90

1. การรจู ักตนเอง (Self Awareness) การทเ่ี ราเปด เผยตวั เองมากเทา ไหร กจ็ ะยงิ่ ใหเ ราเรยี นรูทจี่ ะเขา ใจตนเอง ยอมรบั สภาพความเปนจริง ท่ีเกิดขึน้ การรจู กั ตนเอง (Self awareness) รวมไปถึงการรบั รูแ ละรจู กั ความสามารถของตัวเราเอง จะตอ งรู วาเราเปน คนอยา งไร ชอบอะไร ไมช อบอะไร เกง อะไร ไมเ กง อะไร และท่ีสาํ คัญเราตอ งรอู ารมณของตนเอง ดว ย วาขณะนเ้ี รามอี ารมณเปน อยา งไร การรจู กั อารมณตนเองจะนาํ ไปสูก ารควบคุมอารมณแ ละการแสดงออก ทเี่ หมาะสมตอ ไป ซง่ึ การที่จะรูจ กั ตนเอง รูอ ารมณข องตนเองได ตอ งเรมิ่ จากการรตู วั หรือการมสี ติ การรจู ัก ตนเองเปนรากฐานของการสรางความเช่ือมน่ั ในตนเอง เพราะการรจู ักตนเองหมายรวมถงึ ขดี ความสามารถ ของตัวเรา รขู อจาํ กัดของตัวเองเรา อะไรทที่ าํ ได อะไรทเี่ กนิ ฝน การรจู ักตนทําใหเราเขา ใจผอู ื่นไดมากข้ึน เรา จะพบวามบี างเรื่องทเ่ี ราคลา ยคนอ่นื และมีอกี หลายเรอื่ งท่ีแตกตา งกัน เชน เจตคติ ความคิด ความเชอื่ ประสบการณ ฯลฯ ซ่ึงสิ่งเหลาน้เี องทผี่ ลักดนั ใหเ รามพี ฤติกรรมหรือการแสดงออกตา งกัน เมอ่ื เราไดเขาใจ ปจจัยตา ง ๆ เหลา นี้ กจ็ ะทาํ ใหเ กิดการยอมรบั และเขาใจผูอนื่ ในสังคมไดอ ยางมีความสุข

มนษุ ยโดยองคร วมเปนคาํ ทใี่ ชเรยี กสง่ิ มชี ีวติ ชนดิ หน่งึ ซงึ่ มลี กั ษณะพเิ ศษตางจากสัตวอ่ืน ๆ ทั่วไป มนษุ ยม ีเหตผุ ลหรือสตปิ ญญาทสี่ รรคส รางแตละบุคคล แตละหมพู วกใหม ีความแตกตางกันในรปู ลกั ษณ ความคดิ จนิ ตนาการ รูปแบบการพัฒนา การจดั องคก ร แตโดยหนวยยอยเปน แตล ะคนแลว เรยี กวา ตนหรือ ตัวตน หรือรูป (พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน 2543) ในเรือ่ งการศกึ ษาตนเองและผอู ืน่ น้ี มจี ุดมงุ หมาย ใหผ ทู ่ศี กึ ษาไดเ ขา ใจตนเองในดานความเปน มา ดา นอัตมโนทัศน ดา นความเชื่อถือตนเอง การรูจกั ตนเองและ ผอู นื่ ทฤษฎกี ารเขาใจตนเองและผอู น่ื การศึกษาบุคคลดว ยวิธกี ารทางจิตวทิ ยา และลกั ษณะบุคลิกภาพทพี่ งึ ประสงค การสรา งตนเอง ตนหรือตัวตน (self) เปนคําท่ีใชเรียกสง่ิ มชี ีวิตชนดิ หนึง่ ทวี่ วิ ฒั นาการตนเองมาหลายขัน้ ตอน ตามแต พันธกุ รรมและสภาพแวดลอม ตัวตนนี้ไดม ผี ูทท่ี ําการศกึ ษาและใหค วามหมายไวหลายประการ ซง่ึ จะกลา วพอ ไดใจความดังน้ี เค ยัง (K. Young. 1940) กลา ววา ตนคือ จติ สาํ นึก (consciousness) ตอ การกระทําและตอ ความคดิ ของตนเองและทสี่ ัมพันธก บั บุคคลอ่นื การท่ี เค ยัง เนน เรอ่ื งจิตสาํ นึกน้ันหมายความวา ตราบใดทบี่ คุ คลยัง สํานึกรูตัวตนอยู ตราบน้นั ตัวตนก็ยงั จะอยู ตัวตนน้ันไมใชมโี ครงสรางหรอื องคประกอบเดยี ว จะมีหลาย องคป ระกอบซง่ึ จะทําหนาทส่ี มั พันธกัน ทาํ ใหตวั ตนดาํ รงอยไู ด ตวั ตนจะมีการพฒั นาตามสภาพครอบครวั สงั คม และองคประกอบทางสงิ่ แวดลอ ม วลิ เลยี ม เจมส (James) กลา ววา ตวั ตนคือ ผลรวมของสว นยอยตา ง ๆ ทุกสว นทปี่ ระกอบกนั ขน้ึ ในตวั บคุ คล หมายถึง คณุ ลักษณะหรอื บุคลกิ ภาพทางดา นรปู รา งหนา ตา กริ ิยาทา ทาง นสิ ัยใจคอ สตปิ ญ ญา และ ความสามารถทม่ี ีอยูใ นตวั บคุ คลน้ัน ทางพทุ ธศาสนากลา วถงึ ตัวตนวา ตัวตนกค็ อื การประกอบเขา ดว ยกนั ของกลมุ (ขนั ธ) 5 กลุม (กอง) ท่ีเมื่อประกอบกันเขาแลว กลายเปน สิ่งมชี วี ิต เปน สตั ว เปน บคุ คล เปน ตัวตน เปน เรา เปน เขา ดงั นี้ กลุม ท่เี ปน รูป เปนรา งกาย เปน สวนทท่ี ําใหเ กิดพฤตกิ รรม เกดิ คุณสมบัติตา ง ๆ ทเี่ ปนบุคคลนัน้ ไดแ ต ผม ขน เลบ็ ฟน หนงั เน้อื สวนตา ง ๆ ของรางกายมีทง้ั ทเี่ ปน อวยั วะภายนอกทม่ี องเหน็ ได และอวยั วะภายในท่ี ไมสามารถมองเหน็ ได กลุมความรสู กึ (เวทนา) คอื กลุมทท่ี ําใหค นเราเกดิ ความรูสึก เมื่ออวัยวะสัมผสั คอื ตา หู จมกู กาย และใจ กระทบกบั สง่ิ เราภายนอก ไดแ ก รปู เสียง กลิ่น รส อารมณต า ง ๆ แลว ทําใหบ คุ คลน้ันเกิดความรสู กึ เปนทกุ ข เปนสุข หรอื เฉย ๆ ตอสงิ่ เราท่ีเขา มากระทบน้นั กลุมจดจํา (สญั ญา) คือกลมุ ทเี่ ปน สญั ญา ทาํ ใหบ คุ คลน้นั จาํ ได หมายรู รบั รู ส่งิ ตา ง ๆ ทผี่ านเขา มา ทางทวาร คอื ตา หู จมูก ล้นิ กายและใจ เชน จาํ ไดว าเปนสแี ดง เขียว ขาว สงู ตํา่ ดาํ ขาว อว น เตยี้ ผอม สูง ส่งิ นน้ั คอื อะไร มรี ปู ทรงสัณฐานเปน อยางไร สามารถบอกไดอ ยา งถกู ตองชดั เจน

กลุมปรุงแตง (สงั ขาร) เปนกลมุ ทีค่ อยปรงุ แตง หรอื ปรบั ปรงุ จติ ใหจ ติ คิดส่งิ ท่พี บเห็น หรือสิ่งท่ีรบั รู วา สิ่งนัน้ ๆ ดหี รือไมด ี มีลกั ษณะเปนอยางไร โดยมีเจตนาเปน ตวั นาํ ทางทค่ี อยบง ชี้วา สงิ่ ท่คี ดิ นน้ั ดี (กุศล) ไมดี (อกุศล) คอื มเี จตนาดี หรือเจตนารา ย หรือเจตนาที่เปนกลาง ๆ ตอ สิง่ ที่พบเห็นแลวคดิ ในสง่ิ นั้น ๆ กลมุ ความรคู วามเขาใจ (วญิ ญาณ) คอื กลมุ ทที่ ําความรูแจง เขา ใจ ไดพบเหน็ ไดส ัมผัสทาง ตา หู จมูก เปน ตน วา สิ่งน้นั คืออะไร มรี ปู รา ง มลี กั ษณะอยา งไร สามารถเขาใจอยางแจมแจง ดงั นั้น สว นนกี้ ค็ อื สว น ทเ่ี ปนจิต เปน ความคิดของคนเรานัน่ เอง ในกลมุ ทง้ั 5 กลมุ นนั้ ถาจะยอลงมาอกี กจ็ ะเหลอื 3 กลมุ คอื กลมุ ทเี่ ปน รปู ท่เี รียกวา รปู กลมุ ทเ่ี ปน ความรูสึก กลมุ จดจํา กลมุ ปรงุ แตง เรยี กวา เจตสิก และกลมุ ความรู ความเขา ใจ เรยี กวา จิต ถา จะสรปุ ยอให เหลอื 2 กลุมกจ็ ะไดดงั นีค้ ือ กลมุ รูป เรียกวารปู กลมุ ความรสู กึ กลมุ จดจํา และกลมุ ปรงุ แตง เรียกวา นาม สรปุ ก็คอื ตวั ตนประกอบดวย 2 สว นคือ รปู และนาม ฮิกกิ้น, มารกสั และวุฟ (Higgins, Markus & weef, 1987) กลา ววา ตวั ตนคือการรูจกั แยกแยะ หรือ ความรสู ึกนกึ คิดเก่ยี วกบั ตนเอง ในดานภาพลักษณ จนิ ตนาการ คุณสมบัติ รปู สมบัติ สงิ่ แวดลอ มตา งๆ การคดิ เก่ียวกับสงั คม วิธีการคดิ กระบวนการเรยี นรูข อมลู ขาวสาร เคลน โลฟตสั และเบอรตนั (Klein, Loftus & Button, 1989) เนน ตัวตนทางดานแรงจูงใน การ ปรบั ปรงุ ตนเองใหม ีประสทิ ธิภาพ การมสี ุขภาพจติ และอารมณดี เดวสิ ฮมุ (Davis Hume) กลา ววา ตวั ตนคือกอง หรอื ผลรวมของการรบั รแู บบตาง ๆ ทเ่ี กดิ ข้ึนตอ ๆ กันอยางรวดเร็ว การรับรขู องตัวเราจะทาํ ใหเกิดการผันแปรไปตาง ๆ นานา ความคดิ ระบบประสาท และ สมรรถตาง ๆ กม็ สี วนตอ การเปล่ียนแปลงตา ง ๆ ของตัวตน จากท่กี ลาวมาจะเห็นวา ตัวตนนีป้ ระกอบดว ยกลุม (ขันธ) ทเ่ี ปน รปู และกลมุ ทเ่ี ปน ความรสู ึก จดจาํ ปรงุ แตง และความรูความเขา ใจท่เี ปนนาม มีสถานภาพ และมบี ทบาทประกอบกันเขา ทําใหเ กิดเปนสิง่ มชี วี ิต มี ความรูสกึ นึกคิด มกี ารจํา การรบั รู

ความสําคญั ของการรจู กั ตนเอง การรจู ักตนเองมีความสําคญั ตอการกระทาํ การประพฤติ และการแสดงออก ผทู รี่ จู ักตนเองทพี อจะ ดาํ รงตนอยา งพอเหมาะพอควร กอนทจ่ี ะทําอะไรอนื่ บุคคลควรจะรจู กั ตนเองกอนและคนท่ีจะรูจกั ตนเองไดด กี ็ คือ บคุ คลน่นั เอง ดงั คาํ กลาวท่ีวา ไมม ีใครรจู กั ตัวเราเองไดดีเทากบั ตวั เราเอง มนี กั ปราชญห ลายคนที่ได ทาํ การศกึ ษาเกย่ี วกับตนเอง ซึ่งจะกลาวดังน้ี โสคราติส (469-399 B.C.) เปนบคุ คลแรกทมี่ องเหน็ คุณคา และความสาํ คญั ของการรจู กั ตนเอง โดยได กลา ววา จงรจู ักตนเอง (Know yourself) และวา ชวี ิตทไ่ี มร จู ักตนเองเปน ชวี ิตทไี่ มม ีคา (An unexamined life is not worth living) ชวี ติ ของบุคคลน้นั จะเปน ชวี ติ ท่ีมคี ณุ คา หรอื ไมนั้น อยทู กี่ ารทบ่ี ุคคลนั้นรูจักหรอื สาํ รวจ ตนเอง หรือตระหนักรูวา ชีวิตคอื อะไร กาํ ลังทําอะไรอยแู ละมีชีวติ อยเู พือ่ อะไร เพลโต (427-347 B.C.) ตวั ตนของแตละคนนน้ั มีสว นสําคญั 3 สว นคอื สวนที่เปนความอยาก ความตอ งการ สว นที่เปน อารมณ ความรสู กึ ตา ง ๆ และสว นทเ่ี ปนเหตผุ ล สติปญญา มอญเตญ (1533-1592) ชาวฝรง่ั เศสไดเ ขยี นหนงั สอื เลม หนงึ่ ชื่อ The Essays ไดเนนตวั ตนในที่ รูปแบบการดําเนนิ ชีวติ วา จะตอ งมี 4 ขน้ั ตอน คือ 1. ศกึ ษาและทําความเขาใจตนเองทกุ ๆ ดา น 2. ยอมรบั ตนเอง หลงั จากทไี่ ดร จู กั ตนเองในทกุ สว น ควรทีจ่ ะยอมรบั ตนเองทง้ั ในสว นดีและสวนไมดี เพื่อทจ่ี ะไดป รับปรงุ ตนเองตอไป 3. จงยอมรบั และเขาใจผอู น่ื ทเ่ี กิดจากการศกึ ษาตนเอง เพราะผลทไ่ี ดจ ากการทเ่ี ราเขาใจตนเองจะชวย ใหเ รายอมรบั และเขา ใจผอู ืน่ ไดดี 4. จงใชชีวติ ใหมีความสุข โดยใหสอดคลองกบั ธรรมชาตขิ องตนเอง ศาสตรแ หง ตนนเี้ ปนศาสตรท ่แี ปลกกวา ศาสตรทเี่ ปนวิทยาศาสตรอน่ื ๆ ยงิ่ ศกึ ษากจ็ ะยิง่ มองลกึ เขา ไป ในตนเอง โดยอาศยั ปจ จัยหรอื สิง่ แวดลอ มภายนอก เปน ตวั เสรมิ เขา มา ท่ีจะทําใหร ูจกั ตวั เองดียง่ิ ข้นึ ปจ จัยสง เสรมิ ใหร จู กั ตนเอง ปจ จัยที่สง เสริมใหร จู กั ตนเองนนั้ มหี ลายปจจยั แตทจ่ี ะกลา วในทน่ี ีไ้ ดแก อตั มโนทศั น ฐานะทาง เศรษฐกจิ ความสามารถแหง สมองและบคุ ลิกภาพ ความรู ความสามารถทว่ั ๆ ไป และความสามารถพเิ ศษ ความสนใจและนสิ ยั สขุ ภาพและศกั ยภาพ

อตั มโนทัศน (Self – concept) อตั มโนทัศนแ ยกออกเปน อตั ตะ (ตัวตน) มโน (จติ , ความคดิ ) ทศั นะ (ความคดิ เห็น) เมอ่ื รวมกันก็ หมายถึงความคดิ เห็นเก่ยี วกบั ตัวตน ซึง่ ถา ถามแตละคนวา มคี วามคิดเห็นเกีย่ วกบั ตวั ตนของเขาอยา งไร กจ็ ะมี คาํ ตอบไดม ากมาย มารก ัส (Markus, 1977) ไดแยกแยะการมองเหน็ ตนเองเปน 2 ลกั ษณะคือ 1. การมจี นิ ตนาการเดยี วกบั ตนเอง (Self - Image) บุคคลจะมีความคดิ เก่ยี วกบั ตนไดท ง้ั ดา นดี มองตนเอง มคี ุณคา มศี ักดศิ์ รี หรือดา นเลว มองตวั เองต่ําตอย ไรศ ักดิศ์ รี โดยอาศยั ประสบการณท่ีตนไดพบเห็นกอ น จินตนาการท่บี คุ คลสรา งขน้ึ มานั้นจะสรางจากทางรางกายกอ นแลว มาเปนทางดานสติปญ ญา จติ ใจ และ สงั คม เปนลาํ ดบั มา (เรียม ศรีทอง, 2542) 2. การมองเห็นคุณคา ของตนเอง (Self - Esteem) การมองเหน็ คุณคา ในตวั เองวามนุษยเปนสตั วป ระเสริฐ มีสตปิ ญ ญากวาสัตวอ นื่ ๆ ตนเองกเ็ ปนมนษุ ยเชน เดียวกันกจ็ ะสามารถเรียนรูได สามารถคดิ สามารถทาํ สามารถจดั การกับปญ หาตา ง ๆ ได สามารถตดิ ตอ กบั บุคคลอ่ืนได ทําอะไรไดเหมอื นกบั บุคคลอน่ื ๆ ผูท่ีคดิ ไดด งั กลา วจะทําใหเกดิ ความเชื่อมัน่ ในตนเอง และจะทาํ ใหป ระสบความสาํ เรจ็ ในชวี ติ ท้ังในการดาํ รงชีวิต อยู และในการทํางาน ลักษณะของตนที่มองเห็นคณุ คาของตนเอง  พดู ทํา คดิ เชงิ บวก  รูจักตนเองและผอู ื่นเชิงบวก  มสี ัมพนั ธภาพท่ีดกี บั บุคคลอืน่  มีความเชอื่ มัน่ ในตนเองเพมิ่ ข้นึ  มีความสัมฤทธิ์สงู ควรรจู ักตนเองในดานใดบาง  ฐานะทางเศรษฐกจิ รจู ักการใชจ า ยเหมาะสมกับฐานะเศรษฐกจิ ของตน  ความสามารถแหง สมองและบคุ ลิกภาพ การเลอื กทาํ อะไรทเ่ี หมาะกบั ความสามารถทางสมองและ บคุ ลกิ ภาพของตนเอง  ความรู ตองแสวงหาความรอู ยเู สมอ โดยเฉพาะสาขาหรอื งานท่ีตนเองทาํ อยู  ความสามารถทั่ว ๆ ไป และความสามารถพเิ ศษ ตอ งรวู าตนเองขาดความสามารถอะไร จะตองเปน คนรู กวา ง รไู กล ทันตอ เหตกุ ารณ  ความสนใจและนสิ ัย สนใจในงานทท่ี ําอยา งสม่าํ เสมอ และฝก จนเปน นสิ ยั  สขุ ภาพกายและศักยภาพทางกาย

รูปแบบของการรจู ักตนเอง 1. การรจู กั ตนเองตามแนวคิดของ คารล อาร โรเจอร (Carl R. Roger 1970) คารล อาร โรเจอร ไดใหแนวคดิ เก่ยี วกับตนเองไว ดังน้ี ก) ตนเองตามอดุ มคติ (Ideal Self) หมายถงึ ตนตามจนิ ตนาการทต่ี นคดิ อยากจะเปน และอยากจะมี เชน อยากจะเปน คนดี คนเดน คนดงั อยากรา่ํ รวย เปน ตน ข) ตนตามท่ีรบั รู (Perceived Self) หมายถึง ตนตามทีต่ นไดรบั รู ทงั้ ทต่ี นเองปกปด และเปด เผย รวมทั้งตนตามท่ีผอู ืน่ คาดหวัง (Other Expectation) เชน เพ่ือน ๆ คาดหวงั วา เราควรเปนคนดี ไมป ระพฤติผิด กฎหมายและศลี ธรรมจรรยา พฤตกิ รรมดงั กลาวทาํ ใหต นเองมีความคดิ เก่ยี วกบั ตนเองข้นึ มาเรยี กวา \"อตั มโน ทัศน (Self Concept)\" ในสวนของอตั มโนทศั นนน้ั ประกอบดวยพฤตกิ รรมสว นจรงิ พฤตกิ รรมสวนเกิน และ พฤติกรรมสว นขาด คอื พฤติกรรมสว นจรงิ เปน พฤตกิ รรมจรงิ ๆ ของตนเอง ทัง้ ทม่ี อี ยแู ละเปนอยู เชน ตนเองมรี า งกายจริง ๆ ที่เคลอื่ นไหวได เปนตน พฤตกิ รรมสว นเกนิ เปนพฤตกิ รรมทีไ่ มม ี / ไมเปนอยจู รงิ เชน การคยุ โม โออวด โกหก หลอกลวง การสรา งภาพลวงตาใหผ อู ื่นหลงเชือ่ และคลอ ยตาม เปนตน พฤติกรรมสว นขาด เปน พฤติกรรมทม่ี จี ริง และเปน จรงิ แตเปนการเสแสรง หรอื บังคบั ใหเ ปน เชน นน้ั เชน การออ นนอม ถมตน และการปฏเิ สธความจริง เปน ตน ค) ตนตามความเปน จริง (Real Self) หมายถงึ ตนทเ่ี ปนจรงิ ซ่งึ มที ัง้ จุดเดนและจุดดอย ท้ังที่ ทราบและไมท ราบ ซงึ่ เปนธรรมชาตขิ องบคุ คล วา ไมม บี ุคคลใดทีส่ มบรู ณแบบ ดังคํากลาววา \"Nobody Perfect\" ในความสมั พนั ธท งั้ สามลกั ษณะดงั กลา ว ถาบุคคลใดมที งั้ สามขอพอดีเทา ๆ กนั จะเปน คนดี ไมมีปญหา ไมม คี วามยุงยากและวนุ วาย ถาตนตามอุดมคตแิ ละตนตามทรี่ บั รูสอดคลอ งกันดี จะสง ผลตอ ความสาํ เรจ็ ในการทาํ งาน ถา ตนตามทีร่ บั รูและตนตามความเปน จรงิ สอดคลองกันดี บุคคลจะไดร บั การยกยอ งนับถอื วา \"เปนคนด\"ี 2 การรจู กั ตนเองตามแนวคิดของโบลส และดาเวน พอรท (Boles and Davenport อา งถงึ ในเสริม ศกั ดิ์ วศิ าลาภรณ, 2522) ไดแบงการรูจกั ตนเอง 5 แบบคอื ความคาดหวังตนเอง (Self - Expectation) เปน รปู แบบทต่ี นเองคาดหวังตนเองในลกั ษณะตา ง ๆ ที่ ยังมาไมถ ึง ตัวเองตามที่มองเห็นตนเอง (Self - Perception) เรามองเหน็ รบั รตู นเองอยา งไร ตัวตนตามเปน จรงิ (Real - Self) ซึง่ ดไู ดจ ากการประพฤติปฏบิ ัติของตนเอง ตวั ตนท่ีคนอืน่ คาดหวังตอเรา (Other's Expectation) เปนความคาดหวงั ทคี่ นอ่นื คาดหวงั เราวา เรา จะตองเปน อยา งนั้นอยา งนี้

ตัวตนตามทีค่ นอ่ืนรู (Other's perception) เปนความรับรูตามอาชพี ของแตละอาชพี เชน อาชพี เปนครู ทหาร ตาํ รวจ หมอ เปนอาชีพที่คนอนื่ ยอมวา จะตองประพฤติปฏบิ ตั ิตนอยา งนนั้ อยางนี้ ความสอดคลอ งตามรปู แบบ 1 , 2 และ 3 จะเปน คนทาํ งานทม่ี ปี ระสิทธิภาพ ความสอดคลองตาม รูปแบบท่ี 3 , 4 และ 5 คนอน่ื จะมองเราวา เปนคนดี ความสอดคลองตามรปู แบบที่ 4 และ 5 คนอืน่ จะยอมรบั 2. ขอมลู นั้นสําคัญไฉน ความหมายและประเภทของขอ มูล ขอ มูล ( Data) คอื ขอ เทจ็ จรงิ ทเ่ี กิดข้ึน ขอ มูลอาจจะอยูใ นรูปของขอความหรือตวั เลข ซ่งึ ขอ ความ หรือตวั เลขเหลา นอี้ าจเปน เรอื่ งทเ่ี กี่ยวขอ งกับ คน พืช สตั ว และสงิ่ ของ เชน ปรมิ าณขา วทป่ี ระเทศไทยผลิต ไดในในป 2545 เปน ขอมลู ที่เปนตัวเลข หรือความคดิ เห็นของประชาชนเกี่ยวกบั การเลอื กตั้ง เปน ขอ มลู ที่ อยูใ นรูปขอ ความ เปนตน ตวั แปร ( Variable) คือ ขอมูลท่ีไดจ ากสงั เกต วดั สอบถามจากหนว ยทศี่ ึกษา โดยท่หี นวยทศี่ กึ ษา อาจเปน คน สตั ว พชื และสงิ่ ของ เมือ่ หนว ยศกึ ษาแตกตางกนั ขอมูลทไ่ี ดจงึ แตกตางกนั จงึ เรยี กขอมลู ที่ แตกตา งกนั นนั้ วา ตวั แปร เชน รายไดของคนในจงั หวดั สงขลา ในทนี่ ่ีหนว ยที่ศกึ ษา คอื คนในจงั หวดั สงขลา แตล ะคนจะแตกตา งกันออกไป ดังนน้ั ตวั แปร คอื รายไดของคนในจงั หวัดสงขลา ซง่ึ มีคาที่แตกตางกนั คา ของตัวแปร คือ ขอมูลน่ันเอง ประเภทของขอมูล การแบง ประเภทของขอมลู มวี ธิ ีการแบง ไดห ลายวิธี ตามเกณฑใ นการจาํ แนก เชน 1. จําแนกตามลักษณะการเกบ็ ขอ มลู แบงไดเปน 2 ประเภท คอื 1.1 ขอ มูลทไ่ี ดจ ากการนับ (Counting Data) เชน จาํ นวนนักศึกษาทีส่ อบผา น จาํ นวนรถที่ ผา นเขา - ออกมหาวทิ ยาลัยในชว งเวลา 08.00 - 09.00 น . ซึ่งขอ มูลท่ีไดจ ะเปนเลขจาํ นวนเต็ม บางครงั้ เรียกวา เปนขอ มลู ทไี่ มตอเน่ือง 1.2 ขอ มูลท่ไี ดจาการวัด (Measurement Data) เชน นํ้าหนักของนกั ศึกษาแตล ะคน สวนสงู ของนกั ศกึ ษาแตล ะคน ระยะเวลาในการ เดินทางจากบานมายังที่ทาํ งานของพนักงาน แตล ะคน ปรมิ าณ นํา้ ฝนท่ีวดั ได ขอมูลทไี่ ดจ ะมลี กั ษณะเปนเศษสวน หรอื จดุ ทศนิยม บางครงั้ เรียกวา ขอ มลู แบบตอเนอื่ ง 1.3 ขอ มลู ท่ีไดจ ากการสังเกต ( Ob servation Data) เปนขอมลู ท่ีไดจ ากการตดิ ตามหรือเฝา สังเกตพฤตกิ รรม หรอื ปรากฏการณตา งๆ เปน ตน 1.4 ขอมูลที่ไดจากการสมั ภาษณ ( Interview Data) เปน ขอมลู ที่ไดจ ากการถามตอบ โดยตรง ระหวา งผสู ัมภาษณ และผถู กู สมั ภาษณ

2. จําแนกตามลกั ษณะขอมูล แบง ไดเปน 2 ประเภท คอื 2.1 ขอมูลเชงิ ปริมาณ (Quantitative Data) เปน ขอ มลู ท่แี สดงความแตกตา งในเร่อื งปรมิ าณ หรอื ขนาด ในลักษณะของตวั เลขโดยตรง เชน อายุ สว นสงู นา้ํ หนัก ซง่ึ แบงไดเปน 2 ประเภท คอื - ขอ มูลแบบไมต อ เน่ือง (Discrete Data) หมายถึง ขอ มลู ทมี่ ีคา เปนเลขจํานวนเตม็ ท่มี ี ความหมาย เชน จํานวนส่งิ ของ จาํ นวนคน เปน ตน - ขอ มลู แบบตอเนอื่ ง ( Continuous Data) หมายถงึ ขอมลู ที่อยใู นรปู ตัวเลขที่มีคาได ทุกคา ในชวงทีก่ ําหนด และมคี วามหมายดว ย เชน รายได นํา้ หนัก เปน ตน 2.2 ขอ มูลเชิงคณุ ภาพ (Qualitative Data) เปน ขอ มลู ทีแ่ สดงลกั ษณะทแ่ี ตกตา งกัน เชน เพศ ชาย เพศหญิง จะเปนขอมูลท่ไี มไ ดอ ยูในรูปของตวั เลขโดยตรง 3. จาํ แนกตามการจดั การขอมูล แบงไดเปน 2 ประเภท คือ 3.1 ขอ มูลดิบ (Raw Data) เปนขอมลู ท่ไี ดจ าการเกบ็ ยังไมไ ดจัดรวบรวมเปน หมูเปน กลุมหรอื จัดเปนพวก 3.2 ขอมลู ท่จี ัดเปน กลมุ (Group Data) เปนขอ มลู ทเ่ี กดิ จากการนําขอ มลู ดบิ มารวบรวมเปน กลุม เปน หมวดหมู 4. จาํ แนกตามแหลง ทีม่ าของขอ มลู แบง ไดเปน 2 ชนิด คอื 4.1 ขอมลู ปฐมภมู ิ (Primary Data) เปนขอ มลู ท่ไี ดม าจากการทผ่ี ูใชเปน ผเู ก็บขอมลู โดยตรง ซ่ึงอาจจะเก็บดว ยการสมั ภาษณห รอื สังเกตการณ เปนขอ มลู ทีม่ ีความนา เช่ือถอื มากที่สุด เนอ่ื งจากยงั ไมมี การเปล่ียนรปู และมีรายละเอียดตามทผ่ี ใู ชต องการ แตจ ะตอ งเสียเวลาและคา ใชจายมาก เชน ขอมลู ท่ีได จากการนบั จํานวนรถทีเ่ ขา - ออก มหาวิทยาลัยในชว งเวลา 08.00 - 09.00 น . ขอ มูลจากการสมั ภาษณ นักศกึ ษา 4.2 ขอ มูลทตุ ิภูมิ (Secondary Data) เปนขอมลู ท่ีไดมาจากแหลง ขอมูลทมี่ ผี เู กบ็ รวบรวมไว แลว เปนขอ มลู ในอดีต และมักจะเปนขอ มลู ท่ีไดผ านการวเิ คราะหเ บ้ืองตนมาแลว ผูใชนํามาใชไดเลย จึง ประหยดั ทัง้ เวลาและคา ใชจา ย บางครง้ั ขอมลู ทตุ ิยภมู ิจะไมต รงกบั ความตองการหรือมรี ายละเอยี ดไม เพยี งพอ นอกจากนน้ั ผูใชจ ะไมท ราบถึงขอ ผิดพลาดของขอมลู ซ่งึ อาจจะทําใหผ ทู นี่ ํามาใช สรุปผลการวิจัย ผดิ พลาดไปดวย เชน สถติ ิการเกิดอบุ ัติเหตุโดยรถจกั รยานยนตข องนกั ศกึ ษาในป 2540 - 2541 เปนขอมลู ที่บางครง้ั อาจถูกแปรรปู ไปแลว แตเ น่อื งจากบางครง้ั เราไมส ามารถท่จี ะจัดเก็บขอมูลปฐมภูมไิ ดเราจงึ ตอ ง ศกึ ษาจากขอ มลู ทมี่ กี ารเก็บรวบรวมไวแ ลว

5. แบง ตามมาตรของการวัด จะแบงได 4 ชนดิ 5.1 มาตรวดั นามบญั ญัติ (Nominal Scale) เปน การวดั คา ทีง่ ายท่สี ุดหรือสะดวกตอการใช มากท่ีสุด เพราะเปน การแบง กลมุ ของขอมลู เพ่ือสะดวกตอการวเิ คราะห โดยการแบงกลมุ จะถือวาแตละ กลุมจะมคี วามเสมอภาคกนั หรอื เทาเทยี มกนั คา ที่กําหนดใหแ ตล ะกลมุ จะไมม ีความหมาย และไมส ามารถ มาคํานวณได เชน เพศ มี 2 คา คอื ชายและหญงิ การจาํ แนกเพศอาจจะกาํ หนดคา ได 2 คา คอื ถา 0 หมายถึงเพศชาย ถา 1 หมายถงึ เพศหญงิ เปนตน 5.2 มาตรวัดอันดบั (Ordinal Scale) เปนการวดั ที่แสดงวาขอมลู ที่อยูในแตล ะกลมุ จะมีความ แตกตา งกนั โดยพจิ ารณาจากลาํ ดบั ดวย นน่ั คือสามารถบอกไดว า กลมุ ใดดกี วา กลุมอนื่ ๆ หรอื กลมุ ใดท่ี มากกวาหรือนอ ยกวากลมุ อน่ื ๆ แตไ มสามารถบอกปรมิ าณความมากกวาหรอื นอ ยกวา เปนเทา ใด และคา ที่ กําหนดใหแตล ะกลมุ ไมส ามารถนาํ มาคํานวณได เชน คาํ ถามทีว่ า “ ทานอยากทําอะไรเมื่อมีวนั หยดุ พเิ ศษ ” โดยใหเ รยี งลาํ ดับตามที่ตอ งการจะทํามากท่สี ุด 5 อนั ดับ - ไปเท่ยี วหางสรรพสนิ คา ลาํ ดับท่ี 4 - ดูทีวีทบ่ี า น ลาํ ดับที่ 1 - ไปพักผอ นท่ีตางจงั หวดั \" 2 - ไปเลน กีฬา \"5 - ไปดูภาพยนตร \"3 จากขางตนจะพบวา ทานน้ีชอบดทู ีวที บ่ี า นมากกวาไปพกั ผอนตางจังหวดั แตไ มท ราบวา ชอบมากกวา เทา ใด 5.3 มาตรวัดแบบชวง (Interval Scale) เปนการวดั ที่แบง ส่งิ ท่ศี กึ ษาออกเปนระดบั หรอื เปน ชวงๆ โดยแตล ะชว งมขี นาดหรอื ระยะหางเทา กัน ทําใหสามารถบอกระยะหา งของชว งได อกี ทง้ั บอกไดว า มากหรอื นอ ยกวากนั เทา ไร จึงทาํ ใหมคี วามแตกตา งกันในเชงิ ปรมิ าณ เชน อุณหภมู ิ คะแนนสอบ ซง่ึ ตัวเลข เหลานี้ บวก ลบ ได แต คณู หาร ไมไ ด แตศูนยของขอมูลชนิดน้ีเปน ศนู ยส มมติ ไมใชศูนยแ ท เชน อณุ หภูมิ 0 องศาเซลเซียส ไมไดหมายความวา ณ จดุ นนั้ ไมมีความรอ นอยเู ลย หรอื การท่ีนกั ศึกษาได คะแนน 0 ก็ไมไดห มายความวา นกั ศกึ ษาไมม ีความรเู ลย แตเ ปน เพยี งตัวเลขท่บี อกวา นกั ศกึ ษาทําขอสอบ นัน้ ไมได 5.4 มาตรวัดอัตราสวน (Ratio Scale) เปนการวัดท่ลี ะเอยี ดและสมบรู ณทส่ี ดุ ทส่ี ามารถ บอกความแตกตา งในเชิงปรมิ าณ โดยแบงส่ิงทศี่ ึกษาออกเปน ชว งๆ เหมือนมาตรวดั อันตรภาค ทีแ่ ตละชว ง มีระยะหา งเทากัน และ ศนู ยของขอมูลชนิดน้เี ปนศูนยแท ซง่ึ หมายถงึ ไมม อี ะไรเลยหรือมจี ดุ ทเ่ี รมิ่ ตน ที่ แทจ รงิ และสามารถนําตัวเลขน้ีมา บวก ลบ คณู หารได เชน ความยาว เวลา

6. แบง ตามเวลาของการเก็บรวบรวมขอ มูล จะแบง ได 2 ชนิด 6.1 ขอ มลู อนกุ รมเวลา ( Time-series Data) เปนขอ มูลทีถ่ กู เกบ็ รวบรวมตามลําดบั เวลาที่ เกิดขึน้ ตอ เนือ่ งไปเร่อื ยๆ เชน จํานวนประชากรของประเทศไทยในแตแ ตละป จํานวนผปู วยทเี่ ขา รบั การ รกั ษาพยาบาลในโรงพยาบาลตางๆ ในแตละป เปน ตน ขอ มลู อนุกรมเวลาเปน ประโยชนในการวจิ ยั ระยะเวลายาว ทาํ ใหผวู ิจยั มองเห็นแนวโนมของเรอ่ื งตา งๆนนั้ ได 6.2 ขอ มลู ภาคตัดขวาง ( Cross-sectional Data ) เปน ขอ มูลทเี่ กบ็ รวบรวม ณ เวลาใดเวลาหนงึ่ เทา นั้น เพ่อื ประโยชนในการศกึ ษาวจิ ยั อยางไรกต็ ามในการจดั ประเภทของขอมลู นี้ จะขน้ึ อยกู บั วตั ถปุ ระสงคใน การนําไปวิเคราะหแ ละใชประโยชนดวย การสาํ รวจขอมูล การสํารวจดวยตัวอยาง หมายถึง การเก็บรวบรวมขอมูลจากเพยี งบางสว นของประชากร ซงึ่ เปนการ ประหยัดทั้งเวลาและคา ใชจา ยในการเกบ็ รวบรวมขอ มลู การเลอื กตวั อยา งจากประชากรทาํ ไดหลายวิธี แตล ะ วิธีก็จะมหี ลกั เกณฑเพ่อื ทจี่ ะใหไ ดตัวอยา งทเ่ี ปน ตวั แทนทด่ี ขี องประชากร คาํ วาตัวแทนที่ดี หมายถึง ตวั อยา งที่ ถูกเลือกมาควรจะประกอบไปดว ยลกั ษณะตา ง ๆ ของประชากรครบถวน เพราะการสรุปผลตอ งอางอิงถงึ ประชากร แตขอมูลทีไ่ ดเปน ขอ มลู จากตัวอยางเทา นน้ั หากตองการขอมลู ทีด่ แี ละมคี ุณภาพ ควรมกี ารวางแผน และควบคมุ การทาํ งานในขน้ั ตอนตาง ๆ อยา งรดั กมุ โดยเฉพาะอยางยง่ิ จะตอ งมกี ารสมุ อยางดวยวิธที ี่ เหมาะสม ซงึ่ ข้นั ตอนในการเนนิ การสํารวจขอมลู อาจแบงได 4 ขน้ั ตอน ดงั นี้ 1. ข้นั การเตรยี มงานและวางแผน (Planning) ซึ่งจะรวมเรื่องการสรา งแบบสอบถาม และการเลอื กหนว ย ตวั อยา งไวใ นขน้ั ตอนน้ี 2. ข้ันการเกบ็ รวบรวมขอ มลู (Collecting) 3. ขั้นการประมวลผล (Processing & Analysis) 4. ขนั้ การนาํ เสนอผลการสาํ รวจ และจัดทํารายงาน (Presenting & Reporting) แบบสอบถาม แบบสอบถามเปน เคร่ืองมือที่ใชในการเกบ็ รวบรวมขอมูลวิธีหนง่ึ การสรางแบบสอบถามควร พิจารณาจากวัตถุประสงคของการสาํ รวจเปน สําคญั สรา งแบบสอบถามใหม คี ําถามครอบคลมุ ในเนอ้ื หา และ สามารถเก็บรวบรวมขอมลู ไดตามความตองการ และตรงตามวัตถุประสงคท ี่วางไว และควรมกี ารตรวจสอบคุณภาพของแบบสอบถามกอ นการเกบ็ รวบรวมขอ มลู

การเลอื กหนว ยตัวอยาง การเกบ็ ขอ มลู ตัวอยางนนั้ จะมวี ธิ ีการเลือกหนว ยตวั อยางเพื่อใหไดม าซง่ึ ขอ มลู ท่ีถกู ตอ ง โดย จะตองเลอื กวธิ กี ารเลอื กตัวอยางใหเ หมาะสม และกําหนดขนาดตวั อยา งท่ีเพียงพอ เพื่อใหไดขอ มลู ที่มีคุณภาพ ไมโนมเอยี งไปทางใดทางหนึง่ เน่ืองจากจะตอ งทําการวเิ คราะหขอ มลู จากตัวอยางเพอื่ อางองิ ถึงลกั ษณะของ ประชากร วิธกี ารเลอื กตัวอยา งแบง ออกเปน 2 ประเภทใหญ ๆ คอื 1. การเลือกตวั อยา งที่ทราบความนา จะเปน (Probability Sampling) 2. การเลือกตัวอยางทไ่ี มทราบความนา จะเปน (Non Probability Sampling) การเกบ็ รวบรวมขอ มูล พนักงานสนาม หรอื ผทู เี่ กบ็ รวบรวมขอ มลู ควรไดรับการอบรมเกี่ยวกับวธิ ีการเกบ็ รวบรวมขอ มลู และขนั้ ตอนการปฏบิ ตั ิงานทีถ่ ูกตอ ง โดยผเู กบ็ รวบรวมขอ มลู ควรทาํ ความเขา ใจขอ คําถามในแบบสอบถาม ทั้งหมดอยางละเอยี ด และควรตรวจสอบคุณภาพของขอมลู ทัง้ ในขณะทอ่ี ยูในงานสนาม และหลงั ปฏบิ ตั งิ าน สนาม เพื่อลด Non sampling error ใหนอ ยลง นอกจากนี้ พนกั งานสนามควรมีจรรยาบรรณในการทาํ งาน เพื่อใหไดม าซึง่ ขอมลู จริง การประมวลผลขอมลู แนะนาํ โปรแกรม (Freeware Package) สาํ หรบั การประมวลผลขอ มูล CSPro 2.6 การวเิ คราะหขอมูล หลงั จากท่ีไดเกบ็ รวบรวมขอ มูลมาแลว จะตองทาํ การวเิ คราะหข อ มลู เพ่อื นําผลสรปุ ไปใช การ วเิ คราะหข อมูล อาจทาํ ได 2 ลกั ษณะ คือ 1. การวเิ คราะหข อมลู ข้นั ตน หรอื ทเี่ รยี กกันวา สถติ เิ ชงิ พรรณา (Descriptive Statistics) 2. การวิเคราะหขอ มลู ข้ันสงู หรอื ท่เี รยี กกนั วาสถิตเิ ชิงอนุมาน (Inference Statistics) การนาํ เสนอขอ มลู หลงั จากการวิเคราะหข อ มลู แลว จะตอ งมกี ารนาํ เสนอผลของการวเิ คราะห โดยการนําเสนออาจ ทําไดใ นรปู แบบตา ง ๆ เชน ขอ ความ ตาราง แผนภูมิ และกราฟ สวนใหญม ักนําเสนอขอมูลในรปู ขอ ความ ควบคูกับตาราง แผนภมู ิ กราฟ เพื่อใหสะดวกตอ ความเขา ใจและสามารถเปรยี บเทียบได

การแจกแจงความถีข่ องขอมลู หลงั จากทีก่ ําหนดตวั แปรที่ตอ งการศกึ ษา และมีการเกบ็ รวบรวมขอมูลเก่ียวกบั ตัวแปรท่ีตอ งการศึกษา แลว ขอ มลู ทเ่ี ก็บไดเรยี กวา ขอมูลดบิ (Raw Data) เชน ตอ งการศกึ ษาผลสมั ฤทธท์ิ างการเรียนวิชาสถิติ ก็จะมี การสรา งแบบทดสอบวิชาสถติ ิข้ึนมา นาไปสอบกับกลมุ นกั เรยี นทตี่ องการวดั แลว ตรวจคะแนน คะแนนที่ได เรียกวา ขอมูลดบิ (Raw Data) หรอื คะแนนดบิ ซง่ึ ขอมลู ดบิ น้ยี ังไมมีความหมายอะไร วธิ เี บอื้ งตนทจ่ี ะทําให ขอ มูลดบิ นน้ั มีความหมายคือการแจกแจงความถ่ี ซึ่งจะสามารถทาํ ใหข อ มลู นน้ั สามารถเอาไปใชไ ดง ายขึ้น และ สงั เกตการเปลี่ยนแปลงตา งๆไดงายข้ึนดว ย ความหมายของการแจกแจงความถค่ี ือการนําขอมลู ทร่ี วบรวมมาไดมาจดั ใหมใ หเ ปนระเบยี บ เปน หมวดหมเู รียงจากมากไปนอ ยหรือเรียงจากนอ ยไปมากเพื่อแสดงใหท ราบวาขอ มลู แตล ะคา หรือขอมลู แตละ กลุมเกดขนึ้ ซ้ําๆกนั กค่ี รงั้ ซง่ึ เปน การยอขอมูลเพื่อใหแปลความหมายไดม ากขน้ึ โดยตองสรา งตาตารางแจกแจง ความถีข่ ึน้ ตวั อยางท่ี 1 ถาคะแนนสอบวิชาคณติ ศาสตรข องนกั เรยี นหอ งหนงึ่ จานวน 50 คน เปนดงั นี้ 70 51 80 63 84 64 85 53 62 74 42 62 73 76 52 51 64 88 65 78 77 48 81 42 65 77 54 65 56 68 64 58 61 74 43 44 66 55 59 78 60 47 63 48 68 73 50 69 54 89 ถานาคะแนนสอบวิชาคณิตศาสตรม ากาํ หนดเปนชว งๆ แลวนบั จานวนนกั เรียนทส่ี อบไดในแตละชวง ซ่งึ เรียกวา ความถ่ี จะไดต ารางท่ีเรียกวา ตารางแจกแจงความถ่ี ดงั นี้ ตารางแจกแจงความถี่ คะแนนสอบวิชาคณติ ศาสตร ความถ่ี 41 – 50 8 51 – 60 11 61 – 70 16 71 – 80 10 81 - 90 5

จากตารางแจกแจงความถ่ีขางตน แสดงวา มนี ักเรยี นทส่ี อบไดว ชิ าคณติ ศาสตร ตั้งแต 41 ถงึ 50 จานวน 8 คน มีนกั เรยี นทส่ี อบไดว ิชาคณิตศาสตร ต้ังแต 51 ถึง 60 จานวน 11 คน มนี กั เรียนทส่ี อบไดวชิ าคณิตศาสตร ตัง้ แต 61 ถึง 70 จานวน 16 คน มนี ักเรียนทสี่ อบไดว ิชาคณติ ศาสตร ต้งั แต 71 ถึง 80 จานวน 10 คน มีนักเรียนทส่ี อบไดวชิ าคณิตศาสตร ตั้งแต 81 ถึง 90 จานวน 5 คน ตารางแจกแจงความถ่ี มสี วนประกอบตา งๆ ดังน้ี 1. อันตรภาคชั้น (Class Interval) หมายถงึ ชวงคะแนนทแี่ บงออกเปน ชว งๆ ในแตละ ชวงคือคาที่เปนไปไดข องขอ มลู จากตะรางแจกแจงความถข่ี างตน แสดงวา ชว งคะแนน 41 - 50 คอื อนั ตรภาคช้ันที่ 1 ชว งคะแนน 51 - 60 คือ อนั ตรภาคชั้นท่ี 2 ชว งคะแนน 61 - 70 คือ อนั ตรภาคช้ันท่ี 3 ชวงคะแนน 71 - 80 คือ อันตรภาคชั้นท่ี 4 ชวงคะแนน 81 - 90 คอื อันตรภาคชัน้ ที่ 5 2. ขอบบน ขอบลา ง (Upper - Lower Boundary) ขอบบน ของอนั ตรภาคชั้นใด หมายถึง คา กึง่ กลางระหวางคา ท่เี ปนไปไดส งู สดุ ของอนั ตรภาคชั้นนัน้ กบั คาท่เี ปน ไปไดตํ่าสุดของอันตรภาคชน้ั ตดิ กนั ถัดไป เชน ขอบบนของอนั ตรภาคชน้ั 41 - 50 คอื 50+51 / 2 = 50.5 ขอบบนของอนั ตรภาคชัน้ 51 - 60 คอื 60+61 / 2 = 60.5 เปนตน ขอบลาง ของอนั ตรภาคชน้ั ใด หมายถงึ คา กงึ่ กลางระหวา งคา ทีเ่ ปนไปไดต า่ํ สุดของอันตรภาคชั้น นนั้ กับคาที่เปน ไปไดสูงสุดของอนั ตรภาคชั้นทีอ่ ยูตดิ กันกอ นหนา นัน้ เชน ขอบลา งของอันตรภาคชั้น 51 - 60 คือ 51+50 / 2 = 50.5 ขอบลา งของอันตรภาคชัน้ 61 - 70 คือ 60+61 / 2 = 60.5 เปนตน

ขอสังเกต 1. ขอบบนของแตละอนั ตรภาคชน้ั เทา กบั ขอบลา งของอันตรภาคชน้ั ที่สงู กวา 1 ชนั้ 2. การหาขอบลางของแตละอนั ตรภาคชนั้ ทาํ ไดโดย - ลบคา ตํา่ สดุ ของชนั้ ดวย 0.5 เมอ่ื อนั ตรภาคชัน้ เปน จานวนเตม็ - ลบคาตํ่าสุดของชั้นดวย 0.05 เมื่ออนั ตรภาคช้นั เปนทศนยิ ม 1 ตาํ แหนง - ลบคา ตาํ่ สุดของชั้นดวย 0.005 เมื่ออนั ตรภาคชั้นเปน ทศนิยม 2 ตาํ แหนง เปนตน 3. ในทานองเดย่ี วกัน การหาขอบบนของแตล ะอนั ตรภาคชัน้ ทาไดโดย - บวกคา ตํา่ สุดของชน้ั ดวย 0.5 เมอ่ื อันตรภาคชน้ั เปนจานวนเต็ม - บวกคาต่าํ สดุ ของชัน้ ดวย 0.05 เมอ่ื อนั ตรภาคชัน้ เปนทศนยิ ม 1 ตําแหนง - บวกคาตํ่าสุดของช้ันดวย 0.005 เม่ืออันตรภาคช้ันเปน ทศนยิ ม 2 ตาํ แหนง เปน ตน จากตารางแจกแจงความถข่ี างตน สามารถนํามาแสดงขอบบน ขอบลางไดด งั นี้ อนั ตรภาคชนั้ ขอบบน ขอบลาง 41 – 51 50.5 40.5 51 – 60 60.5 50.5 61 – 70 70.5 60.5 71 -80 80.5 70.5 81 - 90 90.5 80.5 3. ความกวางของอันตรภาคชั้น (Class Interval) คอื ผลตางของขอบบนและขอบลาง ของอนั ตรภาคชนั้ นัน้ นยิ มเขียนแทนดวย I เชน อนั ตรภาคช้ัน 41 - 50 มีความกวาง = 40.5 - 50.5 = 10 อนั ตรภาคช้ัน 51 - 60 มคี วามกวา ง = 50.5 - 60.5 = 10 เปน ตน ขอสังเกต 1. ความกวางของอนั ตรภาคชัน้ แตล ะช้ันไมจ าเปนตองเทา กนั ทุกช้นั แตถาความกวางเทา กันทุกช้ันจะ ทาใหส ะดวกในการวิเคราะห 2. ในกรณที มี่ ขี อมลู บางขอมลู มีคา นอ ยกวา ขอ มลู อ่ืนๆมาก หรอื มีคามากกวา ขอ มลู อน่ื ๆมาก หรือมีทงั้ คา นอยกวาและมากกวา ขอมลู อนื่ ๆมากๆ จะใชอนั ตรภาคชัน้ ที่เรยี กวา อันตรภาคช้ันเปด (Open end class interval) วธิ ีหาความกวา งของอันตรภาคชนั้ ขา งตน ใชไ ด โดยไมจ ากดั วา ความกวางของอนั ตรภาคชนั้ จะเทา กัน หรอื ไม

ตารางแจกแจงความถี่ทคี่ วามกวา งของอนั ตรภาคชั้นไมเ ทากนั ความถ่ี 8 อนั ตรภาคชั้น 6 31 - 40 9 41 - 60 10 61 - 90 91 - 100 ตารางแจกแจงความถีท่ ีม่ อี ันตรภาคชั้นเปนอันตรภาคชั้นเปด ความถ่ี 40 อันตรภาคช้นั 18 นอ ยกวา 30 22 13 30 - 39 7 40 - 49 50 - 59 มากกวา 59 4. จุดกงึ่ กลาง (Mid point) จดุ กง่ึ กลางของอนั ตรภาคชัน้ ใด คอื คา เฉล่ียของชว งคะแนนในอนั ตรภาคชัน้ นนั้ ๆ จุดกง่ึ กลางของอนั ตรภาคชนั้ ใด = (ขอบบน + ขอบลา ง) / 2 (ของอันตรภาคชนั้ นั้นๆ) 5. ความถี่ (Frequency) ความถีข่ องอันตรภาคช้นั ใด หมายถึง จานวนขอมลู (คาจากการสงั เกต) ท่ีปรากฏอยใู นชว งคะแนนหรืออันตรภาคชั้นนี้

การตรวจสอบคุณภาพขอ มูล ขอมูลสถิติควรจะมคี วามสมบรู ณค รบถวน (Completeness) และความถกู ตอ ง (accuracy) มากพอสมควร เพอ่ื ผใู ชข อ มลู จะไดน าํ ไปใชใ นการวิเคราะหวิจัยใหไดผ ลใกลเ คยี งความจรงิ มาก ทส่ี ุด การทีจ่ ะไดม าซ่งึ ขอมลู ทมี่ ีความสมบรู ณถกู ตองกค็ อื ตอ งขจดั ความคลาดเคลือ่ น ใหเหลือนอ ยทส่ี ุด วิธกี ารตรวจสอบคณุ ภาพของขอ มลู คือ • ตรวจสอบความครบถว นของขอมูล เปน การตรวจสอบรายการตางๆ วา ไดม กี ารบันทกึ ครบถว นทุก รายการที่กําหนดหรอื ไม • ตรวจสอบความถูกตองและความแนบนยั ของขอ มลู เปน การตรวจสอบขอ มลู วา มกี ารบนั ทึกมาถูกตอ ง แนบนัยหรอื ไม ดงั นี้ • การตรวจสอบความแนบนยั ภายใน (Internal consistency) คอื การตรวจวาขอมลู ทม่ี ีความสมั พันธก ัน มี ความสอดคลอ งกนั หรือไม • การตรวจสอบความแนบนัยภายนอก (External consistency) เปน การตรวจสอบความถกู ตองของขอมลู โดยอาศยั ความรคู วามชาํ นาญหรอื สถานการณภ ายนอกมาชว ยในการพจิ ารณา การตรวจสอบขอ มลู สถิติควรจดั ทาํ ในขัน้ ตอนของการดาํ เนินงานทางสถติ ิ ดังนี้ 1. ขัน้ การเกบ็ รวบรวมขอมูล ( งานสนาม ) การเก็บรวบรวมขอมูลสถติ ิ เปนขัน้ ตอนหน่งึ ทสี่ ําคญั มาก เน่ืองจาก ขอ มูลสถิติจะมีคุณภาพดีหรอื ไมแ ละมคี วาม เช่อื ถือไดมากนอยเพยี งไร ขน้ึ อยกู ับคุณภาพของขอ มลู ท่ี ไดจากการปฏิบตั ิงานเกบ็ รวบรวมขอ มลู ดงั นั้นการตรวจสอบ ขอ มูลในขัน้ น้ีจะตอ งตรวจสอบอยา งละเอยี ด รอบคอบ เพอื่ ใหไ ดข อมลู ท่ถี กู ตองมากทส่ี ุด สําหรับนําไปใชใ นข้นั ตอนตอ ไป โดยตองทาํ การตรวจสอบ - ความครบถวนของขอ มลู เปนการตรวจสอบรายการตา งๆ ในแบบขอถามวาไดมีการบนั ทึกครบถวนทุก รายการทีก่ าํ หนดหรอื ไม ในการบันทกึ หรือกรอกแบบขอถามนัน้ ถามีรายการหรอื ขอถามใดท่คี ําตอบวา งไว เฉยๆ ก็จะถือไดวา แบบขอ ถามนัน้ ขาดความครบถว นของขอ มูลไป นอกจากอาจมบี างรายการทีไ่ มต อ งทาํ การ บันทกึ ขอ มลู เพราะเงื่อนไขบางประการ ตวั อยา งเชน สาํ รวจประชากรในชนบท 1. ชือ่ และ นามสกลุ ………………… 2. เพศ ชาย หญงิ 3. อายุ ………… ป 4. การศึกษา ………………………………… 5. อาชีพหลัก …………………………….…………..( ถา ตอบวามีอาชีพทาํ การเกษตร ใหถามขอ 6) 6. เน้ือทถี่ อื ครอบทาํ การเกษตร …………… ไร 7. รายไดจ ากการประกอบอาชีพหลักในรอบปท ีแ่ ลว …………………….. บาท

จากตัวอยางแบบขอ ถามขา งตนจะตอ งตรวจสอบวา มีการบนั ทึกครบตามรายการหรอื ไม ในกรณี ตวั อยา งนถี้ า ผูท่ถี กู สํารวจมีอาชีพรบั ราชการ ก็ไมต อ งบันทึก ขอ 6 ขา มไปบนั ทกึ ขอ 7 แตถ า ผูต อบมีอาชีพทาํ การเกษตรกต็ อ งบันทกึ ขอมลู เนอ้ื ทถี่ ือครองทําการเกษตร ( ขอ 6) ดว ย ฉะนน้ั ในการตรวจสอบความครบถวน ผตู รวจสอบจะตองดทู กุ รายการวา ไดมีการบนั ทกึ หรือไมบ นั ทกึ อยางไร - ความถูกตองและความแนบนัยของขอมลู เปน การตรวจสอบขอมลู ที่บันทกึ อยใู นแบบ ขอ ถามวามี ความถกู ตอ งหรอื ไม แบบขอถามบางแบบอาจจะบนั ทึกมาครบถว นทกุ รายการท่กี าํ หนด แตข อ มลู ทบี่ นั ทกึ อาจไมถูกตอ ง เชน จากแบบสํารวจขางตน ถา การบันทึกแบบเปน ดงั นี้ สํารวจประชากรในชนบท 1. ชือ่ และ นามสกุล … นายดี มากหลาย … 2. เพศ ชาย หญิง 3. อายุ ……14…… ป 4. การศึกษา … จบปริญญาตรี ……………………………… 5. อาชีพหลัก …… ทํานา ……………………….…………..( ถา ตอบวา มีอาชพี ทําการเกษตร ใหถามขอ 6) 6. เนือ้ ทถ่ี ือครอบทําการเกษตร ……10……… ไร ไดผลผลิต 20 เกวียน 7. รายไดจากการประกอบอาชพี หลกั ในรอบปท ีแ่ ลว ………5,000…….. บาท เมอ่ื ตรวจสอบแบบขา งตนอยางละเอยี ดแลว จะพบความผิดในการบันทกึ ขอ มลู ดงั น้ี 1) ขอ 2 การบนั ทกึ เครือ่ งหมาย 3 ทงั้ สองแหง ทถ่ี ูกควรกา 3 ท่เี พศชาย ไมใชก า 3 ทั้งสองเพศ 2) อายุ 14 ป มีการศกึ ษาจบปรญิ ญาตรี ซง่ึ จะเห็นวา คนอายุ 14 ป ยงั ไมน าทจ่ี ะจบปรญิ ญาตรี ฉะนั้นจะเห็น วาการบนั ทกึ ขอ มูล ในขอ 3 และขอ 4 นไ้ี มแนบนัยกนั 3) การบันทกึ ในขอ 6 มที น่ี า 10 ไร ไดผ ลผลิตขา ว 20 เกวยี น ( เทากับ 2,000 ถงั ) เฉลยี่ ผลผลติ ตอ ไร = เทา กบั 200 ถงั ตอ ไร ซึง่ สงู ผิดปกติ เพราะตามความเปนจรงิ นนั้ ผลผลิตขา วเฉล่ีย 1 ไร จะไมส ูงถงึ 200 ถงั ฉะนนั้ การบนั ทกึ ขอมูลอาจจะผิดท่ีจาํ นวนทีน่ าหรอื จาํ นวนผลผลติ กไ็ ด

การตรวจสอบขอมลู แบบสามเสาในการวิจยั เชงิ คณุ ภาพ การวจิ ยั เชงิ คณุ ภาพมคี วามยืดหยนุ สูง ผูวจิ ยั เปนเครอ่ื งมือสาํ คัญทใ่ี ชใ นการเกบ็ ขอ มลู เพอื่ ให ผลการวิจัยมคี วามนาเช่อื ถอื และเกิดความไววางใจในคุณภาพของงานวจิ ัยเชงิ คุณภาพ ผูวจิ ัยจงึ ตอ งใชวธิ กี าร ตรวจสอบความถูกตอ งของขอมลู กอ นนําไปวิเคราะห วธิ ีหนงึ่ ที่ไดร บั ความนิยม ก็คอื การตรวจสอบแบบสาม เสาชิงคณุ ภาพมีหลายวธิ ี คือ(triangulation) วันนไ้ี ดร วบรวมเรอื่ งนี้จากหนงั สอื ตาํ ราของผทู รงคุณวุฒทิ มี่ ี ความรแู ละความเช่ยี วชาญในดา นน้ี มดี งั นี้ วรรณี แกมเกตุ(2551, หนา 201) กลาวถงึ การเพมิ่ ความนา เช่อื ถือของผลการวิจยั เชงิ คณุ ภาพมี หลายวิธี วธิ ีหน่งึ คือ การตรวจสอบแบบสามเสาชิงครุ ภาพมหี ลายวิธี ือ(triangulation) เปนแนวคิดท่ีถา ยทอด มาจากแนวคิดของการสาํ รวจหรอื การชีท้ ศิ ในการเดนิ เรอื ซง่ึ ถา รจู ดุ ตรงึ บนแผนทสี่ องจดุ แลวลากเสน จากจดุ ทัง้ สองมาตดั กนั กจ็ ะไดทิศทาง หรือถา รจู ุดตรึงเพยี งจดุ เดยี ว ผูสังเกตกจ็ ะรูว าเราควรจะอยใู นทศิ ทางระนาบ ใดๆของเสนนน้ั ๆ วิธกี ารตรวจสอบสามเสา น้เี ปรียบเสมือนการตรึงความจรงิ ณ จดุ หนง่ึ แลวกจ็ ะรถู งึ ความจรงิ อนื่ ๆ ซีง่ สามารถตรวจสอบขอ มลู ไดห ลายวธิ ี สุภางค จนั ทวานชิ (2553, หนา 128-130) กลาวถงึ ความสาํ คัญของการตรวจสอบและวิเคราะห ขอมลู ในการวิจยั เชงิ คณุ ภาพไวว า ในการวิจยั เชงิ คณุ ภาพเรามกั จะไดยินเสมอวา มีผูส งสยั ในความแมนตรงและ ความนาเชื่อถือของขอ มูล เพราะแคลงใจในความลาํ เอียงของนักวิจยั ที่อาจเกดิ ข้ึนเมือ่ ไดไปคลุกคลกี ับ ปรากฏการณแ ละผใู หขอมลู นกั วจิ ยั เชงิ คณุ ภาพตระหนกั ดถี ึงขอสงสัยน้ี และไดวางมาตรการท่ีจะปอ งกันความ ผิดพลาด น่ันคอื การตรวจสอบขอมลู กอ นทาํ การวเิ คราะห การตรวจสอบขอมลู ท่ีใชกนั มากในการวิจัยเชงิ คณุ ภาพ คอื การตรวจสอบขอมลู แบบสามเสา (triangulation) มีวิธีการตรวจสอบ 4 วธิ ี คอื 1. การตรวจสอบสามเสา ดา นขอ มูล (data triangulation) คอื การพิสจู นวา ขอ มลู ที่ผูวจิ ยั ไดมานน้ั ถูกตอ งหรอื ไม วิธีการตรวจสอบ คอื 1) การตรวจสอบแหลง ของขอ มลู แหลงทจี่ ะพจิ ารณาในการตรวจสอบ ไดแก - แหลง เวลา หมายถึง ถาขอ มลู ตา งเวลากันจะเหมอื นกันหรือไม เชน ถาผูวจิ ยั เคยสงั เกตผปู ว ยโรค จิตเวลาเชา ควรตรวจสอบโดยการสงั เกตผปู ว ยเวลาบายและเวลาอน่ื ดวย - แหลงสถานที่ หมายถึง ถา ขอมลู ตางสถานทก่ี นั จะเหมอื นกันหรอื ไม เชน ผูปว ยโรคจิตมีอาการคลมุ คล่งั เม่ืออยใู นบาน ถา หากไปอยทู ี่อืน่ จะยงั มีอาการคลมุ คล่ังหรือไม - แหลงบุคคล หมายถึง ถาบุคคลผใู หขอ มลู เปลี่ยนไป ขอ มลู จะเหมือนเดมิ หรือไม เชน เคยซักถาม บุตรชายผปู วยเปลย่ี นเปน ซักถามบตุ รหญงิ หรือพยาบาล หรือเปลี่ยนจากปจ เจกบุคคลเปน กลมุ บคุ คลหรือกลมุ สังคม

2. การตรวจสอบสามเสา ดา นผวู จิ ยั (investigator triangulation) คอื ตรวจสอบวา ผวู ิจยั แตละคนจะไดขอ มูลแตกตางกนั อยา งไร โดยเปลีย่ นตวั ผสู ังเกต แทนทจ่ี ะใช ผูวิจัยคนเดยี วกนั สังเกตโดยตลอด ในกรณที ไ่ี มแ นใ จในคุณภาพของผรู วบรวมขอมลู ภาคสนาม ควรเปลยี่ นใหม ี ผวู ิจัยหลายคน 3. การตรวจสอบสามเสาดา นทฤษฎี (theory triangulation) คือ การตรวจสอบวา ถา ผูวิจยั ใชแ นวคิดทฤษฎที ่ตี า งไปจากเดมิ จะทําใหก ารตีความขอมลู แตกตางกัน มากนอ ยเพียงใด อาจทาํ ไดง ายกวาในระดบั สมมตฐิ านช่ัวคราว(working hypothesis) และแนวคดิ ขณะท่ลี ง มือตคี วามสรา งขอ สรปุ เหตกุ ารณแ ตล ะเหตกุ ารณ ปกตินกั วิจัยจะตรวจสอบสามเสา ดานทฤษฎีไดย ากกวา ตรวจสอบดานอื่น 4. การตรวจสอบสามเสา ดา นวธิ รี วบรวมขอมลู (Methodological triangulation) คือ การใชว ธิ เี ก็บรวบรวมขอ มลู ตางๆกนั เพื่อรวบรวมขอมลู เร่อื งเดยี วกัน เชน ใชว ิธีการสงั เกตควบคู กบั การซักถาม พรอ มกนั นน้ั ก็ศกึ ษาขอมูลจากแหลง เอกสารประกอบดวย สภุ างค จนั ทวานิช(2552, หนา 32) ไดส รุปไวว า หลกั ของการตรวจสอบขอ มลู แบบสามเสา คอื การไมป กใจวา แหลงขอมลู แหลง ใดแหลง หนง่ึ ทีไ่ ดมาต้งั แตแรกเปนแหลง ทเี่ ชือ่ ถือได แลว นักวิจัย จําเปน ตอ งแสวงหาความเปนไปไดว า ยงั มีแหลงอน่ื ใดอีกบา ง มีวธิ ีการตรวจสอบขอมลู แบบสามเสา โดยใช วิธีการดังน้ี 1. วิธตี รวจสอบโดยใชว ิธกี ารเกบ็ ขอมลู ทีต่ า งกนั ออกไป (methodological triangulation) 2. วิธตี รวจสอบโดยใชแหลง ขอมลู ที่ตางกัน (data triangulation) ใชวธิ กี ารโดยเปล่ยี นแหลง ทเ่ี ปนบุคคลเวลา หรอื สถานทที่ ใ่ี หข อ มลู 3. วิธีตรวจสอบโดยใชผ เู กบ็ ขอมลู ทตี่ า งกัน (investigator triangulation) สุภางค จนั ทวานิช(2552, หนา 34) ไดยกตัวอยา งการใชวิธีการเกบ็ ขอมลู ท่ีตางกนั ออกไป ไวด ังนี้ ใน การเกบ็ ขอมลู เกี่ยวกับวธิ ีสอนของครูในโครงการวจิ ยั ผูวจิ ัยไดเ ก็บขอ มลู เกย่ี วกับวิธีการสอนของครู ดว ยการ สัมภาษณค รู ครูที่เปน ผใู หขอมลู แจง วา ในการสอนเลขครจู ะใชว ธิ อี ธบิ ายตัวอยา งแลวใหท ําแบบฝก หัด ถา เดก็ ไมเขา ใจครจู ะอธิบายซ้ําอีกครง้ั เน่ืองจากขอมลู เก่ยี วกับวธิ กี ารสอนของครเู ปน ขอ มลู สาํ คัญที่มผี ลตอคุณภาพ การเรยี นรู ผวู จิ ยั จงึ ตรวจสอบขอมลู นดี้ วยวิธีการเกบ็ ขอ มูลอกี วิธีหนง่ึ ไดแ ก การสงั เกตแบบไมมสี วนรวมนอก หองเรยี นและการเงี่ยหูฟง (eavesdropping) ผูวจิ ัยไดพ บวาในชว่ั โมงเลขเมื่อเดก็ ไมเ ขาใจตัวอยา งและทํา แบบฝก หัดไมไ ด ครูดุวา เด็กดว ยถอยคํารุนแรง ไมไดมีการอธิบายซ้ําดงั ทคี่ รบู อกแกผวู จิ ยั ขอ มลู ทีไ่ ดมาจาก วิธกี ารแบบทสี่ องจงึ เปนขอ มลู ทตี่ รงกันขามกบั ขอมลู ที่ครูใหส มั ภาษณ อยางไรก็ตามผวู จิ ยั ไมไดป กใจเชอ่ื วา ขอ มลู จากการสมั ภาษณเปน ขอ มลู เทจ็ ทง้ั หมด แลว สรปุ วา ขอ มูลทผ่ี วู ิจัยแอบเงี่ยหูฟง เปนขอ มลู ท่ถี กู ตอ งเชื่อถอื ได เพราะขอ มลู ทง้ั 2 แบบนม้ี ีลกั ษณะตรงกันขามโดยสิ้นเชิง

ผูวจิ ัยจงึ ไดหาวธิ กี ารเกบ็ ขอ มลู ใหมตอไปอกี โดยเขาไปสงั เกตแบบมสี ว นรวมในหอ งเรียนทมี่ กี ารสอน เลขโดยครคู นเดิม แตท ง้ั น้ี ไดทอดเวลาใหผ านไปจนผูวิจัยกบั ครูมีความสนิทสนมกนั เรียกกันเปนพเ่ี ปน นอ ง แลว เมือ่ ไดสงั เกตแบบมสี วนรว มในหองเรียนนเ้ี องผวู จิ ัยจึงไดพบวา ครูใชท ้งั วธิ อี ธิบายซ้าํ ใหเดก็ ฟง และวิธดี ดุ า เดก็ ดวยถอ ยคาํ รนุ แรง โดยจะอธบิ ายซํา้ ใหเด็กทีต่ ง้ั ใจเรียนแตสตปิ ญ ญาเช่อื งชา และจะดดุ าดวยถอยคํารุนแรง แกเ ด็กทเี่ กเรในหอ งเรยี น นอกจากน้นั การใชถอยคําดุวา รุนแรงยังขึน้ อยกู บั พ้นื ฐานอารมณใ นวันทม่ี กี ารสอนอีก ดวย ถา วนั ใดครมู ปี ากเสยี งกบั สามี กจ็ ะมพี ้ืนอารมณเสยี ดุวาเด็กรุนแรงกวา ปกติ ขอมลู ทรี่ วบรวมไดใ นทส่ี ุด จึงเปน แบบ ค ซง่ึ มลี ักษณะการสังเคราะหขอมูลแบบ ก. และขอมลู แบบ ข. กเ็ ชอ่ื ถอื ไดในระดับหนึ่ง แตขอ มลู ค มีความเชอื่ ถอื ไดม ากขึ้น เพราะไดแ สดงเงอื่ นไข(Condition)วา เม่อื ใดจงึ จะเกิดขอ มลู แบบ ก. และเมอ่ื ไรจะ เกดิ ขอ มลู แบบ ข. อรณุ ี ออ นสวัสด์ิ (2551, หนา 282) สรปุ ไววา เน่ืองจากการวจิ ัยเชิงคณุ ภาพไมเนน ขอ มลู เชิงปริมาณ การเกบ็ ขอ มลู จงึ ไมเ นน ทกี่ ารสรา งเคร่ืองมือในการเกบ็ รวบรวมขอมูล ดงั น้ัน ความถกู ตองและนา เช่ือถือของ ขอมลู จงึ ฝากไวท ีค่ ณุ ภาพของผูวจิ ัย และการตรวจสอบขอ มลู กอนการวเิ คราะห โดยจะตอ งตรวจสอบขอ มลู ใน ขณะที่เกบ็ ขอมูลอยูในภาคสนาม และเมื่ออกจากภาคสนามก็ตองมกี ารตรวจสอบอีกคร้ัง เพอื่ พิจารณาวาขอ มูล ท่ไี ดน นั้ เพียงพอที่จะตอบคาํ ถามวิจยั ไดห รอื ไม และขอ มลู ทไี่ ดมคี วามถูกตอ งนาเชอ่ื ถือเพียงไร การตรวจสอบ ขอ มูลในการวจิ ัยเชิงคณุ ภาพนิยมใชวธิ กี ารตรวจสอบแบบสามเสา(Triangulation Method) ซึง่ กระทําได 3 ลกั ษณะ ไดแ ก 1. การตรวจสอบขอมูลสามเสา ดา นขอ มูล เปน การตรวจสอบแหลงท่ีมาของขอ มูลในดา นเวลา สถานที่ และบุคคล เพือ่ พจิ ารณาวา ถาเกบ็ ขอมูลตา งเวลา ตา งสถานท่ี และผใู หขอ มลู ตางคนจะยังไดข อ มลู เหมอื นเดิมหรอื ไม 2. การตรวจสอบขอ มลู สามเสาดา นผวู ิจัย เปนการตรวจสอบขอ มลู วา ถา เปลย่ี นผเู กบ็ ขอมลู เปน ผูชว ยผวู จิ ัยรวม 3 คนแลว ขอ มลู ท่ีไดค วรจะ ตรงกัน 3. การตรวจสอบขอ มลู สามเสาดา นวธิ กี าร เปน การตรวจสอบขอมูลที่ไดจากวิธีการเกบ็ ขอมลู 3 วิธีทีต่ างกนั แลวจะไดผลเหมอื นเดมิ เชน ใช วธิ ีการสังเกต การสมั ภาษณ และการใชเ อกสาร องอาจ นยั พัฒน( 2551, หนา 252, 156) กลาววา ในทางปฏบิ ตั ินักวิจยั ภาคสนามสามารถประเมนิ แบบแผนความสมั พันธในขอมลู ไดหลายวธิ ี เชน การตรวจสอบเช่ือมโยงแบบสามเสา โดยใชผ ูวเิ คราะห หรอื ตคี วามหมายขอ มลู แตกตา งกนั (data analyst/interpreter triangulation) การตรวจสอบโดยตัวอยา งผูให ขอ มูลการวจิ ยั (member checks) การตรวจสอบโดยกลมุ เพ่อื นนกั วิจยั (peer debriefing) และการตรวจสอบ โดยใชห ลักฐานรองรอย(audit trail)ตา งๆ ทีเ่ กิดข้นึ จากการทําวจิ ัย เชน สมุดบันทึกการสงั เกตการณใ น ภาคสนาม(field note) และใบสําเนาถอดเสียงถอยคําใหส ัมภาษณ( interview transcript)

3. การจดบันทึก (Lecture) ความหมายของการเขยี นบันทึก ในทน่ี ้ตี อ งเขาใจถงึ ความหมายของ “บันทึก” และ “การเขยี นบนั ทกึ ” เพื่อใหเ กดิ ความเขาใจ ดังนี้ 1.1 บนั ทกึ คอื ขอ ความหรอื ขอ มลู ทีเ่ ปน ประสบการณความรูหรือสาระสําคญั ของเร่อื งราวท่ีตอ งการเกบ็ รักษาไวเ พอื่ ประโยชนอยางใดอยา งหนง่ึ เชน เพือ่ เตอื นความจํา เพ่ือเปนหลกั ฐานในการทาํ งานตา งๆ หรอื เพื่อ ประโยชนใ นดา นอน่ื ๆเชน เพอ่ื การถายทอดตอ หรอื เพอื่ นําไปแสวงหาผลตอบแทน เปน ตน เดิมบันทึกมกั จะมีลกั ษณะขอมูลท่เี ขยี นเปนลายลกั ษณอ กั ษรไวใ นวสั ดตุ างๆเชน กระดาษ ไมไผ หลกั หิน แผนดนิ เหนียว ผืนผา เปนตนแตในปจจบุ นั สามารถเกบ็ รกั ษาขอมลู ไดหลายรปู แบบ เชน เปน เสียง รูปภาพ สัญลักษณเ ปน ตน นอกจากน้ันยงั ใชวัสดุไดหลากหลายประเภทเพ่อื เกบ็ ขอมลู เชนการบนั ทกึ เสยี งผานแผน CD การบันทกึ ภาพทงั้ ในรูปถา ยภาพและสญั ญาณตา งๆเปนตน แตในทีน่ ี้จะเนนเรื่องการบันทกึ ขอ มลู ที่เปน ภาษา เขยี น เปนหลัก 1.2 การเขยี นบนั ทกึ เปน การเกบ็ รักษาขอ มลู หรอื บันทึกผา นการเขียนซง่ึ ผเู ขียนอาจใชก ารบรรยายหรือ พรรณนา โดยใชเ ฉพาะภาษาเขยี นหรือใชสอ่ื อยา งอน่ื ประกอบในบางคร้งั เพอ่ื ความสะดวกรวดเรว็ อาจใชค าํ ยอ หรือสญั ลกั ษณอ ื่นๆ ประกอบการเขียนไดแตควรมีขอมลู สําคัญครบถว น เชน แหลง ทมี่ า หรอื วนั เวลาทเ่ี กดิ เหตกุ ารณแ ละวนั เวลาที่บนั ทกึ เหตุการณ 2. วตั ถปุ ระสงคของการเขยี นบันทกึ 2.1 เพ่อื เกบ็ รักษาขอ มลู ใหมคี วามคงทนชดั เจนและสะดวกในการนํากลบั มาไดสามารถอา งองิ หรอื นําไปใช ประโยชนไ ดใ นเหตุการณอ นื่ ๆ ในลักษณะ ทางการและไมเ ปน ทางการโดยทําใหเ กิดความเขา ใจตรงกันใหไดร ับทราบและใชปฏิบตั งิ านได 2.2 เพื่อบันทกึ ขอ มลู ทบี่ ุคคลใดบุคคลหน่งึ ตองการเก็บรกั ษาดว ยเหตผุ ลสว นตวั หรอื เหตผุ ลเร่ืองหนาทีก่ าร งาน เชน เพอ่ื ความภาคภูมิใจ เพอื่ กันลมื เพือ่ ความถกู ตอง และประสิทธิภาพในการใชขอมลู ตัวอยางเชน (1) ติดตอบุคคลหลายคนในเวลาเดยี วกัน (2) สามารถถายทอดขอ มลู ตอเนอื่ งไดโ ดยสาระสําคัญไมส ญู หายหรือถูกเปล่ียนแปลง

2.3 ใชเ ปนขอ มลู เพือ่ การตดิ ตอ ชี้แจงหรือกาํ หนดแนวทางในการปฏบิ ัติงานหรือการตดิ ตอระหวางบุคคล โดยบุคคลทเี่ ก่ียวของไมตองติดตอกันโดยตรงแตใชบ ันทึกเปน เครอ่ื งมือแทน 2.4 เพื่อเปน หลักฐานช้ีแจงที่มาและความสําคัญของเรื่องทจี่ าํ เปน เชน บันทกึ แจง ความประจําสถานี ตํารวจ เปนตน การบันทึก หมายถงึ ขอ ความที่จดไวเพอื่ ชวยความทรงจําหรือเพอ่ื เปนหลักฐาน ขอ ความทน่ี ํามาจดยอ ๆ ไว เพื่อใหร ูเร่ืองเดิม การจดบนั ทกึ คือ การเขียนขอ ความ เพ่อื ชว ยในการจาํ • การจดบนั ทึกมีประโยชนในการศกึ ษาทุกระดับ บางคนจดบันทกึ ไมไดเพราะพยายามจดอยาง ละเอียด จนเกินความจําเปน ไมม กี ารสรปุ ประเดน็ ไมมกี ารเรียบเรยี งความคิด • การจดบนั ทกึ เปน ทักษะในการเรียนทส่ี าํ คญั และจาํ เปนมากสาํ หรับการเรียนซงึ่ มีเนอื้ หาสาระ หลากหลายเปนจาํ นวนมาก หากไมมีเทคนิค หรือเครื่องมือชว ยในการจาํ ที่ดีจะทําใหเ กิดความสบั สน เม่อื ตองการทบทวนกอ นสอบ บนั ทกึ ยอ ท่ที าํ ไวจะเปน ประโยชนอยางย่งิ ประโยชนของการจดบนั ทึก 1. ไดฝ กทักษะในการจบั ประเด็นสําคัญ 2. ไดทบทวนความเขา ใจและความจรงิ ในการจดบันทกึ ฉบบั เตม็ 3. สะดวกในการใชเมอ่ื มีเวลาจํากัด เชน อานทบทวนกอ นเขาหอ งสอบ 4. เปนเครอื่ งมอื ในการทดสอบความสามารถในการจํารายละเอียดของเน้ือหา 5. มโี อกาสขัดเกลา ความคิด สํานวนภาษา แนวทางการจดบันทกึ 1) บันทกึ สาระสาํ คญั ตอบคาํ ถามตามสูตร 5 W 1 H เชน - ประเด็นสาํ คัญเก่ียวกบั อะไร - อาจารยบ รรยายถึงสง่ิ นั้นอยางไร - ทาํ ไมจงึ เปนเชนน้ัน ฯลฯ

2) บนั ทกึ ชอ่ื หนังสอื หรือตํารา และหัวขอ ชือ่ ผูแตง/หวั ขอ และชื่ออาจารยผ บู รรยาย ชวยในการ คนควาเมอ่ื ตองการรายละเอียด รวมท้งั การอางอิงไดท ันที 3) จัดหมวดหมูข องสาระสาํ คญั โดยแบง เปนกลุม ๆ หรือหมวดหมตู ามเน้ือหา เพ่ือคน ควา หรอื ทบทวนไดสะดวก และจดจําไดงา ย ทาํ ไดห ลายวิธี เชน จัดหมวดหมตู ามหัวขอ ความเหมอื น/ความแตกตาง ฯลฯ 4) เรียงลาํ ดับเรอ่ื ง ใหอ านและเขา ใจงาย เช่อื มโยงประเดน็ ใหเหน็ ความสมั พันธท ้ังหมด และถกู ตองตามความหมาย ทําไดห ลายวธิ ี เชน เรยี งลําดับตามลําดบั เวลา ตาํ แหนงพ้ืนที่ สาเหตไุ ปสผู ล ฯลฯ 5) ใชถอยคําท่กี ระชับ ชัดเจน เขาใจงา ย และครอบคลมุ เนอ้ื หา วธิ กี ารและเครอื่ งมือชวยในการบันทกึ การจดบนั ทึกสามารถดาํ เนินการไดหลายวิธี เชนการใช ดนิ สอหรอื ปากกาขดี เสนใตห รือใชปากกาสีขีดบนขอ ความสาํ คัญไว หรืออาจทํา เครือ่ งหมาย * > < = / หรอื ? เปนตน หลังจากนนั้ ก็นํามาจดั ทาํ เปนบันทึกยอ ซงึ่ สรปุ สาระสาํ คญั จากการอา น หรือการฟง การบรรยายทําใหไ ดเ นอื้ หาสนั้ กะทดั รดั มใี จความสําคญั ครบถวน อานงา ย 1. การขดี เขียน ทําเครอ่ื งหมาย * / >< ? ใชอักษรยอ  ไมค วรจดทุกคํา เลือกเฉพาะประเดน็ ท่สี าํ คัญ พรอมเหตผุ ลสนับสนุน ถา จดละเอียดมากเกินไปจะทํา ใหประสทิ ธภิ าพในการฟง ลดลงและจดไมท นั  ถาสามารถเขียนเปนคาํ เดยี วโดดๆ หรอื เขียนเปนวลี ได ไมค วรเขยี นเปนประโยค  พยายามใชต วั ยอ สญั ลักษณ ลูกศร เชน ใช “&” แทน “และ” “>\" แทน “มากกวา\" “=” แทน “เทา กบั /หมายถงึ ” “-” แทน “ถงึ ” “ค.” แทน “ความ” “ก.” แทน “การ” “ร.ร.” แทน “โรงเรียน”

 หากจับประเดน็ ไมไ ดห รือจบั ไมท นั ควรเวนกระดาษพรอ มทําเคร่ืองหมาย ? เพื่อถามเพอ่ื นหรอื คน เพ่ิมเตมิ ภายหลัง 2. กระดาษยอ ความหรือแบบบันทกึ ยอ แบงพืน้ ทเ่ี ปน 3 สวน 1. สาระสาํ คญั 2. รายละเอียด 3. สรปุ 1. สาระสาํ คญั ไดแ ก คาํ สาํ คัญ ประเดน็ สาํ คัญหรอื ประโยคสําคญั ทมี่ คี ุณลกั ษณะสาํ คัญ คอื เปนประโยคหรอื คาํ ทมี่ ี ความหมายครอบคลุมยอ หนาใดยอ หนา หนึ่งมากทสี่ ุด เนื้อหาในสวนทผ่ี เู ขยี นเนน ยํา้ มากทส่ี ดุ และอาจเปนคํา หรือขอความทอี่ ธิบายรายละเอยี ด อธิบายสนบั สนุนหรือความคิดเห็นที่แตกตา ง มกั ปรากฏเปนตวั อกั ษรขนาด ใหญ หรอื ตัวอกั ษรหนาเขม หรอื ตัวอกั ษรเอียง ฯลฯ 2. รายละเอียด รายละเอยี ด คือสวนขอ ความทเ่ี ปน เนอ้ื หาสาระทข่ี าดไมไ ด หรอื เมือ่ ไมม แี ลว อาจทําใหไ มเขา ใจ หรือ เขาใจผดิ ได

3. สว นสรุป การสรปุ ความหรอื ยอ ความ โดยการนําเอาเร่อื งราวตางๆมาเขียนใหม ดว ยสํานวนภาษาของผเู ขียน เองเม่อื เขยี นแลว เน้ือความเดมิ จะสน้ั ลง แตยงั มใี จความสาํ คญั ครบถวน การยอ นไี้ มม ขี อบเขตวา ยอลงไปเทา ใด จงึ จะเหมาะสม เพราะบางเร่อื งมใี จความมาก บางคร้ังมีใจความสําคญั นอย ท่สี ําคญั ควรครอบคลุมใจความ หรอื เนอ้ื หาสาระสําคัญเดมิ

3. บนั ทึกแบบแผนภูมิเชอ่ื มโยงความสมั พนั ธ • การบันทกึ แบบแผนภมู เิ ชือ่ มโยงความสัมพันธช ว ยใหน กั ศึกษาสามารถรวบรวมเนือ้ หา สาระที่ นกั ศึกษาตองการไดอยา งตอเนือ่ ง เปนระบบ ดงู าย จาํ งาย การจดบันทึก ความหมาย ประโยชน แนวทางการจดบัก วธิ ี/เครอื่ งมือ ทึก การเขยี น ขอ ความ 2.1 เคร่ืองมอื 4.1 โดยการขดี เพ่อื ชว ยในการจาํ รวบรวมความรู 3.1 สาระสาํ คญั เขียน ทํา หวั ขอ หลกั /รอง เครือ่ งหมาย * / 2.2ประมวล ตอบคาํ ถาม 5W1H >< ? ความคดิ 4.2 แบบบันทกึ ยอ 3.2 ชือ่ ตาํ รา/ผูแ ตง 4.3 แผนภูมิ ตางๆ 2.3 ไดก รอบ 4.4 แผนภูมิ ความคดิ ใหม 3.3 จดั หมวดหมู ความคดิ สาระสาํ คัญ แบงเปน กลุม ๆ 3.4.เรียงลําดบั เรอื่ ง/พยายาม เชอ่ื มโยง ความสมั พันธ(เวลา พื้นท-่ี ทิศ- เหตุ- ผล) 3.5 ใชถ อยคาํ

4. บันทึกแบบแผนภมู ิความคดิ • Mind maps หรือแผนภมู ชิ วยจาํ เปน การบนั ทึกและ เรียบเรยี งความเขา ใจในสาระท่ไี ดจ ากเนื้อเรอ่ื ง ที่อานซึง่ อาจจะอยใู นรปู ของแผนภูมิ หรอื แผนภาพทท่ี ําขึ้นไดงาย ๆ เขาใจงาย ๆ โดยมไิ ดเ นน รูปแบบ มากนัก เน่อื งจาก ตอ งการใหอ สิ ระแกผ จู ัดทําแผนภูมิ ในการสรปุ ตามความเขาใจดว ยรูปแบบของ ตนเอง วธิ ีการเขียนแผนภมู ิชว ยจาํ 1. เร่มิ ตนเขยี นแผนภมู ิ ดว ยการเขยี นหัวเรือ่ ง หัวขอ สาํ คัญหรือประเดน็ สาํ คญั ทสี่ ุด ดว ยรปู แบบใด ๆ ก็ไดท่ี ชอบไว ตรงกลางกระดาษ 2. คอย ๆ แตกแขนงความคดิ ความเขา ใจออกไปเปนขอ ยอย ๆ โดยแตก แขนงออกจากศูนยก ลาง 3. ใชเ สน แสดงความเชอื่ มโยงระหวา งเรอ่ื ง หรือขอยอ ยตาง ๆทเี่ กย่ี วของกันหรือตอเน่ืองกันโดยความยาวแต ละเสนไมตอ งเทา กัน ขึ้นอยูก ับความยาวของคําบรรยายทเี่ ขยี นไวบ นเสน นั้นๆ 4. เขียนคําบรรยายสั้น ๆ ไวบ นเสน ดงั กลาว 5. ใชค วามหนาของเสน และขนาดของตัวหนงั สอื ท่ีตา งกันขนึ้ อยูกับระดับ ความสําคัญของเร่ือง (เรื่องทส่ี าํ คญั กวา ใหใ ชเสน หนา ตวั อักษรโต ) 6. ใชห มายเลขชว ยในการเรียงลําดบั ความสําคัญและความตอ เนอ่ื ง การเขยี นคําอธบิ ายควรส้นั ใชความหมาย รปู ภาพ ตวั เลข สญั ลักษณตา งๆ มาประกอบ เพือ่ ใหก ารเขยี น แผนภูมิ เปน ไปโดยงายและรวดเร็ว

เมือ่ จดบันทกึ มาแลว ควรรบี อานทบทวนบนั ทกึ ทจี่ ดมาได เพือ่ ตรวจสอบ ความถูกตอ ง ถาพบทีผ่ ิดกแ็ กไ ข ปรบั ปรงุ – ทบทวนและทําเนอ้ื หาใหก ระชบั และสัน้ ลง โดยเขียนประเด็นสําคญั (Main ideas) คําถาม แผนผงั สัญญาณเตือนความจาํ ถา สามารถทบทวนไดภายใน 24 - 48 ชัว่ โมง หลงั จากการฟง คาํ บรรยาย จะชว ยใหจ ําเนอื้ เรอ่ื งไดถ ึง 80% หลงั จากท่ีไดทบทวนและทําความเขา ใจบทเรยี นแลว ควรสรุปประเดน็ สําคัญ โดยเขยี นเฉพาะคํา สําคญั หรือวลี และเขียนสรุปเนอื้ หา 1- 2 ประโยคดว ยภาษาของเราเอง

4. แฟมสะสมงาน (Portfolio) การจัดการเรยี นรูโดยใชแฟม สะสมงาน (Portfolio) ความหมาย แฟม สะสมงาน คอื การสะสมงานอยางมจี ดุ มุงหมายเพ่อื แสดงถงึ ผลงาน ความกา วหนาและสมั ฤทธ์ิ ผลของนกั เรยี นในสวนหนึง่ หรอื หลายสว นของการเรยี นรูในวิชานนั้ ๆ การรวบรวมจะตอ งคลอบคลุมถงึ การท่ี นักเรยี นมีสวนรว มในการเลือกเนอื้ หา เกณฑการคัดเลอื ก และเกณฑก ารตดั สนิ ใจในระดบั คะแนน รวมทงั้ เปนหลกั ฐานทส่ี ะทอ นการประเมนิ ตนเองของนกั เรียนดวย (กรมวิชาการ, 2539: 68) ทฤษฎี/แนวคดิ แนวคดิ เรอ่ื งแฟมสะสมงานไดถ กู นาํ มาใชใ นชว งประมาณตอนปลายครสิ ตศ ตวรรษท่ี 19 โดยนักศึกษา ในกลมุ ประเทศแถบอเมริกา โดยมีประเทศแคนาดาเปนผรู เิ รม่ิ การจัดการเรียนการสอนรปู แบบใหมท มี่ ี หลักการสําคญั คือ ยึดหลกั การประเมินผเู รียนจากการสะสมผลงาน และไดพ ัฒนาสรู ูปแบบใหมที่ชัดเจนขนึ้ ในประเทศแมกซิโก ในช่อื ทเี่ รียกวา “The teaching portfolio” พรอ มทัง้ มกี ารศกึ ษากนั อยา งจรงิ จังใน ระยะตอ มาของมหาวิทยาลัยในสหรฐั อเมรกิ า โดยแนวคิดเรอื่ งแฟมสะสมงานเปนทกี่ ลา วขวัญในสหรัฐอเมรกิ า ประมาณกลางป ค.ศ. 1980 แฟม สะสมงานนกั เรียนไดถูกนํามาใชอยางจรงิ จงั ทง้ั ในระดับชั้นของโรงเรยี นใน เขตการศึกษาในและมลรัฐโดยมกี ารใชหลายรปู แบบ 1. แฟม รวบรวมผลผลติ จากโครงงานทผ่ี ูเรยี นผลติ ขน้ึ เอง 2. แฟมรวบรวมผลงานประเภทตา งๆ ของผเู รียน และบนั ทึกของครู 3. แฟม รวบรวมผลลพั ธท ่ีไดจากการวดั ผลมาตรฐานที่นํามาใชว ดั ผลผูเรียน การนาํ แฟมสะสมงานไปใชใ นการประเมนิ ผลไดรบั การพฒั นาและใชกันอยา งแพรห ลายในประเทศ แถบตะวันตก ท้งั ในยุโรป สหรัฐอเมริกาและออสเตรเลยี ในราวป 1988 เปนตนมาโดยเรยี กวา “การ ประเมนิ ผลการเรียนโดยใชแฟมสะสมงาน (Portfolio assessment)” ไดเ ปนทย่ี อมรบั กันอยา ง แพรห ลาย เชน รัฐเวอรมอนต ไดใ ชวธิ กี ารนีป้ ระเมนิ ผลการเรยี นวชิ าคณติ ศาสตรอยางเปน ทางการทว่ั ทง้ั รฐั แทนวิธกี ารดั้งเดิมทีใ่ ชแบบทดสอบ ซึ่งจากการสอบถามครนู กั การศกึ ษาและผบู รหิ ารการศึกษามีความเหน็ ตรงกนั เปน สว นใหญว าเปน วิธีการประเมินผลที่ใชไดดกี วา วธิ ีการเดมิ ในประเด็นทส่ี ามารถตรวจสอบไดว า นักเรยี นเรียนรูอยางแทจ ริงหรอื ไม และนักเรยี นมีความสามารถอะไรบางจากการแสดงออกทง้ั ทางดา น สตปิ ญ ญา รางกายและความรสู กึ (ชยั ฤทธ์ิ ศลิ าเดช, 2540)

ประเภทของแฟมสะสมงาน วรรณดี ชณุ หวฒุ ยิ านนท (2540: 4-5) ไดแ บง แฟมสะสมงานตามจุดมงุ หมายในการใชไวดงั นี้ 1. Personai portfolio เปน portfolio ท่รี วบรวมขอมูลสารสนเทศสว นตัวของนกั เรียน เชน บุคลกิ ภาพสวนตัว งานอดิเรก งานกจิ กรรม งานทอ งเที่ยว ความสามารถพเิ ศษ เร่อื งราวของ ครอบครวั รวมทงั้ งานอา น งานเขียน สง่ิ ทีภ่ าคภมู ิใจ ส่ิงที่สนใจ สิ่งท่ปี ระสบความสาํ เรจ็ เปนตน 2. Learning portfolio เปน portfolio ที่รวบรวมงานของนกั เรียน แสดงใหเ หน็ ถึง ความรู ความสามารถ ความพยายาม ความกาวหนา และผลสัมฤทธ์ิในดา นใดดา นหน่งึ หรอื หลายดา นของ นกั เรยี นซึ่งเนนกระบวนการเรยี นรขู องนกั เรยี นมักประกอบดวยรายงานกระบวนการทํางานของนกั เรยี น การ ประเมินตนเองของนกั เรยี น การบันทึกของครู ความคดิ เห็นของผูป กครองและเพือ่ นนกั เรยี น จุดมุงหมาย คือ ใหแนวทางแกค รแู ละนกั เรยี นในการพฒั นาการเรียนรขู องนักเรยี น และใหผ ปู กครองมีสว น รวมดว ย 3. Accountability portfolio เปน portfolio ทรี่ วบรวมผลงานของนกั เรียนที่คัดสรรแลว แสดง ใหเ หน็ ผลการเรยี นรขู องนกั เรยี นตามจดุ มงุ หมายของหลกั สตู ร มักประกอบดวยผลการประเมินมาตรฐานการ เรียนรู งานที่คัดเลอื กแลวซงึ่ สรางขึน้ ตามเกณฑท ก่ี าํ หนด และบนั ทกึ ของครู จุดมงุ หมาย คอื ประเมนิ ผลสัมฤทธิข์ องนกั เรียนเพอื่ การตรวจสอบและประเมนิ คุณภาพการจดั การศกึ ษา จากรายละเอียดของแฟม ตามวตั ถุประสงคตางๆ จะเห็นไดว าการนําแฟมสะสมงานมาใชเปน เครือ่ งมือในการศกึ ษาพฒั นาการของนกั เรยี นจากผลงานตลอดจนการเรียนการสอนและกจิ กรรมใน หอ งเรยี น จะสามารถบอกไดถึงพฒั นาการความกา วหนาและความสาํ เร็จในการทํางานแฟม สะสมงานจงึ เปน เครอื่ งมอื หนึง่ ทจี่ ะศึกษาพฒั นาการไดอยา งตอ เนอ่ื ง และสามารถปรับปรงุ แกไขพฒั นาการในดา นตางๆ ตลอดจนเพิ่มศกั ยภาพในการทํางานไดอยา งมปี ระสิทธภิ าพ กระบวนการจัดทาํ แฟมสะสมงาน กระบวนการจัดทาํ แฟมสะสมงานในช้ันเรียน มีขัน้ ตอนดงั นี้ ขน้ั ท่ี 1 ข้นั วางแผนรวมกันในการทํางาน ขัน้ ท่ี 2 ขน้ั รวบรวมชน้ิ งานและจัดการชน้ิ งาน ขั้นที่ 3 ข้นั เลอื กชน้ิ งาน ขน้ั ท่ี 4 ขั้นสรางสรรคผ ลงาน ขัน้ ที่ 5 ข้นั สะทอ นขอ มลู ยอนกลับเกยี่ วกบั ชิ้นงาน ขั้นท่ี 6 ขั้นตรวจสอบความสามารถของตนเอง ขั้นที่ 7 ขั้นประเมินคาผลงาน ขน้ั ท่ี 8 ขนั้ สรางความสมั พันธ ขน้ั ที่ 9 ขนั้ ใหคุณคา นาํ เขา และเอาออกของชน้ิ งาน

แนวทางการจัดการเรยี นรู จากเอกสาร แผนแหงความหวังและอนาคตของชาติ : แผนการพฒั นาการศกึ ษาแหง ชาตฉิ บับท่ี 8 (พ.ศ. 2540 – 2544) ของสาํ นักงานคณะกรรมการการศกึ ษาแหง ชาติ สาํ นกั นายกรัฐมนตรีไดระบปุ ญ หา เก่ียวกับการศึกษาไววา กระบวนการเรยี นการสอนยงั คงมงุ เนน การทอ งจาํ เพอ่ื สอบมากกวามงุ ใหนกั เรยี น คิด วิเคราะห เสาะแสวงหาความรูดวยตนเอง ทาํ ใหเ ดก็ ไทยจาํ นวนมากคดิ ไมเ ปน ไมช อบอา นหนงั สือ ไมรู วธิ ีการเรียนรู การใชแฟม สะสมงานจงึ เปนทางหนึ่งในการแกปญหาน้ี เพราะแฟม สะสมงานนอกจากใชเ พอื่ ประเมินผลงานของนักเรียนแลว ยังสามารถใชป ระโยชนอกี มากมาย อาทิ เชน ใชเปน กระบวนการเรียนการ สอน ใชเพ่ือเปนเครื่องมอื ในการพฒั นาการเรยี นรขู องนกั เรยี น และใชเพอื่ เปนเครอื่ งชวยใหเ กิดพฒั นาการใน วิชาชพี ครู เปนตน (สาํ ลี ทองธวิ , 2541) เพราะแฟม สะสมงานสามารถใหขอมูลเกีย่ วกับเจาของแฟม สมบรู ณ ครบถวน ตามหลักการพฒั นาเจาของแฟม เปนรายบคุ คล หรอื อกี นยั หนง่ึ เปน การพัฒนาเจาของแฟมแตละคน ในหลายๆ ดา น พรอ มๆ กัน เพราะการจัดทําแฟมตอ งอาศยั ความคิด ความรู ความ อดทน วิจารณญาณ ความอตุ สาหะ ทักษะตา งๆ ซงึ่ คลุมลักษณะทางสมอง (cognitive) ทาง จิตใจ (psychological) ทางทักษะของเจา ของแฟม (อุทมุ พร จามรมาน, 2540) นอกจากนี้ จริ าภรณ ศิรทิ วี (2540) ไดกลา วไวว าการใชแฟม สะสมงานในกระบวนการเรยี นการ สอน จะชวยใหนกั เรียนเปนผสู รางความรูและรจู ักแกป ญหาดวยตนเอง การใหนักเรียนวพิ ากษว ิจารณผ ลงาน ของตนเอง ทาํ ใหน ักเรยี นมีความรบั ผดิ ชอบตองานทท่ี าํ มากข้ึน และมงุ พฒั นาคุณภาพงานใหดีขนึ้ อีกท้งั ตวั ครูเองก็จะไดพฒั นาการสอนของตนเองขึน้ ดว ย การนาํ แฟม สะสมงานมาใชในการประเมินผลกระบวนการ เรยี นการสอนมกี ระบวนการ 7 ขนั้ ตอน ขั้นท่ี 1 ขน้ั วางแผน ครผู ูส อนวางแผนในการสอนดังนี้ คอื ศึกษาหลกั สตู ร จดุ ประสงค เน้อื หา และวิธีการประเมินผล ศกึ ษาคูมอื เอกสารทีเ่ ก่ียวขอ งกําหนดการสอน เนอ้ื หาวิชาและเวลาใหส อดคลอ งกับ จดุ ประสงค และการทําการสอน ครูควรช้ีแจงใหน กั เรยี นทราบกระบวนการเรียนตามสภาพที่แทจ รงิ และการ นาํ แฟมสะสมงานมาใช กิจกรรมท่ีนกั เรยี นตอ งปฏิบตั อิ ยา งไร และมแี ผนการประเมินผลอยางไร ข้นั ท่ี 2 ข้ันรวบรวมและจดั เกบ็ ผลงาน เปน การจดั เกบ็ ผลงาน เปนการจดั เกบ็ ผลงานและเนอ้ื หา ขอ มูลเอกสารทส่ี ําคัญลงในแฟมสะสมงาน ไดแก ใบความรทู ่คี รแู จก หรอื นกั เรยี นคนควาเพมิ่ เตมิ ใบงาน ใบประเมนิ ผลแบบสะทอ นความคดิ เห็นในการจดั เกบ็ ผลงานตองจัดเก็บอยางมรี ะบบ แยกเกบ็ ผลงานตาม เนือ้ หาและจปุ ระสงคการเรยี นรู ขั้นที่ 3 ขน้ั การคดั เลอื กผลงาน หลงั จากเกบ็ รวบรวมผลงานไปสักระยะหน่ึงใหน กั เรยี นคัดเลือก ผลงานท่ีนักเรียนชอบและมีความหมายตอ ตวั นกั เรยี นเก็บสะสมไวใ นแฟม สะสมงานโดยขอคาํ แนะนาํ จาก ครู หรอื รว มกนั กาํ หนดวา ในการเลือกผลงานน้ันควรมหี ลักการใด ผลงานทน่ี า จะจดั เก็บไวค วรมีลกั ษณะเชน ไร ผลงานนัน้ ไมจ ําเปน วาตองเปนผลงานทีด่ ีท่ีสุดเพยี งอยางเดยี วแตตองเปนผลงานท่ีแสดงออกไดถึง กระบวนการคิดการทํางานของนกั เรยี นดว ย เพ่อื ดพู ฒั นาการที่เกิดขนึ้ ในการทาํ งานแตละคร้งั

ขั้นท่ี 4 ข้นั ตรวจสอบความสามารถตนเองของนักเรยี น การตรวจสอบความสารถของตนเอง เบ้อื งตน จากการสงั เกตเปนการตรวจสอบแบบงา ยทสี่ ดุ นักเรียนสามารถเปรยี บเทียบไดจ ากผลงานวา มีความ สารมารถในการพฒั นาทกั ษะในดานใดในการทาํ งานแตล ะชน้ิ เชน ทกั ษะในการวาดภาพมคี วามคลองแคลว มน่ั ใจขน้ึ ทกั ษะทางการพดู การเขียน รจู กั วิเคราะหว ิจารณไ ดดีขน้ึ ตรงประเดน็ นอกจากสงั เกตตัวเองแลวยงั ใชแ บบประเมนิ และแบบสะทอนความคดิ เห็นตอ ผลงานเปน ตวั ตรวจสอบ ซ่งึ การประเมินตนเองจะสามารถ ชว ยพฒั นาทักษะในดา นตางๆ ของนักเรยี นไดด ยี ิ่งขน้ึ แกไขจดุ ดอ ยพฒั นาจดุ เดน ของตนเองไดต รงจดุ ข้ันท่ี 5 ขัน้ สะทอ นความคดิ เหน็ และความรสู กึ ตอ ผลงาน การสะทอนความคดิ เหน็ ตอ ผลงานมีผลตอ การแสดงความคดิ วเิ คราะห เปนกิจกรรมที่กระตนุ ใหน ักเรยี นเกิดการเรียนรเู ปน การบรู ณาการวิชาอ่นื เขารว ม ดว ย เชน วิชาภาษาไทย คอื การบรรยาย การใชค ํา นอกจากนจ้ี ะสง เสริมการแสดงออกใหม ีความมั่นใจ ข้ึนในการวิพากษว ิจารณ กลาคิดกลาทําโดยมหี ลกั การและเหตผุ ลเปน การใชก ระบวนการคิดทล่ี กึ ซง้ึ การ สะทอ นความคิดเห็นอาจแสดงไดห ลายรปู แบบ จาการบรรยาย จากแบบสอบถาม การตรวจสอบ ผลงาน การสมั ภาษณหรอื จากการวพิ ากษว จิ ารณผลงานตนเองหรือผูอน่ื นอกจากจะไดทกั ษะหลายดาน แลว ยังไดท ักษะทางสงั คมอีกดวย อาจมกี ารแลกเปล่ียนศกึ ษาผลงานของเพอ่ื น แลกเปล่ยี นแนวคิดและขอ ปรับปรงุ แกไ ขในการทาํ งาน ขัน้ ท่ี 6 ขน้ั การประเมินแฟมสะสมงาน ประเมินรปู แบบเนอ้ื หา ประเมินไดท้ังภาคปฏบิ ตั ิ กระบวนการทาํ งาน ประเมินตนเองตามเกณฑท ี่กาํ หนด ตรวจสอบพฒั นาการตงั้ แตต น จนจบกระบวนการ สดุ ทา ยจากแฟม สะสมงาน ขั้นที่ 7 ขั้นจดั นิทัศการ เพ่อื ใหนักเรียนภาคภมู ิใจ ชน่ื ชมในผลงานและความสามารถของตน โดย ใหนักเรียนเปน ผดู ําเนินการวางแผนเอง ขอคนพบจากการวจิ ยั จากการจดั การเรียนรโู ดยใชแฟม สะสมงาน มขี อคน พบจากการวิจยั ดังนี้ 1. ผลสัมฤทธท์ิ างการเรยี นและเจตคติทางการเรียน สมชาย ม่ิงมิตร (2539) วจิ ยั ศกึ ษาผลของการ ประเมนิ จากพอรตโฟลิโอ วชิ าภาษาไทย กับนกั เรียนชนั้ ประถมศึกาปท ่ี 5 พบวา นกั เรยี นทีไ่ ดร ับการ ประเมินผลโดยใชพอรต โฟลิโอ มีผลสมั ฤทธิ์ทางการเรยี นและเจตคติทางการเรยี นสงู กวา นักเรยี นท่ไี ดร ับการ ประเมนิ ผลแบบเดมิ และชยั ฤทธ์ิ ศิลาเดช (2540) วิจัยพฒั นาแฟม สะสมงานในการประเมนิ ผลการเรยี น วชิ าภาษาอังกฤษในระดบั ชน้ั มัธยมศึกาปท ี่ 3 พบวา กระบวนการของแฟม สะสมงานชว ยใหนักเรยี นมี ความกาวหนา ในการเรยี นวชิ าภาษาอังกฤษท้ัง 4 ทกั ษะและสรางแรงจูงใจการเรียนใหแกผ เู รยี นมาก

2. ความภาคภมู ิใจในการสอนและทกั ษะทางการเรียนของผูเรียน ชยั พฤกษ เสรรี ักษ (2540) วิจยั พัฒนารปู แบบการประเมนิ ผลการเรียน โดยใชแฟม ผลงานดเี ดนวชิ าภาษาไทยกบั นักเรียนชน้ั ประถมศึกษาป ที่ 4 จํานวน 1 คนและชนั้ ประถมศึกษาปท ี่ 5 จาํ นวน 7 คน พบวาผสู อนมีความเหน็ วาแฟมสะสมงาน ดีเดน สามารถใชป ระเมนิ ความกา วหนา และความสารถทีแ่ ทจ รงิ ของนกั เรียนไดต รงกับสภาพ หลกั ฐานท่แี สดง ใหเ ห็นถงึ การเปลย่ี นแปลงในทางทพี่ ฒั นาขนึ้ ของผเู รียนผสู อนมคี วามรสู กึ ภาคภมู ิใจท่สี ามารถชว ยใหผเู รยี นมี ทกั ษะทางการเรยี นสูงข้นึ แลผูเรยี นสามารถพฒั นาตนเองไดด ยี ่งิ ข้ึน นกั เรยี นชอบวิธกี ารประเมนิ โดยใชแฟม ผลงานดีเดนเพราะมคี วามยตุ ธิ รรม เน่ืองจากมีการพจิ ารณาตัดสนิ ผลการเรียนจากผลงานทป่ี ฏิบตั จิ รงิ ได เรยี นรเู ทคนคิ ในการประเมินตนเอง ตลอดเวลา มโี อกาสปรบั ปรงุ สว นทบี่ กพรองไดทนั ที 3. ทกั ษะการวิจารณ ความคิดสรางสรรค และคุณลกั ษณะทางจติ พสิ ยั พรรณวลยั คีรวี งศวฒั นา (2542) วจิ ยั การใชแฟม สะสมงานนกั เรยี นทมี่ ีตอผลสมั ฤทธท์ิ างการเรยี นวิชาจติ รกรรมสูงกวา นักเรียนดว ย วธิ กี ารปกติอยา งมนี ยั สําคญั ทางสถิตทิ ีร่ ะดับ 0.05และนกั เรยี นทีเ่ รยี นดว ยวธิ กี ารใชแฟม สะสมงานมผี ลสมั ฤทธ์ิ ทางการเรยี นดานทักษะพสิ ัยและจิตพสิ ัยสงู กวานักเรียนทเ่ี รยี นโดยวธิ ปี กติ และนกั เรียนมที กั ษะการวจิ ารณ และความคิดสรางสรรคส ูงข้นึ มคี ณุ ลักษณะทางจิตพสิ ยั ในดา นความพึงพอใจในผลงานของตนเอง สามารถ ยอมรบั ตนเอง ยอมรับฟง ความคิดเหน็ ของผอู ื่นและปฏบิ ัติงานรว มกับผูอ ืน่ ไดดขี ึน้ รวมทงั้ ทําใหน กั เรยี นมคี วาม รบั ผิดชอบเอาใจใสแลเหน็ คณุ คา ในผลงานของตนมากขน้ึ อีกดว ย ความสําคัญของแฟม สะสมงาน แฟมสะสมงานเปน การรวบรวมขอมลู จาก 1. ตัวอยางผลงานทีแ่ สดงใหเห็นถงึ กระบวนการ (Process Samples) 2. ตวั อยา งผลงานทีเ่ ปน ผลผลติ ( Product Samples) 3. การสังเกตของครู (Teacher Observations ) 4. ขอมลู ทร่ี วบรวมไดจ ากการวัด และ ประเมินผลดวยวิธกี ารหลากหลาย 5. ขอมูลทีเ่ ปนขอ เสนอแนะจากผูปกครองและผูท ี่เกี่ยวขอ ง วัตถุประสงคของแฟม สะสมงาน ในการจัดทาํ แฟม สะสมงานมวี ัตถุประสงค 2 ประการ คือ 1. เพ่ือใหเ จา ของแฟมไดประเมินตนเองวา ผลการเรยี นรหู รอื งานทีท่ ําเปน อยา งไรประสบผลสาํ เรจ็ ใน ระดบั ใด มรี ะบบหรอื ไม ควรจะปรบั ปรุงแกไ ขหรอื ไมอยางไร 2. เพ่อื ใหผ ูท ีเ่ กี่ยวขอ งไดประเมนิ เจา ของแฟมวา มคี วามสามารถในการเรียนรูหรอื การปฏบิ ตั งิ านเปน อยางไร ประสบความสําเรจ็ ในระดบั ใด ควรจะไดรบั การชว ยเหลอื หรือพฒั นาหรือไมอยา งไร

ลกั ษณะของแฟมสะสมงาน แฟม สะสมงาน มลี กั ษณะสาํ คญั ๆ พอสรุปได ดงั น้ี 1. แฟม สะสมงานสามารถนาํ ไปใชประโยชนในการสอนเปนรายบุคคลไดเ ปนอยางดี เพราะนกั เรียนแต ละคนจะมแี ฟมสะสมงานเปนของตนเอง มกี ารสรางสรรคผ ลงานทเ่ี ปน ลักษณะเฉพาะของตนเอง ครจู ะทราบ จุดเดน และจดุ ดอยของนักเรียนแตค นจากแฟม สะสมงานผลงานในแฟม สะสมงานจะมุง ตอบสนองตอ จุดมงุ หมายของการสอนทรี่ ะบุวา อยางไร (how) มากกวา อะไร (what) 2. แฟม สะสมงานจะเนนผลผลติ ของ งานมากกวา กระบวนการทาํ งาน อยา งไรกต็ าม สําหรบั ประเด็นนี้ ฟาร และโทน ( Farr and Tone, 1994 : 58-59) มีความเหน็ วา ถา เปนแฟม สะสมงานทางวิชาชพี เชน พวกจติ รกร ชา งภาพ กค็ วรใชแฟมสะสมงานที่ สามารถทาํ ใหมองเห็นกระบวนการ ความกา วหนา และพฒั นาการในการเรยี นรูข องนกั เรียนได นอกจากนนั้ ยงั ทาํ ใหค รไู ดเ รียนรูเ กีย่ วกบั ผลงานทเ่ี กดิ จากการจัดกจิ กรรมการเรยี นการสอนของตน แฟมสะสมงานทเี่ นน ผลผลติ เรยี กวา Show Portfolios หรอื Final Portfolios แฟม สะสมงานท่ีเนน กระบวนการ เรยี นวา Working Portfolios 2. แฟม สะสมงานจะเนน จุดเดนมากกวาจดุ ดอ ยของนกั เรยี น ซึ่งจะชวยใหน กั เรยี นเกดิ ความช่ืนชมใน ผลงานของตนเอง สาํ หรบั จดุ ออ นน้ัน ครูก็จะนาํ ไปวางแผนจัดกจิ กรรมการเรยี นการสอน การทดสอบแบบเดมิ มกั ตรวจหาความผิดพลาด หรอื ขอบกพรองของนักเรียน 3. แฟมสะสมงานจะเนน นกั เรียนเปนศูนยกลาง ซง่ึ นักเรียนจะเปนผูวางแผนลงมือทาํ ผลงาน ประเมนิ และปรบั ปรงุ ผลงานดว ยตนเองอยางตอ เน่อื ง โดยมคี รจู ะชวยช้ีแนะ นักเรยี นเปน เจา ของผลงาน เจาของแฟม สะสมงาน ผลงานของนักเรยี นตอ งมีความสมั พันธเ ชือ่ มโยงกบั สภาพชีวิตจรงิ ๆ 4. แฟม สะสมงานชว ยสอื่ ความหมายในเรื่องความรู ความสามารถ และทกั ษะของนักเรยี นในเร่อื ง ตา งๆ รวมทงั้ ความกา วหนาและพัฒนาการของนกั เรยี นแกคนอนื่ เชน ผปู กครอง นักแนะแนว ครูผสู อน และ ผบู ริหารโรงเรียนไดเ ปนอยา งดี 5. การประเมนิ โดยใชแฟม สะสมงานยงั มปี ญ หาเร่ืองความเช่อื มั่น หรอื ความเหน็ ทสี่ อดคลองกนั ในการ ประเมิน ทง้ั นอ้ี าจเนือ่ งมาจากการกาํ หนดเกณฑในการประเมนิ ไมค อ ยชดั เจน หากผปู ระเมินยดึ องคประกอบ ของการประเมินตางกัน จะมผี ลทาํ ใหค วามเชื่อมนั่ หรอื ความสอดคลอ งของการประเมินมีคาตํ่า ประโยชนของแฟมสะสมงาน แฟมสะสมงานมปี ระโยชนในการแสดง หรือ นาํ เสนอผลงานของนกั เรียนทส่ี อดคลองกบั ความสามารถท่ีแทจ ริง ของนักเรียน เพราะแฟมสะสมงานใหข อ มลู ท่ีครบถวนกวา ผลการทดสอบดว ยการทดสอบ การจัดทาํ แฟมตอ ง อาศัยความคดิ ความรู ความอดทน วจิ ารณญาณ ความอุตสาหะ ทักษะตา งๆ ของเจาของแฟม ดังน้นั แฟม สะสมงานจึงสามารถใชประโยชนไดห ลายประการ คอื

1. สอนนกั เรียนเปนรายบคุ คล ใหน กั เรยี นจัดทําดวยตนเอง แตละคนสามารถเลอื กทํางานแตล ะช้ินได อยางอสิ ระตามความสนใจ และ ความสามารถของนกั เรยี น และสามารถนาํ ผลงานมาปรบั เปลยี่ นใหด ขี ึ้นได 2. ทาํ หนาทสี่ ะทอนความสามารถ และ วิธีการทาํ งานของเดก็ ไดทกุ ขนั้ ตอน 3. ทําหนา ทแี่ ตกตา งจากแบบทดสอบ ทสี่ วนมากเปนการสอบเพื่อหาทผ่ี ดิ พลาด แฟม สะสมงานจะทาํ ใหครูสามารถหาจุดเดนของนักเรียนไดม ากกวา จุดดอย 4. ทําหนา ทสี่ าํ คญั ในการแจง ผลสาํ เรจ็ ของนกั เรยี นใหบ ุคคลทเ่ี กีย่ วของทราบ รวมท้ังสามารถนําไปใช ในการอภิปรายความกาวหนา ของนักเรียนกบั ผปู กครองได การประเมินจากแฟมสะสมงานกม็ ีลกั ษณะเปดเผย ตรงไปตรงมา 5. การเกบ็ สะสมผลงานงานทุกชน้ิ ที่พจิ ารณาคดั เลือกไวแลว ตอ งเขยี น ชือ่ วัน เดือน ปตดิ ไว เพ่ือให สามารถประเมินพฒั นาการของเดก็ ได การใชแ ฟมสะสมงาน แฟมสะสมงานนอกจากนาํ มาใชส าํ หรบั ประเมินผลนักเรยี นโดยตรงแลว ยังสามารถนาํ มาใชใ น กจิ กรรมอยา งอ่นื ไดอ ีกดงั นี้ 1. นาํ มาใชส อนนักเรยี นใหรจู กั วพิ ากษ วจิ ารณ ตนเองและสะทอ นใหเหน็ ความคิดของนักเรียน 2. กระตุนใหน กั เรียนเกิดทกั ษะในการวเิ คราะห และ ตัดสนิ ใจได หลงั จากที่นกั เรียนไดพ จิ ารณา ทบทวนเลือกงานของตนเองไวในแฟม สะสมงานแลว 3. ใหน กั เรียนพิจารณาทบทวน โดยการนาํ แฟม มาอภปิ รายกบั คนอ่ืนๆ เพอ่ื ชว ยใหนกั เรียนมองเห็น ความกา วหนาของตนไดชดั เจนยงิ่ ขนึ้ 4. นกั เรยี นสามารถนําแฟมของตนเองไปแลกเปลี่ยนความคดิ กับผปู กครองตน ทําใหผ ูป กครองทราบ ถึงผลสมั ฤทธทิ์ างการเรียน และ ความตองการของนกั เรียน 5. เมื่อส้นิ ปก ารศกึ ษา ครสู ามารถนําแฟมสะสมงานวชิ าตาง ๆ ของนักเรียนแตละคนมาพิจารณา ทบทวนรว มกนั กับนกั เรยี น วาจะเลือกผลงานชิน้ ใดเปน ตัวแทนของผลงานท้ังหมดเพ่อื นาํ มาเกบ็ ไวในแฟม สะสมงานระดบั โรงเรยี น 6. ผลงานในแฟม สะสมงาน บางครง้ั อาจไมน ํามารวมไวในแฟม ระดบั โรงเรยี นแตจะใหนักเรยี นนํา กลับไปบา นใหผ ูปกครอง และ ตวั นักเรียนเกบ็ ไว ซ่ึงผลงานทง้ั หมดตลอดปการศกึ ษา ก็จะถูกเกบ็ รวบรวมไวใ น แฟมสะสมงานของผปู กครองและนกั เรียน

องคประกอบหลกั ๆ ของ Portfolio ทีส่ มบูรณ 1.หนา ปก ควรออกแบบใหส ะดดุ ุตา แบบเหน็ ปุบแลว คนหยบิ ขนึ้ มาอานเลย ใสร ปู ตัวเองลงไป present ตวั เอง เตม็ ที่ เขา ใจงา ย สรปุ เนอ้ื หา และ มรี ายละเอียดครบถว นคือ ของใคร ช้ันอะไร เรยี นท่ไี หน เมอื่ ไร อยางไร เหตุ ใด ฯลฯ (แตตองเนน สวนทเ่ี ปน ตัวของเราทส่ี ุด ทําออกมาใหเ ปน ตัวของตัวเอง) 2.ประวตั ิสวนตวั นําเสนอตัวเองเตม็ ท่ี ประวัตทิ างดา นสถานศกึ ษา ถาจะใหดี ขอแนะนาํ วาใหทําเปน 2 ชดุ คอื สวนท่ี เปน ภาษาไทย รวมไปถงึ ขอมลู ทเ่ี ปน personal data และสว นทเ่ี ปน ภาษาอังกฤษน่ันเอง เพ่ือแสดง ความสามารถของตนใหแ ฟมดูนา เชอ่ื ถอื มากข้นึ คะ 3.ประวตั ทิ างการศกึ ษา ใหเรียงลาํ ดับจากการศกึ ษาที่นอ ยสดุ จนกระทง่ั ปจ จบุ นั และผลสรปุ ของผลการเรียนที่ไดค ร้งั ลาสดุ ควรเนน เปน สว นทายทเ่ี หน็ เดนชัดทส่ี ดุ (อาจมเี อกสารรบั รองผลการเรยี นแนบมาดว ย) 4.รางวลั และผลงานทไี่ ดรับ เขียนในลกั ษณะเรียงลาํ ดบั การไดร ับ จากป พ.ศ.(ในสวนน้ีไมตองใสเ กยี รตบิ ตั รลงไป เพราะอาจทํา ใหแฟมดูไมม จี ุดเดน เพราะมนั เดน หมด ควรไปเนน ขอ ตอ ไปดกี วา ) 5.รางวัลและผลงานท่ปี ระทับใจ เปนผลงานหรอื รางวลั ทไี่ ดรบั และเกิดความภาคภมู ิแบบสดุ ๆ รางวลั แบบนีแ้ หละท่เี ปนรางวลั แหง ชีวติ ขา พเจา (ควรใสห ลกั ฐานลงไปดว ยอาจมรี ปู ถายประกอบจะดมี าก) 6.กจิ กรรมท่ที าํ ในโรงเรยี น เชนเปน ประธานนักเรยี น กจิ กรรมในชมรม หรอื อยางอื่นใสเ พ่ือใหรูว าเรามปี ระสบการณจากการ ทาํ งาน หรอื ตรงสวนนจี้ ะใชเปนงานพเิ ศษทก่ี าํ ลงั ทาํ ก็ได หากเรียนไปดว ยทํางานไปดวยจะทาํ ใหผ ลงานมีคุณคา มากขึ้น คนหยบิ ขนึ้ มาอา นจะเหน็ คุณคา ของเราตรงน้ี อาจมเี อกสารแสดงดว ยจะดมี าก)

7.ผลงานตวั อยาง คือ งานหรือรายงานทีค่ ดิ วาภาคภมู ใิ จมากทส่ี ุดจากการเรยี นทผี่ านมา เชน โครงงานวทิ ยาศาสตร รายงาน การวิจยั ตางๆ อาจนาํ เสนอใน 5 รายวิชาหลกั เปน ตน 8.ความสามารถพเิ ศษตา งๆ ควรโชวใ นความสามารถพิเศษท่คี นทัว่ ไปมีอยเู ปน สว นนอยทส่ี ามารถทําได หรอื เปน ความสามารถ พิเศษที่สามารถสอดคลอ งกับคณะ ทเี่ ราตองการศึกษาตอ หรอื ถาไมมี ก็เปนความสามารถพเิ ศษท่ัวๆ ไป เชน รองเพลง เลน ดนตรี หรือ กีฬา ฯลฯในแตละหัวขอถาหากมกี ารแสดงรปู ถายทเี่ กยี่ วขอ งดวยจะดีมากๆ ขอให แฟมสะสมผลงานของนักเรยี นออกมาเปน ท่ีพึงพอใจของมหาวิทยาลัย การทํา Portfolio จงึ นา จะชว ยให มหาวทิ ยาลยั ไดค ัดเอาผทู ม่ี คี วามสนใจ ในสาขาวชิ าน้นั ๆ เขาไปเรยี น ซงึ่ จะทําใหน กั เรียนเรยี นอยางมคี วามสุข และประสบความสาํ เรจ็ ในการเรยี น การเรียนตอ หรือ การทํางานในอนาคตตอไป............. Portfolio นั้นสาํ คัญไฉน Portfolio หรอื แฟม สะสมผลงาน เปน แฟม ทแ่ี สดงขอ มลู เกยี่ วกับตัวเราเอง เชน ประวัติสวนตัว ประวัติการศึกษา ความถนดั ความสนใจ ความสามารถพเิ ศษ และกจิ กรรมตา งๆทีเ่ ราเคยทํามา ซง่ึ Portfolio มผี ลในการคดั เลือกนกั เรียนของมหาวทิ ยาลัยตางๆมาก โดยเฉพาะการสอบตรง ดงั นน้ั จึงควรจัด portfolio ให มคี วามนาสนใจ เพอื่ เพมิ่ โอกาสในการเขาศกึ ษาตอ ในคณะทใี่ ฝฝน ขน้ั ตอนการทํา portfolio 1. หนาปก (ภาพส)ี 2. ปกรอง (ขาว-ดาํ ) 3. คํานํา 4. สารบญั (องคประกอบ) 5. สว นท่ี 1 : ประวัติสว นตัว - ใบประวัติสวนตวั - รูปภาพตอนเปนเดก็ สกั 1 รูป - ใบสตู บิ ตั ร - สาํ เนาบตั รประชาชน - สําเนาทะเบียนบา น

6. สว นท่ี 2 : ประวัติการศกึ ษา - ตารางประวัติการศึกษา - เอกสารที่ยืนยนั การสําเรจ็ การศึกษา เชน ใบประกาศนียบตั รสําเรจ็ การศกึ ษาชั้นประถมศึกษาปท ่ี 6 พรอ มรปู ภาพทม่ี ีนักเรยี นรวมหองทุกคน ใบประกาศนยี บัตรสําเรจ็ การศกึ ษาชนั้ มธั ยมศึกษาปท ี่ 3 พรอ มรปู ภาพทม่ี นี กั เรียนรว มหองทกุ คน ใบประกาศนียบตั รสําเรจ็ การศกึ ษาชัน้ มัธยมศึกษาปท ่ี 6 พรอ มรูปภาพทม่ี นี กั เรียนรว มหองทกุ คน - คาํ รบั รองจากอาจารยป ระจาํ ชนั้ หรอื อาจารยท ป่ี รกึ ษา (แนะนําใหเ ปนลายมือของ อ.เองคะ ) - ใบแสดงผลการเรียน (ใบ รบ.1) แนะนําใหเอา ม.4-ม.6 นะคะ 7. สวนท่ี 3 : ผลงานท่ีไดร ับ (แยกเปนแตละดา น) ดา นวิชาการ - ตารางรายละเอยี ดใบประกาศนยี บัตรดานวิชาการ - ใบประกาศนียบัตร - รปู ภาพ ดา นพฒั นาชุมชนและสังคม - ตารางรายละเอยี ดใบประกาศนียบัตรดานพฒั นาชุมชนและสงั คม - ใบประกาศนยี บัตร - รูปภาพ ดา นศลิ ปะและวฒั นธรรม - ตารางรายละเอียดใบประกาศนยี บตั รดา นศลิ ปะและวฒั นธรรม - ใบประกาศนยี บัตร - รูปภาพ ดา นความเปนผูน าํ - ตารางรายละเอียดใบประกาศนยี บตั รดานความเปน ผนู าํ - ใบประกาศนียบัตร - รปู ภาพ ดา นกีฬา - ตารางรายละเอียดใบประกาศนียบตั รดา นกฬี า - ใบประกาศนยี บตั ร - รูปภาพ ดานศลี ธรรมและจรยิ ธรรม - ตารางรายละเอยี ดใบประกาศนียบตั รดา นศลี ธรรมและจริยธรรม - ใบประกาศนียบตั ร - รปู ภาพ

8. ใบรองปกหลัง * คาํ แนะนาํ ใหจ ัดใบประกาศนียบตั รปปจ จบุ ันขึน้ กอน แลวตามดวยรปู ภาพท่อี า งองิ ในแตล ะดา น หากมหี นังสือคาํ สง่ั ท่ไี ดร บั จากโรงเรยี นในแตล ะใบประกาศนยี บัตร ใหนํามาอา งอิงดวย หากไมม รี ปู เยอะพอที่จะแยกเปนดานได ใหแบง เปน สวนท่ี 4 : รวมรูปภาพกจิ กรรม รายละเอียดประวตั ิสวนตวั (จากขอ 5) ประวัตสิ ว นตวั (พิมพต วั เลก็ ๆทข่ี วามอื บนดวยวา ขอมูลลา สดุ เมอ่ื วนั ทเ่ี ทา ไหร) (ตดิ รูปชุดนักเรียนถา ยไวไ มเ กิน 6 เดือนขนาด 1 น้ิว) ชอื่ (มีคาํ นําหนาชอ่ื ดว ย).................นามสกลุ ...................เพศ..........ชอ่ื เลน .............. เกดิ (วนั ท่ี เดอื น ปพ .ศ.)............อายุ.................สถานทีเ่ กดิ ................................. สัญชาติ..................เชื้อชาต.ิ ...................ศาสนา.......................................... เลขหมายบตั รประจําตวั ประชาชน................................ กลุม เลอื ด............... ขอ มลู และประวัตคิ รอบครัว ชอื่ -สกลุ อายุ อาชพี รายได/ ป โทรศัพท บิดา มารดา ผปู กครอง ผปู กครองมคี วามเกี่ยวของเปน........... จาํ นวนสมาชิกในครอบครวั .............................

พ่ีนองรวมบดิ ามารดา......................(รวมตนเอง) 1. (ชอื่ -สกุล) (อายุ) (การศึกษา/อาชพี ) (โรงเรียน/มหาวทิ ยาลัย/วิทยาลัย/บริษทั ทที่ ํางาน) 2. 3. ที่อยใู นสําเนาทะเบียนบา น........................... ท่ีอยปู จ จบุ นั ............................................. โทรศพั ท. ............................................... โทรสาร................................................. โทรศพั ทม อื ถอื ..................................... รายละเอียดประวัตกิ ารศกึ ษา (จากขอ 6) ประวัติการศกึ ษา 1................. 2................ 3.............. เรยี งจากอดตี จนปจ จบุ ันเปนขอ ๆ (ชอ่ื สถานศึกษา เรียนจากช้ันไหนถงึ ชน้ั ไหน คณะ/สาขา/แผนก)

หนาทท่ี ไ่ี ดรบั มอบหมาย (เปนขอๆ เชน เคยเปน ประธานนกั เรยี น เปนเลขาฯหอง ฯลฯ) 1................... 2.............. 3.............. ความสนใจ/กิจกรรมพเิ ศษ/ชมรม 1.............. 2............. 3........... ผลงานท่ภี ูมิใจ (ผลงานเดนๆสกั 2-3 ผลงานระดับโรงเรยี นขนึ้ ไป *ไมเอาแบบไดเ รยี งความที่ 1 ของหอ งนะ เอา ผลงานแบบ นักเรียนตวั อยา งของโรงเรยี น ยวุ ทูตความดขี องอําเภอ นกั กฬี าทมี ชาติ) ความสามารถพิเศษ.................................................. คณะ/สาขาวิชาทสี่ นใจศึกษาตอ (เอาแบบคณะเดียว หรอื 2 คณะท่ใี กลเ คยี งกนั นะ) ประสบการณท ่เี ก่ียวของกบั คณะ/สาขาวิชาที่สนใจศกึ ษาตอ (สว นนี้เนน เดน ๆมาเตม็ ท่เี ลย วาเคยไปคายท่ี ไหนมา ศึกษาดูงาน ฝก งานทไ่ี หนมา บอกระยะเวลา สถานที่ หนวยงานทจี่ ัดดวย) สาํ หรบั หนาปกPortfolio แบบสําเนาทีต่ องสงกรรมการ (สอบสัมภาษณแ บบคดิ คะแนน) ตอ งมีหวั ขอวา แฟม สะสมผลงาน ตามดว ยขอ มลู ชอ่ื -สกลุ โรงเรยี น รหสั ทเี่ ราสมัคร รหสั คณะ ช่ือคณะ/ สาขาวชิ าอะไร มหาวิทยาลยั ไหน โครงการอะไร (เชน โควตานักเรยี นเรียนดี โควตานักกฬี าฯ) ถา เขาอนิ เตอร ใตห ัวขอ แฟม สะสมผลงานใสค าํ วา Portfolio ดว ย และใตข อมลู ภาษาไทยแตละอยา งใสเ ปน ภาษาอังกฤษ ดว ย หรอื ขอ มูลอน่ื แบบทม่ี หาวิทยาลัยกําหนด แลวตองมรี ปู นักเรยี นติดดว ยนะ

สําหรบั หนาปก Portfolio ฉบบั จรงิ ท่เี ราเก็บไวกบั ตนเอง และสําหรบั สอบสัมภาษณแบบไมคิดคะแนน (หลงั จากAdmission หรอื หลังสอบตรง) ใสแ คห ัวขอ แฟมสะสมผลงาน ชอื่ -สกุลกพ็ อ ถาเขาอินเตอร ใสหวั ขอ Portfolio และช่อื -สกลุ ภาษาองั กฤษ ดวย *** ขอ แนะนําอื่นๆ 1. ถา เขาอินเตอร ประวตั ิและขอ มลู ตา งๆ ทําเปนภาษาอังกฤษดว ยนะ ใสห ลกั ฐานผลการสอบ TOEIC TOEFL IELTS CU-TEP ฯลฯ เพอื่ แสดงวา เรามคี วามสามารถทางดา นภาษาองั กฤษ โดยตอ งมีระดบั คะแนนทน่ี าพึง พอใจดว ยนะ 2. ถาเขาคณะทม่ี กี ารแขง ขนั เยอะๆ กรรมการจะไมม เี วลาเปด ดู Portfolio มาก เพราะฉะน้นั เราตองใสผ ลงาน ที่เก่ยี วของกบั คณะทเ่ี ราจะเขาจริงๆ และผลงานเดนๆ ระดบั ใหญๆ ดวยนะ