รองเท้านารีดอยตุง

รองเท้า้ นารีเี หลือื งปราจีีน รองเท้้านารีี : ดอกช่อ่ ใบลาย ก้้านยาวปานกลาง ทรงดอกกลมสีีเหลืือง พบในจัังหวััดปราจีีนบุุรีี กาญจนบุุรีี และ แถบภาคตะวัันออกเฉีียงเหนืือของประเทศไทย ในต่่างประเทศ พบที่เ�่ มียี นมาลาวกัมั พูชู าแถบตอนเหนืือของเวียี ดนามและทาง ตะวันั ตกเฉียี งใต้ข้ องจีนี ที่ร่� ะดับั ความสูงู 10 - 600 เมตร เหนืือ ระดับั น้ำ��ำ ทะเล เติบิ โตได้ด้ ีใี นอากาศร้อ้ น ออกดอกระหว่า่ งเดืือน มีีนาคม - พฤษภาคม Paph. concolor Lady’s Slipper: multiflower; medium stem, medium size plant. It has round yellow flowers and can be found in Prachin - buri and Kanchanaburi provinces and in the northeast of Thailand. It can also be found in Myanmar, Laos, Cambodia, northern Vietnam and the southwest of China, at elevations of 10-600 m above sea level. It thrives in tropical climates, and flowers from March to May. 49

รองเท้า้ นารีีเหลือื งเลย รองเท้้านารีี : ดอกเดี่่�ยว ใบเขีียว ก้้านยาว ต้น้ ขนาดกลาง ดอกมีีสีีม่ว่ ง พบขึ้�นบนดิินหรืือตามซอกหิินในป่่าดิบิ เขาทางภาค ตะวัันออกเฉีียงเหนืือของไทย ลาว เวีียดนาม และตะวัันตก เฉีียงใต้้ของจีนี ที่ร�่ ะดัับความสููง 700-1,800 เมตรเหนืือระดัับ น้ำำ�� ทะเล ปลููกได้้ดีีในที่�่มีีอากาศเย็็น ออกดอกระหว่่างเดืือน มกราคม – เมษายน Paph. hirsutissimum Lady’s Slipper: single flower; green leaves; long stalk; medium size plant. This orchid with purple flowers can be found as a terres- trial or in rocks in the evergreen forests of the northeast of Thailand, Laos, Vietnam and the southwest of China, at elevations of 700-1,800 m above sea level. It thrives in cool temperatures, and flowers from January to April. 50

รองเท้า้ นารีขี าวสตููล รองเท้า้ นารีี:ดอกเดี่่ย� ว ใบลายก้า้ นยาวปานกลางต้น้ ขนาดกลาง ดอกมีีสีีขาว มีีถิ่่�นกำ�ำ เนิิดที่�่จัังหวััดสตููล พบขึ้�นตามรอยแยกของ หิินซึ่�งปกคลุุมด้้วยมอสหรืือซากใบไม้้ที่่�ผุุพัังทัับถม และตาม ซอกหิินบริิเวณที่�่อยู่�ในร่่มเงาของชะง่่อนหิิน ตลอดจนตามพุ่่�ม ไม้้เตี้้�ย ๆ ในภููเขาหิินปููนที่่�อยู่่�ติิดชายฝั่่�งทะเล อีีกทั้�งยัังพบตาม เกาะที่่�มีีหน้้าผาสููงชัันที่�่ระดัับความสููง 10–200 เมตรเหนืือ ระดับั น้ำ�ำ�ทะเล พื้น้� ที่ก�่ ระจายพันั ธุ์ค� รอบคลุมุ ตั้้ง� แต่จ่ ังั หวัดั ตรังั ถึงึ จังั หวัดั สตูลู บริิเวณหมู่�เกาะตะรุุเตา และบริิเวณหมู่�เกาะลังั กาวีี ในประเทศมาเลเซียี ปลููกได้้ดีที ี่�ม่ ีอี ากาศร้้อน ออกดอกระหว่่าง เดืือนเมษายน - มิถิ ุุนายน Paph. niveum Lady’s Slipper: single flower; mottled leaves; medium long stalk; medium size plant. This species with white flowers is endemic to Satun Province, growing in rock cracks covered with moss or humus, and under the shade of overhanging cliffs as well as low shrubs in coastal limestone hills. It is also found on steep island cliffs at elevations of 10-200 m above sea level, from Trang to Satun provinces, on Tarutao Islands and Langkawi in Malaysia. It thrives in tropical climates, and flowers from April to June. 51

รองเท้้านารีเี มืืองกาญจน์์ หรืือ รองเท้า้ นารีีหนวดฤาษีี Paph.parishii รองเท้้านารีี : ดอกช่่อ ใบเขีียว ต้้นขนาดใหญ่่ Lady’sSlipper:multif|ower;greenleaves;largesizeplant. ลัักษณะเด่่นคืือใบที่่�เขีียวและหนา ออกดอกเป็็นช่่อ ลำ�ำ ต้้นใหญ่่ Its outstanding feature is its thick green leaves and พบกระจายพัันธุ์�ในจัังหวััดกาญจนบุุรีี มัักขึ้�นบนคาคบไม้้และ multif|ower. It is has a sturdy stem, and can be found in ซอกหิินในเขาหิินปููนบนพื้�้นที่่�สููง เช่่น ดอยเชีียงดาว จัังหวััด Kanchanaburi Province, usually on tree branches and เชียี งใหม่่ อำ�ำ เภอแจ้ห้ ่่ม อำำ�เภองาว จัังหวััดลำำ�ปาง อำ�ำ เภออุ้้�มผาง craggyrockshighupinlimestonehillssuchasDoiChiang จัังหวััดตาก จนถึึงจัังหวััดกาญจนบุุรีี ในต่่างประเทศพบการ Dao, Chiang Mai Province, Chae Hom and Ngao districts กระจายพัันธุ์�ในรััฐอััสสััม ประเทศอิินเดีีย เมีียนมา และลาว inLampangProvince,UmphangDistrictinTakProvinceall ปลููกได้้ในที่�่มีีอากาศเย็็น ออกดอกระหว่่างเดืือนมิิถุุนายน- the way to Kanchanaburi Province. It can also be found กรกฎาคม in Assam State in India, in Myanmar and Laos. It thrives in cool temperatures, and flowers from June to July. 52

รองเท้า้ นารีปี ีกี แมลงปอ หรือื รองเท้า้ นารีสี ุขุ ะกุลุ รองเท้า้ นารีี : ดอกเดี่่ย� ว ใบลาย ต้น้ ขนาดกลาง ดอกสีเี ขียี วจุดุ น้ำ��ำ ตาลมีกี ลีบี ดอกคล้า้ ยปีกี ของแมลงปอพบอยู่�บน ซากใบไม้ผ้ ุแุ ละดินิ ร่ว่ นปนทรายตามริมิ ลำ�ำ ธารที่ม�่ ีรี ่ม่ เงาปานกลาง พบการกระจายพันั ธุ์ใ� นภาคตะวันั ออกเฉียี งเหนืือของประเทศไทย และลาว ที่ร�่ ะดับั ความสูงู 250-1,000 เมตรเหนืือระดับั น้ำ��ำ ทะเล ชอบอากาศเย็น็ ปลูกู เลี้้ย� งได้ท้ ี่ม�่ ีอี ากาศเย็น็ ออกดอกระหว่า่ งเดืือน มีนี าคม-เมษายน และ สิงิ หาคม-กันั ยายน Paph. sukhakulii Lady’s Slipper: single flower; mottled leaves; medium size plant. A green flower with mottled brown spots. Its petals resemble a dragonfly’s wings. It is a terrestrial found on humus-covered sandy soil by shady streams with a moderate tree canopy. It is found widely in the northeast of Thailand and in Laos at elevations of 250-1,000 m above sea level. It thrives in cool temperatures, and flowers from March to April and August to September. 53

รองเท้้านารีีอินิ ทนนท์์ รองเท้้านารีี : ดอกเดี่่ย� ว ใบเขีียว ต้น้ ขนาดกลาง ส่่วนใหญ่่ดอกมีีสีีเขีียว ส้้ม น้ำ��ำ ตาลแก่่อ่่อนต่่างกัันไปตามแหล่่ง ที่�่พบ พบที่�่ดอยอิินทนนท์์ ดอยเชีียงดาว จัังหวััดเชีียงใหม่่ ดอย แม่่อููคอ จัังหวััดแม่่ฮ่่องสอน และ ภููหลวง จัังหวััดเลย ในต่่าง ประเทศพบที่�่รััฐอััสสััม ประเทศอิินเดีีย ลาว เวีียดนาม และ ทางภาคใต้้ของจีนี ที่่�ระดัับความสููง 1,400–2,000 เมตรเหนืือ ระดับั น้ำำ��ทะเลปลูกู ได้ด้ ีใี นที่ม่� ีอี ากาศเย็น็ ออกดอกระหว่า่ งเดืือน พฤศจิกิ ายน-มีนี าคมในต่า่ งประเทศได้ป้ รับั ปรุงุ พันั ธุ์ร� องเท้า้ นารีี ชนิดิ นี้้เ� ป็น็ รองเท้า้ นารีลี ูกู ผสมเชิงิ ซ้อ้ น (รองเท้า้ นารีคี อมเพล็ก็ ซ์์) ให้ด้ อกขนาดใหญ่่และสวยงาม Paph. villosum Lady’s Slipper: single flower; green leaves; medium size plant. The flowers are green, orange and light to dark brown depending on the habitat. It is found on Doi Inthanon, Doi Chiang Dao in Chiang Mai Province, Doi Mae U Kho in Mae Hong Son Province, and Phu Luang in Loei Province. It is also found in Assam State, India, in Laos, Vietnam and thesouthofChina,atelevationsof1,400-2,000mabove sea level. It thrives in cool temperatures, and flowers from NovembertoMarch.Insomecountriesahybridvarietyhas been produced with beautiful large flowers. 54

รองเท้า้ นารีีที่่�มีีถิ่�นกำำ�เนิิดและกระจายพัันธุ์ใ�์ นต่่างประเทศ จำำ�นวน 68 ชนิดิ The 68 Lady’s Slipper species found in other countries 55

ถิ่�นกำำ�เนิดิ ในประเทศจีีน 9 ชนิดิ China 9 species Paph. armeniacum รองเท้า้ นารีี : ดอกเดี่่ย� ว ใบลาย ต้น้ ขนาดกลาง รองเท้า้ นารีสี ีเี หลืืองทองที่ส�่ วยที่ส�่ ุดุ ชนิดิ หนึ่่ง� พบในมณฑลยูนู นาน ของประเทศจีนี และเวียี ดนามตอนเหนืือที่ร�่ ะดับั ความสูงู 1,350- 2,050 เมตรเหนืือระดัับน้ำ��ำ ทะเล ปลููกเลี้้�ยงได้้ดีีที่�ม่ ีีอากาศเย็็น ออกดอกระหว่า่ งเดืือนมีนี าคม – พฤษภาคม Paph. armeniacum Lady’s Slipper: single flower; mottled leaves; medium size plant. It is a species with one of the most beautiful golden yellow flowers, and is found in Yunnan Province, China, and in northern Vietnam, at elevations of 1,350- 2,050 m above sea level. It thrives in cool tempera- tures, and flowers from March to May. 56

Paph. dianthum รองเท้า้ นารีี : ดอกช่อ่ ใบเขียี ว ต้น้ ขนาดใหญ่่ กลีบี ข้า้ งสีเี ขียี ว กลีบี บนสีขี าว ส่ว่ นใหญ่ก่ ลีบี บนจะบิดิ พบในภาค ตะวันั ตกเฉียี งใต้ข้ องประเทศจีนี และภาคเหนืือของเวียี ดนาม ที่�่ ระดับั ความสูงู 600-1,450 เมตร เหนืือระดับั น้ำ��ำ ทะเล ปลูกู เลี้้ย� ง ได้ด้ ีที ี่อ�่ ากาศเย็น็ ออกดอกระหว่า่ งเดืือนกรกฎาคม - กันั ยายน Paph. dianthum Lady’s Slipper: multiflower; green leaves; large size plant. The petals are green while the dorsal sepal is white with a slight twist. It is found in the southwest of China and in northern Vietnam at elevations of 600-1,450 m above sea level. It thrives in cool temperatures, and flowers from July to September. 57

Paph. emersonii รองเท้า้ นารีี : ดอกเดี่่ย� ว ใบเขียี ว ต้น้ ขนาดกลาง ดอกสีีขาว มีีกลิ่่�นหอม กระเป๋๋าใหญ่่ พบในมณฑลยููนนานของ ประเทศจีนี และภาคเหนืือของเวียี ดนาม ที่ร�่ ะดับั ความสูงู 550- 750 เมตรเหนืือระดัับน้ำ��ำ ทะเล ปลููกเลี้้�ยงได้้ดีีที่�่มีีอากาศเย็็น ออกดอกระหว่า่ งเดืือนมกราคม-เมษายน Paph. emersonii Lady’s Slipper: single flower; green leaves; medium size plant. The white flower has a fragrance and a large pouch. It is found in Yunnan Province in China and in northern Vietnam at elevations of 550-750 m above sea level. It thrives in cool temperatures, and flowers from January to April. 58

Paph. malipoense รองเท้า้ นารีี : ดอกเดี่่ย� ว ใบลาย ต้น้ ขนาดกลาง รองเท้้านารีีชนิิดนี้้�มีีก้้านยาวมาก กลีีบดอกสีีเขีียว กระเป๋๋าใหญ่่ ดอกใช้้เวลานานในการพััฒนา ทั้้�งยัังมีีกลิ่่�นหอม พบบริิเวณภาค ใต้ข้ องประเทศจีนี และในเวียี ดนามที่ร�่ ะดับั ความสูงู 450-1,450 เมตรเหนืือระดับั น้ำ��ำ ทะเล ปลูกู เลี้้ย� งได้ด้ ีที ี่ม�่ ีอี ากาศเย็น็ ออกดอก ระหว่า่ งเดืือนตุลุ าคม-กุมุ ภาพันั ธ์์ Paph. malipoense Lady’s Slipper: single flower; mottled leaves; medium size plant. This species has a very long stem, with green petals and a large pouch. It takes a long time to flower, and has a fragrance. It is found in the south of China and in Vietnam at elevations of 450-1,450 m above sea level. It thrives in cool temperatures, and flowers from October to February. 59

Paph. micranthum รองเท้า้ นารีี : ดอกเดี่่ย� ว ใบลาย ต้น้ ขนาดกลาง รองเท้้านารีีสีีชมพููที่�ส่ วยที่�ส่ ุุดชนิิดหนึ่่�ง กระเป๋๋ามีีขนาดใหญ่่ พบ ในมณฑลยูนู นานของประเทศจีนี และภาคเหนืือของเวียี ดนาม ที่�่ ระดับั ความสูงู 460-1,600 เมตรเหนืือระดับั น้ำ��ำ ทะเล ปลูกู เลี้้ย� ง ได้ด้ ีที ี่ม�่ ีอี ากาศเย็น็ ออกดอกระหว่า่ งเดืือนมีนี าคม-พฤษภาคม Paph. micranthum Lady’s Slipper: single flower; mottled leaves; medium size plant. This is known as one of the most beautiful pink Lady’s Slipper orchids, with a large pouch. It is found in Yunnan Province in China and in northern Vietnam at elevations of 460-1,600 m above sea level. It thrives in cool temperatures, and flowers from March to May. 60

Paph. purpuratum รองเท้า้ นารีี : ดอกเดี่่ย� ว ใบลาย ต้น้ ขนาดกลาง พบที่ฮ�่ ่อ่ งกงภาคตะวันั ออกเฉียี งใต้ข้ องประเทศจีนี และเวียี ดนาม ที่ร�่ ะดับั ความสูงู 500-1,400เมตรเหนืือระดับั น้ำ��ำ ทะเลปลูกู เลี้้ย� ง ได้ด้ ีที ี่ม�่ ีอี ากาศเย็น็ ออกดอกระหว่า่ งเดืือนกรกฎาคม- กันั ยายน Paph. purpuratum Lady’s Slipper: single flower; mottled leaves; medium size plant. This can be found in Hong Kong, in the southeast of China and in Vietnam at elevations of 500-1,400 m above sea level. It thrives in cool temperatures, and flowers from July to September. 61

Paph. tigrinum รองเท้า้ นารีี : ดอกเดี่่ย� ว ใบเขียี ว ต้น้ ขนาดกลาง กลีบี ข้า้ งสีมี ่ว่ งจัดั อยู่�ในกลุ่่�มรองเท้า้ นารีชี นิดิ ที่ต�่ ้อ้ งการอากาศเย็น็ พบในมณฑลยูนู นาน ทางตะวันั ตกของประเทศจีนี และทางภาค เหนืือของเมียี นมา ที่ร�่ ะดับั ความสูงู 1,400-2,000 เมตร เหนืือ ระดับั น้ำ��ำ ทะเลปลูกู เลี้้ย� งได้ด้ ีที ี่ม�่ ีอี ากาศเย็น็ เมื่่อ� นำ�ำ มาปลูกู ในสภาพ แวดล้อ้ มที่ด�่ อยตุงุ ให้ด้ อกเพียี งบางต้น้ เท่า่ นั้้น� ออกดอกระหว่า่ ง เดืือนมิถิ ุนุ ายน-กรกฎาคม Paph. tigrinum Lady’s Slipper: single flower; green leaves; medium size plant. This species has purple petals, and requires a cool climate. It is found in Yunnan Province in the west of China, and in the north of Myanmar at elevations of 1,400-2,000 m above sea level. It thrives in cool temperatures. When cultivated in Doi Tung, however, only some plants flowered. It flowers from June to July. 62

Paph. wardii รองเท้า้ นารีี : ดอกเดี่่ย� ว ใบลาย ต้น้ ขนาดกลาง กลีีบดอกสีีเขีียวจุุดสีีน้ำ��ำ ตาล รองเท้้านารีีชนิิดนี้้�ต้้องการอากาศ เย็็น พบในภาคตะวัันตกเฉีียงใต้้ของประเทศจีีน และภาคเหนืือ ของเมียี นมา ที่ร�่ ะดับั ความสูงู 1,200-1,500 เมตร เหนืือระดับั น้ำ��ำ ทะเล ปลููกเลี้้�ยงได้้ดีีที่�่มีีอากาศเย็็น ออกดอกระหว่่างเดืือน กุมุ ภาพันั ธ์์-เมษายน Paph. wardii Lady’s Slipper: single flower; mottled leaves; medium size plant. It has green petals with mottled brown spots. It requires a cool climate, and can be found in the southwest of China and the north of Myanmar at elevations of 1,200-1,500 m above sea level. It thrives in cool temperatures, and flowers from February to April 63

รองเท้า้ นารีฝี าหอยจีนี รองเท้า้ นารีี : ดอกเดี่่ย� ว ใบลาย ต้น้ ขนาดกลาง กลีบี ดอกสีคี รีมี ถึงึ สีเี หลืืองเข้ม้ จุดุ เล็ก็ และจุดุ ใหญ่ก่ ลีบี กว้า้ ง เดิมิ มีชีื่อ� เรียี กPaph.concobellatulumพบในเขตเหวินิ ซานมณฑล ยููนนานของประเทศจีีน ปลููกเลี้้�ยงได้้ดีีที่�ม่ ีีอากาศเย็็น ออกดอก ระหว่า่ งเดืือน มกราคม-มีนี าคม Paph. wenshanense Lady’s Slipper: single flower; mottled leaves; medium size plant. The wide petals range from off-white to intense yellow with large and small mottled spots. Formerly known as Paph. concobellatulum, it can be found in Wenshan Autonomous Prefecture, Yunnan Province, China. It thrives in cool temperatures, and flowers from January to March. 64

ถิ่�นกำำ�เนิิดและกระจายพัันธุ์�ใ์ นประเทศเวีียดนาม จำ�ำ นวน 11 ชนิดิ Vietnam 11 species Paph. barbigerum var. lockianum รองเท้า้ นารีี : ดอกเดี่่ย� ว ใบเขียี ว ต้น้ ขนาดกลาง ในช่่วงแรกที่�่เข้้ามาในประเทศไทย ถููกเรีียกชื่�อว่่า “รองเท้้านารีี อินิ ทนนท์์คอแดง”เพราะมีลี ักั ษณะคล้า้ ยกับั รองเท้า้ นารีอี ินิ ทนนท์์ แต่่มีีโคนต้้นสีีน้ำ��ำ ตาลแดง และมัักถููกสัับสนกัับรองเท้้านารีี Paph. coccineum โดยจุดุ สังั เกตความแตกต่า่ งคืือ รองเท้า้ นารีี Paph.barbigerumvar.lockianum จะมีใี บกว้า้ งและหนากว่า่ พบในประเทศเวียี ดนามที่ร�่ ะดับั ความสูงู 300-1,200เมตรเหนืือ ระดัับน้ำ��ำ ทะเล ปลููกเลี้้�ยงได้้ดีีที่�ม่ ีีอากาศเย็็น ออกดอกระหว่่าง เดืือนตุลุ าคม-ธันั วาคม Paph. barbigerum var. lockianum Lady’s Slipper: single flower; green leaves; medium size plant. When this was first imported into Thailand, it was called Inthanon Kho Daeng Lady’s Slipper, since it was similar to the Inthanon Lady’s Slipper (Paph villosum), but with a reddish brown tinge at the base of the plant, and was often confused with the Paph. coccineum. The distinctive characteristics of the Paph. barbigerum var. lockianum are the wider and thicker leaves. It can be found in Vietnam at elevations of 300-1,200 m above sea level. It thrives in cool temperatures, and flowers from October to December 65

Paph. coccineum รองเท้า้ นารีี : ดอกเดี่่ย� ว ใบเขียี ว ต้น้ ขนาดกลาง ลักั ษณะเด่น่ ของรองเท้า้ นารีี Paph. coccineum อยู่�ที่ใ�่ บซึ่ง� บาง และแคบ แตกต่่างจากรองเท้้านารีี Paph. barbigerum var. lockianumที่ม�่ ีใี บกว้า้ งและหนารองเท้า้ นารีชี นิดิ นี้้พ� บในประเทศ เวียี ดนามที่ร�่ ะดับั ความสูงู 600-1,000เมตรเหนืือระดับั น้ำ��ำ ทะเล ปลููกเลี้้�ยงได้้ดีีที่�ม่ ีีอากาศเย็็น ออกดอกระหว่่างเดืือนกัันยายน- ตุลุ าคม Paph. coccineum Lady’s Slipper: single flower; green leaves; medium size plant. The distinctive characteristic of the Paph. coccineum is the thin and narrow leaves, unlike the Paph. barbigerum var. lockianum which has wide and thick leaves. It can be found in Vietnam at elevations of 600-1,000 m above sea level. It thrives in cool tem- peratures, and flowers from September to October. 66

Paph. delenatii รองเท้า้ นารีี : ดอกเดี่่ย� ว ใบลาย ต้น้ ขนาดกลาง กลีบี ดอกสีชี มพูอู ่อ่ นกระเป๋า๋ กลมเล็ก็ พบทางภาคใต้ข้ องประเทศ เวียี ดนามที่ร�่ ะดับั ความสูงู 750-1,300เมตรเหนืือระดับั น้ำ��ำ ทะเล ปลููกเลี้้�ยงได้้ดีีที่�ม่ ีีอากาศเย็็น ออกดอกระหว่่างเดืือนมกราคม- มีนี าคม Paph. delenatii Lady’s Slipper: single flower; mottled leaves; medium size plant. This orchid has light pink petals and a small pouch. It is found in the south of Vietnam at elevations of 750-1,300 m above sea level. It thrives in cool temperatures, and flowers from January to March. 67

Paph. vietnamense รองเท้า้ นารีี : ดอกเดี่่ย� ว ใบลาย ต้น้ ขนาดกลาง ดอกมีสี ีชี มพูเู ข้ม้ พบได้เ้ ฉพาะทางตอนเหนืือของประเทศเวียี ดนาม ที่ร�่ ะดับั ความสูงู 350-550เมตรเหนืือระดับั น้ำ��ำ ทะเลปลูกู เลี้้ย� งได้้ ดีที ี่ม�่ ีอี ากาศเย็น็ ออกดอกระหว่า่ งเดืือนมีนี าคม-เมษายน Paph. vietnamense Lady’s Slilpper: single flower; mottled leaves; medium size plant. It has dark pink flowers, and can be found in the north of Vietnam at elevations of 350-550 m above sea level. It thrives in cool temperatures, and flowers from March to April. 68

Paph. x aspersum Paph. x aspersum รองเท้า้ นารีี : ดอกเดี่่ย� ว ใบเขียี ว ต้น้ ขนาดกลาง Lady’s Slipper: single flower; green leaves; medium มีีจุุดสีีน้ำ��ำ ตาลเข้้มในกลีีบบนสีนี ้ำ��ำ ตาลอ่อ่ น ขอบขาว เป็น็ รองเท้้า size plant. นารีลี ูกู ผสมธรรมชาติริ ะหว่า่ ง Paph. henryanum และ Paph. It has dark brown spots on light brown petals edged barbigerum พบในประเทศเวียี ดนาม ออกดอกระหว่า่ งเดืือน with white. It is a natural hybrid between Paph. กันั ยายน-ตุลุ าคม henryanum and Paph. barbigerum, and can be found in Vietnam. It flowers from September to October. 69

Paph. helenae รองเท้า้ นารีี : ดอกเดี่่ย� ว ใบเขียี ว ต้น้ ขนาดเล็ก็ รองเท้า้ นารีชี นิดิ นี้้ม� ีตี ้น้ และดอกขนาดเล็ก็ สีเี หลืือง พบในทางตอน เหนืือของประเทศเวียี ดนาม ที่ร�่ ะดับั ความสูงู 500-1,000 เมตร เหนืือระดับั น้ำ��ำ ทะเลปลูกู เลี้้ย� งได้ด้ ีที ี่ม�่ ีอี ากาศเย็น็ ออกดอกระหว่า่ ง เดืือนกันั ยายน-พฤศจิกิ ายน Paph. helenae Lady’s Slipper: single flower; green leaves; small size plant. This orchid is small in size, with small yellow flowers. It can be found in the north of Vietnam at elevations of 500-1,000 m above sea level. It thrives in cool temperatures, and flowers from September to November. 70

Paph. tranlienianum รองเท้า้ นารีี : ดอกเดี่่ย� ว ใบเขียี ว ต้น้ ขนาดเล็ก็ ดอกมีกี ลีบี บนสีขี าวลายม่ว่ ง กลีบี ข้า้ งหยักั พลิ้้ว� พบได้เ้ ฉพาะทาง ตอนเหนืือของประเทศเวีียดนาม ที่�ร่ ะดัับความสููง 400-750 เมตร เหนืือระดับั น้ำ��ำ ทะเล ปลูกู เลี้้ย� งได้ด้ ีที ี่ม�่ ีอี ากาศเย็น็ ออกดอก ระหว่า่ งเดืือนพฤศจิกิ ายน-มกราคม Paph. tranlienianum Lady’s Slipper: single flower; green leaves; small size plant. This orchid has a white dorsal sepal with purple wavy petals. It can only be found in the north of Vietnam at elevations of 400-750 m above sea level. It thrives in cool temperatures, and flowers from November to January. 71

Paph. hainanensis รองเท้า้ นารีี : ดอกเดี่่ย� ว ใบลาย ต้น้ ขนาดกลาง ดอกมีีลัักษณะใกล้้เคีียงกัับรองเท้้านารีีคางกบคอแดงและพบ ทางตอนใต้ข้ องประเทศเวียี ดนามและจีนี ที่ร�่ ะดับั ความสูงู 700- 2,000 เมตร เหนืือระดัับน้ำ��ำ ทะเล ปลููกเลี้้�ยงได้้ดีีที่�ม่ ีีอากาศเย็็น ออกดอกระหว่า่ งเดืือนพฤศจิกิ ายน-มกราคม Paph. hainanensis Lady’s Slipper: single flower; mottled leaves; medium size plant. Similar to the Paph. appletonianum, it is found in the south of Vietnam and in China at elevations of 700- 2,000 m above sea level. It thrives in cool temperatures, and flowers from November to January. 72

Paph. hangianum รองเท้า้ นารีี : ดอกเดี่่ย� ว ใบเขียี ว ต้น้ ขนาดกลาง ดอกมีขี นาดใหญ่ม่ าก มีกี ลิ่่น� หอม พบทางตอนเหนืือของประเทศ เวียี ดนาม และตอนใต้ข้ องจีนี ที่ร�่ ะดับั ความสูงู 450-750 เมตร เหนืือระดับั น้ำ��ำ ทะเลปลูกู เลี้้ย� งได้ด้ ีที ี่ม�่ ีอี ากาศเย็น็ ออกดอกระหว่า่ ง เดืือนเมษายน-พฤษภาคม Paph. hangianum Lady’s Slipper: single flower; green leaves; medium size plant. With very large size flowers and a fragrance, it is found in the north of Vietnam and the south of China at elevations of 450-750 m above sea level. It thrives in cool temperatures, and flowers from April to May. 73

Paph. henryanum รองเท้า้ นารีี : ดอกเดี่่ย� ว ใบสีเี ขียี ว ต้น้ ขนาดเล็ก็ กลีบี บนสีเี ขียี วอ่อ่ นจุดุ น้ำ��ำ ตาลเข้ม้ พบในประเทศเวียี ดนามตอน เหนืือ และในพื้�้นที่�่รอบๆ ชายแดนจีีน ที่�่ระดัับความสููง 900- 1,400 เมตร เหนืือระดัับน้ำ��ำ ทะเล ปลููกเลี้้�ยงได้้ดีีที่�ม่ ีีอากาศเย็็น ออกดอกระหว่า่ งเดืือนกันั ยายน -พฤศจิกิ ายน Paph. henryanum Lady’s Slipper: single flower; green leaves; small size plant. This orchid has a green dorsal sepal with mottled brown spots. It is found in the north of Vietnam and along the border with China at elevations of 900- 1,400 m above sea level. It thrives in cool tempera- tures, and flowers from September to November. 74

Paph. herrmannii รองเท้า้ นารีี : ดอกเดี่่ย� ว ใบสีเี ขียี ว ต้น้ ขนาดเล็ก็ กลีบี บนสีเี ขียี วอ่อ่ นระบายด้ว้ ยสีนี ้ำ��ำ ตาลกลางกลีบี พบในภาคเหนืือ ของประเทศเวียี ดนาม ที่ร�่ ะดับั ความสูงู 700-900 เมตร เหนืือ ระดับั น้ำ��ำ ทะเลปลูกู เลี้้ย� งได้ด้ ีที ี่ม�่ ีอี ากาศเย็น็ ออกดอกระหว่า่ งเดืือน สิงิ หาคม-กันั ยายน Paph. herrmannii Lady’s Slipper: single flower; green leaves; small size plant. It has a green dorsal sepal with a brown centre, and is found in the north of Vietnam at elevations of 700- 900 m above sea level. It thrives in cool temperatures, and flowers from August to September. 75

ถ่นิ กำ�เนดิ ในประเทศลาว จำ�นวน 3 ชนดิ Laos 3 species Paph. rungsuriyanum รองเท้า้ นารีี : ดอกเดี่่ย� ว ใบลาย ต้น้ แคระ รองเท้า้ นารีที ี่ต�่ ้น้ เล็ก็ ที่ส�่ ุดุ กลีบี ข้า้ งสีมี ่ว่ งกลีบี บนสีเี ขียี วระบายม่ว่ ง พบในตอนเหนืือของประเทศลาว ปลููกเลี้้�ยงได้้ดีีที่�ม่ ีีอากาศเย็็น สามารถปลูกู เลี้้ย� งและออกดอกตลอดปีี Paph. rungsuriyanum Lady’s Slipper: single flower; mottled leaves; minia- ture size plant. This is the smallest Lady’s Slipper orchid, and has purple petals and a green dorsal sepal. It is found in the north of Laos. It thrives in cool temperatures, and flowers all year round. 76

Paph. barbigerum var. suriwongii รองเท้า้ นารีี : ดอกเดี่่ย� ว ใบเขียี ว ต้น้ ขนาดเล็ก็ ดอกมีลี ักั ษณะคล้า้ ยกับั รองเท้า้ นารีี Paph. barbigerum var. lockianumแต่ช่ นิดิ นี้้จ� ะมีแี นวปื้น�้ สีนี ้ำ��ำ ตาลบนพื้น�้ สีขี าวที่ก�่ ลีบี บน ตาม พบในประเทศลาว ปลูกู เลี้้ย� งได้ด้ ีที ี่ม�่ ีอี ากาศเย็น็ ออกดอก ระหว่า่ งเดืือนกันั ยายน-ตุลุ าคม Paph. barbigerum var. suriwongii Lady’s Slipper: single flower; green leaves; small size plant. It is similar to the Paph. barbigerum var. lockianum, but this species has a brown tinge on a white dorsal sepal, and can be found in Laos. It thrives in cool tem- peratures, and flowers from September to October. 77

รองเท้า้ นารีอี ินิ ทนนท์ล์ าว รองเท้า้ นารีี : ดอกเดี่่ย� ว ใบเขียี ว ต้น้ ขนาดกลาง กลีีบบนมีีสีีขาวระบายสีีชมพููและจุุดสีีน้ำ��ำ ตาลเข้้ม พบทางตะวััน ออกเฉียี งใต้ข้ องประเทศลาวและตอนเหนืือของเวียี ดนามที่ร�่ ะดับั ความสูงู 900-1,100 เมตร เหนืือระดับั น้ำ��ำ ทะเล ปลูกู เลี้้ย� งได้ด้ ีี ที่ม�่ ีอี ากาศเย็น็ ออกดอกระหว่า่ งเดืือนตุลุ าคม-ธันั วาคม Paph. gratrixianum var. christiansonianum Lady’s Slipper: single flower; green leaves; medium size plant. It has a white dorsal sepal dappled with pink colour and dark brown spots. It can be found in the south- east of Laos and the north of Vietnam at elevations of 900-1,100 m above sea level. It thrives in cool temperatures, and flowers from October to December. 78

ถิ่นก�ำ เนดิ ในประเทศกัมพูชา จำ�นวน 1 ชนิด Cambodia 1 variety Paph. wolterianum รองเท้า้ นารีี : ดอกเดี่่ย� ว ใบลาย ต้น้ ขนาดกลาง ลักั ษณะดอกใกล้เ้ คียี งกับั รองเท้า้ นารีคี างกบคอแดง แตกต่า่ งกันั ที่ด�่ อกมักั จะสีเี ข้ม้ กว่า่ และใบที่ม�่ ีลี ายด่า่ งชัดั เจนปลูกู เลี้้ย� งได้ด้ ีที ี่ม�่ ีี อากาศร้อ้ น ออกดอกระหว่า่ งเดืือนมกราคม-กุมุ ภาพันั ธ์์ Paph. wolterianum Lady’s Slipper: single flower; mottled leaves; medium size plant. It is similar to the Paph. appletonianum, but can be distinguished by its darker colours and mottled leaves. It thrives in cool temperatures, and flowers from January to February. 79

ถิ่�นกำ�ำ เนิดิ ในประเทศอินิ เดีีย จำำ�นวน 5 ชนิิด India 5 species Paph. druryi รองเท้า้ นารีี : ดอกเดี่่ย� ว ใบเขียี ว ต้น้ ขนาดกลาง ดอกสีเี หลืืองมีขี ีดี กลางที่ก�่ ลีบี ทั้้ง� สามกลีบี เป็น็ ชนิดิ ที่ก�่ อจะหลวม เนื่่�องจากมีีข้้อห่่าง พบในภาคใต้้ของอิินเดีีย ที่�่ระดัับความสููง 1,400-1,600เมตรเหนืือระดับั น้ำ��ำ ทะเลปลูกู เลี้้ย� งได้ด้ ีที ี่ม�่ ีอี ากาศ เย็น็ ออกดอกระหว่า่ งเดืือนมีนี าคม-เมษายน Paph. druryi Lady’s Slipper: single flower; green leaves; medium size plant. This orchid has yellow flowers with a medial stripe through the petals and dorsal sepals, and has loose clump because of long internode. It can be found in the south of India at elevations of 1,400-1,600 m above sea level. It thrives in cool temperatures, and flowers from March to April. 80

Paph. fairrieanum รองเท้า้ นารีี : ดอกเดี่่ย� ว ใบเขียี ว ต้น้ ขนาดกลาง รองเท้้านารีีชนิิดที่�่มีีกลีีบบนและกลีีบข้้างหยััก พบในเทืือกเขา หิิมาลััยของอิินเดีียและภููฏาน ที่�ร่ ะดัับความสููง 1,400-2,200 เมตร เหนืือระดับั น้ำ��ำ ทะเล ปลูกู เลี้้ย� งได้ด้ ีที ี่ม�่ ีอี ากาศเย็น็ ออกดอก ระหว่า่ งเดืือนตุลุ าคม-ธันั วาคม Paph. fairrieanum Lady’s Slipper: single flower; green leaves; medium size plant. This orchid has wavy petals and dorsal sepal, and can be found in the Himalayas in India and Bhutan at elevations of 1,400-2,200 m above sea level. It thrives in cool temperatures, and flowers from October to December. 81

Paph. insigne รองเท้า้ นารีี : ดอกเดี่่ย� ว ใบเขียี ว ต้น้ ขนาดกลาง สีดี อกมีคี วามหลากหลายพื้น�้ สีเี หลืือง-เขียี วพบในประเทศอินิ เดียี บัังคลาเทศ และเนปาล ที่�ร่ ะดัับความสููง 1,000-1,500 เมตร เหนืือระดัับน้ำ��ำ ทะเล ปลููกเลี้้�ยงได้้ดีีที่�่มีีอากาศเย็็น ออกดอก ระหว่า่ งเดืือนตุลุ าคม-มกราคม Paph. insigne Lady’s Slipper: single flower; green leaves; medium size plant. This species has different colours with the basic greenish yellow flower. It can be found in India, Bangladesh and Nepal at elevations of 1,000-1,500 m above sea level. It thrives in cool temperatures, and flowers from October to January. 82

Paph. spicerianum รองเท้า้ นารีี : ดอกเดี่่ย� ว ใบเขียี ว ต้น้ ขนาดกลาง รองเท้้านารีีที่�่มีีขีีดสีีม่่วงที่�่กลางกลีีบบน และหน้้าโล่่ที่�่หยัักเป็็น คลื่่น� สีมี ่ว่ ง พบในรัฐั อััสสัมั ของประเทศอินิ เดีีย เทืือกเขาหิมิ าลััย ตะวันั ออกของภูฏู านเมียี นมาและมณฑลยูนู นานของจีนี ที่ร�่ ะดับั ความสูงู 300-1,300 เมตร เหนืือระดับั น้ำ��ำ ทะเล ปลูกู เลี้้ย� งได้ด้ ีที ี่�่ มีอี ากาศเย็น็ ออกดอกระหว่า่ งเดืือนกันั ยายน-ตุลุ าคม Paph. spicerianum Lady’s Slipper: single flower; green leaves; medium size plant. This species has a purple medial stripe through the dorsal sepal, and has a purple wavy staminode. It can be found in Assam State of India, in the Himalayas east of Bhutan, in Myanmar and Yunnan Province of China, at elevations of 300-1,300 m above sea level. It thrives in cool temperatures, and flowers from September to October. 83

Paph. venustum รองเท้า้ นารีี : ดอกเดี่่ย� ว ใบลาย ต้น้ ขนาดกลาง รองเท้า้ นารีชี นิดิ นี้้จ� ะมีกี ระเป๋า๋ ที่ม�่ ีลี ายคล้า้ ยสมองพบในรัฐั อัสั สัมั ของประเทศอินิ เดียี และทางตะวันั ออกเฉียี งเหนืือของบังั คลาเทศ ตลอดจนพื้�น้ ที่บ�่ นเทืือกเขาหิิมาลัยั ตะวัันออกของภูฏู าน เนปาล และมณฑลยููนนานของจีีน ที่�ร่ ะดัับความสููง 60-1,350 เมตร เหนืือระดัับน้ำ��ำ ทะเล ปลููกเลี้้�ยงได้้ดีีที่�่มีีอากาศเย็็น ออกดอก ระหว่า่ งเดืือนมกราคม-มีนี าคม Paph. venustum Lady’s Slipper: single flower; mottled leaves; medium size plant. This species has a pouch that is mottled in a brain-like pettern. It can be found in Assam State of India and in the northeast of Bangladesh, in the Himalayas east of Bhutan, Nepal, and in Yunnan Province of China, at elevations of 60-1,350 m above sea level. It thrives in cool temperatures, and flowers from January to March. 84

ถ่นิ ก�ำ เนดิ ในประเทศอินโดนเี ซีย จ�ำ นวน 22 ชนิด Indonesia 22 species Paph. celebesensis รองเท้า้ นารีี : ดอกเดี่่ย� ว ใบลาย ต้น้ ขนาดกลาง ดอกคล้า้ ยรองเท้า้ นารีคี างกบคอแดงอีกี ชนิดิ หนึ่่ง� มีไี ฝจุดุ ใหญ่ท่ ี่�่ โคนกลีีบเล็็กน้อ้ ย ใบมีีลายเหลืือบสีนี ้ำ��ำ ตาลอ่อ่ น พบในประเทศ อิินโดนีีเซีีย ที่�ร่ ะดัับความสููง 1,850 เมตร เหนืือระดัับน้ำ��ำ ทะเล ปลูกู เลี้้ย� งได้ด้ ีที ี่ม�่ ีอี ากาศเย็น็ ออกดอกระหว่า่ งเดืือนกุมุ ภาพันั ธ์์- มีนี าคม Paph. celebesensis Lady’s Slipper: single flower; mottled leaves; medium size plant. It is similar to the Paph. appletonianum, with a large wart at the base of the petals. The leaves are mottled with a light brown shading. It can be found in Indonesia at elevations of 1,850 m above sea level. It thrives in cool temperatures, and flowers from February to March. 85

Paph. curtisii รองเท้า้ นารีี : ดอกเดี่่ย� ว ใบลาย ต้น้ ขนาดกลาง กลีบี ข้า้ งมีจี ุดุ ขนาดเล็ก็ สีนี ้ำ��ำ ตาลจำ�ำ นวนมาก พบในเกาะสุมุ าตรา ปลููกเลี้้�ยงได้้ดีีที่�ม่ ีีอากาศเย็็น ออกดอกระหว่่างเดืือนมกราคม- มีนี าคม Paph. curtisii Lady’s Slipper: single flower; mottled leaves; medium size plant. The petals are covered with small brown spots. It can be found in Sumatra. It thrives in cool temperatures, and flowers from January to March. 86

Paph. dayanum รองเท้า้ นารีี : ดอกเดี่่ย� ว ใบลาย ต้น้ ขนาดกลาง กลีีบบนแหลมขนาดเล็็ก พบในภาคตะวัันออกเฉีียงเหนืือของ เกาะบอร์์เนียี ว ที่ร�่ ะดับั ความสูงู 300-1,450 เมตร เหนืือระดับั น้ำ��ำ ทะเล ปลููกเลี้้�ยงได้้ดีีที่�ม่ ีีอากาศเย็็น ออกดอกระหว่่างเดืือน มีนี าคม - พฤษภาคม Paph. dayanum Lady’s Slipper: single flower; mottled leaves; medium size plant. It has a tapered dorsal sepal, and can be found in the northeast of Borneo at elevations of 300-1,450 m above sea level. It thrives in cool temperatures, and flowers from March to May. 87

Paph. gardineri รองเท้า้ นารีี : ดอกช่อ่ ใบเขียี ว ต้น้ ขนาดกลาง รองเท้า้ นารีชี นิดิ ที่พ�่ บในเกาะนิวิ กินิ ีี ที่ร�่ ะดับั ความสูงู 1,700 เมตร เหนืือระดัับน้ำ��ำ ทะเล ปลููกเลี้้�ยงได้้ดีีที่�่มีีอากาศเย็็น ออกดอก ระหว่า่ งเดืือนมกราคม-มีนี าคม Paph. gardineri Lady’s Slipper: multiflower; green leaves; medium size plant. This species is endemic to New Guinea and can be found at elevations of 1,700 m above sea level. It thrives in cool temperatures, and flowers from January to March. 88

Paph. gigantifolium รองเท้า้ นารีี : ดอกช่อ่ ใบเขียี ว ต้น้ ขนาดใหญ่่ ทรงดอกแปลก กลีบี ข้า้ งงอม้ว้ น พบในเกาะสุลุ าเวสีี ที่ร�่ ะดับั ความ สููง 700-1,000 เมตร เหนืือระดัับน้ำ��ำ ทะเล ปลููกเลี้้�ยงได้้ดีีที่�ม่ ีี อากาศเย็น็ ออกดอกระหว่า่ งเดืือนเมษายน-มิถิ ุนุ ายน Paph. gigantifolium Lady’s Slipper: multiflower; green leaves; large size plant. This species has a strange shape, with curvy petals. It is endemic to Sulawesi and can be found at elevations of 700-1,000 m above sea level. It thrives in cool temperatures, and flowers from April to June. 89

Paph. glanduliferum รองเท้า้ นารีี : ดอกช่อ่ ใบเขียี ว ต้น้ ขนาดกลาง รองเท้้านารีีที่�่มีีกลีีบข้้างบิิดเป็็นริ้�ว พบในเกาะนิิวกิินีี ที่�่ระดัับ ความสููง 1,700 เมตร เหนืือระดัับน้ำ��ำ ทะเล ปลููกเลี้้�ยงได้้ดีีที่�่มีี อากาศเย็น็ ออกดอกระหว่า่ งเดืือนมีนี าคม-เมษายน Paph. glanduliferum Lady’s Slipper: multiflower; green leaves; medium size plant. This species has twist petals, is endemic to New Guinea and can be found at elevations of 1,700 m above sea level. It thrives in cool temperatures, and flowers from March to April. 90

Paph. glaucophyllum รองเท้า้ นารีี : ดอกช่อ่ ใบเขียี ว ต้น้ ขนาดกลาง รองเท้้านารีีชนิิดที่�่ดอกทยอยบานอย่่างต่่อเนื่่�อง พบในเกาะ สุุมาตราและเกาะชวา ที่�ร่ ะดัับความสููง 200-700 เมตร เหนืือ ระดัับน้ำ��ำ ทะเล ปลููกเลี้้�ยงได้้ดีีที่�ม่ ีีอากาศร้้อน ออกดอกต่่อเนื่่�อง ตลอดปีี Paph. glaucophyllum Lady’s Slipper: multiflower; green leaves; medium size plant. This species gradually open but continuously bloom. It is endemic to Sumatra and Java, and can be found at elevations of 200-700 m above sea level. It thrives in hot temperatures, and flowers all year round. 91

Paph. hookerae รองเท้า้ นารีี : ดอกเดี่่ย� ว ใบลาย ต้น้ ขนาดกลาง ใบลายชัดั เจน ก้า้ นยาวมาก พบในเกาะบอร์์เนียี ว ที่ร�่ ะดับั ความสูงู 300-800 เมตร เหนืือระดับั น้ำ��ำ ทะเล ปลูกู เลี้้ย� งได้ด้ ีที ี่ม�่ ีอี ากาศทั้้ง� ร้อ้ นและเย็น็ ออกดอกระหว่า่ งเดืือนมีนี าคม-เมษายน Paph. hookerae Lady’s Slipper: single flower; mottled leaves; medium size plant. The leaves are clearly mottled, with a very long stem. It can be found in Borneo at elevations of 300-800 m above sea level. It thrives in both hot and cool tem- peratures, and flowers from March to April. 92

Paph. javanicum รองเทา้ นารี : ดอกเดย่ี ว ใบลาย ตน้ ขนาดกลาง รองเท้า้ นารีที ี่ม�่ ีกี ลีบี แคบ มีที รงดอกที่ห�่ ลากหลาย พบในเกาะชวา และเกาะบอร์์เนีียว ที่�ร่ ะดัับความสููง 950–2,000 เมตร เหนืือ ระดับั น้ำ��ำ ทะเล ปลูกู เลี้้ย� งได้ด้ ีที ี่ม�่ ีอี ากาศเย็น็ เลี้้ย� งยาก ออกดอก ระหว่า่ งเดืือนกุมุ ภาพันั ธ์์-เมษายน Paph. javanicum Lady’s Slipper: single flower; mottled leaves; medium size plant. This species has narrow petals, and different flower shapes. It can be found in Java and Borneo at elevations of 950-2,000 m above sea level. It thrives in cool temperatures, It is difficult to grow, and flowers from February to April. 93

Paph. kolopakingii รองเท้า้ นารีี : ดอกช่อ่ ใบเขียี ว ต้น้ ขนาดใหญ่่ ขนาดต้้นใหญ่่มาก พบในจัังหวััดกาลีีมัันตัันกลางของเกาะ บอร์์เนีียว ที่�ร่ ะดัับความสููง 600-1,000 เมตร เหนืือระดัับน้ำ��ำ ทะเล สามารถปลููกได้้ดีีที่�ม่ ีีอากาศเย็็น ออกดอกระหว่่างเดืือน มีนี าคม – พฤษภาคม Paph. kolopakingii Lady’s Slipper: multiflower; green leaves; large size plant. This isaverylargespecies thatcan be found in Central Kalimantan, Borneo, at elevations of 600-1,000 m above sea level. It thrives in cool temperatures, and flowers from March to May. 94

Paph. liemianum รองเท้า้ นารีี : ดอกช่อ่ ใบเขียี ว ต้น้ ขนาดกลาง รองเท้า้ นารีที ี่ม�่ ีดี อกทยอยบานอย่า่ งต่อ่ เนื่่อ� งพบได้ท้ างตอนเหนืือ ของเกาะสุมุ าตราที่ร�่ ะดับั ความสูงู 600–1,100เมตรเหนืือระดับั น้ำ��ำ ทะเล สามารถปลูกู ได้ท้ั่่ว� ไป ออกดอกต่อ่ เนื่่อ� งตลอดปีี Paph. liemianum Lady’s Slipper: multiflower; green leaves; medium size plant. This species gradually open but continuously bloom. It can be found in the north of Sumatra at elevations of 600-1,100 m above sea level. It is easy to grow, and flowers all year round. 95

Paph. mastersianum รองเท้า้ นารีี : ดอกเดี่่ย� ว ใบลาย ต้น้ ขนาดกลาง รองเท้า้ นารีชี นิดิ ที่ม�่ ีสี ีแี ปลก พบในหมู่�เกาะโมลูกู าและเกาะซุนุ ดา ที่�ร่ ะดัับความสููง 900–2,000 เมตร เหนืือระดัับน้ำ��ำ ทะเล ปลููก เลี้้�ยงได้้ดีีที่�ม่ ีีอากาศเย็็น ปลููกเลี้้�ยงยาก ออกดอกระหว่่างเดืือน กุมุ ภาพันั ธ์์-เมษายน Paph. mastersianum Lady’s Slipper: single flower; mottled leaves; medium size plant. This species has unusual colorations, and can be found on the islands of Molucca and Sunda at eleva- tions of 900-2,000 me above sea level. It thrives in cool temperatures. It is difficult to grow, and flowers from February to April. 96

Paph. moquetteanum รองเท้า้ นารีี : ดอกช่อ่ ใบเขียี ว ต้น้ ขนาดใหญ่่ รองเท้า้ นารีที ี่ม�่ ีดี อกทยอยบานอย่า่ งต่อ่ เนื่่อ� งพบทางตะวันั ตกเฉียี ง ใต้ข้ องเกาะชวา ที่ร�่ ะดับั ความสูงู 300 เมตร เหนืือระดับั น้ำ��ำ ทะเล ปลูกู เลี้้ย� งได้ด้ ีทีั่่ว� ไป ออกดอกต่อ่ เนื่่อ� งตลอดปีี Paph. moquetteanum Lady’s Slipper: multiflower; green leaves; large size plant. This species gradually open but continuously bloom. It can be found in the southwest of Java at elevations of 300 m above sea level. It can be grown in all climates, and flowers all year round. 97

Paph. praestans รองเท้า้ นารีี : ดอกช่อ่ ใบเขียี ว ต้น้ ขนาดกลาง ออกดอกเป็น็ ช่อ่ กลีบี บิดิ พบในเกาะนิวิ กินิ ีี ที่ร�่ ะดับั ความสูงู 200 เมตร เหนืือระดับั น้ำ��ำ ทะเล ปลูกู เลี้้ย� งได้ด้ ีที ั่่ว� ไป ออกดอกระหว่า่ ง เดืือนมกราคม-เมษายน Paph. praestans Lady’s Slipper: multiflower, green leaves; medium size plant. The multiflower has blooms with spiral petals. It can be found on New Guinea at elevations of 200 m above sea level. It can be grown in all climates, and flowers from January to April. 98