Greenline25

ฉบับท่ี 25 มกราคม – เมษายน 2552 No. 25 January - April 2009 ผ้พู มิ พผ์ ู้โฆษณา Publisher กรมส่งเสรมิ คณุ ภาพส่ิงแวดล้อม Department of Environmental Quality Promotion กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอ้ ม Ministry of Natural Resources and Environment 49 พระราม 6 ซอย 30 ถนนพระราม 6 กรงุ เทพฯ 10400 49 Rama VI Soi 30, Rama VI Rd., Bangkok 10400 โทรศพั ท์ 0 2298 5628 โทรสาร 0 2298 5629 Tel. 0 2298 5628 Fax. 0 2298 5629 www.deqp.go.th, www.environnet.in.th www.deqp.go.th, www.environnet.in.th บรรณาธิการทป่ี รกึ ษา Editorial Advisers อรพินท์ วงศช์ มุ พศิ Orapin Wongchumpit จตุพร บุรษุ พัฒน ์ Jatuporn Buruspat รชั นี เอมะรจุ ิ Ratchanee Emaruchi บรรณาธกิ ารอำนวยการ Editorial Directors สากล ฐนิ ะกุล Sakol Thinakul บรรณาธกิ ารบรหิ าร Executive Editor สาวิตรี ศรีสุข Savitree Srisuk กองบรรณาธกิ าร Editorial Staff ศรชัย มลู คำ Sornchai Moonkham Pavinee Na Saiburi ภาวินี ณ สายบรุ ี Chongrak Thinakul จงรักษ์ ฐินะกลุ Jariya Chuenjaichon จรยิ า ชนื่ ใจชน Nantawan Lourith นันทวรรณ เหล่าฤทธ์ ิ Pagaporn Yodplob ผกาภรณ์ ยอดปลอบ Nuchanard Kraisuwansan นชุ นารถ ไกรสวุ รรณสาร English Edition Editor บรรณาธกิ ารภาษาองั กฤษ Wasant Techawongtham วสนั ต์ เตชะวงศธ์ รรม Assistant Editor ผูช้ ว่ ยบรรณาธิการ Maenwad Kunjara Na Ayuttaya แมน้ วาด กญุ ชร ณ อยธุ ยา Patwajee Srisuwan Producer ภสั นว์ จี ศรีสุวรรณ ์ Milky Way Press Limited Partnership 22/1020 Ramkhamhaeng Rd., Hua Mark, ผู้จัดทำ Bangkapi, Bangkok 10240 หจก.สำนักพมิ พท์ างช้างเผอื ก Tel./ Fax. 0 2379 5938 22/1020 ถนนรามคำแหง แขวงหวั หมาก e-mail : [email protected] เขตบางกะปิ กรงุ เทพฯ 10240 โทรศัพท์/โทรสาร 0 2379 5938 e-mail: [email protected] ลิขสทิ ธิ์บทความ สงวนสทิ ธ์ิโดยกรมสง่ เสรมิ คุณภาพสง่ิ แวดล้อม Text copyright by the Department of Environmental Quality Promotion, กระทรวงทรพั ยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอ้ ม Ministry of Natural Resources and Environment. Photographs copyright by photographers or right owners. ลิขสิทธ์ิภาพถา่ ย สงวนสทิ ธ์โิ ดยผูถ้ ่ายภาพหรอื เจา้ ของภาพ Aricles may be reproduced or disseminated for non-commercial การพมิ พ์หรือเผยแพร่บทความซ้ำโดยไม่ใชเ่ พอ่ื การพาณชิ ย์ purposes with cited credit to the Department of Environmental Quality สามารถทำไดโ้ ดยอา้ งองิ ถึง กรมสง่ เสริมคุณภาพสง่ิ แวดลอ้ ม Promotion. Reproduction of photographs must be by permission of right การพมิ พ์เพื่อเผยแพร่ภาพถ่ายซ้ำ ต้องได้รับอนญุ าตจากเจา้ ของ owners only. Opinions expressed in the articles in this journal are the authors’ to ลขิ สทิ ธิก์ อ่ นเทา่ นัน้ promote the exchange of diverse points of view. บทความท่ีตพี มิ พ์ในวารสารน้ี เปน็ ความคดิ เห็นของผูเ้ ขียน เพ่ือเผยแพรก่ ารแลกเปลี่ยนความคดิ เหน็ ทห่ี ลากหลาย

บทบรรณาธกิ าร EDITORIAL การ “สร้างใหม่” แม้เป็นความหวังดีต่อส่ิงแวดล้อมอยู่บ้าง แต่ก็เป็นความหวังดีที่ปลายเหตุ และยากจะร้ือฟื้นความอุดม ม้แต่พรานทะเลผู้เฒ่าที่ออกเรือหาปลามาตลอดชีวิต สมบูรณ์กลับมาได้ แต่ดูเหมือนวิธีคิด “ก่อให้เกิดปัญหาแล้วค่อย หรือนักวิทยาศาสตร์ท่ีทำวิจัยในท้องทะเลมาหลายสิบปี ตามแก”้ ไดแ้ พรก่ ระจายไปท่วั โลกรวดเร็วราวกบั โรคตดิ ตอ่ ก็ยงั พดู ได้ไม่เต็มปากว่า “รูจ้ ัก” ทะเล เพราะท้องทะเล อันกว้างใหญ่และล้ีลับล้วนเต็มไปด้วยสรรพสิ่งท่ีมนุษย์ สุดท้ายแล้วชะตากรรมทรัพยากรในท้องทะเลก็คงไม่ต่างกับ เคยเห็นและรูจ้ กั เคยเห็นและไม่ร้จู กั และไม่เคยเหน็ ไมเ่ คยร้จู กั ทรัพยากรบนบก ดังเช่นกรณีป่าไม้ มีการตัดไม้ทำลายป่าท่ีสมบูรณ์ การกล่าวอ้างว่ารู้จักทะเลดี ก็มิต่างอะไรกับตาบอดคลำช้าง จนกลายเป็นป่าเสื่อมโทรม แล้วปลูกไม้โตเร็วเพ่ือตัดไปขาย…ซึ่ง หรือเป็นเพียงการคุยโวโอ้อวด หรือยิ่งไปกว่าน้ันก็เพ่ือกอบโกยผล ไมม่ ีวนั จะกลับกลายมาเปน็ ป่าสมบูรณ์ ประโยชน์จากทะเล ดังเช่นนักอุตสาหกรรมประมงกลุ่มหน่ึงอ้างเหตุผลทาง อย่างน้อยเรายังมองเห็นได้ว่าป่าไม้ยังอยู่หรือสูญหายไปแล้ว วิทยาศาสตร์ในการกำหนดโควต้าการจับปลา ซึ่งเมื่อเวลาผ่านไป ด้วยตาเปล่าหรือภาพถ่ายจากดาวเทียม แต่ภายใต้ผืนน้ำอันกว้าง ปริมาณปลาลดลง จนแหล่งที่เคยมีปลาชุกชนบางแห่งไม่มีปลาให้ ใหญ่ไพศาลของท้องทะเล ไม่มีใครรู้ว่าสัตว์ทะเลหายไปมากน้อย จบั อีกต่อไป แสดงให้เหน็ วา่ หลักการและเหตุผลทางวิทยาศาสตรท์ ี่ เพยี งใด จนกระทั่งเม่ือไม่มีใครพบเหน็ มันอีกต่อไป หยบิ ยกมาอ้างเปน็ เพยี ง “ขอ้ อา้ ง” ทนี่ ำไปส่กู ารทำลายลา้ ง ขณะท่ีคนอีกกลุ่มหน่ึงก็หันมาปลูก-สร้าง-เล้ียงดูส่ิงท่ีสูญหาย ด้วยเหตุนี้ คำพยากรณ์ของนักวิทยาศาสตร์แทบทุกสำนักจึง ไปอีกครั้งในรูปการปลูกปะการัง การปลูกป่าชายเลน หรือการทำ ออกมาในทิศทางเดียวกันว่า สัตวท์ ะเล ทรัพยากรแหล่งสดุ ท้ายของ มนษุ ยผ์ ู้อิ่มเอิบกบั การบริโภค คงดำรงอยูต่ อ่ ไปได้อกี ไมก่ สี่ ิบปี Eฟาร์มปลา ven sea hunters who spend virtually their ทางที่ดีและยั่งยืนที่สุดคือการเก็บรักษาความสมบูรณ์ของ entire life on the sea or experienced marine ธรรมชาติไวต้ งั้ แตต่ ้นมือ researchers cannot convincingly say they “know” the sea. For the vast expanse and of the road and can hardly bring back its vitality. mysterious sea is home to innumerable living and Yet the “create problems now and solve them later” non-living things, both known and yet-unknown to mentality has somehow spread throughout the man. world. To say one knows the sea well is no more than In the end, the fate of marine resources will be bragging or, worse, a veiled attempt to exploit the no different from other resources on land like for- sea. ests that have been logged, legally or otherwise, until they became deteriorated. Then fast-growing Take a group of fishery industrialists who cite trees are grown commercially but they will never scientific reasons in setting quotas for fishing. After become forests like old again. a while, the fish population began to plunge, to the point of extinction in some areas. It just goes to At least we can see with naked eyes or aerial show that scientific reasons or principles are some- photographs whether a forest is still standing. But times mere excuses that lead to destruction. under the vast expanse of the sea, no one really knows for sure how much of marine life still exists Meanwhile, another group of people resort to until nothing is left to see. growing, building or nurturing those which have been lost in the form of replanting mangroves, re- For this reason, most scientists have predicted growing corals, or building fish farms. that marine life, the last natural resource to feed man’s insatiable appetite, will last for only a few “Re-building” may be a good intention for the decades more. environment but it is a good intention at the end The best and sustainable solution is, there- fore, to preserve what natural abundance has been bestowed upon us in the first place.

สารบัญ TABLE OF CONTENTS ทะเลไรป้ ลา? 6 SEA WITHOUT FISH? 6 ปรากฎการณ์ “ซูชิ” ที่แพรร่ ะบาดไปทว่ั โลก สถติ กิ ารส่งออกอาหารทะเลของไทยสูง ขนึ้ ทกุ ปี เหล่านีล้ ้วนสะทอ้ นภาพบรโิ ภคนิยมสดุ โต่ง ทน่ี ำไปสกู่ ารผลาญพลา่ สัตว์ ทะเลท้ังในนา่ นนำ้ บา้ นเราและทัว่ โลกใหร้ อ่ ยหรอ จนบางแหง่ นักวิทยาศาสตร์ออก มาบอกวา่ อีก 40 ปี ปลาจะหมดทะเล The “sushi” phenomenon. Increasing seafood export from Thailand. All this points to over-consumption that eventually leads to depletion of marine animals both in Thailand and the world over so much so that some scientists have warned that fish will disappear from the sea within four decades. แกะรอยปลาททู หี่ ายไป 10 In Search of the Missing Pla Too 22 บ้านปะการัง 18 ปะการังเทยี ม คอื หนทางรอดของปลาทะเลในฐานะ “บ้านหลัง ใหม”่ ? แทง่ ปูน ยางรถยนต์ เคร่ืองบิน แท่นขดุ เจาะนำ้ มัน...บ้าน แบบไหนทีป่ ลาชอบ? The House That Corals Build Are imitation corals to be marine fishes’ “new homes” and only way to survive? Concrete blocks, car tires, old airplanes, oil drilling rigs ... what kind of homes the fishes prefer? ลอดรั้วริมทาง THROUGH THE FENCE 22 27 อันดามนั ...มรดกโลกไม่ไกลเกินเออ้ื ม Andaman: Within Reach as World Heritage Site เสน้ ทางสเี ขียว GREEN LINE 27 สมบัตหิ มน่ื ลา้ นใต้ท้องทะเลไทย 33 Time Capsules under the Thai Seas 33 เส้นทางสายใหม ่ ON A NEW PATH ฮูย่า! พวกเราคือนกั ดำน้ำเพอ่ื การอนรุ กั ษ ์ Hooah! We Are Sea-Guarding Divers เส้นทางเดยี วกนั ON THE SAME PATH 38 ทะเลต(ร)ม.... Sea of Sadness …  3มก8ร าคม - เมษายน 2552 January - April 2009

สารบัญ TABLE OF CONTENTS 42 สัมภาษณพ์ เิ ศษ: “บงั หมาน” พรานปลาแห่งทะเลตรัง INTERVIEW: “Bang Maan” – Fish Hunter of the Sea of Trang 42 ขา้ มฟ้า ACROSS THE SKY 50 จากตวู าลูถงึ กรุงเทพ...แผน่ ดนิ ใต้ทะเล? From Tuvalu to Bangkok: An Undersea World? เสียงชมุ ชน community voice 57  บา้ นปลาทีท่ ่าไร่ 50 54 A Fish Home at Ta Rai 60 ส่แี ยกไฟเขียว GREEN INTERSECTION 66 ยวุ ทูตพทิ ักษ์หวั หิน 57 Youth for the Preservation of Hua Hin 70 มหิงสาน้อย...นักวิจัยวยั เยาว ์ 73 Small Mahingsa...Young Researchers 60 กลมุ่ ปกู า้ มดาบ 78 Poo Kam Daab Group 74 เร่อื งจากผู้อ่าน from the readers 73 ทะเลบา้ ? Sea Gone Mad? กิจกรรมกรม Department Activities ทำความสะอาดเมืองพัทยา Cleanup Pattaya ลอ้ มกรอบ viewfinder คืบกท็ ะเล ศอกก็ทะเล Kueb Gau Talay, Sog Gau Talay มกราคม - เมษายน 2552 January - April 2009

ทะเลไร้ปลา? เร่ือง ภัสน์วจี ศรสี ุวรรณ์ ภาพ แมน้ วาด กุญชร ณ อยธุ ยา Sea Without Fish? Story Patwajee Srisuwan Photos Maenwad Kunjara na Ayuttaya

ท่ามกลางข่าวร้ายจากภัยธรรมชาติรายวัน หน่ึงในข่าวเหล่านั้นคือ อาหารทะเลกำลังจะ หมดไปจากโลก องค์การสหประชาชาติระบุว่า ปัจจัยหลักท่ีทำให้สูญเสียความหลากหลายทาง ชี ว ภ า พ ใ น ท ะ เ ล คื อ ก า ร ป ร ะ ม ง เ กิ น ข น า ด (overfishing) และภาวะโลกรอ้ น (climate change) วารสารดา้ นวทิ ยาศาสตรช์ ื่อ Science ฉบับเดอื นพฤศจิกายน พ.ศ. 2549 ตพี มิ พง์ านวจิ ัยของคณะนกั วจิ ัยจากแคนาดา ปานามา สวเี ดน อังกฤษ และสหรฐั อเมรกิ าจำนวน 14 คน ทมี่ ศี าสตราจารยบ์ อริส เวิร์ม นกั ชีววทิ ยาทางทะเลจากมหาวทิ ยาลยั ดลั ฮซู ี เมอื งฮาลิแฟกซ์ แคนาดา เปน็ หัวหนา้ คณะผวู้ จิ ัย ความสรปุ ว่า การประมงเกนิ ขนาด มลพิษ และปัจจัยสิง่ แวดลอ้ มอืน่ ๆ จะทำใหส้ ัตวท์ ะเลหายไป การวิจัยคร้ังใหญ่นี้เริ่มต้นเมื่อ 4 ปีท่ีแล้ว โดยนักวิทยาศาสตร์ได้วิเคราะห์ข้อมูลจากการศึกษาระบบ นิเวศทางทะเล 32 จุด ตรวจสอบพ้ืนท่ีสภาพชายฝ่ังในรอบ 1,000 ปีผ่านมา จำนวน 12 แห่งทั่วโลก โดย การสืบค้นข้อมูลจากเอกสาร บันทึกการประมง หลักฐานทางโบราณคดี และสภาพช้ันตะกอนตามแนว ชายฝั่ง และสถิติการจับสัตว์น้ำทั่วโลกระหว่างปีพ.ศ.2493-2546 ซึ่งรวบรวมโดยองค์การอาหารและ การเกษตรแห่งสหประชาชาติ (เอฟเอโอ) เพ่ือตอบคำถามว่า จะมีอาหารทะเลเพียงพอต่อการบริโภคไปอีก ก่ีปี? AN ALMOST DAILY PIECE OF BAD NEWS about natural disas- ters is that seafood is vanishing from the planet Earth. The United Nations indicates that the key factors of marine biodiversity loss are overfishing and climate change. According to Science journal of November 2006, a research by 14 researchers from Canada, Great Britain, Panama, Sweden and the United States led by Boris Worm, a marine biologist professor from the Department of Biology, Dalhousie University, Halifax, Canada, shows that overfishing, pollution and other environmental factors are the causes of vanishing marine life. The research was conducted four years ago, based on data analyses on 32 areas of marine ecosystem within 12 seashores worldwide over the past 1,000 years, including data collected from public documents, fishing records, archaeo- logical evidence, coastal sediment layers, and statistics of world fisheries during 1950-2003 compiled by the Food and Agriculture Organization (FAO), in order to foresee the duration of seafood sufficient for consumption. The shocking answer is that in 40 years (by 2048), almost all species of marine animals would disappear! From statistics in 2003 (latest record in the research) of global fish catch, 29% of economic fish species has been lost, more than doubling the rate of loss recorded in 1989 which was 13.5%. Currently, only 7,784 species of fish have been caught worldwide, a decrease of 1,736 species. เรอี อวนลากกำลังจบั ปลาอย่ภู ายในเขต 3,000 เมตรจากชายฝ่ังเกาะลันตา จ.กระบี่ ซง่ึ เป็นเขตหา้ มจับปลา  สำหรับเรืออวนลากอวนรุนตามกฏหมาย – เครอื ข่ายชุมชนฟืน้ ฟเู กาะลันตา A purse seine trawler is operating less than 3,000 meters from the coast of Lanta Island in Krabi province, a zone legally off-limit to trawlers. – Koh Lanta Restoration Community Network มกราคม - เมษายน 2552 January - April 2009

“...ปัจจุบันแพเร่ิมทยอยปิดกิจการท้งั มกราคม - เมษายน 2552 January - April 2009 ชั่วคราวและถาวร โดยเฉพาะในเขตพน้ื ท่ี จังหวัดระนองซ่ึงอดีตเป็นพ้ืนทีท่ ่ีมีการซื้อ ขายสตั วน์ ้ำประเภทปลามากท่สี ุดในภาคใต้ จนทำให้กจิ การแพปลาเกดิ ขึ้นกวา่ 300 แพ แตป่ ัจจบุ นั ลดเหลอื เพยี งแค่ประมาณ 120 แพเท่านัน้ และยังมที ที ่าว่าจะปิดตัวเองอีก หลายแพ...” – วีระ บญุ ราศี คำตอบที่น่าตกใจคือ ในอีก 40 ปีข้างหน้า (ค.ศ.2048 หรือ พ.ศ.2591) ปลาและสตั ว์ทะเลแทบทกุ สายพันธจ์ุ ะหมดไป! ทั้งน้ีจากข้อมูลการจับปลาเพ่ือการค้าท่ัวโลกเมื่อปีพ.ศ. 2546 (ข้อมูลล่าสุดที่มีบันทึกไว้ขณะทำวิจัย) พบว่าชนิดของปลาเพื่อการ ค้าหายไปถึง 29 เปอร์เซนต์ ถือว่ารวดเร็วกว่าเท่าตัว เม่ือเปรียบ เทียบกับเม่ือปีพ.ศ. 2532 ที่ชนิดของปลาหายไปเพียง 13.5 เปอร์เซนต์เท่านั้น โดยปัจจุบันชาวประมงจับปลาได้ลดลง 1,736 ชนดิ เหลอื ปลาท่จี ับเป็นการคา้ ทว่ั โลกเพยี ง 7,784 ชนดิ เท่านน้ั ต่อกรณีน้ีสถาบันประมงแห่งชาติ (The National Fisheries Institute) ซง่ึ เปน็ องคก์ รของกลมุ่ ผผู้ ลติ อาหารทะเลในสหรฐั อเมรกิ า ออกแถลงการณ์ว่าปริมาณสัตว์ทะเลยังอยู่ในระดับที่ “ย่ังยืน” แต่ ความต้องการอาหารทะเลของโลกเพิ่มข้ึนเกินกว่าปริมาณปลาใน ธรรมชาตจิ ะรองรบั ได้ ทางออกคอื ตอ้ งพง่ึ พาการเลยี้ งปลา ทว่าศาสตราจารย์สตีเฟน พาลัมบิ หนึ่งในคณะนักวิจัยแย้ง กลับทันทีว่า “สิ่งท่ีอุตสาหกรรมประมงกำลังทำอยู่ก็ไม่ต่างอะไรกับ การเปิดแอร์ แทนการเปิดหน้าต่าง” ซ่ึงหมายถึงแทนท่ีจะบริโภค และจับปลาแบบพอประมาณ แต่กลับจับมากเกินไป จนต้องเสีย ต้นทุนในการเล้ียงปลาจำนวนมหาศาล อนึ่งประเด็นสำคัญที่นักวิทยาศาสตร์ทางทะเลไม่เห็นด้วยกับ การทำฟาร์มปลาทะเลก็คือ การต้องเสียต้นทุนไปกับการหาปลาเล็ก ปลาน้อยมาให้ปลาใหญ่กิน ซึ่งอาจทำให้เกิดปัญหามากกว่าแก้ไข และการทที่ ะเลเปน็ ระบบเปดิ จึงยากแกก่ ารควบคมุ มปี ัจจัยมากมาย ที่ส่งผลกระทบตอ่ อายขุ ัยและปริมาณปลา นอกจากนีป้ ลาขนาดใหญ่ ต้องว่ายน้ำเป็นระยะทางไกลในทะเลเปิด ไม่สามารถอยู่ในพื้นที่ เล็กๆ และจำกัดได้ ข้อสรุปสำคัญจากคณะวิจัยกลุ่มน้ีคือ การกำหนดวัตถุประสงค์ ของการใช้พื้นที่ทางทะเลแต่ละจุดอย่างชัดเจน ควรมีมาตรการ บริหารจัดการระบบนิเวศวิทยาทางทะเล โดยการต้ังเขตสงวน ห้าม ไม่ใหม้ นุษย์เขา้ ไปทำกิจกรรมใดๆ โดยเดด็ ขาด รวมทัง้ บรหิ ารจัดการ การประมงรูปแบบใหม่ คือให้อุตสาหกรรมประมงเข้ามามีส่วนร่วม ปกป้องรักษาปริมาณสัตว์น้ำในท้องถ่ินให้เหลืออยู่ในระดับที่เหมาะ สม โดยต้องเข้าไปสร้างความเข้าใจกับกลุ่มประมงว่า ถ้าเร่งจับสัตว์ นำ้ จนหมดผลสดุ ทา้ ยจะจบลงดว้ ยสภาพทะเลท่ีไร้ปลา

“...fish markets in general have been closed down either temporarily or permanently, particularly those in Ranong which traditionally was the largest fish marketplace in the South with more than 300 fish markets. Now there are only 120 of them left and more closings are expected...”– Veera Boonrasi (บน) ชาวประมงจังหวัดระยองขึน้ จากเรือถอื ลอบจับปลาทว่ี ่างเปล่ากลับบ้าน to feed the big ones, which creates more problems than it solves. And the fact that the ocean is an (Top) A fisherman in Rayong province holds an empty fish trap open system, it is difficult to regulate and there are on his way home. many factors that have impacts on the life span and quantity of fish. Further, big fishes need large open (ซา้ ย) แผงขายปลาสดในตลาด นบั วันจะมแี ตป่ ลาหรือสตั วน์ ำ้ ทเ่ี พาะเลยี้ งข้ึนมาแทบทง้ั waters to range and therefore could not be con- สนิ้ สว่ นปลาที่จับได้ในทะเลตามธรรมชาตมิ กั มรี าคาสูงกว่าในอดตี มาก tained within confined space. (Left) Sea food sold in fresh markets nowadays is mostly from The research team recommended that the pur- farms. Sea animals caught in the sea are much more expensive pose of the use of each sea area is clearly stated and than in the past. there should be measures to manage the marine ecosystem by designating sanctuaries where Yet the National Fisheries Institute, anAmerican human activities are prohibited. A new type of fish- seafood producers’ organization, announces that ery management should also be introduced by hav- the quantity of marine life is at a sustainable level ing the fishery industry participate in the conser- but the world’s demand for sea food has exceeded vation of marine animals to ensure they remain at the fish stocks in nature. The solution, it said, is an appropriate level. This may be done by forging increasing reliance on fish farming. an understanding with fishing groups so that they realize that overfishing would finally result in the However, Professor Stephen R. Palumbi, one sea without fish. of the researchers, refuted the conclusion, saying: “What the fishery industry is doing now is like OVERFISHING REFERS TO CATCHING OF FISH turning on an air-conditioner instead of opening to the point where there is an insufficient number a window.” In other words, rather than adopting of fish for reproduction and growth for the next sufficiency consumption and catch they resorted to fishery season, causing the fish stocks to decrease overfishing, necessitating a huge investment in fish continually and ultimately die out. farming. The most recent tragic case happened to the The point that marine biologists take issue cod population on the Grand Banks, the oldest cod against concerning sea fish farming is the fact that fishery in Canada that used to produce as much as huge expenses must be spent to catch smaller fishes 233,000 tons per year but which dropped to zero in มกราคม - เมษายน 2552 JJaannuuaarryy -- AApprriill 22000099 only two years, resulting in more than 40,000 peo- ple left jobless. Carly Kenkel, a PhD candidate in Marine Biology at University of Texas, once made a pre- sentation on this case while researching corals in Thailand that the Grand Banks had been the fertile habitat of cod fish since the 17th Century. However, about 100 years ago (1906), the arrival of large fac- tory ships with cold storage and fish processing machines onboard allowed round-the-clock fishing.

การประมงเกินขนาดหมายถึง การจับปลาจนถึงระดับท่ีปริมาณ มมกกรราาคคมม -- เมเมษษาายยนน 22555522 JJaannuuaarryy -- AApprriill 22000099 ปลาในทะเลไม่มากพอท่ีจะผสมพันธ์ุและเติบโตสำหรับฤดูจับปลา ฤดูกาลหน้า ทำให้จำนวนประชากรปลาลดลงเร่ือยๆ จนหมดไปใน ทีส่ ุด กรณีคลาสสิคท่ีเพิ่งเกิดข้ึนก็คือโศกนาฏกรรมที่เกิดขึ้นกับปลา คอดท่ีแกรนด์แบงก์ บริเวณนอกชายฝั่งแคนาดา ซึ่งเป็นแหล่งทำ ประมงปลาคอดท่ีเก่าแก่ท่ีสุดของแคนาดา ท่ีจากผลผลิตท่ีเคยสูง ถึง 233,000 ตันต่อปี ตกลงกลายเป็นศูนย์ภายในสองปี คน ตกงาน กวา่ 40,000 คน คาร์ลี่ เคนเคล นักศึกษาปริญญาเอกด้านชีววิทยาทะเล มหา วิทยาลัยเท็กซัสเคยบรรยายเรื่องนี้ไว้ขณะมาทำวิจัยเรื่องปะการังท่ี ประเทศไทยว่า บริเวณนอกชายฝั่งแคนาดาท่ีเรียกว่าแกรนด์แบงก์ เคยเป็นแหล่งปลาคอดท่ชี กุ ชมุ มาต้ังแต่คริสตศตวรรษท่ี 17 ต่อมา เม่ือประมาณร้อยปีที่แล้ว (พ.ศ.2449) เริ่มมีเรือประมงโรงงานที่มี ทั้งห้องเย็น เครื่องจักรแปรรูป ทำให้สามารถจับปลาได้ตลอด 24 ชัว่ โมง โดยไมต่ อ้ งกลบั เข้าฝง่ั สามสิบปีต่อมาเรือประมงโรงงานเพ่ิมข้ึนเป็น 700 กว่าลำ มี การใช้โซน่าร์และเรดาร์ช่วยหาตำแหน่งปลาได้อย่างแม่นยำ โดย สถิติการจับปลาคอดสูงสุดของที่นี่คือในปีพ.ศ. 2511 หลังจากน้ัน ปริมาณปลาที่จับได้ก็ลดลงเร่ือยๆ จนในปีพ.ศ. 2531 นัก วิทยาศาสตร์พบว่า ปริมาณปลาคอดลดลงอย่างน่าตกใจ จึงเสนอ แกะรอยปลาทู ที่หายไป ธเนศ ศรีถกล, นกั วชิ าการประมง 7ว. ผมได้ยินคำว่า “ปลาทูเแมว” คร้ังแรกเมื่อตอนท่ีผมยังเด็ก (ขอไม่ บอกปี กลัวจะรวู้ า่ คนเขยี นอายุมากแลว้ ) จำได้ว่าปลาชนิดนต้ี ม้ หวานกบั ส้มแขกกินแล้วอร่อยมาก ปลาทูต้มกะทิสายบัวก็อร่อย กินแล้วจะติดใจ ย่งิ ไดป้ ลาสดจากทะเลแลว้ ไปทอด กินกับนำ้ พริกแมงดา หรือเอามาทำยำ ปลาทูด้วยก็ยิ่งอร่อย ได้กินบ่อยครับเพราะแม่ชอบทำให้กิน ตอนนั้น ปลาทรู าคาถูกและสดด้วย เพราะผมอยอู่ ำเภอนาทวี จงั หวัดสงขลา ซง่ึ ไม่ไกลจากแหลง่ จับปลามากนัก เด๋ียวนี้ ผมไปร้านอาหารแล้วเจอปลาทตู ม้ หวานก็จะสัง่ กินครับ แต่ ไม่ค่อยได้กินบ่อยนัก เพราะราคาแพงมาก ปลาทู  1 ตัว ราคา 30 บาทข้ึนไป บางแหง่ 50 บาท เสยี ด้วยซ้ำ! จากข้อมูลขององค์การสะพานปลา ณ วันที่ 18 พฤศจิกายน 2551 www.fishmarket.co.th ราคาปลาทูลัง 40-65 บาทต่อ กิโลกรัม ซ่ึงขึ้นอยู่กับความสดและขนาดของปลา รวมถึงปริมาณและ ช่วงฤดูทำการประมง พอไปดูราคาในตลาดสดพบว่า อยู่ในช่วง 70- 80 บาท และปลาขนาดใหญ่ (5-8 ตวั ต่อกิโลกรัม) ราคาข้ึนไปถงึ 100- 120 บาทตอ่ กโิ ลกรัม …แล้วอยา่ งนีแ้ มวที่ไหนจะได้กินปลาทูกนั บ่อยๆ! 10

มกราคม - เมษายน 2552 January - April 2009 แผงขายปลาทเู ขง่ ในตลาดสะแกงามยา่ นบางขนุ เทียน ปลาทูยงั คงเป็นอาหาร พ้ืนบ้านของชาวไทยที่ไดร้ ับความนิยมไม่เส่ือมคลาย A fish seller waits for customers for her Indo-Pacific mackerel in Sakae Ngam Market in Bangkok. Mackerel continues to be a popular Thai sea fish. The number of these massive ships increased to more than 700 some 30 years. With the help of sonar and radar, they were able to pinpoint where fish congregated. The catch at the Grand Banks reached its peak in 1968 but afterwards steadily declined until in 1988 alarming scientists suggested that the Canadian government cut down the fish- ing quota to about 50%. But the government merely agreed to a 10% cut. A survey four years later showed that the cod stocks had decreased to only 1.1% of the fish popu- lation in 1960. The Canadian government even- tually put an end to the cod fishing at the Grand Banks that year. But by that time it was too late. Another major cod habitat is the Baltic sea which also faces a similar situation. Based on Greenpeace’s report “The Cod Fishery in the Baltic Sea: Unsustainable and Illegal”, the International In Search of the Missing Pla Too Thanes Srithakol Marine Fisheries Biologist 7 I first heard the word pla too maew (mackerel for cats) when I was a kid. I still remember the taste of this kind of fish when cooked in the sweet soup with gamboge (Garcinia cambogia), and with lotus stalk in coconut milk. Fried freshly-caught mackerel was especially tasty when having with horseshoe crab chili paste or being cooked as Thai dressed salad. The fish were fresh and inexpensive because I was at the time living in Nathawee district of Songkhla province which is near their habitat. Now whenever I found the sweet pla too soup on the menu, I would order it but not often enough because it has gotten expensive. A mackerel can cost at least 30 baht and sometimes even 50 baht. According to the Fish Market Organization, as of November 18, 2008, the market price of mackerel was 40-65 baht per kilogram depending on how fresh and how big they are and also what time of year they were sold. But in a fresh market, the prices for the large ones could be 70-120 baht per kilogram. …With prices like this, how often will a cat get to eat the mackerel? 11

รัฐบาลแคนาดาให้ตดั โควตาการจบั ปลาลงเหลือ 50 เปอร์เซนต์ แต่ ชาวประมงเรือเลก็ กำลงั แกะปลาเห็ดโคน (Sillago maculata) ซง่ึ ในอดีตไม่ไดเ้ ปน็ ปลา รฐั บาลยอมลดลงเพียง 10 เปอรเ์ ซนต์เทา่ น้ัน ราคาแพงและเปน็ ที่ต้องการของตลาดมากเท่าปัจจบุ ันน ้ี ผลการสำรวจในปีพ.ศ. 2535 พบว่าประชากรปลาคอดเหลือ A small fisherman is cleaning his catch of Silver Sillago which เพยี ง 1.1 เปอร์เซนตข์ องประชากรปลาในปพี .ศ.2503 แม้ในทส่ี ดุ in the past was not so popular or cost so much as now. รัฐบาลยอมประกาศห้ามทำประมงปลาคอดในเขตแกรนด์แบงก์ในปี 2535 แต่กส็ ายไปเสยี แล้ว สถิติจากการประมงพบว่า ปริมาณการจับปลาทู-ลังในแต่ละปีคิด เป็นสัดส่วนร้อยละ 22.24 ของปริมาณการจับปลาผิวน้ำรวมทั้งหมด แหล่งปลาคอดที่สำคัญอีกแหล่งหนึ่งของโลกคือทะเลบอลติก (จากปลาผิวน้ำจำนวน 17 ชนิด อันดับหนึ่งคือ ปลาหลังเขียว) เม่ือ กก็ ำลังเผชญิ ปญั หาเดยี วกนั ในรายงานเร่ือง The Cod Fishery in พิจารณาสถิติย้อนหลังไปประมาณสามสิบห้าปีที่แล้วถึงปัจจุบัน the Baltic Sea: Unsustainable and Illegal ของกรีนพีซระบุวา่ (2514-2548) สรปุ ได้วา่ ปรมิ าณการจบั เพิ่มขึน้ -ลดลงเป็นช่วงๆ โดย สภานานาชาติเพื่อการสำรวจทางทะเล (The International แต่ละช่วงกินเวลาประมาณ 3-4 ปี เช่น ในปี 2514-2516 จับได้ Council for the Exploration of the Sea: ICES) ซึ่งเป็นองค์กร 149.08, 119.19 และ139.72 เมตริกตันตามลำดับ แต่ลดลงเหลือ ท่ีปรึกษาทางวิทยาศาสตร์ในเขตแอตแลนติกเหนือเรียกร้องให้ เพยี ง 61.04 เมตริกตัน ในปี 2517 ในช่วงปี 2521-2522 เพ่ิมขน้ึ อกี ประเทศสมาชิกสหภาพยุโรปลดโควต้าการจับปลาลง โดยในช่วง คร้ัง และลดลงในปี 2523 และเพิ่มอีกจนถึงปี 2527 พอถึงช่วงปี 13 ปีที่ผ่านมา ICES เคยเรียกร้องให้หยุดจับปลาคอดในทะเล 2528-2534 ก็มีปริมาณลดลงอีกครั้ง ซึ่งเป็นแนวโน้มคงท่ีมาจนถึงปี บอลตกิ ตะวันออกถงึ 4 ครง้ั ...แต่ไมเ่ ป็นผลแมแ้ ตค่ รัง้ เดียว 2548, โดยต้ังแต่ปี 2527 เป็นต้นมาปริมาณปลาทูลังท่ีจับได้มากกว่า 150 เมตริกตนั ขน้ึ ไป ตรงกนั ขา้ ม ตลอด 20 ปที ผ่ี า่ นมา สภารฐั มนตรกี ารประมงแหง่ สหภาพยุโรปกลับกำหนดโควต้าการจับปลาคอดไว้สูงกว่าคำแนะนำ ทง้ั นเ้ี มอ่ื พจิ ารณาในแงม่ ลู คา่ พบวา่ เพมิ่ ขนึ้ จาก 2,605.4 ลา้ นบาทใน ของ ICES ทกุ ๆ ปี เชน่ ในปพี .ศ.2549 มกี ารกำหนดโควตา้ สงู ถงึ ปี 2536 เปน็ 5,608.9 ลา้ นบาทในปี 2541 พอปี พ.ศ. 2544 ลดลง 49,22 0 ตนั สงู กวา่ ท่ี ICES แนะนำไวถ้ งึ สามเทา่ เลยทเี ดยี ว เหลอื 4,557.7 ลา้ นบาท และเพม่ิ เปน็ 6,078.0 ลา้ นบาทในปี พ.ศ. 2548 คณุ รู้จกั ปลาทูดีแค่ไหน? จึงอาจกล่าวได้ว่าปริมาณการจับปลาต่อตันไม่ได้ลดลงจากในช่วง ก่อนเจาะลึกเร่ืองปลาทู ขอเล่าข้อมูลทางวิชาการเกี่ยวกับปลาทู ที่ปลาทูยังเป็นอาหารอันอุดมสมบูรณ์ของแมวมากนัก แต่เพราะเหตุใด สกั หนอ่ ย เพ่อื ให้แน่ใจวา่ ปลาในเข่งไม้ไผ่ใช่ปลาทหู รอื ไม่ ปลาทูจงึ ราคาแพงนกั … ตอ้ งตดิ ตามตอนตอ่ ไปครบั ปลาทูเป็นปลาทะเลที่อยู่รวมกันเป็นฝูงบริเวณกลางน้ำถึงผิวน้ำ พบแพร่กระจายในเขตอินโดแปซิฟิกท้ังในฝั่งมหาสมุทรอินเดียและ ทำไมปลาทแู พง? มหาสมทุ รแปซฟิ กิ สำหรบั ในนา่ นนำ้ ไทยพบทงั้ ในอา่ วไทยและทะเลอนั ดามนั ข้อมูลทางอนุกรมวิธานพบว่าปลาทูจัดอยู่ในวงศ์สะคอมบริดี้ (Family โดยปกติการเพิ่มขึ้นหรือลดลงของสัตว์น้ำมาจาก 2 สาเหตุคือ Scombridae) ซ่ึงอยู่ในวงศ์เดียวกับพวกปลาโอ (ปลาทูน่าเล็ก) ปลา การตายโดยธรรมชาติ หรือจากการถูกล่า แต่สาเหตุหลักท่ีทำให้ปลา ทนู า่ และปลาอนิ ทรี ในนา่ นนำ้ ไทยพบปลาสกลุ นี้ (Genus Rastrelliger) หายไปคือการทำการประมงมากเกินไป (Over-fishing) ซ่ึงเกิดขึ้นได้จาก 3 ชนิด คือ ปลาทู มีช่ือสามัญว่า Short mackerel, Indo-Pacific การพฒั นาประสทิ ธภิ าพของเรือ เครอ่ื งมือและอปุ กรณอ์ เิ ลคโทรนคิ วิธี mackerel, ปลาลัง มีชื่อสามัญว่า Indian mackerel และปลาทูปาก การทำประมง ราคานำ้ มนั และความตอ้ งการของตลาด จง้ิ จกหรอื ปลาลงั ปากจง้ิ จก มชี อื่ สามญั วา่ Island mackerel ซงึ่ เปน็ ชนดิ ทพ่ี บนอ้ ยมาก ทนี่ ยิ มกนิ และรจู้ กั กนั คอื ปลาทแู ละปลาลงั ย้อนกลับไปดูตัวเลขการจับสัตว์น้ำท้ังประเทศในอดีต ก่อนหน้า สงครามโลกครั้งท่ี 2 ไม่ปรากฏปริมาณการจับสัตว์น้ำที่แน่ชัด แต่ ปลาทูกับปลาลังนั้นรูปร่างคล้ายคลึงกัน แต่ปลาทูมีขนาดลำตัว อนุมานได้ว่ามีการจับปลาได้ปีละ 150,000 ตัน หลังสิ้นสุดสงคราม กว้างกว่า โดยความยาวมาตรฐานของตัวปลาทูเป็น 3.7 ถึง 4 เท่า การประมงของประเทศไทยขยายตัวข้ึนอย่างรวดเร็ว โดยในช่วงปี พ.ศ. ของความยาวสว่ นหวั (วัดจากปลายจมูกถึงแผน่ ปดิ เหงือก) ขณะท่ีปลา 2490-2503 สตั ว์ทะเลทจ่ี บั ได้ส่วนใหญ่เปน็ ปลาผวิ นำ้ (ปลาทู-ลัง) จาก ลงั ยาวเปน็ 4 ถึง 4.8 เท่าของความยาวส่วนหัว และถ้าผ่าท้องปลาเอา เคร่ืองมอื โปะ๊ และอวนตงั เก โดยเพ่มิ จาก 120,173 ตัน ในปี พ.ศ. 2490 ลำไส้มาวัดความยาว จะพบว่าปลาทูมีลำไส้ยาว 3.0 ถึง 3.4 เท่าของ เป็น 146,417 ตันในปี พ.ศ. 2503 ความยาวมาตรฐาน (ความยาวต้ังแต่ปลายจมูกถึงคอดหาง) ซึ่งมาก กว่าปลาลังท่ีมีความยาวเป็น 1.3-1.7 เท่าของความยาวมาตรฐาน มมกกรราาคคมม -- เมเมษษาายยนน 22555522 JJaannuuaarryy -- AApprriill 22000099 ปลายจมูกของปลาทูกลมสั้น ส่วนปลายจมูกปลาลังแหลม จุดสีดำใต้ ฐานครีบหลังของปลาทมู ีจำนวน 12-14 จดุ และปลาลังมี 16 จุด วา่ งๆ ลองนั่งพินจิ พจิ ารณาดูนะครับวา่ คุณกนิ ปลาลังหรือปลาทู กันแน่ ปรมิ าณปลาทูนอ้ ยลง? ตามหลักอุปสงค์อุปทาน ปริมาณสินค้าที่ลดลงทำให้ราคาสินค้า สูงขึ้น ในกรณีปลาทู จากปลาทูแมวเข่งละไม่ก่ีบาทกลายมาเป็นปลาทูที่ เจา้ ของแมวได้แต่มองตาละหอ้ ย เปน็ เชน่ นน้ั หรือไม่? พอถามว่าจำนวนปลาทลู ดลงจริงหรอื เปลา่ กต็ ้องมาดูสถติ ยิ ้อน หลัง แตข่ อบอกไว้สักนดิ วา่ ผลจับในสถิตจิ ะไม่ใช่ผลจับทแ่ี ทจ้ ริงท้ังหมด แตเ่ ปน็ ข้อมูลผลจับส่วนใหญท่ มี่ กี ารบนั ทึกไว้ 12

Council for the Exploration of the Sea (ICES), the sci- THE FATE OF THE BLUEFIN TUNA is no different entific advisory body for the northeastern Atlantic from the cod’s. It is said that the more popular the region, has been calling for quota reduction in the Japanese food become in the world, the higher the European Union. ICES made four requests over the chance that the bluefin tuna will disappear from the past 13 years for a stop of cod fishing in the eastern sea, simply because its destination is on the sushi Baltic Sea but to no avail. plate throughout the world. By contrast, over the past 20 years, the Council Jean-Marc Fromentin, a tuna expert of the of Fisheries Ministers of the EU has set higher French Research Institute for Exploitation of the catching quotas than the level suggested by ICES. Sea (IFREMER), revealed that as much as 80-85% For instance, the total allowable catch for Eastern of the tuna caught from the Mediterranean sea was Baltic cod in 2006 is three times higher than what exported to Japan. ICES advised. The Seafood Watch group of the Monterey Bay This excludes a huge amount of illegal catch. Aquarium has campaigned for a boycott of the ICES estimates that the amount of illegally caught bluefin tuna because it is endangered. Moreover, cod in 2005 reached 15,000 tons, or 38% of the offi- the fishing method that catches bluefin tuna also cial quota. A Polish scientist put the illegal caught endangers other marine animals such as dolphins cod at 100% of the allocated quota. and sea turtles. As a result of this, many marine scientists have The fight for the bluefin tuna’s survival is a expressed grave concerns and predicted that the long history. Sixteen years ago, the World Wildlife cod in the Baltic Sea would face the same fate that Fund or WWF proposed to the meeting of the has befallen their cousins at the Grand Banks. Convention on International Trade in Endangered How well do you know pla too? that the number of mackerel caught each year averages Before we get to the pla too information in depth, 22.24 percent of the total catch of all 17 species of surface fishes with the Roundbelly sardine topping the let me give you some technical information about the list. fish so you can identify whether the ones you see in the bamboo baskets in the market are really pla too. From 1971-2005 the quantity of catch fluctuated every three to four years. For example, during 1971- Pla too is a marine fish found at the surface or at 1973 the catch amounted to 149.08, 119.19 and 139.72 moderate depth in the Indo-Pacific region both in the metric tons respectively but in 1974 dropped to 61.04 Indian and Pacific oceans, including in the Gulf of metric tons. The catch increased during 1978-1979, then Thailand and the Andaman Sea for Thailand. According to dropped in 1980 but increased until 1984. During 1985- taxonomical records, pla too is in the family Scombridae 1991 the quantity of catch dropped and became steady which includes pla o (Skipjack tuna, a small tuna), through to 2005. Since 1984, the quantity of catch has tuna and pla insee (Spanish mackerel). In Thai seas, been more than 150 metric tons. three species of Genus Rastrelliger have been found: pla too (Short mackerel or Indo-Pacific mackerel), pla In terms of values of the catches, 1993 pulled in lung (Indian mackerel) and pla too/pla lung pak jingjok 2,605.4 million baht, then 1998 saw it increased to (Island mackerel). The first two are more popular for 5,608.9 million baht. But then the revenue dropped to consumption while the last one is considered rare. 4,557.7 million baht in 2001 and rose to 6,078.0 million baht in 2005. The Indo-Pacific mackerel and Indian mackerel are similar in appearance but the Indo-Pacific has a wider From the foregoing statistics, it may be deduced body with the standard length about 3.7-4 times longer that the quantity of catch has not decreased. But why than the size of its head (measured from nose to gill), does mackerel cost so much? while the Indian’s body is about 4-4.8 times longer than the size of its head. In terms of the length of intestine, it Why do pla too cost so much? is found that the Indo-Pacific mackerel’s is 3.0-3.4 times In general, an increase or decrease in marine fish longer than the standard length, longer than that of the Indian mackerel’s which is 1.3-1.7 times only. While the results from two causes – natural death or hunting. But Indo-Pacific mackerel has 12-14 black dots under its the main reason is over-fishing by increased efficiency back fins, the Indian Mackerel has 16. The Indo-Pacific’s of boats and tools, electronic gear, improved fishery nose is short and round; the Indian’s is more pointed. techniques, oil prices, and market demands. So, next time you sit down to eat a mackerel, look Prior to the World War II records had not been kept carefully to see if it is a pla too or pla lung. of the quantity of fish catch but it may be estimated to be about 150,000 tons per year. After the war, Thai Has the pla too population declined? fishery rapidly expanded. During 1947-1960, most of the Based on the principle of demand and supply, fish caught were pelagic fish (Indo-Pacific and Indian mackerel) by using pound nets and Chinese purse the fewer products there are, the higher their prices go. seines, increasing from 120,173 tons in 1947 to 146,417 Does the principle also apply to pla too? tons in 1960. Statistics from the Department of Fisheries show With technical assistance from Germany, fishing มกราคม - เมษายน 2552 JJaannuuaarryy -- AApprriill 22000099 13

น้ียังไม่รวมถึงการจับปลาคอดแบบผิดกฎหมายอีกจำนวน ไดน์หมึก จึงทำให้ปริมาณการจับเพิ่มสูงข้ึน จนมีผลผลิตสัตว์ทะเลในปี มหาศาล ICES ประมาณการว่าเม่ือปี พ.ศ. 2548 มีการจับปลา 2530 สูงถึง 2,601.9 เมตริกตัน คิดเป็นมูลค่า 23,083 ล้านบาท คอดผิดกฎหมายสูงถึง 15,000 ตัน หรือคิดเป็น 38 เปอร์เซนต์ หรอื ร้อยละ 93.60 ของผลผลติ สัตว์น้ำทั้งหมด และปี 2548 สูงถึง ของโควต้าทางการ แต่นักวิทยาศาสตร์ชาวโปแลนด์ออกมาบอก 3,380.3 เมตรกิ ตัน คดิ เปน็ มลู คา่ 113,011 ลา้ นบาท และคดิ เป็นรอ้ ย วา่ การจบั ปลาคอดผดิ กฎหมายนนั้ สูงถึง 100 เปอร์เซนตข์ องโควตา้ ละ 82.08 ของผลผลิตสตั ว์นำ้ ทั้งหมด ทางการเลยทีเดยี ว เคร่ืองมือประมงปลาผิวน้ำท่ีจับได้อย่างมีประสิทธิภาพสูงสุด เหล่านักวิทยาศาสตร์ทางทะเลเหล่าน้ีล้วนวิตกและคาดการณ์ (หมายถึงจับได้ปริมาณมากที่สุด) คืออวนล้อม ซ่ึงเร่ิมมีการพัฒนา ไปในทิศทางเดียวกันว่า อนาคตของปลาคอดในทะเลบอลติกคงไม่ อยา่ งจรงิ จังตง้ั แต่ปี 2517 เป็นตน้ มาจนถึงปัจจบุ นั ทำให้ในปี 2520 แตกต่างจากท่เี กดิ ขน้ึ ที่แกรนดแ์ บงก์ แคนาดานัก ปริมาณการจับปลาผิวน้ำสูงถึง 515.45 เมตริกตัน ซึ่งสูงเกินกว่า ศักยภาพการผลติ ของเขตการประมงไทย ซ่งึ ประเมนิ ไวเ้ ทา่ กบั 450.00 เมตริกตนั ชะตากรรมของปลาทูน่าครีบน้ำเงินก็ไม่ต่างกับปลาคอดเท่าใดนัก ว่ากันว่ายิ่งความนิยมอาหารญี่ปุ่นท่ัวโลกสูงขึ้นเพียงใด ความเส่ียงท่ี สำหรับปลาทู เราจะเห็นได้ว่าปริมาณการจับปลาทูเกินศักยภาพ ปลาทูน่าครีบน้ำเงินจะหายไปจากท้องทะเลก็ย่ิงมากขึ้นเท่านั้น การผลิตตงั้ แต่ปี 2518 และตัง้ แตป่ ี 2521-2525 ปริมาณการจับปลา เพราะปลายทางของมันอยู่ในจานซูชทิ ว่ั โลก ผิวน้ำลดลงจนต่ำกว่าศักยภาพการผลิต สำหรับปลาทูมีการประเมิน เอาไว้ว่าศักยภาพการผลิตหรือผลผลิตสูงสุดแบบย่ังยืนเท่ากับ 73 ฌอง-มาร์ค โฟรมองแตง ผู้เชี่ยวชาญด้านปลาทูนาจาก เมตริกตัน (ต่อปี) และจำนวนวันท่ีเหมาะสมในการทำการประมงด้วยการ สถาบันวิจัยการใช้ประโยชน์จากทะเลแห่งฝร่ังเศส (French ใชเ้ ครื่องมืออวนล้อมเท่ากบั 95 วัน Research Institute for Exploitation of the Sea: IFREMER) เผยข้อมูลว่าปลาทูนาที่จับได้จากทะเลเมดิเตอร์เรเนียนทั้งหมดถูก แต่เป็นที่น่าสังเกตว่าปริมาณการจับที่เพิ่มสูงข้ึนกลับเป็นปลาเป็ด สง่ ออกไปยังญ่ีปนุ่ ทเี่ ดียวมากถึง 80-85 เปอรเ์ ซนต์ (ปลาเล็กปลาน้อยที่นำไปป่นเป็นวัตถุดิบผลิตอาหารสัตว์) ถึงร้อยละ 50 โดยเปน็ ปลาเป็ดแทซ้ ่ึงเป็นปลาที่ไม่ไดน้ ำเอามาบริโภคโดยตรงประมาณ หลังจากได้ความช่วยเหลือทางวิชาการจากประเทศเยอรมัน ด้าน ร้อยละ 59 และมีลูกปลาและลูกสัตว์น้ำเศรษฐกิจร้อยละ 41 โดยจาก เครื่องมือประมงอวนลากหน้าดินแบบแผ่นตะเฆ่เข้ามาใช้ ชาวประมงส่วน สถิติพบว่าปริมาณการจับปลาทูลังในช่วงปี 2522-2527 เป็นปลา ใหญ่หันมาประกอบอาชีพอวนลากหน้าดินอย่างแพร่หลาย อวนลากมี ขนาดเล็ก ซึ่งชาวประมงส่งขายให้โรงงานปลาป่นราคาเพียง 80 จำนวนเพ่มิ ข้ึนเปน็ 100 เทา่ ภายในเวลา 20 ปี กลา่ วคอื จาก 99 ลำ ใน สตางค์ตอ่ กิโลกรมั เทา่ น้ัน ปี 2503 เปน็ 10,431 ลำในปี 2523 กอ่ นท่จี ะลดลงเหลือ 8,008 ลำ ในปี 2543 และปี 2547 มีจำนวน 6,439 ลำ อาจจะเนือ่ งจากการทำ ดว้ ยเหตนุ เ้ี องทง้ั ปลาทคู นตวั โตและปลาทแู มวตวั เลก็ จงึ ราคาแพงขน้ึ ประมงไมค่ ้มุ คา่ กบั การลงทุน และเสีย่ งภัยในการออกไปทำการประมงต่าง สิ่งที่เกิดข้ึนกับปลาทูคือภาพสะท้อนให้เห็นปัญหาทรัพยากรสัตว์ ประเทศ เชน่ เดียวกับอวนรุน ในปี 2523 มีจำนวนสงู ถึง 2,262 ลำ น้ำโดยรวม เมื่อระบบนิเวศทางทะเลเสื่อมโทรมและขาดสมดุล ผนวกกับ แต่หลงั จากนน้ั ลดลงเหลอื เพียง 638 ลำ ในปี 2543 และปี 2547 มี ปัญหาโลกร้อนท่ีนับวันจะรุนแรงขึ้น ในอนาคตท้องทะเลอาจไม่สามารถ จำนวน 520 ลำ ให้ผลผลิตเลยี้ งดปู ระชากรโลกได้ อวนลากและอวนรุนทำให้ผลผลิตการประมงของประเทศเพ่ิมข้ึน หยุด! ก่อนท่แี มวและคุณจะไม่ได้กินปลาท ู เร่ือยๆ จนเป็น 1 ใน 10 อันดับของประเทศที่มีผลผลิตการประมง ถึงตอนน้ีเราคงจะทราบกันแล้วนะครับว่าทำไมปริมาณปลาทูและ สงู สุดในโลกเมื่อมี พ.ศ. 2515 มมกกรราาคคมม -- เมเมษษาายยนน 22555522 JJaannuuaarryy -- AApprriill 22000099 อย่างไรก็ตามอวนลากอวนรุนถือเป็นเคร่ืองมือประมงที่ทำลายทั้ง ทรัพยากรสัตว์น้ำและถ่ินท่ีอยู่อาศัยของสัตว์น้ำมากท่ีสุด ด้วยเป็น เครื่องมือท่ีจับสัตว์น้ำหน้าดินเป็นหลัก ลากครูดกับผิวหน้าดินตลอด เวลา ไม่สามารถคัดเลอื กสตั ว์น้ำเป้าหมายได้ (Non-selective gear) มี การใช้ตาอวนขนาดเล็กเกินไป และทำลายสภาพพ้ืนท้องทะเลตลอดเวลา นับตัง้ แต่ปี 2516 ทรพั ยากรปลาผวิ น้ำเศรษฐกิจ (ปลาทู ปลาลัง และ อื่นๆ อีกรวม 17 ชนิด) เริ่มมีบทบาทในเชิงเศรษฐกิจอย่างจริงจัง เนื่องจากทรัพยากรปลาหน้าดินมีการนำข้ึนมาใช้ประโยชน์ในทางลบเกิน กำลงั ผลิตทางธรรมชาติ และในชว่ งปี 2520-2523 ยงั ตอ้ งมาประสบ ปัญหาจากประเทศเพื่อนบ้าน เช่น บังคลาเทศ อินเดีย พม่า กัมพูชา เวียดนาม มาเลเซีย และอินโดนีเซียได้ประกาศเขตเศรษฐกิจจำเพาะ 200 ไมล์ทะเล ทำให้ประเทศไทยตอ้ งสญู เสยี แหล่งประมงทีเ่ คยทำได้ ในอดตี ไปไม่ ตำ่ กว่า 300,000 ตารางกิโลเมตร เรอื ทีเ่ คยทำการประมงอยู่ตอ้ งกลับ เขา้ มาทำการประมงในบริเวณเขตน่านนำ้ ไทย โดยเฉพาะอวนลากท่ีจบั ปลา หน้าดนิ ซ่ึงอยู่ในสภาวะทรุดโทรม ตอ้ งเบนเป้าหมายมาจับปลาผิวนำ้ ซง่ึ ยงั มอี ดุ มสมบรู ณ์อยมู่ าก ด้านเครื่องมือประมงในการจับปลาผิวน้ำก็ถูกพัฒนาขึ้นเรื่อยๆ มี การทำซ้ังเพ่ือรวมฝูงปลาและใช้แสงไฟล่อต่างๆ ตลอดจนการใช้เคร่ือง มือทางอิเลคโทรนคิ ในการหาฝูงปลา และการพัฒนาเคร่ืองมือลอบหมึก 14

แม่บ้านชาวประมงกำลงั นง่ั แกะสตั วน์ ้ำออกจากอวนทีห่ าดแหง่ หน่งึ ในอำเภอสตั หีบ แมส้ ตั ว์น้ำทจ่ี บั ไดจ้ ะมจี ำนวนลดลงมาก แต่การทำประมงยงั คงเป็นอาชีพหลกั ของ ชาวบ้านส่วนใหญ่ในพน้ื ท่ ี A group of fisher housewives busy themselves extracting their daily catch from the nets on a beach in Sattahip district of Chon Buri province. While sea animal catch has declined considerably, fishing continues to be a main occupation for a large number of villagers here. Species of Wild Fauna and Flora to list the bluefin tuna in Appendix I which would put a ban on the trade of the fish because it was near extinction. But the International Commission for the Conservation of Atlantic Tunas (ICCAT) argued that conserva- tion measures were already in place which stopped the WWF’s proposal in its track. But the so-called conservation measures later proved to be an utter failure. In 2006, ICCAT scientists warned the country members that tuna stocks in the eastern Baltic and Mediterranean seas had fallen to one-fifth of the tools including Otter board trawls were 2,601.9 metric tons, valued at 23,083 developed and widely used. Their number million baht or 93.60% of the total increased about 100 times within 20 production of all aquatic animals, years, from 99 units in 1960 to 10,431 while the 2005 marine production units in 1980, before they gradually was 3,380.3 metric tons, valued at decreased to 8,008 units in 2000 and 113,011 million baht or 82.08 % 6,439 units in 2004 probably because of the total production of aquatic investment was no longer worthwhile animals. and it was too risky fishing in foreign The most efficient gear to waters. catch pelagic fish (for maximum quantity) is purse seine that has Push and trawl nets help increase been developed and markedly Thailand’s fishery production and put it improved since 1974. Consequently, in the top 10 fishery production countries the number of pelagic fish catch was in 1972. 515.45 metric tons, higher than the However, these tools inflict the most production capacity of Thai fishery serious destruction on both marine life previously estimated at 450 metric stocks and habitats because they are meant tons. to catch benthic fauna. These are so-called non- Meanwhile, there has been over-fishing selective gears with fine nets, causing devastation to of Indo-Pacific mackerel since 1975 but during 1978- the sea bed environment. 1982 the pelagic fish catch was below the production capacity. It had been estimated that the sustainable rate Since 1973, the pelagic fishes (17 species including of catch, or the maximum amount to be sustainable, for Indo-Pacific mackerel and Indian mackerel) have made Indo-Pacific mackerel is 73 metric tons per year and the significant economic contribution due to the fact that appropriate duration for purse seine fishery is 95 days. benthic fishes have been over-fished beyond the natural It should be noted that half of the increased catch capacity to reproduce. In addition, during 1977-1980 is trash fish (small fish used as raw material of livestock neighboring countries such as Bangladesh, India, feed), comprising of 59% non-consumable trash fish and Myanmar, Cambodia, Vietnam, Malaysia and Indonesia 41% of economic fish fry. Statistics show that most Indo- announced the extension of their respective exclusive Pacific and Indian mackerel catch during 1979-1984 was economic zone for 200 nautical miles, causing Thailand’s small ones that fishermen sold to ground fish factories loss of at least 300,000 square kilometers of fishing for only 0.80 baht per kilogram. ground. Thai fishing boats, especially with the benthic For this reason, both large and medium-sized fish catching gear, were forced to ply the Thai waters mackerel have become expensive. and turn to catching pelagic fishes. What has happened to the mackerel reflects the problem with aquatic resources in general. As the marine Gear for catching pelagic fish have been also ecology keeps deteriorating and out of equilibrium, improved, including the uses of sung (fish aggregating coupled with the increasingly severe global warming, our devices), light traps, electronic devices and squid traps, so that the quantity of catch has also increased. As a 15 result, the marine production in 1987 was as high as มกราคม - เมษายน 2552 JJaannuuaarryy -- AApprriill 22000099

ปัจจุบันกลุ่มซีฟู้ดวอช์ท ของอควาเรียมแห่งอ่าวมอนเตอเรย์ แนะนำใหต้ อ่ ต้านการบรโิ ภคปลาทนู า่ ครบี น้ำเงิน เพราะเป็นส่ิงมชี ีวติ ทีเ่ สีย่ งสูญพนั ธ์อยางยงิ่ โดยนอกจากตวั มันเองจะเสี่ยงสูญพันธแุ์ ลว้ วิธีการทำประมงล่าปลาทูน่าครีบน้ำเงินยังเป็นอันตรายต่อสิ่งมีชีวิต ทางทะเลอ่นื ๆ เช่น โลมา และเต่าทะเลอกี ด้วย เป็นท่ีน่าสังเกตว่าการต่อสู้ระหว่างนักอนุรักษ์และอุตสาหกรรม ประมงในกรณีปลาทูน่าครีบน้ำเงินมีมายาวนาน โดยเม่ือ 16 ปีที่ แล้วกองทุนสัตว์ป่าโลกหรือ WWF เคยเสนอต่อท่ีประชุม อนุสัญญาว่าด้วยการค้าระหว่างประเทศซึ่งชนิดของสัตว์ป่าและพืช ป่าที่ไกล้จะสูญพันธ์ุ หรือไซเตส (The Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora) ให้บรรจุปลาทูน่าครีบน้ำเงินอยู่ในบัญชีประเภท 1 ซ่ึง เดก็ หญิงกำลังทำความรู้จักกับปลาหมึกท่วี างขายบนแผงคา้ สัตว์นำ้ ในตลาด ส่วนมาตรการอ่ืนๆ ที่ผมเห็นว่าต้องมีความร่วมมือกันอย่าง ปลาหมกึ ท่เี ก็บแชเ่ ยน็ มาหลายวนั เหลา่ น้ีต้องลอกหนังสีแดงออกก่อนจะนำมาขาย จริงจังและจริงใจระหว่างหน่วยงานราชการ ประชาชน กลุ่มชาวประมง – วสันต์ เตชะวงศธ์ รรม และชมุ ชนในท้องถ่นิ มดี งั ตอ่ ไปน้ีครบั A girl looks with interest at the squids for sale at a fresh market • เร่งฟื้นฟู ทั้งแหล่งที่อยู่อาศัยของสัตว์น้ำ ความหลากหลาย in a Bangkok suburb. Frozen squids are usually de-skinned ทางชวี ภาพ คุณภาพสิง่ แวดลอ้ มทางทะเล เพอื่ เอื้อตอ่ การพัฒนาแหล่ง before being put for sale. – Wasant Techawongtham ประมงทะเลอยา่ งยัง่ ยืน สัตว์ทะเลอ่นื จึงลดลงไปมาก ไมต่ อ้ งไปโทษหรอื กลา่ วหาว่าใครเป็นคนผิด • กำหนดเขตและฤดูกาลอนุรักษ์ทรัพยากรสัตว์น้ำ ซึ่งจะช่วยเร่ง ผมคิดว่าถึงเวลาท่ีเราควรดำเนินการต่อไปน้ีอย่างเร่งด่วนเพ่ืออนุรักษ์ ฟื้นฟูระบบนิเวศทางทะเลและทรัพยากรสัตว์น้ำ โดยให้ชุมชนและองค์กร อาหารทะเลจานโปรดทงั้ ของผม ของคณุ และของแมวไว้ ชาวประมงมีส่วนร่วม เพื่อบูรณาการวางแผนและดำเนินมาตรการฟื้นฟู และอนรุ กั ษ์ทรพั ยากรทางทะเลทมี่ ีประสิทธภิ าพ ในช่วงท่ีปริมาณการจับปลาทูลังน้อยลงในปี 2517 และในปี 2521-2525 ซึ่งมีการจับเกินศักยภาพการผลิตตามธรรมชาติและปลา • การส่งเสริมกิจกรรมฟ้ืนฟูระบบนิเวศและทรัพยากรประมง ท่ีจับได้มีขนาดเล็กจนขายเป็นปลาเป็ดนั้น กรมประมงได้รวบรวมข้อมูล ต้องมีการดำเนินการอย่างต่อเนื่อง และมีการติดตามผล เพ่ือหา ทางชีววิทยาของปลาทูและปลาลัง เพ่ือใช้เป็นแนวทางการบริหารจัดการ แนวทางการปรับปรุงกิจกรรมน้ันๆ และสนับสนุนให้ชุมชนและชาวประมง เช่น การติดเคร่ืองหมายปลาแล้วปล่อยลงสู่ทะเล (ล่าสุดในปี พ.ศ. เข้ามีบทบาทสำคัญในกจิ กรรมตา่ งๆ 2551) พบว่า ปลาทใู นอา่ วไทย มี 2 กลุม่ คอื กลุ่มแรกมีการเคลอ่ื น ย้ายไปมาระหว่างชายฝั่งตะวันออกของอ่าวไทยและน่านน้ำของกัมพูชา • ส่งเสริมการทำฟารม์ ทะเล (Sea Ranching) ซึ่งเปน็ มาตรการ และกลุ่มท่ีสอง มีการเคลื่อนย้ายไปมาระหว่างอ่าวไทยตอนในและอ่าวไทย หน่ึงที่จะช่วยเพิ่มพูนทรัพยากรสัตว์น้ำ ท้ังน้ีจะต้องมีการกำหนด ฝ่ังตะวันตกตอนบน ส่วนทางฝั่งอันดามันน้ันแบ่งออกเป็น 3 กลุ่ม แนวทางการดำเนนิ งานให้ชดั เจน ในดา้ นชนิดพันธุ์สตั ว์นำ้ ที่เหมาะสม การ กลุ่มแรก มีการเคลื่อนย้ายบริเวณจังหวัดระนอง-พม่า กลุ่มที่ สองมี ใช้ประโยชน์ กลไกการตลาด และบทบาทชมุ ชนในการบรหิ ารจัดการฟาร์ม การแพรก่ ระจายอย่บู รเิ วณเกาะภเู ก็ตและจงั หวดั กระบี่ และกลุม่ สาม มีการ แพร่กระจายบริเวณจังหวัดสตูลและแนวเขตประเทศมาเลเซีย นอกจากนี้ ยังทราบถึงข้อมูลขนาดแรกเริ่มสืบพันธุ์ ฤดูกาลวางไข่ แหล่งแพร่ขยาย ผมเช่ือว่าตราบใดท่ีเรายังคงมีมาตรการปิดอ่าว จำกัดจำนวนเรือ พันธแ์ุ ละอนุบาลตัวออ่ นอกี ดว้ ย ประมง กำหนดขนาดตาอวนท่ีเหมาะสม ห้ามมีการใช้เคร่ืองมือประมงที่ ทำลายทรัพยากรมากเกินไป สร้างปะการังเทียมเพ่ือทดแทนปะการังตาม จากข้อมูลดังกล่าวได้นำไปสู่มาตรการปิดอ่าว ตามประกาศของ ธรรมชาติ เพื่อให้เป็นท่ีพักพิงของปลาทูปลาลัง ปลาทะเลและสัตว์น้ำ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ เร่ือง “กำหนดห้ามใช้เคร่ืองมือทำการ ชนิดอ่ืนๆ รวมท้ังร่วมมือกันปฏิบัติตามแนวทางข้างต้น มั่นใจได้อย่าง ประมงบางชนิดทำการประมงในฤดูปลาที่มีไข่ วางไข่ และเล้ียงตัววัยอ่อน แน่นอนว่า ปลาทูจะอยู่คู่กับทะเลไทย คนไทย และแมวไทยไปอีกนานแสน ในท้องที่จงั หวัดประจวบครี ขี นั ธ์ ชุมพร และสุราษฎรธ์ านี” ซงึ่ มีกำหนด นาน และคนไทยที่รักอาหารทะเลก็คงไม่ต้ังใจตุ้มๆ ต่อมๆ กับคำ ต้ังแต่วันท่ี 15 กุมภาพันธ์ ถึงวันที่ 15 พฤษภาคมของทุกปี พยากรณท์ ว่ี า่ อีกหา้ สบิ ปีอาหารทะเลจะหมดโลก ครอบคลุมพื้นที่ในทะเลอ่าวไทยประมาณ 26,400 ตารางกิโลเมตร คำถามทิ้งท้าย … “จานของคุณใบใหญ่ขึ้น หรือปลาทูในจานตัว (ประกาศครั้งแรกปี พ.ศ. 2518 และล่าสุด พ.ศ. 2551) และประกาศ เลก็ ลง” กระทรวงเกษตรและสหกรณ์เรื่อง “กำหนดห้ามใช้เครื่องมือประมงบาง ชนิดทำการประมงในฤดูปลามีไข่ และวางไข่เล้ียงลูกในท้องท่ีบางแห่ง มมกกรราาคคมม -- เมเมษษาายยนน 22555522 JJaannuuaarryy -- AApprriill 22000099 ภายในระยะเวลาที่กำหนด พ.ศ. 2538” ลงวันที่ 11 เมษายน พ.ศ. 2538 ในท้องท่ีของเขตจังหวัดกระบ่ีและพังงา ระหว่างวันท่ี 15 เมษายนถึงวันท่ี 15 มถิ นุ ายนของทกุ ปี ครอบคลุมพ้นื ที่ในทะเลอนั ดามนั ประมาณ 2,400 ตารางกิโลเมตร 16

levels found in the mid-1970s while ปลาหลายชนดิ ท่ีชาวประมงเรอื เลก็ จังหวดั สงขลานำมาขายใหก้ บั พอ่ คา้ คนกลาง illegal fishing was 50,000 tons per รวมแล้วมีราคาไมถ่ งึ 200 บาท year higher than the official quota. The many fishes in this container caught by a small fisherman They subsequently called for a in Songkhla province were sold for less than 200 baht (just quota reduction, from 32,000 tons over US$5). to 15,000 tons, and for a ban on all fishing during spawning periods announcement issued on April 11, 1995, prohibits the use between May and June to avoid of certain fishing gear in the sea off Krabi and Phang-nga what they called “a collapse that provinces from April 15 to June 15 every year, covering could happen in the near future”. an area of 2,400 square kilometers. Indeed, prior to the EU and Other measures that require serious cooperation ICCAT meeting in Turkey in between government agencies, fishermen, local people November 2007, William Hogart, and the general public are as follows: director of the U.S. National Marine Fisheries, called for an l Rehabilitate the aquatic animal habitat, biodiversity emergency moratorium on all and marine environmental quality for sustainable catches for 3-5 years to save tuna development of marine fishery; stocks. l Establish marine life protection zones and season But the warning was not heeded. By late to accelerate the restoration of marine ecology and November 2008, ICCAT members agreed at their resources with the participation from communities and meeting in Morocco to limit 2009 bluefin tuna fish- fishermen in order to efficiently integrate the planning ing quota at 22,000 tons, lower than that of last and implement the measures on marine restoration and year but still 7,000 tons higher than the number conservation; seas may in the future not be able to provide food for the l Promote sustained activities to restore marine global human population. ecology and fishery resources with follow-ups to improve the activities and involve the communities and fishermen Stop! Before there are no more mackerel for your cat to play a key role in such activities; and you l Promote sea ranching as one of the measures So now we know why the catch of mackerel and to increase aquatic animals with a clear direction as to other marine animals has greatly decreased. There is appropriate aquatic species, market mechanisms and no need to put blame on anyone. It is time to solve the community’s roles in farm management. problem urgently to conserve your, my and the cats’ favorite dishes. I BELIEVE THAT AS LONG AS WE HAVE MEASURES to In the years 1974 and 1978-1982 when fishing establish non-fishing zones and time, limit the number of overstepped the bounds of natural capacity, the fishing boats, regulate the use of nets, prohibit destructive Department of Fisheries had collected biological data fishing gear, create imitation reefs for marine life habitats, of both Indo-Pacific and Indian mackerel to use as together with strict observation of the rules, mackerel will management guideline such as tagging and releasing continue to thrive in the Thai seas and be available to the fishes (latest in 2008). It is found that there are two groups Thai people and Thai cats. Seafood lovers would not be of mackerel in the Gulf of Thailand. The first moves dismayed by the prediction that seafood will disappear around the eastern coastlines of the Gulf of Thailand and from the world in 50 years. Cambodia waters. The latter moves around the inner and the upper west of the Gulf of Thailand. Likewise, And here’s the last question: “Is your plate bigger or the mackerel in the Andaman Sea is divided into three the mackerel on it smaller?” groups. The first moves around Ranong province and Myanmar. The second inhabits around Phuket Island 17 and Krabi province, whereas the last group distributes around Satun province and the Malaysian border. The data includes the size of the fish when it begins to reproduce, the spawning season, distribution and larvae nursery period. The findings led the Ministry of Agriculture and Cooperatives to declare the period of non-fishing in the Gulf off Prachuap Khiri Khan, Chumphon and Surat Thani between February 15 and May 15 of every year which is the spawning season and larvae nursery period. The total area covers 26,400 square kilometers. (The first announcement was made in 1975.) In addition, another มกราคม - เมษายน 2552 JJaannuuaarryy -- AApprriill 22000099

จะมีผลห้ามค้าโดยเด็ดขาดเนื่องจากใกล้สูญพันธุ์ แต่คณะ ท้ังนี้ก่อนการประชุมร่วมกันของสหภาพยุโรปและสมาชิกของ กรรมาธิการเพ่ือการอนุรักษ์ปลาทูนาแอตแลนติก (International ICCAT ที่ประเทศตุรกีเม่ือพฤศจิกายน พ.ศ.2550 วิลเลียม Commission for the Conservation of Atlantic Tunas: โฮการ์ธ ผู้อำนวยการศูนย์บริการด้านประมงแห่งสหรัฐอเมริกาได้ ICCAT) ใช้ข้ออ้างว่ามีมาตรการอนุรักษ์ จึงทำให้การเรียกร้องคร้ัง เรียกร้องให้มีการห้ามจับปลาทูน่าครีบน้ำเงินเป็นเวลา 3-5 ปี เพ่ือ น้นั ยุตไิ ป แต่มาตรการอนุรกั ษท์ ่อี ้างถงึ กลบั ล้มเหลวไม่เปน็ ท่า เรียกคืนปรมิ าณปลาสำรองกลับมา เมอื่ ปพี .ศ. 2549 นักวทิ ยาศาสตรข์ อง ICCAT ออกมาเตือน ทว่าคำเตือนเหล่านั้นไร้ผล เม่ือปลายพฤศจิกายน พ.ศ.2551 ประเทศสมาชกิ ในองคก์ ารของตนวา่ จำนวนปลาทนู าในแอตแลนตกิ สมาชิกของ ICCAT จำนวน 46 ประเทศได้ประชุมกันท่ีโมรอกโก ตะวนั ออกและเมดเิ ตอเรเนียนลดลงเหลอื เพียงหนึ่งในหา้ เมอ่ื เทียบ เห็นร่วมกันกำหนดโควตาการจับปลาทูน่าครีบน้ำเงินประจำปี พ.ศ. กบั กลางครสิ ตทศวรรษ 1970 และปจั จบุ นั มกี ารจบั ปลาผดิ กฎหมาย 2552 ไว้ท่ี 22,000 ตัน ลดลงจากปที ี่แลว้ แตส่ ูงกวา่ คำแนะนำของ สงู กวา่ โควตา้ ทางการถงึ ปลี ะ 50,000 ตนั เลยทเี ดยี ว นักวิทยาศาสตร์ขององค์การฯ ของตัวเอง ถึง 7,000 ตัน และยัง ปฏิเสธท่จี ะหยุดทำประมงในฤดูวางไขอ่ ีกดว้ ย พวกเขาเรียกร้องให้ประเทศสมาชิก ICCAT ลดโควต้าการ จับปลา จาก 32,000 ตันในปีน้ีให้เหลือ 15,000 ตัน สำหรับ “เกมจบแล้ว ICCAT พลาดโอกาสสุดท้ายที่จะกู้ชีพปริมาณ ปีพ.ศ.2552 เรียกว่าลดลงมากกว่าคร่ึงหน่ึง รวมท้ังห้ามจับปลาใน สำรองทูน่าครีบน้ำเงินไปแล้ว” เจ้าหน้าที่รณรงค์ของกรีนพีซ สเปน ฤดูวางไข่ระหว่างเดือนพฤษภาคมถึงมิถุนายน เพื่อหลีกเล่ียงส่ิงท่ี ออกมากล่าวอยา่ งผดิ หวงั พวกเขาเรียกว่า “การล่มสลายที่สามารถเกิดข้ึนได้ในอนาคต อันใกล้” หันกลับมามองบ้านเรา สถานการณ์ปริมาณสำรองสัตว์น้ำก็ไม่ บา้ นปะการงั บษุ กร อังคณติ สงมีชีวิตกว่าล้านสายพันธุ์ ในท้องทะเลไม่ว่าจะหน้าตา ประติมากรรมใต้น้ำสมิ ิลัน เกาะห้า อย่างไร ขนาดใหญ่หรือขนาดเล็กล้วนต้องอาศัยหากิน และขยายพันธุ์ตามแนวปะการัง พวกมันต้องการปะการัง An undersea sculpture at Similan islands. ชนิดที่เรียกได้ว่า “ขาดเธอฉันตายแน่” ดังน้ันสภาพของ ปะการังจึงเป็นตวั บง่ ช้ีสุขภาพของทะเลไดเ้ ป็นอย่างดี เปน็ จำนวนมาก ส่วนปะการงั น้ำลึกยงั ถือว่ามีความสมบรู ณ์ ปัจจุบนั ฝ่งั องค์การความร่วมมือระหว่างประเทศในการดำเนินงานด้าน อันดามันมีปะการังท่ีสมบูรณ์ 4 แห่ง คือ หมู่เกาะสุรินทร์ เกาะสิมิลัน ปะการัง (International Coral Reef Initiative: ICRI) ภายใต้การ จ.พังงา เกาะอาดงั ราวี จ.สตลู และเกาะรอก จ.กระบี่ ส่วนที่เหลืออยู่ใน สนับสนุนจากองค์การสหประชาชาติกำหนดให้ปีพ.ศ. 2551 เป็นปี สภาพท่ีไมส่ มบูรณม์ าก แต่ไมเ่ สื่อมโทรมมากนัก ปะการังสากล เป้าหมายเพื่อกระตุ้นให้มนุษย์ตระหนักถึงความสำคัญ ของแนวปะการังและต่ืนตัวกับภัยคุกคามท่ีเพ่ิมมากข้ึนอย่างต่อเน่ือง ด้วยภัยคุกคามปะการังอย่างต่อเน่ือง “ปะการังเทียม” จึงเข้ามามี ตลอดปนี ี้จึงมกี จิ กรรมเก่ียวกบั การอนุรกั ษ์ แนวปะการัง ท้ังดา้ นสรา้ ง บทบาทสำคัญในฐานะหนึ่งในเครื่องมือในการจัดการทรัพยากรทาง ความตระหนักและความเข้าใจเกี่ยวกับระบบนิเวศปะการังและส่ิงมีชีวิตใน ทะเลในปัจจุบัน ทะเล งานสนับสนุนงานวิจัย และงานการจัดการสิ่งแวดล้อม มีการก่อ ตั้งเขตพื้นท่ีคุ้มครองหลายแห่ง รวมท้ังการจัดตั้งองค์กรเพื่อการ อนุรักษเ์ พม่ิ มากข้นึ ประเทศไทยมแี นวปะการงั ชายฝัง่ ประมาณ 90,000 ไร่ มีบางสว่ น ถูกคุกคามจากสาเหตุหลักคือ การกระทำของธรรมชาติและน้ำมือของ มนุษย์ ในกรณีของธรรมชาติที่จะเห็นบ่อยข้ึนคือปะการังฟอกขาวซึ่ง เช่ือว่าเกิดจากการเปล่ียนแปลงสภาพภูมิอากาศหรือภาวะโลกร้อน เพราะเมอ่ื น้ำอ่นุ ขึ้นเกินระดบั 30 องศาเซลเซยี ส ซงึ่ เปน็ อณุ หภมู สิ งู สุด ท่ีปะการังจะอยู่ได้โดยปกติ ปะการังก็จะพ่นสาหร่ายเซลล์เดียวช่วยสร้าง สังเคราะหแ์ สงใหพ้ ลังงานแกม่ นั ออกมา เกดิ เป็นปะการงั ฟอกขาวและตาย ในทสี่ ุด สว่ นจากนำ้ มือของมนษุ ยน์ น้ั มหี ลายสาเหตุ เชน่ การท่องเทีย่ ว การทง้ิ สมอเรอื การประมง การทง้ิ ขยะในทะเล การลักลอบเพื่อการค้า ข้อมูลจากกรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝ่ังระบุว่า ในปัจจุบัน ปะการังของไทยอยู่ในสภาพสมบูรณ์ประมาณร้อยละ 60 ที่เหลือร้อย ละ 40 อยู่ในสภาพเส่ือมโทรม โดยปะการังน้ำตื้น ได้รับความเสียหาย 18 มมกกรราาคคมม -- เมเมษษาายยนน 22555522 JJaannuuaarryy -- AApprriill 22000099

suggested by ICCAT scientists. In addition, the sources, the Vietnamese waters, for example, for members disagreed with a fishing ban during the more raw materials. spawning periods. Veera Boonrasi, operator of Kota fish mar- “The game is over. ICCAT has missed the ket, one of the largest in Ranong province, and last chance to rescue the bluefin tuna stock,” a Mahachai fish market, revealed that fish markets in Greenpeace Spain campaigner remarked with dis- general have been closed down either temporarily appointment. or permanently, particularly those in Ranong which traditionally was the largest fish marketplace in A LOOK AT THE MARINE STOCK IN THAILAND the South with more than 300 fish markets. Now does not give one a reason to be optimistic. there are only 120 of them left and more closings are expected. Chuchai Rungsiyanant, managing director of Ranong Frozen Foods Co. Ltd., a major frozen In spite of this, export figures show that canned foods manufacturer in the South, told Than Setthakij and processed seafood remains a key item in the newspaper in an interview for its June 26-28, 2009 overall export, helping to support the country’s edition that the Thai fisheries were in crisis as the economy during the current downturn. Data from decreasing aquatic animal stock was beginning to the Thai Food Processors’ Association show that affect Thai entrepreneurs, especially the associated the export of processed food is as high as 56% of the seafood processing and frozen seafood industries. total food export. Key products include processed He suggested that the solution was to go to new tuna, representing 89% of the total processed fish- The House That Corals Build Bussakorn Angkhanit MILLIONS OF SPECIES OF MARINE ปลาบรเิ วณวัตถใุ ตน้ ำ้ ท่ีกลายเปน็ ปะการงั เทยี ม ORGANISMS OF VARIOUS shapes, sizes and forms depend on reefs as sources of A school of fish swim around a buried artifact food and breeding grounds. Reefs are that has become an imitation reef. crucial to the survival of marine organ- isms to the extent that the absence of reefs mean the produce single-cell seaweeds functioning as photo syn- extinction of species. Thus, reef conditions indicate the thesizers. Coral reefs will become bleached and then state of the sea. die. Human activities adversely affecting coral reefs include tourism, anchoring, fishery, garbage dumping, The International Coral Reef Initiative under the and poaching of marine lives for commerce. auspices of the United Nations declared 2008 the International Year of the Reef to raise public awareness Data collected by the Department of Marine and of the importance of coral reefs and the threat that grew Coastal Resources show that 60% of the coral reefs in more and more blatant to the reefs. Throughout the year, Thailand are in pristine condition, while the remaining numerous activities relating to the conservation of coral 40% are damaged. Those that are damaged are gen- reefs were organized, be the ones aiming at educating erally in shallow water while those in deeper water are the public on marine ecology and the ones pertaining to still in pristine condition. Reefs in the Andaman Sea that research and management as well as declaring certain remain pristine lie along the coast of four islands — Surin areas protection zones and establishing more agencies and Similan archipelagoes in the province of Phang-nga, responsible for conservation. Adang-rawi island in Satun, and Rok island in Krabi. Those in other areas are in fair conditions. Thailand’s coastal coral reefs cover an area of about 90,000 rai (14,400 hectares). Threats against the reefs 19 are natural causes and human activities. The effect on coral reefs by natural causes that has recently been much observed is believed to arise from global warming which causes coral bleaching. When the temperature of water rises over 30 degree Celsius which is considered the maximum under which coral reefs can survive, they มกราคม - เมษายน 2552 JJaannuuaarryy -- AApprriill 22000099

แจ่มใสนัก นายชชู ยั รังสยิ านันท์ ประธานกรรมการ บริษทั ระนอง สง่ ออกโดยรวมในภาวะเศรษฐกจิ โลกซบเซาไดเ้ ปน็ อย่างดี สถติ ิจาก โ ฟ ร เ ซ่ น ฟู้ ด ผู้ ส่ ง อ อ ก อ า ห า ร ท ะ เ ล แ ช่ แ ข็ ง ร า ย ใ ห ญ่ ใ น ภ า ค ใ ต้ ใ ห้ สมาคมผู้ผลิตอาหารสำเร็จรูประบุว่า มูลค่าการส่งออกสินค้าประมง สัมภาษณ์ในหนังสือพิมพ์ฐานเศรษฐกิจ ฉบับ 26-28 มิถุนายน แปรรูปมีสัดส่วนสูงถึงร้อยละ 56 ของการส่งออกสินค้าอาหารของ 2551 ว่า สถานการณ์ประมงไทยวิกฤติมาก ปริมาณสัตว์น้ำที่ลด สมาคมฯ ทงั้ หมด โดยมสี นิ ค้าหลักคือปลาทนู ่าแปรรปู คิดเป็นร้อย น้อยลงเริ่มส่งผลกระทบกับผู้ประกอบการแล้ว โดยเฉพาะกลุ่ม ละ 89 เปอร์เซนต์ของสินค้าประมงแปรรูปทั้งหมด โดยในปีพ.ศ. อุตสาหกรรมต่อเน่อื ง แปรรปู สตั ว์ อาหารทะเลแช่แขง็ ซ่ึงทางออก 2549-2550 มีมลู ค่าการส่งออก 64,870 ล้านบาท และ 61,545 ของอุตสาหกรรมคือการหาแหล่งวัตถุดิบใหม่รองรับ น่ันคือน่านน้ำ ล้านบาทตามลำดับ ส่วนในช่วง 9 เดือนแรกของปีพ.ศ. 2551 มี ประเทศเวยี ตนาม มูลค่าส่งออก 59,757 ล้านบาท สูงกว่าช่วงเดียวกันของปีที่แล้ว ประมาณ 30 เปอรเ์ ซนต์ ด้านนายวีระ บุญราศี เจ้าของแพปลาโกตา ซึ่งเป็นแพปลา ขนาดใหญ่ในเขตพื้นที่จังหวัดระนอง และเจ้าของกิจการแพปลาท่ี ดูเหมือนว่าในฐานะครัวของโลก มิเพียงแต่เราต้องแบ่งปัน มหาชัย ก็เปิดเผยว่าปัจจุบันแพเริ่มทยอยปิดกิจการท้ังช่ัวคราวและ ทรัพยากรสัตว์น้ำในน่านน้ำไทยให้กับประเทศคู่ค้าเท่านั้น กองทัพ ถาวร โดยเฉพาะในเขตพื้นท่ีจังหวัดระนองซ่ึงอดีตเป็นพ้ืนที่ท่ีมีการ เรือประมงไทยยังต้องแล่นฝ่าภัยอันตรายไปในน่านน้ำของประเทศ ซ้ือขายสัตว์น้ำประเภทปลามากที่สุดในภาคใต้ จนทำให้กิจการแพ เพ่ือนบ้าน เช่น อินโดนีเซีย พม่า และเวียดนาม เพื่อจับสัตว์น้ำ ปลาเกิดขึ้นกว่า 300 แพ แต่ปัจจุบันลดเหลือเพียงแค่ประมาณ และจากข่าวคราวโจรสลัดโซมาเลียยึดเรือประมงไทยเมื่อเร็วๆ นี้ 120 แพเทา่ นน้ั และยงั มที ที ่าวา่ จะปิดตัวเองอีกหลายแพ ย่ิงทำให้ตระหนักว่า ทรัพยากรสัตว์น้ำบ้านเราคงแทบไม่เหลือหรอ จนถึงกับต้องออกหากินไกลเสี่ยงภัยไปไกลถึงแดนแอฟริกาโน่นเลย อย่างไรก็ตามหากดูจากสถิติการส่งออกกลับพบว่าอาหารทะเล ทีเดยี ว กระป๋องและแปรรูปกลับเป็นสินค้าส่งออกที่ช่วยกอบกู้ตัวเลขการ ประติมากรรมใต้น้ำทเ่ี กาะราชา ศูนย์วิจัยพัฒนาประมงชายฝ่ังอันดามันให้คำจำกัดความว่า “ปะการังเทียมคือสิ่งท่ีมนุษย์สร้างขึ้นในรูปแบบต่างๆ อย่างมีแบบแผน An undersea sculpture at Racha Island. เพ่ือดัดแปลงสภาพพื้นท้องทะเลให้สัตว์น้ำชอบ โดยเลียนแบบบริเวณท่ีมี กองหินใต้น้ำและซากเรืออับปาง ซ่ึงปกติพบว่ามีสัตว์น้ำอาศัยอยู่ชุกชุม ปัญหาตามมา หรือกลายเป็นขยะ ปัจจุบันมีการศึกษามากข้ึน พบว่า ด้วยการนำเอาวัสดุที่แข็งแรง ทนทาน มีน้ำหนักมาก สามารถต้านทาน ตอ้ งเลือกวัสดุทีเ่ หมาะสมและใกลเ้ คียงกับธรรมชาติ กระแสน้ำได้ และไม่ส่งผลเสียต่อส่ิงแวดล้อม เช่น กิ่งไม้ แท่งคอนกรีต ซากรถยนต์ รถไฟ เรือ หรอื เครือ่ งบนิ ท่ีไม่ได้ ใชง้ านแลว้ นำไปวางรวม “ถ้าเราทำโดยไม่ดูความเหมาะสม ทำเพราะอยากทำ ทำผิดที่ ขาด กลุม่ กนั ในบรเิ วณตา่ งๆ ตามแนวชายฝ่ังทเี่ หมาะสม” การมีส่วนร่วม ก็จะกลายเป็นขยะในทะเล แต่ถ้าเราทำให้ถูกต้อง ถูก วัตถุประสงค์ โดยคนที่ใช้ประโยชน์จริง ๆ เข้ามามีส่วนร่วม จึงจะไม่ใช่ ในประเทศไทย วตั ถปุ ระสงคเ์ ปน็ ตวั กำหนดรปู แบบของปะการังเทยี ม เป็นการนำขยะไปท้ิงทะเล” ดร.ปนิ่ ศกั ด์กิ ล่าว โดยแบง่ ออกเปน็ 5 แบบ 5 วตั ถุประสงค์ คือ 1. เพอ่ื ฟนื้ ฟสู ตั ว์นำ้ 2. เพ่ือกั้นเครื่องมือประมงชนิดทำลายล้าง 3. เป็นแหล่งดำน้ำเทียม 4. แม้มีประโยชน์ แต่การสร้างผิดที่ผิดทางก็เป็นโทษ การสร้าง เปน็ ฐานปะการังจริงมาเกาะ และ 5. เพ่ือลดความรนุ แรงของคลืน่ ลม ปะการังเทียมจึงต้องอยู่ภายใต้หลักวิชาการและกฎหมาย คือต้องไม่ กีดขวางทางเรือ เพื่อให้เรือสามารถสัญจรได้ ความลึกจากปลายยอด ดร.ปิ่นศักด์ิ สุรัสวดี ผู้อำนวยการส่วนอนุรักษ์และพ้ืนฟู กรม ของปะการงั เทยี มตอ้ งต่ำกวา่ ผิวน้ำอย่างตำ่ 10 เมตร ส่วนใหญจ่ ะอยู่ที่ ทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและส่ิง 10-20 เมตร ต้องไมก่ ดี ขวางการไหลเวียนของทางนำ้ ทจ่ี ะมีผลตอ่ ระบบ แวดล้อมเล่าว่า ในอดีตการสร้างปะการังเทียมมีเพียงจุดประสงค์เดียว นิเวศ และการไหลเวียนของตะกอน เพราะอาจจะส่งผลถึงอัตราการกัด คือเพ่ือฟ้ืนฟูทรัพยากรสัตว์น้ำ แต่ต่อมามีการพัฒนาด้านการท่อง เซาะชายฝัง่ ท่ีกำลังเป็นปญั หาใหญอ่ ยู่ในขณะนี้ เทยี่ วอย่างรวดเรว็ จุดดำนำ้ ไมเ่ พียงพอตอ่ ความต้องการ และบางครงั้ นักดำน้ำมือใหม่ก็สร้างความเสียหายให้ปะการังไม่น้อย จึงมีการสร้าง จุดดำน้ำเทียม เพื่อช่วยอนุรักษ์และฟ้ืนฟูปะการังจริง ซึ่งจากตัวเลขนัก ท่องเที่ยวต่างชาติพบว่าร้อยละ 80-90 มาท่องเที่ยวทางทะเลมาก มมกกรราาคคมม -- เมเมษษาายยนน 22555522 JJaannuuaarryy -- AApprriill 22000099 ปัจจุบันกรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝ่ังจึงมีโครงการจัดสร้าง ปะการังเทียมเพื่อตอบสนองการขยายตัวของธุรกิจดำน้ำในหลายพ้ืนท่ี ในจังหวัดเพชรบุรี ชุมพร พังงา ปัตตานี นราธิวาส ตราด สุราษฎรธ์ านี ประจวบคีรีขันธ์และชลบุรี “ปะการังเทียมฟ้ืนฟูสัตว์น้ำท่ีเห็นชัดที่สุดคือโครงการของสมเด็จ พระนางเจ้าพระบรมราชินีนารถที่จังหวัดปัตตานี มีการติดตามผลเป็น ระยะ พบว่าสัตว์น้ำเพิ่มมากขึ้น ส่งผลให้เศรษฐกิจ สังคมดีขึ้น ส่วน ปะการงั เทยี มเพอื่ การดำน้ำ ตอนแรกเรม่ิ จากมเี รอื จม ตอนหลังเราไปทำ ท่ีหมู่เกาะราชา ซ่ึงสำเร็จในระดับหน่ึง ได้รับการยอมรับจากต่างชาติ ส่วนปะการังเทียมเพ่ือลดคลื่นลม มหาวิทยาลัยสงขานครินทร์เพิ่งเร่ิม ทดลองและวิจยั ทจ่ี ังหวดั สงขลา” ดร.ป่นิ ศกั ดก์ิ ลา่ ว ในช่วงแรกการสร้างปะการังเทียมในประเทศไทยไม่มีผลการศึกษา ทางวิชาการรองรับมากนัก มีการนำส่ิงของเหลือใช้ เช่น ยางรถยนต์ ไปสรา้ งปะการงั เทยี ม ซึง่ ส่ิงของเหลือใช้บางอย่างมีสารพิษตกคา้ ง เกิด 20

การเลี้ยงปลาในกระชงั เป็นการรบั มอื กบั ปญั หาปลาทะเลรอ่ ยหรอทางหนึ่ง Raising fish in floating baskets is one way to deal with declining natural fish population. ery products. In addition, the tuna export for 2006 and 2007 generated 64,870 million baht and 61,545 million baht, respectively, while the export during the first nine months of 2008 generated 59,757 mil- lion baht or 30% higher than that of the same period of the previous year. As “the Kitchen of the World”, it seems not only we have to share our aquatic resources with our counterparts, but our fishing armada also must take a risk fishing in the waters of our neighbors like Indonesia, Myanmar and Vietnam. The recent news of a Thai fishing ship being kidnapped by Somali pirates has given rise to a realization that the resources in the Thai waters must be near total depletion as to persuade many ships to venture out as far as the waters in Africa. As coral reefs are continually exposed to threats, Pattani, Narathiwat, Trat, Surat Thani, Prachuap Khiri imitation reefs have become an important tool in the Khan, and Chon Buri. management of marine resources. “The outstanding project of creating coral reefs The Andaman Research Center for the Development for the revival of marine organisms was initiated by Her of Fishery defines imitation reefs as “human invention of Majesty the Queen in the province of Pattani. Periodic whatever forms but with definite patterns serving the evaluations of the project showed an increase in marine purpose of creating an oceanic environment congenial organisms leading to the improvement in the quality of to marine organisms. Such environment, not dissimi- life of local people. The imitation reefs conducive to the lar to the one marked by the presence of rocks and the existence of suitable environment for diving were origi- wreck of ships and thus found to be abundant in marine nally created by the sinking of a ship. We later move our organisms, was created by placing together solid, dura- operation to the Racha archipelago and it was success- ble, weighty, and environmentally friendly materials that ful to a certain extent. Researchers from the Prince of could withstand water current off the chosen coasts. Songkhla University has begun to experiment with imita- Such materials might be branches of trees, slabs of con- tion reefs in the province of Songkhla to reduce the force crete, car wrecks, train wrecks, ship wrecks, and plane of sea storms and waves,” Pinsak said. wrecks.” At first, the creation of imitation reefs in Thailand The forms of imitation reefs created in Thailand was not based on academic research. Discarded objects are determined by the purposes they are supposed to such as tires were used to make imitation reefs. But serve. There are five forms of imitation reefs serving five some of the objects contained toxic substances and purposes — rehabilitation of marine organisms; preven- simply added to the undersea garbage. But since then, tion against destructive fishery equipment; creation of there have been more studies to identify appropriate environment for diving; creations of foundations for the materials for making imitation reefs. propagation of coral reefs; and, reduction of the force of storms. “If we take action on the whim without proper con- sideration and public participation, what we do would Pinsak Saraswadi, director of conservation and simply add garbage to the sea. But if we do it right with rehabilitation of the Department of Marine and Coastal the participation of beneficiaries, then we wouldn’t be Resources, said imitation reefs were formerly created dumping garbage in the sea,” Pinsak said. with a sole purpose of rehabilitating marine life. But when tourism underwent rapid expansion, there was a While they are beneficial, imitation reefs in the wrong demand for more diving spots and a need to prevent place such as in sea lanes would be harmful. The making inexperienced divers from damaging existing reefs. New of imitation reefs thus must be based on thorough study diving spots were thus created to help conserve and and law. To avoid obstructing seafaring, the topmost rehabilitate real coral reefs. Statistics showed that 80%- parts of imitation reefs must be at least 10 meters below 90% of foreign tourists preferred vacationing by the sea. the water surface. Most of them are placed between 10- Thus, the Department of Marine and Coastal Resources 20 meters under the surface. Their presence must not is currently formulating plans to create imitation reefs to block the circulation of water lest the ecological system meet the growing demand by diving business thriving in and the circulation of sediment will be adversely affected, the provinces of Phetchaburi, Chumphon, Phang-nga, giving rise to coastal erosion which has been a major problem today. มกราคม - เมษายน 2552 JJaannuuaarryy -- AApprriill 22000099 21

ลอดรว้ั ริมทาง through the fence อันดามัน… มรดกโลกไม่ ไกลเกนิ เออ้ื ม เรัญจวน ทววี ัฒน ์ จ็ดสิบเปอร์เซนต์ คือความมั่นใจของนักวิชาการท่ีคิดว่า 18 อัญมณีแห่งท้องทะเลอันดามันจะก้าวสู่การเป็นมรดก โลกทางธรรมชาติแห่งใหม่ในปี 2552 แต่ในความรู้สึกของ คนทเ่ี คยตกหลมุ รกั ทะเลใต้ ใหค้ ะแนนเตม็ รอ้ ยวา่ อนั ดามนั จะสามารถขนึ้ สกู่ ารเปน็ มรดกโลกไดอ้ ยา่ งเตม็ ภาคภมู ิ บทความช้ินนี้จะพาคุณไปสัมผัสกับธรรมชาติอันงดงาม และ ทรงคุณค่าไปด้วยความมั่งค่ังของทรัพยากรในอุทยานแห่งชาติ 18 ภเู ขาปูนทสี่ งู ชันและเกาะแก่งท่ีสวยงามที่หาดยาวเปน็ ความโดดเดน่ อย่างหนึง่ ของ แห่งทอ่ี นาคตอนั ใกลอ้ าจไดร้ บั นยิ ามใหมว่ า่ “มรดกโลก” อุทยานหาดเจา้ ไหม จ.ตรงั – แม้นวาด กุญชร ณ อยุธยา เริ่มที่ อุทยานแห่งชาติลำน้ำกระบุรี ใต้ป่าดิบช้ืนบนเทือกเขา สูงสลับซับซ้อนท่ีมีน้ำตก บ่อน้ำร้อน ลำธารสายน้ำใหญ่ไหลลงสู่ลุ่ม ยาว จะมีเต่าทะเลขึ้นมาวางไข่ในช่วงเดือนพฤศจิกายน -เมษายน น้ำ รวมตัวเป็นแม่น้ำกระบุรี ตลอดเส้นทางของลุ่มน้ำสายนี้มีดิน ของทกุ ปี ตะกอนทับถมตามเกาะแก่งกลางแม่น้ำ ลำคลอง ปากแม่น้ำ และ เช่นเดียวกับที่ อุทยานแห่งชาติหมู่เกาะระ-เกาะพระทอง ชายฝ่ังทะเล จึงมีป่าชายเลนเจริญขึ้นหนาทึบ เป็นดินแดนท่ีรวบรวม ตามชายหาดของเกาะต่างๆ ในอุทยานยังเป็นแหล่งวางไข่ของเต่า ไวซ้ ง่ึ ความหลากหลายทางชวี ภาพของพรรณพืช เป็นบ้านของสัตว์ป่า ทะเล ซ่งึ มีการพบเห็นเตา่ ทะเลใกลส้ ูญพนั ธถ์ุ ึง 3 ชนดิ ด้วยกัน คือ นานาชนิดๆ รวมถึงสัตว์หายาก เช่น เสือโคร่ง เสือลายเมฆ หมี เต่ามะเฟอื ง เต่าหญ้า และเต่าตะนุ นอกจากนนั้ กลมุ่ เกาะแหง่ นี้ยงั ควาย หมปู ่า กระจง นกเงอื ก ฯลฯ ประกอบไปดว้ ยเกาะขนาดเล็กทีอ่ ยู่ในป่าชายเลนจำนวน 37 เกาะ อีกพ้ืนที่หนึ่งท่ีมีทั้งป่าดงดิบสภาพสมบูรณ์ ทุ่งหญ้าสลับกับป่า ที่เกาะทุ่งนางดำซึ่งเป็นเกาะบริวาร ยังสามารถพบเห็นพะยูนได้ โปร่ง และป่าชายเลนผืนใหญ่อยู่ตามกลุ่มเกาะคือ อุทยานแห่งชาติ บ่อยครงั้ เนอ่ื งจากบรเิ วณอทุ ยานมหี ญา้ ทะเลแพรก่ ระจายอยทู่ ่ัวไป หมู่เกาะพยาม บริเวณกลุ่มเกาะเหล่าน้ียังพบหญ้าทะเลที่มีลักษณะ ด้วย และแน่นอนที่สุดว่าจากบกถึงทะเลมีทง้ั ป่าดิบชืน้ ป่าชายเลน แตกต่างกันถึง 8 ชนิด ความอุดมสมบูรณ์ของผืนป่าชายเลนใน ปา่ ชายหาด และแนวปะการงั อันสมบรู ณง์ ดงาม บรเิ วณน้ีทำใหถ้ ูกประกาศเปน็ เขตสงวนชีวมณฑลโลก ในสายตานักท่องเที่ยวคงรู้จักช่ือเสียงของ อุทยานแห่งชาติ อุทยานแห่งชาติแหลมสน มีหมู่เกาะ 2 หมู่เกาะ และเกาะ เขาหลัก-รำลู่ เป็นอย่างดี เพราะนอกจากหาดทรายละเอียดกว้าง น้อยใหญ่อกี 8 เกาะ มแี ม่น้ำลำคลองขนาดเลก็ จำนวนมากไหลจาก และแนวปะการังงดงามแล้ว อุทยานแห่งนี้ยังมีความโดดเด่นของ ท่ีสูงตอนในแผ่นดินออกสู่ทะเลอันดามัน สังคมพืชพรรณจึงมีความ หาดหินตดิ เชิงเขาท่ีซ่อนอยกู่ ลางหมู่ไม้ของปา่ เขาหนิ ปนู หลากหลายและอุดมสมบูรณ์เช่นเดียวกับอุทยานแห่งชาติลำน้ำ ส่วนอุทยานแห่งชาติอ่าวพังงา ท่ีเต็มไปด้วยความตระการตา กระบุรแี ละหมู่เกาะพยาม ของหาดทราย และชายฝ่ังท่ีอุดมไปด้วยป่าชายเลน ที่นี่มี มาถึงจงั หวัดพังงา อุทยานแห่งชาติเขาลำป-ี หาดทา้ ยเหมอื ง มี สถาปัตยกรรมธรรมชาติ เช่น เขาตะปู เขาพิงกัน ถ้ำลอดขนาด ปา่ เขาเขยี วชอมุ่ และชายฝงั่ ทะเลยาวนับ 10 กโิ ลเมตร บรเิ วณปา่ เขา ใหญ่ เกาะทะลนุ อก เกาะห้อง ท่แี สดงเอกลกั ษณด์ ้วยเขาหนิ ปนู ท่ี ลำปียังมีสภาพป่าสมบูรณ์และมีเอกลักษณ์ท่ีสวยงามตามธรรมชาติ ถูกกัดกร่อนมาตามกาลเวลา โถงถ้ำเหล่าน้ียังมีหินงอกหินย้อยระ หลายแหง่ เชน่ น้ำตกลำปี ในส่วนของหาดทา้ ยเหมอื งทีเ่ ป็นชายหาด ยิบระยบั ประดบั ไว้อยา่ งอัศจรรย์ 22 มกราคม - เมษายน 2552 January - April 2009

Tall limestone karsts and beautiful islands at Yao Beach are This article will take you to get in touch with among the outstanding features of Chao Mai National Park in the beauty and richness of natural resources of 18 Trang province. – Maenwad Kunjara na Ayuttaya national parks which in the future may be given the “world heritage” title. Andaman Let’s start with the Lam Nam Kraburi National Within Reach Park which lies in a tropical rain forest on high moun- as World tains with waterfalls, hot springs, and large streams Heritage Site that form the watershed of Kraburi River. Through this river basin, rich sediment lies atop islands and Ranjuan Taweewat islets in rivers, canals and estuaries which are lined with lush green mangrove forests. It is an area rich SEVENTY PERCENT IS HOW MUCH with diverse species of flora and fauna, including ACADEMICS ARE CONFIDENT that rare species such as tigers, bears, clouded leopards, 18 “gems” of the Andaman Sea will boars, mouse deer, and hornbills. clinch the status of a new Natural World Heritage site this year. But for those who The Mu Ko (archipelago) Phayam National have fallen in love with the South Sea, 100% is more Park encompasses tropical evergreen forests, savan- of a chance that the Andaman will take this presti- nahs interspersed with sparse forests, and large gious status. mangrove forests on an archipelago. It is where eight different kinds of sea grass have been found. มกราคม - เมษายน 2552 JJaannuuaarryy -- AApprriill 22000099 The fertility and richness of mangroves in this area earn it a world biosphere reserve. The Laem Son National Park comprises two groups of islands and eight other individual islands. From these islands many streams flow into the Andaman Sea, giving rise to rich diversity of plants, similarly to those found in the Lam Nam Kraburi and Mu Ko Phayam national parks. In Phangnga province, the Khao Lampi-Hat Thai Mueang National Park is composed of lush green mountains and a beach over 10 kilometers long. Forests in the Khao Lampi area remain fertile and are marked with natural beauty including the Lampi Waterfall. The long beach is called Hat Thai Mueang where turtles come up to lay eggs between November and April. Beaches on islands in the Mu Ko Ra-Ko Phra Thong National Park are grounds for turtles to lay eggs. Three kinds of near-extinct sea turtles are found on the beaches — leatherback, Ridley’s, and green turtles. There are also 37 tiny islands sur- rounded by mangrove forests. Dugong or sea cow, a rare species of wildlife, is often sighted in this national park which finds sea grass in abundance. Like others, this national park is also marked with tropical forests, mangroves, beach forests and beau- tiful coral reefs. Another site well-known to tourists is the Khao Lak-Lam Ru National Park. Apart from its long and wide beaches with fine sand and beautiful coral reefs, the park is noted for a stone beach at the foot of a hill hidden in the woods of limestone mountains. The Ao Phang-nga National Park is marked with spectacular beaches. coastal areas full of man- 23

ชาวประมงเล็กกำลงั เดนิ ทางกลับในทะเลยามเยน็ ที่เกาะลนั ตา จ.กระบี่ – วสนั ต์ เตชะวงศ์ธรรม Small fishermen are returning home after sunset at Lanta Island in Krabi province. – Wasant Techawongtham แต่ถ้าข้ึนช่ือว่าเป็นแหล่งดำน้ำตื้นดูปะการังท่ีสวยงามติดอันดับ อุทยานแห่งชาติหมู่เกาะลันตา เป็นหมู่เกาะอันประกอบด้วย โลก ตอ้ งยกให้ อุทยานแห่งชาตหิ มู่เกาะสุรนิ ทร์ และอทุ ยานแห่ง เกาะน้อยใหญ่ 25 เกาะ มีทรัพยากรธรรมชาติจากภูเขาถึงทะเลเป็น ชาติหมู่เกาะสมิ ลิ ัน หมูเ่ กาะสุรินทร์ทั้ง 5 เกาะวางตัวแนวยาวทำให้ ปา่ บก ป่าเลน และป่าใตท้ ะเลที่ยงั อุดมสมบูรณ์ เปน็ ทท่ี ี่พบปูเสฉวน เกิดเปน็ อา่ วขนาดใหญ่เป็นท่กี ำบังคล่ืนลมมรสมุ ความอดุ มสมบูรณ์ มากที่สุดในเมืองไทย รวมทั้งยังเป็นที่อยู่อาศัยของชาวเล “อูรักลา ของป่าดงดิบเขตร้อนช้ืนไล่เรียงตามทิวเขา ระบบนิเวศอันหลาก โว้ย” และชุมชนด้ังเดิมสามเช้ือชาติ (ไทย-จีน-มุสลิม) ท่ียังคงวิถี หลายบนผืนดิน น้ำทะเลใส อุณหภูมิที่พอเหมาะ และสารอาหารที่ ชีวิตเรียบง่ายประกอบอาชีพประมง ค้าขาย และทำสวนทำไร่มี สมบูรณ์ ล้วนเป็นสภาพแวดล้อมทเ่ี หมาะต่อการพัฒนาการของแนว ความสมั พันธ์กับธรรมชาติมาจนทุกวันนี ้ ปะการังหลากชนิด เกาะแห่งนี้คือถ่ินฐานของมอแกนที่สละวิถีชีวิต ในท้องทะเลขึ้นมาปักหลักบนแผ่นดิน ส่วนอุทยานแห่งชาติหมู่เกาะ ข้ามมายังจังหวัดตรังในเขตห้ามล่าสัตว์ป่าหมู่เกาะลิบง และ สิมิลนั ทป่ี ระกอบด้วยเกาะน้อยใหญ่ 9 เกาะก็ได้รับการยอมรบั วา่ มี อุทยานแห่งชาติหาดเจ้าไหม ท่ีได้รับการข้ึนทะเบียนเป็นพ้ืนท่ีชุ่ม ความเป็นเลิศในความงดงามม่ังค่ังของทรัพยากรทั้งบนบกและใต้น้ำ นำ้ ทมี่ คี วามสำคัญระหว่างประเทศ ชื่อเสียงเลอื่ งลือของอทุ ยานแห่ง เช่นกัน นี้คือเป็นอาณาจักรของพะยูนฝูงสุดท้ายในประเทศไทย เนื่องจาก เป็นแหล่งหญ้าทะเลเกือบ 4,000 ไร่ท่ีเป็นแหล่งอาหารหลักของ อุทยานแห่งชาติสิรินาถ ในจังหวัดภูเก็ต มีลักษณะเด่นของ พะยนู นัน่ เอง ธรรมชาติคือชายหาดที่ร่มร่ืนไปด้วยป่าสน บนหาดเลนก็มีป่าชาย เลนแน่นหนา มาถงึ ใต้ทะเลกม็ แี นวปะการังน้ำตนื้ ความพิเศษคอื ใน จากน้ำทะเลมาเยือนถิ่นน้ำจืดในอุทยานแห่งชาติทะเลบัน พื้นที่อุทยานมีพรุน้ำจืดซ่ึงเป็นแหล่งอาศัยของสัตว์น้ำหลายชนิด ทั้ง จังหวัดสตลู บา้ ง ทะเลบันเป็นบึงนำ้ จดื ขนาดใหญก่ ลางหบุ เขา ขนาบ ยังเปน็ สรวงสรรค์ของนกกว่า 100 ชนิดด้วย ด้วยเทือกเขาจนี และเขาวังประ มเี นอ้ื ทีป่ ระมาณ 125 ไร่ มปี ลาน้ำ จืดและหอยชุกชุม รอบบึงมีต้นบากงหนาแน่นและเป็นท่ีอยู่ของ มาถึงจังหวัดกระบี่บ้าง ถ้านึกถึงอาณาจักรแห่งบุปผาและชีวิต เขียดว้ากหรือหมาน้ำ สัตว์ครึ่งบกคร่ึงน้ำรูปร่างคล้ายกบและคางคก ใต้ทะเลในแนวปะการังต้องท่ี อุทยานแห่งชาติหาดนพรัตน์ธารา- แต่มีหางและส่งเสียงร้องคล้ายลูกสุนัข รวมทั้งยังเป็นถิ่นอาศัยของ หมูเ่ กาะพพี ี บางเกาะของอทุ ยานแหง่ นีม้ ีอ่าวทีถ่ ูกโอบลอ้ มรอบด้วย นกหลายชนดิ และเป็นแหลง่ น้ำสำคญั ของบรรดาสรรพสัตว์ในผนื ป่า เขาสงู จนถกู ขนานนามว่า “ทะเลใน” เชน่ อ่าวมาหยา เรียกไดว้ ่ามี ความมหัศจรรย์ทั้งเหนือน้ำและใต้น้ำ ส่วน อุทยานแห่งชาติธาร อุทยานแห่งชาติหมู่เกาะเภตรา ประกอบด้วยพื้นที่ชายฝั่ง โบกขรณี เป็นเขาหินปูนผาสูงชันที่มีธารน้ำไหลอยู่ใต้ภูเขา มีเกาะ ทะเลและหมู่เกาะน้อยใหญ่ในทะเลอันดามันมากกว่า 30 เกาะ มี และถำ้ ทพ่ี บภาพเขยี นซึง่ แสดงถึงอารยธรรมโบราณ เช่น ถ้ำผีหวั โต ทั้งป่าดงดิบ ป่าชายหาด ป่าชายเลน เป็นที่อยู่อาศัยของสัตว์ป่าหา แหลมไฟไหม้ แหลมถ้ำเจ้ารี และแหลมท้ายแรด รวมท้ังยังมีพืช ยากคือ นกออก เหยี่ยวแดง เหย่ียวรุ้ง ฯลฯ พรรณท่ีหลากหลายไปตามสภาพของพ้ืนที่ คือมีทั้งป่าดงดิบ ป่าพรุ ไปจนถงึ ปา่ ชายเลน หาดทราย และมแี นวปะการงั งดงามไม่ไกลจาก อัญมณีเม็ดสุดท้ายท่ีขึ้นช่ือว่าอาวุโสสูงสุดคือ อุทยานแห่งชา ชายฝั่ง ติตะรุเตา เพราะเป็นอุทยานแห่งชาติทางทะเลแห่งแรกของไทย 24 ประกอบด้วยเกาะนอ้ ยใหญ่กวา่ 50 เกาะ ที่เกาะไข่ทม่ี ซี มุ้ ประตูหิน ธรรมชาตทิ อดโคง้ จากผนื ทรายจรดน้ำ เกาะหลีเปะ๊ มีสมญาวา่ มัลดฟี มกราคม - เมษายน 2552 January - April 2009

ป่าชายเลนอนั อุดมสมบูรณ์พบไดท้ ่วั ไปตามเกาะและชายฝั่งในทะเลอนั ดามนั – In Krabi province, the Hat Noppharat Thara- แม้นวาด กุญชร ณ อยธุ ยา Mu Ko Phi Phi National Park is renowned for its sea flowers and coral reefs. On some of its islands, Pristine mangrove forests are widespread on the coasts and high limestone hills form a ring around its bay so islands of the Andaman Sea. – Maenwad Kunjara na Ayuttaya that it appears as if the bay becomes a sea within the sea, thus it is called “inner sea”. Maya Bay is grove forests, and natural architectural wonders one such place. The wonders here are both above such as Khao Tapu, Khao Pingkan, the huge Tham and under water. Lod cave, Koh Thalu Nok and Koh Hong. The many caves in the park are decorated with glitter- The Than Bok Khorani National Park features ing stalagmites and stalactites. limestone mountains with steep cliffs. Streams flow through the area disappearing into the lime- Known for their world-class shallow reefs are stone rocks underneath the mountains, on their the Mu Ko Surin and Mu Ko Similan National journey to the sea. On some islands and in some Parks. The elongated group of five Surin islands caves were found paintings depicting ancient civili- forms a large bay that provides shelter against zations, such as at Tham Phi Hua To, Fai Mai Cape, monsoon storms. Mountains covered with tropical Tham Chao Ree Cape, and Thai Raed Cape. Flora forests, a diversity of eco-systems, crystal clear sea covers a range of ecosystems from tropical forests water, temperate climate, and richness of natural to fresh water swamp forests and mangrove forests. nutrients together make a suitable environment for Fine coral reefs are just a short distance off shore. coral reefs to develop. The islands here are home of the Moken tribe people who have left behind their The Mu Ko Lanta National Park comprises 25 life in the sea to live on land. The 9-island Similan small and large islands with mountains, forests, archipelago, meanwhile, has been widely known mangroves and undersea forests. It is where her- for the beauty and richness of their terrestrial and mit crabs are most abundant in Thailand. This is marine natural resources. where sea people of the “Uraklavoy” tribe have made their home, and people of Thai, Chinese and In Phuket province, the Sirinat National Park Muslim descents established a harmonious com- is remarkable for its shady beach of pine forest, munity, leading a simple way of life that depends dense mangrove forests and coral reefs in shallow mostly on nature by fishing, trading, and planting. water. One of its special features is the fresh water swamps which provide sanctuary to marine species Over in Trang province, the Mu Ko Libong as well as more than 100 species of birds. Non-Hunting Area and Hat Chao Mai Marine National Park have been registered as Ramsar มกราคม - เมษายน 2552 JJaannuuaarryy -- AApprriill 22000099 wetland of international importance. The park is renowned for being the habitat of the last group of dugong or sea cow in Thailand as it is the source of about 4,000 rai of sea grass which is dugong’s staple food. The Thale Ban National Park in Satun province boasts a large freshwater lake covering 125 rai of area in a valley straddled by Khao Cheen and Khao Wang Pra mountain ranges. The lake is home to a large number of fish and mollusk species. Growing dense around the lake is a type of local trees called Ba-kong (Hanguana malayana (jack.) Merr.). Here, one may still be able to see a rare frog called Khiad Waak (Rana glandulosa) or at least hear its dog-like call. That is why it is also called Mah Nam or water dog. The park also supports nearly 300 types of birds and many types of wildlife. The Mu Ko Phetra National Park comprises a coastal area and more than 30 islands in the Andaman Sea. The park has tropical rain forests, beach forests, and mangrove forests which are habitat of rare birds such as sea eagles, Brahminy kites, and Crested Serpent eagles. 25

เมืองไทย ส่วนเกาะราวีและเกาะอาดังข้ึนชื่อเร่ืองการดำน้ำดูปะกัง The last gem of the Andaman is Tarutao รัง ในทางประวัติศาสตร์ อุทยานแห่งชาติตะรุเตาเคยเป็นท่ีคุมขัง National Park which is Thailand’s first marine นักโทษเด็ดขาดและนักโทษการเมืองช่วงต้ังแต่ปี 2481 เป็นเวลา national park. It comprises more than 50 small หลายปี ความสวยงามทางธรรมชาติของอุทยานทำให้องค์การยูเนส and large islands. One of them, Koh Khai, has โกอดใจไม่ไหวยกย่องใหเ้ ปน็ มรดกแห่งอาเซยี นในปี พ.ศ.2525 a natural stone arch over sand and water. Koh Lipeh is dubbed Thailand’s Maldives. Koh Rawi and Koh Adang are famous for their sites for พิจารณาในเชิงการอนุรักษ์ปกป้องพ้ืนที่ทางธรรมชาติที่มีคุณค่า diving to see coral reefs. Historically, the park ของโลก จะพบว่าปัจจุบันมีพื้นท่ีคุ้มครองทางทะเลไม่ถึง 1 housed a penal colony in the late 1930s and early เปอร์เซนต์ ของพ้ืนท่ีมหาสมุทรท้ังหมด ซึ่งเทียบไม่ได้เลยกับพื้นที่ 1940s mainly for political prisoners. In 1983 the คมุ้ ครองบนบกที่มีการคมุ้ ครองไว้ถึง 12 เปอรเ์ ซนต์ park was declared an Asean heritage for its natu- ral beauty. ถ้ามองลึกเข้าไปในพ้ืนที่อุทยานทางทะเล 18 แห่งอย่าง CONSIDERING ITS BEAUTY AND ละเอียดอีกครั้ง เราจะพบว่าในผืนน้ำและมหาสมุทรคือแหล่งก่อ ABUNDANCE OF VALUABLE NATURAL เกิดชีวิตอันหลากหลายเหลือคณานับ มีระบบนิเวศอันน่าท่ึงของ RESOURCES, it should come as a surprise that ป่าดิบช้ืน ทุ่งหญ้า ป่าสน น้ำตก บ่อน้ำร้อน เทือกเขา ภูหิน หมู่ protected areas cover only one percent of the เกาะ ล่มุ นำ้ ปา่ พรุ ป่าชายเลน ปา่ ชายหาด หาดเลน หาดหนิ หาด world’s oceans compared to 12 percent of land. ทราย หญ้าทะเล หรือแนวปะการัง เป็นแหล่งรวมทรัพยากรทั้ง สังคมพืชและสัตว์ที่มิอาจประเมินค่า ความอุดมสมบูรณ์ที่พร่ัง A closer look at the 18 national marine parks พร้อมน้ีได้ก่อกำเนิดอารยธรรมของสังคมมนุษย์ทุกชนเผ่าเช้ือชาติ will find that the sea gives birth to innumerable มาเนิ่นนาน ดังจะเห็นได้จากหลักฐานทางโบราณคดีท่ีหลงเหลือไว้ lives and ecosystems encompassing tropical for- จากอดตี ซึ่งสบื สานการดำเนินอยู่ในวถิ ีชวี ติ ของผคู้ นมาจนปัจจุบนั ests, meadows, pine forests, waterfalls, mountains, rock formations, islands, river basins, swamp for- หาก 18 อุทยานได้รับการพิจารณาข้ึนทะเบียนเป็นมรดกโลก ests, mangrove forests, beach forests, mud flats, แล้ว พ้ืนท่ีเหล่าน้ีจะได้รับการตรวจสอบและดูแลจากผู้เช่ียวชาญ stone beaches, sand beaches, sea grasses and coral นานาชาติอย่างเข้มข้นเพ่ือปกป้องภัยคุกคามต่างๆ ที่จะเข้ามาสร้าง reefs. They are invaluable sources of plants and ความเสื่อมโทรมในพ้ืนท่ี รวมทั้งจะได้เงินสนับสนุนในการบูรณะ animals. These natural assets have long created ฟ้ืนฟูดูแลสถานท่ีเหล่านั้นให้คงอยู่อย่างสมบูรณ์เสมือนตอนที่ข้ึน civilizations of humanity, judging from archaeo- ทะเบียนเป็นมรดกโลก แต่ถ้าไม่สามารถดูแลพ้ืนที่ได้ดีพอก็อาจถูก logical objects and sites that tell us ways of life of ถอนจากการเปน็ มรดกโลกได้ people from the past to the present time. ดังน้ันโจทย์ยากของประเทศไทยแท้จริงอาจไม่ได้อยู่ที่การข้ึน If the 18 national marine parks are regis- เป็นมรดกโลกได้หรือไม่ แต่อยู่ที่ความสามารถที่จะดูแลรักษาคง tered as a world heritage, they will be subject to สภาพพื้นที่อันอุดมสมบูรณ์เหล่าน้ีไว้ได้แค่ไหน โดยเฉพาะกับ more serious and closer scrutiny by international นโยบายท่ีมองการท่องเที่ยวในอันดามันเป็นรายได้มหาศาลให้กับ experts to protect them against various threats of ประเทศท่ียังขาดมิติเร่ืองการอนุรักษ์ดูแลฟ้ืนฟูอย่างเป็นระบบ หาก deterioration. There will be financial support for เป็นดังเช่นท่ีเป็นอยู่ การเป็นมรดกโลกก็จะกลายเป็นดาบสองคม their maintenance and rehabilitation. If they are เพราะคำวา่ “มรดกโลก” จะกลายเปน็ แค่ “โลโก”้ ขายสนิ ค้าดา้ น not well-maintained, their status as a world heri- การท่องเที่ยวเทา่ น้นั tage could be revoked. 26 As such, an imperative issue for Thailand is not whether they will be so honored, but it is how much and how long their fertility can be main- tained. Specifically, the government’s policy to exploit the Andaman as the country’s source of major income from tourism without plans for systematic conservation and rehabilitation, the “world heritage” status would be like a double- edged sword; it would be just a “logo” for cash- ing in on tourism. มมกกรราาคคมม -- เมเมษษาายยนน 22555522 JJaannuuaarryy -- AApprriill 22000099

เส้นทางสีเขียว GREEN LINE สใตมท้ บอ้ ัตงิหทมะื่นเลลไ้าทนย เร่อื ง สุทธโิ ชค จรรยาองั กรู ภาพ กลมุ่ วชิ าการโบราณคดีใตน้ ้ำ กรมศลิ ปากร Time Capsules Under the Thai Seas Story Sutthichoke Janya-angkoon Photos Underwater Archeology Study Group, Fine Arts Department นักประดานำ้ เตรยี มก้ซู ากโบราณวัตถ ุ Divers prepare for excavation. 27 มกราคม - เมษายน 2552 January - April 2009

...“การค้นพบโบราณวัตถเุ หลา่ น้ีถอื เป็นเรื่องท่มี ี ประโยชนต์ ่องานโบราณคดีไทยมาก ของบาง อยา่ งถกู บนั ทึกในเอกสารทางประวัติศาสตรห์ รือ พงศาวดาร แต่ยงั ไมม่ ีใครเคยพบเหน็ มาก่อน เช่น งาชา้ ง หนังกวาง การพบสง่ิ เหล่าน้ี ถอื เปน็ เครอ่ื งยนื ยนั การมอี ยู่ของเหลา่ น้ีว่าอยู่ จริง”– เอบิ เปรม วชั รางกูร 1 2 ครั้งหน่ึงท้องทะเลบริเวณอ่าวไทยเคยเป็นเส้นทางการเดินเรือที่ เม่ือปี พ.ศ.2517 ข่าวครึกโครมตามหน้าหนังสือพิมพ์ว่าชาว สำคัญในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ มีเรือจากนานาประเทศ ประมงกลุ่มหนึ่งพบซากเครื่องชามสังคโลกสมัยกรุงศรีอยุธยาเป็น ไมว่ า่ จะเปน็ จีน ญี่ป่นุ อินเดยี หรอื ประเทศจากยุโรป เขา้ มาเทียบ จำนวนมาก บริเวณเกาะคราม อ่าวสัตหีบ จ.ชลบุรี ทำให้เกิดกลุ่ม ท่าตามหัวเมืองท่าอย่างจันทบุรี ตราด ระยอง ชลบุรี เป็นจำนวน นักล่าสมบัติท้ังชาวไทยและชาวต่างชาติท่ีหวังรวยทางลัด เข้าไปงม มาก เคร่อื งถ้วยสังคโลกขน้ึ มาขาย โดยไม่หว่นั กลัวตอ่ กฎหมาย สง่ ผลให้ หลักฐานทางวิชาการและมรดกทางวัฒนธรรมของชาติถูกทำลายไป ระหว่างเดนิ ทาง เรือหลายลำประสบกับอุบตั เิ หตตุ ่างๆ เช่น น้ำ มากมาย หนักเรือมากเกินไป หรือเจอพายุพัดเกยต้ืน บางลำต้องแก้ปัญหา ด้วยการท้ิงสินค้าท่ีขนมาลงทะเล เพ่ือให้เดินทางต่อไปได้ และมีไม่ น่ีคือจุดเริ่มต้นของงานโบราณคดีใต้น้ำไทยด้วยเช่นกัน โดย น้อยท่ีเลือกวิธีหนีลงเรือลำเล็กหรือกระโดดลงน้ำเพื่อรักษาชีวิต กรมศิลปากร ในฐานะผู้รับผิดชอบเกี่ยวกับโบราณวัตถุ เริ่มหันมา ปล่อยใหเ้ รือลำใหญ่จมน้ำ กลายเป็นซากเรอื ใต้ทะเล ซึ่งในสมัยนั้น สนใจงานค้นหาสมบัติของชาติในท้องทะเลอย่างจริงจัง โดยเรียก อาจจะไม่ได้มีคุณค่าอะไรมากนัก แต่เมื่อเวลาผ่านไป ของเหล่านี้ก็ งานประเภทนี้ว่า “โบราณคดีใต้น้ำ” ซ่ึงในขั้นแรกกรมศิลปากรได้ กลายเป็นเครื่องมือทางประวัติศาสตร์ชั้นเย่ียม ที่สามารถอธิบาย ร่วมมือกับกองทัพเรือ ในการจัดหานักประดาน้ำและอุปกรณ์ เพื่อ เร่ืองราวความเป็นมาของดินแดนแห่งน้ีในแต่ละยุคแต่ละสมัยได้ ชว่ ยดำเนนิ งานสำรวจ ขดุ คน้ และเกบ็ กูโ้ บราณวตั ถุ เครือ่ งถ้วยชาม เป็นอย่างดี โดยเฉพาะเรื่องเศรษฐกิจและวิถีการดำเนินชีวิตของ สงั คโลก จนเปน็ ผลสำเรจ็ ผู้คน หลังจากน้ันกรมศิลปากรก็เริ่มพัฒนาทางด้านโบราณคดีใต้น้ำ ท้ังนี้ปัจจุบันนิยมเก็บกู้โบราณวัตถุในทะเลมากกว่าแม่น้ำ มากข้ึน มีการจัดหาผู้เชี่ยวชาญจากประเทศเดนมาร์กมาแนะนำการ ลำคลอง เพราะของท่ีพบจะมีลักษณะเป็นกลุ่ม มีจำนวนมาก และ ปฏิบัติงาน และการจัดต้ังกลุ่มวิชาการโบราณคดีใต้น้ำข้ึนในปี เชอื่ มโยงกัน สามารถเลา่ เรื่องราวทางประวตั ิศาสตร์ไดม้ ากกว่า เช่น พ.ศ.2520 จนทำให้ไทยเปน็ ประเทศแรกในภมู ภิ าคเอเชยี ตะวันออก ถ้าพบซากเรือสำเภาจีนลำหน่ึง ก็จะพบข้าวของที่เรือลำนั้นบรรทุก เฉยี งใต้ทีม่ งี านโบราณคดีใต้นำ้ มาด้วย เป็นจำนวนมาก ซ่ึงจะทำให้นักโบราณคดีสามารถวิเคราะห์ ต่อไปว่า เรือลำนั้นน่าจะอยู่ในยุคใด มีที่มาจากไหน และมีคุณค่า มกราคม - เมษายน 2552 January - April 2009 ทางประวตั ิศาสตรอ์ ย่างไร ขณะทโ่ี บราณวตั ถุในแม่น้ำลำคลอง ส่วน ใหญ่เป็นของเพียงช้ินเดียว ซึ่งพลัดตกจากการเคล่ือนย้ายลงเรือ สินค้า ทำให้ไม่สามารถปะติดปะต่อหรืออธิบายเร่ืองราวทาง ประวตั ิศาสตร์ไดม้ ากนัก “การค้นพบโบราณวัตถุเหล่านี้ถือเป็นเร่ืองท่ีมีประโยชน์ต่องาน โบราณคดีไทยมาก ของบางอย่างถูกบันทึกในเอกสารทาง ประวัติศาสตร์หรือพงศาวดาร แต่ยังไม่มีใครเคยพบเห็นมาก่อน เชน่ งาช้าง หนงั กวาง การพบสงิ่ เหล่านี้ ถอื เปน็ เคร่ืองยนื ยันวา่ ของ เหล่าน้ีมีอยู่จริง” เอิบเปรม วัชรางกูร หัวหน้ากลุ่มวิชาการ โบราณคดีใต้นำ้ กรมศลิ ปากร กลา่ ว 28

สภาพบรเิ วณค้นพบวตั ถุโบราณทเ่ี กาะคราม Excavation site off Kram island. “Such artifacts are rich in historical value. They confirm the existence of things mentioned in annals or other historical documents that we have never seen before such as elephant tusks or deer skin,’’ said Erbprem Watcharangkul, head of the under- water archaeology group. 2 Thai deep-sea archaeology began in 1974 after 1 a group of fishermen made the headlines about their findings of a large collection of Sangkhalok BELOW THE OCEAN FLOOR LIES A pottery from the Ayutthaya era off Kram Island in FASCINATING HISTORY. A collection of wrecks Sattahip Bay in Chon Buri. Treasure hunters, local from times past thrills historians of the many sto- and foreign, flirted with laws by scouring the sea ries they hold about a by-gone era. for national treasures. The Gulf of Thailand once served as the major The Fine Arts Department could not sit idly. shipping route of Southeast Asia, welcoming ves- With assistance of the Navy, which provided skilled sels bearing Chinese, Japanese, Indian or even divers and equipment, the department launched its European flags which headed towards major ports underwater archaeology program to survey, find in Chanthaburi, Trat, Rayong and Chon Buri. and retrieve the remaining Sangkhalok pottery and ancient artifacts. Many ships had perished. Fierce weathers forced captains to unload their cargos to stay afloat Since then the department has taken the mat- or even abandoned their ships. There they lay as ter seriously starting with commissioning Danish links to the past, as a well-preserved evidence of advisors to help with its operations and setting up ancient civilization. its underwater archaeology group in 1977 as the first attempt in Southeast Asia. The bottom of the ocean offers more lost trea- sures than the beds of streams or rivers. Maritime Data compiled since have shown that the time finds are greater in number, linkage and cluster. An capsules are abundant in the eastern part of the exploration of one Chinese junk and their freight sea off Chanthaburi, Rayong, Trat and Chon Buri, would have historians’ hands full. River beds often where once lay major ports and which have main buried one or two pieces of goods which acciden- rivers, such as Bang Pakong and Trat rivers, for tally fell during transfer to or from a ship. transportation into the capital city. มกราคม - เมษายน 2552 JJaannuuaarryy -- AApprriill 22000099 A rich excavation site is off Bang Gachai Bay in Laem Sing district of Chanthaburi with three tons of copper ores and 4,500 pieces of timber recovered. Fewer shipwrecks and artifacts were excavated in the western sea due to mountainous terrain which is thus not suitable for freight transfer. Tableware from the Dhavaravati kingdom is the oldest find, dated back 1,500 years, followed by Sangkhalok pottery from the Sukhothai era found near Kram and Sichang islands in Chon Buri. Most shipwrecks and cargos discovered were from the Ayutthaya period. Imported goods found com- prised ornaments and copper ores from China, Japan, Vietnam, Indonesia, Malaya, Java and the Philippines. Export goods were tableware, ele- phant tusks, books, painted timbers, Iron woods, iron pans, tin, lead, deer skins and a box containing 29

เอิบเปรม วัชรางกูล เตรียมลงปฏบิ ตั กิ ารใตน้ ้ำ Erbprem Watcharangkul gets ready for underwater operation. จากข้อมูลพบว่าบริเวณที่สามารถเก็บกู้ซากวัตถุขึ้นมาได้มาก ที่สุดนั้น คือแถบชายฝ่ังทะเลภาคตะวันออก แถวจังหวัดจันทบุรี ระยอง ตราด และชลบรุ ี เนอ่ื งจากสมัยกอ่ นบริเวณน้ีเป็นอจู่ อดเรอื ท่ีสำคัญ แถมยังติดกับแม่น้ำสายใหญ่ๆ อย่างแม่น้ำบางปะกง และ แม่น้ำตราด ซึ่งเหมาะแก่การลำเลียงสินค้าเข้าไปขายในเมืองหลวง โดยจุดที่คณะสำรวจพบโบราณวัตถุมากที่สุด อยู่ที่อ่าวบางกะไชย อำเภอแหลมสิงห์ จังหวัดจันทบุรี โดยขุดพบก้อนทองแดงซ่ึงใช้ทำ ภาชนะถงึ 3 ตนั และไมฝ้ างอกี 4,500 ทอ่ น ขณะทบี่ รเิ วณชายฝงั่ ทางดา้ นตะวนั ตกนน้ั ยงั พบซากเรอื และโบราณวตั ถไุ มม่ ากนกั คาดวา่ อาจเป็นเพราะบริเวณนั้นไม่มีแม่น้ำสายใหญ่ๆ ภูมิประเทศโดยรวม เปน็ เทอื กเขาสงู จงึ ไมเ่ หมาะกบั การเปน็ ทา่ เรอื หรอื จดุ ลำเลยี งสนิ คา้ สิ่งของท่ีพบมีหลายยุคหลายสมัย ท่ีเก่าสุดคือเคร่ืองถ้วยชาม สมัยทวารดีซ่งึ พบที่จังหวดั กระบ่ี อายุร่วม 1,500 ปี รองลงมากค็ ือ เคร่ืองชามสังคโลกสมัยกรุงสุโขทัย พบท่ีบริเวณเกาะครามและ เกาะสชี ัง จงั หวดั ชลบรุ ี ส่วนซากเรือและสินคา้ ที่พบมากท่ีสุดอยู่ใน สมัยกรุงศรีอยุธยา สินค้านำเข้าประกอบด้วยเครื่องประดับ โลหะ ทองแดง ซึ่งนำเข้ามาจากประเทศจีน ญี่ปุ่น เวียตนาม อินโดนีเซีย มลายู ชวา และฟิลิปปินส์ ส่วนสินค้าส่งออกเป็นจำพวกถ้วยชาม งาช้าง หนังสือ ไม้ย้อมสี ไม้แดง กะทะเหล็ก ดีบุก ตะก่ัว หนัง กวาง รวมถึงกล่องใสต่ าชั่งตตี ราเมอ่ื พ.ศ.2153 ซึง่ ตรงกับสมยั สม เด็จพระเอกาทศรถ ส่วนโบราณวัตถุที่อายุต่ำสุดคือซากวัตถุสมัย สงครามโลกคร้ัง 2 โดยซากเรือรบของประเทศญี่ปุ่นท่ีถูกเคร่ืองบิน ฝ่ายสัมพนั ธมิตรโจมตี หรอื ทนุ่ ระเบดิ ของประเทศองั กฤษ “ช่วงอยุธยาตอนกลางถึงตอนปลาย ถือเป็นช่วงที่เราพบ โบราณคดีใต้น้ำมากท่ีสุด เพราะเป็นช่วงที่ประเทศจีนกำลังปิด ประเทศพอดี เพราะฉะนั้นการนำสินค้าเข้า-ออกจึงทำได้ลำบาก พ่อค้าชาวจีนที่มีอยู่จำนวนมากก็จะหันมาทำการค้าระหว่างเมืองท่า เล็กๆ เช่น เวียตนามไปไทย ไทยไปอินโดนีเซีย บางทีก็เป็นการค้า ระหว่างเมืองต่างๆ เช่น จันทบุรีไปปัตตานี ระยองไปพัทลุง” เอิบ เปรมกล่าว “ผมเช่ือว่ายังมีของท่ีจมอยู่ทะเลอีกกว่าสามแสนชิ้น หากคิด เป็นมูลค่าก็คงไม่ต่ำกว่าหม่ืนล้านบาท เพราะเท่าท่ีอยู่ในพิพิธภัณฑ์ ตอนน้กี ร็ ว่ มพันลา้ นบาทแล้ว เราเก็บกู้ไดป้ ระมาณสองหมื่นช้นิ และ ตะเกยี บ Chopsticks ยังมีแหล่งที่ได้ทำการสำรวจแล้ว แต่ยังไม่มีงบประมาณในการเก็บกู้ ขนึ้ มาอีกกว่าสิบจุด” กระบวย Dipper 3 มกราคม - เมษายน 2552 January - April 2009 เอิบเปรมเล่าว่ากรรมวิธีให้ได้มาซ่ึงวัตถุโบราณใต้น้ำไม่ใช่เรื่อง ง่าย การทำงานด้านนี้มีข้อจำกัดมากมาย อย่างแรกก็คือนอกจากดำ น้ำเป็น ยังต้องมีความรู้ทางเทคนิคและวิชาการ รู้ว่าจะดำลงไปดู อะไร ซึ่งปจั จุบนั มีผ้ปู ฏิบัติงานดา้ นนเี้ พียง 15 คนเทา่ น้ัน ส่วนใหญ่ โอนย้ายมาจากกองทัพเรือ แล้วมาฝึกอบรมความรู้ด้านโบราณคดี ภายหลัง คนเหลา่ น้ีเมอื่ ทำงานใต้นำ้ นานๆ มีความเสย่ี งทจ่ี ะเป็นโรค 30

สภาพโบราณวตั ถทุ จี่ มใต้ทะเล A buried artifact. บอ่ แช่โบราณวตั ถุเพอื่ ล้างคราบเกลือ (บน) ไหโบราณ (Top) Ancient jars (ล่าง) พรกิ ไทย (Bottom) Pepper A pond used to rinse off salt from artifact. 31 a scale marked in 1610, which was under the reign of King Ekathotsarot. The most recent item found was the wreck of a Japanese warship from World War II, probably sunk by the Allies’ warplanes or English bombs. “Most maritime artifacts were from the middle and late Ayutthaya periods when China closed their door to outsiders. Chinese merchants, quite a num- ber of them, opted to ply their trade with neighbor- ing countries, from Vietnam to Thailand and from Thailand to Indonesia. Sometimes they went from town to town such as from Chanthaburi to Pattani and from Rayong to Phattalung,’’ Erbprem added. “I believed there remain some 300,000 artifacts still underneath the ocean floor, worth more than 10 billion baht. The 20,000 items that we recovered and sent to the museum were estimated at a billion baht. There are still more than 10 unexplored sites, though we don’t have the budget to do the work yet.” 3 The challenging part of the work is the excava- tion of maritime finds, he said, citing many limi- tations. Divers need more than underwater skills; they also need knowledge of excavation techniques. Most of the present 15 qualified divers are from the Navy who have undergone archaeological training. Divers are exposed to health hazards, particularly hearing and lung problems, from intense water pressure. It is also a work against time. With artifacts buried from 5 meters to 80 meters under the water, มกราคม - เมษายน 2552 JJaannuuaarryy -- AApprriill 22000099

ภาพสะเก็ตบรเิ วณที่สำรวจ หน่ึงในงานหลังสำรวจ Sketch of excavation site แผนที่เสน้ ทางเดินเรอื โบราณ Map of ancient shipping routes เคร่อื งถว้ ยชามสังคโลกจากใตท้ ะเลจัดแสดงในพพิ ธิ ภัณฑ ์ เกี่ยวกับการได้ยิน หรือโรคเกี่ยวกับปอด เพราะแรงดันใต้น้ำทะเล Recovered Sangkhalok pottery are on display at the สูงกวา่ บนบกมาก National Maritime Museum. ข้อจำกัดต่อมาคือหากค้นหาตำแหน่งท่ีตั้งและต้องทำงานแข่ง officials depend on fishermen’s tip-off, though กับเวลา การหาตำแหน่งของโบราณวัตถุทำได้ยาก บางคร้ังโบราณ it does not always work out as some fishermen วัตถจุ มอยู่ใตน้ ำ้ ลึก 5-80 เมตร มองด้วยตาเปลา่ ไมเ่ หน็ ตอ้ งอาศยั refused to cooperate and instead kept ancient การแจ้งข่าวจากชาวประมงเป็นหลัก ซึ่งบางคร้ังชาวประมงไม่ยอม items for sales. แจง้ เก็บไปขายกอ่ นกม็ ี ขณะทเ่ี วลาการทำงานมีอย่างจำกดั คอื ตอ้ ง ทำในช่วงฤดูหนาว หรือช่วงเดือนพฤศจิกายนถึงกุมภาพันธ์เท่านั้น Winter is the only working period from เพราะเป็นชว่ งท่อี ากาศสงบทสี่ ดุ การทำขอ้ มูลแต่ละครัง้ ตอ้ งใช้เวลา November to February when the sea is calm. An ไม่ต่ำกว่า 5 วัน หรือบางทีนานถึง 2 เดือน เพราะนอกจากเก็บกู้ excavation takes at least five days and sometimes วตั ถุโบราณแลว้ ยังตอ้ งวดั ขนาดเรอื ถา่ ยรูป และทำแผนผังอกี ดว้ ย up to two months because archaeologists need to take measurement and photographs of the finds เม่อื ได้โบราณวตั ถุมาแล้ว การเกบ็ และรกั ษายุง่ ยากกวา่ โบราณ and map the sites. วัตถุบนบกมาก ต้องทำความสะอาดด้วยน้ำจืดเพ่ือล้างคราบเกลือ ออกให้หมด หากมีเกลือตกค้างอาจทำปฏิกิริยาทำให้วัตถุเสียหาย Preservation and upkeep of the recovered ในกรณีถ้วยชาม เกลือท่ีตกผลึกจะดันผิวถ้วยชามให้เกิดเป็นรอย items also poses a challenge. Salt must be rinsed ร้าว และถ้าเป็นอินทรียวัตถุ เช่น ไม้หรือหนังสัตว์ หากปล่อยให้ off to prevent it damaging the artifacts. Salt crys- แห้งทันทีโดยไม่ทำความสะอาดก่อน แบคทีเรียก็จะกัดกร่อนทำให้ tals tend to crack tableware. This is not to men- วตั ถเุ สียหายด้วยเช่นกนั tion bacteria on wood or animal skin if they are not thoroughly cleaned. “แม้งานที่พวกเราทำอยู่จะยากลำบากเพียงใด แต่ก็เต็มใจทำ เพราะวัตถุพวกนี้ ล้วนเป็นมรดกทางวัฒนธรรมท่ีสำคัญของไทย “It is a demanding work, but we are happy to เป็นรากเหง้าท่ีแสดงว่าชาติของเรานั้นมีประวัติและความเป็นมา do it to preserve our cultural heritage. They are และที่สำคัญมันคือสมบัติของชาติ ซึ่งทุกคนในประเทศต้องช่วยกัน national treasures and tell our roots,” he said. “It ดูแลรักษา” เอิบเปรมกลา่ ว is everybody’s job”. สั ม ผั ส โ บ ร า ณ วั ต ถุ จ า ก ใ ต้ ท ะ เ ล ไ ท ย อ ย่ า ง ใ ก ล้ ชิ ด ไ ด้ ท่ี Interested parties may explore maritime arti- พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พาณิชย์นาวี ค่ายเนินวง ตำบลบางกะจะ facts at the National Maritime Museum at Noen อำเภอเมอื ง จงั หวดั จนั ทบรุ ี เปดิ ทำการทกุ วนั พธุ -อาทติ ย์ เวลา 9.00- Wong navy camp in tambon Bang Kacha, Muang 16.00 น. อตั ราคา่ บรกิ าร คนไทย 10 บาท คนตา่ งชาติ 30 บาท district, Chanthaburi. The museum opens from 9 32 am to 4 pm, Wednesday to Sunday. Entrance fee is 10 baht for Thai and 30 for foreigner. มมกกรราาคคมม -- เมเมษษาายยนน 22555522 JJaannuuaarryy -- AApprriill 22000099

เส้นทางสายใหม่ on a new path กลุ่มนกั ดำน้ำเพอื่ การอนรุ กั ษด์ ูเหมือนนกั ทอ่ งเท่ยี ว แตก่ ำลังออก ปฏิบัติงาน Looked more like tourists than conservation divers, the group is on their way to work underwater. ฮูยา่ ! Hooah! พวกเราคือ We are นักดำน้ำเพอ่ื Sea- Guarding การอนรุ กั ษ ์ Divers เรื่อง/ภาพ ลม ละเมอ Story/photos Lom Lamer มกราคม - เมษายน 2552 January - April 2009 33

“ผูกเงื่อน” บนบกก็ยากอยแู่ ลว้ แต่ใตน้ ำ้ ยิง่ ยากกวา่ A diver works underwater to install a buoy. สัปดาห์ต่อมาเรียกได้ว่า หายใจทางเหงือกจะดีกว่าครับ อยู่ใน นำ้ ตัง้ แตเ่ ช้าจรดเยน็ ถ้าสามารถกินข้าวใต้น้ำไดก้ ็คงจะถูกครฝู ึกสง่ั ให้ ทำไปแล้ว ในการฝึกเน้นความคุ้นเคยและเพิ่มทักษะการดำน้ำแบบ SCUBA รวมถึงการฝึกที่หอฝึกดำน้ำท่ีความลึก 10 เมตร มีการ ทดสอบที่เรียกว่า “ฟรีแอสเซ้นต์” เป็นการฝึกเพื่อแก้ไขปัญหาเมื่อ อากาศหมด แล้วนกั ดำต้องขึน้ สผู่ ิวนำ้ ตวั เปลา่ จากระยะ 20-25 ฟุต ซ่ึงทุกคนต้องสอบให้ผ่าน ผมเองไม่ชอบเอามากๆ แต่ก็ต้องจำใจ และพยายามใหผ้ า่ นเพื่อไม่ใหโ้ ดนสอบซอ่ ม วันเวลาผ่านไปแต่ละวัน เราค่อยๆ ปรับตัวได้ ส่ังสม ประสบการณ์มากขึ้น มีเทคนิคการดำน้ำมากขึ้นเรื่อยๆ จวบจนวัน ก่อนสุดท้ายของการฝึก เราต้องผ่านการดำน้ำลึกมากท่ีสุดและยาก 1 ทสี่ ดุ เทา่ ท่ีเคยดำมา ณ จุดเรือจมสุทธาทิพย์ ด้วยระดับความลึกประมาณ 90 ฟุต “เม่ือพ้นจากเกาะน้ีไป พวกท่านคือนักดำน้ำเพ่ือการอนุรักษ์” จุดท่ีบรรดานักดำน้ำรู้จักกันในนาม Hard Deep เป็นจุดท่ีผมคิดว่า เสียงตะโกนปฏิญาณตนดังก้องในวันที่สำเร็จการฝึก เพื่อแสดงว่า เป็น “จดุ เปลีย่ นทางความคดิ ” ให้ผมหนั มารักทอ้ งทะเลไทยมากขึน้ พวกเราพร้อมแล้วที่จะทำงานเป็นนักดำน้ำเพื่อท้องทะเลไทย รัก ภาพที่ผมมองเห็นผ่านหน้ากากดำน้ำ มันช่างสวยงาม และไม่ และห่วงแหนทรัพย์ของแผ่นดิน ดูแลผืนน้ำใต้ท้องทะเลไทยให้ เคยเห็นมาก่อน มันเหลือเช่ือจริงๆ! เรือจมเก่าๆ ลำหนึ่งต้ังแต่สมัย ดำรงอยสู่ ืบต่อไป สงครามโลกครั้งที่ 2 หลับใหลตะแคงนิดๆ มีลำแสงสลัวๆ ส่องลง มาจากผิวน้ำด้านบนสะท้อนกับพ้ืนทรายสีขาวด้านล่างท่ีราบโล่ง มี ยอ้ นกลบั ไปสองสัปดาห์ท่ีแลว้ เกาะพระหรอื โรงเรยี นสงคราม ปลาตัวใหญ่ว่ายอยู่ข้างท้องเรือ … มันยังฝังติดตาอยู่จนทุกวันน้ีเลย พิเศษทางเรอื ซึ่งเป็นแหล่งสร้างเหลา่ ยอดมนษุ ย์ (กบ)แห่งกองทพั ครับ ถึงกลับไปดำอีกหลายครั้งก็ไม่เจอสภาพนั้นอีกเลย บอกได้คำ เรือไทยได้กลายมาเป็นแหล่งสร้าง “นักดำน้ำเพื่อการอนุรักษ์” เดียวว่า มหัศจรรย์จริงๆ สำหรับมือใหม่หัดดำน้ำ ด้วยเวลาเพียง หรือ “นพอ.” ภายใตโ้ ครงการอทุ ยานใตท้ ะเล จุฬาภรณ์ 36 น้อยนิด ผมว่ายจากท้ายเรือไปหัวเรือ เพราะอากาศในถังดำมีจำกัด ก่อนกลับข้ึนมาครูฝึกทำเซอร์ไพรโดยการถือป้ายและจับมือแสดง ผมเป็นหนึ่งในอีกหลายคนที่ก้าวข้ึนเกาะพระโดยท่ีไม่ได้รู้ราย ความยินดีท่ีเราเกือบจะเป็นนักดำน้ำเพื่อการอนุรักษ์รุ่นใหม่แล้ว ท่ี ละเอียดของโครงการน้ีมากนัก ความรู้เร่ืองใต้ท้องทะเลไทยหรือ เหลือเพยี งการรับใบประกาศนยี บตั รในวนั รงุ่ ขน้ึ งานอนุรกั ษแ์ ทบเปน็ ศูนย์ กห็ วั ใจอนรุ ักษม์ นั ยังไม่เกิดน่ีครบั ผมมา คืนสุดท้ายพวกเราต่างนอนไม่หลับ ไม่รู้ว่าดีใจที่จะได้กลับบ้าน สมัครและเข้ารับการทดสอบพร้อมๆ กับเพื่อนร่วมมหาวิทยาลัย สักทีหรือเสียใจท่ีจะต้องแยกจากกัน ต่างหอบหมอนมายึดทางเดิน เพราะอยากเรยี นดำน้ำแบบ SCUBA โดยที่ไม่ตอ้ งเสียเงินไปเรยี น บนสะพานเรือนอนคุยกันถึงเร่ืองต่างๆตลอดสองสัปดาห์ที่ผ่านมาจน ตามร้านดำน้ำ ซ่งึ ค่าเรยี นคอร์สละกว่าหม่นื บาทเลยทเี ดียว เกอื บสวา่ ง … 2 พวกเรามดี ้วยกนั ทัง้ หมด 67 คน ตา่ งวยั ต่างอาชีพ จากทกุ สารทิศ ผลก็คอื วนั แรกบนเกาะพระเหมือนการจบั ปใู สก่ ระด้ง กว่า 14 ปี แลว้ ท่นี พอ. มากกว่า 700 คน ได้กลบั มารวมตวั กันเพ่ือช่วยงานของสถาบันฯ แม้จะไม่ครบทุกคน แต่ก็หมุนเวียนมา การฝึกในสัปดาห์แรกเป็นการเพิ่มขีดความสามารถของ ช่วย เพราะทุกคนถือว่าเปน็ นพอ. เหมอื นกนั มีอุดมการณ์เดียวกัน ร่างกายและเรียนรู้ส่ิง ต่างๆ รวมถึงอันตรายและโรคจากการดำน้ำ งานภาคปฏิบัติทีสำคัญคงจะไม่พ้นงานซ่อมแซมและวางทุ่น แต่ปัญหาที่ใหญ่หลวงท่ีสุดสำหรับคนสามัญนอกเคร่ืองแบบอย่าง ประจำปี ทุ่นที่กล่าวถึงคือทุนผูกเรือตามเกาะต่างๆ ที่หลังหมดช่วง พวกเราก็คงไม่พ้นเรื่องกฎระเบียบต่างๆ เราจะต้องใช้ชีวิตเยี่ยง มรสุมหรือก่อนเปิดฤดูท่องเท่ียว เจ้าทุ่นพวกน้ีอาจได้รับความเสีย ทหารชั้นต้น มีการเข้าเวรยามตลอดคืน มีคู่หูหรือบัดดี้ท่ีอยู่กับเรา หายหรือสูญหายไป และหากไม่มีทุ่นผูกเรือ แนวปะการังอาจได้รับ ท้ังบนบกและในน้ำด้วยกันตลอดเวลา กว่าจะซึมซับและปรับตัวได้ ความเสียหายจากเรือท่องเท่ียว เพราะเจ้าทุ่นลูกกลมๆ สีส้มๆ นั้น ก็ตอ้ งโดนทำโทษ มุดลงโตะ๊ เรียน หมอบ ว่ิงหลายรอบสนาม หรอื เปน็ ตวั กำหนดแนวว่า น่เี ป็นเขตแนวปะการงั นะ อยา่ เขา้ ไป และอยา่ ต้องกินข้าวทั้งๆ ที่สวมหน้ากากดำน้ำ เล่นเอาเหนื่อยและปวด เมื่อยร่างกายไปตามๆ กัน แต่ก็น่ันแหละครับ! ความลำบากก่อ มกราคม - เมษายน 2552 January - April 2009 เกิดมิตรภาพ ร่วมกันผ่าฟันอุปสรรค และหล่อหลอมพวกเราเป็น หน่ึงเดียวกัน 34

1 งานผกู ทุน่ ไมง่ ่ายอย่างที่เห็น ต้องทำงานแขง่ กบั เวลาและกระแสน้ำ “We are leaving this island MC Divers,” roared Installing buoys is not so easy as it seems, having to our collective voice as we gave an oath at the conclu- work against time and tide. sion of our training under the Marine Conservation and Restoration Divers Club (MC Club), echoing New scuba techniques we learned each day our passion to cherish and protect the Thai seas. prepared us for the toughest and deepest test on the last day. Two weeks earlier we arrived at Phra Island which is home to the Navy Special Warfare School, At Suthathip shipwreck site, better known as which produces naval divers as well as MC div- Hard Deep, we glided to the depth of 90 feet. That ers under the Princess Chulabhorn 36 Marine Park was my so-called coming-of-age point as an MC Project. diver. I set foot on the island with little clue about the Through the scuba mask was an amazingly project or little passion about marine conservation. stunning view! The WW2 ship slept on its side with My only goal was to get a free scuba lesson, which mellow light reflecting on the white seabed below. would normally cost over 10,000 baht. Big fishes swam around…The picture still stamped on my mind. No other dives could give such eye- All 67 of us are from all walks of life of wide boggling experience. As an amateur diver with so age range and every corner of Thailand. It was a little time and air, I swam from the back to the front hectic first day get-together. of the vessel and returned to a welcoming trainer who held aloft a banner congratulating new MC The first week of the training was about push- divers. ing our bodies to the limit and learning every aspect of scuba, particularly its health hazards. The big- We picked up our diving certificates the next gest challenge for civilians like us, however, was to day. adhere to disciplines behind the barracks. Treated like new recruits, we took turn standing guards at The last night was a sleepless night with a night and “buddied up” for land and sea training. mixed feeling of relief and melancholy. We slept at For a breach of the rules, we would be ordered to a pier bridge, recounting our two-week stint until duck under the table, ran several laps around the nearly dawn. field or ate with a scuba mask on as punishment. Hardship did bind us together. … 2 In the following week, we might as well have For the past 14 years, over 700 MC divers have developed gills as we stayed under water from been groomed to be devoted for the MC Club’s dawn till dusk. If we could eat under water, the cause. trainers might have ordered us so. At a 10m-deep training station, we were tested on what is called Key mission is the annual repair and installa- “free ascent”, where we coped with an empty scuba tion of mooring buoys off islands at the end of the tank and returned to the surface from a depth of monsoon season or the start of tourism season. The 20-25 feet. We had to pass the test no matter how orange buoys serve as stations for securing boats many times we have to attempt it. Needless to say, without having to throw anchors, which would I didn’t like it. damage fragile coral reefs. มกราคม - เมษายน 2552 JJaannuuaarryy -- AApprriill 22000099 We work in teams. At each diving spot, a sur- vey team checks conditions of existing buoys and identifies the missing ones and then reports to the other team, tasked with preparing buoys and robes. The length of the robe would be computed with attention to rising tides. Then, it is the duty of a buoy-installing team. We work against time, weather and menacing sea. The work is so demanding that we crawl to bed at night and suffer sun burns. Many sustain injuries but giving-up is not in our dictionary. We work between late October and February when the sea sometimes is fierce. I remember my 35

ทอดสมอ เพราะอาจลงไปถูกแนวปะการังหักโค่นได้ ให้นำห่วง เตรียมตัวและอุปกรณผ์ ูกทุ่นให้พร้อม กอ่ นลงสู่ใตผ้ วิ น้ำ ปลายเชอื กทต่ี ิดกบั ทุ่นไปผกู กับเชอื กหัวเรอื แทน Divers make pre-dive preparation before an underwater operation. 3 พวกเราต้องสำรวจความเสียหาย และซ่อมแซมตามจุดท่อง เทีย่ วต่างๆ โดยแบง่ กันเปน็ ทมี แตล่ ะทมี จะมีหัวหน้าทมี และสมาชิก แม้การทำงานของพวกเราเหล่า นพอ. จะประสบผลสำเร็จ ที่แบ่งงานกันทำอย่างชัดเจน เช่น ทีมสำรวจพื้นท่ี จะต้องไปสำรวจ ลุล่วงไปด้วยดี แต่ถ้าปราศจากการสนับสนุนจากหน่วยงานอื่นๆ ก็ ทุ่นเก่าหรือตำแหน่งทุ่นเก่าท่ีหายไป หรือตำแหน่งฐานผูกสำหรับทุ่น คงจะยากมากๆ ไม่ว่าจะเป็นหน่วยงานจากภาครัฐบาลอย่างกองทัพ ใหม่ แล้วแจ้งกลับมาท่ีหัวหน้าทีม เพื่อส่งข้อมูลต่อให้ทีมเตรียม เรอื อุทยานแห่งชาติและกรมปา่ ไม้ หรือบางคร้ังพวกเราก็รว่ มมอื กบั เชือกและทุ่น เพื่อคำนวณความยาวเผื่อระยะน้ำข้ึนลงด้วย พอ หน่วยงานจากภาคเอกชน พวกเราบางส่วนยังได้ออกไปร่วมงาน เตรยี มท่นุ เสร็จจึงสง่ มอบใหท้ มี ผกู ทนุ่ อนุรักษ์ตามสถานที่ต่างๆ อีกมากมาย เช่น งานดำน้ำเก็บขยะกับ เมืองพัทยาและสมาคมผู้ประกอบการธุรกิจดำน้ำท่ีจัดเป็นประจำทุก การทำงานทุกขนั้ ตอนจะตอ้ งแขง่ กบั เวลา สภาพอากาศ สภาพ ปีท่ีบริเวณหน้าหาดพัทยาและเกาะล้าน งานปล่อยหอยมือเสือกับ ท้องทะเลท่ีจำกัดและเปล่ียนแปลงได้ตลอดเวลา แม้ว่าจะ กรมอุทยาน สัตว์ป่าและพรรณพืชแห่งชาติตามสถานท่ีต่างๆ หรือ เหน็ดเหน่ือยจนแทบคลานกลับท่ีพักเกือบทุกวัน สาวๆ บางคนตัว แม้แต่งานช่วยเหลือผู้ประสบภัยสึนามิในปี 2548 ที่พวกเราเหล่า ดำขึ้นอย่างเห็นได้ชัด บางคนได้รับบาดเจ็บระหว่างการทำงาน แต่ นพอ. มโี อกาสไดล้ งไปช่วย ถึงจะเป็นสว่ นเล็กนอ้ ยกต็ าม พวกเราไมท่ ้อ เพราะมงุ่ หมายให้ภารกิจสำเร็จตามเปา้ หมาย จวบจนวันน้ีพวกเราเหล่า นพอ. และตัวผมเองไม่เคยเสียใจ มีหลายครั้งท่ีต้องผจญคลื่นลมท่ีแรงมาก เนื่องจากช่วงที่ไป เลยท่ีได้เสียสละเวลาสว่ นตวั เสียแรงกาย ไปกบั การทำงานอนุรกั ษ์ ทำงานวางทนุ่ สว่ นใหญเ่ ปน็ ชว่ งปลายเดอื นตลุ าคมไปจนถงึ กมุ ภาพนั ธ์ น้ี แม้งานท้ังหมดจะทำได้เพียงเศษเส้ียวบางส่วนของท้องทะเลไทย ของทกุ ปี ผมจำไดว้ า่ ชว่ งปลายเดอื นตลุ าคม ปี 2545 เราไปทำงานที่ ที่กว้างใหญ่ แต่พวกเราก็ยังจะมุ่งมั่นทำงานอนุรักษ์นี้ต่อไป ด้วย หมเู่ กาะสมิ ลิ นั ขณะทกี่ ำลงั ออกจากเกาะส่ีไปวางทนุ่ รอบๆ เกาะ ลม เพราะอยากให้ลูกหลานของพวกเราได้เห็นท้องทะเลไทยที่สวยงาม แรงมาก เรือยางถึงกับพลิกคว่ำตีลังกา ท้ังคนท้ังของตกทะเลหมด ระดับโลกเฉกเช่นท่ีพวกเราได้เคยเห็นมาแล้ว คำปฏิญาณจะยังคง จริงๆ แล้ววันนั้นพวกเราได้ประเมินแล้วว่าคล่ืนลมแรงมาก แต่ก็ ดงั ออกมาจากเกาะพระทุกๆปี ว่า อยากทำงานใหส้ ำเรจ็ ลลุ ว่ ง สดุ ทา้ ยทรปิ นนั้ กท็ ำไมส่ ำเรจ็ “เมือ่ พน้ จากเกาะน้ีไป พวกท่านคอื นักดำน้ำเพ่อื การอนุรกั ษ์” ที่เกาะไข่ใน-ไข่นอก งูทะเลสีสวยแต่พิษร้ายกาจนักเป็น ฮูย่า! อปุ สรรคใหญห่ ลวงสำหรบั บรรดา นพอ. หญงิ ที่กลวั จนไม่กล้าลงน้ำ งานส่วนใหญ่จึงตกกับบรรดาผู้ชายในทีม และต้องทำงานด้วยความ โครงการอทุ ยานใต้ทะเล จุฬาภรณ์ 36 ระมดั ระวัง ไม่ร้เู จา้ งูทะเลมันจะพุ่งข้นึ มาผิวนำ้ ตอนไหน โครงการอทยุ านใตท้ ะเล จฬุ าภรณ์ 36 เปน็ โครงการที่กองทัพเรือ ท่ีกองหินเจ็ดสีจาบัง อุทยานแห่งชาติตะรุเตาท่ีมีกระแสน้ำ ถวายแด่ ศ.ดร. สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟา้ จุฬาภรณวลยั ลักษณ์ เปลีย่ นแปลงและค่อนขา้ งแรง ถา้ ไม่ระวงั ระหวา่ งผกู ทุน่ อาจถกู พัด อคั รราชกมุ ารรี เน่ืองในวันพระราชสมภพของพระองค์ เมื่อวันที่ 4 ลอยไปกลางทะเลได้ กรกฎาคม 2536 ด้วยกองทัพเรือสำนึกในพระมหากรณุ าธคิ ุณ ของพระองคท์ ท่ี รงห่วงใยทรพั ยากรใต้ทะเลบริเวณหม่เู กาะสิมลิ นั นอกเหนือจากงานผูกทุ่น บางครั้งพวกเราต้องไปให้ความรู้ เกาะบอน เกาะตาชัย และหมูเ่ กาะสุรินทร์ มพี ระประสงค์ให้ทรัพยากร ความเข้าใจวิธีการผูกที่ถูกต้องแก่ผู้ประกอบการและลูกเรือท่อง ธรรมชาติใต้ทะเลโดยเฉพาะปะการงั ไดร้ บั การอนรุ กั ษ์ให้ยงั่ ยนื ถาวร เที่ยวต่างๆ ตลอดจนเจ้าหน้าที่อุทยานฯ เพ่ือไม่ให้ทุ่นได้รับความ เพ่ือเปน็ แหลง่ ทพี่ ักอาศัยของสัตว์ใตน้ ้ำและเป็นแหล่งท่องเทยี่ วของ เสียหาย นอกจากน้ีพวกเรายังให้ความสำคัญกับการแนะนำความรู้ ประเทศไทยตลอดไป แก่เยาวชนในชุมชนหรือท้องถิ่นนั้นๆ ด้วยพวกเราตระหนักว่า แค่ พวกเราเพียงไม่กี่ร้อยคน ไม่สามารถดูแลและรักษาท้องทะเลได้ดี มกราคม - เมษายน 2552 January - April 2009 เทา่ กับทุกคนในชมุ ชนพ้นื ที่น้นั ช่วยกนั สอดส่องดูแล จึงเป็นท่มี าของ โครงการค่ายเยาวชนอนุรักษ์ปะการัง โดยมีพวกเราเหล่า นพอ. เปน็ ผชู้ ว่ ยสอนแก่นอ้ งๆ ในเขตจงั หวดั พงั งา และจังหวดั ใกล้เคยี ง ในพื้นท่ีสัตหีบ เดิมทีเกาะต่างๆ เคยมีแนวปะการังให้ดู มากมาย แต่ในปัจจุบันเหลือน้อยเต็มที โครงการปรับปรุงสภาพ แวดล้อมใต้ทะเล หรือโครงการปลูกปะการัง ได้ถูกจัดตั้งขึ้นเพื่อ เพาะและขยายแนวปะการังให้กลับมาสมบูรณ์ดังเดิม ทุกปีพวกเรา จะทำการเคลื่อนย้ายปะการังที่เตรียมไว้ไปวางตามสถานที่ต่างๆท่ีถูก กำหนดไว้ เชน่ ทห่ี นา้ เกาะขาม และเกาะจวง ลองนึกภาพดูนะครับว่าพวกเราต้องดำน้ำแบกถังอากาศอยู่ แล้ว มือก็ต้องถือทุ่นปูนหรือก้อนหินท่ีเป็นทุ่นสำหรับให้ปะการัง เกาะนำไปวางตามจุดท่ีกำหนด บางคนว่ายไม่ไหวก็ใช้วิธีเดินบนพื้น เลย หรอื ไม่กก็ ลงิ้ เอา ยง่ิ บรเิ วณทม่ี ีหอยเมน่ ชุกชมุ ดูไม่จดื เลยครบั เวลาถอดชุดดำนำ้ ออกมา ตามนอ่ งมแี ต่รอยจดุ ดำๆ ท่หี อยเมน่ ฝาก รักเอาไว้ 36

“ทนุ่ ผูกเรือ” เครอื่ งมือสำคัญช่วยปอ้ งกนั ปะการงั ใตน้ ้ำ Buoys are an important tool to help protect corals against careless anchoring by tourist boats. mission at Similan islands in October 2002 when 3 gushing wind overturned our rubber boat. We went out despite a warning forecast hoping to com- We owe much of our achievements to sup- plete the mission but our hope was dashed. portive public and private agencies, including the Navy, national parks and the Forest Department. But at Khai Nai and Khai Nok islands, colorful We also take part in many interesting activities, sea snakes scared away the female divers and the such as the annual garbage collecting in Pattaya sea task fell to macho divers who had to keep a look and off Lan island, the release of giant clams by the out for quick snakes which could pop up out of the Department of National Park, Wildlife and Plant water at any time. Conservation and aid to tsunami victims in 2005. At the Jabang Rock in the Tarutao Marine It has been our honor to be a tiny part in con- National Park, menacing sea tide can carry divers serving the beauty of the Thai seas for our future away to deep sea. generations. The oath will continue to echo on Phra Island year in year out. Apart from routine works, we train tour opera- tors and crew as well as national park staffs on how “We are leaving this island MC Divers! to secure a boat with a buoy, without damaging it. Hooah!” We also train local youths with a realization that our pool of hundreds of divers could not do with- Princess Chulabhorn 36 Marine Park out the locals’ understanding and participation. Project This gave rise to the Coral Reef-Guarding Youths Project in Phangnga and nearby provinces. The project was initiated by the Navy in honor of the Princess on the occasion of Her Royal Highness’s Abundant coral reefs are a thing of the past in 36th birthday on July 4, 1993. The princess was Sattahip. Under the Coral Reef-Planting Project, particularly concerned about marine resources in the we place coral reefs at designated locations, includ- Similan, Bon, Tachai and Surin islands. Her hope is ing off Kham and Juang islands. to conserve underwater resources, particularly coral reefs, in a sustainable manner as a habitat for marine Imagine us divers carrying heavy scuba tanks animals and as tourist attractions. on our backs and dragging concrete reef mooring buoys. They are so heavy that some of us could not swim and opt to walk on the seabed or push them on the sea floor. We usually return home with spiny souvenirs from sea urchins on our legs. มกราคม - เมษายน 2552 JJaannuuaarryy -- AApprriill 22000099 37

ทตะ(เรล)ม เส้นทางเดยี วกนั onTHESAMEpath แม้นวาด กุญชร ณ อยธุ ยา …คลื่นน้ำบ้าคล่ังกระทบขอบฝั่งจนไม่เหลือเค้าของหาดเลน ชาวบา้ นกำลงั งมหาหอยในเลนที่เพ่มิ ก่อตวั ขึ้นหลงั จากมีการตดิ ตงั้ เขอ่ื นไม้ไผ่สลาย กว้างท่ีเคยทอดยาวเป็นเอกลักษณ์ของทะเลรูปตัว ก.ของอ่าวไทย คลนื่ ทห่ี าดบางขนุ เทียน – วสันต์ เตชะวงศ์ธรรม ในอดีต แม้ต้นแสมที่เคยหยั่งรากลึกก็ยังโค่นล้มระเนระนาดถอน โคนช้ีฟา้ ไม่ตา่ งกบั ซากปรักหักพังของสิ่งปลกู สรา้ งต่างๆ จ.สมุทรสาคร) พังไป ก็จะไปสะสมท่ีปากแม่น้ำแม่กลอง ถ้าคนแม่ กลองปลูกป่าชายเลนยึดตะกอนไว้ได้ ตะกอนดินก็ไม่ไหลกลับมา สิ่งเหล่านี้ยืนยันความเสียหายจากปัญหาการกัดเซาะชายฝั่งท่ี และท่ีตรงนี้ก็ไม่มีตะกอนจากเจ้าพระยาลงมาเสริมอีกแล้ว ตอนน้ี ยังคงทวีความรนุ แรงข้นึ อย่างตอ่ เนอื่ ง ชุมชนแตล่ ะชมุ ชนจึงตอ้ งหาทางป้องกันการกดั เซาะ ตอ้ งกกั ตะกอน เลนเอาไว้ให้ได้ เพราะตะกอนในอ่าวไทยมีอยู่เท่าเดิม ไม่เพิ่มขึ้น ข้อมูลจากรายงานการศึกษาขององค์การความร่วมมือระหว่าง แล้ว ถ้าใครดักตะกอนเอาไว้ได้ ก็จะทำให้ตะกอนที่ไหลเวียนใน ประเทศของญ่ีปุ่นหรือไจก้า (Japan International Cooperation พ้นื ทีอ่ ื่นลดลงไปดว้ ย” ศักดิ์ชัยพดู Association :JICA) ที่เรมิ่ ศึกษามาตง้ั แต่ปี 2543 จนแล้วเสรจ็ นำ ออกเผยแพร่ในปี 2550 ระบุว่า หลังแผ่นดินตอนบนมีการสร้าง ความคิดเห็นของศักด์ิชัยอาจดูสุ่มเสี่ยงและท้าทายต่อความ เข่ือนในแม่น้ำเกือบทุกสาย ปริมาณตะกอนหายไปจากอ่าวไทยถึง หวังในการอนุรักษ์หาดเลนโดยชุมชนที่เร่ิมเห็นผลสำเร็จชัดเจนข้ึน 75 เปอร์เซนต์ ข้อมูลชิ้นนี้เพิ่งจะกลายมาเป็นข้อมูลสำคัญอีกช้ิน เข่ือนไม้ไผ่ชะลอคลื่นท่ีชุมชนชายทะเลอ่าวไทยหลายชุมชนร่วมกัน หนึ่งท่ีทำให้คนในเขตชายฝั่งทะเลรับรู้และตระหนักถึงความวิกฤต สร้างสามารถกักตะกอนเลนสะสมไว้ในพ้ืนท่ีได้ในระยะเวลาไม่ก่ี ของปัญหาการกดั เซาะชายฝัง่ ในทะเลอา่ วไทยย่ิงขึ้น เดือน ส่วนโครงการเข่ือนสลายกำลังคล่ืนที่ขุนสมุทรจีนก็ประสบ ความสำเร็จในการดักตะกอนจนโดง่ ดงั เปน็ รู้จักอย่างกว้างขวาง แต่แท้จริงพวกเขารับรู้ ต่ืนตัว และแก้ไขปัญหาน้ีมานานแล้ว ทว่าเทคนิควิศกรรมสมัยใหม่ที่รัฐนำมาใช้ในการแก้ปัญหามานานนับ อย่างไรก็ตามขณะท่ีนักวิชาการยังไม่ได้มีการศึกษาเร่ืองผล 20 ปีนั้น และบางรูปแบบจะสามารถรักษาชายฝั่งไว้ได้ แตผ่ ลทต่ี าม กระทบจากการลดลงของตะกอนในอ่าวไทย หรือปริมาณตะกอนท่ี มาคือคนอีกกลุ่มหนึ่งจะได้รับผลกระทบจากพลังคล่ืนท่ีเปลี่ยน ไหลเวียนในอ่าวไทยไว้อย่างชัดเจน การดักตะกอนเพ่ือรับมือกับ ทิศทาง ซึ่งที่สุดก็มิอาจรักษาชายฝั่งในภาพรวมไว้ได้ และนำมาซึ่ง ปัญหาชายฝง่ั หด-ดนิ หายของชาวบ้านแตล่ ะพืน้ ที่ ก็เปน็ แคเ่ พยี งการ หว่ งโซป่ ัญหาอน่ื ๆ ที่ไมม่ วี ันจบส้ินและซบั ซอ้ นยง่ิ ข้นึ ปลดทุกข์เพื่อแก้ปัญหาเฉพาะหน้าของชาวบ้าน โดยมิอาจทราบได้ ว่าตะกอนท่ีเพ่ิมขึ้นบนพื้นที่หน้าบ้านของตนเองจะเป็นการกักเก็บ ศักดิ์ชัย เนตรล้อมวงศ์ ประธานชมรมอนุรักษ์ธรรมชาติโคก ตะกอนของหน้าบา้ นอนื่ ไว้หรอื ไม ่ ขาม มีความคิดเห็นเหมือนกับผลการศึกษาของนักวิชาการท่ีระบุว่า สาเหตุหลักที่ทำให้การกัดเซาะชายฝ่ังรุนแรงคือการสร้างเขื่อนใน คงศักด์ิ ฤกษ์งาม ผู้ประสานงานเครือข่ายรักทะเลกรุงเทพฯ แม่น้ำสายหลักท่ีกักก้ันตะกอนไว้ถึง 18 ล้านตันต่อปี (จากก่อน และชาวบ้านแถบชายทะเลอ่าวไทยยังเช่ือม่ันว่า หลักการในการแก้ สร้างเข่ือนมีตะกอนไหลลงสู่อ่าวไทยถึง 25 ล้านตันต่อปี) ทำให้ ปัญหาด้วยเขื่อนไม้ไผ่ชะลอคลื่นจากภูมิปัญญาของชาวบ้าน คือรูป ตะกอนไม่ไหลลงมาสูท่ ะเลอ่าวไทยตามธรรมชาติ แบบทีป่ ระสบความสำเร็จมากท่ีสุดท่ีสร้างขึ้นเพอ่ื เปน็ ต้นแบบของแก้ ศักดิ์ชัยคิดถึงภาพในอนาคตว่า ชายทะเลในอ่าวไทยจะไม่มี มกราคม - เมษายน 2552 January - April 2009 ตะกอนดินมาสะสมเพ่ิมข้ึน ตะกอนท่ีเหลืออยู่ในทะเลจะกลายเป็น ทรัพยากรล้ำคา่ ท่ีแต่ละพนื้ ทตี่ ้องชว่ งชิงยึดไว้ให้ได ้ “ปัญหาการกัดเซาะชายฝ่ังมีมาตั้งแต่จากปากแม่น้ำเจ้าพระยา ป้อมพระจุล ถึงแม่กลอง ยันเพชรบุรี ถ้าดินตรงนี้ (โคกขาม 38

...However, this method of preventing coastal erosion is effective at only some particular areas. It is not a sustainable way of preventing coastal erosion in the long run. If an integrated technique to solve this problem is not developed, the fight for sediment in the Gulf of Thailand will intensify and can become a source of new conflict... A villager looks for mussels in the mud flat that along the coastline of the Gulf to realize the growing was newly formed after wave-weakening bamboo crisis of coastal erosion. weirs were installed in the shore of Bang Khunthian. – Wasant Techawongtham The matter of fact is the local people have long been aware of the problem and have tried to solve Sea of it for a long time. Modern engineering techniques Sadness have been used by government agencies for more than 20 years to cope with the problem. Some of Maenwad Kunjara na Ayuttaya the techniques have proven effective but at the expense of people in another area who have to MARSHLANDS WHICH USED TO bear the brunt of force of the tide that was made to EXIST ALONG THE COASTLINE of change direction. In the end, they are not effective the Gulf of Thailand are now almost in keeping the coast as a whole intact. Instead, they things of the past. Much of them have created a chain of problems, more complicated had been washed away by strong waves that kept with no end in sight. hitting the shores. Samae (Avicennia) trees had been uprooted, like buildings lying in ruins. Sakchai Netlomwong, chairman of the Natural Conservation Group of Khok Kham in Samut These are evidence of damage caused by soil Sakhon province, agrees with academic studies that erosion which has become increasingly serious. point to the construction of dams that hold back 18 million tons of sediment a year from reaching the A study by the Japan International Cooperation sea as the main cause of coastal erosion. Before the Agency (JICA) released in 2007 points out that dam dams were built, about 25 million tons of sediment construction on almost all major rivers in the North flowed into the gulf. has caused the loss of 75 percent of sediment in the Gulf of Thailand. This information has become an Sakchai expects that in the future there will be no important piece of information for people living more soil deposits along the coastline. The existing มกราคม - เมษายน 2552 JJaannuuaarryy -- AApprriill 22000099 deposits will become valuable assets, which people in each locality will fight to hold on to. “The coastal erosion has taken place from the mouth of the Chao Phraya river at Phra Chun Fort to Mae Klong and Phetchaburi. If the soil deposit here (at Khok Kham, Samut Sakhon) is washed away to form another deposit at the mouth of the Mae Klong river and if the Mae Klong people grow a mangrove forest on it, the soil will not be brought back here. We will no longer have a soil deposit here because the quantity of mud and sludge in the Gulf of Thailand will not increase anymore. Once sediment is held up at one area, it will flow in a smaller quantity to elsewhere,” Sakchai said. 39

ชายฝง่ั ท่ี ถอยรน่ (บน) นกอพยพตวั หนึ่งกำลงั หาอาหารบนหาดเลนท่ีบางปู – วสนั ต์ เตชะวงศ์ธรรม จากข้อมลู จาก รศ.ดร.ธนวฒั น์ จารพุ งศ์สกลุ ผู้ทรงคณุ วฒุ ดิ า้ น (Top) A winged visitor look for food on the mud flat in Bang Pu of Samut Prakan ธรณวี ิทยา จุฬาลงกรณม์ หาวทิ ยาลยั province. – Wasant Techawongtham ซึ่งเผยแพรช่ ่วงปลายปี 2550 ระบุว่า ปัจจุบันพ้นื ท่ชี ายฝัง่ ทะเลอา่ วไทย 5 (ล่าง) ปูกา้ มดาบหาอาหารอยู่ในตมทบี่ างขุนเทยี น – แม้นวาด กุญชร ณ อยธุ ยา จังหวดั ประสบกับปัญหาการกัดเซาะ ชายฝง่ั รุนแรงทสี่ ดุ คอื กรุงเทพมหานคร (Bottom) A fiddler crab is feeding on Bang Khunthian mud beach. ฉะเชงิ เทรา สมุทรปราการ สมทุ รสาคร – Maenwad Kunjara na Ayuttaya และสมุทรสงคราม ซง่ึ ตลอดแนวชายฝั่ง ทะเล 120 กโิ ลเมตร. มถี งึ 82 ปัญหากัดเซาะชายฝั่ง เพราะไม้ไผ่ท่ีปักไว้เป็นแนวในทะเลจะลดทอนความแรงของคลื่นให้ กโิ ลเมตร.หรือรอ้ ยละ 68 ของพื้นที่ ไดร้ บั สลายไปโดยไม่เปล่ียนทิศทางของกระแสน้ำ ส่วนตะกอนหลังแนวไม้ไผ่ที่ค่อยๆ สะสมตัวใน ผลกระทบมากท่ีสุด ถกู กดั เซาะเฉลย่ี 12- ลำดับต่อไปก็สามารถปลูกป่าชายเลนไว้ยึดเกาะตะกอน และในที่สุดจะกลายเป็นพ้ืนท่ีกันชน 25 เมตรต่อปี บางพืน้ ท่ีถูกกัดเซาะจนแผน่ ระหว่างคลื่นทะเลกับแผ่นดิน ในขณะท่ีการสร้างกำแพงปูนกันคลื่น หรือทีกรอยน์ หรือไส้ ดินหายไปแลว้ 1 กโิ ลเมตร. รวมพนื้ ที่ท่ี กรอกทราย ซ่ึงเป็นรูปแบบการแก้ปัญหาของภาครัฐได้ล้มเหลวมาแล้ว และย่ิงทำให้ปัญหา หายไป 18,000 ไร ่ ปานปลายทำลายระบบนิเวศมากขน้ึ กว่าเดิม พ้ืนทอี่ ่าวไทยตอนกลาง 4 จงั หวัด แต่ในวันน้ีความพยายามแก้ไขและป้องกันปัญหาการกัดเซาะชายฝ่ังซ่ึงประสบความ คอื เพชรบรุ ี ประจวบคีรีขันธ์ ชุมพรและ สำเร็จเฉพาะจดุ ไมอ่ าจเป็นแนวทางท่ีย่งั ยืนเพอ่ื ปกปอ้ งรกั ษาชายฝงั่ ทะเลในระยะยาว ซ่งึ หาก สรุ าษฎร์ธานี ถูกกดั เซาะไปแล้ว 119.8 แนวทางแก้ไขปัญหาใหญ่น้ีไม่เกิดขึ้นอย่างบูรณาการในทุกพ้ืนท่ีชายฝ่ังทะเล สมมุติฐานเร่ือง กโิ ลเมตร เฉลยี่ 6-16 เมตรต่อปี พนื้ ที่ การแย่งชิงตะกอนในอ่าวไทยในอนาคตอาจจะทวีความรุนแรงขึ้นจนกลายเป็นความขัดแย้ง อา่ วไทยตอนลา่ ง 4 จังหวดั คือ เรอื่ งใหม่ก็เปน็ ได้ นครศรธี รรมราช สงขลา ปตั ตานแี ละ นราธวิ าส ถกู กัดเซาะไปแล้ว 219.2 คงศักดิ์ให้ความเห็นว่า ปฏิบัติการจากภูมิปัญญาในระยะแรกน้ีจึงมีเป้าหมายเพ่ือ “เติม กิโลเมตร เฉลย่ี 5-20 เมตรตอ่ ปี เตม็ (ตะกอน) จากข้างในออกสขู่ ้างนอก ...หยุดการกัดเซาะชายฝ่ังให้ได้ หรือทำให้เกดิ การ กัดเซาะชายฝั่งน้อยท่ีสุด ได้ตะกอนตมมาเพิ่มข้ึน พอตะกอนเร่ิมแน่นข้ึนก็ปลูกป่าเอาไว้ ซึ่ง ส่วนพนื้ ที่ชายฝั่งดา้ นตะวนั ตกหรือ หมายถึงตะกอนในพ้ืนท่ีอ่ืนอาจจะลดลงก็ได้ ดังน้ันทุกพ้ืนท่ีต้องร่วมกันทำท้ังหมด และการ ฝั่งอันดามันครอบคลมุ 6 จงั หวดั คอื แก้ไขปญั หากัดเซาะชายฝงั่ ต้องเปน็ วาระแหง่ ชาติ” ระนอง พังงา ภเู กต็ กระบ่ี ตรังและสตูล ถูกกัดเซาะไปแล้ว 113.9 กิโลตร เฉลีย่ 5- 40 6 เมตรต่อป ี ในภาคตะวนั ออก 4 จงั หวดั คือ ชลบรุ ี ระยอง จันทบรุ ี และตราด มีแผน่ ดนิ ท่ถี กู กดั เซาะไปแล้วประมาณ 64 กโิ ลเมตร. มีอัตราการกดั เซาะเฉล่ยี 5 เมตรตอ่ ปี ภาพรวม 30 ปีท่ีผ่านมา ผืนดิน ชายฝ่ังของประเทศไทยถูกกัดเซาะอย่าง รุนแรงด้วยอัตรา 20 เมตรต่อปี ถึง 180 กิโลเมตร.หรือ 56,531 ไร่ มีการ กัดเซาะในระดับปานกลางมากกว่า 5 เมตร ต่อปี จำนวน 11,312 ไร่ รวมความเสีย หายเฉพาะที่ดินท่ีเสียไปเกือบ 70,000 ไร่ คิดเป็นมูลค่ามากกว่า 1 แสนล้านบาท ซึ่ง หากประเมินความสูญเสียในด้านอื่นๆ เช่น การใช้ประโยชน์จากชายฝั่งทางตรง-อ้อม การท่องเที่ยว หรือมูลค่าในทาง เศรษฐศาสตร์ มูลค่าทางจิตใจ ความเสีย หายที่เกิดข้ึนจากปัญหาการกัดเซาะชายฝ่ัง คงมิอาจประเมินได้ มมกกรราาคคมม -- เมเมษษาายยนน 22555522 JJaannuuaarryy -- AApprriill 22000099

ชายหนมุ่ กำลังเกบ็ หอยท่ีเกาะไม้ไผท่ ่ีใชส้ ลายคล่นื ที่หาดบางขุนเทียน – แมน้ วาด กญุ ชร ณ อยุธยา The Retreating Shores A young man is extracting mussels from the bamboo weir at Bang Khunthian. – Maenwad Kunjara na Ayuttaya ACCORDING TO INFORMATION MADE PUBLIC IN LATE 1997 Sakchai’s opinion may be a challenge to people whose attempts to by Assoc. Prof. Dr. Thanawat conserve mud flats near their communities have begun to bear fruits. Charupongsakul, a geological Wave-weakening bamboo weirs built near seaside communities expert of Chulalongkorn around the Gulf of Thailand can hold up some mud, but for only a University, the coastal areas few months. However, a wave-weakening weir at Khun Samut Jeen of Bangkok, Chachoengsao, has been successful in retaining sediment. Samut Prakan, Samut Sakhon and Samut Songkhram, have While academics have not yet conducted any study on the been most affected by coastal impact from the decrease of sediment in the Gulf of Thailand or on erosion. About 82 kilometers the quantity of sediment circulated in the gulf, techniques applied by or 68 percent of the 120- villagers to hold up sediment are only to solve immediate problems. km-long coastline have been They do not know if a soil deposit in front of their community could most affected. In average, the be sediment drained from another community. coastline disappears by 12-25 meters every year. Some parts Khongsak Rerkngam, coordinator of the Network of Sea Lovers of the coastline have been of Bangkok, and villagers living along the gulf coast still believe that washed away by about one wave-weakening bamboo weirs based on local wisdom are the most kilometer. Altogether 18,000 effective method that could become a prototype of coastal erosion rai (2,880 hectares) of land has prevention. Bamboo stems planted in line in the sea can weaken disappeared. the force of sea waves without changing the direction of the current. Sediment retained behind the weir can gradually form a mud flat on The coastal areas of which a mangrove forest can be grown. The soil deposit will finally Phetchaburi, Prachuap Khiri become a buffer zone between the sea and the land. The pioneering Khan, Chumphon and Surat Thai villagers have found that concrete walls or T-groins, built under state have eroded by 119.8 km or six projects to solve the problem, have caused even more damage to the to 16 meters per year. In Nakhon ecological system. Si Thammarat, Songkhla, Pattani, and Narathiwat province, 219.2 However, this method of preventing coastal erosion is effective at km of the coastline have eroded only some particular areas. It is not a sustainable way of preventing with an average of five to 20 coastal erosion in the long run. If an integrated technique to solve meters per year. this problem is not developed, the fight for sediment in the Gulf of Thailand will intensify and can become a source of new conflicts. On the western or Andaman side, the coastline in Ranong, Khongsak is of the opinion that the work by local knowledge at Phuket, Krabi, Trang and Satun this stage is to “fill the land (with sediment) from inside out, stop or has eroded by 113.9 km or five lessen coastal erosion, retain muddy sediment to eventually have a to six meters a year. soil deposit to grow a mangrove forest.” In the four eastern “By doing this mud in another area may be lessened. Therefore, provinces of Chon Buri, Rayong, this must be done at all communities and solving the problem of Chanthaburi and Trat, about 64 coastal erosion must be made an item in the national agenda,” he km of the coastline has eroded, said. an average of five meters per มกราคม - เมษายน 2552 JJaannuuaarryy -- AApprriill 22000099 year. For the past 30 years, serious coastal erosion at the rate of 20 meters per year has occurred in areas with a total distance of 180 km covering 56,531 rai (9,045 hectares). Coastal erosion at a medium rate of five meters per year covers 11,312 rai (1,810 hectares). To conclude, nearly 70,000 rai (11,200 hectares) of land worth more than 100 billion baht (US$2.85 billion) has disappeared in coastal erosion. Damage from coastal erosion would be inculculable if losses in terms of mental effects, tourism and other economic values are also taken into consideration. 41

สัมภาษณพ์ เิ ศษ INTERVIEW แ“พหบรง่งั าทหนะมปเลาลตนาร”ัง แม้นวาด กุญชร ณ อยธุ ยา “Bang Maan” Fish Hunter of the Sea of Trang Maenwad Kunjara na Ayuttaya บังหมาน ยนื อยู่บนสะพานทีม่ องเห็นกระชงั ปลาในคลอง แสดงความเปน็ หว่ งว่า มกราคม - เมษายน 2552 January - April 2009 ปลาจะหมดไปจากทะเลตรังในไม่ช้า -- วสนั ต์ เตชะวงศ์ธรรม Standing before a backdrop of a row of bamboo structure used in fish farming lining a village canal, Bang Maan expresses fears that fish could soon disappear from the sea of Trang. -- 42Wasant Techawongtham

มกราคม - เมษายน 2552 January - April 2009 43

ไ อวนดำ หรือ อวนล้อม เป็นเคร่ืองมือประมงที่มีลักษณะเป็น มตรี วิเศษศาสน์ หรือ “บังหมาน” บ้านเกาะ ผืนอวนคล้ายส่ีเหลี่ยมผืนผ้าขนาดใหญ่ล้อมรอบเป็นวงกลมจับสัตว์ เคี่ยน ตำบลกันตังใต้ อำเภอกันตัง จ.ตรัง ชาว น้ำท่ีถูกล่อลวงมาอยู่เป็นฝูงด้วยแสงไฟ และต้องใช้แรงงานนับสิบ ประมงท่ีมองเห็นทุกข์ร้อนของพ่ีน้องชาวประมง คนในการล้อมอวนหรือดึงอวนขนาดใหญ่ท่ีมีปลามากมายขึ้นมา ด้วยกันมาตลอด และเห็นอนาคตที่เร่ิมมืดมนของ บนเรือ ท้องทะเล เขาจึงตัดสินใจเข้าร่วมงานกับสมาพันธ์ ชาวประมงพ้ืนบ้านภาคใต้ โดยออกไปทำความ ชาวประมงแต่ละท้องถิ่นจะเรียกช่ืออวนล้อมจับแตกต่างกันไป เขา้ ใจกบั ชาวประมงรอบๆ ชายฝง่ั ทะเลภาคใตท้ ่ียงั บา้ งเรียกตามชนดิ ของสัตว์น้ำเป้าหมาย เช่น อวนล้อมจับปลากะตัก ใช้เคร่ืองมือประมงทำลายล้าง เขายังเป็นปากเป็น อวนล้อมจับปลาทู อวนล้อมจับปลาโอ บ้างเรียกตามลักษณะหรือ เสียงให้กับพี่น้องชาวประมงพ้ืนบ้านที่ได้รับความเดือดร้อนจากการ ขนาดของเรือ เช่น อวนฉลอม (ใช้เรือที่มีส่วนหัวและท้ายเรือ ทำประมงพาณิชย์ รวมถึงผลักดันให้แก้ไขนโยบายที่ไม่เป็นธรรม เหมือนกัน) อวนล้อมเรือหาง หรืออวนล้อมลูกหมา (ใช้เรือขนาด ของรฐั อกี ด้วย เลก็ ) บ้างเรียกตามสขี องเน้ืออวน เช่น อวนดำ อวนเขียว และบ้าง เรียกตามกรรมวิธีท่ีใช้ล่อลวงสัตว์น้ำ เช่น อวนล้อมซ้ัง อวนล้อม ปัจจุบันบังหมานเป็นกรรมการสมาพันธ์ชาวประมงพ้ืนบ้านภาค ป่ันไฟ (ใช้เคร่ืองกำเนิดไฟฟ้า) อวนล้อมตะเกียง อวนล้อมปั่นไฟ ใต้ 13 จังหวดั (จงั หวัดยะลาไมต่ ดิ ทะเล) และทำงานสานความรว่ ม เปน็ ตน้ มือกับชาวประมงในพื้นท่ีภาคใต้ และภาคกลางตอนล่าง อาทิ เพชรบรุ ี ประจวบครี ีขันธ์ รวมถึงชายฝั่งทะเลภาคตะวันออก นอกจากน้ีชาวกันตังยังช่วยกันประดิษฐ์คิดค้นเครื่องมือขึ้นมา ใหมจ่ ากเคร่อื งมอื ดัง้ เดมิ ทมี่ อี ยู่ดว้ ย ทะเลตรังในอดีตกบั ปจั จุบนั “ตอนนั้นพ่อของบังหมานเป็นคนสร้างเรือติดเคร่ืองยนต์ขนาด 5 แรงม้า ลำแรกของที่นี่ มีอยู่ 5 แรงม้า เอาไว้เพ่ือไปซ้ือปลามา ตั้งแต่เกิดจนจำความได้ บังหมานอยู่ท่ามกลางความอุดม จากโป๊ะวางอวนที่แหลมไทร แหลมขาว ซ้ือกันไม่หวาดไม่ไหว แต่ สมบูรณ์ของท้องทะเลมาตลอด โดยคนในหมบู่ า้ นส่วนใหญจ่ ะทำอวนเล็กๆ ในหมบู่ ้าน เขาไม่มีกำลงั ที่จะซ้ืออะไรต่ออะไร บังหมานเล่าว่า ในอดีตทะเลตรังมีสัตว์น้ำชุกชุมมาก มีปลาทู ว่ายเข้ามาถึงในคลองหน้าบ้าน มีอาชีพประมงด้ังเดิมท่ีเรียกว่า มกราคม - เมษายน 2552 January - April 2009 “เกยี ดปลา” หรือ “เกยี ดกุ้ง” หรอื ทีช่ าวประมงเรยี กกนั อย่างสนกุ ปากว่า “เรือผีหลอก” ซ่ึงจะอาศัยกระดานสีขาวท่ีติดไว้ข้างเรือ เพียงแผ่นเดียว พอกระดานสีขาวสะท้อนแสงลงไปใต้ผืนน้ำ กุ้ง- ปลามากมายจะตกใจ “เหมือนโดนผหี ลอก” แล้วกระโดดขนึ้ มาบน เรือโดยไมต่ ้องใชอ้ ปุ กรณ์จบั แต่อยา่ งใด ทะเลตรังอันเงียบสงบเร่ิมคึกคักขึ้นในช่วงสมัยสงครามโลก คร้ังที่สอง เม่ือเส้นทางรถไฟจากภาคกลางตัดมาถึงอำเภอกันตัง ความสะดวกในการคมนาคมทำให้สินค้าและองค์ความรู้อันหลาก หลายด้านการประมงจากชาวประมงในแถบภาคกลางแผ่ขยายเข้า มาถงึ กันตงั และภาคใต้ จากเคร่ืองมือประมงด้ังเดิมในท้องถิ่นชนิดต่างๆ เช่น อวนลอย อวนกุ้ง เบ็ดราวไว (เบ็ดที่ใช้จับปลากระเบน) ยอ หรือ อวนกระบอก ชาวเพชรบรุ ีท่ีเห็นว่าอันดามันอนั อุดมสมบรู ณ์มลี ทู่ าง ทำให้ร่ำรวยได้ ได้นำ “อวนดำ” เข้ามาสร้างความฮือฮาให้กับชาว ประมงในพืน้ ที่ เรยี กได้ว่าชาวประมงในจังหวดั เพชรบรุ ีคอื ผูน้ ำความ เปลี่ยนแปลงมาสู่ชาวประมงตรังอย่างมหาศาล “ไมว่ ่าจะเปน็ วธิ ีการหาปลา การทำโปะ๊ การทำอวน การทำถา่ น การทำอะไรทเ่ี จรญิ ก้าวหน้าจากคนกรงุ เทพ คนเพชรบุรกี ็จะมาตรงนี้ เพราะท่นี ีม่ ีปลามาก” 44

tion, Bang Maan works closely with fisher folks in the South as well as in the lower Central Plains, such as Phetchaburi, Prachuap Khiri Khan, and the East. อาชพี การทำประมงยงั เปน็ อาชพี หลักของชาวเกาะเค่ยี น -- แม้นวาด กญุ ชร ณ อยธุ ยา How is the sea of Trang different now from the past? Fishing remains a principal occupation for people of Ban Koh Khian. -- Maenwad Kunjara na Ayuttaya Bang Maan says as far as he could remember, the sea then was teeming with life. Mackerel swam MAITRI WISETHSAT, all the way into the canal that passed through his BETTER KNOWN village. He told about traditional fishing called AS “BANG MAAN”, “kiad pla” or “kiad goong” or what fishermen called a native fisherman “rua phi lok” (ghost-haunting boat) by which a fish- of Ban Koh Khian, erman would put a piece of white wooden board located in tam- on the side of his boat to reflect light into the water bon Kantang Tai, which would so startle the fish and shrimp as if Kantang district of spooked by ghost that they simply jumped onto the Trang province, can see through the problems of his boat. fellow fisher folks and the dark future of the sea. Because of this, he decided to join the Federation The quiet sea of Trang began to see increased of Small Scale Fisherfolk in Southern Thailand and activities during World War II after a rail road was has been trying to help fisher folks understand the laid from the central region to Kantang district brin- impact of destructive fishing gear, speak out for ing trade and fishing knowledge to the southern small fishermen affected by commercial fisheries, fishing communities. and campaign for changes in unfair public poli- cies. From traditional fishing gear like gill nets, shrimp trammel nets, baited set lines (fishing lines As a current committee member of the federa- for stingrays), square dip nets, and Mullet gill nets, people from the lower central province of มกราคม - เมษายน 2552 JJaannuuaarryy -- AApprriill 22000099 Phetchaburi, foreseeing fortune to be made in the southern sea, brought along “Black Net” that drew much interest from local fishermen, resulting in a key change in the fishing practice in Trang. “Black net” or purse seine is a large rectangular net used to corral fish that are drawn to the net by strong lighting. The seine needs a large number of people to spread the net and then pull it into the boat after a large number of fish get caught. Purse seine goes by different names in different localities – by type of target catch such as anchovy purse seine, mackerel purse seine, tuna purse seine; by type or size of boat such as Chalom purse seine (a boat with both head and tail of similar shape), tail-boat purse seine or puppy purse seine (a small boat); by the color of the net such as black or green net; or by the method which lure the fish into the net such as fish trap purse seine, electricity generat- ing purse seine (equipped with an electricity gen- erator), and lamp purse seine. Moreover, Kantang natives also invented novel fishing gear. 45

...“แสงไฟเปน็ สิ่งท่ชี าวประมงใช้ไลป่ ลาไปติดอวน ดงั นัน้ แต่ก่อนชาวประมงจะปอ้ งแสงเมอื่ สบู บุหรี่ เพราะกลวั ปลาตนื่ แลว้ หนีไป แตท่ ุกวนั น้กี ิจกรรมจากกระแสการทอ่ งเที่ยวทำใหม้ ีแสง ไฟสปอตไลทเ์ ต็มทะเลไปหมด นักนิยมทะเลกด็ ี นักดำน้ำกด็ ี นักนิยมปลากด็ ี เอาปืนมายงิ ปลา ยงิ ขว้างทงิ้ บงั หมานว่าอันน้กี ็มีสว่ นให้ปลาตื่นหนีไป เม่ือก่อนปลาจะเกาะฝูง จะวางไข่ แต่ เดี๋ยวนม้ี นั อยู่ไมส่ ขุ ”... “พ่อบังหมานน่ีแหละท่ีทำโพงพางข้ึนมา ไปหาซ้ืออวนมามา อวนรุนจับปลาได้เยอะแยะ ก็มีคนเริ่มเลียนแบบ พอมีเรือยนต์ที่มี ดัดแปลงเป็นโพงพางเล็กๆ ดักกุ้งเคย กุ้งฝอยเป็นเจ้าแรกของท่ีน่ี แรงม้าสูงข้ึน ระยะแรกๆ คนยังไม่รู้สึกเรื่องสัตว์น้ำลดลงเท่าใดนัก สว่ นปู่ของบงั หมานก็เปน็ คนทำลูกกระสง (ทนุ่ ) โยงอวนไม่ใหจ้ มน้ำ เพราะว่ากุ้งปลายังมีเยอะ แต่พอมันร่อยหรอ ก็เร่ิมออกเรือไปไกล ที่นี่เขาเรียกไม้ตีนเป็ด หรือทุ่นอวน ปู่บังหมานทำขายท้ังบ้านท้ัง ข้ึน ประมาณปี 2507 กำลังแรงมา้ เรอื สูงถึงขนาดคนตกปตู อ้ งไปตก เมือง ใครๆ กม็ าซอื้ ของปู่ เพราะว่ามนั เบา ลอยน้ำ คนทำโป๊ะมา ปูที่กระบี่แทน เพราะท่ีนั่นไม่มีคนทำประมง คนกันตังไปหาปลา จากเพชรบรุ กี ็มาซ้ือของปทู่ ้งั น้ันแหละ” บงั หมานเล่าอยา่ งภมู ิใจ กะพงทก่ี ระบ่กี ันหมด พอปี 2520 กว่าๆ ปลาก็เรม่ิ หมด ตอ้ งออก ไปไกลมากๆ ไปถึงปีนัง ไปอินโดนเี ซีย” เขาเล่าต่อว่า “บ้านปู่ของบังหมานเลยเป็นที่พักของชาวมุสลิม ที่มาจากบ้านน้ำเชี่ยว มาจากระยอง มาจากสุราษฏร์ การคมนาคม ขณะท่ีภาพในอดีตยังชัดเจน แต่วันนี้ทรัพยากรร่อยหรอลง ทางรถไฟที่สะดวก ทำให้คนเหล่านี้เอานำอวนมาขาย ต้ังเต็มเลย สัตว์บางชนิดไม่มีให้เห็น ปลาที่จับได้ส่วนใหญ่ก็เป็นปลาท่ีไม่มี ขายไปทว่ั เริ่มต้นทีก่ ันตังเพราะมารถไฟมันสะดวก พอมาถึงนแี่ ลว้ ก็ คุณภาพ การต้องออกเรือไปไกลขึ้น เพื่อจับสัตว์น้ำให้ได้ในปริมาณ แจกจ่ายไปท่ัวไปสตูล และไปกระบ่ี นนั่ คือแหล่งที่มาของการพฒั นา มากพอจะเลย้ี งปากทอ้ ง ชาวประมงมีชีวติ ในวงจรของหน้สี ิน แตอ่ ีก เคร่อื งมือ” ด้านก็ไขว้คว้ายึดติดไปกับวัตถุนิยมและสังคมบริโภค บังหมานบอก ความร้สู ึกวา่ “วันนี้ได้แตม่ องอย่างหดหกู่ ับสิง่ ท่ีเกิดข้ึน” ด้วยทรัพยากรท่ีมั่งค่ัง การคมนาคมที่เชื่อมต่อไปยังจังหวัด อืน่ ๆ ไดส้ ะดวก และเครอ่ื งมือทม่ี ปี ระสิทธิภาพมากขน้ึ กันตงั กลาย เป็นศูนย์กลางการค้าขายท้ังเครื่องมือประมง และดอกผลจากสัตว์ คนทะเลไม่รักทะเล? นำ้ บังหมานสะท้อนความในใจของชาวประมงท่ีเห็นทรัพยากรใน “สมัยน้ันปลาจะเอามาทำปลาเค็ม กุ้งเอามาทำกะปิ กะปิเกาะ ทะเลลดลงเรอ่ื ยๆ ว่า เคี่ยนเป็นท่ีเลืองลือไปทั่วในสมัยก่อน กุ้งตัวใหญ่ก็ทำกุ้งแห้ง จะมี ขายบ้างก็ตลาดกันตัง คนตกปูได้ปูมากก็น่ังรถไฟไปขายท่ีหาดใหญ่ “มีคนบอกว่าชาวทะเลหรือชาวประมง ไม่รักไม่หวงแหนทะเล คนเกาะเค่ียนนี่แหละขายปูกัน คนหาดใหญ่จะกินปูก็ต้องกินปูของ ไม่เหมือนชาวเขา-ชาวไรท่ ี่มักจะหวงแหนที่อยทู่ ท่ี ำกิน เขาจะมีความ เกาะเคี่ยน คนท่ีนี่ฤดทู ำนาก็ทำนา ฤดตู กปกู ็ตกป”ู บงั หมานบอก ระมัดระวังเกี่ยวกับท่ีทางของเขา ในขณะที่ชาวประมงหากินกับ ทะเล ไม่คิดทจี่ ะหวง ไมด่ แู ล แทจ้ ริงแล้วนกั วิชาการพูดถกู ต้องแลว้ แต่ที่สำคัญคือชาวประมงเองเขายังไม่รู้ ว่าการรักทะเลและ ใช้ สัญญาณท่บี ่งบอกวา่ ทะเลเร่ิมเปล่ียนไป ทะเลอยา่ งยั่งยนื เปน็ อย่างไร “ความเปล่ียนแปลงในท้องทะเลเริ่มมาจากการประมงพาณิชย์ “ชาวประมงมกั จะคิดแค่วา่ แต่ก่อนเราเผาถ่าน เรามหี ลุมถ่าน แตส่ ง่ิ ท่ที ำใหท้ ะเลเรมิ่ เปลย่ี นกอ็ วนดำนแ่ี หละ“ บังหมานสรุป ได้ทำมาหากิน แตถ่ ้าเผาถ่านไม่ไดแ้ ลว้ กต็ ้องหาส่งิ อนื่ ทำตอ่ ไป แต่ เรากอ็ ยู่ได้ เชน่ เดยี วกัน พออวนดำเขา้ มา คนเกือบครึง่ คอ่ นหมบู่ า้ น หลังจากเร่ิมมีอวนล้อมขนาดใหญ่ที่ เรียกว่า ‘อวนดำ’ เข้ามา หนั ไปทำอวนดำกันหมด ถ้าต้องเลกิ ทำอวนดำ เราจะทำอะไร แตพ่ อ ก็เกิดวิวัฒนาการของเครื่องมือประมงให้สามารถจับปลาได้มากขึ้น เลิกจริงๆ แล้ว เราก็อยู่ได้ ถึงรายไดจ้ ะลดลงไปจริงๆ เราก็อยู่ได้ ถ้า เร่ือยๆ มีการเปลี่ยนจากเรือพายก็กลายมาเป็นเรือตังเก (เรือติด แบบนท้ี ี่นักวิชาการพูดวา่ คนไมร่ ักทะเล ก็ใช่ เครื่องยนต์) ชาวประมงเร่ิมเดินทางไป-มาในระยะไกลๆ ซ่ึงทำให้ เทคนคิ วธิ ีการจับปลาแบบตา่ งๆ แพรห่ ลายไปในหมชู่ าวประมงอย่าง “ยิ่งมีคนมาบอกว่า ถ้ามีการเปิดให้จองทะเล พี่น้องจะหมด กว้างขวาง และในที่สุดนำมาซ่ึง อวนลาก อวนรุน ที่เป็นวิธีการจับ โอกาสนะ คนจะเอาทะเลไปทำอะไรต่างๆ ถึงคนจะเริ่มเห็น แต่ ปลาของชาวประมงในนา่ นนำ้ อน่ื เข้ามาในพนื้ ท่ี จริงๆ แล้วเขาไม่ค่อยสนใจ บังหมานอยู่ตรงนี้มานาน เร่ิมมีความ เป็นห่วงในวิถีชีวิตของชาวประมง ตราบใดที่เรายังทำร้ายธรรมชาติ “ในราวปี 2505-2506 พอคนเพชรบรุ มี ีอวนลากมาหากนิ อยู่ท่ี อยอู่ ยา่ งนี้ มันเปน็ เรื่องทีห่ นกั จริงๆ” นี่ พอเห็นเขาได้กุ้ง-ปลาเต็มลำจนไม่มีเรือบรรทุกกลับ คนที่น่ีก็เริ่ม ฮือกัน โอ้โห! เขาเลอื กเอาแต่ของดๆี ของแพงๆ กงุ้ ดีๆ หมกึ ใหญๆ่ เ มื่ อ ถ า ม ถึ ง ค ว า ม ห วั ง ใ น ค น รุ่ น ใ ห ม่ ต่ อ ก า ร ใ ส่ ใ จ ดู แ ล ท ะ เ ล น่ันคือความสมบูรณ์ของท้องทะเลในสมัยท่ีอวนลากเข้ามาใหม่...มัน บังหมานตอบว่า “หวังได้น้อยมาก เน่ืองจากบุคลากรโดยเฉพาะ เปน็ เรอื่ งทน่ี ่าเหลอื เชือ่ เหมือนกับเล่านิยายให้เดก็ สมยั ใหม่ฟัง” ครูบาอาจารย์ในพ้ืนที่ไม่ค่อยเอาจริงเอาจัง ขณะท่ีบังหมานเดินทาง ไปเป็นวิทยากรต่างหมู่บ้านต่างจังหวัดบ่อยมาก แต่กลับไม่ได้รับ “หลังอวนดำมาจากภาคกลาง และเมื่อคนที่นี่ได้เห็นอวนลาก- 46 มกราคม - เมษายน 2552 January - April 2009

...“Light is what fishermen use for trapping fish. In the past, light must be covered when they smoked cigarettes because fish would be frightened and ran away. But now, tourism activities create a lot of spotlights shinning on the ocean. Even sea lovers, divers or fish lovers that shoot fish with guns, they all could frighten the fish to swim away. Fish used to be in group for spawning, but now it is restless.”... ป่าจากเก่าท่ียงั อุดมสมบรู ณ์ของบ้านเกาะเค่ียน – แมน้ วาด กุญชร ณ อยธุ ยา ing the paddy season and caught crabs during the crab season,” Bang Maan said. An old palm forest in Ban Koh Khian is still in pristine condition. -- Maenwad Kunjara na Ayuttaya What were the signs of change for the sea? “The black net, that’s what caused the sea to “My father built the first motor boat with a 5- horsepower engine here, used for buying fish at change because of commercial fishing that it made Cape Sai and Cape Khao. But most of the villagers possible,” Bang Maan replied. then were too poor to buy anything much and so preferred to make small nets. The large purse seine led to the development of other fishing gear. Row boats became motor boats. “It was also my father who made a pongpaang Fishermen began to go farther to fish and learn new (set bag net) by using nets for catching shrimp. My fishing techniques. Soon after, push and pull trawl grandfather made buoys for keeping nets afloat. nets were introduced. People here called it mai teen ped. Even pontoon makers from Phetchaburi province came to buy “Around the year 1962-1963, fishermen from my grandfather’s floats as they were light-weight,” Phetchaburi came here to fish in this water and Bang Maan said with pride. filled their boats with large prawn and fish. People were so amazed at the fertility of the sea. It’s unbe- “Eventually, my grandfather’s house became a lievable, almost like a fairy tale. rest house for fellow Muslims from other provinces because the train reached here. They brought their “After that local fishermen started to use push nets to sell here. That was how new fishing gear and pull nets and motorized trawlers just like those were invented.” from the Central Plains. They didn’t care much about the decreasing marine life because things With rich resources, convenient transportation were still plentiful. But when it got harder to fish, and more variety of efficient fishing gear, Kantang they went further into the sea. By 1964 they could go became a center of fishery trade. to Krabi to catch crabs because of the high-powered motor boats. By 1977 fish began to disappear and “Fish would be made as salted fish and shrimp they had to go as far as Penang and Indonesia.” as shrimp paste which became famously known as Koh Khian shrimp paste. Prawn were dried and While the past is still vivid in the mind, marine sold in the Kantang market. When someone hauled resources are declining now. Some species have a large catch of crabs, they would take them by train become extinct while most fish caught were not up to sell in Hat Yai. Local people here grew rice dur- to quality so that the fishermen need to go farther to try to haul in enough to make ends meet. Many มกราคม - เมษายน 2552 JJaannuuaarryy -- AApprriill 22000099 fishermen have been trapped in the cycle of indebt- edness as they are swept by the tides of materialism and consumerism. Bang Maan expressed dismay: “I can only look at what is happening with sadness.” Don’t fishermen care for their sea? “People say fisher folks don’t care for the sea. Unlike highlanders or farmers who care for their land, fisher folks who live off the sea don’t take care of the sea. They’ve got it right. But what’s more important is the fisher folks themselves don’t know how to love the sea and how to use it sustainably,” Bang Maan said. “The fisher folks just think that they used to make charcoal and after charcoal making was not 47

อวนลอ้ ม เยอะท่สี ุด หอยมีทกุ ชนดิ ปลามที ุกชนดิ ปากน้ำเกาะเคย่ี นประหนงึ่ ว่าเป็นประตูสู่ปากน้ำปะเหลียน มีแม่น้ำปะเหลียน และแม่น้ำตรัง Purse seine มาบรรจบกันที่ปากเกาะเคี่ยน เป็นแหล่งที่มีความอุดมสมบูรณ์ ป่า โกงกาง ปา่ ชายเลน ความอุดมสมบรู ณ์ของสตั ว์น้ำ ทั้งท่ีโดนปู้ยป่ี ู้ยำ อวนลากค ู่ เตม็ ทก่ี ย็ งั ดีอยู่ ยงั มีพ่ีน้องหลายร้อยทีห่ ากินอยู่กับตรงนนั้ ” Pair trawl สว่ นปญั หาขยะที่เพิ่มขึน้ มากตามจำนวนประชากร บงั หมานคดิ วา่ เปน็ ปญั หาใหญ่แตก่ ลบั ยงั ไมม่ ีใครเข้ามาดแู ลจดั การ อวนลาก Trawl “เม่ือก่อนเราเห็นฝรั่งปอกส้ม เอาขยะใส่ถุงพลาสติก มีอะไร อวนรนุ เอาไปทิ้งบนบก เราขำ อะไรกันนักกันหนา แต่ตอนนี้เรารู้แล้วว่า ทำไม แต่บ้านเราวันน้ีก็ยังเอาขยะใส่เข่งไปเทที่หัวสะพาน ทำไม Push net อบต.ของเราหมู่บ้านเกาะเคี่ยน หมู่ท่ี 4 ซึ่งเป็นหมู่บ้านใหญ่ท่ีสุด ของอำเภอ ใหญท่ ีส่ ดุ ในจังหวดั ตรงั มี 500 กว่าหลงั คา มีประชากร ความสนใจจากคนในหมู่บ้าน ก็เหมือนกับสินค้านะแหละ นิยมของ 3,000 คน ยังไมม่ ถี งั ขยะแมแ้ ต่ใบเดยี ว นม่ี นั อะไรกนั ! เรายังไมม่ ี ทีม่ าจากข้างนอก บงั หมานก็เหมือนกัน ไปทำแต่ท่อี ืน่ อย่างเรื่องภูมิ ถงั ขยะแม้แต่ใบเดียวในหมู่บา้ น” ปัญญา แต่ก่อนก็มีพ่อบังหมานเก่งเรื่องแหเรื่องอวน เร่ืองเครื่องไม้ เคร่ืองมือ แต่พอพ่อเสียไปหลายปี เดี๋ยวนี้ไม่มีคนสนใจแล้ว แต่ “พอเราพูดเราเตอื นว่าขยะทลี่ งทะเล ไมว่ ่าจะเปน็ เศษอวน ถุง ก่อนคนจะทอดแหลงอวนเขาจะมาหาพ่อผม วันน้ีความรู้แบบนี้ก็ พลาสติก มันอันตราย นักวิทยาศาสตร์บอกว่าเศษโฟมกว่าจะ หายไปแล้ว” ละลายหมดใช้เวลาเป็นร้อยปี ยิ่งอวนที่เราขว้างลงไปในทะเล ปลา มาติดตายท้ังแม่ตายท้ังลูก ความเสียหายไม่รู้เท่าไร ในขณะท่ี ประเทศออสเตรเลีย มาเลเซียมีเครื่องมือกว้านไปกวาดเอาขยะ ทะเลในกระแสการท่องเทย่ี ว ออกมาทำลาย มารีไซเคิล บ้านเมืองที่เขาพัฒนาแล้วเขาจะเอาของ เหลา่ นข้ี น้ึ มา ชำระทะเลให้สะอาด แตบ่ า้ นเรายงั เอาของไปทง้ิ ทะเล ในความคิดเห็นของบังหมาน แสงไฟ กิจกรรมการท่องเท่ียว ตราบใดท่ีคนเราไม่รู้จักของเหล่าน้ีว่ามันทำให้ทะเลเสียหาย ย่ิงไม่มี และขยะ คือวกิ ฤตคกุ คามทรพั ยากรสัตวน์ ำ้ กฎหมาย ไม่มรี ะเบยี บ ไมม่ ีนายก อบต.คนไหน มารณรงค์ ทะเลก็ นา่ เป็นห่วงตอ่ ไป” “แสงไฟเปน็ สงิ่ ท่ีชาวประมงใช้ไลป่ ลาไปตดิ อวน ดงั น้ันแตก่ ่อน ชาวประมงจะป้องแสงเมื่อสูบบุหรี่ เพราะกลัวปลาตื่น แล้วหนีไป แต่ทุกวันน้ีกิจกรรมจากกระแสการท่องเท่ียวทำให้มีแสงไฟ สปอ วันน.้ี ..ทะเลในความรู้สึกของบงั หมาน ตไลทเ์ ต็มทะเลไปหมด นักนยิ มทะเลก็ดี นกั ดำนำ้ ก็ดี นกั นิยมปลา ก็ดี เอาปืนมายงิ ปลา ยงิ ขวา้ งท้ิง บังหมานวา่ อันนีก้ ม็ ีสว่ นใหป้ ลาตืน่ แม้วันน้ีทะเลจะไม่ได้สร้างรายได้งดงามให้ดังเช่นในอดีต แต่ หนีไป เม่อื ก่อนปลาจะเกาะฝงู จะวางไข่ แต่เดย๋ี วน้มี ันอยู่ไมส่ ุข ในสายตาของบังหมาน ทะเลยังเป็นผู้ให้ เป็นสมบัติที่มีค่ามากท่ีสุด ท่ีทุกคนควรจะปกป้องรักษา และชาวทะเลทุกคนควรจะมีส่วนร่วม “แต่กอ่ นทะเลที่น่ีเตม็ ไปด้วยปะการงั แต่ก่อนเขาเรียกว่าเมือง ในการพัฒนาที่จะเกิดขึ้นกบั ทะเลดว้ ย การัง ก็คอื ปะการงั นะแหละ ปากน้ำตรงั เต็มไปดว้ ยโขดหนิ ปะการงั คนที่เดินทางมาจากท่ัวโลกจะต้องทอดสมออยู่บางน้ำจันทร์ คำว่า “วันนี้กำลังเกิดอะไรขึ้นกับทะเล เราช่วยอะไรทะเลได้บ้าง ตรัง คือสว่าง ถ้าไม่แจ้ง ไม่สว่าง ไม่ชัดน่ีเข้าไม่ได้ เพราะตรังเป็น ท้ังๆ ท่ีทะเลช่วยอะไรเราบ้าง สร้างรายได้ ผลิตสัตว์น้ำ ถึงแม้วันนี้ ปากน้ำท่ีมีโขดหินเยอะท่ีสุดแต่ และก็ทำให้มีความอุดมสมบูรณ์ จะไม่ได้ผลิตเงินทองจากการขายสัตว์น้ำเป็นกอบเป็นกำเหมือนแต่ 48 ก่อน แต่เดย๋ี วนี้ทะเลก็ยงั เป็นทีท่ ำมาหากนิ ใหพ้ ่นี อ้ ง แขกมาพาไปลง เรือขับวนรอบเกาะก็ได้ 500 บาท แต่ถึงการท่องเท่ียวจะให้รายได้ มากกว่าการขายสัตว์น้ำก็จริง แต่การส่งเสริมการท่องเที่ยวโดยท่ี ชุมชนไมม่ ีโอกาสมีสว่ นร่วมในการวางนโยบาย แนวคดิ นั่นคือ การ เอาการท่องเที่ยวเข้าไปอยู่ในชุมชน ไม่ได้เอาชุมชนเข้าไปอยู่ใน ท่องเที่ยว ถึงจะได้ช่ือว่าการท่องเท่ียวเพื่อการอนุรักษ์ แต่มันไม่ เกิดประโยชน์เท่าท่ีควร ไม่สมกับเป็นบ้านเกิด เป็นแหล่งทำมา หากิน เป็นอู่ข้าวอู่น้ำ เป็นแหล่งพักพิงกับพี่น้องชาวที่เกิดที่นี่เลย” บังหมานทิ้งท้าย มกราคม - เมษายน 2552 January - April 2009

เรอื ประมงขนาดเลก็ หลายลำกำลงั ลอ้ มเรอื ประมงอวนลากทจี่ ับปลาในเขตห้ามจับนอกชายฝง่ั เกาะลันตา ไม่ไกลจากตรัง -- เออ้ื เฟอื้ ภาพโดยเครือขา่ ยชมุ ชนฟน้ื ฟูเกาะลนั ตา A number of small-scale fishing boats surround a trawler illegally fishing in the water off Lanta Island, not far from Trang. – Courtesy of Lanta Island Restoration Community Network possible, they could find something else to do. The The problem of garbage has become increas- same thing with the black net. If they have to forego ingly serious because of growing population. Yet, the black net, they would still be able to live even no one has stepped in to manage it. though on reduced income. So the academics are right to say that fishermen don’t love their sea. “We used to see westerners put their garbage in plastic bags to dump it onshore; we laughed at “Even after there was news that the govern- them then. Now we know why. But here in Koh ment would allow other people to get concessions Khian with more than 500 households and 3,000 of the coastal sea, they still pay no interest. I’ve people, the largest village in the district, there’s not been here a long time. I’m really concerned about a single trash bin. What is this! the fisher folks’ way of life. So long as we continue to hurt nature, it will be a tough living.” “I have warned that the waste people dump into the sea is causing harm. Scientists tell us that Bang Maan also places little hope on the younger foam needs over 100 years to degrade. The nets we people to take care of the sea because “even their dump into the sea can kill fish which get snared by teachers don’t care”. He said most young people it. In Australia and Malaysia, they have equipment are more interested in things from more distant to pick up garbage from the sea for disposal or land and have no interest in local wisdom. recycling. But we still dump garbage into our sea. Sea in the mainstream of tourism So long as people do not realize that this kind of thing causes harm to the sea and there are no laws, In Bang Maan’s opinion, lights, tourism and no rules or no authorities to campaign against it, wastes are the crises stalking marine life. our sea is in trouble.” What do you think about the sea today? “Light is what fishermen use for rounding up fish in their nets. In the past, fishermen were careful Although the sea does not generate as good an not to let light disturb the fish for fear they would income for many people like before, Bang Maan be driven away. But now, tourism activities create sees the sea as a giver, a most precious treasure that a lot of light. Sea tourists, divers or fishing enthu- everyone must protect. Likewise, all people living siasts who shoot fish with their guns, they all have by or off the sea should have a say in the develop- a hand in frightening the fish away. Fish used to ment of the sea. come in large schools and spawn. But now they have become restless. “What’s happening to the sea? How can we help the sea? Although we can’t make as much “There used to be coral reefs all over the coast, money from selling marine animals like we used what we used to call “Muaeng Karang” (the coral to, a lot of people are still living off what the sea town). The Trang estuary is full of rocks and cor- produces. Just taking visitors for a boat ride around als. Visitors from afar must anchor around Bang the island can make you 500 baht. Nam Chan. Trang means light or dawn. If it isn’t bright and clear, you cannot come inshore. With “But promoting tourism without participation lots of rocks, the sea was abundant with all species of the community in planning and making poli- of molluscs and fish. Pa Lein and Trang rivers meet cies – that is, you take tourism into the commu- at Koh Khian making the area fertile. Even though nity without taking the community into tourism it has been ruined, many folks still can make their – would be useless even if you call it eco-tourism,” living there.” Bang Maan said. มกราคม - เมษายน 2552 JJaannuuaarryy -- AApprriill 22000099 49

ขา้ มฟา้ ACROSS THE SKY จากตวู าลูถึงกรงุ เทพ… แผ่นดนิ ใต้ทะเล? ภสั น์วจี ศรสี วุ รรณ ์ From Tuvalu to Bangkok... An Undersea World? Patwajee Srisuwan หินปะการงั ฟูนาฟตู ิ มองจากมุมสงู เป็นเกาะท่มี ีถนนลาดยางตัดผา่ น และมปี ระชากรอยู่ อาศัยหนาแน่นทสี่ ดุ ของตวู าล ู 50 Funafuti atoll, as seen from the cockpit of a plane, is the most densely populated island of Tuvalu with anมกaรsาpคhมa-ltเมrษoาaยdนr2u5n5n2i ngJathnuroauryg-hAipt.ril 2009