NL294-light

A+294 99

100 A+294

A+294 101 Tussen stad en dorp EN Lessines, a small ‘country town’ on the In Lessen (Lessines) in Henegouwen, een klein platte- language border in the province of Hain- landsstadje op de taalgrens waar de Dender door stroomt aut and crossed by the Dender, has a cul- (en zich van die grens niks aantrekt), huist het cultureel tural centre nestled in a former hos- centrum in het historische gasthuis Onze-Lieve-Vrouw pital, Notre-Dame à la Rose. A little met de Roos. Aan de overkant van de straat staat een further on, in one of the main streets, an oude verlaten molen met bijgebouwen. Het cultuurcen- old abandoned mill and its annexes have trum wil hier uitbreiden met een nieuwe concertzaal en caught its eye: the cultural centre would een theatercafé. De Cellule Architecture van de Franse like to expand there and benefit from a Gemeenschap schreef er een ontwerpwedstrijd voor uit. concert hall and a café-theatre. The Cel- lule Architecture organized a competi- Stephane Damsin tion to this effect. parking Grand Place ←↙ Het winnende project van Dierendonckblancke en Pigeon Ochej: een compact project met een theatercafé aan de rue des Moulins en een groter volume met een theaterzaal daarachter. De twee volumes worden met elkaar verbonden door een multifunctionele ruimte die langs het water loopt. 67 23.15 8 Extraction 0,9 m2 9 Pulsion 0,9 m2 3 10 5 4 1 2 tom&co parking parking Grand Rue

+102 Moulin Williame A 294 Deze stad is een boeiend voorbeeld van wat een ‘landelijke Al dertig jaar biedt het cultureel centrum er een mix van stad’ kan zijn, of een ‘stedelijk platteland’ als u wilt. Surre- een populaire en gewaagdere programmering, voor een alistisch? Lessen neigt er wel wat naar. De stad is niet voor geïnteresseerd publiek uit de wijde omgeving én voor de niets verbonden met twee belangrijke figuren uit de beweging: locals die wat sfeer komen opsnuiven. Het project – met Magritte, die hier geboren is en zijn naam heeft gegeven aan een theatercafé enerzijds en een concertzaal voor 650 be- het cultuurcentrum, en zijn vriend, de schrijver en dichter zoekers anderzijds – wil tegemoetkomen aan de behoeften Louis Scutenaire, die hier gewoond heeft maar niet zo veel van dit brede en diverse publiek. Tegenover het prachtige, belangstelling krijgt. ‘Praat niet over mij, ik doe het zelf al middeleeuwse klooster-gasthuis, door Unesco geklasseerd genoeg’, zei hij al. Had hij het misschien ook over dit stadje, als werelderfgoed, ligt de Moulin Williame. De verlaten prachtig ouderwets alsof het in de tijd is blijven steken? Als we molen is dan wel niet geklasseerd, maar hij spreekt tot de denken aan de miskleunen van het verkavelingsmodel, nooit verbeelding omdat op dezelfde plek een herenmolen stond stad en nooit platteland – en eigenlijk ook niks anders –, is het die al in 1089 in geschriften werd vermeld. De hele site moet ietwat oubollige karakter van Lessen misschien wel actueler opgewaardeerd worden, net als het perceel erachter dat langs dan ooit, nu we ons ruimtegebruik in vraag moeten stellen. de rivier ligt. In dit inspirerende stedelijk-landelijke kader is de relatie met het landschap van cruciaal belang. Het is een van de uitdagingen van de wedstrijd die terugkomt in de voorstellen van alle deelnemende teams. ↓ ↗ Matador en Grue stellen voor om een nieuw volume op te richten voor de concertzaal, midden in het landschap.

A+294 Lessen 103 Wie begrijpt, bedenkt* Qua keuze voor de inplanting gaat het team van Matador en Grue het verst, diep de velden in. Ze tekenen voor de concertzaal een nieuw gebouw midden in het landschap. Dit zorgt voor een lichtere interventie aan de site van de Moulin Williame, wat positief is voor het historische centrum. Maar de nieuwe doos midden in het landschap overtuigt niet echt. De gewenste samenhang tussen theatercafé en zaal, maar ook de spanning tussen stad en platteland, wordt verstoord door deze keuze. Het gebouw staat er wat verloren bij, zonder echte verankering. De andere teams kiezen alle voor een positie dichter bij de molen, maar telkens met een andere intentie en aanpak. Pierre Hebbelinck en Atelier Paysage stellen de nieuwe concertzaal voor als een architecturaal object dat een eigen identiteit zoekt, autonoom van de gebouwen vooraan. De aansluiting van het project bij het historische centrum en de Dender is precies en ambitieus. Het team gaat de voorgeschreven peri- meter te buiten, maar treft raak met het verleidelijke idee van een voorplein/brug over de rivier. De zaal staat echter als een vreemd object achter in de tuin en overtuigt niet, noch in zijn vormelijke expressiviteit, noch door de beperkte flexibiliteit qua gebruik die dit ontwerp met zich meebrengt. Jammer, want het verhaal begon goed aan de straatkant. → ↖ ↓ aan de straatkant, Pierre Hebbelinck en en zoekt een nieuwe Atelier Paysage stellen opdeling van de ruimte een uitgesproken in het midden van de architectonisch object site. voor. Het staat los van de bestaande gebouwen Project name Programme Client Selected offices Moulin Williame café- Cultural centre and Municipality of Lessines — Dierendonckblancke – theatre and concert hall concert/performance hall Pigeon Ochej Paysage Budget [winning team] Location Procedure € 2,840,000 — Atelier d’Architecture Rue des moulins 39, 7860 Competitive procedure (excl. VAT and fees) Pierre Hebbelinck – Lessines with negotiation – Atelier Paysage European advertising — Atelier De Visscher & Vincentelli – Eric Dhont — Mamout – Buur — Matador – Grue

+104 Moulin Williame A 294 Het team rond Mamout en Buur vertrekt van een interes- Dan resten nog de compactste voorstellen, wat in deze sant uitgangspunt, en kiest voor een maximaal behoud en context een passend uitgangspunt blijkt. Atelier De Visscher restauratie van de bestaande elementen, zelfs de ruïnes van & Vincentelli en Erik Dhont zetten een groot volume neer de 13de-eeuwse vestingtoren. Die keuze leidt tot een project tegen het bestaande bouwblok, een soort dubbele hangar dat op een elegante manier zowel de stedelijke als landelijke of scheepsromp (een referentie aan landbouw? Industrie?). context integreert in relatie tot de Dender. Maar kiezen is Het kopieert de typologie van de puntdaken uit de omgeving, verliezen. Het behoud van de ruïne verhindert dat de nieuwe maar dan op de grotere schaal van de concertzaal. De posi- zaal de juiste proporties en kwalitatieve samenhang kan tionering van de zaal is goed doordacht en de resulterende ontwikkelen, niet met het achterliggende landschap, maar ruimtes, tussen de bestaande gebouwen aan de straatkant ook niet in de interne werking: de zaal is te smal, biedt geen en dit nieuwe volume, zijn kwalitatief. Ze functioneren au- meerwaarde achteraan en wordt met de rest van het project tonoom, maar maken ook een interessante symbiose tussen verbonden door weinig aantrekkelijke gangen. Jammer, want het theatercafé en de zaal mogelijk. Toch werkt hier niet ook dit voorstel had wat in zijn mars. alles zoals het hoort. De keuze voor het grote volume valt te begrijpen, maar de vorm, openingen en organisatie binnenin zijn te complex en soms tegenstrijdig. Het resultaat is minder leesbaar dan de initiële intentie.  ↘ Mamout en Buur kozen voor een maximaal behoud en restauratie van de bestaande elementen. Hun ingreep integreert zich zowel in de bestaande gebouwde omgeving als in het rurale landschap.

A+294 Lessen 105 Tot slot het winnende project van Dierendonckblancke van de site overtuigt, maar ook binnen in de zaal een meer- en Pigeon Ochej, het meest precieze antwoord van de vijf. waarde biedt door de integratie van publieksbalkons. Het Scutenaire had het zeker ook geapprecieerd, hij schreef: ‘Ik hele project lijkt beheerst en terughoudend, niet pocherig, heb iets te zeggen. En het is erg kort.’* Een mooi en compact maar ook niet gewoontjes. Wendbaar en functioneel, com- project dat het cafétheater richt naar de rue des Moulins en pact en toch zeer ruim. En aan zijn zijde stroomt de Dender de Dender en dan iets verderop een groot volume optrekt, naar het noorden... zodat een ruime foyer ontstaat met talrijke gebruiksmoge- lijkheden, helder en open naar de rivier en het aanpalende Stéphane Damsin maakt deel uit van de jury van deze wedstrijd. terras. De foyer baadt in het daglicht, waardoor deze plek * Alle citaten aangeduid met een asterisk zijn van Louis Scutenaire. echt als verbinding werkt tussen de gebouwen die aan de straatkant worden gerenoveerd en de nieuwe constructie aan In samenwerking met de achterzijde. Ook deze nieuwe zaal zoekt de dialoog met de puntdaken van Lessen en de molen. Ze doet dat sober en intelligent, met een asymmetrisch dak dat op de grote schaal ↖ Atelier De Visscher & Vincentelli en Eric Dhont zetten een groot volume neer tegen de bestaande huizenrij. De nieuwe concertzaal kopieert de typologie van de puntdaken uit de omgeving, maar dan op grotere schaal.

Product News106 A+294 Projet Karper © Bernard Boccara Velux Award For Students: schrijf u in! Opleidingen en seminaries Om de twee jaar nodigt de Groep Velux de architectuur- Leefmilieu Brussel biedt alle professionals uit de bouw- studenten uit om deel te nemen aan de internationale sector de gelegenheid om zich verder te vervolmaken in Velux Award op het thema ‘Light of Tomorrow’, waarbij duurzame toepassingen in het gewest Brussel Hoofdstad. de focus ligt op de rol van daglicht in de architectuur. De opleidingen en seminaries vinden plaats op Tour & Voor deze 10e editie zijn er twee categorieën: ‘Daglicht Taxis. Dit semester van 2022 zijn er heel diverse seminaries, in gebouwen’ of ‘Onderzoek naar daglicht’. De jury zoals oplossingen voor een goed beheer van gebouwen, het evalueert in juli 2022 de ingediende projecten en zal beperken van de milieu-impact van materialen, het gebruik uit de vijf regio’s die lid zijn van de UIA 10 regionale van hout in grootschalige projecten. Bij de opleidingen treft laureaten selecteren. Zij krijgen een uitnodiging om men onderwerpen aan als circulaire economie, het beheer hun project rechtstreeks aan de jury voor te stellen op van regenwater, energiebeheer, warmtepompen, renovatie het World Architecture Festival 2022. De inschrijving in mede-eigendom of hernieuwbare energie. is gratis en kan uiterlijk tot 1 april 2022. Een digitaal environnement.brussels adres volstaat. daylightandarchitecture.com/iva, velux.com Zeven Belgen genomineerd! Harmonisering van profielen Voor zijn Brick Award 2022, de 10e editie, heeft Wiener- Reynaers Aluminium en Renson gingen samen op zoek naar berger het hoogste aantal kandidaturen in zijn bestaan de ideale productcombinatie van een gordijngevel en een geregistreerd: 789 projecten uit 53 landen. Van de 50 doekzonwering. Zij vonden de oplossing in de combinatie genomineerden komen er 34 van Europese architecten, van twee innovatieve systemen: de Aluminium ConceptWall 12 van Aziatische agentschappen en 4 van Latijns-Ame- 50 van Reynaers en de Fixscreen Minimal Curtain Wall 50 rikaanse genomineerden. De Brick Award bestaat uit van Renson. De harmonisering van de gevelprofielen met vijf categorieën: ‘Feeling at home’, ‘Living Together’, de profielen voor doekzonwering zorgt voor een naadloos ‘Sharing public spaces’, ‘Working together’ en ‘Building geheel. De afwerking is gemakkelijk met het gewenste af- outside the box’. Wie de laureaten en winnaars zijn, dekprofiel van de ConceptWall 50. Door deze gezamenlijke vernemen we op een officiële plechtigheid in juni 2022 ontwikkeling kan men het aantal benodigde profielen beper- in Wenen. De geselecteerde projecten krijgen een plaats ken tot 3 in de plaats van 5. in het boek Brick 22. De 50 finalisten zijn al vermeld op www.reynaers.be, www. renson.be de website. www.brickaward.com

A+294 Product News 107 Creatieve mogelijkheden Veelbelovend design Doorgedreven esthetiek en duurzaamheid staan centraal De wc-pot save! van Laufen is ontworpen volgens het cir- in de nieuwe designs van Corian Solid Surface. Het gamma culaire principe en is een toepassing van het technologisch krijgt er nu acht kleuren bij om te voldoen aan de vereis- concept van “afval scheiden aan de bron”. Een afvoerkanaal ten van residentiële en commerciële ruimten. De stijl van in de pot scheidt de urine van de andere afvalstoffen. De ‘Carrara’ en ‘Artista’, alsook de sprankelende kleuren van verschillende afvalstromen kan men zo doeltreffender be- ‘Granita’ en ‘Sand Storm’, verschaffen elke ruimte karakter handelen, waarbij men aan de bron kostbare grondstoffen en persoonlijkheid. Het gamma bestaat aldus uit 98 moge- kan recupereren. Urine is immers rijk aan fosfor en stikstof, lijkheden onderverdeeld in vijf productgroepen. wat nodig is bij de productie van meststoffen. Het design is www.gesibois-abc.be het resultaat van een samenwerking tussen Laufen en het Oostenrijkse designstudio EOOS. Save! kreeg de Prix Design Suisse 2021 in de categorie ‘Product Consumer’. www.laufen.com Stone collection © Joeri Beneens Stone Collection, het nieuwe gamma van Kreon, is ge- maakt van albast. Deze zachte, licht gekleurde door- Duurzaam hout en e-book schijnende steen is in de loop van de geschiedenis voor- Het internationale PEFC-label garandeert dat de houtvezels namelijk gebruikt voor decoratieve sculpturen. Albast in een product afkomstig zijn van bossen met duurzaam heeft een fijne, uniforme korrel en ijzeroxide verschaft beheer. Deze certificering bevordert het evenwicht tussen de steen bruine nevels en aders. ecologische, sociale en economische aspecten in bosgebieden Kenschetsend voor dit gamma lichtarmaturen met en waarborgt hun behoud voor de komende generaties. In diffusor van doorschijnende steen is de lichtglans, die Europa is 68% van de bossen gecertificeerd en PEFC kan zorgt voor een aangename warme sfeer dankzij het opake zo de lokale bevoorrading verzekeren. Als een bouwbedrijf mineraal materiaal. De pendelarmaturen met diffuse gelabeld hout gebruikt, is het van belang dat het zelf beschikt lichtbundel naar beneden zorgen voor bijkomend licht over de CoC-certificatie (Chain of Custody). Het is ook op horizontale vlakken. raadzaam dat architecten en aannemers het PEFC-label vermelden in hun aanbestedingen en dat zij de lastenboeken www.kreon.com en facturen, die het moeten vermelden, hierop verifiëren. Op de website kun je onder het thema ‘Architect of aannemer’ een e-book over duurzaam hout downloaden. (Foto: Kamp C - ’t Centrum). www.pefc.be

+108 Product News A 294 Veiligheid in de badkamer Om te zorgen voor meer comfort in de douche, heeft Hewi, geïnspireerd door krukje 950, een stoeltje ontworpen en voorziet het in kleine bijkomende functies, zoals een hand- doekhouder en diverse onderhoudsmogelijkheden. Deze producten verhogen de veiligheid in de badkamer en kan men zowel in particuliere als openbare ruimten aanwenden. Zij bestaan in grijs, zwart en tinten wit. www.hewi.com Expertisecentrum Modulaire units 22 befaamde merken, zoals Amani Spaces, Axor, Bega, Het modulaire bouwsysteem van Amani maakt het eSafe, Extremis, Limited Edition, Royal Botania, Kreon, mogelijk om op één dag in de tuin ruimten te creëren Petac, Ofyr, Renson, Sioen of Vandemoortel, vormen voor de installatie van een kantoor, praktijkruimte of vandaag NOA Outdoor Living met de ambitie om het atelier. Het bestaat ook voor prefab wooneenheden comfort van hoogstaande buitenbeleving te valoriseren. met oneindig veel mogelijkheden. Om zoveel moge- Het gloednieuwe expertisecentrum NOA is hun gemeen- lijk daglicht binnen te laten, zijn grote glaspartijen schappelijke basis. Het is ondergebracht op een deel van prioritair, gekoppeld aan het monorail-raamsysteem de productiesite ‘outdoor living’ van Renson, waar de ConceptPatio 130 met een middenstijl van amper 5 producten in scène zijn gezet voor een totaalbeleving. cm breed. Deze oplossing voldoet aan alle moderne Men treft er pergola’s, meubilair, buitenkeukens, zwem- energetische normen. Elke unit is personaliseerbaar baden, uitrusting voor wellness, verlichtingsmogelijkhe- dankzij de talloze kleuren en afwerkingen die Reynaers den en accessoires aan. Aluminium aanbiedt. www.reynaers.be www.noa-outdoor.com Spa aan huis Reddot winner 2021 De Grohe Rainshower Aqua Body-sprays staat garant voor TwistFlush, het doorspoelsysteem van Villeroy & Boch, een verbeterde douchebeleving dankzij de pulserende water- garandeert een optimale spoeling van de toiletpot, terwijl massage. Het gebruik is intuïtief met ingebouwde pop-upac- het voor een gezin tot 19.700 l bespaart. Het reinigt in de tivering. Als men de kraan opendraait, springen de ‘body diepte en hygiënisch dankzij de gecontroleerde kracht van sprays’ uit de afdekplaat en kan men met een eenvoudige een door twee spuitmonden gecreëerde werveling. De zui- draaibeweging gemakkelijk alterneren tussen een regenstraal gende werking van het kegelvormige bekken zorgt voor een en active jetspray. Als men de kraan dichtdraait, verdwij- volledige afvoer. De waterafstotende afwerking verbetert het nen de sprays weer in de afdekplaat. Het gamma bestaat in reinigen en voorkomt voor 99,9% de vermenigvuldiging van ronde of vierkante uitvoering en is in verschillende kleuren bacteriën. Het wacht op een patent en overtreft ruimschoots verkrijgbaar. De EcoJoy-technologie zorgt voor een milieu- de spoelnorm. Het sleepte al veel prijzen in de wacht. vriendelijk waterverbruik. pro.villeroy-boch.com www.grohe.be

A+294 Product News 109 Duurzaam schrijnwerk © aéroport d’Istanbul IGAVoor duurzaam bouwen Bauxiet, het mineraal dat de grondstof is van alumini- Vande Moortel breidt zijn ecologisch gamma wasserstrich um, is in overvloed aanwezig en volledig recycleerbaar. uit met de gevelstenen Septem 9002 en Septem 7045. Het Aluminium is dus volledig en eindeloos herbruikbaar zijn ‘Kaliber Bricks’ en dragen het label ‘Brick7’ vanwege zonder dat de kwaliteit van het materiaal eronder lijdt. hun smallere formaat. Zij zijn geschikt voor een heden- Aluminium structuren hebben een gemiddelde levens- daagse en tijdeloze architectuur. Kenmerkend voor deze duur van vijftig jaar. Door het proces van snelle recycla- collectie is de uniforme textuur en het natuurlijk aspect. ge komt het materiaal vervolgens in zes weken tijd weer Zij bestaat voortaan in 13 kleuren. Septem 9002 is crème- in een productieproces zonder kwaliteitsverlies. Aliplast kleurig wit met nuances, terwijl Septem 7045 genuanceerd gebruikt in zijn architecturale systemen in hoofdzaak lichtgrijs is van kleur.  www.vandemoortel.be gerecycleerd aluminium. Het afval van de productie van geëxtrudeerde aluminium profielen en het gelakte Gespannen en transparant of geïsoleerde schroot krijgt, na het smelten, een nieuw De transparantie van het soepele membraan STFE van Serge leven in nieuwe producten. Dat is dan ook de reden Ferrari kan wedijveren met glas of polycarbonaat, twee ener- waarom de diverse systemen van Aliplast Cradle to gieverslindende materialen die een zwaardere infrastructuur Cradle gecertificeerd zijn. De recyclage van aluminium vergen. Het is een los geweven stof (50 tot 60% opening) draagt ook bij tot de reductie van de CO2-uitstoot: een van polyacrylaatvezel met transparante coating. Met deze gerecycleerde ton aluminium is gelijk aan de besparing combinatie kan het materiaal zowat alle troeven claimen: van negen ton CO2 . Aluminium is ook extreem sterk, flexibiliteit en vrije vormgeving, lichtgewicht, transparantie, gaat lang mee en roest niet. mechanische weerstand en gemakkelijk aan te wenden. Deze kwaliteiten maken er een innovatief product van voor een aliplast.com creatieve en duurzame architectuur van morgen. www.sergeferrari.com Een eeuw baksteen Realistische visualisatie De Steenfabrieken Nelissen viert deze verjaardag met Vandersanden lanceert een nieuwe tool waarmee men de publicatie van een boek en de inhuldiging van een in- zich online gemakkelijk een realistisch beeld kan vormen teractief museum. Het referentiewerk, met de titel “100 van een gevel door verschillende types van gevelstenen en jaar Nelissen”, belicht aan de hand van archieven dertig steenstrips, kleuren, legverbanden en voegdiktes met elkaar wereldwijde projecten die het gedurende de voorbije eeuw te combineren. De textuurgenerator maakt het mogelijk gerealiseerd heeft. Door dit parcours heen loopt de ge- meer dan 1,1 miljoen combinaties te creëren en te vergelijken. schiedenis van de baksteenfabriek, vanaf het heel lokale Door het gebruik van fotogrammetrie, een spitstechnologie, begin tot de huidige activiteiten in meer dan vijftig landen. is de digitale weergave van de producten met 3D-diepgang Het museum ‘Brick Academy’ overloopt de baksteenfabri- zodanig gedetailleerd dat het geheel bijzonder levensecht is. catie van weleer tot nu.  nelissen.be Men kan de generator downloaden, samen met belichtings- mappen en technische specificaties. www.vandersanden.com

+110 Product News A 294 Spectaculaire verlichting © ERCO GmbH Metselwerk en isolatie Domus Aurea is door keizer Nero gebouwd na de grote Melopee School – Xaveer De Geyter ArchitectsKnauf verruimt het gamma isolerende gevelsystemen (Etics) brand van Rome. Het was een onderdeel van een groot plan © Maxime Delvauxmet het systeem Komfort-Wall Brick. Dit komt bij Graphite voor de omvorming van de hoofdstad. Een inkomstkiosk (EPS), Protect (brandweerstand), Wood (houtvezel) en Co- en een passerelle, gebouwd door Stefano Boeri Architetti, lor-X (levendige kleuren). Komfort-Wall Brick combineert de verschaffen toegang tot de ondergrondse zalen, die Erco look van traditioneel of hedendaags metselwerk met een hoge verlicht aan de hand van oplossingen op maat. Het bedrijf energetische performantie. Een van de voordelen schuilt in kreeg de opdracht om in de bestaande locaties een ver- de perfecte hechting van de isolatie op de gevel en de afzon- lichtingsprogramma te ontwerpen dat tegelijk robuust en derlijke onderdelen van de gevelisolatiesystemen. Het heeft verfijnd is, zodat de volumes en de schoonheid van de oor- ook een brede waaier aan afwerkingen en voegt er het aanbod spronkelijke kunst en architectuur tot hun recht komen. De aan toe van steenstrips en wandtegels die al op de markt zijn. keuze viel op de corrosiebestendige schijnwerper Kona voor Met de inachtneming van enkele technische karakteristieken, buitenverlichting met classificatie  IP65. Met hun flexibele vergt het systeem geen fundering en is het bijzonder geschikt lichtverdeling, zwenk- en kantelbare montageplaat voor een voor renovaties.  knauf.be precieze uitlijning, hun uitgebreide montagetoebehoren, re- gelbaarheid en krachtig vermogen, zorgen zij niet alleen voor visueel comfort, maar kan men ze ook heel goed aanpassen aan lastige en uiteenlopende criteria. In de achthoekige zaal – oorspronkelijk de banketzaal van Nero – is op innovatieve wijze gebruikgemaakt van de lineaire armatuur Lightgap voor binnenverlichting in een speciale IP68-behuizing. Zij lossen een ondiepe uitsparing op en geven op de wanden een sfeervol strijklicht. www.erco.com Design-urinoir Belgen winnen de Big Mat 2021 Inox is een materiaal dat geschikt is voor openbare ruimten De vijfde editie van de BigMat International Architecture als kantoren, scholen, restaurants, winkelcentra, musea Award bekroont Europese architectuur met een Gro- of hotels omdat het stevig, hygiënisch, esthetisch en 100% te Prijs (30.000 €), zes Nationale Prijzen (5.000 € elk), recycleerbaar is. Delabie gebruikt het bij de creatie van een zeven Finalistenprijzen (1.500 € elk) en een Bijzondere design-urinoir dat functioneel, elegant en gemakkelijk te Vermelding voor kleinschalige projecten (1.500 €). De installeren is. Kenmerkend is ook de verborgen sifon. Het prijsuitreiking had plaats in het Pavillon Cambon te Pa- ontbreken van een spoelrand en het bacteriostatisch Inox rijs in aanwezigheid van de architecten die naar de Grote 304 staan garant voor een efficiënte en hygiënische spoeling. Prijs dingen, leden van de internationale jury en van de www.delabiebenelux.com ondernemingen die tot de Group BigMat behoren. De jury bestond uit Jesús Aparicio (voorzitter), Adrien Verschue- re (België), Pavol Paňák (Republiek Tsjechië + Slovakije), Alexandre Theriot (Frankrijk), Nicola di Battista (Italië), Inês Lobo (Portugal + Spanje) en de secretaris van de prijs Jesús Donaire. Er waren nagenoeg 1.000 projecten uit 7 Europese landen. De jury heeft de BigMat International Architecture Award ’21 toegekend aan Melopee School (Gent) van XDGA. De Finalistenprijs BigMat België 2021 ging naar Hangar à Sel van Goffart Polomé Architectes te Houffalize, terwijl Matador een Bijzondere Erevermel- ding BigMat 2021 kreeg voor Toit & Moi te Ghlin. www.architectureaward.bigmat.com

A+294 Product News 111 © Adrià Goula / Dámaso Pérez, Fototec Multifunctionele radiators Gezellig en duurzaam De collectie Serie T van Antrax brengt design, technologie en Aan de achterzijde van het bestaande Sant Joan Despí Moisès multifunctionaliteit samen. Het ontwerp is van Matteo Thun Broggi-ziekenhuis van Barcelona heeft Lluis Moran, van mo- & Antonio Rodriguez. De radiator is gemaakt van alumini- ranARQ, een polyvalent gebouw ontworpen voor de opvang um en 100% recycleerbaar. Hij ontleent zijn naam aan het van coronapatiënten. Het heeft een oppervlakte van 4.500 m2 extruderen in T-vorm, wat gebruikelijk is in de bouwsector. en is in 21 weken gebouwd. Minder bouwmaterialen gebruiken Het profiel kan men enkelvoudig of dubbel gebruiken in was het objectief, terwijl de gebruikte materialen robuust, diverse configuraties, waarbij men de radiator gebruikt als weerbestendig, van hoogwaardige kwaliteit en uitgesproken horizontale plank, als bibliotheek met houten leggers of als hygiënisch moesten zijn. Men koos voor Neolith, gemaakt een meubel met kleerhangers. Hij bestaat in een elektrische van 100% natuurlijke grondstoffen, omdat het bestendig is en of hydraulische versie en men kan hem tot op de centimeter zo goed als niet poreus, waardoor men het in ideale propere na personaliseren. omstandigheden kan behouden. Door zijn grote formaat zijn antrax.it er minder voegen en gaat men schadelijke bacteriën en de verspreiding van vuil tegen. Het is zowel binnen als buiten het ziekenhuis aangewend. Binnen is Just White gebruikt voor de bekleding van de muren van de intensivecare-units. Voor de gevel viel de keuze op Aspen Grey vanwege de grijze tint, de matte afwerking en de textuur die deze van natuur- steen benadert. De gevel van het gebouw is ontworpen als een modulair systeem van schroefmontage. De constructie telt vier verdiepingen, waarvan de derde helemaal open is als multifunctionele ruimte die men naargelang van toekomstige noden kan omvormen. www.neolith.com Exclusief effect Belangrijke fussie De schakelaars en stopcontacten LS 990 en LS 1912 van Het Belgische directe verkoopkanaal van Dynaco Europe Jung zijn niet alleen flexibele en moduleerbare tech- fusioneert met de Belgische organisatie van Assa Abloy nologische oplossingen, maar zijn ook esthetisch. Zij Entrance Systems Belux om de krachten, knowhow en ex- combineren een gebruikelijke, licht gepolijste messing pertise op het vlak van snelrolpoorten te bundelen. Hun met hoogwaardige metalen. De klassieke uitvoering commercialisering gebeurt voortaan onder de merknaam doet het materiaal tot zijn recht komen. Een afwerking ‘Assa Abloy’. De naam Dynaco zal men enkel nog gebruiken in edelgoud geeft elegantie aan een interieur. Messing voor commercialisering via verdelers. Deze fusie moet het Antiek is een donkerder variant. Hoogwaardige metalen referentiestatuut van Assa Abloy Entrance Systems op het afwerkingen, zoals roestvrij staal, aluminium, antraciet, vlak van entrance solutions verder versterken. chroom of edelgoud, zorgen voor een prestigieuze toets. www.assaabloyentrance.be www.jung-group.com

112 A+294 Student ↗ Myrthe Geelen, Assemblage

A+294 Brick Wall City 113 Gestapelde Sinds 2015 onderzoeken Maarten Van kend. Die laatste spurt om van een plan architectuur Den Driessche en Lieven Nijs (Blaf ar- naar architectuur te gaan, gaat vaak ge- Véronique Patteeuw chitecten) in ‘Brick Wall City’, een semi- paard met een aantal automatismen: de narie aan de Universiteit van Gent, hoe gevel wordt dan al snel een uitdrukking baksteen een grondlegger kan vormen van een programma of een doordruk van voor architectuurontwerp. Een degelijk het interieur”, licht Lieven Nijs toe. Van begrip van materialen en van hun poten- Den Driessche en Nijs willen hier veran- tieel binnen het ontwerp blijft vaak erg dering in brengen en haalden voor hun wobepijpsbe.ar“ksSittsubvdidanennnotemeenennhohdepnatorthonwamgaresrcruahpvhmsieataniemnnmchatsduu,bunveuerarponrnrlngoapdgjdaleeaancernr-trtels1tane9eardmineniegneaeurnwied, ewintaasaiplrliedrraeitncigeomvinapnodbseiatpkiesr,etoemernnoagdmeevreennles- en een snede,hmauaasrihmebbeunrgvagaakrttoetnéén immers vaak tot bijzonder sterke archi- week voor de jury nog geen gevel gete- tectuur leidde. → ↗ Thibault Desmet, Dom Hans van der Laan: Haus im Burggarten schaal doorsnede, geveltekening en plan—1:33 schaal baksteen—1:2 schaal doorsnede, geveltekening en plan—1:33

+114 Student A 294 Waar andere opleidingen of modules een lijntekening die elk detail meeneemt zameld getuigen van het potentieel van inzetten op eerder technische aspecten in de observatie en analyse. Het steen de oefening: het hertekenen brengt de van materiaal, beargumenteren Van Den voor steen hertekenen van een gevel, studenten in close-contact met de pre- Driessche en Nijs het causale verband zonder gebruik van een arceerpatroon, cieze detaillering van gevelcomponenten tussen de materialiteit van de architec- brengt de studenten dicht bij de logica zoals dorpels, raamopeningen en linte- tuur en haar ontwerp- of beeldtaal. Over van het materiaal zelf. len, maar laat ook toe ontwerpmatig met de voorbije zes jaar verzamelden ze oe- “Tekenen is in feite heel verwant aan het materiaal om te springen. Baksteen feningen zoals ‘vis à vis’, ‘assemblage’ of het bouwen”, licht Nijs toe. De selectie biedt het voordeel van de vaste module; ‘middelhoogbouw’, die studenten toelie- van het materiaal en de constructie wor- als bouwsteen biedt het duidelijke spel- ten baksteenarchitectuur te observeren, den zichtbaar gemaakt in het beeld dat regels. “De assemblagereeksen zijn in te verkennen en te bevragen. Dat verken- getekend wordt. De baksteentekeningen feite een soort miniarchitecturen”, zegt nen en bevragen gebeurt door middel van die in de loop van de jaren werden ver- Van Den Driessche. ↗ Renaud Baekelandt, Midrise

A+294 Brick Wall City 115 In de recente oefening ‘à la manière dat Blaf deed rond zelfdragende baksteen thesissen, maar heeft tot op heden slechts de’ exploreren de studenten de anatomie (zie p. 72), is tevens een fascinerende ma- een kleine impact op de ontwerpateliers. van de baksteengevels van Giorgio Grassi, nier om te onderzoeken hoe het stapelen En daar ligt alvast een uitdaging. Want Jorn Utzon, Balkrishna Doshi, Oswald van materiaal tot interessante architec- als de gevel in de 19de eeuw nog symbool Mathias Ungers, Ludwig Mies van der tuur kan leiden. Dat stapelen werd bin- stond voor (en vaak verkeerdelijk syno- Rohe of Kay Fisker. Hertekenen en op- nen het seminarie ook letterlijk toegepast: niem werd van) architectuur, lijkt ze van- nieuw assembleren is de opgave. De gevels de studenten tekenden en realiseerden daag niet meer dan de resultante van een worden dan eens een exterieur, dan weer een paviljoen in zelfdragend metselwerk, aantal technische beslissingen waarbij een dikke gevel die de onnoemelijke varia- waarin structuur en architectuur nood- elke vorm van auteurschap werd geredu- ties in patronen, ornamentering, typologie gedwongen samen moesten werken. Het ceerd. Het is de verdienste van ‘Brick Wall en detaillering aanreikt. Het onderzoeks- fascinerende onderzoek van ‘Brick Wall City’ dat auteurschap weer te willen leren seminarie dat ontstond uit het onderzoek City’ sijpelt momenteel door in een aantal opnemen. ↗ Brick Wall City Tommy Messelis, Pavillion School Ghent University Academic Year since 2015 Tutors Lieven Nijs, Maarten Van Den Driessche Info brickwallcity .com Tomm

116 Student A+294 De weerstand De hernieuwde belangstelling voor ma- De thesissen, die vaak twee jaar in van de aarde terialen van biologische oorsprong geeft beslag nemen en resulteren in een tekst in vele architectuurkringen aanleiding van om en nabij de 150 pagina’s, gaan ge- Véronique Patteeuw tot debat. Is ruwe aarde, hout of stro paard met een nauwe samenwerking met zoveel duurzamer dan conventionele ingenieurs en specialisten op het terrein. materialen zoals baksteen of beton? Als In navolging van de onderzoeksgroep ze minder belastend zijn voor het milieu, CRATerrre aan de architectuurschool zijn ze dan ook doeltreffend? In aca- van Grenoble (ENSAG) wordt op die ma- demische kringen leidde deze ‘material nier binnen de opleiding bijgedragen aan turn’ tot onderzoek en bijhorende pu- kennisontwikkeling over bouwmaterialen blicaties naar de kwaliteit van baksteen, die binnen een professioneel milieu inzet- hout of gestampte aarde, maar ook naar baar wordt. de geschiedenis van deze en andere ma- In 2021 schreef Katja Winderickx aan terialen en naar hun toepasbaarheid in de ULB onder begeleiding van Vilquin het architectonische ontwerp. Aan de een thesis over de stabilisatie van ruwe architectuurfaculteit van de ULB (La aarde. Haar fascinatie voor de architec- Cambre-Horta) begeleidt Thomas Vil- tuur van haar moeders geboorteland Ma- quin afstudeerthesissen in dit perspec- cedonië bracht haar bij het onderwerp. tief. Gestampte aarde is een veelvoor- Het debat dat vandaag wordt gevoerd komend thema dat door studenten met rond materialen van biologische oor- nieuwsgierigheid wordt aangegrepen sprong versterkte die fascinatie, en leidde voor verder onderzoek. tot een onderzoek naar de mogelijke na-

A+294 Stabilisatie van ruwe aarde 117 tuurlijke additieven die de mechanische ganische materialen, zoals dierlijke mest, ruwe aarde en ze op hun resistentie testte resistentie van ruwe aarde kunnen ver- plantaardige afkooksels die tannine lever- in samenwerking met het laboratorium hogen. Bouwproducten van ruwe aarde den en andere bijproducten van mense- van Geomechanica van de ULB, onder hebben een “hoge thermische inertie en lijke agro-voedingsactiviteiten aan toe begeleiding van Bertrand François en een groot vermogen om de vochtigheid in te voegen.” Maar vandaag worden vaak Nicolas Canu. Winderickx concludeer- gebouwen te reguleren”, legt Winderickx minerale bindmiddelen toegevoegd aan de dat de ovalbumine veelbelovende re- uit. Het maakt ruwe aarde interessanter gestampte aarde, zoals cement of kalk, sultaten liet zien, vergelijkbaar met die dan conventionele materialen. Druktech- waardoor het materiaal niet langer 100 van beton. Haar werk opent de weg naar nisch biedt ruwe aarde minder construc- procent gerecycleerd kan worden. Voort- een stedelijk metabolisme, waarbij ruwe tieve kwaliteiten dan beton, maar het is bouwend op het werk van Dr. Ouedraogo aarde – momenteel gezien als bouwafval meer dan voldoende voor gebouwen tot in Toulouse onderzocht Winderickx twee – in de toekomst opnieuw kan worden twee verdiepingen. Additieven zijn nodig milieuvriendelijkere additieven: ovalbu- ingezet. De aanleg van de derde Brus- om ervoor te zorgen dat de aarde drukre- mine en aquafaba. selse metrolijn maakt op korte termijn sultaten behaalt die vergelijkbaar zijn met Ze bracht in haar thesis een veelheid grote hoeveelheden ruwe aarde in het die van beton. aan kennis rondom gestampte aarde sa- Brussels Hoofdstedelijk Gewest beschik- “Veel materiaalproducenten gaan mee men met onder meer het werk van Gnanli baar. Verder onderzoek aan de ULB zoals op de groene golf om hun klanten te ver- Landrou (Oxara), Barbara Narici, Martin dat van Winderickx zou de kwaliteiten leiden en maken de bestanddelen van Rauch, bureau Lehmtonerde en BC ar- van de ruwe grondstof verder kunnen hun zogenaamde natuurlijke hulpstoffen chitects. Maar haar onderzoek behelst verhogen opdat de architectuurpraktijk niet bekend”, zegt Winderickx. “In het ver- vooral een experimentele component – naast conventionele materialen – een leden werd gepoogd om de presentaties waarin Winderickx zelf overging tot de interessante en duurzame component van ruwe aarde te versterken door er or- productie van geperste bakstenen van rijker wordt. Raw earth stabilization School Faculty of Architecture La Cambre Horta – ULB Student Katja Winderickx Tutors Thomas Vilquin, Bertrand François

118 Student A+294 Een Bouwen met baksteen in Vlaanderen kent deden onderzoek naar duurzaamheid bij architectuur een lange geschiedenis. De kennis die radicale renovaties; Siem Rombaut on- van weerstand in die geschiedenis vervat ligt, is veel- derzocht de technische en esthetische zijdig en biedt inzicht in het materiaal kwaliteiten van innovatieve buitenmu- Véronique Patteeuw en in haar potentieel voor de architec- ren met gevelstenen; en Jente Jorissen tuur. In 2015–2016 coördineerde Barba- exploreerde het potentieel van massieve ra Oelbrandt (Blaf) samen met Karen muren bij Vlaamse woningbouw. Hun Allacker, Els Verstrynge, Staf Roels een onderzoek leverde materiaal op omtrent baksteenstudio aan de KU Leuven. Vier energiezuinig bouwen en exploreerde masterstudenten deden er historisch nieuwe constructiemethodes voorbij de onderzoek op baksteenarchitectuur en traditionele spouwmuur. De baksteenstu- maakten een tijdslijn van het bouwen dio werd slechts één jaar georganiseerd, met baksteen in Vlaanderen. Die tijdslijn maar Karen Allacker brengt duurzaam geeft een chronologisch overzicht van bouwen onder de aandacht in haar hoor- de massieve muur in de 19de eeuw en de colleges ‘Constructie van gebouwen’ en spouwmuur bij het begin van de 20ste ‘Bouweconomie’ en het ontwerpatelier eeuw, tot de veranderende normen op in de derde bachelors. het gebied van isolatie en ventilatie die de Elementen van de baksteenstudio rol van de baksteenmuur uitholden. De verschoven van het laatste jaar van de tijdslijn incorporeert tot slot diverse toe- opleiding naar het eerste jaar. En dat is komstperspectieven die de studenten ver- best interessant. Aan de KU Leuven co- der uitwerkten in individuele thesissen. ördineert Barbara Oelbrandt er met een Karen Deldime en Kathleine Housmans team jonge ontwerpers vandaag het ont- ↗ Brick studio Manon Rupus, ‘Wonen en spelen in de steeg’ School (Architectuurontwerp 1ste bachelor Ingeni- KU Leuven eurswetenschappen: Architectuur) Academic Year 2015—2016 Tutors Barbara Oelbrandt, Karen Allacker, Els Verstrynge, Staf Roels Design workshop Bachelor 1 School KU Leuven Academic Year 2021-2022 Tutors Barbara Oelbrandt, Els Van Meerbeek, Philippe Morel, Hanne Eckelmans, Otsoe Verdonckt, Maxime Prananto

A+294 Baksteenstudio 119 werpatelier in het tweede semester van de Een parallelle oefening behelst het uit- worden aldus bestudeerd. Ze worden aan- eerste bachelor. In dat semester worden tekenen van een gevelfragment van 1 m geleerd een globale visie te ontwikkelen de studenten traditiegetrouw gevraagd bij 1 m. Het observeren en opmeten geeft waarbij de verschillende schaalniveaus een woning te ontwerpen. Vijf concrete vervolgens aanleiding tot het bevragen. en componenten van hun architectuur sites in het Klein Begijnhof te Leuven le- Wat is gangbaar vandaag op een locatie op elkaar worden betrokken. De klassieke veren niet alleen vijf concrete woontypo- zoals het Begijnhof? Continueert heden- eerstejaars-ontwerpopgave krijgt in deze logieën op, ze confronteren de studenten daagse architectuur noodgedwongen de setting iets verfrissends: baksteen wordt eveneens met baksteenarchitectuur. “We architectuur van haar omgeving, zoekt er ontwerpmateriaal. Bovendien krijgen starten er met de basis. Elke student moet ze naar iconische beelden of maakt ze de studenten referenties mee die tien tot kennis hebben van de klassieke manier eerder een subtiele vertaling van haar twintig jaar geleden minder evident wa- van bouwen in Vlaanderen, welke evolu- context? Eigen aan de opleiding ingeni- ren. “We trachten studenten een kritische tie het bouwen met baksteen kende, en eur-architect is dat de uitvoering van de houding aan te leren bij het bekijken van hoe zich dat toont in de gevelopbouw en gebouwen ook als ontwerpopgave wordt (zelfgekozen) referentiebeelden die heel het geveldetail”, zegt Oelbrandt. gezien. De studenten gaan binnen één uitgesproken en krachtig zijn, maar vaak Bouwen met baksteen is tevens een semester van voorontwerp tot uitvoe- weinig aandacht hebben voor de mense- aansluiting vinden op de context. De ringsontwerp, van een ontwerp op schaal lijke schaal, voor de ervaring van dichtbij baksteenarchitectuur van het Klein Be- 1/100 tot het uittekenen van een detail en voor de materialiteit van de woning”, gijnhof wordt op die manier ingezet. De op schaal 1/10. Een structuurmaquette vertelt Oelbrandt. In die zin durft deze studenten meten er in detail de gevels op van het project nodigt de studenten uit ontwerpstudio de al te schreeuwerige van de buren van het hen toegewezen per- om het ontwerp te bedenken vanuit zijn architectuur die vandaag furore maakt ceel. Dat opmeten gaat gepaard met het structurele opbouw: verdiepingshoog- in vraag te stellen. optekenen van raamopeningen, dorpels, tes, secties van een houtskeletbouw of kroonlijsten en andere baksteendetails. dimensies van het dragend metselwerk ↖ Kobe Vervoort, ‘In de hoogte’ (Architectuur- ontwerp 1ste bachelor Ingenieurswetenschap- pen: Architectuur)

Don’t miss our latest special edition on the Brussels Architecture Prize! Buy 4 special editions and get 1 free! On sale in our webshop: a-plus.be Use action code: Brussels

A+294 Bureau 121 Raamwerk “Volgens ons toont dit gebouw van Lina De Sesc Pompéia Factory is een in- Bo Bardi de kracht van architectuur. Een spiratiebron voor verschillende van onze A+ laat een Belgisch bureau aan het woord aantal gerichte ingrepen vormt de geslo- projecten – niet zozeer als een letterlijke dat zichzelf voorstelt aan de hand van een ten site om tot een publieke ruimte waar verwijzing, maar eerder als een modus referentie die betekenend is voor zijn ar- sociale interactie centraal staat. Een oude operandi die gelijkaardig is. Een recent chitectuurpraktijk. industriële site werd een bruisende plek voorbeeld is de wedstrijd voor de Hoge Eline Dehullu waar sport en cultuur samenkomen en Rielen (i.s.m. architectenbureau Bart waar generaties elkaar ontmoeten. De Dehaene). Het project behandelt het be- oorspronkelijke niet-bebouwde ruimtes staande gebouwenpatrimonium als een tussen de vroegere productiehallen wer- ‘objet trouvé’ waar we met een aantal mi- den omgevormd tot publieke straten, een nimale ingrepen de bestaande kwaliteiten plaats waar markten plaatsvinden, waar van de plek willen versterken. De gerichte geflaneerd kan worden… Het is deze tus- sloop van gebouwdelen en de toevoeging senruimte waar voor ons de kwaliteit van van bijvoorbeeld een wintertuin, doen een goed project zichtbaar wordt. tussenruimtes ontstaan met een verblijfs- We zijn als ontwerpers sterk geïnte- kwaliteit die een directer contact leggen resseerd in een zekere onbestemdheid met het landschap. Het is een vorm van binnen onze architectuur en gaan op ruimtelijke duurzaamheid: de gebruikers zoek naar ongeprogrammeerde ruimtes krijgen in dit project de vrijheid om deze die toegeëigend kunnen worden. Tussen- plekken opnieuw toe te eigenen met een ruimte zonder specifiek programma maar nieuwe invulling, net zoals het geval was met een specifiek ruimtelijk karakter. Ge- in São Paulo.” nereuze en soms weerbarstige plekken die door de gebruikers zelf ingevuld en Referentie: Lina Bo Bardi, SESC Pompéia Factory, opgeladen worden. São Paulo (Brazilië), 1977–1986 © Stijn Bollaert Office Name Raamwerk Website raam-werk.com Office location Ghent Founders/partners Freek Dendooven, Gijs De Cock Office founded in 2017 Current number of staff 3 Selection of projects — Youth centre, Lichtervelde, 2019 — Majin house (support home for people with cancer), Ghent, 2019 (with Van Gelder Tilleman architecten) — Carwash (housing with guest rooms), Ghent, 2020 — Halewijnkouter (housing), Drongen, 2021 — Duinhelm (housing for people with disabilities + master plan), Stene (Ostend), in progress (scheduled for 2023)

15 Mar.'22 - 19:00 David Sebastian at Bozar & A+ Talk: Anupama Kundoo brick E.r. · V.u. BOZAR, rue Ravensteinstraat 23, 1000 Brussels. Left: David Sebastiàn Arquitectes, House in Three Springtimes, Jarque de la Val (Spain), 2018 © Adrià Goula. Right: Anupama Kundoo, Wall House, Auroville (India), 2000 © Javier Callejas

A+294 Re-visited 123 Peter “Die methode van steentje op steentje, die van een vroegere hoeve – het hoogtepunt Callebout bakstenentrant, heeft afgedaan. Dat is een van zijn zoektocht naar architectuur die architectuur van het verleden, die tech- niet in haar bestaande landschap is ver- Francis Carpentier niek beantwoordt niet aan deze tijd. We ankerd maar haar eigen vergankelijkheid moeten naar iets nieuws zoeken, naar een aanvaardt. gestandaardiseerde methode”,1 zuchtte En toch staat het er nog, als vergeten Léon Stynen nadat zijn bakstenen huis voorbode van thema’s die vandaag naar voor een Boomse steenbakker in 1928 voren worden geschoven alsof ze nooit internationaal werd opgepikt. hebben bestaan: economy of means, Generatiegenoot Peter Callebout ging bodem­ontharding, meervoudig gebruik, zijn leven lang op zoek naar zo’n ‘metho­ toe-eigenbaarheid, tijdelijkheid of circu- de’. Evenwel zonder dogmatisch onbe- lariteit. hagen wanneer daarbij ook traditionele technieken en natuurlijke materialen 1 Léon Stynen in Joos Florquin, Ten huize van nodig bleken. Niet toevallig ontworpen …, Davidsfonds: Leuven, 1972, p. 113. tijdens 1968 is Callebouts Centrum De Saedeleer – een onbestemde ruimte op (Met dank aan Sophie Gentens & Luc Nagels) poten tussen de bakstenen voetafdruk © CIVA, Brussels Architect Peter Callebout (1916—1970) with Paul Viérin (1939—) Project name Centrum De Saedeleer Programme Art centre, workshop for Elisabeth De Saedeleer Location Etikhove Datum 1968 (design)

Lecture series, exhibitions and launches 2022 15.03.2022  26.04.2022 4.10.2022 12.10.2022–8.01.2023 David Sebastian + Thomas Demand Junya Ishigami (TBC) AgwA Anupama Kundoo A+ Lecture A+ Lecture A+ Expo A+ Talk Bozar (Brussels) Bozar (Brussels) Bozar (Brussels) Bozar (Brussels) 19:00 20:00 A+/Bozar 19:00 in English in English in English A+/Bozar A+/Bozar 22.11.2022 A+/Bozar Lutjens Padnamabhan 12.05.2022 11.10.2022 A+ Lecture 19.04.2022 Bernardo Bader AgwA Bozar (Brussels) Smiljan Radic (TBC) A+ Lecture A+ Lecture 19:00 A+ Lecture Bozar (Brussels) Bozar (Brussels) in English Bozar (Brussels) 19:00 19:00 A+/Bozar 20:00 in English in English in English A+/Bozar A+/Bozar A+/Bozar Free admission for A+More subscribers Information and tickets www.a-plus.be

Abonneer je op A+! A+ Standaard € 99 (incl. btw) 5 nummers € 59 (incl. btw) & A+ Student/ € 250 (incl. btw) Stagiair 1 speciale uitgave A+ More per jaar 1 standaard abonnement + duotickets voor lezingen, tentoonstellingen, vip-events en vernissages + toegang tot ons tijdschriftenarchief A+ Corporate € 250vanaf (incl. btw) Packagedeal met meerdere abonnementen meer info op a-plus.be Abonneer je op a-plus.be/nl/abonnement. Of stuur een mail naar [email protected]. Dank je! ICASD vzw – IBAN: BE25 3101 3956 3282 – BIC: BBRUBEBB

295126 A+294 Reimagining the Office Verschijningsdatum: 18.04.2022 © Stijn Bollaert Afgelopen jaren begonnen steeds meer ↑ mensen thuis te werken. Dit heeft een HUB, reconversie van een bestaand kantoorgebouw uit de jaren ’70, grote impact op de kantoorsector, die Antwerpen, 2020 de laatste jaren sowieso al met leeg- stand kampte. Veel kantoorgebouwen uit de jaren 1960–1970 hebben bovendien grootschalige renovaties voor de boeg en de monofunctionele kantoortoren is een anachronisme waarin niet meer wordt geïnvesteerd. A+ onderzoekt welke toekomst het kantoor vandaag heeft. A+296 Small Escapes A+297 Architecture of Energy A+298 At Your Service Juni – juli 2022 Augustus – september 2022 Oktober – november 2022 In dit nummer publiceert A+ kleinscha- A+ onderzoekt hoe de energiezuinige In dit nummer onderzoekt A+ de ty- lige projecten met een speciale focus stad er vandaag uitziet en welke im- pologie van de dienstbare architectuur op de eigen (tweede) woning van de ar- pact dit heeft op de architectuur, zowel en publiceert projecten die deze sector chitect. Want meer nog dan een vlucht technisch als esthetisch. opnieuw op de kaart zetten, zoals ge- uit de ratrace, is ontwerpen voor zich- meentehuizen, brandweerkazernes, po- zelf vooral een zoektocht naar traag­ litiekantoren of postgebouwen. heid, lichtheid, vrijheid en bovenal experiment. Beste architect, laat ons weten wat u bouwt! De redactie van A+ krijgt graag een overzicht van de recentste, kwalitatieve projecten die in België gerealiseerd worden. Hebt u de afgelopen twee jaar een project afgerond? Laat het ons weten! Surf naar a-plus.be/nl/dien-een-project-in.

BBRONICDKIN#G4 24 MARCH 2022 UGent FEA | Architecture & Urban Planning | Campus Boekentoren for info and registration follow www.ugent.be/ea/architectuur Seminar Helga Blocksdorf (DE) Eef Boeckx (BE) Udo Garritzmann (NL) Uwe Schröder (DE) Machiel Spaan (NL) Stephen Taylor (UK) Gus Tielens (NL) Marjolein Van Eig (NL) Paul Vermeulen (BE) Lecture Thomas Bo Jensen (DK) “Per Kirkeby Architecture”

Bouwen met Baksteen Abonneer u op ons gratis driemaandelijks tijdschrift en (her)ontdek de wereld van baksteenbouw Belgische Baksteenfederatie www.baksteen.be