alle A+ lezingen in Bozar (min. 6), onze tentoonstellingen en debatten U krijgt bovenop de 4 klassieke nummers Uitnodigingen voor: + 2 speciale edities per jaar: vip-evenementen en vernissages Toegang tot: ons tijdschriftenarchief (1973–heden) Abonneer u door overschrijving op het nummer van ICASD met vermelding ‘A+ abonnement’ of ‘A+More’: IBAN: BE25 3101 3956 3282 –BIC: BBRUBEBB www.a-plus.be/abonnement, [email protected].

25 SEPT. '19 — 05 JAN. ’20 BAUKUNST PERFORMANCE & PERFORMATIVITY CENTRE FOR FINE ARTS ARCHITECTURE BRUSSELS EXPO PALAIS DES BEAUX-ARTS E.r. · V.u. Paul Dujardin, rue Ravensteinstraat 23, 1000 Brussels. Copyright image: Polyvalent Infrastructure, Spa, Belgium, 2014-2017. © ¨Julien Hourcade BRUXELLES PALEIS VOOR SCHONE KUNSTEN BRUSSEL Rue Ravensteinstraat 23 1000 Brussels +32 2 507 82 00 / bozar.be

Forever an icon, today Smart as well. Traditional Control with Voice control smartphone command