e-bookโครงการอบรมเศรษฐกิจพอเพียง

การจดั กระบวนการเรยี นรหู้ ลกั ปรชั ญาของ เศรษฐกจิ พอเพยี งและเกษตรทฤษฎใี หม่ แบบออนไลน์ โครงการอบรมเรยี นรหู้ ลกั ปรชั ญาของ เศรษฐกจิ พอเพยี งและเกษตรทฤษฎใี หม่ ศนู ยก์ ารศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษา ตามอธั ยาศยั อาเภอฮอด

สารบญั หน้า บทที่ 1 ความพอเพยี ง - ประวตั ิ ความเป็นมาของเศรษฐกิจพอเพยี ง 4 - ความหมายของเศรษฐกจิ พอเพยี ง 7 - หลกั การของเศรษฐกิจพอเพยี ง 9 - อาชพี เกษตรกบั ทฤษฎใี หม่ 13 - ขนั้ ตอนการวางแผน “ทฤษฎใี หม่” 15 - ระบบเกษตรผสมผสาน 23 บทที่ 2 ครอบครวั พอเพียง - รายรบั -รายจ่ายของตนเองและครอบครวั 28 - การบันทึกบัญชีรายรับ-รายจ่ายส่วนตัว ครอบครวั 31 - การนาปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพียงไปประยกุ ต์ใช้ 40 1

บทท่ี 1 ความพอเพียง 2

เศรษฐกจิ พอเพยี ง ความพอเพยี ง หมายถงึ ความพอประมาณ ความมเี หตผุ ล รวมถงึ ความจาเป็ นทจี่ ะตอ้ งมี ระบบคมุ ้ กนั ในตวั ทด่ี ี ทัง้ น้ี จะตอ้ งอาศยั ความ รอบรู ้ ความรอบคอบ 3

ประวตั คิ วามเป็ นมา “เศรษฐกจิ พอเพยี ง” พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั ทรงมกี ระแส พระราชดารชิ แี้ นะแนวทางการดาเนนิ ชวี ติ ของ พสกนกิ ารไทยตงั้ แตป่ ีพทุ ธศกั ราช 2494 ใน พระราชดารโิ ครงการชว่ ยเหลอื ประชาชนเป็ น ครัง้ แรกโดยใหน้ าพันธปุ์ ลาหมอเทศจาก รัฐปีนังมาเลย้ี งในสระน้าพระทนี่ ั่งอมั พรสถาน และพระราชทานพันธปุ์ ลาหมอเทศใหก้ านัน ผใู ้ หญบ่ า้ นท่ัวประเทศไปเลย้ี งขยายพันธุ์ และ พระราชทานใหป้ ระชาชนทั่วไปเมอื่ วนั ที่ 7 พฤศจกิ ายน พ.ศ.2496 4

พระบาทสมเด็จพระเจา้ อยหู่ วั ทรงมี พระราชดารสิ รา้ งโครงการมากมาย หลายสาขา หลายประเภท เชน่  โครงการตามพระราชประสงค์ เป็ นโครงการ ทดลองปฏบิ ตั เิ ป็ นการสว่ นพระองค์  โครงการหลวง เป็ นโครงการพัฒนาและ บารงุ รกั ษาตน้ น้าลาธารในป่ าเขา และ พัฒนาชาวเขา ชาวดอย ใหม้ อี าชพี ใหอ้ ยดู่ ี กนิ ดี เลกิ ปลกู ฝิ่น และเลกิ ทาลายป่ า  5

 โครงการในพระบรมราชานุเคราะห์ เป็ น โครงการทพ่ี ระบาทสมเด็จพระเจา้ อยหู่ วั ทรงแนะนาใหภ้ าคเอกชนไปดาเนนิ การ  โครงการตามพระราชดาริ เป็ นโครงการที่ ทรงเสนอแนะใหร้ ัฐบาลดาเนนิ การ เชน่ โครงการทดลองแกป้ ัญหาดนิ เปรย้ี ว จังหวดั นครนายก โครงการศนู ยศ์ กึ ษา การพัฒนาหว้ ยฮอ่ งไคร ้ จังหวดั เชยี งใหม่ โครงการศูนยศ์ กึ ษาการพฒั นาหว้ ยฮอ่ งไคร้ จงั หวดั เชยี งใหม่ โครงทดลองแกป้ ญั หาดนิ เปรย้ี ว จงั หวดั นครนายก 6

ความหมายของเศรษฐกจิ พอเพยี ง พระบาทสมเด็จ พระเจา้ อยหู่ วั ทรงมี พระราชดารัส พระราชทานแก่ คณะบคุ คลตา่ งๆที่ เขา้ เฝ้าถวายพระพร ชยั มงคล เนอ่ื งใน วโรกาสวนั เฉลมิ พระชนมพรรษา ณ ศาลา ดสุ ดิ าลยั สวนจติ รลดา พระราชวังดสุ ติ เมอื่ วนั ท่ี 4 ธนั วาคม พ.ศ.2540 และ พ.ศ.2541 ความในพระราชดารัสนี้ พระบาทสมเด็จพระ เจา้ อยหู่ วั ทรงไดใ้ หค้ วามหมายของเศรษฐกจิ พอเพยี ง ไวว้ า่ 7

เศรษฐกจิ พอเพยี ง หมายถงึ เศรษฐกจิ ท่ี สามารถอมุ ้ ชตู นเองได ้ ใหม้ คี วามพอเพยี ง กบั ตนเอง (Self-Sufficiency) อยไู่ ดโ้ ดยไม่ ตอ้ งเดอื ดรอ้ น โดยตอ้ งสรา้ งพน้ื ฐานทาง เศรษฐกจิ ของตนเองใหด้ เี สยี กอ่ น คอื ตงั้ ตวั ใหม้ คี วามพอกนิ พอใช ้ ไมใ่ ชม่ งุ่ หวงั แตจ่ ะ ทมุ่ เทสรา้ งความเจรญิ ยกเศรษฐกจิ ให ้ รวดเร็วแตเ่ พยี งอยา่ งเดยี ว เพราะผทู ้ ม่ี อี าชพี และฐานะเพยี งพอทจ่ี ะพง่ึ ตนเองยอ่ ม สามารถสรา้ งความเจรญิ กา้ วหนา้ และฐานะ ทางเศรษฐกจิ ขนั้ ทส่ี งู ขน้ึ ไปตามลาดบั 8

หลักปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง หลกั ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง ประกอบดว้ ยหลกั 3 ประการ และเงอ่ื นไข 2 ประการ ดงั นี้ 9

1)ความพอประมาณ หมายถงึ ความพอดี ไมน่ อ้ ยเกนิ ไป ไมม่ ากเกนิ ไปไมเ่ บยี ดเบยี น ตนเองและผอู ้ นื่ เชน่ การผลติ และการ บรโิ ภคทอี่ ยใู่ นระดบั พอประมาณ 2)การมเี หตผุ ล หมายถงึ การตดั สนิ ใจ เกย่ี วกบั ระดบั ความพอเพยี งนัน้ จะตอ้ ง เป็ นไปอยา่ งมเี หตผุ ล โดยพจิ ารณาจาก เหตปุ ัจจัยทเ่ี กย่ี วขอ้ ง ตลอดจนคานงึ ถงึ ผล ทคี่ าดวา่ จะเกดิ ขน้ึ จากกระทานัน้ ๆ อยา่ ง รอบคอบ 10

3) การมภี มู คิ มุ ้ กนั ในตวั ทด่ี ี หมายถงึ การ เตรยี มตวั ใหพ้ รอ้ มทจี่ ะรับผลกระทบและความ เปลย่ี นแปลงดา้ นตา่ งๆ ทจ่ี ะเกดิ ขน้ึ โดย คานงึ ถงึ ความเป็ นไปไดข้ องสถานการณต์ า่ งๆ ทคี่ าดวา่ จะเกดิ ขน้ึ 11

เงอื่ นไข 2 ประการ 1)เงอื่ นไขความรู ้ ประกอบดว้ ยความรอบรู ้ เกยี่ วกบั วชิ าการตา่ งๆทเี่ กยี่ วขอ้ งอยา่ งรอบ ดา้ น ตลอดจนความรอบคอบทน่ี าความรู ้ เหลา่ นัน้ มาพจิ ารณาใหเ้ ชอื่ มโยงกนั เพอ่ื เป็ นประโยชนใ์ นการวางแผนและเพอ่ื ความ ระมัดระวงั ในขนั้ การปฏบิ ตั ิ 2)เงอื่ นไขคณุ ธรรม ประกอบดว้ ยความ ตระหนักในคณุ ธรรม มคี วามซอื่ สตั ยส์ จุ รติ ความอดทน ความขยนั หม่ันเพยี ร ใชส้ ตปิ ัญญาในการดาเนนิ ชวี ติ ไมโ่ ลภ และตระหนี่ 12

อาชพี เกษตรกบั ทฤษฏใี หม่ ทาไมจงึ เป็ น ”ทฤษฎใี หม”่ 1. มกี ารบรหิ ารและจัดแบง่ ทดี่ นิ ออกเป็ น สดั สว่ นทช่ี ดั เจน เพอ่ื ประโยชนส์ งู สดุ ของ เกษตรกร ซงึ่ เป็ นวธิ กี ารทไ่ี มเ่ คยมใี ครคดิ มากอ่ น 13

1. มกี ารคานวณเกย่ี วกบั ปรมิ าณน้าทกี่ กั เกบ็ จะตอ้ งมนี ้าเกบ็ ใหเ้ พยี งพอตอ่ การ เพาะปลกู ไดอ้ ยา่ งเหมาะสมโดยใชห้ ลัก วชิ าการ 2. มกี ารวางแผนทสี่ มบรู ณแ์ บบสาหรับ เกษตรกรรายยอ่ ย 3 ขนั้ ตอน ดงั นี้ 14

ขน้ั ตอนการวางแผน “ทฤษฎใี หม”่ 1.ทฤษฏใี หมข่ นั้ ตน้ เป็ นแนวทางการบรหิ าร จัดการทดี่ นิ เพอื่ ใหเ้ กดิ ประโยชนส์ งู สดุ โดยให ้ แบง่ พน้ื ทอ่ี อกเป็ น 4 สว่ น ตาม อตั ราสว่ น 30 : 30 : 30 : 10 ซง่ึ หมายถงึ 1) พนื้ ทสี่ ว่ นทหี่ นงึ่ ประมาณ 30 % ของ พนื้ ท่ี ใหข้ ดุ สระเก็บกกั น้าไวใ้ ชเ้ สรมิ การปลกู พชื ในฤดแู ลง้ ตลอดจนการเลย้ี งสตั วแ์ ละพชื น้าตา่ งๆ 15

2) พนื้ ทส่ี ว่ นสอง ประมาณ 30 % ของพนื้ ทใ่ี หท้ านาปลกู ขา้ วเพอ่ื เป็ นอาหาร ประจาวนั สาหรับครอบครัวใหเ้ พยี งพอ ตลอดปี เป็ นการลดคา่ ใชจ้ า่ ย และทาให ้ เกษตรกรสามารถพง่ึ ตนเองได ้ 16

3) พน้ื ทส่ี ว่ นทส่ี าม ประมาณ 30 % ของพน้ื ที่ ใหป้ ลกู ไมผ้ ล ไมย้ นื ตน้ พชื ผัก พชื ไร่ พชื สมนุ ไพร เพอื่ ใชเ้ ป็ นอาหาร ประจาวัน หากเหลอื จากบรโิ ภคก็นาไป จาหน่าย 4) พนื้ ทส่ี ว่ นทส่ี ่ี ประมาณ 10 % ของพนื้ ท่ี เป็ นทอี่ ยอู่ าศยั เลย้ี งสตั ว์ และ โรงงานอน่ื ๆ 17

2. ทฤษฏใี หมข่ นั้ ทสี่ อง คอื การใหเ้ กษตรกร รวมตวั กนั ในรปู ของกลมุ่ หรอื สหกรณ์ เพอ่ื ดาเนนิ การใน ดา้ นตอ่ ไปนี้  การผลติ (พันธพุ์ ชื เตรยี มดนิ ชลประทาน) - เกษตรกรจะตอ้ งรว่ มมอื ในการผลติ โดย เรม่ิ ตงั้ แตเ่ ตรยี มดนิ การหาพันธุ์ ป๋ ยุ การจัดหา น้า และอน่ื ๆเพอ่ื การเพาะปลกู 18

-การตลาด (การเตรยี มลานตากขา้ ว การจัดหา ยงุ ้ รวบรวมขา้ ว เตรยี มเครอื่ งสขี า้ ว และ การจาหน่ายผลผลติ ) - เมอ่ื มผี ลผลติ แลว้ ตอ้ งเตรยี มเพอ่ื การขาย ผลผลติ ใหไ้ ดป้ ระโยชนส์ งู สดุ  การเป็ นอยู่ (อาหาร เครอ่ื งนุ่งหมุ่ ฯลฯ) 19

 สวสั ดกิ าร (สาธารณสขุ สนิ เชอ่ื ) - แตล่ ะชมุ ชนควรเตรยี มสวสั ดกิ ารและ บรกิ ารทจ่ี าเป็ น เชน่ มสี ถานอี นามยั สาหรับ เขา้ รับการรักษาเมอ่ื ป่ วยไข ้  การศกึ ษา (สถานศกึ ษา ทนุ การศกึ ษา) -ชมุ ชนควรมบี ทบาทในการสง่ เสรมิ การศกึ ษา เชน่ มกี องทนุ เพอ่ื การศกึ ษา ใหแ้ กเ่ ยาวชน 20

3. ทฤษฎใี หมข่ นั้ ที่ สาม คอื ขนั้ ตอนการ ตดิ ตอ่ ประสานงาน เพอื่ จัดหาทนุ หรอื แหลง่ เงนิ เพอ่ื นามา ชว่ ยในการลงทนุ และ พัฒนาคณุ ภาพชวี ติ เชน่ -เกษตรกรขายขา้ วได ้ ในราคาสงู ไมถ่ กู กด ราคา 21

-ธนาคารหรอื บรษิ ัทสามารถซอื้ ขา้ วไดใ้ น ราคาตา่ -เกษตรกรซอื้ เครอื่ งอปุ โภคบรโิ ภคไดใ้ น ราคาตา่ เพราะรวมกนั ซอ้ื เป็ นจานวนมาก -ธนาคารหรอื บรษิ ัทเอกชน สามารถกระจาย บคุ คลเพอ่ื ไปดาเนนิ การในกจิ กรรมตา่ งๆให ้ เกดิ ผลดยี งิ่ ขน้ึ 22

การเกษตรผสมผสาน พระบาทสมเด็จพระเจา้ อยหู่ วั ทรงใหค้ าแนะนา แกร่ าษฎร มใิ หท้ าเกษตรพง่ึ พาพชื เกษตรแต่ เพยี งอยา่ งเดยี ว พระองคท์ รงสนับสนุนให ้ “ทาการเกษตรผสมผสาน” เพอื่ ลดความเสยี่ ง ตา่ งๆ และมรี ายไดต้ อลอดปี โดยการหารายได ้ เสรมิ อน่ื ๆ 23

ระบบเกษตรผสมผสาน (Integrated Farming System) เป็ นระบบการเกษตรทมี่ กี ารเพาะปลกู พชื หรอื การเลย้ี งสตั วห์ ลายๆชนดิ อยใู่ นพนื้ ทเ่ี ดยี วกนั ภายใตก้ ารเกอื้ กลู ประโยชนต์ อ่ กนั และกนั อยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพสงู สดุ โดยอาศยั หลักการอยรู่ ว่ มกนั ระหวา่ งพชื สตั ว์ และ สงิ่ แวดลอ้ มการอยรู่ ว่ มกนั อาจจะอยใู่ นรปู ความสมั พันธร์ ะหวา่ งพชื กบั พชื พชื กบั สตั ว์ หรอื สตั วก์ บั สตั ว์ 24

1. เกอื้ กลู กนั ระหวา่ งพชื กบั พชื เชน่ พชื ตระกลู ถัว่ ใหธ้ าตไุ นโตรเจนกบั พชื อน่ื ๆ ไมย้ นื ตน้ ใหร้ ม่ เงาแกพ่ ชื ทตี่ อ้ งการ แสงแดด 25

2. เกอ้ื กลู กนั ระหวา่ งพชื กบั สตั ว์ เชน่ นาเศษพชื มาใช ้ เป็ นอาหารสตั ว์ พชื ยนื ตน้ ชว่ ยใหร้ ม่ เงา แกส่ ตั ว์ พชื สมนุ ไพร ใชเ้ ป็ นยารักษาโรค สตั วบ์ างชนดิ ชว่ ย กาจัดแมลงศตั รพู ชื 26

บทท่ี 2 ครอบครวั พอเพียง

รายรบั -รายจา่ ยของตนเองและครอบครวั รายรับ หมายถงึ รายไดห้ รอื คา่ ตอบแทนท่ี ไดร้ ับจากการทางานหรอื การประกอบ อาชพี ตา่ งๆทัง้ ทเี่ ป็ นเงนิ และสง่ิ ของท่ี สามารถนามาประเมนิ เป็ นเงนิ ได ้ 28

รายจา่ ย หมายถงึ เงนิ ตราทน่ี าไปจับจา่ ยซอ้ื สนิ คา้ อปุ โภคบรโิ ภค ไดแ้ ก่ เครอื่ งใชส้ อย ตา่ งๆทัง้ ทจ่ี าเป็ นและไมจ่ าเป็ น และอาหาร เพอื่ ใชส้ าหรับการดารงชวี ติ 29

1) รายรับของตนเอง เชน่ เงนิ เดอื น คา่ จา้ ง เงนิ จากการขายของ ตา่ งๆ เชน่ พชื ผัก ผลไม ้ กงุ ้ ปลา หมู เป็ ด ไก่ หรอื เงนิ ที่ ไดร้ ับจากพอ่ แม่ ญาติ พนี่ อ้ ง เพอ่ื เอาไวใ้ ช ้ สอย หรอื สง่ิ ของอนื่ ๆ ทมี่ มี ลู คา่ 30

2. รายจา่ ยของตนเอง เชน่ คา่ อาหาร คา่ ขนม คา่ เครอื่ งดมื่ คา่ ยารักษาโรค คา่ ขา้ ว ของเครอ่ื งใชภ้ ายในบา้ น คา่ เครอ่ื งแตง่ กาย หรอื คา่ ใชจ้ า่ ยในการประกอบอาชพี 31

รายรบั ของครอบครัวพอเพยี ง 1) รายรับจากการประกอบอาชพี รว่ มกนั เชน่ การเกษตรทฤษฎใี หม่ การทาเกษตร ผสมผสาน รายไดจ้ ากจาหน่ายผลผลติ ทางการเกษตรหรอื เลย้ี งสต่ั ว์ เชน่ ขา้ ว พชื ผัก ผลไม ้ วัว หมู เป็ ด ไก่ ปลา ฯลฯ 32

2) รายรับจากการประกอบอาชพี เสรมิ รว่ มกนั เชน่ การทาอาชพี เสรมิ เพมิ่ รายได ้ ใหค้ รอบครัว เชน่ เพาะเห็ด เลย้ี งกบ การทาขนม 3) รายรับจากการทสี่ มาชกิ ในครอบครัว ประกอบอาชพี ภายนอก เชน่ ขา้ ราชการ องคก์ รเอกชน บรษิ ัท หา้ งรา้ นตา่ งๆ 33

รายจา่ ยของครอบครัวพอเพยี ง 1) รายจา่ ยปัจจัยส่ี เชน่ ทอ่ี ยอู่ าศยั เครอื่ งนุ่งหม่ อาหาร และยารักษาโรค 2) รายจา่ ยสาหรับเครอื่ งอปุ โภค เชน่ อปุ กรณ์ ครัว เฟอรน์ เิ จอร์ เครอ่ื งมอื ชา่ ง 3) รายจา่ ยสาหรับอานวยความสะดวกของ ครอบครวั เชน่ ยานพาหนะตา่ งๆ เครอื่ งใชไ้ ฟฟ้า 34

4) รายจา่ ยสาหรับการประกอบอาชพี ของ ครอบครัว เชน่ การซอื้ พันธพุ์ ชื ป๋ ยุ ยา หรอื เครอื่ งมอื ทางการเกษตร 5) รายจา่ ยอนื่ ๆ เชน่ รายจา่ ยเพอื่ กจิ กรรม หรอื ประเพณีตา่ งๆ งานบวช งานแตง่ งาน 35

การวางแผนการใชจ้ า่ ยของตนเอง และครอบครวั 1) การวางแผนดา้ นรายรับทัง้ ของตนเองและ ครอบครวั คอื การประเมนิ รายรับทไ่ี ดม้ ามาก นอ้ ยเพยี งใด เป็ นรายรับแน่นอนหรอื ไม่ รายวนั รายสปั ดาห์ หรอื รายเดอื น 2) การวางแผนดา้ นรายจา่ ยทงั้ ของตนเอง และครอบครัว คอื การวางแผนรายจา่ ยท่ี เกดิ ขนึ้ รอบสปั ดาห์ รอบเดอื น และรอบปี พรอ้ มดแู ลรายจา่ ยโดยยดึ หลัก “การประหยดั ” ไมฟ่ ่ มุ เฟือย ไมใ่ ชจ้ า่ ยเกนิ ความจาเป็ น 36

3) การวางแผนสรา้ งและปฏบิ ตั กิ จิ กรรม พงึ่ ตนเอง ดงั นี้ กจิ กรรมพงึ่ ตนเอง คอื การทาบญั ชสี ว่ นตน และบญั ชคี รัวเรอื น กจิ กรรมลดรายจา่ ย คอื การลดรายจา่ ยท่ี ไมจ่ าเป็ นและไมเ่ หมาะสมโดยดจู ากการ บนั ทกึ บญั ชี เชน่ การลดใชป้ ๋ ยุ เคมี และผลติ ใชเ้ อง กจิ กรรมเพมิ่ รายได ้ คอื การประกอบอาชพี ใหม้ รี ายไดเ้ พม่ิ แตต่ อ้ งอยใู่ นความพอดี ไม่ หกั โหมจนเกนิ ไป 37

การจดั ทาบญั รชรี ายรบั -รายจา่ ย สว่ นตวั และครอบครวั โจทยต์ วั อยา่ ง นายอคั รเดช ทางานในบรษิ ทั เอกชนแหง่ หนงึ่ ในจงั หวดั เชยี งใหม่ ไดร้ บั เงนิ เดอื นๆละ 10,000 บาท และมคี า่ ใชจ้ า่ ยตา่ งๆดงั น้ี 1/01/2553 ฝากธนาคาร 1,000 บาท คา่ เชา่ บา้ น 3,000 บาท คา่ นา้ +คา่ ไฟ 600 บาท (คา่ นา้ 150 คา่ ไฟ 450) คา่ โทรศพั ทม์ อื ถอื 750 บาท 2/01/2553 คา่ เตมิ นา้ มนั รถมอเตอรไ์ ซค์ 120 บาท คา่ อาหารกลางวนั 40 บาท คา่ สงั สรรคก์ บั เพอ่ื น 500 บาท 38

ตวั อยา่ งการทาบญั ชี ของนายอคั รเดช 39

การปฏบิ ตั ติ นตามหลกั ปรชั ญาของ เศรษฐกจิ พอเพยี งไปประยกุ ตใ์ ช้ ขน้ั ตอนที่ 1 ตอ้ งเรยี นรู้ เขา้ ใจ และฝึ ก ปฏบิ ตั จิ นเป็ นนสิ ยั - ตอ้ งยดึ ตนเป็ นทพ่ี งึ่ แหง่ ตน - การคดิ และปฏบิ ตั อิ ยา่ งเป็ นขนั้ ตอน - มสี ติ - ดาเนนิ ชวี ติ ตามหลกั ทางสายกลาง - เห็นประโยชนส์ ว่ นรวม 40

ขนั้ ตอนท่ี 2 ตอ้ งเรยี นรู้ เขา้ ใจ และฝึ ก ปฏบิ ตั ใิ น “ปรชั ญาความพอเพยี ง “ 3 หลกั 2 เงอ่ื นไข ใหไ้ ดอ้ ยา่ งเป็ น รปู ธรรม โดยการตรวจสอบความคดิ การดารงชวี ติ และการประกอบอาชพี ตนเองวา่ ไดป้ ฏบิ ตั ติ ามหลกั การ ดงั กลา่ วหรอื ไม่ 41

บรรณานุ กรม พิษณุ ทองเลศิ .เศรษฐกิจพอเพยี ง. สำนกั พิมพ์ บริษัทอกั ษรเจริญทัศน์ อจท.จำกดั ,กรุงเทพฯ

คณะผจู้ ัดทำ ท่ปี รึกษำ นำยอดลุ ย์ ปัญญำ ผอ.กศน.อำเภอฮอด ผูเ้ รยี บเรียง คะปำนำ ครู กศน.ตำบลนำคอเรือ ดิดชดิ ครู กศน.ตำบลบ่อหลวง น.ส. สพุ ิชชำ นำยอดลุ ย์