22222222 pdf

เครือ่ งสำอำง 1

คำจำกดั ควำมของเคร่ืองสำอำง มำตรฐำนผลิตภัณฑอ์ ตุ สำหกรรมเคร่ืองสำอำง ได้ให้คำจำกดั ควำม เคร่ืองสำอำงว่ำ เคร่ืองสำอำงหมำยถงึ 1. ผลิตภัณฑส์ ่งิ ปรุงเพ่ือใช้บนผวิ หนงั หรือส่วนใดส่วนหน่ึงของร่ำงกำย มนุษย์ โดย ถู ทำ พ่น หรือโรย เป็นต้น เช่นในกำรทำควำมสะอำด ป้ องกนั แต่งเสริมเพ่ือควำมงำมหรือเปล่ียนแปลงรูปลักษณะ 2. ส่งิ ใดๆท่ใี ช้เป็นส่วนผสมในผลิตภณั ฑ์ส่งิ ปรุงท่กี ล่ำวมำแล้วในข้อ 1. 2

คุณลกั ษณะของเครือ่ งสำอำง เคร่ืองสำอำงมีคุณลักษณะเฉพำะเด่นชัดท่ตี ่ำงจำกผลิตภัณฑ์ยำสำมประกำร ดงั น้ี 1. จะต้องมีกล่ินหอมชวนดม ผลิตภัณฑเ์ คร่ืองสำอำงส่วนใหญ่จะให้สมั ผัส ทำงจมูกเป็นส่งิ แรก โดยผู้ซ้ือจะเปิ ดจุกภำชนะออกสดู ดมเป็นเร่ิมแรก 2. ต้องมีลักษณะสวยงำม รวมท้งั ลักษณะเน้ือหำต้องผลิตอย่ำงประณีตบรรจง กำรบรรจุหีบห่อมักมีกำรประดษิ ฐ์วิจิตรบรรจงทำให้น่ำใช้ 3. ต้องให้ควำมสะดวกแกก่ ำรใช้ และติดตวั ได้ง่ำย 3

ประเภทของเครือ่ งสำอำง สำมำรถแบ่งประเภทของเคร่อื งสำอำงตำมวตั ถุประสงคก์ ำรใชไ้ ด้ดงั น้ี 1. เครื่องสำอำงเพอื่ กำรดูแลผิวพรรณ (skin care cosmetics) ประเภทท่ใี ช้บ่อยในชวี ติ ประจำวนั ได้แก่  เคร่อื งสำอำงประอรผวิ  แป้ งฝ่ นุ โรยตวั  เคร่อื งสำอำงขจดั สวิ ฝ้ ำ  เคร่อื งสำอำงระงบั กล่นิ กำย  ผลิตภัณฑท์ ำให้ผวิ ขำว ป้ องกนั แสงแดด และใช้ภำยหลงั สมั ผสั แสงแดด 4

ประเภทเครือ่ งสำอำง 2. เครือ่ งสำอำงสำหรบั ทำควำมสะอำด (cleansing cosmetics) ได้แก่  แชมพู ผลิตภณั ฑน์ วดเส้นผมและปรบั สภำพผม  ผลติ ภัณฑท์ ำควำมสะอำดใบหน้ำ  ผลติ ภณั ฑท์ ำควำมสะอำดช่องปำก  ผลติ ภณั ฑท์ ำควำมสะอำดร่ำงกำย 3. เครื่องสำอำงสำหรบั ตกแต่ง (decorative cosmetics) เน้นกำรใช้ ตกแต่งใบหน้ำ ได้แก่  ผลติ ภณั ฑพ์ อกและลอกหน้ำ  เคร่อื งสำอำงรองพ้ืนแต่งหน้ำ  แป้ งผดั หน้ำ  เคร่อื งสำอำงสำหรับตกแต่งค้วิ ตำ แก้ม และปำก 5

ควำมจำเป็ นในกำรใชเ้ ครือ่ งสำอำง  เพ่ือให้ผิวดูเนียนและผุดผ่องข้นึ เช่น แป้ งผัดหน้ำ  ช่วยทำควำมสะอำดร่ำงกำยและช่องปำก เช่น สบู่ ยำสฟี ัน  ช่วยกลบเกล่ือนใบหน้ำให้ดูเป็นธรรมชำติ เช่น รองพ้ืน  ช่วยตกแต่งทรงผมให้อยู่ทรงสวยงำม เช่น เจลหรือมูสแต่งผม  ช่วยให้รู้สกึ สบำยผวิ เช่น แป้ งฝ่ นุ โรยตัว  ช่วยให้จิตใจสดช่ืน ผ่อนคลำย เน่ืองจำกเคร่ืองสำอำงมักมกี ล่ินหอม 6

เครือ่ งสำอำงเพอื่ กำรดูแลผิวพรรณ 1. เครื่องสำอำงประอรผวิ • cคอืreเคaร่ือmงสำ(อมำองยทซ่ชี เ์่วจยอเไพร่ิมซค่งิ ควำรมีมช)ุ่มช้นื แกผ่ วิ หนงั เช่น moisturizing • ส(mว่ นปoรiะsกtอuบrหizลeักขrอ)งเแคลระ่อื สงำสรำเอสำรงมิ ปนรำ้ ะมอนั รหผลวิ ่อคเอืล้ยี สงำผรวิเพ่ิมควำมชุ่มช้ืน 2. แป้ งฝ่ นุ โรยตวั • คอื เคร่ืองสำอำงท่ใี ช้เพ่ือให้ผวิ แห้ง ล่ืน เยน็ ร้สู กึ สบำยตวั เพรำะแป้ งช่วยดูดซับ เหง่ือ • สว่ นประกอบหลักของแป้ งฝ่ นุ โรยตวั คอื Talcum 7

เครือ่ งสำอำงเพอื่ กำรดูแลผิวพรรณ 3. เครือ่ งสำอำงขจดั สิว ฝ้ ำ 3.1 เครื่องสำอำงขจดั สิว สำเหตุของสิว เกดิ จำกต่อมไขมนั ใต้ผวิ หนังมสี ง่ิ มำกระต้นุ เช่น ฮอร์โมน ต่อมดงั กล่ำว เร่งกำรสร้ำงไขผวิ หนังมำกข้นึ ทำให้ทอ่ ไขมนั ขยำยใหญ่ออก และสดุ ท้ำยเกดิ กำร ดนั ทอ่ ไขมนั โป่ งออกเป็นไมโครคอมโิ ดนหรือสิวที่ไมอ่ กั เสบ ไขผวิ หนังจะถูกขบั มำ ท่ชี ่องเปิ ดของสวิ ไม่อกั เสบเร่ือยๆ ทำให้เช้อื จุลินทรีย์บนผวิ หนัง ได้แก่ Propionibacterium acnes, Staphyococcus alubus และ Pityrosporum ovale เจริญอย่ำงรวดเรว็ จุลินทรียเ์ หล่ำน้อี ำศยั ไขมนั เป็นอำหำรและสร้ำง free fatty acid ซ่ึงเป็นสำรท่ที ำให้เกดิ กำรอกั เสบของสิว เครื่องสำอำงขจดั สิว มกั อยู่ในรปู เจล ครีม ซ่งึ มสี ่วนประกอบหลกั คอื สำรท่ชี ่วยสลำยคอ มโิ ดน หรือสำรฆ่ำเช้อื จุลนิ ทรีย์ ตวั อย่ำงเช่น Benzoyl peroxide gel 8

เครือ่ งสำอำงเพอื่ กำรดูแลผวิ พรรณ 3.2 เครื่องสำอำงขจดั ฝ้ ำ • ฝ้ ำ คอื รอยคลำ้ สนี ำ้ ตำลออ่ นหรอื เข้มบนผวิ หน้ำ ทำให้ดไู ม่สวยงำม มกั เป็นบรเิ วณ โหนกแก้ม หน้ำผำก ริมฝีปำก คำงและเหนอื ค้วิ ท้งั สองข้ำงเทำ่ ๆกนั และข้ึนเป็นแถบ หรอื ป้ื น • สว่ นใหญ่มกั พบฝ้ ำในหญิงอำยุระหว่ำง 25-40 ปี สำเหตขุ องกำรเกดิ ฝ้ ำ มปี ัจจยั ร่วมกนั 2 ประกำร คอื 1) กำรเสยี สมดลุ ของกำรสร้ำงเมลำนนิ ของผวิ หนงั ซ่งึ เกดิ จำกฮอร์โมนในร่ำงกำย เปล่ียนไป เช่น วยั หมดประจำเดอื น กำรต้งั ครรภ์ กำรรับประทำนยำคมุ กำเนิด เป็นต้น 2) มตี วั กระต้นุ กำรสร้ำงสผี วิ คอื แสงแดด 9

เครือ่ งสำอำงเพอื่ กำรดูแลผิวพรรณ 3.2 เครือ่ งสำอำงขจดั ฝ้ ำ (ต่อ) • กำรขจดั ฝ้ ำจงึ ควรแก้ท่ขี บวนกำรสร้ำงสผี วิ คอื เลอื กใช้สำรท่สี ำมำรถหยุดหรอื ยับย้งั กำรสร้ำงเมลำนนิ โดยไม่ทำให้เซลล์สร้ำงสผี วิ ตำย • กำรป้ องกนั กำรเกดิ ฝ้ ำใหม่ ทำได้โดยหลีกเล่ยี งส่งิ กระต้นุ กำรสร้ำงเมลำนิน เช่น กำร ใช้ผลิตภณั ฑป์ ้ องกนั แสงแดด และหลีกเล่ยี งกำรสมั ผสั แสงแดดโดยเฉพำะแสงแดด ในช่วง 9.00-15.00 น. • ไฮโดรควิโนนผสมกรดวติ ำมนิ เอ เป็นตวั ยำท่นี ยิ มนำมำใช้รักษำฝ้ ำ • ไฮโดรควิโนน สำมำรถหยุดย้งั กำรสร้ำงสผี วิ • กรดวติ ำมินเอ สำมำรถเร่งให้สผี วิ ท่สี ร้ำงข้ึนมำแล้วหลุดลอกออกไปได้เรว็ ข้ึน 10

เครือ่ งสำอำงเพอื่ กำรดูแลผิวพรรณ 4. เครือ่ งสำอำงระงบั กลนิ่ กำย • เม่อื ร่ำงกำยขบั เหง่อื ไขมนั และ apocrine gland secretion ออกมำมำก เช้อื จุลินทรียท์ ่อี ำศัยอยู่บนผวิ หนงั จะทำกำรย่อย สลำยสำรเหล่ำน้ี ได้สำรพวกกรดไขมนั ระเหยได้สำยโซ่ส้ัน สเตอรอยดร์ ะเหย เอมนี และแอมโมเนยี ซ่งึ มกี ล่นิ ฉุนและ ระเหยง่ำย ทำให้เกดิ กล่นิ ตวั หรือกล่นิ กำยข้นึ • เคร่อื งสำอำงระงับกล่ินกำย เป็นเคร่ืองสำอำงท่อี อกฤทธ์โิ ดย ระงบั กำรหล่งั เหง่อื หรอื ฆ่ำเช้อื จุลินทรยี บ์ นผิวหนัง ซ่ึงเป็น สำเหตขุ องกล่นิ กำย • เคร่อื งสำอำงกล่มุ น้มี หี ลำกหลำยรปู แบบ เช่น ลูกกล้งิ แทง่ สตคิ และสเปรย์ 11

เครือ่ งสำอำงเพอื่ กำรดูแลผวิ พรรณ 5. ผลิตภณั ฑท์ ำใหผ้ ิวขำว ป้ องกนั แสงแดด และใชภ้ ำยหลงั สมั ผสั แสงแดด 5.1 ผลติ ภัณฑท์ ำให้ผวิ ขำว เมลำนินหรือเมด็ สใี นผวิ หนังทำหน้ำท่เี ป็นทหำรป้ องกนั ผวิ หนงั จำกแสงแดดมใิ ห้เกดิ กำรเผำไหม้หรือบวมแดงได้ โดยเมลำนนิ จะดูดซับรังสี UV ในแสงแดดไว้ เม่อื ผวิ หนังถกู กระต้นุ โดยแสงแดด กระบวนกำรสร้ำงเมด็ สผี วิ หรือเมลำนนิ จะเกดิ มำกข้นึ ทำให้ผวิ เป็นสเี ข้มกว่ำปรกติ เช่น นกั กฬี ำกลำงแจ้ง เกษตรกร เป็นต้น ซ่งึ มสี ผี วิ คลำ้ กว่ำคนปรกตเิ พรำะระบบกำรสร้ำงเมลำนินถูกกระตุ้นบ่อยๆ สำรทำใหผ้ วิ ขำว (Skin whitening agent) แบ่งเป็น 4 ประเภทหลกั ได้แก่ 1) สำรเคลอื บคลมุ 2) สำรป้ องกนั แสงแดด 3) สำรออกซิไดเซอร์ 4) สำรต่อต้ำนกลไกกำรสร้ำงสผี วิ 12

เครือ่ งสำอำงเพอื่ กำรดูแลผวิ พรรณ 5.2 ผลติ ภณั ฑป์ ้ องกนั แสงแดด (Sunscreen) • เป็นผลิตภัณฑท์ ่ใี ช้ทำก่อนถูกแสงแดดหรืออำบแดด เพ่ือป้ องกนั ผวิ มิ ให้เป็นอนั ตรำยจำกแสงแดด บวมแดง พองและลอก เรียกว่ำเกดิ แดด เผำ • กำรป้ องกนั แดดเผำ (Sunburn) ทำได้โดยกำรใช้ผลิตภัณฑป์ ้ องกนั แสงแดดทำผิวหนังเพ่ือลดปริมำณรังสยี ูวีท่จี ะมำถึงผวิ หนังโดยกำร สะท้อนหรือดูดกลืนรังสี แบ่งเป็น 1) กำรป้ องกนั โดยกำรสะทอ้ น โดยกำรใช้สำรท่เี ป็นตัวสะท้อนแสงป้ องกนั ไม่ให้รังสยี ูวีสมั ผัสผิวหนัง เช่น zinc oxide, titanium dioxide 13

เครือ่ งสำอำงเพอื่ กำรดูแลผวิ พรรณ 5.2 ผลติ ภณั ฑป์ ้ องกนั แสงแดด (ต่อ) 2) กำรป้ องกนั โดยกำรดูดกลนื โดยใช้สำรกนั แดดท่เี ป็นสำรเคมี ดูดกลืน รังสยี ูวีไว้และเกดิ กำรถ่ำยเทอเิ ลก็ ตรอน สำรกนั แดดทีเ่ ป็ นสำรเคมี (Chemical sunscreens) ทีน่ ำมำใชใ้ น ผลติ ภณั ฑป์ ้ องกนั แสงแดด ไดแ้ ก่ กลุ่มอนุพันธข์ อง cinnamates, อนุพันธข์ อง salicylates และอนุพันธข์ อง benzophenones เป็นต้น 14

เครือ่ งสำอำงเพอื่ กำรดูแลผิวพรรณ 5.3 ผลติ ภณั ฑใ์ ชภ้ ำยหลงั สมั ผสั แสงแดด • เป็นผลติ ภณั ฑท์ ่ใี ช้เพ่ือถนอมผวิ ภำยหลงั สมั ผสั แสงแดดเพ่อื มิให้ผวิ เสยี ส่วน ใหญ่มกั เป็นกำรลดกำรอกั เสบ กำรแพ้ หรอื แก้ผวิ แห้งหลุดลอกรวมท้ังข้อเสยี ของผวิ อนั เป็นผลจำกแสงแดดให้ดขี ้นึ • ตวั อย่ำงสำรท่นี ยิ มใช้ในผลติ ภณั ฑใ์ ช้ภำยหลงั สมั ผสั แสงแดด - Citric acid triester ช่วยรกั ษำผวิ ท่ถี ูกทำลำยโดยแสงแดดและชะลอ ควำมแก่ - Carnosine และ urocanic acid ช่วยป้ องกนั และรกั ษำผวิ หนัง อกั เสบจำกแสงแดด 15

เครือ่ งสำอำงสำหรบั ทำควำมสะอำด 1. แชมพู ผลติ ภณั ฑน์ วดเสน้ ผมและปรบั สภำพผม 1.1 แชมพู • แชมพู หมำยถงึ ผลิตภัณฑท์ ่สี ำมำรถชำระล้ำงครำบไข ฝ่ นุ ละออง เหง่อื ไคล และส่งิ สกปรกออกจำกเส้นผมและหนังศีรษะได้ โดยไม่ เป็นอนั ตรำยต่อผู้ใช้ • ส่วนประกอบหลักในแชมพู ได้แก่ สำรลดแรงตงึ ผวิ ซ่ึงมหี น้ำท่ที ำ ควำมสะอำดเส้นผมและหนังศีรษะ สำรทำให้เกดิ ฟอง สำรเพ่ิมควำม หนืดข้น สำรแต่งสี สำรแต่งกล่ิน (นำ้ หอม) และสำรกนั เสยี 16

เครือ่ งสำอำงสำหรบั ทำควำมสะอำด 1.2 ผลิตภณั ฑน์ วดเสน้ ผม เพ่ือแก้ไข • คอื ผลติ ภณั ฑเ์ คร่ืองสำอำงท่ใี ช้นวดและล้ำงเส้นผมหลังสระผม สภำพเส้นผมภำยหลงั สระให้มลี กั ษณะอ่อนนุ่ม ไม่พันกนั และหวจี ัดทรงได้ง่ำย และมกี ำรล้ำงออกด้วยนำ้ เปล่ำอกี คร้งั หน่ึง • ส่วนประกอบหลักในผลิตภณั ฑน์ วดเส้นผม คอื สำรประจุบวก สำรประเภท กรดอ่อน สำรเสรมิ นำ้ มนั หล่อเล้ยี งเส้นผม สำรให้ควำมชุ่มช้นื สำรแต่งสี สำร • แต่งกล่นิ สำรกนั เสยี สำรเพ่ิมควำมหนดื รูปแบบของผลิตภณั ฑน์ วดเสน้ ผม นยิ มเตรยี มในรูปแบบครีม จงึ เรยี กว่ำ ครีมนวดผม ซ่งึ เป็นรปู แบบท่นี ยิ มท่สี ดุ เพรำะสะดวกในกำรใช้และเกำะตดิ เส้นผมดี 17

เครือ่ งสำอำงสำหรบั ทำควำมสะอำด •1.3 ผลติ ภณั ฑป์ รบั สภำพผม ไม่ใช่เคร่อื งสำอำงสำหรบั ทำควำมสะอำดเส้นผม เพรำะ ผลิตภณั ฑป์ รบั สภำพผม เป็นผลติ ภณั ฑท์ ่ใี ช้เพ่ือให้เส้นผมมคี วำมนุ่ม น่ำสมั ผสั เป็นประกำยดูมชี ีวติ ชวี ำและ จดั ทรงง่ำย หรอื ใช้เพ่ือแก้ปัญหำเส้นผมท่แี ตกปลำยหรอื ถูกทำลำยโดยนำ้ ยำฟอก สผี ม นำ้ ยำดดั ผม นำ้ ยำย้อมผม กำรเป่ ำผม รวมท้งั ผมท่แี ห้งเสยี แตกเปรำะ ขำด • นำ้ มนั หล่อเล้ยี ง ผลิตภัณฑป์ รบั สภำพผม นยิ มเตรียมในรปู ครมี หรอื โลช่นั ซ่งึ ไมม่ ีกำรลำ้ งออก • ภำยหลังใช้ โดยจะใชเ้ มือ่ ใดก็ได้ ผลติ ภัณฑป์ รบั สภำพผมมีจุดเด่นที่สำรปรบั สภำพผมซ่งึ สำมำรถดูดซึมเข้ำเส้นผม ได้ด้วย เช่น collagen, sweet almond protein, milk casein, silicone oils เป็ นตน้ 18

เครือ่ งสำอำงสำหรบั ทำควำมสะอำด 2. ผลิตภณั ฑท์ ำควำมสะอำดใบหนำ้ มหี ลำยประเภท ขอยกตวั อย่ำงประเภทหลกั ๆ โดยอำศัยหลักกำรทำควำมสะอำด ผวิ หนัง ดงั น้ี 2.1 ครีมลำ้ งหนำ้ • ประกอบด้วยนำ้ นำ้ มนั และสำรลดแรงตงึ ผวิ ท่เี หมำะสม • ครีมล้ำงหน้ำมหี ลำยชนิด เช่น Cold cream, ครีมล้ำงหน้ำชนิด wash- off foam หรอื เรียกว่ำโฟมลำ้ งหนำ้ ซ่งึ มสี ว่ นประกอบของสำรชำระล้ำง เวลำ ใช้จะเกดิ ฟองมำกและทำให้เกดิ เป็นฟิ ล์มบำงมำกบนผวิ หน้ำเพ่ือหล่อล่ืน *มกั ใชโ้ ฟมลำ้ งหนำ้ แทนสบูก่ อ้ นและใชต้ ำมหลงั ครีมลำ้ งหนำ้ ชนดิ ต่ำงๆอีกคร้งั หนงึ่ 19

เครือ่ งสำอำงสำหรบั ทำควำมสะอำด 2.2 โลชนั่ ทำหนำ้ • จุดประสงคข์ องกำรใช้โลช่นั ทำหน้ำคอื เพ่ือปรับรขู มุ ขน โดยใช้ทำหน้ำภำยหลังกำรล้ำงหน้ำด้วยครมี หรือโฟมล้ำง หน้ำเพ่ือกระชับรขู มุ ขนซ่งึ เปิ ดกว้ำงขณะล้ำงหน้ำ จงึ อำจ เรียกอกี ช่อื หน่ึงว่ำโลชนั่ ปรบั สภำพผวิ (โทนเนอร)์ • นยิ มเตรยี มโทนเนอรใ์ นรปู สำรละลำยท่ปี ระกอบด้วย นำ้ แอลกอฮอล์ สำรช่วยปิ ดรขู มุ ขน สำรฆ่ำเช้ือจุลินทรีย์ อ่อนๆ สำรเพ่ิมควำมชุ่มช้นื สำรเสริมนำ้ มนั หล่อเล้ยี ง ใบหน้ำ สำรแต่งกล่นิ ออ่ นๆ และสำรแต่งสอี ่อนๆ 20

เครือ่ งสำอำงสำหรบั ทำควำมสะอำด 2.3 ครีมนวดหนำ้ • คอื ผลติ ภณั ฑท์ ่ใี ช้ทำใบหน้ำพร้อมกบั มกี ำรนวดเพ่ือกระต้นุ กำรหมุนเวยี นโลหิต ทำ ให้เซลลผ์ วิ หนังมกี ำรหำยใจและเมทำบอลซิ มึ มำกข้นึ จงึ ช่วยป้ องกนั กำรอดุ ตนั ของสง่ิ สกปรกซ่งึ เป็นบ่อเกดิ ของสวิ และช่วยขจัดเซลลผ์ วิ ท่ตี ำยออกไป 21

เครือ่ งสำอำงสำหรบั ทำควำมสะอำด 3. ผลติ ภณั ฑท์ ำควำมสะอำดช่องปำก 3.1 น้ำยำบว้ นปำก • นำ้ ยำบ้วนปำกเป็นเคร่ืองสำอำงท่มี ลี กั ษณะเป็นสำรละลำยใสซ่งึ มนี ำ้ เป็น สว่ นประกอบหลัก ใช้เพ่ือกำจดั กล่นิ ปำก ให้ควำมสดช่นื และเป็นสำรฆ่ำ เช้อื จุลนิ ทรียใ์ นช่องปำก และอำจป้ องกนั กำรเกดิ ครำบแบคทเี รียบนผิวฟันด้วย • ส่วนประกอบสำคญั ในน้ำยำบว้ นปำก คือ แอลกอฮอล์ กลเี ซอรีน สำรให้ ควำมหวำนสงั เครำะห์ สำรลดแรงตงึ ผวิ สำรแต่งกล่นิ รส และสำรแต่งสี อำจ ผสมสำรท่อี อกฤทธ์ฆิ ่ำเช้อื จุลินทรยี ล์ งไปด้วย 22

เครือ่ งสำอำงสำหรบั ทำควำมสะอำด •3เป.็2นผยลำิตสภีฟณั ันฑท์ ่ชี ่วยในกำรแปรงฟัน ช่วยขจดั แผ่นครำบฟันและเช้อื จุลนิ ทรีย์ •สยำหำสรฟีบั ันยำยสังฟีมันผี ลทด่มี ้ำสี น่วจนิตผใสจมกขลอ่ำงวฟคลอื อู ชอ่วไยรสดรย์ ้ำังงชค่ววยำปม้ อพงอกในัจฟแกันผ่ ผ้ใู ุไชด้เ้อพกี รดำ้ะวใยห้ควำมร้สู กึ สะอำด ล่นื และแปรงฟันได้คล่องกว่ำกำรไม่ใช้ยำสฟี ัน 23

เครือ่ งสำอำงสำหรบั ทำควำมสะอำด 24 4. ผลิตภณั ฑท์ ำควำมสะอำดร่ำงกำย 4.1 สบูเ่ หลว • เป็นผลิตภณั ฑท์ ่ใี ช้แทนสบู่อดั ก้อนสำหรับผู้ท่มี ี ผิวไวต่อสบู่ มลี ักษณะเป็นของเหลวซ่ึงเกดิ ฟอง ได้ • สบู่เหลวประกอบด้วยสำรชำระล้ำง สำรให้นำ้ มัน หล่อเล้ียงผวิ สำรเพ่ิมฟอง นำ้ หอม และผู้ผลิต บำงรำยอำจเตมิ สำรฆ่ำเช้ือโรคหรือสำรสกดั จำก พืชหรือนำ้ มนั หอมระเหยลงไปด้วยเพ่ือผลบำง ประกำร เช่น ลดกำรอกั เสบ เป็นต้น

เครือ่ งสำอำงสำหรบั ทำควำมสะอำด 4.2 โฟมอำบน้ำ • เป็นผลิตภัณฑท์ ่ใี ช้สำหรับกำรอำบน้ำในอ่ำงโดยกำรตีกบั นำ้ ให้เกดิ ฟอง • สว่ นประกอบของโฟมอำบนำ้ ได้แก่ สำรชำระล้ำงสงั เครำะห์เพ่ือช่วย ทำควำมสะอำดร่ำงกำยและป้ องกนั กำรเกดิ ครำบไคลของสบู่ตดิ ตวั และตดิ อำ่ งอำบนำ้ นำ้ มันหอมระเหยท่ที ำให้เกดิ กำรผ่อนคลำย นำ้ หอม สำรแต่งสี สำรทำให้ทบึ แสง สำรกนั เสยี และสำรสกัดจำก พืช เป็นต้น 25

เครือ่ งสำอำงสำหรบั ทำควำมสะอำด 4.3 น้ำมนั สำหรบั อำบน้ำ • เป็นผลิตภัณฑท์ ่ใี ช้ผสมในนำ้ เวลำอำบน้ำในอ่ำงเพ่ือช่วยให้เกดิ ฟิ ล์ม บำงๆบนผิว ช่วยหล่อล่ืนผิวและป้ องกนั กำรสญู เสยี นำ้ จำกผิวในคนท่ผี วิ แห้งแตกมำก เช่น ผิวคนชรำ • ผลิตภณั ฑช์ นิดน้ีนยิ มใชม้ ำกในชำวตะวนั ตกซึ่งนิยมอำบน้ำรอ้ นใน อ่ำงอำบน้ำ ซ่ึงนำ้ ท่มี ีอณุ หภมู ิสงู กว่ำ 38C ซ่ึงจะทำให้ผิวแห้งได้ • ส่วนประกอบหลักในนำ้ มนั อำบนำ้ ได้แก่ นำ้ มนั สำรลดแรงตงึ ผิว นำ้ หอม และสี 26

เครือ่ งสำอำงสำหรบั ทำควำมสะอำด 4.4 สบูอ่ ดั กอ้ น • เป็นผลิตภัณฑท์ ่ใี ช้ชำระล้ำงหรือทำควำมสะอำดร่ำงกำยซ่ึงมลี ักษณะเป็น ก้อน ใช้ฟอกตัวหรือมอื ให้เกดิ ฟองเพ่ือทำควำมสะอำด สว่ นใหญ่ผลิตจำก สำรชำระล้ำงประเภทสบู่ • ส่วนประกอบหลักในสบู่ก้อน ได้แก่ ไขมัน ด่ำง นำ้ หอม สำรแต่งสี สำร ต้ำนออกซิเดช่ัน อำจเติมสำรฆ่ำเช้ือโรคเพ่ือกำจัดจุลินทรีย์อนั เป็นสำเหตุ ของกล่ินตวั ลงไปในสบู่ขจัดกล่ินตัวด้วย 27

เครือ่ งสำอำงสำหรบั ตกแต่ง เครื่องสำอำงกลมุ่ น้ เี นน้ กำรใชต้ กแต่งใบหนำ้ ใหส้ วยงำม แบ่งเป็นประเภทดงั น้ี •1. ผลติ ภณั ฑพ์ อกและลอกหนำ้ คอื เคร่อื งสำอำงท่ใี ช้ทำบนใบหน้ำในลกั ษณะของเหลวหรือหนดื ข้น แล้วปล่อย • ท้งิ ไว้จนแห้งกอ่ นล้ำงเชด็ หรือดงึ ลอกออกเป็นแผ่น วตั ถชชุป่่ววยยรใทะหสำ้คผงคววิ ำหใ์ มนนสก้ำะตำอรงึ ำใเรดชียผ้ บวิ ขห้นึ น้ำ เพรำะช่วยดูดซับควำมสกปรก, ครำบไขมนั , สวิ เส้ยี น, สวิ หัวปิ ด และเซลลต์ ำยบนใบหน้ำเอำไว้ เม่อื เชด็ หรือลอกออก สง่ิ สกปรกเหล่ำน้จี ะถูกกำจัดออกไป  กำรใช้ผลติ ภัณฑพ์ อกและลอกหน้ำ ปรกตจิ ะท้งิ ไว้นำน 10-25 นำที จำกน้ันจงึ ล้ำงออก 28

เครือ่ งสำอำงสำหรบั ตกแต่ง •2. เครื่องสำอำงรองพ้ นื แต่งหนำ้ มจี ุดประสงคใ์ นกำรใช้ทำบนใบหน้ำ เคร่อื งสำอำงรองพ้ืนหรือรองพ้ืนแต่งหน้ำ • เพ่ือตกแต่งผวิ กลบหลมุ และร่องรอยบนใบหน้ำ กอ่ นใช้แป้ งผดั หน้ำทำทบั เคร่อื งสำอำงประเภทน้ปี ระกอบด้วยอนุภำคของแขง็ เช่น ผงแป้ ง เมด็ สี • กระจำยตวั ในสำรพ้ืนท่หี นดื และอำจมสี ำรเพ่ิมควำมชุ่มช้นื ด้วย รปู แบบของเคร่ืองสำอำงรองพ้ืนท่นี ยิ มใช้มกั เป็ นแบบกึ่งแข็งกึ่งเหลวซ่ึง บรรจุในตลบั แบนๆ หรอื ขวดพลำสตกิ และแบบรองพ้ นื ชนดิ อดั แข็ง 29

เครือ่ งสำอำงสำหรบั ตกแต่ง 3. แป้ งผดั หนำ้ • แป้ งผดั หน้ำคอื เคร่ืองสำอำงสขี ำว สชี มพู หรือสอี ่นื ๆท่เี หมำะสมกบั ผวิ หน้ำและ ลำคอ ใช้ทำผวิ หน้ำเพ่ือให้ผวิ หน้ำเนยี นก่อนใชเ้ ครื่องสำอำงแต่งแกม้ • แป้ งท่ดี จี ะทำให้ผวิ หน้ำนวลเป็นเวลำนำนพอควร สำมำรถปกคลุมร้วิ รอย เลก็ ๆน้อยๆและขจัดควำมมนั บนใบหน้ำได้ 30

เครือ่ งสำอำงสำหรบั ตกแต่ง 3. แป้ งผดั หนำ้ (ต่อ) ส่วนประกอบที่สำคญั ของแป้ งผดั หนำ้ • ส่วนใหญ่เป็นเมด็ ของแขง็ เช่น titanium dioxide, zinc oxide • สำรช่วยดูดซบั เพ่ือช่วยดดู ซบั เหง่ือและควำมมนั บนใบหน้ำ เช่น kaolin • อำจมสี ำรท่มี คี ุณสมบตั ทิ ำให้ใบหน้ำเปล่งปล่งั เช่น powder silk • สำรท่ที ำให้มสี ี คอื เมด็ สตี ่ำงๆ • นำ้ หอม ประเภทของแป้ งผดั หนำ้ แบ่งเป็นแป้ งฝ่ นุ และแป้ งอดั แข็ง ท้งั สองประเภทมี สว่ นประกอบเหมอื นกนั ทุกประกำร แต่แป้ งอดั แขง็ มสี ำรยึดเหน่ียวทำให้ถูกอดั เป็นก้อนแขง็ ได้ 31

เครือ่ งสำอำงสำหรบั ตกแต่ง 4. เครื่องสำอำงสำหรบั ตกแต่งค้ ิว ตำ แกม้ และปำก 4.1 เครื่องสำอำงตกแต่งค้ ิว • เป็นเคร่อื งสำอำงท่ชี ่วยแต่งขนค้วิ ให้เด่นชดั ช่วยให้ผ้ทู ่มี ขี นค้วิ บำงและอ่อนมสี ี เข้มข้นึ • พบว่ำเคร่อื งสำอำงแต่งค้วิ ในรูปแบบแท่ง ท้งั ชนดิ สวมปลอกแบบลิปสตกิ และ ชนิดบรรจุในปลอกไม้เหมอื นดนิ สอทว่ั ไป เป็นท่นี ิยมใช้มำกกว่ำประเภทอ่นื 32

เครือ่ งสำอำงสำหรบั ตกแต่ง 4.2 เครือ่ งสำอำงตกแต่งตำ 1) อำยแชโดว์ เป็นเคร่ืองสำอำงท่ใี ช้แรเงำบริเวณหนงั ตำเพ่ือให้ดวงตำดใู หญ่และ สดใส 2) มำสคำรำ เป็นเคร่อื งสำอำงท่ใี ช้ตกแต่งขนตำให้ขนตำดดู ำและมสี ี หรือเพ่ืออำ พรำงให้ขนตำดหู นำและยำวข้นึ 3) ขนตำปลอม เป็นเคร่อื งสำอำงท่ที ำให้นยั นต์ ำดูสวยงำมข้นึ โดยตดิ บนริมเปลือก ตำเท่ำน้นั และต้องระวังมใิ ห้เข้ำนยั นต์ ำ 4) เครื่องสำอำงใชเ้ ขียนขอบตำ ใช้ภำยหลงั จำกทำอำยแชโดวแ์ ล้ว เพ่ือเน้นดวงตำ ให้เด่นงำม อำจอยู่ในรปู ดนิ สอเขยี นขอบตำหรอื ดนิ สอสี หรอื อำจเป็นของเหลว ก่งึ หรอื ครมี ท่มี สี ี ซ่ึงต้องใช้แปรงช่วยในกำรแต่งขอบตำ 33

เครือ่ งสำอำงสำหรบั ตกแต่ง 4.3 เครื่องสำอำงตกแต่งแกม้ • รูช้ หรือบลชั ออน คอื เคร่ืองสำอำงท่ใี ช้ตกแต่งแก้มให้มสี สี นั สวยงำม และช่วยให้ ใบหน้ำดูมสี ขุ ภำพดแี ละเปล่งปล่งั มกั ใช้สชี มพหู รอื แดงหรืออำจใช้สแี ดงอม นำ้ ตำลไหม้ • ร้ชู มหี ลำยประเภท รูช้ แบบแหง้ นิยมใชม้ ำกที่สุดเน่อื งจำกใช้สะดวก และมี สว่ นประกอบในตำรบั คล้ำยแป้ งผดั หน้ำ แต่ปริมำณเมด็ สีที่ใชใ้ นรูช้ แหง้ จะมี มำกกว่ำแป้ งผดั หนำ้ 34

เครือ่ งสำอำงสำหรบั ตกแต่ง 4.4 เครื่องสำอำงตกแต่งปำก (ลิปสติก) • ลปิ สติก เป็นเคร่ืองสำอำงท่ใี ห้สแี ละควำมชุ่มช้นื แก่ริมฝีปำก • ส่วนประกอบหลกั ของลิปสตกิ ได้แก่ สลี ะลำยในไขมนั ไขแขง็ และนำ้ มัน ใน ปริมำณต่ำงๆ สำรแต่งกล่นิ และรส และอำจเตมิ สำรกนั แดดลงไปด้วย • ลปิ สตกิ ท่ไี ม่มสี ี เรยี กว่ำลิปมนั หรือลปิ กลอส 35

เครือ่ งสำอำงจำกสมุนไพร กำรนำสมุนไพรไทยมำใชเ้ ป็ นส่วนผสมของเครื่องสำอำง สำมำรถแบง่ ตำมชนดิ ของ เครื่องสำอำง ไดด้ งั น้ ี 1. ผลติ ภัณฑเ์ พ่ือสขุ อนำมยั ช่องปำก: สมนุ ไพรสดหรือสำรสกดั สมนุ ไพรท่นี ิยมใช้ ได้แก่ กำนพลู สะเดำบ้ำน ใบฝร่งั ข่อย นำ้ มนั ใบพลู ผกั ครำดหัวแหวน 2. ผลติ ภัณฑถ์ นอมผวิ : สมนุ ไพรสดหรือสำรสกดั สมุนไพรท่นี ยิ มใช้ ได้แก่ ขม้นิ แตงกวำ บวั บก ไพล มะขำม มะเขอื เทศ ว่ำนหำงจระเข้ กล้วยนำ้ ว้ำ หัวไชเท้ำ มงั คดุ 3. ผลติ ภัณฑบ์ ำรงุ เส้นผม : สมุนไพรสดหรอื สำรสกดั สมนุ ไพรท่นี ยิ มใช้ ได้แก่ มะกรดู ส้มป่ อย ประคำดคี วำย ขงิ บวบขม บอระเพด็ ฟ้ ำทะลำยโจร มะพร้ำว มะเฟื อง ผกั บ้งุ ตะไคร้ ว่ำนหำงจระเข้ ข้เี หลก็ 36

เครือ่ งสำอำงจำกสมุนไพร 4. ผลิตภัณฑป์ รงุ แต่งสผี ม : สมุนไพรสดหรอื สำรสกดั สมนุ ไพรท่นี ิยมใช้ ได้แก่ เทยี นกง่ิ (เฮนน่ำ) อญั ชัน กะเมง็ ชบำ ตำลึง 5. ผลิตภณั ฑส์ วุ คนธบำบดั (Aromatherapy product) : สมุนไพรสด หรอื สำรสกดั สมุนไพรท่นี ยิ มใช้ ได้แก่ กุหลำบ มะลลิ ำ กระดงั งำ สำยหยุด 37

บรรณานุกรม  ชวาลินี อศั วเหม. ผลติ ภณั ฑ์ระงบั เหงื่อและขจดั กลน่ิ ตวั . ใน: มณั ฑนา ภาณุมาภรณ์, บรรณาธิการ. ผลิตภณั ฑเ์ พือ่ การดูแลผวิ พรรณ. พิมพค์ ร้ังที่ 1. กรุงเทพฯ: สานกั พิมพก์ รุงเทพเวชสาร; 2548. หนา้ 123-135.  พรสวรรค์ ดิษยบตุ ร. สมนุ ไพรที่ใชใ้ นเคร่ืองสาอาง. เคร่ืองสำอำงจำกสมุนไพร. กรุงเทพฯ : สถาบนั วิจยั วทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยแี ห่งประเทศไทย; 2546, หนา้ 15-16.  พิมพร ลีลาพรพสิ ิฐ. เครื่องสำอำงเพื่อควำมสะอำด (ฉบับปรับปรุง). พมิ พค์ ร้ังท่ี 2. กรุงเทพฯ: สานกั พิมพโ์ อเดียนสโตร์; 2544.  พิมพร ลีลาพรพิสิฐ. เคร่ืองสำอำงสำหรับผวิ หนัง ฉบบั ปรับปรุง. พมิ พค์ ร้ังที่ 1. เชียงใหม่: คณะ เภสชั ศาสตร์ มหาวิทยาลยั เชียงใหม่; 2544  สานกั งานมาตรฐานผลิตภณั ฑอ์ ุตสาหกรรม กระทรวงอุตสาหกรรม. รำยช่ือมำตรฐำน ผลติ ภณั ฑ์อุตสำหกรรม [ออนไลน์] 2561 [อา้ งเมื่อ 14 มิถุนายน 2561]. จาก https://www.tisi.go.th/website/standardlist/list_measures 38

บรรณานุกรม  อรัญญา มโนสร้อย. เคร่ืองสำอำง เล่มที่ 1. กรุงเทพฯ: โอเดียนสโตร์ ; 2533.  อรัญญา มโนสร้อย. เคร่ืองสำอำง เล่มที่ 2. กรุงเทพฯ: โอเดียนสโตร์ ; 2533.  อรัญญา มโนสร้อย. เคร่ืองสำอำง เล่มที่ 3. กรุงเทพฯ: โอเดียนสโตร์ ; 2532.  Bensouilah J. Aetiology and management of acne vulgaris. Int J Aroma 2002; 12 (2): 99-104.  Wilkinson JB, Moore RJ. Harry’s Cosmeticology. 7th ed. London: George Godwin; 1982 39