3 ภาพ : https://www.pexels.com ทุจรติ เงนิ สงเคราะห์คนไรท้ พ่ี ึ่ง https://www.pptvhd36.com/news/ประเดน็ รอ้ น/76798 คนบาปในคราบ “นักบุญ” ปณิดา-ณัฐกานต์ ผู้กล้าหาญออกมาเปิดโปงขบวนการทุจริตเงินสงเคราะห์คนยากไร้ และผู้ป่วยโรคเอดส์ของ ศูนย์คุ้มครองคนไร้ที่พึ่งจังหวัดขอนแก่น จนนำ�มาซึ่งการตรวจสอบขยายผล จน ป.ป.ท. พบว่าแท้ที่จริงแล้ว การทุจริตได้แผ่เป็นวงกว้าง โดยมีมากกว่า 60 จังหวัดของประเทศไทยที่มีการทุจริตในลักษณะดังกล่าว1 ปญั หาการทจุ รติ ของเจา้ หนา้ ทรี่ ฐั ยงั เปน็ ปญั หาทเี่ กดิ ขนึ้ บทความนเี้ ปน็ การศกึ ษากรณตี วั อยา่ งทน่ี กั ศกึ ษาฝกึ งาน อย่างต่อเน่ืองในสังคมไทย นับวันย่ิงมีวิวัฒนาการของ ออกมาเปิดโปงความฉ้อฉลของข้าราชการในกระทรวงการ กลโกงในหลายรูปแบบ ท่ีคอยแอบแฝงกัดกินงบประมาณ พัฒนาสังคมและความม่ันคงของมนุษย์ จนขยายผลให้เห็น ของรัฐจนสร้างความเสียหายเป็นมูลค่ามหาศาลในแต่ละปี องคาพยพของขบวนการทุจริตที่เกิดขึ้นในระบบราชการ และท่ีส�ำคัญเป็นการเบียดเบียนประชาชนที่ต้องพึ่งพิง ทเ่ี ช่ือมโยงกนั ในหลายพืน้ ท่ีทั่วประเทศ งบประมาณและโครงการพฒั นาต่างๆ ของรัฐ ปัญหาเหลา่ นี้ นอกจากจะสะท้อนความฉ้อฉลของหน่วยงานท่ีมีหน้าท่ี 2 ผ้กู ล้าหาญเปดิ โปงทจุ รติ รบั ผดิ ชอบหลกั ในการบรหิ ารโครงการตา่ งๆ แลว้ ยงั สะทอ้ นถงึ ความไร้ประสิทธิภาพขององค์กรตรวจสอบของรัฐ อย่าง ย้อนกลับไปเม่ือเดือนสิงหาคม 2560 น.ส. ปณิดา สำ� นักงานการตรวจเงินแผน่ ดนิ (สตง.) และองคก์ รท่ีมีหนา้ ที่ ยศปัญญา หรือ น้องแบม2 นิสิตคณะมนุษยศาสตร์และ ปราบปรามการทุจริต ท้ังส�ำนักงานคณะกรรมการป้องกัน สังคมศาสตร์ สาขาพัฒนาชุมชน มหาวิทยาลัยมหาสารคาม และปราบปรามการทุจรติ แห่งชาติ (ป.ป.ช.) และ สำ� นักงาน ได้เข้าฝึกงานในศูนย์คุ้มครองคนไร้ที่พึ่งจังหวัดขอนแก่น คณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตในภาครัฐ พบความไม่ชอบมาพากลระหว่างฝึกงาน เน่ืองจากผู้บริหาร (ป.ป.ท.) แตใ่ นอกี ดา้ นหนง่ึ กลบั แสดงใหเ้ หน็ ถงึ บทบาทสำ� คญั ของศนู ยค์ มุ้ ครองคนไรท้ พี่ ง่ึ ดงั กลา่ ว มพี ฤตกิ ารณป์ ลอมแปลง ของภาคประชาชน ทปี่ จั เจกชนเพยี งสองคนสามารถทำ� หนา้ ท่ี เอกสารเพ่ือเบิกเงินสงเคราะห์ผู้มีรายได้ไม่เพียงพอต่อการ “เป่านกหวดี ” เปิดโปงการทจุ ริตได้ ครองชีพ รายละ 2,000 บาท เงินสงเคราะห์ผู้ติดเชื้อเอดส์ รายละ 2,000 บาท และทนุ ประกอบอาชพี ของผมู้ รี ายไดน้ อ้ ย 4710 สถานการณ์เด่นทางสุขภาพ
รายละ 3,000 บาท รวมกว่า 2,000 ราย คิดเป็นวงเงินกว่า สงเคราะห์ครอบครัวผู้มีรายได้น้อยและผู้ไร้ที่พ่ึงประจ�ำปี 6.9 ล้านบาท จึงได้ร่วมกับนางสาวณัฐกานต์ หมื่นพล หรือ 2560 ทว่ั ประเทศ พบความผดิ ปกตใิ นการเบกิ จา่ ยงบประมาณ น้องเกมส์ ลูกจ้างศูนย์คุ้มครองคนไร้ท่ีพ่ึง เปิดโปงเร่ืองนี้ รวมวงเงิน 129.5 ล้านบาท7 มีเจ้าหน้าท่ีของรัฐเก่ียวข้อง ต่อส่ือมวลชนและหน่วยงานท่ีเกี่ยวข้องทั้ง ป.ป.ท. ป.ป.ช. กว่า 189 คน โดยมีพฤติการณ์ปลอมเอกสารเบิกจ่าย และ คสช. ส่งผลให้ ณัฐกานต์ ถูกเลิกจ้าง และปณิดา ลงลายมอื ชอ่ื ปลอม แกไ้ ขจำ� นวนเงนิ ลงลายมอื รบั เงนิ ลว่ งหนา้ ไม่ได้รับอนุญาตให้ฝึกงานจนจบ3 แต่กระแสข่าวดังกล่าว เวียนน�ำรายช่ือมาเบิกเงิน ยักยอกเงินสงเคราะห์ ผู้มีรายชื่อ ได้สร้างความตื่นตัวให้กับสังคมอย่างกว้างขวาง ส่ือมวลชน รับเงินไม่ได้รับเงิน หรือได้รับไม่ครบถ้วน และผู้มีรายช่ือ ได้ติดตามข่าวดังกล่าวอย่างต่อเนื่อง และกดดันให้ภาครัฐ รั บ เ งิ น อุ ด ห นุ น ส ง เ ค ร า ะ ห ์ ห ล า ย ร า ย ข า ด คุ ณ ส ม บั ติ 8 ดำ� เนนิ การตรวจสอบการทุจรติ อย่างจรงิ จงั ซึ่ง ป.ป.ท. ได้ด�ำเนินคดีอาญาและส่งเร่ืองให้กระทรวง การพัฒนาสงั คมฯ เอาผดิ ทางวินยั พบเจา้ หน้าทที่ ุจรติ 284 คนใน 68 จงั หวดั ในเวลาต่อมากระทรวงการพัฒนาสังคมฯ ได้มีมติ ตง้ั ขอ้ กลา่ วหา นายพฒุ พิ ฒั น์ ปลดั กระทรวงการพฒั นาสงั คมฯ ภายหลังการเปิดโปงเรื่องดังกล่าวจนกลายเป็นข่าว และ นายณรงค์ รองปลดั กระทรวงฯ พรอ้ มขา้ ราชการระดบั สงู ครึกโครมท่ัวประเทศ ภาครัฐจึงได้ด�ำเนินการตรวจสอบโดย อกี 9 คน ฐานผดิ วนิ ยั รา้ ยแรง ปลดพน้ จากตำ� แหนง่ และอายดั แบ่งออกเป็น 3 ส่วน ส่วนแรก เริ่มข้ึนในเดือนกุมภาพันธ์ ทรัพย์สินท้ังหมด เน่ืองจากมีหลักฐานชัดว่าเกี่ยวข้องและ 2561 เม่ือ ป.ป.ท. ร่วมกับกระทรวงการพัฒนาสังคมและ อยเู่ บอื้ งหลงั การทจุ รติ ทเี่ กดิ ขน้ึ นอกจากนส้ี ำ� นกั งานปอ้ งกนั ความมน่ั คงของมนษุ ย์ ลงพน้ื ทตี่ รวจสอบการทจุ รติ ในจงั หวดั และปราบปรามการฟอกเงิน หรือ ป.ป.ง. ยังด�ำเนินคดีทาง ขอนแก่น ตามที่น้องแบม และน้องเกมส์ได้ร้องเรียน มีการ อาญาหลงั พบวา่ นายพฒุ พิ ฒั นฯ์ และพวก ไดโ้ ยกยา้ ยเงนิ ทไี่ ด้ ส่ังย้ายผู้อ�ำนวยการศูนย์คุ้มครองคนไร้ท่ีพึ่งขอนแก่น และ จากการทุจริตและเปลี่ยนแปลงเป็นทรัพย์สินอื่นกว่า 88 เจ้าหน้าท่ีศูนย์ฯ อีก 3 คน โดย ป.ป.ท. ได้ไต่สวนจน ล้านบาท จนกระทั่งวันที่ 29 มถิ นุ ายน 2561 นายพุฒพิ ัฒน์ ตงั้ ขอ้ กลา่ วหาดำ� เนนิ คดอี าญากบั ผอู้ ำ� นวยการศนู ยฯ์ และพวก และภรรยา ได้กินยาพิษผสมไวน์ฆ่าตัวตายที่บ้านพักเพราะ รวม6 คน ใน 4 ขอ้ หา คอื ฐานความผดิ ตอ่ ตำ� แหนง่ หนา้ ทรี่ าชการ ความเครยี ดจากปญั หาที่เกดิ ข้นึ 9 โดยเจ้าหนา้ ทีส่ ามารถชว่ ย เปน็ เจา้ พนกั งานเบยี ดบงั ทรพั ยม์ โี ทษสงู สดุ ถงึ ขน้ั จำ� คกุ ตลอดชวี ติ ชีวติ ภรรยาไว้ไดค้ นเดยี ว ฐานความผิดปฏิบัติหน้าที่หรือละเว้นการปฏิบัติหน้าที่ การตรวจสอบสว่ นท่ี 3 ป.ป.ท. ไดข้ ยายผลไปยงั หนว่ ยงาน โดยมิชอบ ฐานเป็นเจ้าพนักงานกระท�ำการปลอมแปลง ภายในกระทรวงการพัฒนาสังคมฯ อีกจ�ำนวน 28 แห่ง เอกสาร และฐานเป็นเจ้าพนักงานรับรองหลักฐานเอกสาร การตรวจสอบพบมูลทุจริต 7 แห่ง ในวงเงินงบประมาณ ท่ีเป็นเท็จ ส่วนผู้ต้องหาท่ีไม่ใช่ข้าราชการหรือเป็นพนักงาน 41,410,000 บาท10 คอื ศนู ยพ์ ฒั นาราษฎรบนพน้ื ทสี่ งู 3 แหง่ ราชการถกู ดำ� เนนิ คดีข้อหาสนับสนนุ ในการทุจรติ ดว้ ย4 คือ จังหวัดเพชรบุรี จังหวัดแพร่ และจังหวัดราชบุรี จากน้ันกรมพัฒนาสังคมและสวัสดิการ ได้ต้ังคณะ นคิ มสร้างตนเอง 4 แห่งทลี่ �ำโดมใหญ่ (จังหวัดอบุ ลราชธานี) กรรมการสอบวินัยร้ายแรงข้าราชการและพนักงาน ทา้ ยเหมอื ง (จงั หวดั พงั งา) รตั ภมู ิ (จังหวดั สงขลา) และเบตง ศูนย์คุ้มครองคนไร้ที่พึ่งจังหวัดขอนแก่น5 และมีมติไล่ออก (จงั หวดั ยะลา) และอยรู่ ะหวา่ งตรวจสอบเพมิ่ เตมิ อกี 21 แหง่ จากราชการ นางพวงพยอม จติ รคง ผอู้ ำ� นวยการศนู ยฯ์ และ จากการตรวจสอบของ ป.ป.ท.ทงั้ 3 สว่ นมกี ารตรวจสอบ นางวราภรณ์ อบมา หวั หนา้ ฝา่ ยสวสั ดกิ ารสงั คม ยง่ิ ไปกวา่ นน้ั ท้ังสิน้ 113 หนว่ ยงาน งบประมาณรวม 376,136,600 บาท นายกรัฐมนตรี พลเอกประยุทธ์ จันทร์โอชา ได้ส่ังย้าย คณะกรรมการ ป.ป.ท. มีมติรับไว้ไต่สวนข้อเท็จจริง นายพฒุ พิ ฒั น์ เลศิ เชาวสทิ ธิ์ ปลดั กระทรวงการพฒั นาสงั คมฯ 61 หน่วยงาน พบมีมูลการทุจริตใน 68 จังหวัด ไม่พบการ และนายณรงค์ คงค�ำ รองปลัดกระทรวงฯ ให้มาปฏิบัติ ทจุ รติ 8 จงั หวดั คอื ฉะเชงิ เทรา ปราจนี บรุ ี นครศรธี รรมราช ราชการที่ส�ำนักนายกรัฐมนตรี6 เพ่ือสอบสวนการทุจริตใน นนทบรุ ี แพร่ นครสวรรค์ สโุ ขทยั และอตุ รดติ ถ์ มเี จา้ หนา้ ทรี่ ฐั กระทรวงการพัฒนาสังคมฯ อย่างจรงิ จงั และข้าราชการกรมพัฒนาสังคมและสวัสดิการ กระทรวง การตรวจสอบสว่ นท่ี 2 ป.ป.ท. ได้ตง้ั คณะอนกุ รรมการ การพัฒนาสังคมฯ เก่ียวข้องกับการทุจริตทั้งสิ้นจ�ำนวนถึง ไต่สวนตรวจสอบการจ่ายเงินงบประมาณอุดหนุนเงิน 48 สุขภาพคนไทย 2562
ภาพ : https://www.pexels.com โดยผู้บริหารแต่ละส่วนมีอ�ำนาจเป็นทอดๆ จึงอาจเกิดความ หละหลวมและมีช่องว่างที่เอ้ือต่อการทุจริตได้ โดยระบบ 284 คน ทั้งนี้การทุจริตภายในกระทรวงการพัฒนาสังคมฯ ตรวจสอบ เชน่ สตง. ก็มัก “จบั ไมไ่ ด้ ไลไ่ ม่ทัน” ไม่เพียงเป็นการยักยอกเงินสงเคราะห์ภายในศูนย์คุ้มครอง จากการทุจริตที่เกิดข้ึน พล.อ.อนันตพร กาญจนรัตน์ คนไร้ท่ีพ่ึงในจังหวัดต่างๆ เท่าน้ัน แต่ยังลุกลามเหมือน รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการพัฒนาสังคมฯ ได้สั่งการให้ มะเรง็ รา้ ยทกี่ ระจายไปยงั หนว่ ยงานของจงั หวดั ตา่ งๆ ทไ่ี ดร้ บั วางมาตรการการจา่ ยเงนิ อดุ หนนุ ใหม่12 โดยกำ� หนดใหร้ ะบบ งบประมาณสว่ นเดยี วกนั อกี 6 หนว่ ยงาน ไดแ้ ก่ ศนู ยป์ ฏบิ ตั กิ าร เบิกจ่ายงบประมาณใช้ช่องทางระบบอิเล็กทรอนิกส์โอนเงิน คนไร้ที่พึ่งและขอทาน กองคุ้มครองสวัสดิการและ ผา่ นธนาคารกรงุ ไทย (Krungthai Corporate Online) แทน เสริมสร้างคุณภาพชีวิต นิคมสร้างตนเอง สถานคุ้มครอง โดยมีกรมบัญชีกลางและธนาคารกรุงไทยให้ความร่วมมือ คนไรท้ พ่ี ง่ึ ศนู ยพ์ ฒั นาราษฎรบนพน้ื ทสี่ งู และศนู ยป์ ระสานงาน ในการจ่ายเงิน เพ่ือให้เกิดความโปร่งใส ป้องกันการทุจริต โครงการหมบู่ า้ นสหกรณ1์ 1 และประพฤติมิชอบ ซ่ึงระบบการจ่ายเงินอุดหนุนรูปแบบ ใหม่จะโอนเงินช่วยเหลือเงินสงเคราะห์ ได้แก่ เงินอุดหนุน ทางออกป้องกนั การทจุ ริต เพื่อการเลี้ยงดูเด็กแรกเกิด เงินสงเคราะห์คนไร้ท่ีพึ่ง เงินสงเคราะห์คนพิการ และผู้สูงอายุที่อยู่ในสภาวะ ปัญหาการทุจริตท่ีแทรกซึมระบบราชการนับวันยิ่งทวี ยากล�ำบากโดยตรง ข้ันตอนการจ่ายเงินมีดังนี้ เมื่อส�ำนัก ความรุนแรงโดยพัฒนาเป็นขบวนการทุจริตท่ีกินกัน งบประมาณจัดสรรงบประมาณมาถึงกระทรวงการพัฒนา เป็นทอดๆ โดยมีผู้บริหารระดับสูงบงการอยู่เบ้ืองหลัง สังคมฯ จะจัดสรรเบิกจ่ายผ่านคณะกรรมการ One Home ปัญหาส�ำคัญอยู่ที่การเบิกจ่ายงบประมาณซึ่งไม่มีระบบ บนั ทกึ รายชอ่ื ผปู้ ระสบปญั หาทางสงั คมไวใ้ นระบบเพอื่ อนมุ ตั ิ ตรวจสอบอย่างรัดกุม ท่ีผ่านมาคนไทยอาจจะได้ยินว่า ช่วยเหลือตามรายช่ือแล้วโอนเงินอัตโนมัติเข้าบัญชีธนาคาร การทุจริตส่วนใหญ่เกิดจากการจัดซ้ือจัดจ้าง การติดสินบน กรุงไทยถึงมือประชาชนโดยตรงทันที โดยไม่ผ่านเจ้าหน้าท่ี ฮ้ัวประมูล แม้ขั้นตอนเหล่านี้จะมีระบบตรวจสอบ แต่มักไม่ สามารถเอาผิดผู้ทุจริตได้โดยง่าย ขณะเดียวกันการเบิกจ่าย 4910 สถานการณ์เด่นทางสุขภาพ งบประมาณกเ็ ปน็ อำ� นาจของผบู้ รหิ ารของหนว่ ยงานโดยตรง
เพ่ือไม่ให้เจ้าหน้าท่ีจับเงิน ส่วนบัญชีธนาคารอ่ืนๆ ใช้เวลา ระดับประเทศที่มีการสมคบคิดกันอย่างเป็นระบบที่ 2 วัน ในกรณีท่ีจะต้องเบิกจ่ายงบอุดหนุนเป็นเงินสด ต้องมี ด�ำเนินการในเกือบทุกจังหวัด ซึ่งข้าราชการกระทรวง พยานบคุ คล 2 คน ประกอบดว้ ย บคุ คลภายนอก 1 คน เชน่ การพฒั นาสงั คมฯ ระดบั เลก็ ๆ คงไมก่ ลา้ กระทำ� หากไมไ่ ดร้ บั การ ผู้น�ำชุมชน อปท. อพม. หรือเครือข่าย และเจ้าหน้าที่ พม. คุ้มครองจากผู้บริหารระดับสูงของกระทรวงฯ ดังนั้นการที่ 1 คน ลงลายมือชื่อในแบบใบเสร็จรับเงิน รวมท้ังถ่ายภาพ กระทรวงฯ ตง้ั คณะกรรมการเพอื่ สอบสวนขอ้ เทจ็ จรงิ จงึ ไมใ่ ช่ ขณะรบั มอบให้เห็นจ�ำนวนเงินเพ่อื เปน็ หลักฐานด้วย ขอ้ ยตุ ใิ นการหาผกู้ ระทำ� ความผดิ ในครงั้ นไี้ ดท้ ง้ั หมด นอกจากน้ี ส�ำหรับมุมมองของนักวิชาการด้านสังคมศาสตร์ อย่าง กระทรวงฯ ยังมอี กี หลายโครงการทีใ่ ชเ้ งนิ งบประมาณหลาย ศ.ดร.โกวทิ ย์ พวงงาม คณบดคี ณะสงั คมศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั หม่ืนล้านบาท โดยเฉพาะโครงการบ้านมั่นคง ที่มพี ฤติการณ์ ธรรมศาสตร์ มองวา่ การเปลย่ี นวธิ จี า่ ยเงนิ สงเคราะหจ์ ากเดมิ สอ่ ไปในทางทุจรติ อยา่ งมหาศาลอีกด้วย15 ไปยงั ศนู ยส์ งเคราะหม์ าเปน็ จา่ ยผา่ นธนาคารแทนนน้ั เปน็ การ แกไ้ ขปญั หาการทจุ รติ เฉพาะหนา้ เทา่ นนั้ ในระยะยาวเสนอวา่ สรปุ โครงการที่เกี่ยวข้องกับระบบสวัสดิการแห่งรัฐท้ังหมด ต้องมีการชี้แจงสิทธิถึงผู้ได้รับสิทธิโดยตรงว่ามีจ�ำนวนเท่าไร ในขณะทปี่ ระเทศไทยมกี ารพฒั นาทางเศรษฐกจิ จนเจรญิ และชแ้ี จงผลประโยชน์ของผู้ได้รบั สิทธิท่ีควรจะได้รับ เพราะ กา้ วหนา้ ไปอยา่ งมาก แตพ่ นื้ ฐานนสิ ยั ของคนในสงั คมจำ� นวน คนพกิ ารมสี ทิ ธอิ ยา่ งหนง่ึ ผสู้ งู อายมุ สี ทิ ธอิ ยา่ งหนง่ึ คนไรท้ พี่ งึ่ ไม่น้อยกลับถดถอย นึกถึงแต่ประโยชน์ตัวเอง ไม่สนใจว่า มีสิทธิอย่างหน่ึง เพราะฉะน้ันต้องท�ำให้เกิดความชัดเจน สังคมจะเป็นอย่างไร ท�ำให้เกิดปัญหาการทุจริตคอรัปชั่นทั้ง นอกจากน้ีเสนอให้มีการจัดแบ่งภารกิจ หรือสร้างความ ในแวดวงตา่ งๆ ดงั เชน่ ปญั หาการทจุ ริตที่เกิดข้นึ ในกระทรวง สัมพันธ์ระหว่างรัฐกับภาคส่วนต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง ว่าใคร การพฒั นาสงั คมฯ ซง่ึ ไมไ่ ดม้ สี าเหตเุ พยี งเพราะชอ่ งวา่ งของการ ควรทำ� อะไร ระหวา่ งสว่ นกลาง สว่ นภมู ภิ าค และสว่ นทอ้ งถน่ิ ตรวจสอบในระบบราชการเท่านั้น แต่อีกสว่ นหนงึ่ เปน็ ผลมา และศึกษาว่า ใครควรรับผิดชอบอย่างไร เรื่องใดสมควร จากทศั นคตคิ วามนงิ่ เฉย การทำ� ใจยอมรบั ของคนไทยซงึ่ รวมถงึ ถา่ ยโอนและกระจายอำ� นาจใหท้ อ้ งถนิ่ เพอื่ ใหเ้ กดิ การปฏริ ปู เจ้าหน้าที่รัฐ เพ่ือให้ตัวเองอยู่รอดในสภาพแวดล้อมที่มีการ อยา่ งแทจ้ รงิ สว่ นการจา่ ยเงนิ ผา่ นธนาคารหรอื ไมน่ น้ั ไมน่ า่ จะ ทุจริต เพียงเรากระพริบตาน่ิงเฉยกับสิ่งที่เกิดขึ้นก็เกิดความ มีปัญหา หากมกี ารปฏริ ูปตามขอ้ เสนอดังกล่าว13 เสยี หายกบั ประเทศชาตมิ ากมายมหาศาล จนกลายเปน็ ตวั ฉดุ รง้ั การพัฒนาของประเทศได้อย่างไม่คาดคิด กรณีการทุจริต เพมิ่ บทบาทการตรวจสอบของภาคประชาสงั คม ในกระทรวงการพัฒนาสังคมฯ ท่ีถูกเปิดโปงครั้งนี้ น่าจะ เปน็ เพยี งสว่ นหนง่ึ ของยอดภเู ขานำ�้ แขง็ แหง่ การทจุ รติ ทเี่ กดิ ขน้ึ ภาคประชาสังคมอย่างองค์กรต่อต้านคอร์รัปชั่น ในประเทศไทย ซ่ึงด�ำเนินมายาวนานและสะท้อนถึงความ (ประเทศไทย) เป็นอีกองค์กรหน่ึงท่ีมีบทบาทส�ำคัญในการ ล้มเหลวของระบบตรวจสอบท้ังหมด ตั้งแต่การตรวจสอบ ผลักดันให้มีการแก้ไขปัญหาน้ีอย่างจริงจัง โดยนายมานะ ภายในของกระทรวงฯ เอง หรือการตรวจสอบขององค์กร นมิ ติ มงคล ผอู้ ำ� นวยการองคก์ รตอ่ ตา้ นคอรร์ ปั ชนั่ (ประเทศไทย) ตามรัฐธรรมนูญ เช่น สตง. และองค์กรตรวจสอบการทุจริต ได้ออกมาเรียกร้องให้คนนอกเข้ามาท�ำหน้าท่ีตรวจสอบ ของประเทศ เช่น ป.ป.ท. ในขณะที่ภาคประชาสังคม เช่น ปญั หานี้ แทนทจี่ ะใหก้ ระทรวงการพฒั นาสงั คมฯ ตรวจสอบ องค์การต่อต้านคอรัปช่ันได้ “ออกโรง” มา “เป่านกหวีด” กนั เอง เพอื่ ใหผ้ บู้ งั คบั บญั ชาระดบั สงู ของกระทรวงฯ ใหค้ วาม เปดิ โปงการทจุ รติ ภายหลงั การเปดิ เผยความไมช่ อบมาพากล ร่วมมือกับการตรวจสอบอย่างเต็มท่ี เพราะการคอร์รัปชั่น ของหนว่ ยงานรฐั โดยนกั ศกึ ษาฝกึ งานและลกู จา้ งของหนว่ ยงาน จำ� นวนมากขนาดนอ้ี าจมกี ารเชอ่ื มโยงมาถงึ ขา้ ราชการระดบั สงู ดังกล่าว ปรากฏการณ์ดังกล่าวจึงเป็นเหมือนการแสดง ในกระทรวงฯ14 ถึงพลังของปัจเจกท่ีช่วยกันท�ำหน้าที่ปกป้องประเทศชาติ ขณะทกี่ ลมุ่ ของนายศรสี วุ รรณ จรรยา เลขาธกิ ารสมาคม โดยไมเ่ กรงกลวั ตอ่ อทิ ธพิ ลใดๆ จงึ มคี วามจำ� เปน็ อยา่ งยงิ่ ทสี่ งั คมไทย องค์การพิทักษ์รัฐธรรมนูญไทย ออกแถลงการณ์สมาคมฯ ต้องช่วยกันสังคายนา และสรา้ งเสรมิ คา่ นยิ มและทศั นคติ เรียกร้องให้ ปปง. ตรวจสอบเส้นทางการเงินของผู้บริหาร ของสงั คมไทยใหเ้ ปน็ สงั คมทโี่ ปรง่ ใสและซอ่ื ตรง จงึ จะสามารถ กระทรวงการพฒั นาสงั คมฯ เพราะเชอื่ วา่ นา่ จะเปน็ ขบวนการใหญ่ แกไ้ ขปญั หาเหลา่ นไ้ี ดอ้ ยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพในระยะยาว 50 สุขภาพคนไทย 2562
4 ขยะอิเล็กทรอนิกส์ ภัยร้ายจากต่างแดน ภาพ : https://www.thainewspix.com/product/e-waste/ ประเทศไทยกำ�ลังกลายเป็นบ่อทิ้งขยะอิเล็กทรอนิกส์แห่งใหม่ของโลก หลังรัฐบาลจีนลงนามสัตยาบันกับองค์การ สหประชาชาติว่าด้วยการห้ามนำ�เข้าขยะอิเล็กทรอนิกส์ จนมีการปราบปรามการนำ�เข้าขยะอิเล็กทรอนิกส์ในจีน ส่งผลให้ขยะอันตรายเหล่านี้ส่วนหนึ่งมุ่งหน้ามาสู่ประเทศไทยแทน จากข้อมูลของกรมศุลกากร พบว่า ไทยน�ำเข้าขยะ 11,159,866 ตัน และปี 2559 ปริมาณ 16,340,000 ตัน อเิ ลก็ ทรอนกิ สอ์ ยา่ งถกู ตอ้ ง (ภายใตอ้ นสุ ญั ญาบาเซลทคี่ วบคมุ แสดงใหเ้ หน็ ถงึ ปรมิ าณขยะอตุ สาหกรรมทเี่ พม่ิ ขนึ้ จำ� นวนมาก การขนส่งเคลื่อนย้ายขยะอันตราย) ช่วงเดือนมกราคมถึง เป็นส่ีเท่าในช่วงเวลาเพียงห้าปี โดยจ�ำนวนมากเป็นขยะ พฤษภาคม 2561 จำ� นวนกวา่ 52,000 ตนั ซง่ึ มปี รมิ าณมากขนึ้ อิเล็กทรอนิกส์ เน่ืองจากไทยเป็นฐานการผลิตอุตสาหกรรม เปน็ เทา่ ตวั เมอ่ื เทยี บกบั ปี 2560 ตลอดทงั้ ปี อกี ทง้ั ยงั มกี ารลกั ลอบ อิเลก็ ทรอนกิ ส์ทีส่ �ำคญั แห่งหนึง่ ของโลก นำ� เขา้ ขยะอเิ ลก็ ทรอนกิ สผ์ ดิ กฎหมาย1 (นอกเหนอื อนสุ ญั ญา ขยะอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ หรอื E-waste คอื กากขยะทมี่ าจาก บาเซล) อกี จำ� นวนมาก ผา่ นตสู้ นิ คา้ ทางเรอื ดว้ ยวธิ กี ารสำ� แดงเทจ็ ผลิตภณั ฑจ์ ำ� พวกเครือ่ งใชไ้ ฟฟา้ และอุปกรณ์อิเลก็ ทรอนกิ ส์ วา่ เปน็ วตั ถทุ ถี่ กู ตอ้ งตามกฎหมาย นจี่ งึ เปน็ สญั ญาณเตอื นวา่ ซึ่งเป็นโจทย์ใหญ่ของโลกในการหาแนวทางการจัดการเพื่อ ประเทศไทยก�ำลังจะกลายเป็นบ่อขยะพิษของโลกแห่งใหม่ น�ำกลับมาใช้ใหม่ เพราะส่วนประกอบในขยะอิเล็กทรอนิกส์ (หรือไม่) บทความนี้เป็นการสรุปสถานการณ์ของขยะ เหล่านี้มีแร่โลหะท่ีมีมูลค่าสูง หากมีเทคโนโลยีท่ีเหมาะสม อิเล็กทรอนิกส์ในไทย ปัญหาการลักลอบน�ำเข้าขยะ ก็สามารถสร้างมูลค่าได้ ยกตัวอย่างเช่น ประเทศญี่ปุ่น อเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ และอภปิ รายแนวทางการแกไ้ ขปญั หาทเ่ี กดิ ขนึ้ มกี ารนำ� โลหะมคี า่ ทส่ี กดั จากขยะอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ อาทิ ทองคำ� ทองแดง มาผลิตเป็นเหรียญรางวัลท่ีจะใช้ในกีฬาโอลิมปิก สถานการณ์ขยะอเิ ล็กทรอนกิ ส์ของไทย ทกี่ รงุ โตเกยี ว ประเทศญ่ปี ่นุ ในปี 20203 ส�ำหรับประเทศไทยการน�ำเข้าขยะอิเล็กทรอนิกส์ ข้อมูลจากกรมโรงงานอุตสาหกรรม2 ระบุถึงปริมาณ จะต้องด�ำเนินการตามอนุสัญญาบาเซลว่าด้วยการควบคุม ขยะกากอุตสาหกรรมในไทยย้อนหลัง 5 ปี พบว่าปี 2555 การเคล่ือนย้ายข้ามแดนและการก�ำจัดซ่ึงของเสียอันตราย มปี รมิ าณ 4,387,769 ตนั ปี 2556 มปี รมิ าณ 10,150,937 ตนั (Basel Convention on the Control of Transboundary ปี 2557 ปริมาณ 12,322,492 ตัน ปี 2558 ปริมาณ 5110 สถานการณ์เด่นทางสุขภาพ
Movements of Hazardous Wastes and Their Disposal: คิดเป็นรอ้ ยละ 82 รองลงมาคอื ส�ำนักงาน รอ้ ยละ 14 และ Basel Convention) อนั เปน็ มาตรการจำ� กดั การเคลอ่ื นยา้ ย โรงแรม/อพาร์ตเม้นท์ ร้อยละ 3 ตามล�ำดับ จากการส�ำรวจ ของเสียอันตรายระหว่างประเทศ โดยมีจุดมุ่งหมายคือ ขอ้ มลู พฤตกิ รรมของผบู้ รโิ ภคกลมุ่ ครวั เรอื นในการจดั การกบั ลดปริมาณสารพิษท่ีเกิดจากของเสียหรือขยะ อนุสัญญา ผลิตภัณฑ์ซากเมื่อไม่ใช้งานแล้วพบว่า ส่วนใหญ่จะขายซาก จะควบคุมการขนส่งเคล่ือนย้ายกากสารเคมีประเภทต่างๆ ผลิตภัณฑ์ คิดเป็นร้อยละ 51.3 เก็บรวบรวมไว้ ร้อยละ ซงึ่ เดมิ ไดก้ ำ� หนดบญั ชรี ายชอ่ื ของเสยี ทค่ี วบคมุ เพยี ง 47 ชนดิ 25.3 ท้ิงปนกับขยะทว่ั ไป รอ้ ยละ 15.6 และใหผ้ ูอ้ ืน่ รอ้ ยละ แตต่ อ่ มาได้มกี ารปรับปรงุ แก้ไข และจดั กลุ่มใหมเ่ ปน็ List A 7.8 การคาดการณ์ปริมาณซาก จากข้อมูลของกรมควบคุม ซงึ่ มี 61 ชนดิ ไดแ้ ก่ (1) ของเสยี ประเภทโลหะ 19 ชนดิ เชน่ มลพษิ พบวา่ โทรศพั ทม์ อื ถอื เปน็ ซากผลติ ภณั ฑ์ ทพ่ี บมากทสี่ ดุ สารหนู ตะกวั่ ปรอท แอสเบสตอส แคดเมยี ม ฯลฯ (2) ของเสยี และมีแนวโน้มเพิ่มข้ึนทุกปี โดยในปี 2559 คาดว่าจะพบ ประเภทอนนิ ทรยี สาร 6 ชนดิ เชน่ สารเรง่ ปฏกิ ริ ยิ าฟลอู อรนี ฯลฯ ซากโทรศัพท์มือถือมากที่สุด จ�ำนวน 10.90 ล้านเครื่อง (3) ของเสียประเภทอินทรียสาร 20 ชนิด เช่น น�้ำมันดิบ รองลงมาคือ อุปกรณ์เล่นภาพ/เสียงขนาดพกพา จ�ำนวน น�้ำมันเตา ฯลฯ และ (4) ของเสียประเภทอนินทรียสารและ 3.57 ลา้ นเครื่อง คาดวา่ ในปี 2564 จะมีซากโทรศัพทม์ ือถอื หรืออินทรียสาร 16 ชนิด เช่น ของเสียจากโรงพยาบาล จ�ำนวน 13.42 ล้านเคร่ือง และอุปกรณ์เล่นภาพ/เสียง วตั ถรุ ะเบดิ ฯลฯ ขนาดพกพา ประมาณ 3.65 ล้านเคร่อื ง5 ขยะอิเล็กทรอนิกส์ท่ีเพิ่มสูงข้ึนอย่างต่อเน่ืองท�ำให้ การจัดการขยะเหล่าน้ีไม่มีประสิทธิภาพ ส่งผลกระทบต่อ อนั ตรายจากซากโทรศพั ทม์ อื ถอื และแบตเตอรี่ สิ่งแวดล้อมของประเทศ เกิดปัญหาสารเคมีตกค้างร่ัวไหล ท�ำลายระบบนิเวศ ซ่ึงข้อมูลของกรมโรงงานอุตสาหกรรม ขยะอิเล็กทรอนิกส์ที่อยู่ใกล้ตัวคนไทยมากท่ีสุด ในปี 2560 พบวา่ ประเทศไทยมขี ยะอเิ ลก็ ทรอนกิ สอ์ ยา่ งถกู ตอ้ ง คอื โทรศพั ทม์ อื ถอื ดว้ ยพฤตกิ รรมของคนไทยทม่ี กั จะเปลยี่ น กวา่ 6 หมนื่ ตนั แบง่ ออกเปน็ ขยะทม่ี าจากภาคอตุ สาหกรรม เคร่ืองรุ่นใหม่ให้ทันสมัยอยู่ตลอดเวลา ส่งผลให้มือถือตกรุ่น ในประเทศจำ� นวนประมาณ 7,400 ตนั และนำ� เขา้ ประมาณ กลายเป็นขยะอยู่ตามแหล่งชุมชนปะปนไปกับขยะมูลฝอย 53,000 ตนั ปจั จบุ นั ประเทศไทยมโี รงงานทไ่ี ดร้ บั ใบอนญุ าต บำ� บดั และกำ� จดั ขยะอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ 148 แหง่ ประกอบดว้ ย ภาพ : https://www.mxphone.net/wordpress/wp-content/uploads/ โรงงานคดั แยกขยะ โรงงานบำ� บดั และกำ� จดั ขยะ และโรงงาน 2016/11/Think-Smart-2.jpg สกัดโลหะมีค่าน�ำกลับมาใช้ใหม่ ขยะที่น�ำเข้ามารีไซเคิล สว่ นใหญม่ าจากประเทศญป่ี นุ่ ฮอ่ งกง และสงิ คโปร์ โดย 98% เปน็ โทรศพั ทม์ อื ถอื แผงวงจรอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ และคอมพวิ เตอร์ กรมโรงงานฯ ได้ออกใบอนุญาตให้มีการน�ำเข้า 7 โรงงาน มโี ควตา้ การนำ� เขา้ รวมประมาณ 117,000 ตนั ตอ่ ปี ในจำ� นวนน้ี มี 5 โรงงานทเ่ี ขา้ ขา่ ยมกี ารนำ� เขา้ โดยผดิ เงอ่ื นไขในใบอนญุ าต4 สว่ นกรมควบคมุ มลพษิ พบวา่ ขยะอเิ ลก็ ทรอนกิ สใ์ นไทย มแี นวโนม้ เพม่ิ ขน้ึ อยา่ งตอ่ เนอ่ื งทกุ ปจี ากซากอปุ กรณเ์ ครอื่ งใช้ ไฟฟา้ และอเิ ลก็ ทรอนกิ สป์ ระเภทตา่ งๆ จากจำ� นวน 357,000 ตนั ในปี 2555 เพ่ิมข้ึนเป็น 384,233 ตันในปี 2558 โดยซาก ท่ีเกิดขึ้นมากท่ีสุดคือ โทรทัศน์ (ร้อยละ 27) รองลงมา คือ เคร่ืองปรับอากาศ (ร้อยละ 19) ตู้เย็น (ร้อยละ 17) เคร่ืองซักผ้า (ร้อยละ 16) และคอมพิวเตอร์ (ร้อยละ 15) นอกนนั้ เปน็ เครอื่ งเลน่ วซี ดี /ี ดวี ดี ี โทรศพั ท์ และกลอ้ งถา่ ยรปู ดิจิทัล โดยแหล่งก�ำเนิดส่วนใหญ่มาจากบ้านเรือนทั่วไป 52 สุขภาพคนไทย 2562
ไม่มีการจัดการที่ถูกต้อง เมื่อเวลาผ่านไปส่วนเปลือกห่อหุ้ม โดยยนื่ ขอใบอนญุ าตจากกรมโรงงานอตุ สาหกรรมเพอื่ ดำ� เนนิ ของเครอื่ งโทรศพั ทแ์ ละแบตเตอรจี่ ะเสอ่ื มสภาพหรอื ผกุ รอ่ น กจิ การนกี้ อ่ นจะนำ� เขา้ ขยะดงั กลา่ วมา อยา่ งไรกด็ ี บรษิ ทั กลบั สารเคมีท่ีเส่ือมสภาพภายในจะไหลออกมาสู่ส่ิงแวดล้อม ไมม่ ปี ระสทิ ธภิ าพมากพอทจ่ี ะดำ� เนนิ การ จงึ กระจายขยะตอ่ สารพษิ นกี้ จ็ ะเขา้ สรู่ ะบบนเิ วศและหว่ งโซอ่ าหาร ผา่ นทางดนิ ให้กบั โรงงานในเครือขา่ ยกำ� จัดทง้ิ แทน มกี ารรายงานข่าวว่า น�้ำและอากาศ และก่อใหเ้ กิดอันตรายต่างๆ ทไี่ ม่คาดคิด6 กลุ่มเอกชนเหล่าน้ีได้จ่ายเงินให้กับเจ้าหน้าที่รัฐเพ่ืออ�ำนวย ความสะดวกด้วย โดยตกตู้คอนเทนเนอร์ละหลักแสนบาท9 การลกั ลอบนำ� เข้าขยะอิเล็กทรอนกิ ส:์ ส่ิงเหล่าน้ีเกิดขึ้นเพราะความเห็นแก่ตัวของคนบางกลุ่ม อาชญากรรมข้ามชาติ โดยไม่ได้ค�ำนึงผลกระทบต่อส่วนรวมท้ังผลกระทบต่อ สิ่งแวดล้อมของประเทศและปัญหาสุขภาพของประชาชน การลักลอบน�ำเข้าขยะอิเล็กทรอนิกส์ในประเทศไทย มมี าอยา่ งตอ่ เนอื่ ง เมอ่ื วนั ท่ี 30 พฤษภาคม 2561 พล.ต.อ. วริ ะชยั ทางออกในการจดั การปัญหา ทรงเมตตา รองผบู้ ญั ชาการตำ� รวจแหง่ ชาติ พรอ้ มเจา้ หนา้ ท่ี กระทรวงอุตสาหกรรม และกรมศุลกากร ได้ตรวจสอบ ปจั จบุ นั ประเทศไทยยงั ไมม่ กี ฎหมายเกย่ี วกบั การจดั การ ตู้คอนเทนเนอร์ ที่ท่าเรือแหลมฉบัง จังหวัดชลบุรี ท้ังหมด เศษเหลอื ทงิ้ ของผลติ ภณั ฑ์ เครอ่ื งใชไ้ ฟฟา้ และอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ 7 ตู้ ที่น�ำเข้ามาจากฮ่องกงและประเทศญ่ีปุ่น พบขยะ โดยตรง แมจ้ ะพยายามผลกั ดนั รา่ งพระราชบญั ญตั กิ ารจดั การ อเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ ทง้ั เครอ่ื งเลน่ เกมเกา่ สายไฟ และแผงวงจร มกี าร ซากผลิตภัณฑ์เคร่ืองใช้ไฟฟ้าและอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ สำ� แดงขอ้ มลู ระบไุ วว้ า่ เปน็ เพยี งพลาสตกิ และไดต้ ง้ั 4 ขอ้ หา เขา้ สทู่ ปี่ ระชมุ คณะรฐั มนตรหี ลายครง้ั ตงั้ แตป่ ี 2558 เปน็ ตน้ มา คือ ส�ำแดงเท็จตามพระราชบัญญัติศุลกากร หลีกเลี่ยงการ จนคร้ังล่าสุดเมื่อวันที่ 25 ธันวาคม 2561 คณะรัฐมนตรี เสียภาษีตามพระราชบัญญัติศุลกากร น�ำเข้าสินค้าต้องห้าม จึงมีมติเห็นชอบร่างพระราชบัญญัติดังกล่าว สาระส�ำคัญ และน�ำเข้าวัตถุอันตรายประเภทที่ 3 นอกจากน้ีบริษัทท่ี กำ� หนดใหผ้ ผู้ ลติ ตอ้ งจดั ตงั้ ศนู ยร์ บั คนื ซากผลติ ภณั ฑ1์ 0 หรอื ให้ นำ� เขา้ จะตอ้ งรบั ผดิ ชอบในการกำ� จดั หรอื สง่ กลบั ประเทศตน้ ทาง ผู้จัดจ�ำหน่ายเครื่องใช้ไฟฟ้าและอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์หรือ ดว้ ย7 ผู้ใดด�ำเนินการแทนภายใต้การควบคุมดูแลของผู้ผลิตหรือ จากข้อมูลของกรมควบคุมมลพิษพบมีการลักลอบ ผผู้ ลติ สามารถทำ� ความตกลงกบั องคก์ รปกครองสว่ นทอ้ งถน่ิ นำ� เข้ากากของเสยี ประเภทขยะอเิ ลก็ ทรอนกิ สท์ ผ่ี ดิ กฎหมาย (อปท.) ในการด�ำเนินการจัดตั้งศูนย์รับคืนซากผลิตภัณฑ์ มาอย่างต่อเนื่อง อาทิ แต่จนถึงต้นปี 2562 ก็ยังไม่มีการเสนอร่างกฎหมายนี้ให้ - เดอื นธนั วาคม ปี 2544 มกี ารลกั ลอบนำ� เขา้ แบตเตอร่ี สภานติ บิ ญั ญตั แิ หง่ ชาติ (สนช.) พจิ ารณา เพราะยงั อยรู่ ะหวา่ ง รถยนต์และช้ินส่วนรถยนต์จากสหราชอาณาจักร การใหค้ ณะกรรมการกฤษฎกี าพจิ ารณาทบทวน ปจั จบุ นั จงึ มี จ�ำนวน 5 ตูค้ อนเทนเนอร์ น�ำ้ หนักรวม 23.4 ตนั เพียงกฎหมายท่ีบัญญัติเกี่ยวกับการจัดการของเสียอันตราย - เดอื นกนั ยายน ปี 2545 ลกั ลอบนำ� เขา้ จอคอมพวิ เตอร์ และการประกอบกิจการอุตสาหกรรม และกฎหมาย ใชแ้ ลว้ จากญปี่ นุ่ 2 ตคู้ อนเทนเนอรน์ ำ�้ หนกั 46.2 ตนั สง่ิ แวดล้อมฉบับตา่ งๆ ได้แก่ - เดอื นมกราคม ปี 2547 ลกั ลอบนำ� เขา้ ขยะอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ - พระราชบัญญัติส่งเสริมและรักษาคุณภาพ จากญ่ีปุน่ 7 ต้คู อนเทนเนอร์ หนกั 46.2 ตนั สงิ่ แวดลอ้ มแหง่ ชาติ พ.ศ. 2535 - เดอื นสงิ หาคม ปี 2557 ลกั ลอบนำ� เขา้ ซากเครอื่ งใชไ้ ฟฟา้ - พระราชบญั ญตั โิ รงงาน พ.ศ. 2535 จากญป่ี นุ่ 8 ตู้คอนเทนเนอร์ หนัก 196.1 ตัน8 - พระราชบัญญัติการนิคมอุตสาหกรรมแห่ง เหตุการณ์เหล่านี้สะท้อนถึงปัญหาความหละหลวม ประเทศไทย พ.ศ. 2522 ในการบริหารจัดการและการควบคุมของไทย ซ่ึงส่วนหนึ่ง - พระราชบญั ญัติการสาธารณสขุ พ.ศ. 2535 มีสาเหตุจากการทุจริตรับสินบนของเจ้าหน้าที่รัฐ โดยการ - พระราชบญั ญตั วิ ตั ถอุ นั ตราย (ฉบบั ท่ี 3) พ.ศ. 2551 ลักลอบน�ำเข้าขยะอิเล็กทรอนิกส์ผิดกฎหมาย เหล่าน้ีเป็น - พระราชบญั ญัติสง่ เสริมการลงทนุ พ.ศ. 2520 ขบวนการอาชญากรรมข้ามชาติ มีกลุ่มเอกชนของจีนเป็น - พระราชบญั ญตั กิ ารสง่ ออกไปนอกและการนำ� เขา้ มา ผู้ก่อตั้งบริษัทหรือซื้อต่อโรงงานจากคนไทยเพื่อด�ำเนินการ ในราชอาณาจักรซงึ่ สนิ คา้ พ.ศ. 2522 5310 สถานการณ์เด่นทางสุขภาพ
ภาพ : https://www.springnews.co.th/crime/274628 - พระราชบัญญัติมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม อิเล็กทรอนิกส์ และยุทธศาสตร์การจัดการซากผลิตภัณฑ์ (ฉบบั ท่ี 6) พ.ศ. 2548 เคร่ืองใช้ไฟฟ้าและอิเล็กทรอนิกส์เชิงบูรณาการ เป็นต้น - พระราชกำ� หนดพกิ ดั อตั ราศลุ กากร พ.ศ. 253011 ส่วนกระทรวงสาธารณสุข โดยกรมอนามัยได้จัดท�ำคู่มือ การด�ำเนินงานของหน่วยงานที่เก่ียวข้อง ท่ีผ่านมา ประชาชน เพอ่ื ใหป้ ระชาชนมคี วามรคู้ วามเขา้ ใจเกย่ี วกบั ขยะ กระทรวงอุตสาหกรรมโดยส�ำนักงานเศรษฐกิจอุตสาหกรรม อิเล็กทรอนิกส์ ไดจ้ ดั ทำ� กรอบการดำ� เนนิ งานและแผนปฏบิ ตั กิ ารเพอื่ รองรบั สำ� หรับการแกไ้ ขปัญหาในระยะเร่งด่วน คณะกรรมการ ผลกระทบจากระเบียบสหภาพยุโรปเก่ียวกับเศษเหลือทิ้ง ขับเคลื่อนและปฏิรูปการบริหารราชการแผ่นดินคณะท่ี 5 ของผลติ ภณั ฑเ์ ครื่องใชไ้ ฟฟ้าและอิเลก็ ทรอนกิ สเ์ มอื่ ปี 2549 ท่ีมี พล.อ.ประวิตร วงษ์สุวรรณ รองนายกรัฐมนตรีและ กรมโรงงานอตุ สาหกรรมทำ� การศกึ ษาการจดั การซากผลติ ภณั ฑ์ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหมเป็นประธาน ได้พิจารณา เครื่องใช้ไฟฟ้าและอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ให้ถูกวิธี และออก มาตรการก�ำจัดขยะอิเล็กทรอนิกส์และเศษพลาสติกเมื่อ ประกาศกระทรวงอตุ สาหกรรม เรือ่ งการก�ำหนดให้เครื่องใช้ วนั ท่ี 20 มิถนุ ายน 2561 มี 3 มาตรการเร่งด่วนคอื 12 ไฟฟ้าและอิเล็กทรอนิกส์ท่ีใช้แล้วเป็นวัตถุอันตรายชนิดท่ี 3 - ระงับการอนุญาตน�ำเข้าขยะอิเล็กทรอนิกส์จาก ซงึ่ ผผู้ ลติ ผนู้ ำ� เขา้ ผสู้ ง่ ออก หรอื ผมู้ ไี วค้ รอบครองจะตอ้ งไดร้ บั โรงงานที่ปฏิบัติไม่ถูกตอ้ งตามอนุสญั ญาบาเซล อนญุ าตจากพนกั งานเจา้ หนา้ ทข่ี องกรมโรงงานอตุ สาหกรรม - ผลักดันให้น�ำกลับขยะอิเล็กทรอนิกส์และเศษ ก่อนจึงจะสามารถประกอบการได้ ขณะที่กระทรวง พลาสติกในกรณีท่ีพบการส�ำแดงเท็จ พร้อมด�ำเนิน ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม โดยกรมควบคุมมลพิษ คดกี บั ผู้กระท�ำความผิด ได้ด�ำเนินการศึกษาและจัดท�ำโครงการต่างๆ เช่น โครงการ - หากนำ� เขา้ ขยะอเิ ลก็ ทรอนกิ สแ์ ละเศษพลาสตกิ แลว้ ศึกษาเพ่ือจัดตั้งศูนย์ก�ำจัดของเสียอันตรายจากชุมชน สง่ ไปโรงงานกำ� จดั ทไี่ มถ่ กู ตอ้ งตามใบอนญุ าต ใหส้ ง่ โครงการกลไกการเรียกคืนซากแบตเตอร่ีโทรศัพท์มือถือ กลบั ไปยงั โรงงานทไ่ี ดร้ บั อนญุ าต หรอื นำ� ไปกำ� จดั ให้ คู ่ มื อ ก า ร จั ด ก า ร ซ า ก ผ ลิ ต ภั ณ ฑ ์ เ ค รื่ อ ง ใ ช ้ ไ ฟ ฟ ้ า แ ล ะ ถูกต้อง พร้อมด�ำเนินคดีตอ่ ผ้กู ระทำ� ผดิ กฎหมาย 54 สุขภาพคนไทย 2562
ข้อเรียกร้องของนักวิชาการและ สมุทรสาคร เพชรบุรี สระบุรี และราชบุรี ซึ่งเป็นจังหวัด ภาคประชาสังคม ท่ีมีโรงงานคัดแยกขยะรีไซเคิลตั้งภายในพ้ืนที่จ�ำนวนมาก ได้เรียกร้องให้ คสช. ใช้อ�ำนาจตามมาตรา 44 เข้ามา นายสนธิ คชวัฒน์ เลขาธิการสมาคมอนามัย จัดการเร่ืองน้ีอย่างจริงจัง เนื่องจากปัญหาน้ีมีสาเหตุจาก สิ่งแวดล้อมไทย13 ได้เรียกร้องให้เร่งออกกฎหมายการ กรมโรงงานอุตสาหกรรมทยอยออกประกาศกระทรวง จดั การขยะอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ และซากผลติ ภณั ฑ์ อปุ กรณไ์ ฟฟา้ อตุ สาหกรรม ยกเวน้ ใหไ้ มต่ อ้ งปฏบิ ตั ติ าม พ.ร.บ. วตั ถอุ นั ตราย (Waste from Electrical and Electronic Equipment : เกี่ยวกับการด�ำเนินการในการขออนุญาตและขึ้นทะเบียน WEEE) ภายใต้หลักการความรับผิดชอบท่ีเพิ่มขึ้นของผู้ผลิต สง่ ผลใหก้ ารผลติ การนำ� เขา้ การสง่ ออก และการครอบครอง และผนู้ ำ� เขา้ ผลติ ภณั ฑ์ จดั ระบบรบั คนื รวบรวม ขนสง่ รไี ซเคลิ ของเสียและขยะดังกล่าวได้รับยกเว้นไม่ต้องขออนุญาต14 และก�ำจัดซากผลิตภัณฑ์ของผลิตภัณฑ์อุปกรณ์ไฟฟ้าและ จงึ อาจสง่ ผลกระทบดา้ นสงิ่ แวดล้อมได้ อิเล็กทรอนิกส์ โดยความร่วมมือกับทุกภาคส่วนที่เกี่ยวข้อง ตั้งแต่ผู้บริโภค ท้องถิ่น และผู้จัดจ�ำหน่าย โดยก�ำหนดให้ สรุป ผู้บริโภคท่ีต้องการก�ำจัดซากผลิตภัณฑ์ดังกล่าวต้องท�ำการ คัดแยกขยะและจ่ายค่าธรรมเนียมการก�ำจัดให้แก่ภาครัฐ ปัญหาอุปสรรคในการจัดการกับขยะอิเล็กทรอนิกส์ ท่ีรับขนไปยังโรงงานรีไซเคิล นอกจากน้ีร้านค้าปลีกต้องรับ ทเ่ี ตบิ โตอยา่ งรวดเรว็ มาจากผลติ ภณั ฑใ์ นกลมุ่ โทรศพั ทม์ อื ถอื สินค้าเก่าคืนเม่ือขายสินค้าใหม่ โดยผู้ผลิตต้องรับผิดชอบ และคอมพิวเตอร์ท่ีผู้บริโภคเร่ิมมีค่านิยมในการเปล่ียน คา่ ใชจ้ า่ ยทง้ั หมดในการรบั ซอื้ คนื และรไี ซเคลิ ทำ� ใหป้ รมิ าณการ เครื่องก่อนท่ีเคร่ืองเดิมจะเส่ือมสภาพลง เป็นผลให้เกิดขยะ รีไซเคิลมีจ�ำนวนมากขึ้น ลดปัญหาการก�ำจัดลง และผู้ผลิต อเิ ลก็ ทรอนกิ สท์ เี่ พมิ่ ขน้ึ อยา่ งรวดเรว็ ในประเทศทพ่ี ฒั นาแลว้ จะพัฒนาผลิตภัณฑ์ให้มีคุณสมบัติรักษาส่ิงแวดล้อมมากขึ้น เชน่ เบลเยยี ม ใชก้ ารแกไ้ ขปญั หาโดยมอี งคก์ รกลางทเ่ี รยี กวา่ ลดการใช้วัสดุท่ีไม่เป็นมิตรต่อส่ิงแวดล้อม โดยรัฐบาลต้อง RECUPEL เป็นหน่วยงานท่ีมีระบบการจัดเก็บและจัดการ เร่งสนับสนุนให้เกิดโรงงานรีไซเคิลมากขึ้น สนับสนุนทั้ง ซากอุปกรณ์ไฟฟ้าและอิเล็กทรอนิกส์ที่ต้ังข้ึนตามกฎหมาย องค์ความรู้ งบประมาณและก�ำหนดให้โรงงานอุตสาหกรรม ของการปอ้ งกนั และจดั การของเสยี และขอ้ ตกลงดา้ นนโยบาย ประเภทกำ� จดั กากของเสยี อนั ตรายและโรงงานอตุ สาหกรรม สง่ิ แวดลอ้ ม ในการเรยี กคนื ซากอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ อนั เปน็ ขอ้ ตกลง ประเภทรีไซเคิลทั้งหมด ต้องด�ำเนินการภายในพ้ืนที่ของ รว่ มกนั ระหวา่ งภาครฐั บาลและภาคอตุ สาหกรรมอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ นิคมอุตสาหกรรม เพื่อสะดวกในการควบคุมและก�ำกับดูแล ดังน้ันจ�ำเป็นอย่างยิ่งที่ประเทศไทยควรให้ความส�ำคัญ ดา้ นส่ิงแวดลอ้ ม จัดต้ังองค์กรกลาง เพื่อผนึกก�ำลังส่วนราชการที่เกี่ยวข้อง ขณะทใ่ี นระยะเรง่ ดว่ น นางเพญ็ โฉม แซต่ งั้ ผอู้ ำ� นวยการ มาเป็นองค์กรเดียวกันในการควบคุมและจัดการกับขยะ มูลนิธิบูรณะนิเวศ กับชาวบ้าน 7 จังหวัดท่ีได้รับผลกระทบ อิเล็กทรอนิกส์ ส่งเสริมให้เกิดโรงงานรีไซเคิล และโรงงาน จากขยะอิเล็กทรอนิกส์ ได้แก่ ฉะเชิงเทรา ชลบุรี ระยอง ประเภทก�ำจัดขยะอิเล็กทรอนิกส์อย่างครบวงจรในประเทศ ก�ำหนดโซนน่ิงพื้นท่ีก�ำจัดขยะอิเล็กทรอนิกส์ให้ชัดเจน ไมใ่ หก้ ระทบตอ่ ชมุ ชน สว่ นปญั หาการลกั ลอบการนำ� เขา้ ขยะ อเิ ลก็ ทรอนกิ สน์ น้ั ควรมรี ะบบตรวจสอบคดั กรองสนิ คา้ ตง้ั แต่ ต้นทางก่อนน�ำตู้คอนเทนเนอร์ขนส่งสินค้าเข้ามาถึงประเทศ เพอ่ื ปอ้ งกนั การลกั ลอบนำ� ขยะอเิ ลก็ ทรอนกิ สเ์ ขา้ มาในประเทศ และตอ้ งสญู เสยี งบประมาณในการสง่ กลบั ออกไปอกี ภาพ : https://www.ecobrazemigre.com.br/ 5510 สถานการณ์เด่นทางสุขภาพ blog/wp-content/uploads/2019/01/blog1.jpg
5 ปลดล็อกกัญชา: ภาพ : https://www.matichon.co.th/ politics/news_1204356 ก้าวแรกสู่ความหวังทางการแพทย์ หลายประเทศทั่วโลกอนุญาตให้ใช้กัญชาทางการแพทย์หรือสันทนาการได้อย่างถูกกฎหมาย แต่หลายทศวรรษ ที่ผ่านมา ประเทศไทยกำ�หนดให้กัญชาเป็นสิ่งเสพติดให้โทษประเภท 5 ห้ามเสพ ตาม พ.ร.บ. ยาเสพติดให้โทษ พ.ศ. 2522 ทว่าล่าสุดได้มีการปลดล็อกพืชกัญชาที่เป็นยาเสพติดให้โทษ ประเภท 5 เพื่อเปิดทางให้นำ�มาใช้ ทางการแพทย์ได้แล้ว ทำ�ให้เกิดความหวังว่าผู้ป่วยบางโรคจะได้รับประโยชน์จากนโยบายดังกล่าว ตามพระราชบัญญัติยาเสพติดให้โทษ พ.ศ. 2522 กญั ชา คือ ยา หรอื ยาเสพตดิ กัญชาถูกจัดเป็นยาเสพติดให้โทษประเภท 5 แบบเดียวกับ พืชกระท่อม ผู้ใดมีไว้ครอบครองมีโทษจ�ำคุกสูงสุดถึง 5 ปี ข้อมูลทางวิทยาศาสตร์พบว่า ในกัญชามีสารตระกูล ปรบั สงู สดุ ถงึ 100,000 บาท1 การเรยี กรอ้ งใหถ้ อดกญั ชาจาก แคนนาบินอยด์ (Cannabinoids) อยู่จ�ำนวนหน่ึง ประเภทยาเสพตดิ มาเปน็ พชื สมนุ ไพร ถกู พดู ถงึ อยา่ งตอ่ เนอื่ ง มีสารส�ำคัญที่ออกฤทธ์ิต่อจิตและประสาท คือ Delta-9- ในช่วงหลายปีที่ผ่านมา ขณะที่หลายๆ ประเทศอย่าง Tetrahydrocannabinol (THC) สารดงั กลา่ วจดั อยใู่ นกลมุ่ สหรัฐอเมริกาอนุญาตให้กัญชาสามารถน�ำมาใช้ได้อย่าง วัตถุที่ออกฤทธิ์ต่อจิตและประสาทในประเภท 1 ตาม ถกู กฎหมาย2 แต่ส�ำหรับประเทศไทยแล้วเร่ืองของยาเสพติด พระราชบญั ญตั วิ ตั ถอุ อกฤทธต์ิ อ่ จติ และประสาท พ.ศ. 2518 เปน็ เรอื่ งละเอียดออ่ น ยากท่ีคนในสงั คมสว่ นใหญจ่ ะยอมรับ การค้นคว้าเกี่ยวกับฤทธ์ิของ THC น�ำไปสู่การผลิตยา แตท่ วา่ สง่ิ ทม่ี กี ารเรยี กรอ้ งกนั อยนู่ ไ้ี มใ่ ชเ่ รอ่ื งของการนำ� กญั ชา Dronabinol (Marinol) ซ่ึงมีส่วนผสมของ THC สำ� หรบั ใช้ มาเสพเพ่ือความบันเทิง แต่เป็นการใช้ประโยชน์ด้านการ ในผู้ปว่ ยมะเรง็ ท่รี กั ษาด้วยวธิ เี คมบี �ำบัด เพอ่ื ปอ้ งกันอาการ แพทย์โดยมีงานวิจัยจ�ำนวนมากต่างยืนยันว่ากัญชาสามารถ คลนื่ ไส้ อาเจยี น และทำ� ใหเ้ พมิ่ ความอยากอาหารในผปู้ ว่ ยเอดส์ น�ำมารักษาโรคได้หลายชนิด บทความนี้เป็นการอภิปราย กัญชานิยมเสพโดยการสูบ ฤทธ์ิของกัญชาเม่ือเสพ มุมมองกัญชาในด้านต่างๆ และแนวโน้มการเปล่ียนแปลง เข้าสู่ร่างกาย จะแทรกซึมเข้าสู่กระแสเลือดอย่างรวดเร็ว ทางนโยบายและกฎหมายทเ่ี กดิ ขนึ้ ในประเทศไทย ตลอดจน ภายใน 2-3 นาที และจะออกฤทธติ์ อ่ จติ ประสาทไดส้ งู สดุ ถงึ ผลกระทบท่ีคาดว่าจะเกิดข้นึ 1 ชว่ั โมง อาการโดยทว่ั ไปจะเซอ่ื งซมึ ลงอยา่ งชา้ ๆ แตบ่ างราย ก็ลดลงอย่างรวดเร็ว ผู้เสพกัญชาจะมีอาการเคลิ้มจิต 56 สุขภาพคนไทย 2562
(Euphoric “high” or “stoned”) โดยในระยะแรก มกั จะ กญั ชาสมุนไพรไทยโบราณ เปน็ อาการกระตนุ้ ประสาท และบางคนจะมอี าการตงึ เครยี ด ทางใจหรืออาการกังวล ต่อมาจะมีอาการเคลิ้มจิตเคล้ิมใจ จากงานวิจัยเร่ือง “การใช้กัญชาทางการแพทย์” ของ ท�ำให้ผู้สูบรู้สึกว่าบรรยากาศทั่วๆ ไปเงียบสงบ จากน้ันมัก ภญ.วีรยา ถาอุปชิต ค้นพบว่า แท้จริงแล้วกัญชาถูกใช้เป็น จะมีปฏิกิริยาท่ีเปล่ียนแปลงอย่างกะทันหัน เดี๋ยวหัวเราะ พืชสมุนไพรอยู่ในต�ำรับยาของไทยมาแต่โบราณ พบต�ำรับ ลั่นเด๋ียวสงบ เพราะฉะน้ันอาการเคลิ้มจิตจึงควรเรียกว่า ยาไทยที่มีส่วนประกอบของกัญชาในต�ำรายาแพทย์ศาสตร์ “อาการเมากัญชา″ มากกว่า อาการอื่นๆ ที่พบคือ ผู้เสพ สงั เคราะหแ์ ละตำ� ราพระโอสถพระนารายณ์ ซงึ่ เปน็ ตำ� ราเกา่ แก่ จะรสู้ กึ ลอ่ งลอย ปากแหง้ สบั สน อยากอาหาร ชพี จรเพมิ่ ขน้ึ สมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช ท่ีมีการใช้มายาวนาน ตาแดงข้ึนในขณะที่เสพยา หากเสพเป็นประจ�ำจะท�ำให้ กว่า 360 ปีแล้ว ต�ำรับยาที่มีกัญชาเป็นส่วนประกอบหลัก สุขภาพเสื่อมลง เกดิ โรคตามมา ได้แก่ โรคหลอดลมอักเสบ ไดแ้ ก่ ยาทพิ กาศ ยาศขุ ไสยาศน์ ยาอมั ฤตยโ์ อสถ ยาอคั คนิ วี คณะ ไซนัสอักเสบ ทางเดินหายใจอักเสบ ตะคริว ท้องร่วง ซ่ึงเป็นยาบ�ำรุงร่างกาย ยาเจริญอาหาร ยานอนหลับ โดยรวมแล้ว กัญชามีฤทธิ์ทางเภสัชวิทยาที่คล้ายกับพวก แก้ปวดหัว ขับลม เป็นต้น โดยมีหลักฐานท่ีบันทึกไว้ เช่น ยากระตนุ้ ประสาท (Stimulant) ยากดประสาท (Depressant) “อัคคินีวคณะ เอากัญชา ยิงสม สิ่งละส่วน เปลือกอบเชย ยาหลอนประสาท (Hallucinogen) ยาแกป้ วด (Analgesic) ใบกระวาน กานพลู สะค้าน ส่ิงละ 2 ส่วน ขิงแห้ง 3 ราก และยาท่ีออกฤทธิ์ต่อจิตประสาท (Psychotropic) เจตมลู เพลงิ ดปี ลี สงิ่ ละสว่ น นำ้� ตาลกรวด 6 สว่ น กระทำ� เปน็ หลายประการในยาตัวเดยี วกัน3 จณุ น�้ำผง้ึ รวงเป็นกระสาย บดเสวยหนักสลึง 1 แกอ้ าเจียน 4 นพ.สมยศ กิตติมั่นคง จากส�ำนักโรคเอดส์ วัณโรค ประการ ด้วยติกกะขาคินีก�ำเริบ แลวิสมามันทาคินีอันทุพล และโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ กรมควบคุมโรค ได้เขียน จึงคล่ืนเหียนอาเจียน มิให้เสวยพระกระยาหาร เสวยมี หนังสือ “กัญชา คือ ยารักษามะเร็ง” อธิบายว่า กัญชา รสชูก�ำลังย่ิงนัก.......ข้าพระพุทธเจ้า ขุนประสิทธิโอสถจีน มีคุณประโยชน์สามารถรักษาโรคได้ โดยเฉพาะการ ประกอบทูลเกล้าฯ ถวาย คร้ังสมเด็จพระนารายณ์เป็น รักษาโรคเอดส์ในอดีต มีการใช้กัญชาช่วยรักษามาตลอด เจ้าเมืองลพบุรี เสวยเพลาเข้าอัตรา ดีนักแลฯ” นอกจากนี้ โรคเอดส์ซึ่งเป็นโรคท่ีท�ำลายภูมิคุ้มกันในร่างกายท�ำให้ ยังพบในต�ำราต่างๆ อีกนับ 100 ฉบับ มีท้ังท่ีจารึกไว้ ณ ร่างกายทรุดโทรม ผอมแห้งแรงน้อย เมื่อเสพกัญชา วัดพระเชตุพน หรือวัดโพธิ์ แต่ตอ่ มา องคก์ ารสหประชาชาติ เขา้ ไปแลว้ จะทำ� ใหผ้ ปู้ ว่ ยอว้ นทว้ นสมบรู ณ์ ขณะทก่ี ารรกั ษา ได้ก�ำหนดให้กัญชาจัดเป็นยาเสพติดกลุ่ม Narcotic drug โรคมะเร็ง มีการวิจัยทดลองในหนูพบว่าขนาดของกัญชา ต้ังแต่ปี 2504 ท�ำให้การใช้กัญชากลายเป็นส่ิงที่ผิดกฎหมาย ท่ีให้ในหนู มีผลต่อการลดมะเร็งตับในหนู และลดการเกิด ในเกือบทุกประเทศรวมทั้งประเทศไทยดว้ ย มะเรง็ ชนดิ ทไี่ มร่ นุ แรง เชน่ ในตอ่ มเตา้ นม มดลกู ตอ่ มใตส้ มอง อัณฑะ ตับอ่อน และยังพบการยับยั้งการเจริญเติบโตของ มุมมองใหม่: WHO การันตีกัญชาเป็นยา มะเร็งปอดในหลอดทดลอง โดยการน�ำก้อนเซลล์มะเร็ง รกั ษาโรค ปอดจากคนยัดเข้าไปใต้ผิวหนังของหนู และพบว่ากัญชา สามารถยับย้ังได้ถึง 60 เปอร์เซ็นต์ ท�ำให้มะเร็งไม่ลาม เมือ่ วนั ที่ 13 ธนั วาคม 2561 คณะกรรมการผเู้ ชย่ี วชาญ ผลวิจัยจากสถาบันสุขภาพแห่งชาติ สหรัฐอเมริกา ก็ได้ ด้านการพึ่งพายาขององค์การอนามัยโลก ออกรายงานว่า แคนนาบิไดออล (Cannabidiol) หรือ CBD ซึ่งเป็นหนึ่งใน ยืนยันว่าการใช้กัญชาได้ผล เพราะสารสกัดจาก กวา่ 100 สารประกอบทพี่ บในกญั ชา สามารถใชร้ กั ษาบำ� บดั กัญชาเมื่อสัมผัสกับเซลล์มะเร็งแล้วจะกระตุ้น อาการชักจากโรคลมชักได้ทัง้ ในเด็ก ผใู้ หญ่ และสัตว์ รวมถงึ ใช้รักษาอาการของโรคอัลไซเมอร์ อาการประสาทหลอน ทเี่ ซลลม์ ะเรง็ ใหเ้ กดิ กระบวนการ มะเร็ง และโรคพาร์กินสันได้ นอกจากน้ียังพบว่า CBD ท�ำลายตวั เอง แตกตา่ งจากสารอน่ื ๆ ทพี่ บในกญั ชา หรอื ทเ่ี รยี กวา่ สารตระกลู แคนนาบนิ อยด์ ตรงทไ่ี มม่ ฤี ทธต์ิ อ่ ประสาท เทา่ กบั ไมส่ ามารถ ทำ� ให้ “ไฮ” หรอื “เมา” ได้ และยงั ไมท่ ำ� ใหผ้ ใู้ ชต้ อ้ งพง่ึ พายา หรือเกิดการติดยาอีกด้วย รายงานดังกล่าวขององค์การ ภาพ : https://www.postsod.com/marijuana-career 5710 สถานการณ์เด่นทางสุขภาพ
อนามัยโลก ยังระบุด้วยว่าคุณประโยชน์ทางยาของ CBD ภาพ : https://www.picz.in.th/images/2018/09/14/fCTfmf.jpg ท�ำให้รัฐบาลหลายประเทศเร่ิมปรับกฎหมายเพื่อให้สามารถ นำ� สารชนดิ นมี้ าใชร้ กั ษาผปู้ ว่ ยได้ แตม่ รี ฐั บาลบางประเทศยงั สามารถจดได้ และตามขนั้ ตอนไดป้ ระกาศในเวบ็ ไซตเ์ พอื่ ให้ ข้ึนบัญชี CBD ให้อยู่ในสารควบคุมประเภท 1 คือให้โทษสูง มคี นมาคดั คา้ น ซง่ึ ใหร้ ะยะเวลาคดั คา้ น คอื 90 วนั ปรากฏวา่ และไมม่ ปี ระโยชนท์ างการแพทย์ ทำ� ใหเ้ กดิ การซอื้ ขาย CBD ผ่านพ้นไปแล้ว และหากบริษัทต่างชาติได้สิทธิบัตร ส่ิงท่ี อยา่ งผดิ กฎหมาย เสย่ี งตอ่ การใชเ้ กนิ ขนาดหรอื ผดิ วธิ ี รวมถงึ ก�ำลังด�ำเนินการอยู่ท้ังการเดินหน้าปลดล็อกกฎหมาย การได้ยาที่ไม่มีคุณภาพ ก่อนหน้าน้ี องค์การอนามัยโลกได้ เพื่อผู้ป่วย การเดินหน้าขององค์การเภสัชกรรม ท้ังโรงงาน ออกรายงานท่ชี อื่ วา่ “The health and social effects of กงึ่ อตุ สาหกรรม และการพฒั นาสายพนั ธ์ุ การสกดั สารทใี่ ชง้ บ non-medical cannabis use4” หรอื ผลกระทบดา้ นสขุ ภาพ 120 ลา้ นจะทำ� ไดอ้ ยหู่ รอื ไม่ และสงั คมทเี่ กดิ จากการใชก้ ญั ชาโดยไมใ่ ชท่ างการแพทย์ ซงึ่ มี เร่ืองน้ีร้อนถึงสมาชิก สนช. ที่ก�ำลังพิจารณาแก้ไข กระทรวงสาธารณสุขของสวีเดนเป็นเจ้าภาพ โดยรายงาน กฎหมายยาเสพติดให้โทษ ท�ำให้นายพรเพชร วิชิตชลชัย ดังกล่าวระบุว่าผลกระทบจากการเสพกัญชาท่ีชัดเจนท่ีสุด ประธาน สนช. เรียกกรมทรัพย์สินทางปัญญาชี้มาแจง เม่ือ ก็คือการท�ำให้ผู้เสพเสี่ยงต่อการก่ออุบัติเหตุจราจรเพิ่มข้ึน วนั ท่ี 20 พฤศจกิ ายน 2561 นายดเิ รก บญุ แท้ รองอธบิ ดกี รม ตงั้ แต่ 1-3 เทา่ อยา่ งไรกต็ าม ผลกระทบดงั กลา่ วถอื วา่ นอ้ ยมาก ทรัพย์สินทางปัญญายอมรับว่า บริษัทต่างชาติเข้ามายื่นขอ เม่ือเทียบกับปัญหาเมาแล้วขับของผู้ขับข่ีรถยนต์ที่ได้รับ จดสทิ ธบิ ตั รกญั ชา 11 คำ� ขอจรงิ แตก่ รมทรพั ยส์ นิ ทางปญั ญา จากการดื่มแอลกอฮอล์5 ด้านมหาวิทยาลัยรังสิตก็ได้ศึกษา ยืนยันว่า ยังไม่ได้จดสิทธิบัตรกัญชาให้บริษัทต่างชาติแม้แต่ เร่ืองนอ้ี ย่างจริงจงั จนถึงข้นั ผลิตยาสเปรย์ Cannabis กญั ชา ค�ำขอเดียว และมีบางค�ำขอท่ีได้ด�ำเนินการยกเลิกเพิกถอน บรรเทาอาการเจ็บปวดและอาเจียนจากการรักษาทางเคมี ค�ำขอแล้ว จึงสร้างความมั่นใจให้กับ สนช. จากน้ัน สนช. บ�ำบัดของผู้ป่วยโรคมะเร็งได้สำ� เรจ็ 6 ภาพ : www.freepik.com ได้มีมติเห็นชอบร่างพระราชบัญญัติยาเสพติดให้โทษ ฉบับใหม่ ด้วยมติเอกฉันท์ 166 เสียง เน้ือหามีทั้งส้ิน รัฐบาลไฟเขียวปลดลอ็ คกัญชา 28 มาตรา สาระส�ำคัญ คือ ให้สามารถน�ำเข้าหรือส่งออก ยาเสพติดประเภท 5 คือ กัญชาและกระท่อมได้ใน ประเด็นการใช้กัญชาเป็นยารักษาโรคกลายเป็นเร่ืองท่ี กรณีจ�ำเป็นเพื่อประโยชน์ทางราชการ โดยได้รับอนุญาต สงั คมไทยกำ� ลงั ใหค้ วามสนใจ โดยสาร 2 ตวั ทสี่ ามารถนำ� มา จากผู้อนุญาต โดยยกเว้นให้มียาเสพติดให้โทษประเภท ใช้ทางการแพทย์คือ สาร Cannabidiol (CBD) และ สาร 5 ไว้ในครอบครองไม่เกินจ�ำนวนท่ีจ�ำเป็น ส�ำหรับการ Tetrahydrocannabinol (THC) ซึ่งมีผลต่อการรักษา ใช้รักษาโรคเฉพาะ หรือส�ำหรับใช้ในการปฐมพยาบาล ท่ีแตกต่างกนั 7 แต่ด้วยกฎหมายของไทยท่รี ดั กุม ควบคุมให้ หรือกรณีที่เกิดเหตุฉุกเฉิน เพ่ิมเติมให้ใช้ยาเสพติด กญั ชาเปน็ ยาเสพตดิ ทำ� ใหร้ ฐั บาล คสช. เรมิ่ เดนิ หนา้ เรอื่ งนี้ ประเภท 5 ได้ หากกระท�ำเพ่ือการรักษาโรคตามค�ำสั่งของ ผ่านการเข้าช่ือของสมาชิกสภานิติบัญญัติแห่งชาติหรือ ผู้ประกอบวิชาชีพเวชกรรม ผู้ประกอบโรคศิลปะ หรือเพื่อ สนช. เรียกร้องให้มีการแก้ไขพระราชบัญญัติยาเสพติด การศึกษาวิจัย ก�ำหนดให้ผู้ได้รับอนุญาตสามารถจ�ำหน่าย ให้โทษ พ.ศ. 2522 เปิดทางให้สามารถน�ำกัญชามาใช้ทาง ยาเสพติดให้โทษประเภท 5 ได้เฉพาะสถานท่ีที่ก�ำหนด การแพทย์ได้ เท่านั้น ขณะเดียวกันยังเพ่ิมเติมในส่วนของคณะกรรมการ แต่ถึงกระน้ันยังมีข้อถกเถียงถึงการจดสิทธิบัตรกัญชา ของไทย โดย ศ.นพ.ธีระวัฒน์ เหมะจุฑา อาจารย์คณะ แพทยศาสตร์ จฬุ าลงกรณม์ หาวทิ ยาลยั 8 ออกมาเปดิ เผยวา่ การปลดล็อกกัญชาก�ำลังมีปัญหา ที่แม้ปลดไปก็อาจจะ ไม่สามารถใช้กัญชาของไทยได้เอง เนื่องจากกรมทรัพย์สิน ทางปญั ญาไดร้ บั เรอื่ งจากบรษิ ทั ตา่ งชาตขิ อจดสทิ ธบิ ตั รสาร จากกญั ชาแลว้ ทงั้ ๆ ทท่ี ำ� ไมไ่ ด้ เพราะสารทบี่ รษิ ทั ตา่ งชาตมิ า จดเปน็ สารในธรรมชาตขิ องกญั ชา ตามกฎหมายสทิ ธบิ ตั รไม่ 58 สุขภาพคนไทย 2562
ป้องกันและปราบปรามยาเสพติด (ป.ป.ส.) ให้มีอ�ำนาจ แบบปลกู กลางแจง้ เพราะแสงแดดมผี ลตอ่ สารและสรรพคณุ ก�ำหนดเขตพื้นที่ เพ่ือทดลองปลูกพืชที่เป็นหรือให้ผลผลิต ส�ำคญั ของกญั ชา รวมทัง้ ยังช่วยลดตน้ ทุนการผลิตได1้ 2 ท่ีเป็นยาเสพติดให้โทษประเภท 5 และทดสอบยาเสพติด ประเภท 5 ได้ตามพ้ืนที่ท่ีก�ำหนด โดยให้รัฐมนตรีว่าการ ผลกระทบจากการปลดล็อกกัญชา กระทรวงสาธารณสุข ประกาศให้ท้องท่ีใดเป็นท้องที่ท่ีเสพ โดยไม่มีความผิดตามพระราชบัญญัติดังกล่าว ซึ่งเป็นการ แน่นอนว่ากัญชามีสารเคมีหลายชนิด ที่ให้ทั้งคุณและ ปลดล็อกเฉพาะในส่วนของผ้ทู ่เี กย่ี วขอ้ งคือแพทย์และคนไข้ โทษ หากใช้รักษาโรคตามข้อมูลทางการแพทย์ท่ียืนยันว่า เป็นการยกเวน้ ให้ไมม่ ีความผิด9 กญั ชาสามารถใชเ้ พอ่ื บำ� บดั รกั ษาอาการเจบ็ ปว่ ยไดห้ ลายโรค รวมถึงยับย้ังการเติบโตของมะเร็งได้ จึงถือเป็นอีกทางเลือก หลากหลายความเหน็ เรอ่ื งการปลดลอ็ กกญั ชา ในการรักษาโรคท่ีจะท�ำให้ผู้ป่วยได้เข้าถึงยาที่มีประสิทธิผล มากขึ้น และลดผลข้างเคียงท่ีเกิดจากยาที่ได้จากการ หลังเกิดกระแสเรียกร้องให้ปลดล็อกกัญชาออกจาก สังเคราะห์จากสารเคมี อีกทั้งอาจช่วยให้ค่าใช้จ่ายในการ ยาเสพติดในช่วงท่ีก�ำลังเข้าสู่การเลือกต้ัง ท�ำให้เร่ืองนี้ รักษาถูกลงเมื่อเทียบกับตัวยาที่น�ำเข้าจากต่างประเทศ ถกู หยบิ ยกขน้ึ มาเปน็ นโยบายของพรรคการเมอื งหลายพรรค เพราะกัญชาถือเป็นพืชสมุนไพรพื้นถิ่นที่อยู่คู่กับคนไทยมา ทงั้ พรรคประชาธปิ ตั ย์ พรรคพลเมอื งไทย พรรคภมู ใิ จไทย และ ยาวนานจากข้อมูลในประวัติศาสตร์ที่ระบุไว้ นอกจากน้ียัง พรรคพลงั ประชารฐั 10 เปน็ ตน้ แตใ่ นทส่ี ดุ กไ็ ดผ้ ลกั ดนั เรอ่ื งนี้ เป็นการส่งเสริมนวัตกรรมทางการแพทย์ของไทยให้มีความ โดยแก้กฎหมายผ่าน สนช. จนส�ำเร็จ ขณะที่ ร.ต.อ.เฉลิม เป็นเลิศและเป็นท่ียอมรับในประชาคมโลก อย่างไรก็ตาม อยบู่ ำ� รงุ ประธานคณะกรรมการรณรงคห์ าเสยี งเลอื กตงั้ พรรค ด้วยสภาพสังคมไทยแล้วปัญหาที่จะเกิดขึ้นทันทีคือ เพอื่ ไทย ไดอ้ อกมาแถลงไมเ่ หน็ ดว้ ยกบั การปลดลอ็ กกฎหมาย การลักลอบปลูกและขายกัญชาเพ่ือใช้เสพเพื่อความบันเทิง ใชก้ ญั ชาทางการแพทย์ และอนญุ าตใหม้ กี ารปลกู กญั ชาและ โดยไมม่ กี ารควบคมุ จากแพทย์ หากใชก้ ญั ชาในปรมิ าณทมี่ าก มกี ญั ชาในครอบครองไดโ้ ดยไมผ่ ดิ กฎหมาย เนอื่ งจากอาจเกดิ จนเกนิ ไป กย็ อ่ มกอ่ ใหเ้ กดิ ผลเสยี ไดเ้ ชน่ เดยี วกนั เพราะสารเคมี ปญั หาในการควบคมุ ได้หากวัยรุน่ เอาไปเสพทางสันทนาการ บางตวั จะทำ� ใหค้ วามคดิ เลอ่ื นลอยสบั สน ควบคมุ ตวั เองไมไ่ ด้ แต่ควรวางมาตรการควบคุมและป้องกันให้เรียบร้อยก่อน ความจำ� เสอ่ื ม กลา้ มเนอื้ ลบี หวั ใจเตน้ เรว็ และหแู วว่ นำ� มาซงึ่ เพราะปจั จบุ นั ยงั ขาดแผนแมบ่ ทในการแกไ้ ขปญั หายาเสพตดิ ปัญหาในสังคมที่จะตามมา โดยเฉพาะปัญหาอาชญากรรม อยา่ งจรงิ จงั 11 จากคนที่มีอาการทางจิตเพิ่มข้นึ เกิดปญั หาอบุ ัตเิ หตุ ทำ� ลาย ขณะท่ีประเทศไทยยังถกเถียงกันเรื่องปลดล็อกกัญชา คนในสงั คม จงึ ถอื เปน็ เหรยี ญสองดา้ นทภ่ี าครฐั ตอ้ งมวี ธิ รี บั มอื ทางการแพทย์ บรษิ ทั ยาขา้ มชาตกิ ไ็ ดเ้ ขา้ มายนื่ ขอจดสทิ ธบิ ตั ร สารสกัดกัญชาตามธรรมชาติในไทย ท�ำให้นายปานเทพ พ.ร.บ. ยาเสพตดิ ฉบบั ใหม่ ไฟเขียว พัวพงศ์พันธ์ คณบดีสถาบันแพทย์แผนบูรณาการและ “กญั ชา-กระทอ่ ม” เพ่ือการแพทย์ เวชศาสตร์ชะลอวัย นายคมสันต์ โพธ์ิคง อาจารย์คณะ นติ ศิ าสตร์ ม.รงั สติ น.ส. รสนา โตสติ ระกลู อดตี สมาชกิ วฒุ สิ ภา ล่าสุดเมื่อ 18 กุมภาพันธ์ 2562 ได้มีพระราชโองการ (ส.ว.) และ ศ.พิเศษ วิชา มหาคุณ อดีตกรรมการป้องกัน โปรดเกล้าฯ ประกาศ พ.ร.บ. ยาเสพติดให้โทษ (ฉบับท่ี 7) และปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ (ป.ป.ช.) พร้อมด้วย พ.ศ. 2562 ลงในราชกิจจานุเบกษา เน่ืองจาก พ.ร.บ. เครอื ขา่ ยประชาสงั คมกญั ชาเพอ่ื การแพทยส์ ำ� หรบั ประชาชน ยาเสพติดให้โทษ ปี 2522 ใช้บังคับมาเป็นเวลานาน กว่า 100 คน ได้แสดงจุดยืนเรียกร้องไม่ให้กรมทรัพย์สิน และมีบางบัญญัติท่ีไม่ทันต่อสถานการณ์ปัจจุบัน นอกจากนี้ ทางปัญญาจดสิทธิบัตรกัญชาไทยให้บริษัทต่างชาติ ปรากฏผลการวิจัยว่าสารสกัดจากกัญชาและพืชกระท่อมมี ทเ่ี ปน็ การเออ้ื ประโยชนน์ ายทนุ พรอ้ มคดั คา้ นการทสี่ ำ� นกั งาน ประโยชน์ทางการแพทย์เป็นอย่างมาก ดังนั้น เพื่อเป็นการ คณะกรรมการอาหารและยา (อย.) จดั ทำ� ประกาศกระทรวงฯ รับรองและคุ้มครองสิทธิของผู้ป่วยที่จะได้รับและใช้กัญชา เข้มงวดการปลูกกัญชา โดยระบุให้ปลูกได้แต่ในโรงเรือน เพอื่ ประโยชน์ในการรักษาและพัฒนาทางการแพทย์ ภายใต้ ระบบปิดเท่าน้ัน ในขณะที่แคนาดาเปล่ียนการปลูกมาเป็น ค�ำแนะน�ำของแพทย์ผู้ได้รับอนุญาต ให้ท�ำได้โดยชอบด้วย กฎหมาย ภาพ : https://www.matichonweekly.com/hot-news/article_169836 5910 สถานการณ์เด่นทางสุขภาพ
ทั้งนี้ ให้ปลัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ อธิบดีกรม พ.ร.บ. ยาเสพตดิ ใหโ้ ทษฯ ใชบ้ งั คบั ใหไ้ มต่ อ้ งรบั โทษ กลา่ วคอื การแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก อธิบดีกรม บุคคลที่ไม่ใช่กลุ่มที่ 1 และกลุ่มที่ 2 ซึ่งท้ัง 3 ฉบับ ให้มีผล โรงงานอุตสาหกรรม อธิบดีกรมสนับสนุนบริการสุขภาพ บงั คบั ใช้ในวันถดั จากวันประกาศในราชกจิ จานุเบกษา อธบิ ดกี รมสขุ ภาพจติ นายกแพทยสภา นายกสภาการแพทย์ นอกจากน้ี ยงั ใหม้ กี ารนริ โทษกรรมผคู้ รอบครองกญั ชา 3 แผนไทย และนายกสภาเภสัชกรรม เป็นกรรมการในคณะ กลมุ่ ไดแ้ ก่ 1) แพทย์ นกั วิจัย วิสาหกิจชุมชน 2) ผ้ปู ่วย และ กรรมการควบคมุ ยาเสพตดิ ใหโ้ ทษตามวรรคหนงึ่ เพม่ิ ขนึ้ ดว้ ย 3) กลุ่มอื่นๆ ตามกฎหมาย โดยผู้ท่ีครอบครองกัญชาท้ัง 3 เฉพาะในวาระที่เก่ียวกับยาเสพติดให้โทษในประเภท 5 กลุม่ น้ี สามารถแจ้งการครอบครองได้ที่ศนู ยบ์ รกิ ารเบด็ เสร็จ ใหค้ วามเหน็ ชอบตอ่ รฐั มนตรใี นการอนญุ าตใหผ้ ลติ จำ� หนา่ ย สำ� นกั งานคณะกรรมการอาหารและยา สว่ นพนื้ ทต่ี า่ งจงั หวดั นำ� เขา้ สง่ ออก หรือมีไว้ในครอบครอง สามารถแจ้งได้ที่ส�ำนักงานสาธารณสุขจังหวัด (สสจ.) ส�ำหรับผู้ใดท่ีมีกัญชาไว้ในครอบครองเพ่ือประโยชน์ ทวั่ ประเทศ หากมขี อ้ สงสยั สามารถสอบถามรายละเอยี ดไดท้ ี่ ทางการแพทย์ การรักษาผู้ป่วย การใช้รักษาโรคเฉพาะตัว สายด่วน 1556 กด 3 ในวันและเวลาราชการ ซ่ึงให้บริการ หรือการศึกษาวิจัย อยู่ก่อนวันท่ี พ.ร.บ. นี้ใช้บังคับ ไม่ต้อง ตอบขอ้ ซกั ถามในประเดน็ ท่ีเกยี่ วขอ้ งกับกัญชาโดยตรง รบั โทษ โดยจะตอ้ งยน่ื คำ� ขอรบั ใบอนญุ าตตอ่ เลขาธกิ ารคณะ กรรมการอาหารและยา (อย.) ภายใน 90 วัน นับแต่วันที่ สรุป พ.ร.บ. น้ีใชบ้ ังคบั แตถ่ ้ากรณีทไี่ มไ่ ด้รับอนญุ าต ใหก้ ญั ชานั้น ตกเปน็ ของกระทรวงสาธารณสขุ หรือให้ท�ำลาย ข้อมูลของกรมการแพทย์พบว่า13 คนไทยป่วยเป็น นอกจากน้ีแล้วยังมีกฎหมายล�ำดับรองท่ีออกตาม โรคมะเร็งเฉล่ียปีละ 122,757 ราย หรือวันละ 336 ราย พ.ร.บ. ยาเสพติดให้โทษ (ฉบับท่ี 7) พ.ศ. 2562 ลงนาม และเสียชีวิตจากโรคมะเร็งเฉล่ียปีละ 78,540 ราย หรือ โดย นพ.ปิยะสกล สกลสัตยาทร รัฐมนตรีว่าการกระทรวง วันละ 215 ราย สถานการณ์โรคมะเร็งในประเทศไทยนบั วนั สาธารณสุข จ�ำนวน 3 ฉบบั ประกอบดว้ ย ยงิ่ ทวคี วามรนุ แรงมากขน้ึ ในขณะทกี่ ารศกึ ษาและวจิ ยั กญั ชา ฉบับที่ 1 ประกาศกระทรวงสาธารณสุข เร่ืองการ เพ่ือรักษามะเร็งยังมีเพียงในสถาบันการศึกษาบางแห่งและ กำ� หนดใหย้ าเสพตดิ ใหโ้ ทษในประเภท 5 เฉพาะกญั ชาตกเปน็ ไม่มีการด�ำเนินการอย่างจริงจัง ด้วยข้อจ�ำกัดด้านกฎหมาย ของกระทรวงสาธารณสุข หรือให้ท�ำลายกัญชาท่ีได้รับมอบ ดังนั้นรัฐบาลและหน่วยงานท่ีเก่ียวข้องควรให้ความส�ำคัญ จากบุคคล ซึ่งไม่ต้องรับโทษ ตามมาตรา 22 แห่ง พ.ร.บ. ในการจดั ตงั้ หนว่ ยงานหรอื สนบั สนนุ ใหห้ นว่ ยงานทเ่ี กย่ี วขอ้ งกบั ยาเสพตดิ ให้โทษฯ การวจิ ยั ทดลอง นำ� กญั ชามาใชร้ กั ษาโรคใหป้ ระสบความสำ� เรจ็ ฉบับที่ 2 ประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรื่องการ อกี ทงั้ รฐั บาลควรสนบั สนนุ ใหส้ ถาบนั การศกึ ษาทมี่ คี วามพรอ้ ม ครอบครองยาเสพติดให้โทษในประเภท 5 เฉพาะกัญชา มีโอกาสต่อยอดเรื่องน้ีในระยะยาว อย่างไรก็ตามการน�ำ ส�ำหรับผู้ป่วยที่มีความจ�ำเป็นต้องใช้เพ่ือรักษาโรคเฉพาะตัว กัญชาไปใช้ในทางท่ีผิดหรือเสพเพื่อความบันเทิง เป็นเรื่อง กอ่ น พ.ร.บ. ยาเสพตดิ ให้โทษฯ ใช้บังคบั ให้ไม่ตอ้ งรับโทษ ที่ต้องพิจารณาควบคุมอย่างรัดกุม เพราะไม่เช่นนั้นกัญชา ฉบับท่ี 3 ประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรื่องการแจ้ง จะกลายเป็นดาบสองคมท่ีท�ำลายสังคมไทยได้ จึงมีความ การมไี วใ้ นครอบครองกญั ชา สำ� หรบั ผมู้ คี ณุ สมบตั ติ ามมาตรา จ�ำเป็นที่ต้องมีหน่วยงานก�ำกับดูแลเรื่องน้ีอย่างจริงจัง 26/5 และบุคคลอ่ืนท่ีมิใช่ผู้ป่วยตามมาตรา 22 (2) ก่อน และวางระบบป้องกันการแสวงหาผลประโยชน์จากกัญชา ในทางที่มิชอบดว้ ย ภาพ : www.pexels.com 60 สุขภาพคนไทย 2562
6 โรคพิษสุนัขบ้าระบาด: ปัญหาการฉีดวัคซีนป้องกันโรคภาพ : https://goodlifeupdate.com/healthy-body/78407.html http://www.papaidoo.com/news/3236 ในปี 2561 ข่าวการแพร่ระบาดของโรคพิษสุนัขบ้าอย่างต่อเนื่องในหลายจังหวัด ได้สร้างความตื่นตระหนกให้กับ ประชาชนไปทัว่ ประเทศ โดยสือ่ ไดพ้ าดหวั ขา่ วรายวนั วา่ แตล่ ะวนั มผี ูต้ ดิ เชือ้ เพิม่ ขึน้ กีค่ น จนสรา้ งความตืน่ ตระหนกใหก้ บั ประชาชนอย่างมาก สถานการณ์ดังกล่าวสร้างความเคลือบแคลงสงสัยให้กับสังคมว่า ทำ�ไมอยู่ดีๆ โรคพิษสุนัขบ้า ถึงกลับมาระบาดในประเทศไทยอีก ทั้งๆ ที่หลายปีที่ผ่านมาไม่ค่อยมีข่าวการแพร่ระบาดของโรคมากนัก อธบิ ดกี รมควบคมุ โรคไดเ้ ปดิ เผยสถานการณโ์ รคพษิ สนุ ขั บา้ ตราด นครนายก บึงกาฬ สกลนคร หนองบัวล�ำภู เชียงใหม่ ในปี 2561 วา่ พบผเู้ สยี ชวี ติ ถงึ 17 ราย ใน 14 จงั หวดั แบง่ เปน็ แพร่ แม่ฮ่องสอน ลำ� ปาง ลำ� พูน พษิ ณโุ ลก สโุ ขทัย อตุ รดติ ถ์ บุรีรัมย์ ระยอง และสงขลา จังหวัดละ 2 ราย ส่วนสุรินทร์ อทุ ยั ธานี นครปฐม ชุมพร พงั งา ภูเกต็ และนราธิวาส2 ตรัง นครราชสีมา ประจวบคีรขี ันธ์ พทั ลงุ หนองคาย ยโสธร ไม่น่าเชื่อว่ารากเหง้าของปัญหาการระบาดของ กาฬสินธุ์ มุกดาหาร ตาก และสุราษฎร์ธานี พบจังหวัดละ โรคพิษสุนัขบ้าครั้งน้ีคือปัญหาของระบบบริหารราชการ 1 ราย1 ในขณะที่กรมปศุสัตว์ได้รายงานสถานการณ์ระบาด แผน่ ดนิ ของประเทศไทย นน่ั คอื การตคี วามเรอื่ ง “การกระจาย ของโรคพิษสุนัขบ้าในปี 2561 ว่ามีตัวอย่างสัตว์ส่งตรวจ อำ� นาจ” องคก์ รปกครองส่วนทอ้ งถน่ิ (อปท.) โดยส�ำนกั งาน ทัง้ หมด 9,275 ตวั อย่าง พบผลบวกทง้ั หมด 1,469 ตวั อยา่ ง ตรวจเงนิ แผ่นดิน (สตง.) ท่เี ห็นวา่ หนา้ ที่การท�ำงานในเรื่องนี้ ใน 54 จังหวัด คิดเป็นร้อยละ 15.83 โดยมีการระบาดสูงสดุ เป็นของราชการส่วนกลางในระดับกระทรวงและกรม ไม่ใช่ ใน 10 จังหวดั ไดแ้ ก่ สรุ ินทร์ ร้อยเอด็ สงขลา นครราชสมี า หน้าท่ีของ อปท. ท�ำให้ สตง. เข้าไปตรวจสอบการใช้จ่าย ยโสธร ชลบรุ ี ศรสี ะเกษ อำ� นาจเจริญ นครศรีธรรมราช และ งบประมาณของ อปท. และเรียกงบประมาณท่ีด�ำเนินการ กาฬสนิ ธ์ุ สว่ นชนดิ สตั วท์ พ่ี บไดแ้ ก่ สนุ ขั 1,281 ตวั โค 117 ตวั ฉดี วคั ซนี พษิ สนุ ขั บา้ คนื จาก อปท. ผลกระทบทต่ี ามมาจงึ เกดิ แมว 51 ตัว กระบือ 15 ตัว แพะ 2 ตัว นอกจากนี้ ยังมี เรื่องร้ายแรงท่ีไม่มีใครคาดคิด เนื่องจาก อปท. ท่ัวประเทศ ม้า กวาง และสุกร ชนิดละ 1 ตัว ตั้งแต่วันที่ 1 มกราคม – ไม่กล้าด�ำเนินการฉีดวัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้า จนท�ำให้ 30 ธันวาคม 2561 มีจังหวัดที่ไม่พบโรคพิษสุนัขบ้าเพียง เกดิ การระบาดของโรคตามมาและมีผู้เสียชีวติ ในที่สดุ 23 จังหวัด ได้แก่ จังหวัดชัยนาท ลพบุรี สิงห์บุรี อ่างทอง 6110 สถานการณ์เด่นทางสุขภาพ
กรณีนี้เป็นบทเรียนว่า การบริหารราชการแผ่นดินท่ี เน้นการตีความข้อกฎหมายตามความคิดความเข้าใจของ เจา้ หนา้ ทโี่ ดยไมด่ ู “เปา้ หมายทแ่ี ทจ้ รงิ ” ในการทำ� งาน ทำ� ให้ เกิดปัญหาการแพร่ระบาดของโรคไปอย่างกว้างขวาง ดังน้ัน แม้ประเทศไทยจะมีความพร้อมท้ังบุคลากร ระบบยาและ เวชภัณฑ์ แต่เม่ือเกิดปัญหาในแง่ของการตีความอ�ำนาจ หน้าท่ีตามกฎหมายของคนที่ไม่รู้จริงเร่ืองกฎหมายก็ท�ำให้ เกิดปญั หามากมายตามมาได้ บทความนี้จะสะทอ้ นภาพการ แพรร่ ะบาดของโรคพษิ สนุ ขั บา้ ทเี่ กดิ ขน้ึ จากปญั หาการตคี วาม ดา้ นกฎหมายและถอดบทเรยี นดงั กลา่ ว เพอื่ ปรบั ปรงุ แนวทาง การแกป้ ญั หาในอนาคต ปญั หาการกระจายอำ� นาจกบั การลกุ ลามของ ภาพ : https://www.facebook.com/pg/setthakitanimalhospital โรคพิษสุนขั บ้า ของการตีความดังกล่าวให้ อปท. ทั่วประเทศรับทราบ และ ภายหลังการรัฐประหารของคณะรักษาความสงบ ในต้นปี 2561 สตง. ยังคงตามตรวจสอบประเด็นวัคซีน เรยี บรอ้ ยแหง่ ชาติ (คสช.) ในปี 2557 ไดม้ นี โยบายตรวจสอบ โรคพิษสุนัขบ้าอย่างต่อเน่ือง ไม่ว่าจะเป็นการกล่าวหาว่า ความโปรง่ ใสและการใชง้ บประมาณของ อปท. จนนำ� ไปสกู่ าร วัคซีนท่ีจัดซ้ือไม่ได้คุณภาพ หรือจัดซ้ือราคาแพงเกินไป3 ตรวจสอบงบการเงินของเทศบาลต�ำบลสุรนารี อ�ำเภอเมือง จนส�ำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) เข้ามา จังหวัดนครราชสีมา ประจ�ำงวดปีงบประมาณ 2556 สตง. แทรกแซงเรื่องการน�ำเข้าวัคซีน ท�ำให้วัคซีนพิษสุนัขบ้า จึงได้ท�ำหนังสือแจ้งไปยังเทศบาลสุรนารีว่าการจัดซื้อวัคซีน ในประเทศไทยขาดสตอ็ คไประยะหนึง่ และ อปท. สว่ นใหญ่ พษิ สนุ ขั บา้ ผดิ วตั ถปุ ระสงค์ เนอื่ งจากไมใ่ ชห่ นา้ ทข่ี องเทศบาล ไม่กล้าต้ังงบประมาณจัดซ้ืออีกด้วย เน่ืองจากเกรงว่า สตง. แต่เป็นหน้าที่ของกรมปศุสัตว์ พร้อมทั้งให้เรียกเงินคืน จะเรยี กเงนิ คนื และฟอ้ งรอ้ งเปน็ เรอ่ื งราว ทง้ั น้ี จากฐานขอ้ มลู อกี ทง้ั เสนอใหม้ กี ารสอบวนิ ยั ผบู้ รหิ ารทอ้ งถนิ่ ดว้ ย นอกจากน้ี การจดั ซอื้ จดั จา้ งภาครฐั ของ สตง. ในปี 2557-2561 พบวา่ มี สตง. ยังมีหนังสือเวียนไปยัง อปท. ทั่วประเทศ มิให้ อปท. ท่ซี อื้ วัคซีนพษิ สนุ ขั บ้าเพียง 4 แหง่ เท่านน้ั 4 จนในทส่ี ุด น�ำงบประมาณไปจัดซ้ือวัคซีนโรคพิษสุนัขบ้าเพื่อฉีดให้แก่ การระบาดของโรคพิษสุนัขบ้าจึงเร่ิมรุนแรงข้ึนในปี 2560 สัตว์เล้ียงของประชาชนและสัตว์จรจัดในพื้นท่ีด้วย และทวคี วามรนุ แรงขน้ึ อกี ในปี 2561 โดยมกี ารระบาดของโรค เทศบาลสุรนารีซ่ึงต้องการความชัดเจนในเรื่องน้ี จึงท�ำ ในพ้นื ท่ถี งึ 54 จังหวัดทัว่ ประเทศ5 หนังสือถึงกรมปศุสัตว์เพ่ือให้กรมปศุสัตว์เสนอเร่ืองให้ ในช่วงของการระบาดของโรคพิษสุนัขบ้า ได้เกิดการ ส�ำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา (สคก.) ตีความอ�ำนาจ เคลื่อนไหวทางสังคมที่หลากหลายต่อปัญหาการระบาด หน้าที่ในการจัดซื้อวัคซีนโรคพิษสุนัขบ้าของ อปท. เพ่ือให้ ดังกล่าว มีการเสวนาของนักวิชาการเพ่ือสะท้อนปัญหา เกิดความกระจา่ งในเรื่องน้ี การระบาดว่าเกิดจากสาเหตุใด ซ่ึงข้อสรุปของวงเสวนา ต่อมา กรมปศุสัตว์ได้มีหนังสือถึงส�ำนักงานคณะ นอกจากเร่ืองปัญหาการตีความของ สตง. เรื่องวัคซีนไม่มี กรรมการกฤษฎีกาเพื่อให้ตีความอ�ำนาจหน้าที่ในการจัดซ้ือ คณุ ภาพแลว้ ปญั หาหนง่ึ ทมี่ กั จะไมค่ อ่ ยมผี ยู้ กขน้ึ มาพจิ ารณา วัคซีนพิษสุนัขบ้าของ อปท. เมื่อวันที่ 29 มกราคม 2558 คอื เรอ่ื งการเพม่ิ ขน้ึ ของสนุ ขั จรจดั เนอ่ื งจากไมม่ กี ารควบคมุ จนกระทั่งเดือนมีนาคม 2559 ส�ำนักงานคณะกรรมการ การเลยี้ งสนุ ขั และปญั หาการทง้ิ สนุ ขั ของเจา้ ของ6 นอกจากนน้ั กฤษฎีกาจึงได้มีค�ำวินิจฉัยที่ 442/2558 ตีความว่า ผู้น�ำชุมชนหลายแห่งยังได้ออกมาสะท้อนปัญหาการตีความ กรมปศสุ ตั วม์ อี ำ� นาจหนา้ ทใ่ี นการจดั ซอ้ื ตามพระราชบญั ญตั ิ โรคพิษสุนัขบ้า พ.ศ. 2535 และมีอ�ำนาจในการมอบ หมายหน้าท่ีดังกล่าวให้ อปท. ได้ด้วย แต่ สตง. ไม่แจ้งผล 62 สุขภาพคนไทย 2562
ของ สตง. ท่ีไม่สอดคล้องกับบริบทการท�ำงานในพื้นที่7 จะตอ้ งเกบ็ คา่ ใชจ้ า่ ยในการฉดี วคั ซนี จากประชาชนเจา้ ของสตั ว์ นอกจากนนั้ กลมุ่ ประชาชนผรู้ กั สตั วย์ งั ไดร้ วมตวั กนั เรยี กรอ้ ง ทกุ รายทมี่ ารบั บรกิ ารฉดี วคั ซนี ยอ้ นหลงั ดว้ ย ให้อธิบดีกรมปศุสัตว์ลาออกจากต�ำแหน่ง เน่ืองจากเห็นว่า 3. ความเห็นของสำ� นกั งานคณะกรรมการกฤษฎกี า การระบาดของโรคพิษสุนัขบ้าเกิดจากการท่ีกรมปศุสัตว์ 3.1 พระราชบญั ญตั โิ รคพษิ สนุ ขั บา้ พ.ศ. 2535 มงุ่ ประสงค์ จัดซ้ือวัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้าท่ีไม่มีคุณภาพ8 ส่วนใน ให้กรมปศุสัตว์ซึ่งมีอ�ำนาจหน้าที่ในการควบคุมและป้องกัน สอื่ สงั คมออนไลน์ (Social media) ประชาชนจำ� นวนมากได้ โรคระบาดสตั วต์ ามพระราชบญั ญตั โิ รคระบาดสตั ว์ พ.ศ. 2499 ออกมาวิพากษ์วิจารณ์การท�ำงานของ สตง. ว่าเป็นสาเหตุ เป็นผู้มีหน้าท่ีปฏิบัติการให้เป็นไปตามกฎหมาย เน่ืองจาก ทำ� ใหเ้ กดิ การระบาดของโรค จน สตง. ตอ้ งออกมาแถลงการณ์ มสี ตั วแพทยท์ ม่ี คี วามรคู้ วามสามารถ ตลอดจนเปน็ หนว่ ยงาน เพอื่ ปฏเิ สธถึงเร่อื งดังกลา่ วดว้ ย9 ที่มีความพร้อมและเหมาะสมในการควบคุมและป้องกัน โรคพิษสุนัขบ้า อย่างไรก็ตามกฎหมายจัดตั้งองค์กร สรุปประมวลความเห็นของ สตง. และการ ปกครองส่วนท้องถิ่นหลายฉบับได้ก�ำหนดอ�ำนาจหน้าที่ ตีความของ สคก. ขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในการป้องกันและระงับ โรคติดต่อหรืออ�ำนาจหน้าที่ในด้านการสาธารณสุขไว้ ได้แก่ กรมปศุสัตว์ได้ท�ำเรื่องหารือการด�ำเนินการของ อปท. ม.67 (3) แห่งพระราชบัญญัติสภาต�ำบลและองค์การ ในเรอ่ื งการจดั ซอื้ วคั ซนี ปอ้ งกนั โรคพษิ สนุ ขั บา้ ตอ่ สคก. โดยมี บริหารส่วนต�ำบล พ.ศ. 2537 ม.50 (4) ม.53 (1) ม.56 (1) ขอ้ หารอื และประเดน็ พจิ ารณา สรปุ สาะสำ� คญั ไดด้ งั ตอ่ ไปน1้ี 0 และ ม.56 (3) แหง่ พระราชบญั ญตั เิ ทศบาล พ.ศ. 2496 และ 1. ข้อเท็จจริง เทศบาลต�ำบลสุรนารีใช้งบประมาณ ม.62 (14) แหง่ พระราชบญั ญตั ริ ะเบียบบรหิ ารราชการเมอื ง ในปีงบประมาณ 2556 ในการจัดซ้ือวัคซีนพิษสุนัขบ้า พทั ยา พ.ศ. 2542 นอกจากนั้น ใน ม.89 (16) แหง่ พระราช เพอื่ นำ� มาฉดี ใหแ้ กส่ นุ ขั ทมี่ เี จา้ ของและสนุ ขั จรจดั สำ� นกั ตรวจเงนิ บญั ญัตริ ะเบียบบรหิ ารราชการกรงุ เทพมหานคร พ.ศ. 2528 แผ่นดินจังหวัดนครราชสีมาได้เข้าตรวจสอบการใช้จ่าย ก�ำหนดให้กรุงเทพฯ มีอ�ำนาจหน้าที่ในด้านการสาธารณสุข งบประมาณ พบวา่ การใชจ้ า่ ยดงั กลา่ วผดิ วตั ถปุ ระสงคเ์ นอื่ งจาก การอนามัยครอบครัว และการรักษาพยาบาลด้วย อีกทั้ง ไมใ่ ชห่ นา้ ทข่ี องเทศบาลสรุ นารแี ตเ่ ปน็ หนา้ ทข่ี องกรมปศสุ ตั ว์ บทบัญญัติแห่งพระราชบัญญัติโรคพิษสุนัขบ้า พ.ศ. 2535 โดยมคี วามเห็นของ สตง. และกฤษฎีกาตีความดงั ตอ่ ไปนี้ ไดก้ ำ� หนดหนา้ ทเ่ี กยี่ วกบั การปอ้ งกนั และควบคมุ โรคพษิ สนุ ขั บา้ 2. ความเห็นของ สตง. ใหแ้ กเ่ จา้ พนกั งานทอ้ งถน่ิ สตั วแพทยข์ อง อปท. และราชการ 2.1 ตามพระราชบัญญัติโรคพิษสุนัขบ้า พ.ศ. 2535 ส่วนทอ้ งถ่นิ ทเ่ี กย่ี วขอ้ งดำ� เนนิ การหลายประการ อปท. จึงมี การควบคมุ และปอ้ งกนั โรคพษิ สนุ ขั บา้ ไมใ่ ชภ่ ารกจิ โดยตรงของ อ�ำนาจหน้าท่ีตามท่ีกฎหมายก�ำหนดในการป้องกันและ เทศบาลตำ� บลสรุ นารี แตเ่ ปน็ ภารกจิ โดยตรงของกรมปศสุ ตั ว์ ควบคุมโรคพิษสุนัขบ้าซึ่งเป็นโรคติดต่อตามกฎหมายว่าด้วย 2.2 สตง. ไดต้ รวจสอบการใชจ้ า่ ยงบประมาณประจำ� งวด โรคติดตอ่ เช่นเดียวกบั กรมปศสุ ัตว์ ปีงบประมาณ 2556 พบว่าเทศบาลสุรนารีได้ด�ำเนินการ 3.2 ในขณะท่ี สตง. ตรวจสอบการใช้จ่ายงบประมาณ ฉีดวัคซีนให้แก่สัตว์โดยเจ้าของสัตว์ไม่เสียค่าใช้จ่าย ขณะที่ ประจ�ำงวดปีงบประมาณ พ.ศ. 2556 เทศบาลต�ำบลสุรนารี มาตรา 5 แห่งพระราชบัญญัติโรคพิษสุนัขบ้า พ.ศ. 2535 ก็ได้รับแจ้งขอความร่วมมือจากจังหวัดนครราชสีมาว่า ก�ำหนดให้เจ้าของสัตว์มหี นา้ ทตี่ อ้ งจดั ใหส้ ตั วข์ องตนไดร้ บั การ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ (กรมปศุสัตว์) กระทรวง ฉดี วคั ซนี จากสตั วแพทยห์ รอื ผทู้ ไี่ ดร้ บั มอบหมาย โดยเจา้ ของสตั ว์ สาธารณสขุ (กรมควบคมุ โรค) กระทรวงมหาดไทย (กรมสง่ เสรมิ ตอ้ งเปน็ ผเู้ สยี คา่ ใชจ้ า่ ยเอง แตเ่ ทศบาลสรุ นารกี ลบั ฉดี วคั ซนี ฟรี การปกครองท้องถ่ิน) และหน่วยงานที่เก่ียวข้องเพื่อด�ำเนิน แม้ว่าเขตพ้ืนท่ีของเทศบาลสุรนารียังไม่ได้รับการประกาศ โครงการรณรงค์ป้องกันโรคพิษสุนัขบ้าเป็นประจ�ำทุกปี จากอธบิ ดกี รมปศสุ ตั ว์ ใหด้ ำ� เนนิ การฉดี วคั ซนี โรคพษิ สนุ ขั บา้ โดยในปี 2556 ได้ก�ำหนดจัดขึ้นระหว่างวันท่ี 1 มีนาคม ถึง โดยไม่เสียค่าใช้จ่าย เทศบาลสุรนารีจึงมิได้ด�ำเนินการเบิก 30 เมษายน 2556 เพ่ือให้สุนัขและแมวได้รับการฉีดวัคซีน จ่ายงบประมาณให้ถูกต้องตามที่กฎหมายก�ำหนด เพราะ ป้องกันโรคพิษสุนัขบ้าจาก อปท. และประชาสัมพันธ์ให้ ขณะน้ันไม่มีประกาศจากอธิบดีกรมปศุสัตว์ให้มิต้องเก็บ ประชาชนมีความรู้ความเข้าใจเก่ียวกับโรคพิษสุนัขบ้าและ ค่าใช้จ่ายจากประชาชนเจ้าของสัตว์ ดังนั้น เทศบาลสุรนารี 6310 สถานการณ์เด่นทางสุขภาพ
การดแู ลสตั วเ์ ลย้ี งอยา่ งถกู ตอ้ ง ซงึ่ จะชว่ ยลดการเกดิ โรคในสตั ว์ ภาพ : ฟา้ วลัย จนิ ดาเพ็ง และจ�ำนวนผู้เสียชีวิตจากโรคพิษสุนัขบ้าได้และช่วยให้บรรลุ วัตถุประสงค์ตามแผนยุทธศาสตร์การก�ำจัดโรคพิษสุนัขบ้า แทนราชการสว่ นกลาง ซง่ึ สอดคลอ้ งกบั กฎหมายจดั ตง้ั อปท. ใหห้ มดไปภายในปี 2563 ซงึ่ ทำ� ใหเ้ ทศบาลตำ� บลสรุ นารเี ชอ่ื โดย (พระราชบญั ญตั เิ ทศบาล พ.ศ. 2496) ทก่ี ำ� หนดหนา้ ทดี่ งั กลา่ วไว้ สจุ รติ วา่ จะมกี ารออกประกาศของอธบิ ดกี รมปศสุ ตั วก์ ำ� หนดเขต เช่นกัน ดังนั้นตามกฎหมาย อปท. จึงมีอ�ำนาจหน้าที่ตาม ท้องที่ตามมาตรา 17 แห่งพระราชบัญญัติโรคพิษสุนัขบ้า กฎหมายในการด�ำเนินการฉีดวัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้า พ.ศ. 2535 ครอบคลมุ ถงึ พนื้ ทเ่ี ทศบาลตำ� บลสรุ นารดี ว้ ยเหมอื นเชน่ เชน่ เดยี วกบั กรมปศสุ ตั ว์ ทเ่ี คยปฏบิ ตั มิ าในทกุ ๆ ปี ประกอบกบั เปน็ เรอื่ งทอี่ ยใู่ นอำ� นาจ นอกจากนน้ั การตคี วามของ สตง. ในครง้ั นจ้ี ะตอ้ งตคี วาม หน้าที่ของเทศบาลต�ำบลสุรนารีในการป้องกันและระงับโรค ประกอบกับข้อเท็จจริงในภารกิจ อ�ำนาจหน้าที่ ตลอดจน ตดิ ตอ่ ตามมาตรา 50 (4) แหง่ พระราชบญั ญตั เิ ทศบาล พ.ศ. 2496 ขอ้ จำ� กดั ในการดำ� เนนิ การของหนว่ ยงานภาครฐั ตามความเปน็ จรงิ ดังนั้นจึงเห็นว่า แม้ในปี 2556 ยังไม่มีการประกาศ ดว้ ย ไมใ่ ชพ่ จิ ารณาเฉพาะกฎหมายเทา่ นน้ั กลา่ วคอื กรมปศสุ ตั ว์ ก�ำหนดเขตท้องที่ตามมาตรา 17 แห่งพระราชบัญญัติ เปน็ ราชการสว่ นกลาง แมจ้ ะมกี ารแบง่ สว่ นราชการไปยงั ภมู ภิ าค โรคพษิ สนุ ขั บา้ พ.ศ. 2535 ครอบคลมุ ถงึ พนื้ ทเี่ ทศบาลตำ� บล คอื ปศสุ ตั วจ์ งั หวดั และปศสุ ตั วอ์ ำ� เภอกต็ าม11 แตย่ งั มขี อ้ จำ� กดั สรุ นารกี ต็ าม เทศบาลตำ� บลสรุ นารกี ย็ อ่ มดำ� เนนิ การฉดี วคั ซนี ในการด�ำเนินการในการฉีดวัคซีนในระดับต�ำบลและหมู่บ้าน และใหย้ าคมุ กำ� เนดิ สตั วค์ วบคมุ โดยไมเ่ รยี กเกบ็ คา่ ธรรมเนยี ม เน่ืองจากไมม่ ีบุคลากรที่จะไปด�ำเนนิ การถงึ ยงั หมบู่ ้าน ตรอก จากเจ้าของสัตวค์ วบคุมไดต้ ามอำ� นาจหนา้ ทขี่ องตนได้ ซอก ซอยตา่ งๆ ทวั่ ประเทศได้ ประกอบกบั มงี บประมาณในการ ด�ำเนินการที่จ�ำกัด ท�ำให้กรมปศุสัตว์ร่วมกับกรมควบคุมโรค แนวทางการแก้ไขปญั หาในอนาคต กรมสง่ เสรมิ การปกครองทอ้ งถน่ิ จดั ทำ� แผนยทุ ธศาสตรก์ ารกำ� จดั โรคพิษสุนัขบ้าให้หมดไปภายในปี 256312 ร่วมกัน โดยแผน ปญั หาทเ่ี กดิ ขนึ้ แสดงใหเ้ หน็ วา่ การตรวจสอบการใชจ้ า่ ย ดงั กลา่ วเรมิ่ ดำ� เนนิ การมาตงั้ แตป่ ี 2552 ดงั นนั้ การดำ� เนนิ การ งบประมาณของ สตง. มีปัญหาความเข้าใจในข้อกฎหมาย ของกรมปศุสัตว์จึงมีลักษณะเป็นการบูรณาการจุดแข็ง ผดิ พลาด และขาดการพจิ ารณาถงึ รายละเอยี ดในการบรหิ าร ของแต่ละส่วนราชการต่างๆ ตลอดจนขอความร่วมมือของ ราชการแผ่นดิน อีกทั้งหน่วยงานที่จัดท�ำแผนยุทธศาสตร์ หลายส่วนราชการในการด�ำเนินการให้บรรลุภารกิจของรัฐ ยงั ขาดการพจิ ารณาภาพรวมในการบรหิ ารกฎหมายดว้ ย จงึ ควรมี ในการปอ้ งกนั และแกไ้ ขโรคพษิ สนุ ขั บา้ ในพนื้ ทตี่ า่ งๆ ทวั่ ประเทศ แนวทางในการแกไ้ ขปญั หาทเี่ กดิ ขนึ้ ดงั ตอ่ ไปนี้ โดยกรมปศุสัตว์ได้ขอความร่วมมือจากกรมส่งเสริม การปกครองท้องถ่ินในการประสานงานไปยังจังหวัดต่างๆ 1. เพมิ่ การกระจายอำ� นาจใหแ้ กอ่ งคก์ รปกครองสว่ นทอ้ งถน่ิ ในการด�ำเนินการ ซง่ึ กไ็ ด้รบั การร่วมมืออย่างดี การตีความอ�ำนาจหน้าท่ีของ สตง. ในกรณีเรื่องวัคซีน พษิ สนุ ขั บา้ ในครงั้ นแี้ สดงใหเ้ หน็ วา่ สตง. มงุ่ ทจ่ี ะตคี วามเฉพาะ อ�ำนาจหน้าที่ตามกฎหมายเฉพาะ (พระราชบัญญัติโรคพิษ สนุ ขั บา้ พ.ศ. 2535) กำ� หนดไวเ้ ทา่ นน้ั ดงั จะเหน็ ไดจ้ ากการ ตคี วามวา่ การฉดี วคั ซนี ปอ้ งกนั โรคพษิ สนุ ขั บา้ เปน็ อำ� นาจของ กรมปศุสัตว์ หากจะให้ท้องถ่ินเป็นผู้ด�ำเนินการจะต้องมีการ ออกประกาศของอธบิ ดกี รมปศสุ ตั วต์ ามกฎหมายเทา่ นนั้ ไมไ่ ด้ พจิ ารณาถงึ กรอบของกฎหมายอนื่ แตอ่ ยา่ งใด ทงั้ ทใ่ี นการบรหิ าร งานท้องถิ่นจะต้องค�ำนึงถึงพระราชบัญญัติก�ำหนดแผนและ ขน้ั ตอนการกระจายอำ� นาจใหแ้ กอ่ งคก์ รปกครองสว่ นทอ้ งถนิ่ พ.ศ. 2542 ซง่ึ กำ� หนดแนวทางใหร้ าชการสว่ นกลางถา่ ยโอน ภารกจิ และหนา้ ทกี่ ารใหบ้ รกิ ารสาธารณสขุ (การฉดี วคั ซนี ปอ้ งกนั โรคพษิ สนุ ขั บา้ ) ทพ่ี น้ื ทตี่ อ้ งทำ� เปน็ ประจำ� ไปให้ อปท. ดำ� เนนิ การ 64 สุขภาพคนไทย 2562
2. การจัดท�ำแผนยุทธศาสตร์ก�ำจัดโรคพิษสุนัขบ้า ไดต้ ามหลกั เกณฑ์ เชน่ คา่ กอ่ สรา้ งสถานสงเคราะห์ คา่ อาหาร ควรพจิ ารณากฎหมายอน่ื ประกอบดว้ ย คา่ ทำ� หมนั คา่ เวชกรรม (เชน่ ยา วคั ซนี ) และคา่ ตรวจวนิ จิ ฉยั เปน็ ตน้ ทง้ั น้ี เทศบาล และ อบต. สามารถขอรบั เงนิ อดุ หนนุ ในการจัดท�ำแผนยุทธศาสตร์การก�ำจัดโรคพิษสุนัขบ้า จาก อบจ. ในพนื้ ทขี่ องตนเพอื่ ดำ� เนนิ การตามระเบยี บนไ้ี ดด้ ว้ ย ให้หมดไปในปี 2563 หน่วยงานท่ีด�ำเนินการควรตรวจสอบ ดงั นน้ั ระเบยี บฉบบั นจ้ี ะชว่ ย อปท. ในการจดั การโรคพษิ สนุ ขั บา้ ความชอบดว้ ยกฎหมายของแผนยทุ ธศาสตรเ์ สมอ เพราะจาก ในพนื้ ทร่ี บั ผดิ ชอบของตนเองไดอ้ ยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพมากยง่ิ ขน้ึ หลกั กฎหมายปกครองทว่ี า่ “การกระทำ� ทางปกครองจะตอ้ งชอบ ดว้ ยกฎหมาย” กฎหมายจงึ เปน็ ทงั้ ทมี่ าของอำ� นาจและสง่ิ ทจ่ี ำ� กดั สรุป อำ� นาจของเจา้ หนา้ ทฝ่ี า่ ยปกครอง หลกั การนเี้ ปน็ กระบวนการให้ ฝา่ ยปกครองตอ้ งอยภู่ ายใตบ้ งั คบั ของกฎหมายมผี ลทำ� ใหเ้ กดิ การ แมป้ ระเทศไทยจะมคี วามพรอ้ มทงั้ บคุ ลากร ดา้ นสาธารณสขุ คมุ้ ครองสทิ ธเิ สรภี าพของประชาชนตามมา เพราะหากไมม่ หี ลกั ระบบยาและเวชภณั ฑ์ แตห่ ากเกดิ ปญั หาในแงข่ องการตคี วาม ดงั กลา่ ว องคก์ รและเจา้ หนา้ ทขี่ องรฐั ซงึ่ มอี ำ� นาจตามกฎหมาย อำ� นาจหนา้ ทต่ี ามกฎหมายกอ็ าจทำ� ใหเ้ กดิ ปญั หาดา้ นสาธารณสขุ อาจใชอ้ ำ� นาจตามอำ� เภอใจ หรอื ใชอ้ ำ� นาจในลกั ษณะเกนิ เลยตอ่ ตามมาได้ สะท้อนให้เห็นถึงความส�ำคัญของกฎหมายและ ความจำ� เปน็ ซงึ่ กจ็ ะกอ่ ใหเ้ กดิ ปญั หากบั ประชาชนได้ เหตกุ ารณน์ ี้ นโยบายของรฐั ตอ่ เรอื่ งการบรหิ ารจดั การงานดา้ นสาธารณสขุ จงึ เปน็ บทเรยี นสำ� คญั ใหห้ นว่ ยงานทจี่ ะดำ� เนนิ การจดั ทำ� แผน ของประเทศ ท้งั นี้ แผนยทุ ธศาสตร์การก�ำจดั โรคพษิ สนุ ขั บ้า ยทุ ธศาสตรร์ ะดบั ชาตติ อ้ งพจิ ารณาวา่ หากตอ้ งการใหด้ ำ� เนนิ การ ใหห้ มดไปภายในปี 2563 ทกี่ รมปศสุ ตั วแ์ ละเทศบาลสรุ นารใี ช้ ตามยทุ ธศาสตรน์ ป้ี ระสบความสำ� เรจ็ จะตอ้ งใชก้ ฎหมายใดบา้ ง เปน็ กรอบในการดำ� เนนิ การนนั้ เรม่ิ ดำ� เนนิ การมาตงั้ แตป่ ี 2552 มาสนับสนุนการด�ำเนินการ และกฎหมายที่มีอยู่ในปัจจุบัน ก่อนท่ี สตง. จะเข้าตรวจสอบการใช้จ่ายงบประมาณ (สตง. เพยี งพอตอ่ การดำ� เนนิ การใหแ้ ผนยทุ ธศาสตรส์ ำ� เรจ็ ลลุ ว่ งหรอื ไม่ เขา้ ตรวจสอบการใชจ้ า่ ยงบประมาณ ปี 2556) และในความ เพื่อเป็นการยุติความยุ่งยากในการตีความกฎหมาย เป็นจริงมีการสั่งการทางนโยบายจากจังหวัดและหน่วยงาน กระทรวงมหาดไทยจึงได้ด�ำเนินการออกระเบียบกระทรวง ส่วนกลางในการด�ำเนินงานป้องกันโรคพิษสุนัขบ้ามาตลอด มหาดไทย วา่ ดว้ ยคา่ ใชจ้ า่ ยในการจดั สวสั ดภิ าพสตั วข์ ององคก์ ร หลายปี จากปญั หาทเ่ี กดิ ขนึ้ แสดงใหเ้ หน็ วา่ การตรวจสอบการ ปกครองสว่ นทอ้ งถนิ่ พ.ศ. 256213 สาระสำ� คญั ของระเบยี บ ใชจ้ า่ ยงบประมาณของ สตง. มปี ญั หาความเขา้ ใจในขอ้ กฎหมาย ดงั กลา่ ว ไดใ้ หอ้ ำ� นาจเทศบาล และองคก์ ารบรหิ ารสว่ นตำ� บล ผดิ พลาด และขาดการพจิ ารณาถงึ รายละเอยี ดในการบรหิ าร (อบต.) อาจจดั สวสั ดภิ าพสตั วไ์ ดต้ ามความจำ� เปน็ และเหมาะสม ราชการแผน่ ดนิ อกี ทงั้ หนว่ ยงานทจี่ ดั ทำ� แผนยทุ ธศาสตรย์ งั ขาด ไม่ว่าจะเป็นกรณีการกักสัตว์หรือสร้างสถานสงเคราะห์สัตว์ การพจิ ารณาภาพรวมในการบรหิ ารกฎหมายดว้ ย ในการบรหิ าร ดแู ลสตั วจ์ นกวา่ เจา้ ของจะมารบั หรอื อาจขายทอดตลาดสตั ว์ งานท้องถ่ินจะต้องค�ำนึงถึงพระราชบัญญัติก�ำหนดแผนและ กไ็ ด้ ขณะเดยี วกนั ระเบยี บดงั กลา่ ว ยงั กำ� หนดให้ อปท. จะตอ้ ง ขนั้ ตอนการกระจายอำ� นาจใหแ้ กอ่ งคก์ รปกครองสว่ นทอ้ งถนิ่ จดั ทำ� ทะเบยี นสตั วใ์ นพนื้ ทรี่ บั ผดิ ชอบใหเ้ ปน็ ปจั จบุ นั ตามแบบท่ี พ.ศ. 2542 ซง่ึ กำ� หนดแนวทางใหร้ าชการสว่ นกลางถา่ ยโอน กรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่นก�ำหนดด้วย หาก อปท. ภารกจิ และหนา้ ทท่ี เี่ ปน็ บรกิ ารสาธารณสขุ ดว้ ย อกี ทงั้ ในการ ขนาดเล็ก เช่น อบต. หรือเทศบาลใดเห็นว่าหากให้ อปท. จัดท�ำแผนยุทธศาสตร์การก�ำจัดโรคพิษสุนัขบ้าให้หมดไปใน ขนาดใหญ่กว่า เช่น องค์การบริหารส่วนจังหวัด (อบจ.) ปี 2563 ควรพจิ ารณาดว้ ยวา่ หากตอ้ งการใหด้ ำ� เนนิ การตาม ดำ� เนนิ การจดั สวสั ดภิ าพสตั วแ์ ทนจะเปน็ ประโยชนแ์ กป่ ระชาชน ยทุ ธศาสตรน์ ปี้ ระสบความสำ� เรจ็ จะตอ้ งใชก้ ฎหมายใดบา้ งมา ในทอ้ งถนิ่ มากกวา่ กส็ ามารถรอ้ งขอให้ อบจ. ในพนื้ ทดี่ ำ� เนนิ การ สนบั สนนุ การดำ� เนนิ การ และกฎหมายทม่ี อี ยใู่ นปจั จบุ นั เพยี งพอ แทนได้ และในการบรหิ ารจดั การงบประมาณตามระเบยี บนี้ ตอ่ การดำ� เนนิ การใหแ้ ผนยทุ ธศาสตรส์ ำ� เรจ็ ลลุ ว่ งหรอื ไม่ กำ� หนดให้ เทศบาล อบต. และ อบจ. สามารถเบกิ คา่ ใชจ้ า่ ย ภาพ : www.pexels.com 6510 สถานการณ์เด่นทางสุขภาพ
7 เครือข่าย ‘เมจิกสกิน’ : ถึงเวลายกระดับการคุ้มครองผู้บริโภค แล้วหรือยัง? ภาพ : www.freepik.com กรณีการจับกุม “เจ้าของผลิตภัณฑ์เมจิกสกิน” ซึ่งเป็นบริษัทผู้ผลิตอาหารเสริมและเครื่องสำ�อางผิดกฎหมาย ไร้คุณภาพที่สวมเครื่องหมาย อย. โดยใช้ศิลปินดาราคนดังโฆษณาอวดอ้าง รีวิวสินค้าเกินจริง จนทำ�ให้ผู้บริโภค จำ�นวนมากหลงเชื่อและซื้อสินค้าไปใช้โดยไม่รู้เท่าทันถึงอันตรายที่แอบแฝงอยู่1 เหตุการณ์ดังกล่าวเป็นเรื่องที่ สังคมให้ความสนใจอย่างกว้างขวางในปี 2561 เนื่องจากสะท้อนถึงความไร้ประสิทธิภาพในการกำ�กับดูแลของรัฐ และภัยอันตรายที่ผู้บริโภคประสบจากผลิตภัณฑ์อาหารเสริมและเครื่องสำ�อางผิดกฎหมายจำ�นวนมากในท้องตลาด ประเด็นร้อนของสังคมไทยเร่ืองหน่ึงในปี 2561 คือข่าว ภาพ : https://mgronline.com/daily/detail/9610000041403 การตรวจจับผลิตภัณฑ์ของบริษัทเมจิกสกิน จ�ำกัด และ ผลิตภัณฑ์ท่ีจดทะเบียนในชื่อ วรรณา พวงสน เจ้าของบริษัท เมจิกสกิน กรณีน้ีเป็นบทพิสูจน์ถึงประสิทธิภาพของการก�ำกับ ดแู ลผลติ ภณั ฑส์ ขุ ภาพของไทย ภายใตส้ ำ� นกั งานคณะกรรมการ อาหารและยา (อย.) โดยสะท้อนว่าเครื่องหมาย อย. ท่ีแสดง บนผลิตภัณฑ์ต่างๆ ไม่ได้หมายถึงความปลอดภัยเสมอไป ผลติ ภณั ฑเ์ สรมิ อาหารผดิ กฎหมายทล่ี กั ลอบใสส่ ารอนั ตรายตา่ งๆ เชน่ ไซบทู รามนี เพอ่ื ลดนำ�้ หนกั หรอื ใสส่ ารปรอทเพอ่ื ทำ� ใหผ้ วิ ขาว ทำ� ไมจงึ เกดิ ขน้ึ อยา่ งเปน็ ลำ่� เปน็ สนั อกี ทงั้ เหลา่ ดารา-เนต็ ไอดอล ชอ่ื ดงั ยงั รว่ มรวี วิ สนิ คา้ ขาวใสภายใน 7 วนั ผอมไวภายใน 7 วนั อย่างครึกโครม ปัญหาของการก�ำกับดูแลอยู่ตรงไหน แล้วจะแก้ปัญหาน้ีอย่างไร อย. ควรท�ำหน้าที่คุ้มครองผู้บริโภค อย่างไร บทความน้ีจะอภิปรายในประเด็นปัญหาดังกล่าว โดยถอดบทเรยี นของกรณีเมจิกสกินที่เกดิ ข้ึน 66 สุขภาพคนไทย 2562
ร่วมด้วยช่วยกัน สังคมเคลื่อนไหวตรวจสอบ ส� ำ ห รั บ ก ร ณี ก ล ่ า ว ห า เ ค รื อ ข ่ า ย บ ริ ษั ท เ ม จิ ก ส กิ น น้ั น เครอื ขา่ ยเมจิกสกนิ มผี เู้ สยี หายรวม 145 คน มลู คา่ ความเสยี หาย 113 ลา้ นบาทเศษ ขณะทต่ี ามสำ� นวนการสอบสวน ของ กก. 4 บก.ป. นนั้ มคี วาม เม่ือเกิดปัญหาผลิตภัณฑ์ด้อยมาตรฐานและมีผู้ได้รับ เหน็ ควรฟอ้ งผตู้ อ้ งหารวม 6 คน ในขอ้ หารว่ มกนั ฉอ้ โกง รว่ มกนั ผลกระทบจากการใชส้ นิ คา้ ของเมจกิ สกนิ จงึ มกี ารรอ้ งเรยี นไป นำ� เขา้ ขอ้ มลู ทบ่ี ดิ เบอื น หรอื ขอ้ มลู ทเี่ ปน็ เทจ็ สรู่ ะบบคอมพวิ เตอร์ ทสี่ อ่ื มวลชนและมกี ารนำ� เสนอเรอ่ื งราวผา่ นสอ่ื จนนำ� ไปสกู่ าร ท�ำให้เกิดความเสียหายแก่ประชาชน ผลิตเพ่ือจ�ำหน่าย จบั กมุ ดำ� เนนิ คดโี ดยหนว่ ยงานทเี่ กยี่ วขอ้ งเมอื่ 20 กมุ ภาพนั ธ์ เครื่องส�ำอางปลอม และรับจ้างผลิตเครื่องส�ำอางปลอม 2561 โดย อย. ร่วมกับเจ้าหน้าที่ สสจ.นครราชสีมา และ โดยเห็นควรฟ้องข้อหาร่วมกันรับจ้างผลิตเครื่องส�ำอาง กองบังคับการปราบปรามการกระท�ำความผิดเก่ียวกับการ โดยไมแ่ จง้ รายละเอยี ดเครอื่ งสำ� อางตามทจี่ ดแจง้ เปน็ ผรู้ บั จา้ ง คุ้มครองผู้บริโภค (บก.ปคบ.) ได้น�ำหมายศาลเข้าตรวจค้น ผลติ ฉลากทมี่ ขี อ้ มลู ซง่ึ อาจกอ่ ใหเ้ กดิ การเขา้ ใจผดิ ในสาระสำ� คญั โดยกระจายก�ำลังเข้าตรวจสอบสถานที่หลายแห่งในจังหวัด ทเี่ กยี่ วกบั เครอ่ื งสำ� อาง และรบั จา้ งผลติ เครอื่ งสำ� อางปลอม นครราชสมี า หลงั จากไดร้ บั เรอื่ งรอ้ งเรยี นวา่ ผลติ ภณั ฑด์ งั กลา่ ว โฆษณาเกนิ จรงิ หลอกลวงใหผ้ บู้ รโิ ภคหลงซอ้ื ใชเ้ ลข อย. ปลอม ใช้คนดังสร้างความน่าเช่ือ รีวิวสินค้ากว่า และสนิ คา้ ไมต่ รงกบั ฉลาก โดยผเู้ สยี หายสว่ นใหญเ่ ปน็ ตวั แทน 59 คน จัดจ�ำหน่ายท่ีถูกบริษัทชักชวนให้ซ้ือผลิตภัณฑ์มาสต๊อกไว้ แล้วหาลูกทีมเพื่อบังคับให้รับซื้อต่อ หากท�ำยอดได้ก็สัญญา การเตบิ โตอยา่ งรวดเรว็ ทผี่ า่ นมาของเมจกิ สกนิ คอื การใช้ วา่ จะใหท้ องหรอื ทอ่ งเทย่ี วตา่ งประเทศ แตถ่ า้ ขายไมไ่ ดแ้ ลว้ ไป กลยทุ ธท์ างการตลาด ใช้ Influencer/ KOL (Key Opinion รอ้ งเรยี นกจ็ ะถกู ขม่ ข2ู่ สองเดอื นตอ่ มาไดม้ กี ารขยายพนื้ ทจ่ี บั กมุ Leader) เพอ่ื สรา้ งความนา่ เชอ่ื ถอื ใหก้ บั แบรนด์ ดว้ ยการวา่ จา้ ง โดยเมอ่ื วนั ท่ี 21 เมษายน ตำ� รวจกวา่ 100 นาย ไดล้ งพน้ื ทต่ี รวจคน้ ใหเ้ หลา่ ดารานกั แสดงและเนต็ ไอดอลทม่ี ชี อื่ เสยี งรวี วิ โฆษณา สถานทเี่ ปา้ หมาย 13 แหง่ ในกรงุ เทพฯ นครราชสมี า และชลบรุ ี สินค้า หรือถือผลิตภัณฑ์ให้ผ่านหน้าเพจของบริษัท และ โดยศาลออกหมายจับผู้ต้องหา 8 รายในความผิดฉ้อโกง ใช้อินสตาแกรมส่วนตัว เพื่อท�ำให้ผู้บริโภคคล้อยตามว่า ประชาชน3 ซงึ่ สามารถจบั กมุ ไดเ้ พยี ง 1 คน คอื นายไมยสทิ ธิ์ ผลติ ภณั ฑต์ วั นมี้ คี วามนา่ เชอ่ื ถอื โดยมกี ารจา่ ยคา่ จา้ งในราคา สวา่ งธรรมรตั น์ เมอื่ ตรวจคน้ บา้ นพกั และออฟฟศิ พบวา่ ทำ� เปน็ หลกั หมนื่ ถงึ หลกั แสนบาทใหก้ บั Influencer/ KOL5 สง่ ผลให้ หอ้ งสอน หอ้ งผสมผลติ ภณั ฑ์ มสี ว่ นประกอบของครมี นำ้� หอม มกี ารออกหมายเรยี กดารานกั แสดงท่ีรับรีวิวสินคา้ เมจิกสกิน เคร่ืองผสมและบรรจุ4 จากการตรวจสอบของ อย. พบว่ามี จำ� นวน 59 คน เขา้ ใหก้ ารกบั ตำ� รวจ โดยทง้ั หมดใหก้ ารวา่ “ตรวจ สนิ คา้ ของบรษิ ทั เมจกิ สกนิ ไมข่ นึ้ ทะเบยี นหลายรายการ และ สอบเลข อย.แลว้ เหน็ วา่ มเี ลข อย. จงึ คดิ วา่ ถกู ตอ้ ง มน่ั ใจได้ จงึ รบั อกี กวา่ 260 รายการทข่ี อขน้ึ ทะเบยี นในนามของนางวรรณภา รวี วิ ไมม่ เี จตนาหลอกลวงประชาชน” กรณนี เ้ี ปน็ ทช่ี ดั เจนวา่ การ พวงสน และบริษัท แต่สถานท่ีผลิตไม่ตรงตามท่ีจดแจ้ง ใช้ Influencer แนะนำ� สนิ คา้ ไมไ่ ดแ้ ปลวา่ เปน็ ของทถี่ กู กฎหมาย หรอื เปน็ ของทไ่ี ดม้ าตรฐานแตอ่ ยา่ งใด6 จึงสั่งระงับการผลิต ความคืบหน้าในการด�ำเนินคดีกับเหล่าดารานักแสดง และห้ามขาย พร้อม และเน็ตไอดอลที่มีส่วนเกี่ยวข้องกับการรีวิวสินค้า พบว่า เพกิ ถอนใบรับจดแจ้ง มีเพียง 10 รายท่ีต้องถูกด�ำเนินคดีในฐานความผิดโฆษณา เรียกเก็บสินค้าคืน คณุ ประโยชน์ คณุ ภาพ หรอื สรรพคณุ เพอ่ื ประโยชนท์ างการคา้ เ พื่ อ ท� ำ ล า ย อ า ทิ โดยไม่ได้รับอนุญาต อันเป็นความผิดตาม พ.ร.บ.อาหารฯ แอปเปล้ิ สลมิ สโนวม์ ลิ ค์ มาตรา 41 มโี ทษปรบั ไมเ่ กนิ 5 พนั บาท สว่ นอกี 36 รายนนั้ เฟิร์นคลิโอ เมจกิ สกนิ คดขี าดอายคุ วาม สว่ นความคบื หนา้ กรณกี ารเรยี กเกบ็ ภาษจี าก ชิโนบิ ตรีชฎา เมโส กลุ่มดารา บุคคลที่มีชื่อเสียงในส่ือออนไลน์ หรือเน็ตไอดอล เปน็ ตน้ และดำ� เนนิ การ ท่ีเข้าไปรับจ้างรีวิวผลิตภัณฑ์เมจิกสกินนั้น อธิบดีกรม เอาผิดทางกฎหมาย สรรพากรยืนยันท่ีจะเดินหน้าเรียกเก็บภาษีผู้กระท�ำผิด คดี “เมจกิ สกนิ ” จนถึงที่สดุ 7 ภาพ : https://www.the101.world/celeb-society 6710 สถานการณ์เด่นทางสุขภาพ
ต้นเหตุของปญั หาจากกรณีศกึ ษา “เมจิกสกนิ ” 3. ความโลภ 3.1 อยากรวย 1. โรครา้ ย 1.1 อยากหาย 4.1 ไมม่ ีแหล่งตรวจสอบ 2.1 ปญั หา ขอ้ ความโฆษณา ขาว สวย หล่อ ผู้บรโิ ภค สงู ฟติ ป๋งึ ปง๋ั 4. หลงเช่อื โฆษณา 4.2 เปดิ ใช้ “คลงั ขอ้ มลู 2. ผลิตภณั ฑส์ ขุ ภาพ” ค่านิยม ทศั นคติ ทีม่ า : เสยี งสะทอ้ นเวที เสวนาถอดบทเรยี น เมจกิ สกนิ สอ่ื ทำ�หนา้ ที่อย่างไร-ผู้บริโภคได้อะไร? ปญั หาผบู้ รโิ ภค กบั ผลติ ภัณฑ์สขุ ภาพ การนำ� เสนอข่าวของสื่อมวลชน ถ้าจะวิเคราะห์ถึงต้นเหตุของปัญหาจากกรณีศึกษา สงั คมไทยควรจะใชเ้ มจกิ สกนิ เปน็ กรณศี กึ ษา เพอื่ ใหเ้ กดิ “เมจิกสกิน” ปัญหาผู้บริโภคก็เป็นปัญหาหลักท่ีส�ำคัญ การเปล่ียนแปลงในระดับนโยบายในการดูแลผลประโยชน์ โดยสามารถแบ่งกลุ่มปัญหาไดด้ ังนี้ ของผู้บริโภค เมจิกสกินอาศัยช่องโหว่ในการก�ำกับดูแล 1. ค่านิยม ทัศนคติที่ชอบคนขาว ผอม สวย หล่อ สูง ส่ือออนไลน์ของกฎหมายไทย ใช้ทุกแพลตฟอร์มในการขาย กระชับสัดส่วน ฟิต อ๋ึม ปึ๋ง ปั๋ง จึงท�ำให้ผู้บริโภคหาทางลัด สินค้าทั้งระบบออนไลน์ (E-Commerce) เช่น Facebook, เพอ่ื ไปสูค่ วามตอ้ งการ Instagram, Line, Website, E-Market Place, E-Classified 2. โรครา้ ย บางกลมุ่ เปน็ โรครา้ ยทกี่ ารแพทยแ์ ผนปจั จบุ นั และสอ่ื ตา่ งๆ ในชวี ติ ประจำ� วนั ทงั้ โทรทศั น์ วทิ ยุ ปา้ ยโฆษณา บอกว่ารักษาให้หายขาดไม่ได้ จึงต้องหาทางออกเพื่อให้ตน บนถนน ป้ายโฆษณาติดรถประจ�ำทาง ป้ายโฆษณาบน กลับมามีสุขภาพที่ปกติ รถไฟฟ้า และป้ายโฆษณาในรถไฟฟ้าใต้ดิน โดยจ้างดาราดัง 3. ความโลภ กลมุ่ ทอ่ี ยากรวย โดยไมค่ ดิ ถงึ ความถกู ตอ้ ง กระพือการรับรู้ของแบรนด์ เรียกศรัทธาความเชื่อจาก ความปลอดภยั ตอ่ ชวี ติ และทรัพย์สินผู้อืน่ การสร้างเครือข่าย กลุ่มเป้าหมาย ใช้กลยุทธ์ Influencer Marketing ผ่านโลก แมข่ า่ ย ลกู ขา่ ยของเมจกิ สกนิ สามารถชกั จงู คนมารว่ มลงทนุ ออนไลน์ หรือดึงเหล่าผู้น�ำทางความคิด (Key Opinion ได้จ�ำนวนมาก ตีมูลค่าความเสียหายกว่า 100 ล้าน ไม่ต่าง Leader : KOL) ในแวดวงต่างๆ มาเป็นตัวแทนของแบรนด์ อะไรกับธุรกิจ “แชร์ลูกโซ่” แต่งานนี้ สคบ. ก็ไม่ได้ออกมา สรา้ งการรบั รู้ สรา้ ง Engagement ตลอดจนกระตนุ้ ยอดขาย ชธู งบงั คบั ใชก้ ฎหมายภายใตห้ วั โขนหนว่ ยการกำ� กบั ดแู ลหลกั ผ่านวิธีการรีวิวสินค้าจริงๆ ช่วยสร้างความ “น่าเช่ือถือ” แม้แต่น้อย อีกท้ังยังไม่คุ้มครองกลุ่มผู้เสียหาย เพราะกลุ่ม หลอกลวงผบู้ รโิ ภค กลา่ วอา้ งเครอื่ งหมาย อย. และเลขจดแจง้ ผู้เสียหายเป็นผู้ร่วมขายไม่ใช่ผู้บริโภค นี่คือค�ำกล่าวอ้าง ท่ีจดทะเบียนผ่านระบบออนไลน์ (E-Submission) มาเป็น ที่หน่วยงานรัฐที่มีหน้าท่ีคุ้มครองผู้บริโภค ได้กล่าวกับกลุ่ม เครื่องมือในการสร้างความน่าเช่ือถือให้กับผู้บริโภค ท้ังๆ ท่ี ผู้เสียหาย ผลติ ภัณฑม์ สี ารประกอบอนั ตรายเปน็ ภยั ต่อผูบ้ รโิ ภค 4. ไม่เท่าทันสื่อโฆษณา หลงเชื่อการโฆษณาอวดอ้าง แต่ในด้านบวก กรณี “เมจิกสกิน” ได้ก่อให้เกิด สรรพคุณเกินจริง โดยขาดการตรวจสอบความถูกต้อง ปรากฏการณ์ท่ีสื่อมวลชนทุกส�ำนักท้ังส่ือส่ิงพิมพ์และ ส่ือสังคมออนไลน์อัตราส่วนร้อยละ 100 โฆษณา สอ่ื ออนไลนต์ า่ งทำ� หนา้ ทรี่ ายงานสถานการณร์ ายวนั ไดอ้ ยา่ ง เข้าข่ายผิดกฎหมาย เพราะไม่แสดงเลขอนุญาตโฆษณา ฉบั ไว ตดิ ตามรายงานตามเหตกุ ารณต์ ลอดเวลา สอื่ ไมไ่ ดม้ หี นา้ ที่ แตห่ นว่ ยงานกำ� กบั ดแู ลกไ็ มไ่ ดบ้ งั คบั ใชก้ ฎหมายอยา่ งเขม้ งวด เพยี งรายงานขา่ วสด หรอื FB Live เพอ่ื เพม่ิ ยอดการขายขา่ ว ท�ำให้ผู้บรโิ ภคตกเปน็ เหย่อื โฆษณา การคลกิ อา่ นของสำ� นกั ตนเทา่ นนั้ แตม่ กี ารหาแหลง่ ขา่ วเพม่ิ เตมิ เชิงลึก น�ำข้อมูลเชิงลึกจากหน่วยงานต่างๆ มาย่อยเพื่อให้ 68 สุขภาพคนไทย 2562 คนในสงั คมเขา้ ใจมากยง่ิ ขน้ึ ซง่ึ ชว่ ยคมุ้ ครองผบู้ รโิ ภคในสงั คม ใหร้ เู้ ทา่ ทนั และไมต่ กเปน็ เหยอื่ ธรุ กจิ ไดอ้ กี ทางหนง่ึ
หน่วยงานก�ำกับดูแล ทางออก และการแก้ไข แนวทางในการแก้ปัญหาโฆษณาผลิตภัณฑ์สุขภาพ ปัญหา ผิดกฎหมายนั้น จ�ำเป็นท่ีจะต้องมีการกระจายอ�ำนาจไป ยังหน่วยงานอ่ืนให้มีส่วนร่วมในการจัดการมากยิ่งขึ้น อย. ระบบ E-Submission คือระบบที่ อย. สร้างขึ้นเพื่อ ควรจะกระจายอ�ำนาจให้ สสจ. มอี �ำนาจวินิจฉยั การโฆษณา อ�ำนวยความสะดวกแก่ผู้ประกอบการในการยื่นค�ำขอทาง ผลิตภัณฑ์สุขภาพจากทุกส่ือท่ีจังหวัดน้ันๆ สามารถรับ อินเทอร์เน็ตโดยไม่เสยี เวลาเดนิ ทาง เจตนารมณข์ องระบบนี้ สัญญาณได้ ควรมีการปรับปรุงบทลงโทษให้มีโทษหนักขึ้น เพื่อเป็นการอ�ำนวยความสะดวกให้กับผู้ประกอบการ เพอื่ ใหผ้ ทู้ ค่ี ดิ จะกระทำ� ผดิ มคี วามเกรงกลวั และเลอื กทจี่ ะไม่ แต่ก็มีช่องโหว่ให้ผู้ประกอบการผลิตสินค้าที่ไม่ได้คุณภาพ กระท�ำผิด จัดท�ำและเปิดใช้ “คลังข้อมูลผลิตภัณฑ์สุขภาพ ด้วยเหตุน้ี อย. จึงพบว่าหลายๆ กรณีของผลิตภัณฑ์สุขภาพ สาธารณะ”9 ซงึ่ จะเปน็ คลงั ขอ้ มลู ทร่ี วบรวมเกยี่ วกบั ผลติ ภณั ฑ์ ทง้ั อาหาร ยา เครอื่ งสำ� อาง ไมม่ แี หลง่ ผลติ ตามทจี่ ดทะเบยี นไว้ สุขภาพทงั้ หมด ท่ีได้จดทะเบียนกบั อย. รวมทง้ั การอนุญาต อกี ทงั้ บางผลติ ภณั ฑก์ ม็ สี ว่ นประกอบของสารอนั ตราย ทงั้ ๆ ที่ โฆษณา ค�ำที่อนุญาตให้ใช้ในโฆษณา เลขที่อนุญาตโฆษณา มิได้จดทะเบียน อย. อย่างถูกต้อง แต่กลับมีทั้งเลขทะเบียน ซ่ึงจะแสดงรายละเอียดในสื่อรูปแบบต่างๆ ท้ังสื่อส่ิงพิมพ์ ผลติ ภัณฑ์ และเลขจดแจ้งทอ่ี อกโดย อย. ภาพ เสียง วิดีโอ และเปิดสาธารณะให้สืบค้นข้อมูลได้ “เมจกิ สกนิ ” เปน็ บทเรยี นทส่ี ำ� คญั ตอ่ หนว่ ยงานกำ� กบั ดแู ล อย่างสะดวก รวมไปถึงการสนับสนุนภาคประชาชน ในการ และหนว่ ยงานทเี่ กยี่ วขอ้ ง นอกจาก อย. ทเี่ ปน็ หนว่ ยงานกำ� กบั ก�ำกับ ติดตาม ตรวจสอบการโฆษณาผลิตภัณฑ์สุขภาพท่ี ดแู ลหลกั ดา้ นผลติ ภณั ฑส์ ขุ ภาพแลว้ ยงั มหี นว่ ยงานอนื่ ทม่ี สี ว่ น ผิดกฎหมาย เช่น การสนับสนุนด้านงบประมาณ เพื่อ เกย่ี วขอ้ งในการแกป้ ญั หาโฆษณาผลติ ภณั ฑส์ ขุ ภาพ งานวจิ ยั ขบั เคลอ่ื นกจิ กรรม การสนบั สนนุ ขอ้ มลู เพอ่ื สอื่ สารสาธารณะ เรอื่ ง “การจดั การปญั หาโฆษณาผลติ ภณั ฑส์ ขุ ภาพผดิ กฎหมาย นอกจากนี้ อย. อาจประกาศใช้ “แนวทางปฏิบัติ ของหนว่ ยงานกำ� กบั ดแู ล ปญั หา อปุ สรรค และขอ้ เสนอแนะ”8 หลักเกณฑ์การพิจารณา โฆษณาผลิตภัณฑ์สุขภาพผิด ได้น�ำเสนอว่าปัญหาและอุปสรรคในการจัดการปัญหามี กฎหมาย” เพื่อให้หน่วยงานก�ำกับดูแลที่เก่ียวข้องได้บังคับ หลายด้าน แม้ อย. จะจัดต้ังศูนย์จัดการเร่ืองร้องเรียนและ ใช้ตามแนวทางท่ีออกประกาศ และให้บังคับใช้กฎหมาย ปราบปรามการกระทำ� ผดิ กฎหมายเกยี่ วกบั ผลติ ภณั ฑส์ ขุ ภาพ ในฐานความผิดของหน่วยงานด้วย ถือเป็น ความผิดเดียว (ศรป). ขึ้น เพื่อจัดการและแก้ปัญหาเร่ืองร้องเรียนโฆษณา ผิดหลายกฎหมาย บังคับใช้กฎหมายจริงจังและรุนแรง ผลิตภัณฑ์สุขภาพ แต่ปัญหาการโฆษณาเกิดข้ึนตลอดเวลา เพอื่ ไมใ่ หก้ ระทำ� ผดิ ซำ้� อกี และจดั ตงั้ “คณะกรรมการจดั การ เกนิ กวา่ กำ� ลงั ของเจา้ หนา้ ทเี่ พยี งหนว่ ยงานเดยี วจะแกป้ ญั หาได้ ปัญหาโฆษณาผลิตภัณฑ์สุขภาพออนไลน์ ไตรภาคี” โดย ต้องร่วมมือกับหน่วยงานก�ำกับดูแลอ่ืนๆ ของรัฐ อีกทั้งต้อง คณะกรรมการฯ ชดุ นี้ ประกอบดว้ ย 3 ภาคสว่ นคอื หนว่ ยงาน ประสานความร่วมมือกับภาคประชาชนด้วย แต่โดยอ�ำนาจ กำ� กบั ดแู ลภาครฐั ทมี่ สี ว่ นเกยี่ วขอ้ งในการกำ� กบั ดแู ลโฆษณา หนา้ ทต่ี ามกฎหมายนนั้ อย. เปน็ ผมู้ อี ำ� นาจวนิ จิ ฉยั และบงั คบั ผลิตภัณฑ์สุขภาพ การคุ้มครองผู้บริโภค และการก�ำกับ ใชก้ ฎหมายเกยี่ วกบั ผลติ ภณั ฑส์ ขุ ภาพ จงึ ทำ� ใหเ้ กดิ ปญั หาการ ดูแลส่ือออนไลน์ โดยการด�ำเนินงานของคณะกรรมการฯ กระจกุ ตวั ของการทำ� งาน ชุดนี้ จะต้องมีความเป็นกลาง โปร่งใส ท�ำงานได้คล่องตัว สอ่ื สารสาธารณะไดฉ้ บั ไว ทง้ั นี้ เพอ่ื ใหเ้ กดิ การคมุ้ ครองผบู้ รโิ ภค ภาพ : https://today.line.me/th/pc/article/อย+เลขทจี่ ดแจ้ง+ อยา่ งมปี ระสทิ ธิภาพ และเกดิ แรงกระเพอื่ มในสังคม มแี ล้วยงั ไง+ปลอดภยั จรงิ เหรอ+ดึงสตกิ ่อนซือ้ -KWz0ma ถงึ แม้วา่ จะเคยมกี ระบวนการเพอ่ื จดั การปญั หาโฆษณา ผลิตภัณฑ์สุขภาพ ผ่านมติสมัชชาสุขภาพแห่งชาติ โดย การจัดท�ำแผนยุทธศาสตร์การจัดการปัญหาโฆษณาที่ผิด กฎหมายของยา อาหาร และผลติ ภณั ฑ์สขุ ภาพ 2557-2561 แตด่ ว้ ยเทคโนโลยที ก่ี า้ วไปสยู่ คุ ดจิ ทิ ลั อยา่ งรวดเรว็ การอาศยั แต่เพียงการบังคับใช้กฎหมายโดยวิธีการแบบบนลงล่าง (Top down) นั้นไม่สามารถแก้ปัญหาโฆษณา ได้อย่างมี 6910 สถานการณ์เด่นทางสุขภาพ
ภาพ : https://www.pptvhd36.com/news/ประเดน็ ร้อน/82532 ประสิทธิภาพ มูลนิธิเพ่ือผู้บริโภค (มพบ.) จึงร่วมกับศูนย์ เครือข่ายผู้บริโภคมากข้ึน สร้างความตระหนักและความตื่น คมุ้ ครองสทิ ธผิ บู้ รโิ ภคสว่ นภมู ภิ าค 6 ภาค และภาคเี ครอื ขา่ ย ตัวในสิทธิของตนเองแก่ผู้บริโภค โดยมุ่งหวังให้ผู้บริโภคมี ผบู้ รโิ ภค ตดิ ตาม เฝ้าระวงั ศึกษาสถานการณ์ปญั หาโฆษณา ศักยภาพในการรับส่ืออย่างรู้เท่าทัน มีความรู้ด้านกฎหมาย ผลิตภัณฑ์สุขภาพ ตั้งแต่ปี 2553 จนถึงปัจจุบัน และ เบื้องต้น สามารถพิทักษ์สิทธิ์ตนเม่ือได้รับความเสียหายจาก ประสบความส�ำเร็จในหลายกรณี เช่น กดดันให้ อย.ส่ังปลด การหลงเชอื่ โฆษณาผลติ ภณั ฑส์ ขุ ภาพที่ผิดกฎหมาย โฆษณา “รังนก” โดยหา้ มใชค้ �ำวา่ “แท้ 100%” ในปี 2554 เพราะเป็นการใช้ค�ำโฆษณาเกินจริง โดยไม่ค�ำนึงถึงความ สรุป เสยี หายของผู้บรโิ ภค นับแต่น้ันมา มูลนิธิเพ่ือผู้บริโภคและภาคีเครือข่าย “เมจกิ สกนิ ” เปน็ กรณศี กึ ษาการคมุ้ ครองผบู้ รโิ ภคในยคุ ผู้บริโภค ก็ได้พัฒนากลไก มาตรการเชิงป้องกันท่ีต้นทาง โลกไร้พรมแดนที่การสื่อสารหลายช่องทางเข้ามามีบทบาท โดยการทำ� ความเขา้ ใจและสรา้ งความรว่ มมอื กบั ผปู้ ระกอบการ ตอ่ ชวี ติ ผคู้ นมากมาย ซง่ึ ภาครฐั ภาคสอื่ ภาคประชาชน และ ในการพัฒนากลไกการก�ำกับดูแลกันเองท่ีมีประสิทธิภาพ ทุกภาคส่วนควรสรุปบทเรียน ปรับวิธีคิด กลยุทธ์ และ ควบคู่กันกับการพัฒนาระบบเฝ้าระวัง เตือนภัย ทั้งการ การจดั การปญั หาเกย่ี วกบั การคมุ้ ครองผบู้ รโิ ภคใหเ้ ทา่ ทนั การ สร้างช่องทางการส่ือสารข้อมูล อาทิ เฟสบุ๊ก เพจมูลนิธิเพื่อ เปลยี่ นแปลงของโลก และเทา่ ทนั กลยทุ ธท์ างธรุ กจิ คดนี ชี้ ว่ ย ผ้บู รโิ ภค เพจซอกแซกสอ่ื (มูลนธิ เิ พือ่ ผู้บรโิ ภค) และเพจของ ให้หน่วยงานก�ำกับดูแลของรัฐท้ัง อย. และหน่วยงานอื่นๆ ศูนย์คุ้มครองผู้บริโภคในจังหวัดต่างๆ การเฝ้าระวังโฆษณา ที่มีส่วนเก่ียวข้องบูรณาการความร่วมมือเพ่ือแก้ปัญหา ทางทีวีดาวเทียม ร้องเรียนผ่านช่องทางพิเศษ (ระบบไลน์) อย่างจริงจัง อีกท้ังช่วยให้สังคมไทยมีมาตรฐานใหม่ในการ ซึ่งทางผู้ประกอบการก็ให้ความร่วมมือเป็นอย่างดี และ รีวิวสินค้า และสื่อมวลชนส�ำนักต่างๆ ได้ทบทวนรายงาน ถอดโฆษณาออกภายใน 24 ชั่วโมงนับแต่มีการแจ้งว่าพบ เหตุการณ์ท่ีเกิดข้ึน บนพ้ืนฐานของความเป็นจริงอย่าง ท�ำให้ผู้ประกอบกิจการโครงข่ายเกิดระบบการก�ำกับดูแล ละเอียดรอบด้าน กรณีน้ีให้บทเรยี นวา่ อย. ไมใ่ ชเ่ ครอื่ งหมาย กันเอง ต่อมาปี 2559 โครงการเฝ้าระวังการกระท�ำที่มี ศกั ดสิ์ ทิ ธท์ิ กี่ ารนั ตคี ณุ ภาพของผลติ ภณั ฑต์ า่ งๆ ได้ ความคาดหวงั ลักษณะเป็นการเอาเปรียบผู้บริโภคในกิจการกระจายเสียง ท่ีจะให้ อย. เป็นหน่วยงานเดียวที่จะรับผิดชอบเร่ืองน้ี และโทรทศั นใ์ นสว่ นกลางและสว่ นภมู ภิ าค ไดช้ ว่ ยใหห้ นว่ ยงาน คงเป็นไปได้ยากในยุค 4.0 เช่นน้ี ผู้บริโภคจึงต้องมีสติ ภาครัฐ ทั้ง อย. สสจ. และ กสทช. ยอมรับการท�ำงานของ มคี วามตระหนกั รจู้ กั ตรวจสอบคณุ ภาพสนิ คา้ กอ่ นตดั สนิ ใจเลอื กซอื้ ผลติ ภณั ฑใ์ ดๆ ในโลกออนไลนท์ ส่ี มั ผสั ตวั ตนจรงิ ไมไ่ ด้ 70 สุขภาพคนไทย 2562
8 17 วนั กบั ภารกจิ ชว่ ยทมี หมปู า่ อะคาเดมี ภาพ : https://thestandard.co/13-moo-pa-academy-successfully-rescued https://www.sanook.com/news/6929387 https://news.mthai.com/general-news/697114.html เหตุการณ์เม่ือกลางปี 2561 ท่ีสมาชิกทีมนักฟุตบอลหมูป่าอะคาเดมีพร้อมโค้ช 13 ชีวิต ติดถ้�ำหลวง ขุนน้�ำนางนอน ตั้งแต่วันเสาร์ท่ี 23 มิถุนายน จนถึงวันที่ 10 กรกฎาคม 2561 รวมกว่า 17 วันน้ัน น�ำมาซ่ึงปฏิบัติการค้นหาและช่วยเหลือคร้ังใหญ่ ปฏิบัติการดังกล่าวประสบความส�ำเร็จอย่างยอดเยี่ยมและ “มีเรื่องให้จดจ�ำมากมาย” การหายตัวไปของสมาชิกนักฟุตบอลหมูป่าอะคาเดมี ติดถ้�ำ น้�ำท่วม: จุดเร่ิมต้นการค้นหาสมาชิก พร้อมโค้ช 13 ชีวิต ท่ีติดถ้�ำหลวงขุนน้�ำนางนอน จังหวัด ทมี หมปู ่า เชยี งราย นำ� มาซง่ึ การคน้ หาและชว่ ยเหลอื ทง้ั 13 ชวี ติ ออกมา จากถ้�ำหลวงขุนน้�ำนางนอนที่ลึกลงไปใต้ดินหลายกิโลเมตร เยน็ วนั เสารท์ ่ี 23 มถิ นุ ายน 2561 หลงั ฝกึ ซอ้ มฟตุ บอลเสรจ็ ให้ปลอดภัย ท่ามกลางสภาพภูมิศาสตร์ท่ียากล�ำบากและ นกั ฟตุ บอลเยาวชนทมี หมปู า่ อะคาเดมพี รอ้ มโคช้ รวม 13 คน สภาพดินฟ้าอากาศที่มีน�้ำป่าไหลหลาก ปฏิบัติการน้ันเป็น ไดเ้ ขา้ ไปเทย่ี วถำ�้ หลวงขนุ นำ้� นางนอน อำ� เภอแมส่ าย จงั หวดั เรอื่ งมหศั จรรยอ์ ยา่ งยง่ิ หลายคนคดิ วา่ เปน็ ภารกจิ ทเี่ ปน็ ไปไมไ่ ด้ เชยี งราย แตจ่ นถงึ เวลาพลบคำ�่ พวกเขากไ็ มไ่ ดก้ ลบั ออกมาจากถำ�้ (Mission Impossible) แต่ในที่สุดด้วยความร่วมมือจาก เม่ือเจ้าหน้าที่เข้าไปตรวจสอบ ก็พบรถจักรยานและรองเท้า หน่วยงานต่างๆ ท่ีเข้ารว่ มปฏิบัติการถึง 271 หนว่ ยงาน โดย อยู่หน้าถ�้ำ เจ้าหน้าท่ีอาสาสมัครและครอบครัวจึงเข้าไปให้ มผี เู้ ขา้ รว่ ม 4,559 คน รวมถงึ อาสาสมคั รและผเู้ ชย่ี วชาญจาก ความชว่ ยเหลอื แตไ่ มส่ ามารถเขา้ ไปภายในถำ้� ได้ เพราะระดบั นำ�้ 27 ประเทศ1 โดยมีผเู้ ชี่ยวชาญด้านการด�ำน�้ำในถ�้ำระดบั โลก ทว่ มสงู ขนึ้ อยา่ งรวดเรว็ เมอื่ ขอ้ มลู บง่ ชวี้ า่ เดก็ ๆ ตดิ อยภู่ ายใน เข้าร่วมปฏิบัติการด้วย การปฏิบัติการให้ความช่วยเหลือ ถ้�ำหลวงขุนน้�ำนางนอน ทางจังหวัดจึงรีบให้ความช่วยเหลือ กนิ เวลานานถงึ 17 วนั 4 ชวั่ โมง 29 นาท2ี จนประสบความสำ� เรจ็ โดยมีการร้องขอให้หน่วยบัญชาการสงครามพิเศษทางเรือ ในการชว่ ยเหลอื 13 สมาชกิ ทมี หมปู า่ อะคาเดมอี อกมาจากถำ้� ได้ กองเรอื ยทุ ธการ หรอื ซลี (SEAL) และหนว่ ยงานอน่ื ๆ เขา้ มา แต่ก็มีเรื่องน่าเศร้า เน่ืองจากในช่วงการปฏิบัติการดังกล่าว รว่ มปฏบิ ตั กิ ารในครง้ั นี้ เนอ่ื งจากตอ้ งอาศยั ประสบการณแ์ ละ มีอาสาสมัครเสียชีวิตหนึ่งรายเนื่องจากขาดอากาศหายใจ ความชำ� นาญในหลายดา้ น โดยมอี ปุ สรรคหลกั คอื ฝนทต่ี กหนกั ระหว่างการด�ำนำ้� ในถ้ำ� ติดต่อกัน ส่งผลให้ระดับน้�ำในถ้�ำสูงขึ้นอย่างต่อเน่ือง ท�ำให้ โอกาสทจี่ ะชว่ ยเหลอื เดก็ ๆ เปน็ ไปดว้ ยความยากลำ� บาก3 7110 สถานการณ์เด่นทางสุขภาพ
ในเวลาต่อมา กระทรวงมหาดไทยได้ประกาศให้พื้นท่ี ไทยผสานทีมกูภ้ ยั -นักดำ� น้�ำนานาชาติ ถ�้ำหลวงขุนน�้ำนางนอน เป็นเขตพ้ืนท่ีประสบภัย เม่ือวันท่ี 29 มิถุนายน 2561 โดยมอบหมายให้นายณรงค์ศักด์ิ ภารกจิ คน้ หาและชว่ ยเหลอื สมาชกิ ทมี หมปู า่ ไมใ่ ชภ่ ารกจิ โอสถธนากร ผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงรายในขณะน้ันเป็น เฉพาะของคนไทยเท่านั้น แต่เป็นปฏิบัติการนานาชาติท่ี ผู้อำ� นวยการศนู ยอ์ ำ� นวยการรว่ มคน้ หาผสู้ ญู หายในวนอทุ ยาน หลอมรวมความร่วมมือของผู้คนจากท่ัวโลก โดยปฏิบัติการ แหง่ ชาตถิ ำ�้ หลวงขนุ นำ�้ นางนอน อำเภอแมส่ าย จงั หวดั เชยี งราย คร้ังนี้ต้องอาศัยผู้เช่ียวชาญเกี่ยวกับถ�้ำ โดยเฉพาะการ (ผอ.ศอร.) ดำ� นำ้� ในถำ้� โชคดที ภ่ี ารกจิ ครง้ั นส้ี ามารถตดิ ตอ่ และไดร้ บั ความ รว่ มมอื เปน็ อยา่ งดจี ากผเู้ ชย่ี วชาญดา้ นการดำ� นำ้� จากประเทศ ในหลวงรชั กาลที่ 10 ทรงรบั สง่ั ใหด้ ูแลและ ต่างๆ เช่น สหราชอาณาจักร เบลเยียม ออสเตรเลีย ไทย ชว่ ยเหลอื ใหด้ ที ส่ี ดุ ประเทศในกลุ่มสแกนดิเนเวีย ทีมกู้ภัยจากกองทัพอากาศ สหรัฐฯ สปป.ลาว รัสเซีย และสาธารณรัฐประชาชนจีน การปฏบิ ตั กิ ารชว่ ยเหลอื ทมี หมปู า่ เปน็ เรอ่ื งยากเนอื่ งจาก เปน็ ตน้ อาทิ นายจอหน์ โวลนั เธน และนายรชิ ารด์ สแตนตนั สภาพทางภูมิศาสตร์ท่ีเป็นอุปสรรคและประเทศไทยยังขาด นกั ดำ� นำ�้ ชาวองั กฤษ โดยทมี นกั ดำ� นำ�้ ตอ้ งทำ� หนา้ ทดี่ ำ� นำ�้ ผา่ น ประสบการณ์ในการช่วยเหลือผู้ที่ติดอยู่ในถ้�ำท่ีมีน้�ำท่วม โพรงถำ้� ภายใตข้ อ้ จำ� กดั ของพนื้ ที่ ทที่ ง้ั แคบ มดื และมขี อ้ จำ� กดั จึงต้องอาศัยความร่วมมือร่วมแรงของหน่วยงานต่างๆ และ เก่ียวกับอากาศ โดยติดต้ังเชือกน�ำทางไปด้วย ในช่วงแรก อาสาสมคั รจำ� นวนมาก ซง่ึ ความรว่ มมอื รว่ มแรงดงั กลา่ วในพน้ื ที่ คาดการณว์ า่ เดก็ ๆ นา่ จะอยทู่ หี่ าดพทั ยา แตป่ รากฏวา่ ไมพ่ บ หา่ งไกลไดเ้ กดิ ขนึ้ อยา่ งนา่ อศั จรรย์ อนั เนอ่ื งมาจากความหว่ งใย ทำ� ใหน้ กั ดำ� นำ้� และหนว่ ยซลี ตอ้ งมงุ่ หนา้ ตอ่ เพอ่ื คน้ หาโพรงทมี่ ี ในเร่ืองนี้ของในหลวงรัชกาลที่ 10 และพระบรมวงศานุวงศ์ อากาศอนื่ ๆ ซ่ึงอาจเป็นท่หี ลบภยั ของเด็ก5 โดยสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั มหาวชริ าลงกรณ บดนิ ทรเทพยวรางกรู ทรงติดตามสถานการณ์มาต้ังแต่ต้น ทรงพระราชทาน ล�ำดับเหตกุ ารณ์ ความช่วยเหลือและรับสั่งผ่านราชเลขานุการในพระองค์ ชว่ ยเหลือทีมหมปู ่าอะคาเดมีออกจากถ้�ำ ใหผ้ ู้ทเ่ี ก่ยี วขอ้ งดูแลเร่ืองนี้ใหด้ ที ส่ี ดุ นายณรงคศ์ กั ด์ิ โอสถธนากร ผอ.ศอร. ไดเ้ ปดิ เผยดว้ ยวา่ ในหลวงรัชกาลที่ 10 ทรงใช้พระราชทรัพย์ส่วนพระองค์ จัดหาอุปกรณ์ท่ีไม่สามารถจัดซื้อตามระบบราชการ ได้ทันเวลา เช่น พระราชทานเสื้อกันฝน ไฟฉายพร้อมหมวก ชุดหมีพร้อมรองเท้าบูท ชุดด�ำน้�ำ หลอดไฟแอลอีดี ท่ีสามารถชาร์จไฟได้ เป็นต้น และในขณะที่ทีมกู้ภัยก�ำลัง ท�ำงานอยู่ในถ้�ำ ด้านนอกก็มีประชาชนในโครงการจิตอาสา “เราท�ำความดี ด้วยหวั ใจ” หลายรอ้ ยชีวติ ผลดั เปลย่ี นกนั มา ช่วยงานจิตอาสา เช่น ขนย้ายอุปกรณ์ แจกจ่ายอาหารและ น�้ำให้กับผู้ปฏิบัติงาน รวมถึงการเก็บขยะ (แม้ในภายหลัง การช่วยเหลือส้ินสุดลง ในวันบิ๊ก คลีนน่ิง เดย์ เพ่ือปรับปรุง ภูมิทัศน์โดยรอบของวนอุทยานขุนน้�ำนางนอนให้กลับคืนสู่ ธรรมชาติดังเดิม ก็ได้มีกลุ่มจิตอาสาจ�ำนวนมากมาช่วยกัน เก็บขยะ ใบไม้ รื้อถอนเต็นท์ อุปกรณ์ต่างๆ รวมถึงรื้อฝาย เบี่ยงทางน�้ำบนเเนวเขาด้วย)4 72 สุขภาพคนไทย 2562 ภาพ : https://www.thairath.co.th/infographic/1334
ปฏิบัติการค้นหาเป็นไปด้วยความเข้มข้น ไม่ว่าจะ ภาพ : facebook page/Thai NavySEAL เข้าทางปากถ้�ำ การขุดเจาะถ้�ำ การหาช่องหรือปล่อง ท่ีคาดว่าจะเข้าถ้�ำได้ รวมทั้งการบริหารจัดการเร่ืองน�้ำ เ ค รื่ อ ง ร า ช อิ ส ริ ย า ภ ร ณ ์ ช้ั น ป ร ะ ถ ม า ภ ร ณ ์ ช ้ า ง เ ผื อ ก ซ่ึงเป็นเร่ืองส�ำคัญไม่แพ้เร่ืองอื่น ถูกน�ำมาใช้ในปฏิบัติการนี้ เป็นกรณีพิเศษ เน่ืองจากเป็นผู้ประกอบคุณงามความดี ท้ังสิ้น การค้นหาท่ีต้ังเป้าว่าจะต้องเจอเด็กๆ ตั้งแต่ และอุทิศความช่วยเหลือเพื่อนมนุษย์จนกระท่ังเสียชีวิต วนั ทเี่ ดก็ ๆ หายไปเมอ่ื 23 มถิ นุ ายน จนกระทงั่ ภารกจิ ลำ� เลยี ง มีผลงานเป็นท่ีประจักษ์ต่อสาธารณชน องค์กร และ ขวดอากาศ เข้าสู่ห้องโถง 3 และท�ำเชือกน�ำทาง6 จนใน นานาชาต1ิ 0 ท่ีสุดได้พบเด็กๆ ทีมหมูป่าที่ติดอยู่ในถ�้ำมืดและขาดอาหาร นานกว่า 10 วัน (พบโดยนักด�ำน้�ำชาวอังกฤษ) น�ำความ ภารกจิ เคลอ่ื นย้ายทีมหมูป่าออกจากถ�้ำ ยินดีมาสู่ชาวไทยและผู้คนทั่วโลกจ�ำนวนหลายล้านคนท่ี เฝา้ ตดิ ตามขา่ วการชว่ ยเหลอื เดก็ ๆ ทมี หมปู า่ อยา่ งใจจดใจจอ่ การค้นหาเด็กๆ ว่ายากล�ำบากแล้ว การน�ำเด็กออกมา โดยตลอดเวลา 3 สัปดาห์ ส่ือมวลชนท้ังไทยและนานาชาติ อย่างปลอดภัยก็ยากย่ิงกว่า การวางแผนการล�ำเลียงเด็กๆ ไดเ้ กาะตดิ รายงานภารกจิ ชว่ ยเหลอื อยา่ งเขม้ ขน้ จนกลายเปน็ จึงถูกวางแผนอย่างรอบคอบและรัดกุม พล.ร.ต. อาภากร ข่าวส�ำคัญไปทั่วโลก7 อยู่คงแก้ว ผบ. หน่วยบัญชาการสงครามพิเศษทางเรือ แตภ่ ารกจิ ความชว่ ยเหลอื ยงั เผชญิ ปญั หาทท่ี า้ ทายอกี มาก ใหข้ อ้ มลู ถงึ วธิ กี ารลำ� เลยี งผปู้ ระสบภยั ทง้ั 13 คน ออกจากถำ้� วา่ เน่ืองจากทุกฝ่ายต้องหาทางน�ำสมาชิกทีมหมูป่าออกมาจาก เม่ือเด็กออกจากเนินนมสาว จะใส่หน้ากากที่ต่อกับ ถ้�ำท่ีมีน้�ำท่วมเต็มเป็นช่วงๆ แต่เด็กส่วนใหญ่ว่ายน�้ำไม่เป็น ขวดออกซิเจน โดยมีนักด�ำน�้ำประกบเป็นคู่ออกมา และ หรอื อยใู่ นสภาพทอี่ ดิ โรยเกนิ กวา่ จะวา่ ยนำ้� ออกมาได้ ภารกจิ เม่ือมาถึงท่ีโถง 3 เพื่อออกไปยังปากถ้�ำ ด้วยลักษณะ น�ำทีมหมูป่าออกมาโดยการด�ำน�้ำผ่านเส้นทางอันวิบากและ พ้ืนที่ต้องใช้แรงพอสมควร จึงใช้วิธีให้น้องๆ นอนบนเปล เสยี่ งอนั ตรายกเ็ ปน็ เรอื่ งทยี่ ากยง่ิ จงึ ตอ้ งอาศยั การวางแผนท่ี ภายใตว้ ธิ กี ารทางการแพทยท์ ท่ี ำ� ใหท้ กุ คนนอนหลบั เพอื่ มใิ ห้ ยอดเย่ียมและรัดกุม ต่อมามนุษย์กบได้ด�ำน�้ำเข้าพื้นที่พร้อม ต่ืนตกใจระหว่างทาง เปลท่ีใช้เป็นเปล SKED แบบม้วน หมอเวชศาสตร์ใต้น้�ำ เจลให้พลังงาน (power gel) และ มีความยืดหยุ่นสูง สามารถบิดหรือเอียงตามลักษณะพ้ืนท่ี อุปกรณ์ยังชีพไปให้ทีมหมูป่าและอยู่เป็นเพื่อนเพื่อดูแล สามารถป้องกันร่างกายของผู้ประสบภัยจากแรงกระแทก ทีมหมปู ่าจนกว่าแผนการลำ� เลียงกลับจะเร่มิ ขนึ้ 8 โดยรอบด้าน และใช้การเคล่ือนย้ายโดยรอก เพ่ือช่วยเพิ่ม ความสะดวกในการส่งตัวผู้ประสบภัย และยังลดความเสี่ยง จ่าแซม วีรบรุ ษุ ถ�ำ้ หลวง หากเคล่ือนย้ายในพ้ืนท่ีอันตราย มีการเปิดเผยว่าระหว่าง การล�ำเลียง เด็กๆ ถูกให้ยาเพื่อท�ำให้สงบ (อัลปราไซแลม อย่างไรก็ตาม ในการปฏิบัติการช่วยเหลือทีมหมูป่า Alprazolam เคตามีน Ketamine อะโทรปีน Atropine) ไดเ้ กดิ เหตเุ ศรา้ สลดเมอ่ื เกดิ การเสยี ชวี ติ ของ จา่ เอกสมาน กนุ นั อายุ 38 ปี อดีตนักท�ำลายใต้น�้ำจู่โจมนอกราชการ ซึ่งเป็น 7310 สถานการณ์เด่นทางสุขภาพ อาสาสมคั รทเี่ ขา้ รว่ มปฏบิ ตั กิ ารชว่ ยเหลอื ในครงั้ นี้ เนอ่ื งจาก ขาดอากาศหายใจระหว่างการด�ำน�้ำ โดยจ่าเอกสมาน รับหน้าที่ด�ำน�้ำวางขวดอากาศบนเส้นทางจากห้องโถง 3 ไปจนถงึ บรเิ วณ 3 แยก จนภารกจิ ทไ่ี ดร้ บั มอบหมายเสรจ็ สน้ิ จงึ ดำ� นำ้� กลบั มาทตี่ ง้ั แตใ่ นระหวา่ งทาง จา่ เอกสมาน หมดสติ อยู่ในน�้ำ9 คู่ด�ำน�้ำบัดดี้จึงช่วยปั้มหัวใจ แต่ก็ไม่สามารถ ช่วยชีวิตจ่าเอกสมานได้ ต่อมาสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว มหาวชิราลงกรณ บดินทรเทพยวรางกูร ทรงพระกรุณา โปรดเกล้าโปรดกระหม่อมพระราชทานยศ นาวาตรี เปน็ กรณพี เิ ศษ ใหแ้ ก่ จา่ เอก สมาน กนุ นั และพระราชทาน
เ พ่ื อ ล ด ก า ร ตื่ น ก ลั ว ร ะ ห ว ่ า ง การด�ำน�้ำล�ำเลียง ไม่เช่นนั้น อ า จ เ ป ็ น อั น ต ร า ย ถึ ง ชี วิ ต ไ ด ้ เมอื่ เดก็ ออกมาจากถำ�้ จะลำ� เลยี ง ขึ้นรถพยาบาลไปยังโรงพยาบาล สนามในพน้ื ทวี่ นอทุ ยานถำ�้ หลวง ไปยังจุดคัดกรอง ก่อนจะ เคล่ือนย้ายโดยเฮลิคอปเตอร์ และรถพยาบาลไปยงั โรงพยาบาล เชียงรายประชานเุ คราะห์ ตอ่ มา ได้มีการเปิดเผยว่า นายแพทย์ รชิ ารด์ แฮรร์ สิ (Richard Harris) ภาพ : https://lifestyle.campus-star.com/scoop/123657.html วสิ ญั ญแี พทยแ์ ละผเู้ ชย่ี วชาญการดำ� นำ้� ในถำ้� ชาวออสเตรเลยี นายณรงคศ์ ักด์ิ โอสถธนากร: ผู้มีประสบการณ์ในการด�ำน้�ำกว่า 30 ปี และเคร็ก แชลเลน ผ้นู �ำในภาวะวกิ ฤต เปน็ ผมู้ บี ทบาทสำ� คญั ในการดำ� นำ�้ เขา้ ไปเพอื่ ประเมนิ สขุ ภาพ กรณีการช่วยชีวิตทีมหมูป่าอะคาเดมีไม่เพียงประสบ ของทีมหมูป่าและปรับสภาพให้พร้อมต่อการเคล่ือนย้าย ความส�ำเร็จในการช่วยเหลือท้ัง 13 ชีวิตให้ปลอดภัยเท่าน้ัน ร่วมกับทีมนักด�ำน�้ำและทีมกู้ภัย โดยได้กล่าวว่าภารกิจน้ี แตย่ งั ไดร้ บั เสยี งชน่ื ชมในดา้ นการบรหิ ารจดั การ และภาวะผนู้ ำ� อันตรายท่ีสุดท่ีเคยเข้าร่วม จนการปฏิบัติการราบร่ืนและ ของนายณรงคศ์ กั ดิ์ โอสถธนากร ผวู้ า่ ราชการจงั หวดั เชยี งราย ประสบความส�ำเร็จ11 และ ผอ.ศอร. ในขณะน้ัน ที่สามารถประสานความร่วมมือ ภายหลังทีมช่วยเหลือประสบความส�ำเรจ็ ในการนำ� ทมี จากทุกภาคส่วน มีความพร้อมและความเข้าใจในการรับมือ หมปู า่ ออกมาจากถำ�้ แลว้ โรงพยาบาลเชยี งรายประชานเุ คราะห์ สภาวะวิกฤต รวมถึงการจัดการด้านการให้ข้อมูลข่าวสารที่ ได้รับมอบหมายให้เป็นโรงพยาบาลหลักด้านการรักษาและ ชดั เจน และครอบคลมุ ในทุกดา้ น13 ควบคุมป้องกันโรคแก่สมาชิกทีมหมูป่าอะคาเดมีและโค้ช สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ ทรงมีพระราชหัตถเลขาถึง ซ่ึงได้ทยอยเข้ารับการดูแลท่ีโรงพยาบาลต้ังแต่วันท่ี 8-10 นายณรงค์ศักด์ิ โอสถธนากร ความว่า “ได้ติดตามการ กรกฎาคม 2561 ครบทง้ั 13 คน ทีมแพทยไ์ ด้ให้สารน�้ำทาง ปฏบิ ตั แิ ลว้ นา่ ชนื่ ชมทไ่ี ดเ้ หน็ ขา้ ราชการผใู้ หญท่ ป่ี ฏบิ ตั หิ นา้ ที่ หลอดเลือดด�ำ ฉีดวัคซีนป้องกันบาดทะยักและพิษสุนัขบ้า ด้วยความเข้มแข็งอดทน และมุ่งม่ันในภารกิจเฉพาะหน้า ให้วิตามินบี 1 และยาปฏิชีวนะทางหลอดเลือดด�ำตามแผน ท่ียาก และท้าทาย แสดงถึงความมีสติปัญญา และมีการ การรกั ษา จากนนั้ ผเู้ ชย่ี วชาญเขา้ ประเมนิ รา่ งกายโดยละเอยี ด ตัดสินใจที่ดี และวิสัยทัศน์ท่ีถูกต้อง และเป็นศูนย์กลางแห่ง เชน่ ประเมนิ สายตาและการมองเหน็ โภชนาการ และสภาวะ การประสานการปฏิบัติ จนภารกิจลุล่วงด้วยดี และได้ทราบ จติ ใจ พรอ้ มสง่ ตวั อยา่ งเพอื่ หาเชอ้ื ไวรสั โรคอบุ ตั ใิ หม่ จากการ วา่ เปน็ ขา้ ราชการทมี่ คี ณุ ภาพ กลา้ ตอ่ สกู้ บั สง่ิ ทไ่ี มถ่ กู ตอ้ ง และ ตรวจไม่พบเช้ือโรคติดตอ่ ประจ�ำถ่นิ ท่เี ปน็ อันตราย12 ในเวลาเดียวกัน ก็มุ่งมั่นท่ีจะสร้างความดี และความถูกต้อง ใหเ้ กดิ ขนึ้ ใหแ้ กป่ ระเทศชาติ ขอชมเชย และใหก้ ำ� ลงั ใจ ขอให้ รักษาความดไี ว้ และขอให้มีความสุขความเจรญิ 14” นอกจากน้ัน นายกรัฐมนตรี ยังได้มอบโล่ประกาศ เกียรติคุณสุดยอดวัฒนธรรมสร้างสรรค์แห่งปี พ.ศ. 2561 ให้แก่ นายณรงค์ศักด์ิ ซ่ึงได้ท�ำงานอย่างทุ่มเท เสียสละ เป็นนักบริหารจัดการท่ีดี สามารถช่วยเหลือชีวิตทีมหมูป่า ออกมาจากถ้�ำหลวงได้อย่างปลอดภัย ท�ำให้ภาพลักษณ์ของ ภาพ : facebook page/Thai NavySEAL ประเทศไทยเป็นท่ียอมรับจากนานาชาต1ิ 5 74 สุขภาพคนไทย 2562
ถอดบทเรียนแผนการรับมือพบิ ตั ภิ ัย ภาพ: https://www.facebook.com/sisideaclub นกั วชิ าการกวา่ 140 คน ไดร้ ว่ มกนั ถอดบทเรยี นแผนการ ซึ่งติดขัดอยู่ก็สามารถเรียนรู้และน�ำไปใช้ได้ ซ่ึงก็คือมรรค 8 รับมือพิบัติภัยผ่านเวทีเสวนาวิชาการในหลายเวที เช่น แห่งความส�ำเร็จของหมูป่าโมเดล” โดยองค์ประกอบของ กลุ่มนักวิชาการด้านธรณีวิทยา ซึ่งมี ผศ.ดร.สมบัติ อยู่เมือง ความสำ� เรจ็ ของหมูปา่ โมเดล 8 ประการ สรุปได้ดงั นี้ ผู ้ อ� ำ น ว ย ก า ร ศู น ย ์ วิ จั ย ภู มิ ส า ร ส น เ ท ศ เ พ่ื อ ป ร ะ เ ท ศ (1) บรหิ ารจดั การโดยคนในพน้ื ทซ่ี ง่ึ เผชญิ สถานการณจ์ รงิ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาฯ ได้ระบุถึงแนวทางการบริหาร ไม่ใช่โดยอ�ำนาจรวมศูนย์ซ่ึงห่างไกลต่อการเข้าใจความจริง จัดการธรณีพิบัติภัยว่า มีหลักการดังนี้ (1) องค์ความรู้ ประเทศไทยบริหารจัดการโดยการใช้อ�ำนาจรวมศูนย์จึง น�ำการจัดการ (2) สร้างระบบเฝ้าระวังและเตือนภัย แก้ไขปัญหาไม่ได้ (3) ก�ำหนดมาตรการที่เหมาะสมกับพิบัติภัยที่เกิดขึ้น โดย (2) รวมใจเป็นหนึ่งเดียว หรือมีความมุ่งมั่นร่วมกันใน กรณีถ้�ำหลวงนี้กลายเป็นกรณีศึกษาระดับโลก เพราะ การช่วยชีวิตเพ่ือนมนุษย์ไม่เหมอื นการบรหิ ารจดั การประเทศ ไม่เคยเกิดข้ึนและมีความยากล�ำบาก จนนักด�ำน้�ำบอกว่า โดยทั่วไป ท่ีมีใจอยู่ที่ต่างๆ กัน เช่น ผลประโยชน์ของกลุ่ม เหมือนการด�ำน้�ำผ่านยอดเขาเอเวอร์เรสต์ จึงเห็นว่า ของพรรค ของพวก ขององค์กร ขัดแย้งทอนก�ำลังกัน ถึงเวลาแล้วท่ีไทยจะต้องมีการศึกษาเชิงธรณีวิทยาใน ในหมูป่าโมเดลไม่ใช้การคิดเชิงปฏิปักษ์ แต่ละพื้นท่ี ซึ่งต้องระดมท้ังผู้เชี่ยวชาญถ้�ำ นักวิชาการ (3) รวมพลังโดยก้าวข้ามการแบ่งแยกทุกประเภทไม่ว่า นักธรณีวิทยา เจ้าหน้าที่กรมอุทยาน รวมถึงผู้เช่ียวชาญใน เป็นทหาร ต�ำรวจ ข้าราชการ กรมกองใด พ่อค้า ประชาชน ด้านต่างๆ ทางด้านสถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณ สื่อมวลชน ไม่มีการติดอยู่ในอุดมการณ์ใดๆ หรือการอ้าง ทหารลาดกระบงั หนงึ่ ในหนว่ ยงานทไ่ี ดร้ ว่ มภารกจิ การคน้ หา กฎระเบียบราชการให้มารวมพลังกนั ไมไ่ ด้ ในกรณรี วมพลงั ดา้ นอากาศยานทง้ั อปุ กรณโ์ ดรน และกำ� ลงั พลทร่ี ว่ มวางแผน ชว่ ยหมปู า่ ใครจะมาอา้ งกฎระเบยี บข้อบังคบั ให้เปน็ อุปสรรค การกู้ภัยในแต่ละวันก็ได้เสนอให้ไทยเตรียมพร้อมรับมือ ตอ่ การรวมพลัง ท�ำไม่ได้ เพราะสถานการณ์บังคบั ภัยพิบัติ ทั้งการสร้างองค์ความรู้ และข้อมูลพ้ืนฐานของ (4) มกี ารเรยี นรรู้ ่วมกันในการปฏบิ ตั ิในสถานการณ์จรงิ แต่ละพ้ืนท่ี เมอ่ื เกิดเหตขุ ้อมูลทั้งหมดนจี้ ะถกู นำ� มาใชใ้ นการ ที่ซับซ้อนและพลิกผัน การใช้ความรู้ส�ำเร็จรูปโดยไม่เรียนรู้ วางแผนเพือ่ จดั การภัยพิบตั ิไดอ้ ย่างทนั ท่วงท1ี 6 ใช้ไม่ได้ผล ตามปกติข้าราชการจะใช้อ�ำนาจโดยไม่เรียนรู้ ส่วน นพ.ประเวศ วะสี ได้กล่าวถึงบทเรียนของหมูป่า การเรียนรู้ร่วมกันในการปฏิบัติในสถานการณ์จริงเป็นการ โมเดลวา่ สามารถน�ำมาใชใ้ นการแกป้ ญั หาของสงั คมได้ โดย เรยี นรทู้ ท่ี รงพลงั ยง่ิ เพราะทำ� ใหเ้ กดิ ปญั ญารว่ ม (Collective กลา่ ววา่ “ถา้ เราพยายามท�ำความเขา้ ใจหมปู า่ โมเดล ซึ่งเปน็ wisdom) นวตั กรรม และอจั ฉรยิ ภาพกลมุ่ (Group genius) กระบวนทัศน์ใหม่ในการแก้ปัญหาท่ีซับซ้อนและยาก เราจะ (5) มีการแสวงหาความเช่ียวชาญ และเทคโนโลยีที่ พบวถิ ที างทจี่ ะพากนั ออกจากถำ�้ ทง้ั ประเทศ และสำ� หรบั โลก เหมาะสมมาใช้ให้ตรงประเด็นปัญหา มีการเปิดใจกว้างรับ ผเู้ ชย่ี วชาญจากประเทศตา่ งๆ อยา่ งทนั กาล 7510 สถานการณ์เด่นทางสุขภาพ
ภาพ : Cr. Hattrick Magazine & Kingnowhere (6) ผู้ประสานงานหรือฝ่าย อำ� นวยการแกป้ ญั หาในพนื้ ท่ี สามารถ สรปุ ยึ ด กุ ม ภ า พ อ ง ค ์ ร ว ม ข อ ง ทั้ ง ห ม ด ส า ม า ร ถ สื่ อ ส า ร ส ร ้ า ง ค ว า ม เ ป ็ น ภารกจิ ชว่ ยทมี หมปู า่ อะคาเดมไี ดส้ ะทอ้ นภาพหลายดา้ น เอกภาพท่ามกลางความหลากหลาย ในดา้ นหนง่ึ เหตกุ ารณน์ เ้ี ปน็ การหลอมรวมพลงั แหง่ มนษุ ยธรรม เช่นนี้ทำ� ไม่ได้โดยอ�ำนาจรวมศนู ย์ และธารน้�ำใจเพื่อการช่วยเหลือเพื่อนมนุษย์จากทั่วโลก การ (7) ทุกฝ่ายท่ีเกี่ยวข้องไม่เห็น เสยี สละของอาสาสมคั รและผเู้ ชยี่ วชาญดา้ นการกภู้ ยั และการ แก่ตัว เสียสละ ถ่อมตน ยกย่องผู้อื่น ด�ำน�้ำกว่าส่ีพันคนที่ร่วมปฏิบัติงานในครั้งน้ี แสดงให้เห็นว่า หรืออีกนัยหน่ึงทุกคนท�ำด้วยหัวใจ มนษุ ยเ์ รายงั ไมส่ น้ิ ความหวงั เมอื่ เพอ่ื นมนษุ ยด์ ว้ ยกนั ประสบภยั ของความเปน็ มนษุ ย์ ไมใ่ ชเ่ พอื่ ผลกำ� ไร ก็ยังมีคนต่างชาติ ต่างศาสนา ต่างวัฒนธรรมที่พร้อมจะให้ หรือชื่อเสียงใดๆ หัวใจของความเป็น ความชว่ ยเหลอื เหตกุ ารณค์ รงั้ นี้ ยงั เปน็ บทเรยี นการกภู้ ยั และ มนุษย์ ซึ่งเป็นเมล็ดพันธุ์แห่งความดี การจดั การภยั พบิ ตั ทิ ย่ี อดเยย่ี มของประเทศไทยภายใตก้ ารนำ� ท่ีมีอยู่แล้วในส่วนลึกของหัวใจมนุษย์ ของนายณรงคศ์ กั ดิ์ นอกจากนี้ ยงั สะทอ้ นบทบาททส่ี ำ� คญั ยงิ่ เม่ือเบ่งบานออกมาเชื่อมโยงกันย่อม ของสื่อมวลชนและโซเชียลมีเดียที่สร้างกระแสการรับรู้และ มีพลงั เหนอื อ�ำนาจอื่นใด (8) มีการสื่อสารให้รับรู้กันโดย ทั่วถึงทั้งประเทศและท่ัวโลก ท�ำให้ มีความเป็นสาธารณะ ความเป็น สาธารณะจะก�ำกับทุกคนทุกฝ่ายให้ อยู่ในความถูกต้อง ใครขืนท�ำอะไร ไม่ถูกต้อง สาธารณะไม่ยอมรับ การ จัดการช่วยชีวิตหมูป่ามีความเป็น สาธารณะอย่างย่ิง ไม่มีใครกล้าท�ำ อะไรที่ไมถ่ ูกตอ้ ง17 ความตืน่ ตวั ต่อเหตกุ ารณ์ท่ีเกดิ ข้ึนในระดบั โลก อีกทั้งยังเปน็ ความท้าทายของสื่อมวลชน ทั้งในด้านการตรวจสอบข้อมูล ความน่าเช่ือถือของแหล่งข่าว และการแข่งขันด้านความเร็ว บนพน้ื ฐานของจรรยาบรรณในวชิ าชพี ดว้ ย และแสดงใหเ้ หน็ ถงึ ความกา้ วหนา้ ทางการแพทยแ์ ละวทิ ยาการตา่ งๆ ทนี่ ำ� มาใชใ้ น การปฏิบัติภารกิจในคร้ังนี้ ยิ่งไปกว่าน้ัน เหตุการณ์ท่ีเกิดขึ้น ยงั เปน็ บทเรยี นสำ� คญั ทป่ี ระเทศไทยจำ� เปน็ ตอ้ งมกี ารเตรยี มการ และจัดการข้อมูลพื้นท่ีต่างๆ เพ่ือสามารถรับมือกับ ภยั พบิ ตั ใิ นรปู แบบอนื่ ไดใ้ นอนาคตดว้ ย นอกจากน้ี มรรค 8 แหง่ ความสำ� เรจ็ ของหมปู า่ โมเดลตามแนวคดิ ของ นพ.ประเวศ วะสี ยงั จะเปน็ แนวทางในการชว่ ยแกป้ ญั หาสงั คมทซ่ี บั ซอ้ นของไทย ไดอ้ กี ดว้ ย 76 สุขภาพคนไทย 2562
9 โศกนาฏกรรม ภาพ : https://i.ytimg.com/vi/gVnugkPXPb4/maxresdefault.jpg “เรือล่มภูเก็ต 2561” บทเรียนท่องเที่ยวไทย โศกนาฎกรรม “เรือ 3 ลำ�อับปางที่ภูเก็ต” เมื่อวันที่ 5 กรกฎาคม 2561 ได้คร่าชีวิตนักท่องเที่ยวชาวจีน 47 คน1 นับเป็นเหตุการณ์ที่สร้างผลกระทบทั้งทางด้านกายภาพ ความรู้สึก และภาพลักษณ์ของประเทศไทย ตลอดจนส่งผลกระทบต่อความสัมพันธ์ไทย-จีน และภาคการท่องเที่ยวของไทยอย่างมหาศาล โศกนาฎกรรม “เรือล่มภูเก็ต” เม่ือวันท่ี 5 กรกฎาคม คลื่นซัด เรืออบั ปาง 3 ลำ� กลางทะเลภเู ก็ต 2561 จนท�ำให้นักท่องเท่ียวชาวจีนเสียชีวิต 47 คน และ มีผู้ประสบภัย 149 คน ได้ส่งผลให้นักท่องเที่ยวชาวจีน ยอ้ นกลบั ไปเมอ่ื วนั ท่ี 5 กรกฎาคม ณ พนื้ ทแ่ี หลง่ ทอ่ งเทย่ี ว ลดลงหลายแสนคน และสรา้ งผลตอ่ เนอื่ งไปยงั หว่ งโซอ่ ุปทาน ยอดนิยมของทะเลอันดามัน บริเวณเกาะราชากับเกาะเฮ ด้านการท่องเที่ยวของไทยอย่างสาหัสสากรรจ์ในช่วง อ�ำเภอเมือง จังหวัดภูเก็ต ได้เกิดเหตุสะเทือนขวัญท่ีสร้าง ไตรมาส 3 และ ไตรมาส 4 ของปี 2561 เหตุการณ์นี้ ความเสียหายต่อภาคการท่องเที่ยวของไทยครั้งใหญ่ จึงเป็นบทเรียนส�ำคัญที่ไทยต้องศึกษา เพ่ือแก้ปัญหาด้าน มีเรือลม่ พร้อมกนั ในวันเดยี วถึง 3 ล�ำ ล�ำแรกคอื เรือน�ำเท่ยี ว ความปลอดภยั ในการคมนาคมของประเทศ ตลอดจนเขา้ ใจถงึ “ฟนี กิ ซ์ พซี ไี ดวงิ่ ” ซง่ึ บรรทกุ ผโู้ ดยสารเปน็ นกั ทอ่ งเทยี่ วชาวจนี ความอ่อนไหวของนักท่องเท่ียวต่างชาติ ในการสื่อสารเพื่อ 89 ชีวิต ได้ล่องเรือออกสู่ทะเลท่ามกลางดินฟ้าอากาศท่ี ท�ำความเข้าใจและแสดงความจริงใจและจริงจัง ในการ แปรปรวน แต่แล้วกลับต้องประสบพบเจอกับมรสุมลูกใหญ่ มงุ่ แกป้ ญั หาทเ่ี กดิ ขน้ึ บทความนเี้ ปน็ การสรปุ ยอ่ สถานการณ์ โดยคลนื่ สงู กวา่ 4 เมตร ไดซ้ ดั เอาเรอื นำ� เทย่ี วลำ� ดงั กลา่ วลม่ ลง ที่เกิดข้ึนและถอดบทเรียนเพื่อการปรับปรุงแก้ไขปัญหาเร่ือง จนจมลกึ ใตท้ อ้ งทะเลกวา่ 45 เมตร ทำ� ใหค้ รา่ ชวี ติ นกั ทอ่ งเทย่ี ว ความปลอดภัยของนกั ทอ่ งเทยี่ วในอนาคต ชาวจนี บนเรอื ไปถงึ 47 คน ลำ� ทส่ี องคอื “เรอื ยอซทเ์ ซเรนติ า” ลม่ ลง บริเวณเกาะไม้ท่อน ผู้โดยสาร 42 คน ได้รับการช่วยเหลือ 7710 สถานการณ์เด่นทางสุขภาพ
ประจ�ำประเทศไทย พร้อมประกาศเยียวยาผู้เสียชีวิตและ ผู้ประสบเหตุท่ีได้รับบาดเจ็บ ควบคู่ไปกับการเดินหน้า ด�ำเนนิ คดกี บั ผทู้ ่ีกระทำ� ผิดกฎหมาย6 ภาพ : https://www.tnews.co.th/contents/468932 สารพดั ปญั หารมุ เรา้ ทำ� นกั ทอ่ งเทย่ี วจนี หดหาย รอดชีวิตท้ังหมด ล�ำท่ีสาม เป็นเรือเจ็ตสกีของนักท่องเที่ยว ภายหลังเหตุการณ์เรือล่มที่ภูเก็ตไดส้ รา้ งกระแสตอ่ ตา้ น ชาวรัสเซยี ล่ม มีผูโ้ ดยสาร 2 คน ล่มบริเวณเกาะราชา ได้รบั ประเทศไทยจนบานปลายออกไป กไ็ ดเ้ กดิ เหตผุ ซี ำ้� ดา้ มพลอยขนึ้ การช่วยเหลอื ทัง้ สองคน ท�ำให้ในวนั นน้ั มีผปู้ ระสบภยั เรือล่ม โดยเจ้าหน้าท่ีสนามบินดอนเมืองได้วิวาทและตบหน้า รวม 149 ราย2 นักท่องเที่ยวจีน จากสาเหตุที่ชาวจีนรายหน่ึงได้มาขอ Visa แน่นอนว่าอุบัติเหตุจากภัยธรรมชาติเป็นส่ิงท่ีไม่มีใคร on Arrival แตไ่ มย่ อมจา่ ย “คา่ บรกิ ารพเิ ศษ” ท่ี ตม. เรยี กเกบ็ คาดคดิ และไมม่ ใี ครอยากใหเ้ กดิ ขน้ึ อยา่ งไรกต็ ามเมอื่ สบื สาว เพม่ิ อกี 300 บาท โดยไมม่ ใี บเสรจ็ จนทำ� ใหเ้ กดิ ปากเสยี งกนั ราวเรอื่ งแลว้ กลบั พบวา่ ในชว่ งกอ่ นเกดิ เหตุ ทางการไดม้ กี าร และปรากฏภาพเป็นคลิปวิดีโอท่ีเผยแพร่ไปท่ัวประเทศจีน7 แจ้งเตือนให้เรืองดออกจากฝั่งแล้ว แต่คนขับเรือยังประมาท ย่ิงสร้างภาพลบให้กับการท่องเท่ียวของไทยเติมเข้าไปอีก ฝา่ ฝนื นำ� เรอื ออกจากฝง่ั ตอ่ มากองบญั ชาการตำ� รวจทอ่ งเทยี่ ว จนท�ำให้เกิดกระแสต่อต้านไม่มาเที่ยวประเทศไทย ยิ่งไป ได้สืบสวนพบข้อมูลทางการเงินเจ้าของเรือฟีนิกซ์ พบว่ามี กว่านั้น ปัญหาเศรษฐกิจของจีนเองก็ท�ำให้ชาวจีนจ�ำนวน การกระทำ� การในลกั ษณะใชค้ นไทยเปน็ นอมนิ ใี หก้ บั นายทนุ ไมน่ อ้ ยงดการเดนิ ทางไปตา่ งประเทศ เนอ่ื งมาจากผลกระทบ ชาวจีนที่มาท�ำธุรกิจท่องเท่ียวในภูเก็ตด้วย ท�ำให้ประเด็น จากสงครามการคา้ กบั สหรฐั ฯ ทำ� ใหค้ า่ เงนิ หยวนออ่ นคา่ ลงไป เรอ่ื งความปลอดภยั ถกู โยงเขา้ กบั เรอื่ งธรุ กจิ ผดิ กฎหมาย และ ถงึ 6-7 % และดชั นตี ลาดหนุ้ เซยี่ งไฮ้ กไ็ ดป้ รบั ตวั ลดลงเกอื บ พยายามผลกั ปญั หาวา่ ตน้ ตอมาจากกลมุ่ นกั ธรุ กจิ นอมนิ ที ม่ี งุ่ 30 % จากช่วงต้นปี สง่ ผลกระทบตอ่ ก�ำลงั ซ้อื ของคนจนี แตแ่ สวงหากำ� ไร โดยไมค่ ำ� นงึ ถงึ การปฏบิ ตั ติ ามกฎหมายและ ทั้งหมดน้ีสร้างความเสียหายให้กับภาคการท่องเท่ียว กฎระเบยี บเรอื่ งความปลอดภยั ของทางราชการ มากกวา่ การ ของไทยอยา่ งใหญห่ ลวง นน่ั เพราะนกั ทอ่ งเทย่ี วจนี มบี ทบาท แสดงความตง้ั ใจทจี่ ะมงุ่ แกป้ ญั หาเรอ่ื งการยกระดบั มาตรฐาน ทสี่ ำ� คญั ตอ่ ภาคการทอ่ งเทยี่ วของไทยอยา่ งมาก รายงานของ ความปลอดภยั ของไทยทง้ั ระบบ3 ทงั้ หมดนจ้ี งึ นำ� ไปสปู่ ระโยค การทอ่ งเทย่ี วแหง่ ประเทศไทย (ททท.) ระบวุ า่ นกั ทอ่ งเทยี่ วจนี หลดุ ปากจาก พล.อ.ประวติ ร วงษส์ วุ รรณ รองนายกรฐั มนตรี ท่ีเดินทางเข้ามาประเทศไทยเติบโตอย่างก้าวกระโดด และรัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหมในขณะนั้น ที่ได้ให้ ตลอดทศวรรษท่ีผ่านมา โดยในปี 2553 มีนักท่องเท่ียวจีน สมั ภาษณ์สอื่ มวลชนว่า เขา้ ไทย 1.13 ลา้ นคน ปี 2558 นกั ทอ่ งเทย่ี วจนี เพมิ่ เปน็ 7.93 “เปน็ เรอื่ งของคนจนี ทท่ี ำ� กบั นกั ทอ่ งเทยี่ วจนี เอง ทำ� เรอื ลา้ นคน ปี 2559 จำ� นวนเพมิ่ เปน็ 8.77 ลา้ นคน และในปี 2560 ของเขาเอง ละเมิดฝ่าฝืน และท�ำผิดกฎหมายไทย เขาท�ำตัว มีนักท่องเท่ียวจีนเข้าไทยจ�ำนวนถึง 9.8 ล้านคน ถือเป็น ของเขาเอง...”4 นักท่องเที่ยวต่างชาติอันดับหน่ึงของไทย8 แต่ภายหลัง แมข้ อ้ เทจ็ จรงิ จะเปน็ อยา่ งไรกต็ าม แต่ “นำ�้ ผง้ึ หยดเดยี ว” นี้ เหตุการณ์เรือล่มและข่าวเชิงลบต่างๆ ที่เกิดขึ้น ภาคการ ไดส้ รา้ งความไมพ่ อใจใหก้ บั ทางการและประชาชนจนี อยา่ งมาก ท่องเที่ยวถึงกับต้องกุมขมับ เนื่องจากนักท่องเท่ียวจีนที่ ชาวจนี แสดงความโกรธแคน้ ผา่ นสงั คมออนไลนอ์ ยา่ งเผด็ รอ้ น เดินทางเข้าไทยเกิดหดตัวและติดลบต่อเน่ืองกันนานถึง จนส่งกระทบตอ่ ภาพลักษณ์และความเชื่อมน่ั ในการเดินทาง 5 เดือน โดยในเดือนกรกฎาคมที่เพ่ิงเกิดเหตุการณ์เรือล่ม มาเทยี่ วไทยอยา่ งมาก5 รอ้ นจนถงึ พล.อ.ประวติ ร ตอ้ งออกมา นกั ทอ่ งเทย่ี วเรม่ิ ตดิ ลบท่ี 0.87% ตอ่ มาในเดอื นสงิ หาคม เรมิ่ แสดงความเสยี ใจ และขอโทษผา่ นทางสถานเอกอคั รราชทตู จนี เหน็ เคา้ ลางหายนะ เพราะชาวจนี มาเทย่ี วไทยตดิ ลบถงึ 12% ตามมาด้วยเดือนกันยายนที่ติดลบ 15% และหดตัวเพ่ิมข้ึน อกี ในเดอื นตลุ าคม โดยตดิ ลบถงึ 19.79% กอ่ นทจ่ี ะเรม่ิ ซาลง ในเดือนพฤศจิกายน โดยยอดติดลบลดลงเหลือ 13.86% รวมเมด็ เงนิ การท่องเที่ยวที่หายไปกวา่ หน่งึ แสนล้านบาท9 78 สุขภาพคนไทย 2562
บรรยากาศท่องเท่ียวตามสถานที่ท่องเท่ียวในภูเก็ต จะสำ� เรจ็ ในวนั ที่ 18 พฤศจกิ ายน 2561 หลงั เหตกุ ารณเ์ รอื ลม่ รวมถึงแหล่งทอ่ งเท่ียวที่คนจีนนิยม เชน่ พทั ยา และเชยี งใหม่ กว่า 3 เดือน เน่ืองจากต้องรอให้ฤดูมรสุมผ่านพ้นไปก่อน ต่างได้รับผลกระทบลุกลามเป็นลูกโซ่ มีรายงานว่าโรงแรม งานน้ีมีผู้บริหารระดับสูงทั้งไทยและจีนร่วมสังเกตการณ์ ขนาดเลก็ และรสี อรท์ ตา่ งๆ ตอ้ งประกาศขายกจิ การจำ� นวนมาก จ�ำนวนมาก12 เช่น นายวีระศักด์ิ โควสุรัตน์ รัฐมนตรีว่าการ โดยทภี่ เู กต็ มี 105 แหง่ เชยี งใหม่ 49 แหง่ และพทั ยา 51 แหง่ กระทรวงการท่องเท่ียวและกีฬา นายพงษ์ภาณุ เศวตรุนทร์ โดยโรงแรมที่ปิดตัวส่วนใหญ่มักมุ่งกลุ่มลูกค้าชาวจีนเพียง ปลัดกระทรวงการท่องเท่ียวและกีฬา นายภัคพงศ์ ทวิพัฒน์ กลุ่มเดียว และเน้นที่มากับกรุ๊ปทัวร์ ซ่ึงโดยมากเป็นกิจการ ผู้ว่าราชการจังหวัดภูเก็ต นายหล่ี ชุนหลิน ท่ีปรึกษาและ ขนาดเล็กที่เกิดขึ้นเป็นจ�ำนวนมากในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา กงสุลใหญ่สถานเอกอัครราชทูตจีนประจ�ำประเทศไทย โดยเฉพาะการลงทนุ ของกลมุ่ ทนุ จนี ทร่ี ว่ มกบั คนไทยเพอ่ื รองรบั นายหลี่ ชุนฝู รองกงสลุ ใหญ่จีนประจ�ำสงขลา ฯลฯ กลมุ่ ทัวรจ์ นี โดยเฉพาะ นอกจากนี้ธรุ กิจนำ� เท่ียว ร้านอาหาร ภายหลงั กซู้ ากเรอื แลว้ กไ็ ดม้ กี ารเรง่ ตรวจสอบหลกั ฐาน แหล่งช็อปปิ้ง รวมถึงการแสดงโชว์ต่างๆ ส�ำหรับรองรับ โดยส�ำนักงานพิสูจน์หลักฐาน ส�ำนักงานต�ำรวจแห่งชาติ นกั ท่องเที่ยวจนี ตา่ งกไ็ ดร้ ับผลกระทบรุนแรงไปตามๆ กนั 10 พร้อมผู้เช่ียวชาญจากเยอรมนีและรัฐบาลจีน ได้ร่วมกัน ตรวจสอบและเหน็ ตรงกนั วา่ เรอื ไมไ่ ดม้ าตรฐาน ประตผู นกึ นำ�้ เร่งแก้ปัญหามาตรฐานความปลอดภัย ท่ีปกติต้องมี 4 ประตู แต่เรือล�ำดังกล่าวมีเพียง 1 ประตู ฟื้นความเชื่อม่ัน ส่วนกระจกต้องเป็นกระจกมารีนที่สามารถทุบออกไปได้ แตต่ รวจสอบแลว้ ไมใ่ ชก่ ระจกมารนี ซง่ึ การทมี่ ผี เู้ สยี ชวี ติ ในเรอื อบุ ตั เิ หตเุ รอื ลม่ ทภ่ี เู กต็ จนมผี บู้ าดเจบ็ และเสยี ชวี ติ จำ� นวน จำ� นวนมาก เพราะไมส่ ามารถทบุ กระจกออกไปได้ เครอ่ื งยนต์ มากเมอื่ เดอื นกรกฎาคม 2561 นน้ั ไมใ่ ชค่ รง้ั แรกทเี่ กดิ เหตกุ ารณ์ กไ็ มใ่ ชเ่ ครอื่ งยนตเ์ รอื แตเ่ ปน็ ของรถฮโี น่ จงึ ไดแ้ จง้ ขอ้ กลา่ วหา ในลักษณะดังกล่าว ข้อมูลของกองมาตรฐานความปลอดภัย ทงั้ หมดกบั เจา้ ทา่ ภเู กต็ ในขอ้ หาปฏบิ ตั หิ รอื ละเวน้ การปฏบิ ตั ิ การท่องเที่ยว กรมการท่องเท่ียว ระบุว่าจ�ำนวนนักท่องเที่ยว หน้าที่โดยมิชอบ พร้อมส่งส�ำนวนให้ส�ำนักงานป้องกันและ ที่บาดเจ็บ และเสียชีวิตจากอุบัติเหตุท้ังทางบกและทางทะเล ปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ (ป.ป.ช.) ดำ� เนินคดีตอ่ ไป13 ในปี 2560 สงู ถงึ 936 คน เพม่ิ ขนึ้ จากปี 2559 รอ้ ยละ 25.12 ความพยายามในการสืบค้นความจริงและด�ำเนิน โดยเป็นจ�ำนวนนักท่องเท่ียวเสียชีวิต 265 คน และบาดเจ็บ คดีกับผู้กระท�ำผิดได้สร้างความพอใจให้กับทางการจีน 671 คน โดยนักท่องเท่ียวชาวจีนเป็นผู้เสียชีวิตจากอุบัติเหตุ พอสมควร โดยนายหลี่ ชุนหลิน ท่ีปรึกษาและกงสุลใหญ่ มากทส่ี ดุ 11 สะทอ้ นถงึ มาตรฐานความปลอดภยั ดา้ นการคมนาคม สถานเอกอัครราชทูตจีนประจ�ำประเทศไทย แสดงความ ของไทยทอี่ ยใู่ นระดบั ตำ�่ โดยความหละหลวมในการกำ� กบั ดแู ล พอใจในการด�ำเนินการของรัฐบาลไทย ที่จริงใจและทุ่มเท การโดยสารทางนำ้� เปน็ สาเหตทุ สี่ ำ� คญั ประการหนงึ่ ในการสืบสวนหาสาเหตุของการเกิดเรือล่ม พร้อมเช่ือม่ันว่า ปัญหาที่บานปลายจนส่งผลกระทบด้านการท่องเที่ยว เมื่อการคลี่คลายคดีส้ินสุด จะท�ำให้ความเชื่อม่ันของ อย่างรุนแรงท�ำให้ภาครัฐต้องเร่งระดมทีมกู้วิกฤตศรัทธา นกั ทอ่ งเทีย่ วจนี กลับคืนมา สร้างบรรยากาศและภาพลักษณ์ นกั ทอ่ งเทยี่ วจนี ครง้ั ใหญ่ เรม่ิ ทกี่ ารสบื คน้ สาเหตทุ ต่ี น้ ตอของ ที่ดีด้านการท่องเท่ียว และเป็นการเสริมสร้างความสัมพันธ์ ปญั หา นน่ั คอื การกเู้ รอื ฟนี กิ ซ์ โดยรฐั บาลทมุ่ งบประมาณกวา่ อันดีระหว่างไทยกับจนี ใหย้ งั่ ยืนตอ่ ไป 39 ลา้ นบาท ในการนำ� เรอื เครนขนาด 1,200 ตนั จากประเทศ สิงคโปรเ์ ข้ามาดำ� เนินงานกู้ซากเรอื โดยใช้เวลา 2 วัน กอ่ นที่ ภาพ : http://siangtai.com/wp-content/uploads/2018/11/IMG_7295.jpg
ส�ำหรับแนวทางการแก้ไขปัญหาในระยะยาว รัฐบาล มุมมองของภาคเอกชนด้านการท่องเที่ยวเห็นว่าทั้ง ได้หยิบยกเร่ืองความปลอดภัยด้านการท่องเท่ียวเป็น 2 มาตรการ คือ การกู้ซากเรือฟีนิกซ์เพื่อคลี่คลายคดี “ระเบียบวาระแห่งชาติ” โดยรัฐมนตรีว่าการกระทรวง รวมถึงการออกมาตรการฟรีวีซ่า มีส่วนส�ำคัญอย่างมาก การท่องเที่ยวและกีฬา ได้กล่าวในการแถลงแผนการตลาด ในการกู้วิกฤตท่องเท่ียวในคร้ังน้ี นายวิชิต ประกอบโกศล ท่องเท่ียวปี 2562 ของการท่องเท่ียวแห่งประเทศไทย นายกสมาคมไทยธุรกิจการท่องเที่ยว (แอตต้า) เปิดเผยว่า ว่า “จะไม่ประนีประนอมเร่ืองความไม่ปลอดภัย ต้องดูแล นักท่องเที่ยวจีน รวมถึงประเทศท่ีฟรีวีซ่า ได้ท�ำการจอง นักท่องเที่ยวตั้งแต่ต้นทางถึงปลายทาง” ทั้งน้ีเพื่อไม่ให้ ที่พัก ตั๋วเคร่ืองบิน รวมท้ังจองทัวร์มาเที่ยวไทยมากขึ้น ภาพลกั ษณข์ องไทยตอ้ งกลายเปน็ ประเทศทป่ี ลอ่ ยปละละเลย โดยทางสมาคมได้ท�ำหนังสือต่อรัฐบาลเพ่ือขอต่อมาตรการ ในเรื่องของความปลอดภัยของนักท่องเท่ียว ทางด้าน ฟรีวีซ่าดังกล่าวไปอีก 3 เดือนจนถึงเดือนเมษายน 2562 นายกรัฐมนตรีเอง ก็ได้ส่ังการให้ ททท. พัฒนาระบบการ เพ่ือให้ครอบคลุมไตรมาสแรกของปี 2562 ด้วย เนื่องจาก เฝ้าระวังรักษาความปลอดภัยนักท่องเท่ียว พร้อมก�ำหนด หลงั จากทรี่ ฐั บาลใชม้ าตรการดงั กลา่ วมาไดป้ ระมาณ 1 เดอื น มาตรการในการดูแลนักท่องเที่ยวทั่วประเทศ เพ่ือปรับปรุง พบว่าจ�ำนวนนักท่องเท่ียวเร่ิมกลับมาดีขึ้น โดยเฉพาะ ดัชนีความปลอดภัยด้านการท่องเที่ยวของไทยที่ปัจจุบันอยู่ ตลาดจีน ทั้งยังคาดว่าในไตรมาสท่ี 1 ปี 2562 น่าจะมี ในอันดบั 118 จาก 136 ประเทศท่ัวโลก14 จำ� นวนนักทอ่ งเทยี่ วจีนมาไทย 2.5 ลา้ นคน แตถ่ ้าหากไดต้ ่อ มาตรการฟรคี า่ ธรรมเนยี มไปอกี 3 เดอื น กอ็ าจทำ� ใหจ้ ำ� นวน เขา้ ส่โู หมดกระตุ้นการทอ่ งเที่ยวรอบใหม่ นกั ทอ่ งเทย่ี วจนี มาไทยเพม่ิ ขน้ึ เปน็ 3 ลา้ นคน ขณะทนี่ ายศภุ ฤกษ์ ศรู างกรู นายกสมาคมไทยบรกิ ารทอ่ งเทย่ี ว กลา่ ววา่ มาตรการ ภายหลังการฟื้นความเช่ือมั่นให้กับทางการจีนและ ฟรวี ซี า่ 21 ประเทศ ถอื เปน็ มาตรการทม่ี ปี ระโยชน์ เนอ่ื งจาก นักท่องเท่ียวจีน ทางการไทยก็ได้จัดยาแรงกระตุ้นภาค ช่วยอ�ำนวยความสะดวกให้กับนักท่องเที่ยวในการเดินทาง การท่องเที่ยวรอบใหม่เพื่อดึงดูดให้นักท่องเที่ยวจีนกลับมา เขา้ ไทยได้ แตส่ งิ่ สำ� คญั คอื การสรา้ งมาตรฐานดา้ นความปลอดภยั ประเทศไทยอีกคร้ังในช่วงฤดูท่องเที่ยวปลายปี 2561 ซึ่งจะ ทชี่ ดั เจน รวมถงึ การสรา้ งภาพลกั ษณท์ ดี่ ใี นภาคการทอ่ งเทย่ี ว ตอ่ เนอ่ื งไปยงั ชว่ งเทศกาลตรษุ จนี ในชว่ งเดอื นกมุ ภาพนั ธ์ 2562 ของไทย เพราะในขณะนแ้ี มภ้ าพลกั ษณก์ ารทอ่ งเทย่ี วของไทย โดยคณะรัฐมนตรีได้อนุมัติมาตรการยกเว้นค่าธรรมเนียม จะดขี ้นึ แตก่ ็ไมไ่ ดด้ เี ท่าเดิมในสายตาของนกั ท่องเทยี่ วจนี วีซ่า ณ ด่านตรวจคนเข้าเมือง หรือ Visa on Arrival แกน่ กั ทอ่ งเทยี่ วตา่ งชาติ 20 ประเทศ (ซง่ึ รวมจนี และอนิ เดยี ) สรปุ และ 1 เขตเศรษฐกจิ (ไตห้ วนั ) เปน็ ระยะเวลา 60 วนั ตงั้ แต่ วันที่ 15 พฤศจิกายน 2561 ถึงวันท่ี 13 มกราคม 256215 โศกนาฏกรรมเรอื ฟนี กิ ซค์ รงั้ นี้ ไดม้ อบบทเรยี นอนั ใหญห่ ลวง (ก่อนท่ีจะขยายเวลาอีกครั้งไปจนถึงเดือนเมษายน 2562) ให้กับประเทศไทย ไล่ไปตั้งแต่การละเลยกระบวนการ ซง่ึ แนน่ อนวา่ เปา้ หมายหลกั คอื นกั ทอ่ งเทย่ี วจนี พรอ้ มหวงั ดงึ ตรวจสอบการดำ� เนนิ ธรุ กจิ นอมนิ ี ความประมาทของผขู้ บั ขเ่ี รอื นกั ทอ่ งเทย่ี วจากชาตอิ นื่ เพอื่ ชดเชยนกั ทอ่ งเทย่ี วจนี ทหี่ ายไปดว้ ย ความหละหลวมของผ้คู วบคมุ ทา่ เรอื การส่ือสารตอ่ ผสู้ ญู เสีย ทุกส่ิงท่ีท�ำมาดูเหมือนจะเร่ิมเห็นผลในช่วงส้ินปี 2561 ท่ีไม่ได้ด�ำเนินการอย่างระมัดระวังและค�ำนึงถึงความรู้สึก โดยนายยุทธศักด์ิ สุภสร ผู้ว่าการ ททท. ได้เปิดเผยตัวเลข ของผู้ประสบภัย และความจ�ำเป็นในการยกระดับมาตรฐาน นกั ทอ่ งเทย่ี วจนี ทตี่ ดิ ลบมาตลอด 5 เดอื นวา่ เรมิ่ พลกิ กลบั เปน็ ความปลอดภัยด้านการคมนาคมแบบครบวงจร ขณะนี้ บวกไดใ้ นวนั ที่ 1-10 ธนั วาคม โดยนกั ทอ่ งเทย่ี วจนี มาเยอื นไทย แ ม ้ ว ่ า ส ถ า น ก า ร ณ ์ ด ้ า น ก า ร ท ่ อ ง เ ท่ี ย ว จ ะ ค ลี่ ค ล า ย ล ง เพมิ่ ขน้ึ 10.72 % และแสดงความเชอ่ื มน่ั วา่ วกิ ฤตนกั ทอ่ งเทย่ี วจนี แต่ทุกภาคส่วนควรเรียนรู้จากความผิดพลาด เพื่อไม่ให้เกิด ไดผ้ า่ นจดุ ตำ�่ สดุ ไปแลว้ เพราะจากตวั เลขทเี่ ลวรา้ ยทสี่ ดุ ในเดอื น เหตุการณ์ซ้�ำรอยข้ึนอีก นั่นเพราะต้นทุนท่ีใช้ในการกู้วิกฤต ตุลาคมค่อยๆ ติดลบลดลงในเดือนพฤศจิกายน และคาดว่า ศรทั ธาใหก้ ลบั คนื มานนั้ มันคือการสูญเสียชีวิตและทรัพย์สิน ทง้ั เดอื นธนั วาคมนจี้ ะหยดุ การตดิ ลบไดส้ ำ� เรจ็ พรอ้ มมนั่ ใจวา่ ของผู้ประสบภัยทุกคน อีกท้ังส่งผลกระทบต่อภาพลักษณ์ นักท่องเท่ียวจีนจะมาเที่ยวไทยปี 2561 ราว 10.5 ล้านคน ประเทศ กระทบความสมั พนั ธร์ ะหวา่ งประเทศ และการสญู เสยี รวมแลว้ ยงั เพมิ่ ขน้ึ เลก็ นอ้ ยจากปกี อ่ นซง่ึ มจี ำ� นวน 9.8 ลา้ นคน ทางเศรษฐกิจมลู คา่ มหาศาล 80 สุขภาพคนไทย 2562
10 โรคหัดกลับมา “อุบัติซ้ำ�” ในไทย ภาพ : https://www.77kaoded.com/content/241559 https://fineartamerica.com/featured/measles-virus-3d-model-science-source.html ข่าวการระบาดของไข้หัดในหลายพื้นท่ีของประเทศไทย เป็นเรื่องวิตกของคนในแวดวงสาธารณสุข เน่ืองจากในอดีต สามารถควบคมุ ไดด้ ดี ว้ ยการฉดี วคั ซนี โดยในชว่ งเดอื นตลุ าคม 2561 พบวา่ พนื้ ทจ่ี งั หวดั ชายแดนภาคใต้ มเี ดก็ ปว่ ย เพม่ิ ขึน้ กวา่ 800 คน เสียชีวิต 9 คน โดยหลายคนไม่เคยรบั วัคซีนมาก่อน1 จงึ เกดิ ค�ำถามเก่ียวกบั ระบบการเบกิ จ่าย และการบริหารวัคซีนของหน่วยงานท่ีเกยี่ วขอ้ งในพ้นื ทีด่ งั กลา่ ว “ไขอ้ อกผน่ื รว่ มกบั อาการไอ (Cough) นำ�้ มกู (Coryza) และมีผู้เสียชีวิตถึง 23 ราย จึงเกิดค�ำถามเก่ียวกับระบบ ตาแดง (Conjunctivitis) หรืออาการ 3C” เป็นค�ำส�ำคัญ การจัดหาวัคซีน การกระจายวัคซีนท่ีเหมาะสมสำ� หรบั กรณี ท่ีนักเรียนแพทย์ต้องท่องจ�ำให้ขึ้นใจ เพราะถา้ เจอในขอ้ สอบ เกดิ โรคระบาด และการประสานงานของหนว่ ยงานระดบั ตา่ งๆ จะตอบวา่ เปน็ โรคอน่ื ไมไ่ ดน้ อกเสยี จาก ‘โรคหดั (Measles)’ ในการบริหารจัดการวัคซีน บทความนี้เป็นการทบทวน เท่านั้น ต่างจากโรคหัดเยอรมัน (Rubella) ตรงที่อย่างหลัง สถานการณร์ ะบาดของโรคหดั ทเี่ กดิ ขน้ึ เพอ่ื ใหเ้ ขา้ ใจขอ้ เทจ็ จรงิ จะไม่มีอาการตาแดง และผื่นจะขึ้นกระจายมากกว่า”2 และเปน็ การถอดบทเรยี นระบบการจดั หาและกระจายวคั ซนี โรคหดั เปน็ โรคติดเชือ้ ซง่ึ เกิดจากไวรสั ท่ีติดต่อกนั ไดง้ า่ ยมาก โรคหัดของไทย ทางอากาศ อาการทั่วไปมักมไี ข้สูง ร่วมกบั อาการไอ มนี �้ำมกู และเยื่อตาอกั เสบ และจะมผี ื่นแดงตามมา อาการท่ีพบบ่อย สถานการณ์โรคหัดในไทย ของโรคหัด คือ “ไข้ออกผื่น” สิ่งท่ีต้องดูแลและเฝา้ ระวงั คอื ภาวะแทรกซ้อน ได้แก่ ท้องร่วง ตาบอด สมองอักเสบ การระบาดของโรคหัด มาจากผู้ป่วยโรคหัดที่ไอจาม ปอดอักเสบ ซึ่งพบได้ถึง 30% และมักเป็นเหตุให้ ซึ่งจะมีเช้ือหัดออกมาด้วยทั้งทางน�้ำมูกและน�้ำลาย โอกาส เสียชีวิตตามมา โดยเฉพาะอย่างย่ิงในกลุ่มผู้ป่วยอายุน้อย ท่ีผู้ไม่มีภูมิคุ้มกันจะติดเช้ือมีมากถึง 9 ใน 10 คน จึงเกิด และมีภาวะทพุ โภชนาการร่วมดว้ ย การระบาดได้ง่ายมาก และเป็นสาเหตุของการเสียชีวิตได้ ในปี 2561 ได้เกดิ การระบาดของโรคหัดในพน้ื ทีภ่ าคใต้ จึงนับเป็นโรคระบาดหน่ึงที่ต้องเฝ้าระวังอย่างใกล้ชิด ตอนล่างคร้ังใหญ่ โดยพบผู้ป่วยไข้ออกผ่ืนหรือสงสัยโรคหัด อยา่ งไรกต็ าม โรคนสี้ ามารถปอ้ งกนั ไดด้ ว้ ยการฉดี วคั ซนี ในชว่ ง จ�ำนวนทั้งส้ิน 4,450 ราย ซึ่งเป็นจ�ำนวนสูงที่สุดในประเทศ อายุ 9-12 เดือน และกระตุ้นอีกคร้ังในช่วงอายุ 2 ขวบครึ่ง ประเทศไทยมีการรณรงค์ให้เด็กทุกคนได้รับวัคซีนป้องกัน 8110 สถานการณ์เด่นทางสุขภาพ
โรคหัด ร่วมกับโรคหัดเยอรมัน และคางทูม (MMR) ส�ำหรับไทย ข้อมูลจากระบบรายงานโรคของส�ำนัก ในช่วงวัยดังกล่าว จากการศึกษาทางระบาดวิทยาพบว่า ระบาดวทิ ยา กรมควบคมุ โรค กระทรวงสาธารณสขุ พบวา่ ใน หากจะควบคมุ การระบาดในชมุ ชนใหไ้ ดผ้ ล จะตอ้ งทำ� ใหเ้ กดิ ปี 2561 มอี ตั ราปว่ ยโรคหดั ทง้ั ประเทศ 4 ตอ่ ประชากรแสนคน ความครอบคลุมการฉดี วัคซนี ให้ได้ไม่นอ้ ยกวา่ 95% โดยจงั หวดั ยะลามอี ตั ราปว่ ยสงู ทส่ี ดุ พบมากในกลมุ่ อายนุ อ้ ย ประเทศไทยมีพันธสัญญาร่วมกับองค์การอนามัยโลก กว่าหน่ึงปี รองลงมาคือประจวบคีรีขันธ์ และสมุทรสาคร ในการกําจัดโรคหัด โดยมีเป้าหมายท่ีจะกําจัดโรคหัดให้ได้ ตามล�ำดับ ในขณะท่ีโรคหัดรุนแรง คือมีภาวะแทรกซ้อน ในปี 2563 ซง่ึ ไทยไดด้ ําเนนิ การสรา้ งเสรมิ ภมู คิ มุ้ กนั โรคดว้ ย ร่วมด้วย จังหวัดที่มีอัตราป่วยสูงสุด คือยะลา ปัตตานี และ วัคซีนป้องกันโรคหัดแก่เด็กอายุ 9 เดือนมาต้ังแต่ปี 2527 อบุ ลราชธาน4ี มอี ตั ราความครอบคลมุ ในระดบั ประเทศทนี่ า่ พอใจ แตก่ ย็ งั มี อย่างไรก็ตามในพ้ืนที่ภาคใต้ตอนล่าง พบผู้ป่วยไข้ การระบาดในบางพนื้ ทอี่ ยเู่ ปน็ ระยะ ซงึ่ ในตา่ งประเทศกม็ กี าร ออกผ่ืน หรือสงสัยโรคหัดจ�ำนวนทั้งสิ้นถึง 4,450 ราย พบโรคน้ีในหลายพนื้ ที่ โดย นพ.สวุ รรณชยั วฒั นายง่ิ เจรญิ ชยั ซงึ่ เปน็ จำ� นวนสงู ทสี่ ดุ ในประเทศ และมผี เู้ สยี ชวี ติ ถงึ 23 ราย อธบิ ดกี รมควบคมุ โรค ไดเ้ ปดิ เผยขอ้ มลู จากองคก์ ารอนามยั โลก มีอัตราป่วยตายท่ีร้อยละ 0.52 จังหวัดที่มีอัตราผู้ป่วยสงสัย พบว่าในช่วง 1 ปีที่ผ่านมา พบรายงานผู้ป่วยโรคหัด โรคหัดสูงสุด คือ ยะลา จ�ำนวน 1,621 ราย (อัตราป่วย ในทุกภูมิภาคของโลก โดยมีจ�ำนวนผู้ป่วยสูงสุดในอินเดีย 307.42 ตอ่ ประชากรแสนคน) เสยี ชวี ติ 10 ราย อตั ราปว่ ยตาย 64,972 ราย รองลงมาคอื ยเู ครน 53,218 ราย และปากสี ถาน ร้อยละ 0.62 รองลงมาเป็น ปัตตานี จ�ำนวน 1,788 ราย 33,224 ราย ตามล�ำดับ นอกจากนี้ยังพบการระบาด (อตั ราปว่ ย 251.90 ตอ่ ประชากรแสนคน) เสยี ชวี ิต 10 ราย ในประเทศ ฟลิ ปิ ปนิ ส์ เซอรเ์ บยี จอรเ์ จยี อลั เบเนยี อกี ดว้ ย3 อัตราป่วยตาย รอ้ ยละ 0.56 ตามลำ� ดับ (ตาราง 1) ตาราง 1 อัตราการป่วยโรคหดั ในภาคใตต้ อนลา่ ง ปี 2561 จังหวัด จำ�นวนผู้ปว่ ย อัตรา: จำ�นวนตาย อัตรา: อตั ราป่วยตาย (ราย) ประชากรแสนคน (ราย) ประชากรแสนคน (CFR) ยะลา ปัตตานี 1,621 307.42 10 1.90 0.62 นราธิวาส 1,788 251.90 10 1.41 0.56 สงขลา 489 61.41 1 0.13 0.20 ตรัง 460 32.30 2 0.14 0.43 พทั ลงุ 66 10.26 0 0.00 0.00 สตลู 0.95 0 0.00 0.00 เขต 12 5 6.57 0 0.00 0.00 21 89.99 23 0.47 0.52 4,450 ทมี่ า : ข้อมูลโครงการกำ�จัดโรคหัด สำ�นักระบาดวิทยา กรมควบคมุ โรค โดยพบการระบาดเป็นกลุ่มก้อนอย่างชัดเจนตั้งแต่เดือนสิงหาคมใน 4 จังหวัดภาคใต้ตอนล่างเป็นต้นมา โดยเร่ิม การระบาดเป็นกลุ่มก้อนในจังหวัดยะลา ต่อมาเป็นปัตตานี นราธิวาส และสงขลาตามล�ำดับ ท้ังนี้ผู้ป่วยส่วนใหญ่ อายตุ ำ่� กว่า 5 ปี โดยมีอัตราป่วยสูงสุดในกลุม่ อายุต�่ำกวา่ 1 ปี คิดเป็น 1,348.64 ตอ่ ประชากรแสนคน รองลงมาเป็นกลุ่มอายุ 1–4 ปี มีอัตราปว่ ย 555.84 ต่อประชากรแสนคน 82 สุขภาพคนไทย 2562
ภาพ : http://www.mamaexpert.com/posts/content-2275 ส�ำหรับผู้ป่วยที่เสียชีวิต มีอายุระหว่าง 7 เดือน มกี ารกลา่ วอา้ งกนั วา่ สาเหตสุ ำ� คญั ทโี่ รคหดั กลบั มาระบาดซำ�้ ถึง 14 ปี ส่วนใหญ่มีภาวะทุพโภชนาการร่วมด้วย คือผู้ปกครองบางคนเชื่อว่าการฉีดวัคซีนผิดหลักศาสนาอิสลาม ทุกรายเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลด้วยโรคหัดที่มี ซ่ึงมีทั้งข้อเท็จ-จริงปะปนกันอยู่5 แต่ในขณะเดียวกันกลับ ภาวะแทรกซ้อน ได้แก่ ปอดอักเสบและอุจจาระร่วง สวนทางกบั ขอ้ มลู ความครอบคลมุ การไดร้ บั วคั ซนี ปอ้ งกนั โรคหดั ใน เกือบทุกรายมีประวัติไม่เคยได้รับวัคซีนป้องกันโรค ประเทศไทยทคี่ อ่ นขา้ งสงู แมว้ า่ จะไมถ่ งึ เปา้ ทต่ี ง้ั เอาไว6้ จากขอ้ มลู มเี พยี งหนง่ึ รายเทา่ นนั้ ทอี่ ายยุ งั ไมค่ รบเกณฑท์ จ่ี ะไดร้ บั บางส่วนพบว่า การระบาดของโรคหัดในครั้งนี้เกิดปัญหาการ วัคซีน เมื่อจ�ำแนกตามรายอ�ำเภอพบว่า อ�ำเภอยะรัง ต่อต้านการฉีดวัคซีนในเด็กมุสลิม ว่าการฉีดวัคซีนผิดหลักศาสนา จังหวัดปัตตานี มจี ำ� นวนผูป้ ว่ ยทีเ่ สยี ชวี ิตสงู สดุ 6 ราย แต่ประเด็นน้ีได้มีค�ำวินิจฉัย (ฟัตวา) จากจุฬาราชมนตรี ผู้น�ำ รองลงมาเปน็ อำ� เภอกรงปนิ ัง จงั หวดั ยะลา 5 ราย ศาสนาอิสลามของประเทศไทย ในปี 2556 เกี่ยวกับประเด็นนี้ ว่าไม่ผิดหลักศาสนาอิสลามแต่อย่างใด ในอีกทางหนึ่งพบว่า ยังมี ตาราง 2 จำ� นวนผปู้ ว่ ยโรคหัดเสียชีวิต ช่องว่างทางภูมิคุ้มกันในประชากรบางส่วน เช่น เด็กที่ได้รับ ภาคใตต้ อนล่าง 1 มกราคม - 29 ธนั วาคม 2561 วัคซีนปกติไม่ครบตามเกณฑ์ รวมทั้งผู้ใหญ่อายุ 20-40 ปี โดยเฉพาะทอ่ี ยใู่ นกลมุ่ คนหมมู่ าก เชน่ ในคา่ ยทหาร เรอื นจำ� โรงงาน จังหวดั จำ�นวน อำ�เภอ จำ�นวน แหลง่ ทอ่ งเทย่ี ว และสถานบรกิ ารสาธารณสขุ อยา่ งไรกต็ ามปญั หา เสียชีวิต (ราย) การระบาดของโรคหัดท่ีเกิดข้ึน ก็ท�ำให้เกิดค�ำถามเก่ียวกับระบบ ยะลา (ราย) กรงปนิ งั การเบิกจ่ายและบริหารจัดการวัคซีนท่ีไม่ครอบคลุมเด็กบางกลุ่ม บนั นังสตา 5 รวมถงึ การรบั มอื กบั สถานการณก์ ารระบาดของโรคหดั ของหนว่ ยงาน ปตั ตานี 10 2 ทเี่ กย่ี วขอ้ งอยา่ งหลกี เลย่ี งไม่ได้ ธารโต 2 สงขลา 10 กาบัง 1 ภาพ : https://themomentum.co/measles-vaccine-and-muslims นราธวิ าส ยะรัง 6 2 มายอ 2 รวม 1 ทุง่ ยางแดง 1 23 กะพ้อ 1 สะบ้าย้อย 2 จะแนะ 1 23 ทม่ี า : ระบบเฝา้ ระวงั เหตกุ ารณ์ สำ�นกั งานปอ้ งกนั ควบคมุ โรคท่ี 12 สงขลา 8310 สถานการณ์เด่นทางสุขภาพ
หน่วยงานบริหารจัดการวคั ซนี 2. สำ� นกั งานหลกั ประกนั สขุ ภาพแหง่ ชาติ ดแู ลวคั ซนี พนื้ ฐาน ส�ำหรับคนไทยทุกสทิ ธิ ได้แก่ ปัจจุบัน หน่วยงานบริหารจัดการและรับผิดชอบ • วัคซีน EPI Routine (ตามกลุ่มวัย) และ วัคซีนเก็บตก การบริหารจัดการวัคซีนของประเทศไทย 3 แห่ง ได้แก่ ระหวา่ งรอบ กรมควบคมุ โรค สำ� นกั งานหลกั ประกนั สขุ ภาพแหง่ ชาติ และ • วคั ซนี EPI นกั เรยี น (ป.5, ป.6) และวคั ซนี เกบ็ ตก (ป.1) กองเศรษฐกิจสุขภาพและหลักประกันสุขภาพ กระทรวง • วคั ซีนปอ้ งกนั โรคไขห้ วัดใหญต่ ามฤดกู าล สาธารณสขุ ทง้ั 3 หนว่ ยงานมบี ทบาทหนา้ ทแ่ี ตกตา่ งกนั ดงั นี้ 1. กรมควบคมุ โรค กระทรวงสาธารณสขุ ทำ� หน้าท่ี ดังนี้ 3. กองเศรษฐกิจสุขภาพและหลักประกันสุขภาพ กระทรวง สาธารณสขุ ทำ� หน้าท่ีดแู ลวัคซีน 3 ประเภท ไดแ้ ก่ • รับผิดชอบวัคซีนส�ำหรับผู้เดินทางไปต่างประเทศ เช่น • วัคซีน EPI Routine ส�ำหรับประกันสุขภาพแรงงาน วัคซีนไข้หวัดใหญ่และวัคซีนไข้กาฬหลังแอ่นส�ำหรับ ต่างดา้ ว ผู้เดินทางไปประกอบพิธีฮัจญ์ วัคซีนไข้เหลืองส�ำหรับ • วัคซีนส�ำหรับบคุ คลรอพิสจู นส์ ถานะและสทิ ธิ ผเู้ ดนิ ทางไปทวีปแอฟริกา • วัคซีนสำ� หรบั ต่างด้าวไม่ข้ึนทะเบยี น • วคั ซนี ปอ้ งกนั โรคไขห้ วดั ใหญส่ ำ� หรบั บคุ ลากรกลมุ่ เสยี่ ง วคั ซีนหดั คางทมู และหัดเยอรมนั (Measles Mumps • การใหว้ คั ซนี แบบปพู รม (Mop-up) แกเ่ ดก็ ทกุ คนในพน้ื ที่ Rubella) เป็นหน่ึงในวัคซีนพ้ืนฐานส�ำหรับสร้างเสริม ภมู คิ มุ้ กนั ใหก้ บั เดก็ ทกุ คน ตามแผนงานสรา้ งเสรมิ ภมู คิ มุ้ กนั โรค ทเ่ี สยี่ งตอ่ การเกดิ โรคและไมท่ ราบประวตั กิ ารไดร้ บั วคั ซนี ของกระทรวงสาธารณสขุ ปกตใิ หค้ รง้ั แรกทอ่ี ายุ 9-12 เดอื น รวมถึงวคั ซนี ทีใ่ ชค้ วบคมุ การระบาด (MMR/MR/dT) และกระตุ้นช่วงอายุ 2 ปีคร่ึง โดยการฉีดกระตุ้นจะช่วย • วัคซีนตามโครงการก�ำจัดกวาดล้างตามพันธสัญญา นานาชาติ ได้แก่ วัคซีนโปลิโอ และวัคซีนท่ีมีส่วน ประกอบของหัด (MMR/MR) กรณีการให้วัคซีนเสริม เชน่ เพ่ือการ “เก็บตกเป็นปริมาณมาก” แนวทางการเบกิ จา่ ยวัคซนี MMR สปสช. กรมควบคมุ โรค เดก็ 9 ด. = MMR1 เดก็ นร.ป.1 = MMRเกบ็ ตก NO กรณเี กบ็ ตก เดก็ 2 ปี 6 ด. - กอ่ น ป.1 NO กรณีมกี ารระบาดในพ้นื ที่ เดก็ 2 ปี 6 ด. = MMR2 กรณไี ม่ไดร้ ับตามเกณฑ์ (ตรวจสอบประวัตแิ ล้ว ไม่ไดร้ ับวคั ซีนตามเกณฑ์) หน่วยบริการส�ำรวจเปา้ หมาย YES YES รพ. บันทึก EPI Routine ในระบบ VMI รพ. เบกิ เพมิ่ ระหว่างรอบในระบบ VMI รายงานสสจ. สคร. กรม คร. GPO จดั สง่ รพ. ตามควิ แต่ละเดือน (ROP) กรณี กรม คร. ไมม่ ีวัคซีน NO กรม คร. จดั ส่งวคั ซีน รพ. แม่ข่ายจา่ ยวคั ซนี ใหล้ กู ขา่ ย ให้หน่วยบรกิ าร เพ่อื ใหบ้ ริการ และบันทกึ ในระบบ กรม คร. ทำ� หนังสอื ขอยมื วัคซนี จาก เครือข่ายหน่วยบริการด้านยาฯ รพ.ราชวถิ ี 43 แฟม้ เครือข่ายหน่วยบริการด้านยา กรม คร. จดั ซื้อวคั ซนี รพ.ราชวถิ ี พิจารณา และแจง้ GPO และสง่ คืนยมื สปสช. จัดสง่ วัคซนี กรณีเรง่ ดว่ น ภายใน 3 เดอื น **กรมควบคุมโรค (กรม คร.) จัดหาวัคซีนกรณีเกิดการระบาดของโรคและการควบคมุ โรค 84 สุขภาพคนไทย 2562
แม้จะมีงบประมาณในการจัดซื้อวัคซีนฉุกเฉินก็ไม่อาจ ด�ำเนินการได้รวดเร็ว เน่ืองจากวัคซีนต้องใช้เวลาในการ ผลิตระยะหนึ่ง การบริหารวัคซีนในภาพรวมของประเทศ จึงมีความส�ำคัญมากและจ�ำเป็นต้องได้รับการแก้ไขอย่าง เร่งด่วน โดยเฉพาะกระบวนการจัดหาวัคซีน การกระจาย ที่เหมาะสมส�ำหรับกรณีเกิดโรคระบาด การประสานงาน ของหน่วยงานต่างๆ ท้ังนี้การควบคุมการระบาดของ โรคจ�ำเป็นต้องอาศัยความร่วมมือจากหลายภาคส่วน จึงประสบผลสำ� เร็จได้ ภาพ : https://family.mthai.com/health/426.html สรปุ กระตุ้นการสร้างภูมิคุ้มกันในผู้รับวัคซีนประมาณ 2-5% ที่ เหตุการณ์ระบาดของโรคหัดในภาคใต้เม่ือปี 2561 มีภูมิคุ้มกันข้ึนไม่มากพอหลังการรับวัคซีนคร้ังแรก วัคซีนน้ี สะท้อนให้เหน็ วา่ การควบคมุ การระบาดของโรคจำ� เปน็ ต้อง ใช้แพร่หลายท่ัวโลก ประมาณไว้ว่าต้ังแต่ออกใช้คร้ังแรกใน อาศัยความร่วมมือจากหลายภาคส่วน ท้ังในระดับพื้นท่ีและ ช่วงต้นทศวรรษ 1970s มกี ารให้วัคซนี นี้ไปแล้วประมาณห้า ระดับประเทศ หน่วยให้บริการควรต้องร่วมมือกับเครือข่าย รอ้ ยลา้ นคร้ังในกว่า 60 ประเทศ และทอ้ งถน่ิ อยา่ งใกลช้ ดิ โดยเฉพาะอยา่ งยง่ิ ในพน้ื ทเี่ ปราะบาง ทางความม่ันคง เพื่อให้สามารถบริการครอบคลุมกลุ่ม การรับมือกับสถานการณ์การระบาดโรคหัด ประชากรใหม้ ากขนึ้ เนน้ ทำ� ความเขา้ ใจกบั ประชาชนเกยี่ วกบั ในพ้นื ท่ี การสร้างเสริมภูมิคุ้มกันโรคต่างๆ และสร้างความตระหนัก นับต้ังแต่การเกิดภาวะระบาดอย่างรุนแรงของโรคหัด และมสี ว่ นรว่ มในการรบั บรกิ ารใหม้ ากขน้ึ เพราะการปอ้ งกนั ในพ้ืนท่ี เบ้ืองต้นมีการประสานขอการสนับสนุนวัคซีน จะเป็นวิธีการท่ีดีท่ีสุดในการท่ีจะลดอันตรายหรือความ จากสำ� นกั งานสาธารณสขุ จงั หวดั เพอ่ื ระดมการฉดี วคั ซนี แก่ สูญเสียท่ีจะเกิดข้ึนกับประชาชน ส�ำหรับในระดับประเทศ ผู้สัมผัสโรค เจ้าหน้าที่ที่ดูแลผู้ป่วย รวมถึงผู้ท่ียังไม่เคยได้รับ มีความจ�ำเป็นต้องทบทวนท้ังระบบอย่างเร่งด่วนเก่ียวกับ วัคซีนในชุมชน ซึ่งตัวเลขจากพ้ืนที่มีจ�ำนวนสูงมาก เกินกว่า กระบวนการจดั หาวคั ซนี การกระจายทเ่ี หมาะสมสำ� หรบั กรณี ที่กรมควบคุมโรคจะสามารถจัดหาวัคซีนสนับสนุนได้ทัน เกดิ โรคระบาด การประสานงานของหนว่ ยงานระดบั กรม กอง จงึ มีความจำ� เป็นตอ้ งประสานสำ� นักงานหลักประกนั สุขภาพ หรอื กระทรวง กบั หนว่ ยงานทเ่ี กยี่ วขอ้ ง เพอื่ จดั หาวคั ซนี หรอื แห่งชาติอย่างเร่งด่วนในการบริหารจัดการวัคซีน และ สง่ วคั ซนี ใหท้ นั ตอ่ ความตอ้ งการของพนื้ ที่ รวมทงั้ การบรหิ าร สามารถสนบั สนนุ วคั ซนี แกจ่ งั หวดั ทม่ี กี ารระบาด ไดแ้ ก่ ยะลา จดั การความตน่ื ตระหนกของประชากรในพน้ื ทอี่ กี ดว้ ย ปัตตานี นราธวิ าส และสงขลา จ�ำนวนทง้ั ส้ิน 125,000 โดส ในช่วงระยะเวลาต้ังแต่เดือนตุลาคมถึงธันวาคม 2561 เมอ่ื พจิ ารณาจำ� นวนผปู้ ว่ ยรายใหมใ่ นเดอื นธนั วาคม พบว่าอุบัตกิ ารณล์ ดลงมากอย่างชดั เจน อย่างไรก็ตาม จากเหตุการณ์นี้ สะท้อนให้เห็นถึงข้อจ�ำกัดของการ บริหารวัคซีนระดับชาติจาก การก�ำหนดบทบาทหน้าที่ แยกกัน 3 หน่วยงาน ขาดการบูรณาการท่ีจะ แก้ปัญหาไดฉ้ ับไว ภาพ : www.pexels.com 8510 สถานการณ์เด่นทางสุขภาพ
ผลงานดีๆ 4 เพื่อสขุ ภาพคนไทย ภาพ : http://f.isnhotnews.com/uploads/news/20180412033404_5572059913..jpg FAO ยกยอ่ งสมเดจ็ พระเทพรตั นราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ในการประชุมสมัชชาองค์การอาหารและเกษตร กองทุนพัฒนาเด็กและเยาวชนในถิ่นทุรกันดาร เป็นต้น แหง่ สหประชาชาติ (FAO) ประจำ� ภมู ภิ าคเอเชยี และแปซฟิ กิ ทั้งยังมีพระราชด�ำริให้ด�ำเนินโครงการความร่วมมือกับ สมัยที่ 34 ณ เมืองนาดี สาธารณรัฐฟิจิ เม่ือวันท่ี 11-13 ประเทศต่างๆ เช่น ลาว เมียนมา กัมพูชา ภูฏาน และ เมษายน 2561 ภายใต้หัวข้อ “การขจัดความอดอยาก บังคลาเทศ เป็นต้น ต่อมาในปี 2559 ได้ทรงเป็น หิวโหย” นายโฮเซ กราเชียโน ดา ซิลวา ผู้อ�ำนวยการใหญ่ องค์ประธานในพิธีเปิดการจัดต้ังภาคีพัฒนาโคนม ของ FAO ได้กล่าวยกย่องสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ แห่งเอเชีย เพ่ือส่งเสริมและพัฒนางานด้านโคนม สยามบรมราชกมุ ารี ในฐานะทตู พเิ ศษ (Special Ambassador) เพื่อให้น้�ำนมมีคุณภาพ และยกระดับชีวิตความเป็นอยู่ ของสหประชาชาตดิ า้ นการขจดั ความหวิ โหย (Zero Hunger) ของเกษตรกรโคนมในระดับภูมิภาค ซ่ึงเป็นการส่งเสริม เน่ืองจากพระองค์ทรงงานด้านการพัฒนาโภชนาการ โครงการอาหารเสริมนมโรงเรียนของรัฐบาลไทย เพ่ือแก้ไข และความม่ันคงอาหารมาอย่างต่อเนื่อง ทรงเป็นผู้น�ำ ปัญหาการขาดสารอาหารในเด็กวัยเรียน และสนับสนุน และต้นแบบในการแก้ไขปัญหาการขาดแคลนอาหาร อุตสาหกรรมโคนมด้วย ท้ังน้ี FAO ได้แจกจ่ายเอกสาร และปรับปรุงโภชนาการของเด็กนักเรียนในถิ่นทุรกันดาร เผยแพรพ่ ระราชกรณยี กจิ ของสมเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ าฯ มานานกวา่ 30 ปี เชน่ โครงการเกษตรเพ่อื อาหารกลางวัน ในที่ประชมุ ด้วย 86 สุขภาพคนไทย 2562
ภาพ : https://www.prachachat.net/general/news-111562 WHO ชน่ื ชมความส�ำเร็จไทยในการขจดั โรคเท้าช้าง ในโอกาสการเขา้ เยยี่ มคารวะนายกรฐั มนตรี เพอ่ื เขา้ รว่ ม โรคเทา้ ชา้ งเคยเปน็ ปญั หาสาธารณสขุ ของประเทศไทย การประชุมนานาชาติรางวัลสมเด็จเจ้าฟ้ามหิดล (PMAC) ในอดีต โรคเท้าช้างเกิดจากหนอนพยาธิซึ่งมียุงเป็นพาหะ ประจ�ำปี 2561 เมื่อวันที่ 2 กุมภาพันธ์ 2561 นายทีโดรส ส่วนใหญ่ผู้ท่ีได้รับเชื้อจะไม่แสดงอาการ แต่หากไม่ได้รับ อดั ฮานอม กบี รเี ยซสุ (Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus) การรักษา จะมีการอักเสบเฉียบพลัน เป็นๆ หายๆ ของ ผู้อ�ำนวยการใหญ่องค์การอนามัยโลก (WHO) ไดก้ ลา่ วแสดง ตอ่ มนำ้� เหลอื งบรเิ วณรกั แร้ ขาหนบี จนกระทงั่ มคี วามพกิ าร ความช่ืนชมประเทศไทยที่แสดงบทบาทส�ำคัญในประเด็น แขน ขา หลงั จากทไี่ ดร้ บั เชอ้ื ไปประมาณ 3-5 ปี โดยทผี่ า่ นมา สุขภาพโลกจนประสบความส�ำเร็จในหลายด้าน โดยเฉพาะ กระทรวงสาธารณสุขได้ด�ำเนินมาตรการท่ีเข้มงวดในการ ความส�ำเร็จในการขจัดโรคเท้าช้างให้หมดไปจากประเทศ ปอ้ งกนั ควบคมุ โรคเทา้ ชา้ ง ทงั้ การตรวจโรคในแรงงานขา้ มชาติ อีกทั้งสามารถยุติปัญหาการถ่ายทอดเชื้อ HIV จากแม่สู่ลูก การจา่ ยยาดอี ซี ี (DEC-Diethycarbamazine citrate) และ พัฒนาประสิทธิภาพในการจัดการกับปัญหากามโรค และ การเฝ้าระวังด้วยการเจาะเลือด เพื่อไม่ให้คนไทยป่วยด้วย ดำ� เนนิ นโยบายหลกั ประกนั สขุ ภาพถว้ นหนา้ ทำ� ใหป้ ระชาชน โรคน้ี เพ่ือป้องกันไม่ให้โรคเท้าช้างกลับมาแพร่ระบาดใน เข้าถึงบริการด้านสุขภาพอย่างทั่วถึง ทั้งน้ีได้ “มอบโล่ ประเทศไทยอีก โดยหากมีการตรวจพบแรงงานข้ามชาติท่ี เกียรติยศ” ยกย่องผลส�ำเร็จท่ีประเทศไทยสามารถขจัด มีเช้อื โรคเทา้ ชา้ งก็จะเขา้ ส่กู ระบวนการรกั ษาทันที โรคเทา้ ชา้ งใหห้ มดไปจากประเทศ 874 ผลงานดีๆ เพื่อสุขภาพคนไทย
ภาพ : https://www.matichon.co.th/wp-content/uploads/2018/06/Healthy-Heart-115.jpg สัง่ หา้ มไขมนั ทรานส์ ลดความเส่ยี งโรค NCD กระทรวงสาธารณสุขได้ออกประกาศห้ามการผลิต น้�ำหนักและไขมันส่วนเกิน เพ่ิมความเส่ียงท่ีจะเป็น น�ำเข้า และจ�ำหน่ายไขมันทรานส์ (Trans fatty acids) โรคเบาหวาน โรคความดันโลหิตสูง และโรคไขมันอุดตัน เพื่อลดความเส่ียงการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือด โดย ในเส้นเลือดอีกด้วย อาหารที่มีส่วนผสมของไขมันทรานส์ ประกาศ สธ. เลขท่ี 388 พ.ศ. 2561 “เรอ่ื ง กำ� หนดอาหาร ได้แก่ เนยเทียมหรือมาการีน เนยขาว ครีมเทียมหรือ ท่ีห้ามผลิต น�ำเข้า หรือจ�ำหน่าย ซ่ึงก�ำหนดให้น้�ำมันที่ผ่าน คอฟฟีเมต นมข้นหวาน นมข้นจืด วิปปิ้งครีม ขนมท่ีผลิต กระบวนการเติมไฮโดรเจนบางส่วนและอาหารที่มีน�้ำมันที่ ปริมาณมากๆ จากโรงงาน ของทอดต่างๆ รวมถึงเบเกอรี ผ่านกระบวนการเติมไฮโดรเจนบางส่วนเป็นส่วนประกอบ ที่ใช้เนยเทียมในการอบ รวมถึงอาหารส�ำเร็จรูป เช่น เป็นอาหารท่ีห้ามผลิต น�ำเข้า หรือจ�ำหน่าย” ได้มีผลใช้ ขนมปังกรอบ แครกเกอร์ อาหารจากโรงงาน ขนมถุง และ บังคับต้ังแต่วันที่ 9 มกราคม 2562 โดยผู้ฝ่าฝืนจะมีโทษ ฟาสต์ฟู้ด ท้ังนี้ส�ำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา ตามมาตรา 50 แห่งพระราชบัญญัติอาหาร พ.ศ. 2522 (อย.) ได้ร่วมมอื กบั ภาคเี ครอื ขา่ ย ท้ังสถาบันการศึกษาและ ตอ้ งระวางโทษจ�ำคกุ ตั้งแต่ 6 เดอื นถงึ 2 ปี และปรบั ต้งั แต่ ภาคอุตสาหกรรมอาหารเพื่อเตรียมความพร้อมของ 5,000 บาท ถงึ 20,000 บาท การออกประกาศฉบบั ดงั กลา่ ว ผู้ประกอบการ ผู้ผลิต ผู้น�ำเข้า และผู้จ�ำหน่าย เพ่ือสร้าง ทำ� ใหไ้ ทยเปน็ ประเทศแรกในอาเซยี นทส่ี ง่ั หา้ มไขมนั ทรานส์ ความเข้าใจและสามารถปฏิบัติให้ถูกต้องตามกฎหมาย งานวจิ ยั บง่ ชวี้ า่ “ไขมนั ทรานส”์ จะเพมิ่ “ความเสย่ี ง” พร้อมจัดท�ำคู่มือเพื่อให้ผู้บริโภคมีความเข้าใจเก่ียวกับ ของการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือด อีกท้ังยังส่งผลต่อ ไขมนั ทรานสอ์ ย่างถกู ตอ้ ง 88 สุขภาพคนไทย 2562
ภาพ : http://www.komchadluek.net/news/edu-health/350663 WHO รบั รองยาต้านไวรสั เอดส์ของไทย คณุ ภาพเทยี บเทา่ ยาต้นแบบ ผลิตภัณฑ์ยาต้านไวรัสเอดส์ของไทยได้รับการรับรอง ในรา่ งกายและทำ� ใหร้ ะบบภมู คิ มุ้ กนั ทำ� งานไดด้ ขี น้ึ รวมทง้ั ลด จากองค์การอนามัยโลก (WHO) ตามมาตรฐาน WHO ความเสยี่ งในการเกดิ ภาวะแทรกซอ้ นจากการตดิ เชอื้ เอชไอวี Prequalification Program (WHO PQ) ท�ำให้ไทยเป็น เช่น การตดิ เชอ้ื ของโรคฉวยโอกาส ซึ่งเส่ยี งตอ่ การป่วยเปน็ ประเทศเดียวในกลุ่มประเทศอาเซียนท่ีได้รับรองมาตรฐาน วณั โรค การตดิ เชอื้ ทนี่ ำ� ไปสกู่ ารเปน็ มะเรง็ ปากมดลกู มะเรง็ ดังกล่าว โดยผลิตภัณฑ์ยาต้านไวรัสเอดส์ Efavirenz ทวารหนัก และช่วยเพ่ิมคุณภาพชีวิตของผู้ป่วยท่ีติดเชื้อ Tablets 600 mg ขององคก์ ารเภสชั กรรม ซงึ่ ผลติ ทโี่ รงงาน เอชไอวีใหด้ ีข้ึน ผลติ ยารงั สติ 1 คลอง 10 อำ� เภอธญั บรุ ี จงั หวดั ปทมุ ธานี เปน็ ยา ขณะทย่ี าตน้ แบบมรี าคาสงู ถงึ กระปกุ ละกวา่ 1,000 บาท รายการแรกของประเทศไทยทไี่ ดร้ บั รองมาตรฐาน WHO PQ แต่ยาต้านไวรัสเอดส์ Efavirenz ขององค์การเภสัชกรรม ซง่ึ WHO ไดข้ นึ้ บญั ชรี ายการยา Efavirenz Tablets 600mg ท่ีมีคุณภาพเทียบเท่ายาต้นแบบ มีราคาเพียงกระปุกละ ขององคก์ ารเภสชั กรรม ไวใ้ น WHO Prequalified List 180 บาท จึงท�ำให้ผู้ป่วยในประเทศต่างๆ มีโอกาสเข้าถึง ยาตา้ นไวรสั เอดส์ Efavirenz Tablets 600 mg เปน็ ยา การรักษาได้มากย่ิงข้ึน ผ่านการจัดซ้ือยาของกองทุนโลก ทผ่ี ปู้ ว่ ยเอดสม์ คี วามจำ� เปน็ ตอ้ งใช้ เนอ่ื งจากเปน็ ยาตา้ นไวรสั (Global Fund) และกองทุนเพ่ือเด็กแห่งสหประชาชาติ สูตรแรก ตามแนวทางการตรวจรักษาและป้องกัน (UNICEF) การได้รับการรับรองมาตรฐานคร้ังน้ี เป็นการ การตดิ เชอื้ เอชไอวขี องประเทศไทย ปจั จบุ นั มผี ตู้ ดิ เชอ้ื ทใ่ี ชย้ าน้ี ยกระดับมาตรฐานผลิตภัณฑ์ยาและมาตรฐานการผลิตยา ประมาณ 80,000 ราย ซ่ึงช่วยลดปริมาณเช้ือเอชไอวี ในระดับสากลของไทยทีท่ ว่ั โลกยอมรบั 894 ผลงานดีๆ เพื่อสุขภาพคนไทย
สำ�หรับการอ้างอิงบทความ โครงการสขุ ภาพคนไทย. 2562. “สอ่ื สงั คม สื่อสองคม” สุขภาวะของคนไทยในโลกโซเชยี ล. สุขภาพคนไทย 2562 (หนา้ 92-117). นครปฐม: สถาบันวจิ ัยประชากรและสังคม มหาวทิ ยาลัยมหดิ ล.
“สื่อสังคม สื่อสองคม” สุขภาวะของคนไทยในโลกโซเชียล ภาพ : https://www.freepik.com https://medium.com/@AmazonkaIV/do-we-live-in-virtual-reality-ebbf37c7f4f0 มนุษย์สองโลกแหง่ ศตวรรษท่ี 21 “มนุษย์สองโลก” ฟังดูแล้วอาจชวนให้นึกถึงเรื่องราว กบั อกี โลกหนึ่งคือโลกเสมือนซึง่ อย่บู นพน้ื ท่ดี ิจทิ ลั การสลบั ในนวนยิ ายหรอื ภาพยนตรแ์ นว Sci-Fi อยา่ งบพุ เพสนั นวิ าส พน้ื ทร่ี ะหวา่ ง 2 โลกทวี่ า่ น้ี มสี สี นั และความตนื่ เตน้ ไมแ่ พก้ นั หรอื Interstellar ทต่ี วั ละครเดนิ ทางไปมาระหวา่ งโลกอดตี และเปน็ เรื่องจริงท่ไี มใ่ ชจ่ นิ ตนาการ กบั โลกปจั จบุ นั ดว้ ยหลกั การบางอยา่ งทเี่ ปน็ เพยี งจนิ ตนาการ โลกของเราก้าวสู่ยุคข้อมูลข่าวสาร (Information ความตนื่ เตน้ ของคนจากโลกหนงึ่ ทไ่ี ดพ้ บเจอหรอื ไดท้ ำ� อะไร age) นับแต่การปฏิวัติดิจิทัล (Digital revolution) เม่ือ ท่ีคนอีกโลกหนึ่งมี หรือท�ำไม่ได้ สร้างสีสันและเป็นเสน่ห์ ราวทศวรรษที่ 1950s เมอ่ื มกี ารพฒั นาคอมพวิ เตอรย์ คุ แรก ของเรื่องราวแนวนี้เร่ืองแล้วเรื่องเล่า แต่ “มนุษย์สองโลก” ท่ีใช้หลอดสุญญากาศเป็นหน่วยความจ�ำ เป็นการปักหมุด ที่ก�ำลังจะกล่าวถึงต่อไปน้ีเกิดขึ้นแล้วจริงๆ ตั้งแต่ศตวรรษ เวลาบอกระยะทางการพัฒนาของโลกท่ีด�ำเนินต่อจากยุค ท่ี 20 ต่อเน่ืองถึงศตวรรษที่ 21 ท่ีคนในโลกก�ำลังเดินทาง อุตสาหกรรม (Industrial age) เม่ือโลกยุคข้อมูลข่าวสาร กลบั ไปกลบั มาระหวา่ ง 2 โลก โลกหนง่ึ คอื โลกจรงิ บนพนื้ ทจ่ี รงิ เดินทางผ่านกาลเวลามาได้เพียง 6 ทศวรรษ จาก ENAIC 92 สุขภาพคนไทย 2562
คอมพิวเตอร์ยุคแรกที่มีขนาดกินพ้ืนที่ 167 ตารางเมตร ภาพ : https://www.matichonweekly.com/e-daung/article_121749 ก็กลายมาเป็นเครื่องอิเล็กทรอนิกส์ที่มีขนาดเล็กกว่าฝ่ามือ และยังมีทีทา่ ท่จี ะเลก็ ลงกวา่ นั้นไปอกี ดังจะเห็นได้จากขอบเขตของกิจกรรมทางสังคมท่ีใช้พื้นที่ ระหว่างการเดินทางอันสั้นน้ี อาจกล่าวได้ว่าส่ือสังคม ในสื่อสังคมออนไลน์ที่นับวันจะหลากหลายมากขึ้น และ ออนไลน์ (Online social media) ซึ่งหมายถึงโปรแกรม ในแต่ละด้านมีนวัตกรรมการใช้ท่ียิ่งแปลกใหม่และล�้ำลึก ประยุกต์ (Application) ท่ีใช้เพ่ือการติดต่อสื่อสาร นวตั กรรมและความแพรห่ ลายของการใชส้ อื่ สงั คมออนไลน์ แลกเปลี่ยนข้อมูลข่าวสารระหว่างผู้คนในพ้ืนที่ดิจิทัลด้วย ท้ังโดยคนแต่ละคน และโดยองค์กรต่างๆ น้ี ย่ิงกระตุ้นให้ รูปแบบต่างๆ ไม่ว่าจะเป็น LINE, Facebook, Twitter, พัฒนาการของสื่อสังคมออนไลน์ และการใช้ส่ือสังคม Google+, Myspace, Instagram, LinkedIn, Pinterest, ออนไลน์กา้ วหนา้ ไปอยา่ งรวดเร็ว Snapchat, WhatsApp หรือ WeChat ได้กลายมาเป็น ในระยะเวลาที่ผ่านมา โลกได้จับตามองพลวัตของ จุดสูงสุดของยุคข้อมูลข่าวสารในปัจจุบันที่เข้ามามีบทบาท สอ่ื สงั คมออนไลน์ ทง้ั ในแงข่ องตวั สอ่ื สงั คมออนไลนเ์ อง และ ต่อการสร้างความสัมพันธ์ และความเป็นไปในแง่มุมต่างๆ ในแง่ของคนและชีวิตท่ีโลดแล่นในพ้ืนท่ีส่ือสังคมออนไลน์ ของมนษุ ยชาตทิ วี่ า่ กนั วา่ เปน็ ไปอยา่ งพลกิ ผนั (Disruptive) ในมุมหน่ึง สื่อสังคมออนไลน์ในโลกเสมือนก็อ�ำนวยความ โลกในพ้ืนที่ดิจิทัลท่ีสะท้อนให้เห็นภาพของการแทรกซึม สะดวกต่างๆ มากมาย มีโอกาสดีๆ ของชีวิตให้ไขว่คว้า ของสื่อสังคมออนไลน์ในแทบทุกชีวิต และทุกกิจกรรม มีข้อมูลไร้ขีดจ�ำกัดให้เรียนรู้ มีเงินทองให้เสาะแสวงหา อย่างกว้างขวาง ได้เปล่ียนวิถีทางของส่ิงต่างๆ ท่ีเคยท�ำมา มคี วามสมั พนั ธด์ ๆี ทช่ี ว่ ยเยยี วยาทางจติ ใจ และในขณะเดยี วกนั ในอดีตให้กลายมาเป็น “วิถีของสื่อสังคมออนไลน์” ต้ังแต่ การหมกมนุ่ อยใู่ นโลกเสมอื นจนแทบจะตดั ขาดจากโลกจรงิ การด�ำเนินชวี ิตประจำ� วัน การสรา้ ง การรกั ษา และการยุติ คนจริงๆ ความรู้สึกจริงๆ รวมท้ังการล่อลวง การลดการ ความสัมพันธ์ การด�ำเนินธุรกิจ การสร้างข่าว การส่ือข่าว เคล่ือนไหวทางกาย และภัยร้ายอ่ืนๆ อีกมากมาย ก็แฝง การเคลื่อนไหวทางการเมือง การก่อการร้าย การก่อการดี อยู่ในโลกเสมือนน้ีไม่แพ้กัน การใช้ชีวิตในโลกท้ัง 2 ใบ การศกึ ษา การสาธารณสขุ การดำ� เนนิ ศาสนกจิ การเลยี้ งลกู ไปพรอ้ มๆ กนั มีมมุ มดื และมมุ สวา่ งอยา่ งไร ส่งผลต่อความ การดูแลผู้สูงอายุ และอื่นๆ อีกเกินกว่าจะกล่าวได้หมด เป็นอยู่และสุขภาวะอย่างไร เป็นเร่ืองที่น่าจะต้องจาระไน โลกในพนื้ ทดี่ จิ ทิ ลั มอี าณาเขตกวา้ งใหญ่ ทมี่ ไิ ดแ้ บง่ พน้ื ทตี่ าม และเข้าใจใหช้ ัดแจง้ เพราะดๆู แลว้ มนุษย์เราคงต้องใช้ชีวิต ภมู ริ ฐั ศาสตรด์ งั แตก่ อ่ น แตม่ กี ารจดั ระเบยี บทมี่ คี วามซบั ซอ้ น สลับไปสลับมาในทั้ง 2 โลกนีไ้ ปอีกนาน เช่ือมโยง และแบ่งเขตแดนหลายชั้น หลายพ้ืนที่ได้ใน เวลาเดยี วกนั การปฏวิ ตั ดิ จิ ทิ ลั ไดส้ รา้ งโลกเสมอื นไรข้ อบเขต ข้ึนใบหนึ่งที่ด�ำเนินคู่ขนานกับโลกจริง แต่ก็มีความเป็นจริง (Reality) ของตัวมนั เองอย่างน่าพิศวง ในแตล่ ะขณะเวลา มคี นจากโลกจรงิ ทอ่ งไปในโลกเสมอื น ในจ�ำนวนท่ีมากข้ึน และใช้เวลานานยาวข้ึน กิจกรรมต่างๆ ที่เข้าไปท�ำในโลกเสมือนมีความหลากหลายมากขึ้น แม้ตัวตนของแต่ละคนยังคงยืน เดิน น่ัง นอน ในโลกจริง แตใ่ นหลายขณะกส็ ลบั เขา้ ไปทำ� สง่ิ ตา่ งๆ ในโลกเสมอื น และ สลับกลับไปกลับมาอย่างช�่ำชองขึ้นทุกวัน ท�ำให้ท้ังโลกจริง และโลกเสมือนไม่ได้อยู่แยกขาดจากกันโดยเด็ดขาด แต่ซ้อนกันอยู่เป็นอีกชั้นหน่ึง และเวลาของโลกทั้งสอง ก็เดนิ ไปพรอ้ มๆ กัน คนกับสื่อสังคมออนไลน์มีพัฒนาการและความเป็นไป ที่ขยายตัวท้ังในแนวกว้าง แนวยาว และแนวลึกมากข้ึน 93“สื่อสังคม สื่อสองคม” สุขภาวะของคนไทยในโลกโซเชียล
อบุ ัติการ และววิ ัฒนาการ ของสอื่ สงั คมออนไลน์ 1700s Postal Service 550BC Telegraph 1792 1800s Pneumatic Post Telephone Redio 1865 1890 1891 12906000s Email CompuServe ARPANET 1966 1969 1969 12907000s MUD BBS UseNet 1978 1978 1979 1900s 12908000s The WELL GEnie ListServe IRC 1985 1986 1988 1985 12909000s ICQ Six Degrees Yahoo! Messenger AOL IM Google.com 1996 1997 World Wide Web 1991 MoveOn Napster Blogger Live Journal MSN Messenger 1998 1999 2000 Tripadvisor Friend Reunited 2001 2002 Wikipedia 2003 2004 Friendster LinkedIn Skype Wordpress Xing 2005 My Space 2006 2007 Digg Flickr Facebook Yelp 2008 YouTube Bebo Reddit 2009 2010 twitter 2011 2000s 2013 Tumblr FriendFeed Ustream Last FM 2015 Spotify Ping Groupon Kontain Foursquare WhatsApp Pinterest Instagram Quora Google Buzz Google+ Line WeChat Snapchat Vine Google Hangouts Periscope Meerkat ภาพ : พอตา บุนยตรี ณะ 94 สุขภาพคนไทย 2562
ภาพ : https://www.freepik.com https://www.thinglink.com/scene/846199540582187008 สื่อสังคมออนไลน์ (Online social media) นับเป็น พฒั นาของการสอ่ื สงั คมออนไลนใ์ นศตวรรษท่ี 20 นวัตกรรมของสื่อที่ก�ำเนิดข้ึนในศตวรรษที่ 20 โดยแท้ และ ส่ือสังคมออนไลน์ มีจุดเริ่มต้นต่อจากการก�ำเนิด นับเป็นวิวัฒนาการที่ต่อเน่ืองจากสื่อรุ่นพี่อย่าง โทรเลข ของคอมพิวเตอร์ขนาดใหญ่ท่ีมีความสามารถสูง (Super (Telegraph) ซึ่งปิดตัวลงอย่างเป็นทางการในประเทศไทย computer) เป็นความพยายามของนักวิทยาศาสตร์ใน ต้งั แต่ พ.ศ. 2545 ท่อลมรบั -ส่งเอกสาร (Pneumatic post) การจะให้เคร่ืองคอมพิวเตอร์เหล่าน้ันส่ือสารและส่งข้อมูล โทรศัพท์ (Telephone) และวิทยุ (Radio) ซึ่งล้วนเป็น ระหว่างกันได้ และท�ำให้เกิด CompuServe ซึ่งเป็นระบบ ประดิษฐกรรมแห่งศตวรรษที่ 18 และ 19 (ระหว่าง ค.ศ. อินเทอร์เน็ตระยะแรกเร่ิม และเกิดจดหมายอิเล็กทรอนิกส์ 1792-1891) มีเพียงโทรทัศน์ (Television) เท่าน้ันที่เกิด (Email) เป็นคร้ังแรกในปี 1966 ซ่ึงต่อมาในปี 1979 Tom ข้ึนในศตวรรษที่ 20 ตอนต้น และเป็นส่ือดาวรุ่งเกือบตลอด Truscott และ Jim Ellis นักวิทยาศาสตร์คอมพิวเตอร์ ศตวรรษจวบจนกระท่ังเม่ือสื่อสังคมออนไลน์มาถึงก่อนท่ี ชาวอเมริกัน ได้พัฒนาระบบ UseNet เพ่ือการสื่อสารผ่าน จะเข้าสู่ศตวรรษท่ี 21 เพียงเล็กน้อย สื่อโทรทัศน์ก็เฉาลง จดหมายข่าวเสมือน (Virtual newsletter) โดยสมาชิก อย่างชัดเจน จนต้องปรับตัวเองให้เปิดพื้นท่ีร่วมกับส่ือสังคม สามารถอ่าน และเขียนข้อความตอบโต้ รวมท้ังแสดงความ ออนไลน์เพื่อความอยูร่ อด คิดเหน็ ในกล่มุ มีลกั ษณะที่คล้ายกับระบบ Bulletin Board พจนานกุ รมออกซฟอรด์ (Oxford Dictionary) ไดน้ ยิ าม System (BBS) ท่ีมมี าแต่กอ่ น แต่สะดวกและรวดเร็วกว่า ส่ือสังคมออนไลน์ไว้ว่าเป็นรูปแบบการสื่อสารผ่านเว็บไซต์ ส่ื อ สั ง ค ม อ อ น ไ ล น ์ มี พั ฒ น า ก า ร ท่ี ชั ด เจ น ขึ้ น และโปรแกรมประยกุ ต์ (Application) ทใ่ี หค้ นสามารถสรา้ ง เมื่อคอมพิวเตอร์ขนาดเล็ก หรือไมโครคอมพิวเตอร์ ซึ่งเป็น แบ่งปัน และเผยแพร่ เน้ือหาต่างๆ อันเป็นการร่วมกิจกรรม คอมพิวเตอร์ขนาดเล็กใช้ตามบ้านและส�ำนักงานท่ัวไปมีการ ทางสงั คมในรปู แบบเครอื ขา่ ย ซงึ่ ในความเขา้ ใจของคนทวั่ ไป ใช้อย่างแพร่หลายในช่วงทศวรรษที่ 1980 และในปี 1988 อาจหมายถึงการส่ือสารผ่านระบบอินเทอร์เน็ตแบบทันที มกี ารพฒั นาโปรแกรม Internet Relay Chat (IRC) เพอื่ การ (Instant) จึงเป็นเร่ืองเข้าใจไม่ยากว่าเหตุใดการส่ือสารผ่าน ส่ือสารแบบ “พูดคุย” หรือ “สนทนา” (Chat) ซึ่งเป็นการ สอื่ สงั คมออนไลนจ์ งึ เปน็ ทแี่ พรห่ ลาย และผกู พนั กบั ผคู้ นอยา่ ง ส่ือสารท่ีสามารถโต้ตอบกันได้ทันทีในไมโครคอมพิวเตอร์ กว้างขวางราวกบั ลทั ธใิ หมข่ องศตวรรษท่ี 21 เป็นคร้ังแรก ได้รับความนิยมอย่างต่อเน่ืองจนถึงทศวรรษที่ 95“สื่อสังคม สื่อสองคม” สุขภาวะของคนไทยในโลกโซเชียล
1990 IRC ไดท้ �ำใหเ้ กิดวฒั นธรรมการ Chat ในห้องสนทนา (Chat Rooms) ในขณะนั้นข้อมูลในโลกอินเทอร์เน็ตเร่ิมมี ปรมิ าณสะสมเพมิ่ ขนึ้ จากการพฒั นาเนอื้ หาในรปู แบบ World Wide Web (WWW) ทเี่ ชอื่ มตอ่ โยงในกนั ในอนิ เทอรเ์ นต็ และ สามารถค้นหาได้ผ่านโปรแกรมค้นหา (Browser) ได้อย่าง ง่ายดาย ตัวโปรแกรมค้นหานี้เองที่ท�ำให้คนและข้อมูลต่างๆ ทค่ี นทว่ั โลกตา่ งคนตา่ งผลติ และเกบ็ ไวบ้ นอนิ เทอรเ์ นต็ เชอ่ื มกนั และหากนั พบ สอ่ื สงั คมออนไลนเ์ ตม็ รูปแบบ ภาพ : http://www.sixdegrees.com ในปลายศตวรรษที่ 20 อาจกลา่ วไดว้ า่ สอ่ื สงั คมออนไลนเ์ รมิ่ พฒั นาอยา่ งเตม็ รปู แบบ Joan Blades และ Wes Boyd ในปี 1988 ในช่วงเร่ิมต้น เมื่อ SixDegree.com ถือก�ำเนิดข้ึนในปี 1996 โดย มีลักษณะเป็นกลุ่มจดหมายอิเล็กทรอนิกส์ (Email group) Andrew Weinreich แต่เดิมเรียกว่า MacroView ต่อมา รณรงคแ์ ละเคลอ่ื นไหวทางการเมอื ง เชน่ กรณกี ารเคลอ่ื นไหว เปลี่ยนเป็น SixDegree ล้อตามแนวคิด Six Degree of เพอ่ื ยกเลกิ การไตส่ วนในการถอดถอนประธานาธบิ ดบี ลิ คลนิ ตนั Separation ของ Frigyes Karinthy (1929) นักเขียนชาว และกรณีอื่นๆ อีกมากมายไม่ว่าจะเป็นการสนับสนุนหรือ ฮังแกเรียน ในเร่ืองสั้นชื่อ “Chain” ในหนังสือรวมเร่ืองสั้น ไม่สนับสนุนผู้สมัครรับเลือกตั้ง และการรณรงค์หาทุนเพ่ือ ชือ่ “Everything is different” กล่าวถึงปรากฏการณ์ทคี่ น กิจกรรมสาธารณะต่างๆ และ LiVEJOURNAL พัฒนา รจู้ กั กัน 2 คน จะมี “เพอื่ น ของเพื่อน ของเพอ่ื น” ที่บงั เอญิ โดย Brad Fitzpatrick นักพัฒนาโปรแกรมคอมพิวเตอร์ รจู้ กั กนั เปน็ ทอดๆ อยไู่ มเ่ กนิ 5 คน ในทำ� นองทคี่ นไทยเรยี กวา่ ชาวอเมรกิ นั ซงึ่ ตอ่ มาไดข้ ายกจิ การใหก้ บั SUP Media บรษิ ทั “โลกกลม” และท่ีภาษาอังกฤษเรียกว่า “Small world” ส่ือสารสัญชาติรัสเซียในปี 2007 การเกิดข้ึนของสื่อสังคม SixDegree นี้แตกต่างจาก IRC ตรงท่ีอนุญาตให้ผู้ใช้สร้าง ออนไลน์ประเภท Blog (บล็อก) น้ี น่าจะกล่าวได้ว่ามีส่วน โพรไฟล์ (Profile) ของตวั เองได้ และใชเ้ พอื่ การหาเพอ่ื นใหม่ ส�ำคัญในการเผยธรรมชาติของคนในการแสดงความคิดเห็น นอกจากนย้ี งั มเี วบ็ ไซต์ Classmate.com พฒั นาโดย Randy และกระตุ้นให้คนอยากแสดงความคิดเห็น โดยเฉพาะเม่ือ Conrads ในปี 1995 ใช้เพ่ือการค้นหาเพ่ือนเก่าชั้นอนุบาล ผู้เขียน Blog (Blogger) สามารถเขียนแบบนิรนามได้ ประถม มธั ยม SixDegree.com ปดิ ตวั ลงในปี 2000 หลงั จาก ไมม่ ใี ครสามารถสบื คน้ ไดว้ า่ ผเู้ ขยี นเปน็ ใคร หรอื บางคนอาจใช้ ที่บริษัท Youthstream Media Network ซ้ือกิจการไป การเขียนบล็อกเพื่อโฆษณาตัวเอง เผยแพร่ความคิดเห็น ในมูลค่า 125 ล้านเหรียญสหรัฐในปี 1999 ส่วนเว็บไซต์ อย่างเปิดเผย ท�ำให้บล็อกกลายเป็นการชุมนุมทางความคิด Classmate.com ยังคงด�ำเนินการอยู่แต่ไม่ได้รับความนิยม เปน็ แหลง่ ความรู้ เครอ่ื งมอื โนม้ นา้ วจติ ใจ ลา้ งสมอง ปรองดอง เท่าใดนัก และการวิวาทบนพื้นที่ดจิ ิทลั ในขณะท่ี SixDegree.com และ Classmate.com เปน็ จะเห็นได้ว่าในช่วงปลายศตวรรษท่ี 20 ส่ือสังคม เว็บไซต์ท่ีมีกิจกรรมค่อนไปในการติดต่อสัมพันธ์และสนทนา ออนไลน์ได้พัฒนาบทบาทจากการสนทนาวิสาสะในกลุ่ม ในกลุ่มเพ่ือน Robot Wisdom ซ่ึงริเริ่มโดย Jorn Barger เพอื่ นฝงู และคนรจู้ กั มาเปน็ การเผยแพรค่ วามคดิ เหน็ สว่ นตวั ในปี 1995 มีรูปแบบเป็นการเขียนแสดงความคิดเห็นเพ่ือ และการถกเถียงประเดน็ สาธารณะต่างๆ อย่างกวา้ งขวาง ให้คนอ่ืนๆ มาอ่านและร่วมแสดงความคิดเห็น ซ่ึงเขาเรียก ว่าเป็น Blog หรือ Weblog นับว่าเป็นส่ือสังคมออนไลน์ ประเภท Blog อันแรก มีเน้ือหาเกี่ยวกับประเด็นต่างๆ ทาง สงั คม เศรษฐกจิ การเมอื ง รวมทง้ั ความรทู้ ว่ั ๆ ไป นอกจากยงั มี MoveOn.org ซึ่งเป็น Blog ลักษณะเดียวกัน ริเริ่มโดย 96 สุขภาพคนไทย 2562
Search
Read the Text Version
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- 6
- 7
- 8
- 9
- 10
- 11
- 12
- 13
- 14
- 15
- 16
- 17
- 18
- 19
- 20
- 21
- 22
- 23
- 24
- 25
- 26
- 27
- 28
- 29
- 30
- 31
- 32
- 33
- 34
- 35
- 36
- 37
- 38
- 39
- 40
- 41
- 42
- 43
- 44
- 45
- 46
- 47
- 48
- 49
- 50
- 51
- 52
- 53
- 54
- 55
- 56
- 57
- 58
- 59
- 60
- 61
- 62
- 63
- 64
- 65
- 66
- 67
- 68
- 69
- 70
- 71
- 72
- 73
- 74
- 75
- 76
- 77
- 78
- 79
- 80
- 81
- 82
- 83
- 84
- 85
- 86
- 87
- 88
- 89
- 90
- 91
- 92
- 93
- 94
- 95
- 96
- 97
- 98
- 99
- 100
- 101
- 102
- 103
- 104
- 105
- 106
- 107
- 108
- 109
- 110
- 111
- 112
- 113
- 114
- 115
- 116
- 117
- 118
- 119
- 120
- 121
- 122
- 123
- 124
- 125
- 126
- 127
- 128
- 129
- 130
- 131
- 132
