ปลาหายากใกล้สูญพันธุ์ในลุ่มแม่น้ำโขง ตอนที่ 1 “เทพา” ฉลามแห่งลุ่มแม่น้ำโขง

ปลาหายากใกลส้ ญู พนั ธใ์ุ นล่มุ แมน่ า้ โขง ตอนที่ 1 “เทพา” ฉลามแหง่ ลมุ่ แมน่ า้ โขง

ก แมน่ ้าโขงได้รบั การกล่าวขานอยา่ งกว้างขวางและเปน็ ทรี่ จู้ กั ในฐานะแมน่ ้านานาชาติ อนั มีความสา้ คัญ เพราะประกอบไปดว้ ยระบบนเิ วศทหี่ ลากหลายสลบั ซบั ซ้อน แมน่ ้าโขงไหลผ่าน 6 ประเทศ มีชื่อเรยี ก ทต่ี า่ งกนั ออกไป สว่ นในของพรมแดนไทย-ลาวคนท้องถ่ินทางภาคเหนอื ของประเทศไทยเรยี ก “แม่น้าของ” ประชากรทอ่ี าศัยอยู่บรเิ วณริมฝงั่ แม่นา้ โขงได้ใช้ประโยชน์จากแมน่ า้ โขงในด้านตา่ งๆ เช่น ดา้ นการเกษตร การประมง คา้ ขาย และยังใช้สัญจรไปมาหาสู่กนั แมน่ ้าโขงจึงเข้ามามีความสา้ คัญในชีวติ ของผูค้ นสองฝง่ั แมน่ า้ โขงอยา่ งปฏเิ สธไม่ได้ ปัจจุบันอตั ราการเจริญเติบโตของจา้ นวนประชากรเพม่ิ มากขึนทรัพยากรสตั วน์ า้ ทม่ี อี ยจู่ งึ ถูกน้ามาใช้อยา่ งเสรีขาดการจดั การอยา่ งมปี ระสทิ ธภิ์ าพ ผลทีต่ ามมาคือท้าให้จา้ นวนทรัพยากรสัตว์ นา้ มจี า้ นวนลดน้อยลง ในแม่นา้ โขงมีพนั ธ์ุปลาทส่ี ้ารวจพบ 1,245 ชนดิ จากการศกึ ษาเร่อื งพนั ธ์ุปลาในแม่น้า โขงบนพรมแดนไทย-ลาวตอนบน ในจงั หวัดเชยี งราย ในเครอื ข่ายแมน่ ้าเอเชยี ตะวันออกเฉียงใต้พบว่ามีพนั ธ์ุ ปลาในแม่น้าโขง 96 ชนดิ เฉพาะพนั ธ์ุปลาทีห่ ายากใกล้สูญพนั ธอ์ุ ีก 13 ชนิด ตะพาบนา้ 1 ชนิดและกุ้งอกี 2 ชนดิ ปัจจบุ ันแมน่ ้าโขงมรี ะบบนิเวศทเ่ี สือ่ มโทรมลงเป็นอยา่ งมากจงึ จา้ เปน็ ที่จะตอ้ งสร้างจติ รส้านกึ ในการ อนรุ กั ษ์ทรพั ยากรสัตวน์ ้าและแหลง่ นา้ ใหม้ ธี รรมชาติที่สมบรู ณค์ งอย่สู ืบไป

เรือ่ ง ข แมน่ ้าโขง ปลาหายากใกลส้ ญู พนั ธ์ใุ นล่มุ แม่นา้ โขง หนา้ ตอนที่ 1 “เทพา” ฉลามแห่งลมุ่ แม่น้าโขง 1 6

1 แม่น้าโขง มีถิ่นก้าเนิด มาจากเทือกเขาหิมาลัยไหล ผ่าน 6 ประเทศ คือ จีน พม่า ไทย ลาว กัมพูชา และไหลลงสู่ ทะเลจีนใต้ทปี่ ระเทศเวียดนาม

2 แมน่ า้ โขง แม่น้าโขง มีความยาว อนั ดบั 10 ของโลก ประมาณ 4,909 กิโลเมตร ถือเป็นแม่น้าท่ียาวเป็นอันดับ 10 ของโลก และยาวที่สุด ในเอเชียตะวนั ออกเฉยี งใต้

3 ➢แม่น้าโขงมีความหลากหลาย ของชนดิ พนั ธป์ ลา ➢มากเป็นอันดับ 3 ของโลก ร อ ง จ า ก แ ม่ น้ า อ เ ม ซ อ ล ใ น ท วี ฟ อ เ ม ริ ก า ใ ต้ แ ล ะ แมน่ า้ แชร์ในทวีฟแอฟรกิ า

4

5 ช่อื ภาษาไทย : ปลาเทพา ชอ่ื สามญั : Chao Phraya giant catfish ชอ่ื วิทยาศาสตร์ : Pangasius sanitwongsei Smint ,1931 ถิน่ อาศยั : พบในแมน่ า้ เจา้ พระยาและแม่น้าโขง ชื่อไทยอ่นื ๆ : ปลาเลิม

6 ลักษณะท่ัวไป • รูปร่างป้อม ปากกว้าง มีฟันแหลมคม ส่วนหลังยกสูงปลายครีบหลัง ครีบอก ครีบท้องยื่นเป็นเส้นยาว ครีบหางเว้าลึก เมื่อว่ายน้าจะตังชัน เหมือนปลาฉลาม ปลาวัยออ่ นมีสีเทาคล้า ข้างล้าตัวมีแถบสีคล้าแนวเฉียง ท้องสีจาง ครีบมีแต้มสีด้า ปลาตัวเต็มวัยมีล้าตัวสีเทาคล้า ท้องสีจาง ครีบสีคล้า ครีบก้นตอนหน้ามีแถบสีคล้าตามแนวยาว ครีบหาง มีแถบสจี างตามแนวยาวทัง 2 แฉก

7 • อาหาร : ปลาเทพา เปน็ ปลาท่ีกนิ เนอื เปน็ อาหาร • ขนาด : มขี นาดประมาณ 1 - 1.25 เมตร ใหญส่ ุดพบยาวได้ถงึ 3 เมตร น้าหนัก 250 กโิ ลกรัม • สถานภาพ : ใกลส้ ูญพันธุ์

8

9 ปลาหายากใกลส้ ญู พนั ธใ์ุ นลมุ่ แมน่ า้ โขง ตอนท่ี 1 “เทพา” ฉลามแหง่ ลุ่มแมน่ า้ โขง ศนู ยว์ ทิ ยาศาสตรเ์ พอื่ การศกึ ษานครพนม เว็บไซต์ : www.nkpsci.ac.th

10 ❖ ทป่ี รกึ ษา ผู้อ้านวยการศนู ย์วิทยาศาสตรเ์ พือ่ การศกึ ษานครพนม นายพรศกั ดิ์ ธรรมวานชิ ครผู ้ชู ว่ ย ❖ คณะกรรมการดา้ เนนิ งาน นกั วิชาการศกึ ษา นายสนธยา ทิพยโ์ พธิ์สิงห์ นักวิชาการศึกษา นางสาวนภา พมิ จนั ทร์ นกั วิชาการศกึ ษา นายบุรทัศ จนั ทรงั ษี นักวชิ าการศกึ ษา นางสาวจิรนันท์ ตน๋ั เต๋ นกั วิชาการศกึ ษา นายพทิ ักพงษ์ อินทรต์ า นักวชิ าการศกึ ษา นางสาวเอมิกา พลิ าสุข นกั วชิ าการวิทยาศาสตร์ศึกษา นายสถิตพร มูลพงค์ นกั วิชาการวทิ ยาศาสตรศ์ กึ ษา นายสหภาพ เขียวมาก นักวชิ าการวทิ ยาศาสตร์ศกึ ษา นางสาวฑิตาพร ฝา่ ยอนิ ทร์ นักวิชาการวทิ ยาศาสตรศ์ กึ ษา นายสุรยิ ะ ภารไสว ผชู้ ว่ ยนักวิชาการศกึ ษา นางสาวสชุ าดา ดวงสา นางสาวนา้ ฝน จนั เกษร

ศนู ยว์ ทิ ยาศาสตรเ์ พ่อื การศึกษานครพนม