หลักสูตรท้องถิ่น

หลกั สตู รทอ้ งถนิ่ การรอ่ นทอง โรงเรยี นสุคริ นิ วทิ ยา ตำบลภูเขาทอง อำเภอสุคริ ิน จงั หวดั นราธิวาส สำนกั งานเขตพนื้ ที่การศกึ ษาประถมศึกษานราธิวาส เขต 2

ความสำคัญของหลักสูตรท้องถนิ่ หลักสูตรท้องถิ่นเป็นหลักสูตรที่สถานศึกษา จัดทำข้ึนตามวัตถุประสงค์ที่เกี่ยวกับสภาพปัญหาใน ชุมชนและสงั คม ภูมปิ ัญญาท้องถน่ิ กำหนดใหผ้ เู้ รียนในระดับการศึกษาขั้นพ้ืนฐานได้เรียนรู้เกี่ยวกับเน้ือหา ที่เกี่ยวข้องกับท้องถ่ินที่ตนอาศัยอยู่ในด้านเศรษฐกิจ สังคม สิ่งเเวดล้อม ประเพณี วัฒนธรรม ตลอดจน อาชีพ และภูมิปัญญาท้องถิ่นในด้านทฤษฎี การปฏิบัติทั้งในและนอกห้องเรียน เพื่อให้ผู้เรียนได้เห็นคุณคา่ ของท้องถิ่นตนเอง รู้จักรักและหวงแหนความเป็นไทยในท้องถิ่นตนเอง ซึ่งสอดคล้องกับพระราชบัญญัติ การศึกษาแห่งชาติ มาตราที่ 27 ท่ีมงุ่ เน้นความเป็นไทย ความเปน็ พลเมืองที่ดีของชาติ การดำรงชีวิต และ การประกอบอาชีพตลอดจนเพ่อื การศึกษาตอ่ ในระดับสงู ตอ่ ไป หลักสูตรการร่อนทอง เป็นหลักสูตรท้องถิ่น ที่เน้นกระบวนการปฏิบัติ เพื่อให้นักเรียนเกิดการ เรียนรู้ที่หลากหลายจากแหล่งเรียนรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่น หรือปราชญ์ชาวบ้านที่อยู่รอบๆตัว ต.ภูเขาทอง อ.สุคิรนิ จ.นราธิวาส จงึ จดั ทำหลกั สูตรทอ้ งถิน่ น้ขี นึ้ มา

จดุ มุ่งหมายของหลกั สูตรทอ้ งถ่ิน 1. เพอ่ื ใหเ้ ห็นคณุ ค่าของทรพั ยากรในท้องถ่ิน 2. เพอื่ นำความรู้ไปประยกุ ตใ์ ชใ้ นชวี ิตประจำวันได้ 3. เพื่อใหเ้ กิดการเรยี นรู้แบบบรู ณาการเก่ยี วกับทอ้ งถ่ิน 4. เพอ่ื นำความรู้และทรพั ยากรในท้องถน่ิ มาจดั กจิ กรรมการเรยี นการสอน วัตถปุ ระสงค์ของหลักสูตรทอ้ งถิ่น 1. เพอื่ ใหน้ กั เรยี นเหน็ คุณค่า รักและหวงแหนทรพั ยากรในท้องถ่นิ ของตนเอง 2. เพื่อนำความรู้และทรัพยากรในท้องถิน่ มาสร้างรายไดใ้ ห้กับตนเองและครอบครวั 3. เพอื่ ให้ชุมชน/ท้องถ่นิ /ปราชญช์ าวบา้ น มีสว่ นร่วมในการจัดกิจกรรมการเรยี นการสอน 4. เพ่อื ให้นักเรียนสามารถนำไปประยกุ ต์ใช้ในชีวติ ประจำวนั ได้อย่างถกู ต้องและเหมาะสม

ประวัติความเปน็ มาเหมอื งแรท่ องคำ เหมืองแร่ทองคำ ตั้งอยู่ที่ บ้านโต๊ะโม๊ะ ม.3 ต.ภูเขาทอง อ.สุคิริน จ.นราธิวาส เหมืองแร่ทองคำ เป็นเหมืองทองคำซงึ่ สร้างก่อนปี พ.ศ.2474 โดยมชี าวฝรั่งเศสได้รับสมั ปทานการทำเหมืองแรท่ องคำที่ภูเขา โต๊ะโม๊ะ เดิมเรียกว่า \"ภูเขาลีซอ\" ต่อมารัฐบาลไทยเข้าไปดำเนินการหลังจากเกิดสงครามอินโดจีน และ ปจั จุบันได้เลิกกำเนินกจิ การแลว้ แตย่ ังคงเหลือสง่ิ กอ่ สรา้ ง เช่น บ้านพกั ท่ีทำการเดมิ อโุ มงค์ 4 อโุ มงค์หลัก และอุโมงค์ย่อยอกี เป็นจำนวนมาก บริเวณโดยรอบประกอบด้วยป่าไม้นานาชนิด มีลำธารน้อยจำนวนมาก โดยเฉพาะอย่างยิ่งทัศนียภาพในยามเช้าจะปรากฏทะเลหมอกเป็นลานกว้างสวยงาม นักท่องเที่ยวท่ี ต้องการพักค้าง สามารถพักได้ที่บ้านพัก ซึ่งดัดแปลงเป็นที่รองรับนักท่องเที่ยวที่มาพักค้างคืนได้ประมาณ คนื ละ 25 - 30 คน หากนักทอ่ งเทย่ี วตอ้ งการชมการร่อนทองแบบพ้ืนเมืองจะมีการสาธติ การรอ่ นทอง และ สามารถเหน็ แรท่ องคำจรงิ ภาพการทำงานของพนักงานเหมอื งแรใ่ นสมัยท่ียังไม่ยกเลิกสมั ปทาน ในปัจจุบันเหมืองแร่ทองคำได้มีการยกเลิกสัมปทานไปแล้ว แต่ก็ยังคงมีทองที่ไหลลงไปในแม่น้ำ ลำคลอง เป็นจำนวนมาก ทำให้ชาวบ้านในอำเภอ สุคิรินยังคงมีการร่อนทองเพื่อเป็นอาชีพเสริม สร้างรายได้ให้กับ ชาวบ้านไม่นอ้ ย

ทีต่ ้ังและสภาพชุมชนโรงเรยี นสุคิรนิ วิทยา โรงเรียนสุคิรินวิทยา ตั้งอยู่ท่ีหมู่ที่ 3 บ้านโต๊ะโม๊ะ ตำบลภูเขาทอง อำเภอสุคิริน จังหวัด นราธิวาส อยู่ห่างจากตัวอำเภอสุคิริน ประมาณ 30 กิโลเมตร ห่างจากเขตพื้นที่การศึกษา ประมาณ 70 กิโลเมตร ทิศเหนือติดกับตำบลเกียร์และตำบลสุคิริน ทิศใต้ติดกับตำบลโล๊ะจูด อำเภอแว้ง ทิศตะวันออกติดกับตำบลแว้ง อำเภอแว้ง ทิศตะวันตกติดกับรัฐกลันตัน ประเทศมาเลเซีย จัดการศึกษา ต้ังแต่ ระดบั อนบุ าล – มธั ยมศกึ ษาปีที่ 3 เริม่ ต้ังแต่ ปี พ.ศ. 2496 นักเรียนที่มาโรงเรียนนี้ส่วนใหญ่เปน็ นกั เรียนที่อยู่ในชุมชน และบริเวณใกล้เคียง ผู้ปกครองมีฐานะ ยากจน และส่วนใหญจ่ ะมีอาชพี เกษตรกรรม แตผ่ ู้ปกครองใหค้ วามร่วมมือกับทางโรงเรยี นเปน็ อย่างดี การร่อนทองเป็นภูมิปัญญาชาวบ้านของคนในตำบลภูเขาทอง อ.สุคิริน จ.นราธิวาสในอดีต แต่ ปัจจุบันผู้คนส่วนใหญใ่ นชุมชนจะเลือกประกอบอาชีพเกษตรกรเป็นอาชีพหลกั ทำใหก้ ารรอ่ นทองที่มีมาแต่ อดีตเริ่มจางหายไป โรงเรียนเห็นคุณค่าและความสำคัญของการรอ่ นทองจึงได้จดั ทำหลักสูตรทอ้ งถิ่น เรื่อง การร่อนทอง ขึ้นเพื่อให้นักเรียนได้รู้จักและอนุรักษ์ภูมิปัญญาท้องถ่ินนี้เอาไว้ อีกทั้งนักเรียนได้ ปฏิบัติจริง ในเรื่องการทำงาน การจัดการ เห็นคุณค่าและมีเจตคติที่ดีต่องาน ตลอดจนรู้จักการนำสิ่งที่มีอยู่ในท้องถิน่ มาเพ่ิมคณุ ค่า เพมิ่ รายได้ นักเรยี นได้ออกแบบ ตามจนิ ตนาการ ผู้เรยี นรจู้ ักพ่ึงตนเอง ดำรงชวี ติ อยใู่ น สังคม ไดอ้ ยา่ งมีความสขุ ตามหลกั ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง

คำอธบิ ายรายวชิ า หลกั สตู รทอ้ งถ่ิน การร่อนทอง ชน้ั ประถมศึกษาปีท่ี 4 เวลา 10 ช่ัวโมง ศกึ ษาความรู้ความเขา้ ใจเบือ้ งตน้ เกยี่ วกับภูมิปัญญาท้องถ่ินของตนเองซึ่งมีพนื้ ทหี่ รอื อาณาเขตทีอ่ ยู่ ใกล้ตวั ผ้เู รยี นเป็นหลักต้องการใหผ้ ู้เรยี นได้เรยี นรูเ้ พื่อเข้าใจสภาพท้องถ่นิ ของตนเองเรียนรแู้ ละศึกษาสิ่งที่อยู่ ใกล้ตวั เพ่อื ให้เกดิ ความเข้าใจอย่างแทจ้ รงิ ตลอดจนการฝึกฝนให้มพี ฤตกิ รรมทีเ่ ปน็ พ้นื ฐานของการเรียน ภาคปฏิบตั ิอนั จะเป็นการช่วยใหผ้ ูเ้ รยี นมีความสามารถแกป้ ัญหาในท้องถน่ิ ได้ ทง้ั ประวตั ิความเป็นมา ขน้ั ตอนการรอ่ นทอง อุปกรณท์ ใี่ ชใ้ นการรอ่ นทอง เวลาทีเ่ หมาะแก่การรอ่ นทอง การนำทองออกสูต่ ลาดเพ่ือ เพิ่มรายไดใ้ ห้กับผู้เรียน การทำบัญชีรายรบั -รายจ่าย และการเผยแพร่ความรใู้ ห้กบั ผอู้ น่ื โดยใชก้ ระบวนการออกนอกสถานที่ซ่ึงเปน็ แหลง่ เรยี นรู้นอกสถานท่จี ริงเพือ่ ให้ผู้เรยี นไดส้ มั ผัส ได้ลง มือกระทำ ใช้ทกั ษะในการคิด การสอ่ื สารใช้กระบวนการกลุม่ ในการแสวงหาความรแู้ ละการนำเสนอผลงาน เพอ่ื ใหผ้ ู้เรยี นมีความรคู้ วามเข้าใจเกี่ยวกบั ทอ้ งถน่ิ ของตนเอง เข้าใจประวตั คิ วามเป็นมา ขน้ั ตอน การรอ่ นทอง และมีจิตสำนึกในการอนุรกั ษ์ ใฝ่รูใ้ ฝ่เรียน นำความรไู้ ปใชใ้ ห้เกดิ ประโยชน์ต่อตนเองและผอู้ ืน่ ผลการเรยี นรู้ 1. ผู้เรียนตอ้ งจำแนกได้วา่ สง่ิ ไหนเป็นแร่ สิง่ ไหนเปน็ ทอง 2. ผู้เรียนสามารถนำความรู้ท่ไี ด้ไปเผยแพร่ใหเ้ กดิ ประโยชน์ 3. ผู้เรียนสามารถบอกประวตั ิความเปน็ มาของการร่อนทองได้ 5. ผู้เรียนสามารถรู้วิธกี ารขายทอง และทำบญั ชรี ายรับ รายจ่ายได้ 6. ผู้เรียนสามารถอธิบายข้ันตอนการร่อนทอง เลอื กเคร่ืองมอื และวสั ดอุ ุปกรณ์ร่อนทองได้ รวม 6 ผลการเรยี นรู้

โครงสร้างรายวิชา หลักสตู รทอ้ งถน่ิ การร่อนทอง ช้นั ประถมศกึ ษาปีที่ 4 เวลา 10 ช่ัวโมง หนว่ ยการเรยี นรู้ ช่ือหน่วยการเรียนรู้ สาระสำคัญ เวลา(ชม.) น้ำหนักคะแนน 1 ประวัติความเป็นมา - การขุดและร่อนทอง 2 20 การร่อนทอง เหมืองทองคำสร้างก่อน ปี พ.ศ.2474 โดยมีชาว ฝรั่งเศสได้รับสัมปทานการ ทำเหมืองแร่ทองคำที่ภูเขา โตะ๊ โม๊ะ 2 ขั้นตอนการรอ่ นทอง - ขัน้ ตอนสำคัญท่ีสดุ “การ 4 40 จบั ทอง” คอื การใส่น้ำ และสารปรอทเข้าไปในดิน ทรายท่มี ีสะกิดทอง 3 อุปกรณ์ที่ใช้ในการ - จะต้องมเี ลยี งร่อน จอบ, 2 20 ร่อนทอง เสยี บ หรือพว่ั อปุ กรณไ์ ว้ ขุดดินขดุ ทรายท่ีแมน่ ้ำ 4 เวลาที่เหมาะแก่การ - การรอ่ นทองจะมี 2 20 ร่อนทอง ช่วงเวลาทรี่ อ่ นทองไม่ได้ นั่นก็คือ ช่วงเวลาฝนตก หนัก น้ำเชยี วแรง รวม 10 100

คำอธบิ ายรายวิชา หลกั สูตรทอ้ งถ่นิ การรอ่ นทอง ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ่ี 5 เวลา 10 ช่ัวโมง ศกึ ษาเกี่ยวกบั ความรู้ความเขา้ ใจถึงเลียงรอ่ นเเร่ทใี่ ช้ในการรอ่ นทองในท้องถิน่ ของตนเอง สามารถรู้ และเขา้ ใจ เก่ียวกับวธิ กี ารทำ ขัน้ ตอนการผลติ เพราะปจั จุบันนัน้ นับวา่ เลียงร่อนเเร่มคี วามสำคญั และความ จำเป็นในการร่อนทองเป็นอยา่ งมาก ดงั นั้นควรมกี ารเรียนร้อู ย่างมากเพราะจะชว่ ยให้คนในชมุ ชนสืบทอด และการอนุรกั ษ์ภมู ิปญั ญาการรอ่ นทองไว้ และรักษาขนบธรรมเนยี มประเพณีและวฒั นธรรมของทอ้ งถิ่น ประเพณแี ละวัฒนธรรม ตา่ งๆถอื ไดว้ า่ เป็นภูมปิ ญั ญาทแี่ สดงถงึ ความสามคั คี ความพรอ้ มเพรียงเป็นอนั หนึ่ง อนั เดยี วกนั การแสดงออก ถงึ ความสนกุ สนาน เป็นจุดศูนย์รวมแห่งจติ ใจ โดยใชก้ ระบวนการออกนอกสถานที่ซ่งึ เปน็ แหลง่ เรียนรู้นอกสถานทีจ่ รงิ เพือ่ ให้ผู้เรียนไดส้ มั ผสั ได้ลง มอื กระทำใชท้ กั ษะในการคิด การสือ่ สารใชก้ ระบวนการกลุม่ ในการแสวงหาความรแู้ ละการนำเสนอผลงาน เพื่อให้ผู้เรียนมีความรู้ความเข้าใจเก่ียวกบั เลียงรอ่ นเเร่ท่ใี ชใ้ นการรอ่ นทองในท้องถ่ินของตนเองและ ความรูค้ วามเข้าในเก่ยี วกับการอนรุ กั ษ์และสืบทอดวฒั นธรรมประเพณี รแู้ ละเขา้ ใจ กลา้ แสดงความคดิ เหน็ และสามารถในการส่อื สารไดเ้ หมาะสมกับวัย มคี วามสนใจใฝร่ ู้ใฝ่เรียน ทำงานด้วยความรับผิดชอบ ผลการเรียนรู้ 1. ผู้เรียนอธิบายขนั้ ตอนการทำเลียงรอ่ นแร่ได้ 2. ผู้เรยี นสามารถอธิบายการใช้เลยี งร่อนแร่ได้ 3. ผู้เรียนสามารถบอกวธิ กี ารเกบ็ และดูแลรกั ษาเลยี งได้ 4. ผู้เรียนสามารถนำความรทู้ ี่ได้ไปเผยแพร่ใหเ้ กดิ ประโยชน์ รวม 4 ผลการเรียนรู้

โครงสร้างรายวิชา เวลา 10 ช่ัวโมง หลกั สตู รทอ้ งถนิ่ การรอ่ นทอง ชนั้ ประถมศกึ ษาปีที่ 5 หนว่ ยการเรียนรู้ ชอื่ หน่วยการเรยี นรู้ สาระสำคัญ เวลา(ชม.) นำ้ หนักคะแนน 1 ทำความรู้จักเลียง - เลียง เป็นเครอื่ งมือใน 2 20 ร่อนแรเ่ บ้อื งต้น ขั้นตอนการแยกแร่ดีบุก ออกจากดิน หนิ ทราย 2 การทำเลียงรอ่ นแร่ - เลียง ทำดว้ ยไม้เนื้อ 4 40 เหนียวและมีนำ้ หนักเบา ตวั เลยี งมีรูปทรงกลมก้น โค้งคลา้ ยกระทะ 3 การใช้เลียงร่อนแร่ - ใช้เลียงตักดนิ ที่มแี ร่ดบี กุ 2 20 ปะปนอยใู่ นลำคลองนำมา ร่อนกับน้ำดว้ ยวิธีการร่อน 4 วิธีการเก็บ และดูแล - ใชง้ านแลว้ จะตอ้ งเช็ดทำ 2 20 รักษาเลียงร่อนแร่ ความสะอาดอปุ กรณ์ให้ เรียบรอ้ ย เพื่อการใช้งานที่ ยาวนานย่งิ ขึ้น รวม 10 100

คำอธบิ ายรายวิชา หลักสตู รทอ้ งถน่ิ การรอ่ นทอง ชนั้ ประถมศึกษาปีที่ 6 เวลา 10 ชั่วโมง ศึกษา ความรู้ ฝึกลงมือปฏิบัติการร่อนทอง ขั้นตอนการร่อนทอง อุปกรณ์ที่ใช้ในการร่อนทอง เวลา ที่เหมาะแก่การร่อนทอง การนำทองออกสู่ตลาดเพื่อเพิ่มรายได้ให้กับผู้เรียน การทำบัญชีรายรับ-รายจ่าย และการเผยแพร่ความรู้ให้กบั ผู้อนื่ โดยใช้ กระบวนการทำงานอย่างเป็นระบบ เห็นความสำคัญ และประโยชน์ของการทำงานแล้ว นำมา วิเคราะห์ วางแผน คน้ คว้ารวบรวมขอ้ มูลเก่ยี วกับการแสวงหาความรูด้ ้วยวิธกี ารทห่ี ลากหลาย เพื่อให้เกิดความรู้ ความเข้าใจ เกิดทักษะการลงมือทำการร่อนทองอย่างจริงจัง มีความรับผิดชอบ มุ่งมั่นในการทำงาน ตระหนักในคุณค่า ของพลังงาน ทรัพยากรและสิ่งแวดล้อม พึ่งพาตนเองโดยยึดหลัก ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง ผลการเรยี นรู้ 1. ผู้เรยี นสามารถลงพื้นท่ีและร่อนทองได้ 2. ผู้เรยี นจำแนกได้วา่ สิ่งไหนเปน็ แร่ สงิ่ ไหนเป็นทอง 3. ผู้เรยี นเลอื กเครือ่ งมือ และวสั ดุอปุ กรณ์รอ่ นทองได้ 4. ผู้เรียนสามารถสร้างรายไดใ้ นแก่ตนเองและครอบครวั 5. ผู้เรียนสามารถนำความรู้ท่ไี ดไ้ ปเผยแพรใ่ ห้เกดิ ประโยชน์ รวม 5 ผลการเรียนรู้

โครงสรา้ งรายวิชา เวลา 10 ชั่วโมง หลักสตู รท้องถ่นิ การร่อนทอง ชัน้ ประถมศกึ ษาปที ่ี 6 หนว่ ยการเรียนรู้ ชอ่ื หน่วยการเรียนรู้ สาระสำคัญ เวลา(ชม.) นำ้ หนักคะแนน 1 80 ลงพื้นที่ร่อนทอง - ให้เด็กได้ลงมือปฏิบัติ 8 2 20 จริง ได้รู้วิธีการร่อนทองท่ี 100 ถูกต้อง ได้ลองทำตั้งแต่ ขั้นตอนแรก จนถึงขั้นตอน สดุ ทา้ ย การนำทองออกสู่ - เม่ือเดก็ ได้ทองมาแลว้ 2 ตลาด เด็กๆก็ควรร้วู ่า จะเอาไป ขายทไี่ หน ขายอย่างไร ทำ ไงถงึ จะมีรายได้ทเ่ี พมิ่ ขน้ึ รวม 10

หลักสูตรทอ้ งถ่นิ การรอ่ นทอง จัดทำโดย นางสาวดั่งหฤทยั ไกรนอ้ ย รหสั นสิ ติ 61105010052 เอกการประถมศกึ ษา คณะศกึ ษาศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยศรีนครนิ ทรวิโรฒ