รองเท้านารีดอยตุง

“เราต้อ้ งเข้า้ ใจให้ล้ ึกึ ซึ้�งว่า่ ทรัพั ยากรป่า่ ไม้น้ั้�นสำ�ำ คัญั ต่อ่ พวกเรามาก โดยเฉพาะอย่า่ งยิ่�งป่า่ ไม้เ้ ป็น็ แหล่ง่ ต้น้ น้ำ�ำ �ลำำ�ธารที่�ให้ค้ วามชุ่�มฉ่ำ�ำ �ต่อ่ แผ่น่ ดินิ และป่า่ ไม้้ ต้อ้ งมีีสัตั ว์เ์ พื่�อช่่วยในการขยายพัันธุ์�์และสร้า้ งความสมดุลุ ของธรรมชาติิ ส่่วนสัตั ว์์ป่า่ นั้�นก็็ต้้องมีแี หล่่งอาหารและ ที่�อยู่�อาศัยั จึงึ กล่า่ วได้ว้ ่า่ มนุษุ ย์์ ป่า่ ไม้้ และสัตั ว์ป์ ่า่ มีีความสััมพัันธ์ก์ ัันอย่า่ งละเอียี ดลึึกซึ้�งจนไม่่สามารถจะขาดส่่วนหนึ่�งส่่วนใดได้้” พระราชดำำ�รััส สมเด็็จพระนางเจ้า้ สิิริกิ ิิติ์์� พระบรมราชินิ ีีนาถ พระบรมราชชนนีพี ัันปีหี ลวง วัันที่� 20 ธัันวาคม 2525 ณ บ้้านถ้ำ�ำ �ติ้้�ว อำำ�เภอส่่องดาว จังั หวััดสกลนคร “We should be aware that our natural forest resources are truly important for us. Forests, particularly, are the sources of streams and rivers that provide succulence for the land and the forests. It is necessary to have animals to help propagate and create a balance in nature. Wildlife needs a source of food and habitat. It is safe to say that man, forests and wildlife are mutually dependent, and cannot survive without each other.” Statement by Her Majesty Queen Sirikit, the Queen Mother 20 December 1982, Tham Thew village, Song Dao District, Sakon Nakhon Province 149

รองเท้า้ นารีเี ป็น็ กล้ว้ ยไม้ท้ ี่ส�่ วยงามและมีเี อกลักั ษณ์์ที่ห�่ ลากหลาย แล้ว้ จึงึ รดปุ๋�ยตามลงไป ไม่ค่ วรให้ปุ้๋�ยต้น้ ที่ป่� ลูกู ใหม่่ควรรอจนกว่า่ ขึ้น� อยู่่�กับั ถิ่่น� ที่อ�่ ยู่�และปัจั จัยั แวดล้อ้ มทางธรรมชาติิ บางชนิดิ เป็น็ จะแตกรากแตกหน่่อจึึงเริ่�มป้้อนสารอาหารได้้ การให้้ปุ๋�ยต้้นที่่� พันั ธุ์ห� ายากและกระจายพันั ธุ์เ� ฉพาะถิ่่น� จึงึ อยู่�ในความนิยิ มของ กำ�ำ ลัังเติบิ โตจะเห็็นผลได้อ้ ย่า่ งชััดเจนที่ส�่ ุุด นักั เล่น่ กล้ว้ ยไม้เ้ สมอมา จึงึ มีกี ารเพาะและขยายพันั ธุ์ร� องเท้า้ นารีี โครงการพััฒนาดอยตุงุ ฯ รัับสนองพระราชปณิธิ านสมเด็็จย่า่ ที่่� เพื่่อ� นำ�ำ มาปลูกู เลี้้ย� งเป็น็ ไม้ป้ ระดับั สวยงามหรืือปลูกู เป็น็ งานอดิเิ รก จะดูแู ลรักั ษาธรรมชาติแิ ม้จ้ ะเป็น็ เพียี งรองเท้า้ นารีตี ้น้ น้อ้ ยที่น่� ับั ด้ว้ ยขนาดและลักั ษณะต้น้ และทรงต้น้ ที่ก�่ ระทัดั รัดั และดอกหลาย วัันจะหายากขึ้�น การรวบรวมขยายพัันธุ์�ตลอดจนพััฒนาพัันธุ์� ลักั ษณะและสีสี ันั อีกี ทั้้ง� อายุดุ อกอยู่�ได้ห้ ลายสัปั ดาห์์จึงึ เหมาะกับั ลููกผสมเป็็นการเพิ่่�มจำ�ำ นวนกล้้วยไม้้พัันธุ์�นี้้�ไม่่ให้้สููญไป การเป็น็ ไม้ป้ ระดับั ที่ส�่ วยงามเพิ่่ม� ชีวี ีตี ชีวี าให้ก้ ับั ห้อ้ ง รองเท้า้ นารีดี อยตุงุ ของโครงการฯได้ก้ ลับั สู่�แหล่ง่ กำ�ำ เนิดิ ในป่า่ หินิ ปูนู รองเท้้านารีีสามารถปลููกเลี้้�ยงได้้ทั้้�งภายในและภายนอกอาคาร อีกี ครั้ง� หากแต่ก่ ารที่จ�่ ะอยู่�รอดเติบิ โตเพิ่่ม� จำ�ำ นวนได้น้ ั้้น� ขึ้น� อยู่่�กับั หลักั การปลูกู เลี้้ย� งรองเท้า้ นารีอี ย่า่ งง่า่ ย ๆ คืือวัสั ดุปุ ลูกู ต้อ้ งโปร่ง่ ความตระหนักั ในความสำ�ำ คัญั ของชีวี ิติ ต้น้ ไม้ท้ ี่ส�่ วยงามและความตั้้ง� ใจ ระบายน้ำ��ำ ได้ด้ ีี แม้ร้ องเท้า้ นารีจี ะเติบิ โตได้ด้ ีใี นวัสั ดุรุ องปลูกู ที่ช่� ื้น้� ที่จ่� ะรักั ษาแหล่ง่ กำำ�เนิดิ ของพันั ธุ์ไ� ม้้ การขยายพันั ธุ์แ� ละเพาะเลี้้ย� ง ตลอดเวลา แต่ต่ ้อ้ งระวังั ไม่ใ่ ห้แ้ ฉะเกินิ ไป เพราะต้น้ อาจจะเน่า่ ได้้ รองเท้้านารีีในเชิิงการค้้าก็็เป็็นวิิธีีหนึ่่�ง ที่่�จะทำำ�ให้้ไม่่ต้้องไป และควรหลีีกเลี่่�ยงการรดน้ำำ��โดนใบและดอก เพื่่�อจะได้้ไม่ม่ ีีรอย แสวงหา และลอบเก็็บต้้นออกมาจากแหล่่งธรรมชาติิ ไม่่ต้้อง และเน่า่ ง่า่ ยต้น้ รองเท้า้ นารีชี อบที่ท่� ี่ม�่ ีแี สงแดดส่อ่ งรำ�ำ ไร หากปลูกู รุุกรานป่า่ และยัังสามารถสร้้างรายได้้อีีกด้ว้ ย ในบ้า้ นควรนำ�ำ ต้น้ ออกรับั แสงแดดอ่อ่ นๆนอกบ้า้ นบ้า้ งเป็น็ ครั้ง� คราว รองเท้า้ นารีเี ป็น็ หนึ่่ง� ตัวั อย่า่ งของการดูแู ลรักั ษาป่า่ และธรรมชาติิ และ สามารถใช้ผ้ ้้าชุุบน้ำ�ำ� หมาด ๆ เช็ด็ ฝุ่�นออกจากผิวิ ใบได้้เบา ๆ เป็น็ จุดุ เล็ก็ ๆ จุดุ หนึ่่ง� ของงานอนุรุ ักั ษ์์ป่า่ ของมูลู นิธิ ิแิ ม่ฟ่ ้า้ หลวงฯ เพื่่�อเปิิดทางให้้ใบได้้รัับแสงอย่่างเต็็มที่่� รองเท้้านารีีต้้องการปุ๋�ย ที่เ�่ มื่่อ� ผนวกหลายจุดุ เข้า้ มาก็จ็ ะเป็น็ ผืืนป่า่ ธรรมชาติทิ ี่ง่� ดงามและ ปริมิ าณน้อ้ ย สามารถให้ไ้ ด้ท้ ั้้ง� ปุ๋�ยน้ำ��ำ และปุ๋�ยเกล็ด็ เทคนิคิ การให้้ หลากหลายในชีีวภาพ เป็็นสมบััติิของลูกู หลานต่อ่ ไป ปุ๋�ยที่�่ช่่วยเร่่งการเจริิญได้้ดีี คืือ ควรรดน้ำ��ำ รองเท้้านารีีให้้ชื้้�นก่่อน 150

The Lady’s Slipper orchid is a beautiful species of wild untiltherootsandshootshavesprunguprobustlybefore flower, with unique characteristics depending upon its addingnutrients.Thebesttimetofertiliseplantsiswhen naturalhabitat.Somearerareandendemictoparticular they are maturing. regions only, and have always been much sought after bycollectorsandadmirers.Itwasthereforenecessaryto The Doi Tung Development Project carries out the vision meet this demand and to cultivate and propagate the ofHerRoyalHighnessPrincessSrinagarindra,ThePrincess Lady’s Slipper orchid as decorative house plants or for Mother, to protect the natural environment, even if it is admirers to grow as a hobby. Due to their compact size, at the level of a small Lady’s Slipper orchid that was be- their exuberant and unique shape and color patterns, comingincreasinglyrareinthewild.Thecultivationand aswellasthelongevityoftheflowersthatlastforweeks, propagationproject,aswellasthedevelopmentofnew they are considered to be perfect ornamental plants hybrids, have helped to increase this species of plants. for any house or room and as a much-appreciated gift. TheDTDP’sDoiTungLady’sslipperorchidshavenowbeen restored to their original habitat in the limestone forests, Lady’s Slipper orchids can be grown both inside and Their survival however depends on public awareness of outside. The basic requirement to successfully cultivate the importance of every beautiful species of flora, and themistoensuretheyarepottedinwell-drainedsoil.To thewilltopreservetheirnaturalhabitats.Thecultivation thrive, this must be moist; but if it is too soggy, the plant and propagation of Lady’s Slipper orchids for commer- will rot. The leaves and bloom should not be watered to cial purposes is therefore one alternative that prevents prevent spotting on the petals and rotting of the root. poachingtheorchidsfromtheirnaturalhabitat.Andnot They should be grown in dappled or indirect sunlight, only does it prevent the encroachment of forests, it also or if grown indoors, they should be taken out to catch creates opportunities for sustainable livelihoods. the sun once in a while. The flowers and leaves should be given a gentle wipe with a damp cloth to allow the TheLady’sSlipperorchidprogrammeisjustoneexample leaves to get the full benefit of the sunlight. The Lady’s of environmental conservation, a speck in the Mae Fah Slipper requires very little well-diluted fertilizer; either LuangFoundation’sforestconservationefforts.Butwhen inliquidorpowderform.Theproperfertilizingtechnique these small specks are joined together, they form a vast is to water the plant until moist, then apply the liquid swatheofnaturalforest,fullofstunningbiodiversitythat fertilizer.Donotfertilisenewlygrownplants;ratherwait will remain a heritage for future generations. 151

152

153

หลากไอเดียี เติมิ สีีสัันให้บ้ ้า้ นด้้วยรองเท้้านารีี IdeastfhoerLreavdiyt’aslSisliinpgpethr eOhrcohmide with Paph. Graham Robertson (sukhakulii x henryanum) 154

Paph. dayanum 155

Paph. Magic Lantern (micranthum x delenatii) 156

Paph. Maudiae 157

Paph. Graham Robertson Paph. Hung Sheng Tango Paph. Graham Robertson (sukhakulii x henryanum) (leucochilum x anitum) (sukhakulii x henryanum) 158

Paph. barbatum 159

Paph. Harold Koopowitz 160

Paph. barbatum 161

Paph. Angel Hair 162

Paph. Deena Nicol 163

164

165



ข้อมูลทางบรรณานกุ รมของหอสมดุ แหง่ ชาติ National Library of Thailand Cataloging in Publication Data มลู นิธแิ ม่ฟา้ หลวง ในพระบรมราชปู ถมั ภ์. รองเทา้ นารที ่ดี อยตงุ = The Lady’s slipper orchid at Doi Tung.-- กรงุ เทพฯ : มลู นิธแิ ม่ฟ้าหลวง ในพระบรมราชปู ถมั ภ,์ 2564. 167 หนา้ . 1. กล้วยไม.้ 2. กลว้ ยไม้ -- การเลี้ยง. 3. กล้วยไม้ -- พันธ.์ุ I. ช่ือเร่ือง. 635.9344 ISBN 978-616-7681-52-8