สถานการณ์ด้านทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อม

สถานการณแล์ดะ้าสนิ่งทแรวัพดยลา้อกมรธรรมชาติ



ทด่ี นิ และทรัพยากรดนิ ของประเทศไทย ประเทศไทยมีพ้นื ที่ท้งั หมดประมาณ 320,696,886 ไร่ หรือ 513,115 ตารางกิโลเมตร ซ่ึงประกอบดว้ ยพ้นื ที่ที่เป็นทิวเขา ที่ลาดเชิงเขา หุบเขา ที่ราบลุ่มแม่น้าํ และที่ราบชายฝ่ัง ทะเล

การใช้ประโยชน์ที่ดนิ ของประเทศไทย

การเปลยี่ นแปลงการใช้ทดี่ นิ ของประเทศไทย • ความตอ้ งการใชพ้ ้นื ที่เพื่อเกษตรกรรมเพิ่มข้ึน • ความตอ้ งการใชพ้ ้นื ท่ีเพ่อื รองรับการขยายตวั ของชุมชนเพิ่มข้ึนอยา่ งตอ่ เนื่อง • พ้ืนท่ีป่ าไมแ้ ละพ้ืนที่ไม่ไดใ้ ชป้ ระโยชน์ลดลง • มีการใชท้ ่ีดินสร้างระบบชลประทานเพม่ิ ข้ึน เน่ืองจากความตอ้ งการใชน้ ้าํ มากข้ึน

ทรัพยากรนํา้ ของประเทศไทย ประเทศไทยมีปริมาณน้าํ ฝนเฉล่ียตอ่ ปี ประมาณ 1,550 มิลลิเมตร ซ่ึงจะกลายเป็นน้าํ ผวิ ดินและซึมลงสู่ใตด้ ินกลายเป็นน้าํ บาดาล โดยน้าํ มีความสาํ คญั ต่อการดาํ รงชีวิตของคน ไทยในดา้ นตา่ งๆ เช่น ใชใ้ นการเกษตร อุตสาหกรรม คมนาคม การผลิตกระแสไฟฟ้า การบริโภค เป็นตน้

การใช้ประโยชน์จากทรัพยากรนํา้ เขื่อนป่ าสกั ชลสิทธ์ิ จงั หวดั ลพบุรี • ใชใ้ นการอุปโภคบริโภค • ใชใ้ นการเพาะปลูก • ใชใ้ นการเพาะเล้ียงสัตวน์ ้าํ • ใชใ้ นภาคอุตสาหกรรม • ใชใ้ นการผลิตน้าํ ประปาและ ผลิตกระแสไฟฟ้า • ใชใ้ นการคมนาคมขนส่ง • ใชใ้ นการนนั ทนาการ

สถานการณ์การใช้นํา้ ในประเทศไทย ประเทศไทยมีความตอ้ งการใชน้ ้าํ เพ่ือการเกษตรและอุตสาหกรรมเพม่ิ ข้ึน แต่เน่ือง ดว้ ยสภาพภูมิอากาศของโลกเกิดการเปลี่ยนแปลงทาํ ใหป้ ริมาณน้าํ ฝนลดนอ้ ยลง ประกอบกบั แหล่งกกั เกบ็ น้าํ ในประเทศไทยยงั มีไม่เพยี งพอ จึงมกั ประสบปัญหาขาด แคลนน้าํ อยเู่ สมอ โดยเฉพาะในช่วงหนา้ แลง้

ทรัพยากรป่ าไม้และสัตว์ป่ าของประเทศไทย ลเปบดรญละจกงพตปอาับจรมรจดไณุบว้ ปนยั ปดปป่ วา่้ ารเยชตะนง็เทริดังศตไแ่าทงลๆยะมปไ่ีพาดพ้นืแ้ รกทุ ่ซี่ปป่่ึง่าาเจดหาิบกลชืจอ้ืนาํปนรปวะ่ านมดพาิบณ้ืนแรทล้อี่ปง้ ย่ าปลท่ าะี่ลด3ดิบ0ลเขขงาสอ่ปงงพผ่ าลส้ืนในทห่ีปปจ้ ่ราาํ ะนชเาวทยนศเลสนัตวปป์่ า่ า เขตรักษาพนั ธุส์ ตั วป์ ่ าอุม้ ผาง จงั หวดั ตาก

การใช้ประโยชน์จากทรัพยากรป่ าไม้และสัตว์ป่ า ป่ าไม้ สัตว์ป่ า • ใชเ้ ป็นวสั ดุก่อสร้างและใชส้ อย • ใชเ้ ป็นอาหารและยารักษาโรค • ใชเ้ ป็นอาหารและยารักษาโรค • ใชท้ าํ เครื่องนุ่งห่มและเคร่ืองประดบั • ใชเ้ ป็นเช้ือเพลิง • ช่วยสร้างความสมดุลใหก้ บั ระบบนิเวศ • ช่วยป้องกนั ภยั ธรรมชาติและลดปัญหา • ช่วยใหม้ นุษยไ์ ดส้ ังเกตและเรียนรู้ โลกร้อน สัญญาณเตือนภยั ธรรมชาติจากสัตว์ • เป็นท่ีอยอู่ าศยั ของสตั ว์

ทรัพยากรแร่และพลงั งานของประเทศไทย ประเทศไทยมีการนาํ แร่มาใชเ้ ป็นเวลานาน โดยเฉพาะแร่ดีบุก ตะกว่ั เหลก็ ทองแดง และทองคาํ ซ่ึงพบวา่ มีแหล่งแร่และพลงั งานชนิดต่างกระจายอยใู่ นทุกภูมิภาคของ ประเทศ เช่น ดีบุกพบมากในภาคใต้ รัตนชาติพบมากในภาคตะวนั ออก ลิกไนตพ์ บมาก ในภาคเหนือ เหลก็ พบมากในภาคกลาง ปิ โตรเลียมพบมากในอา่ วไทย เป็นตน้ เหมืองถ่านหินแม่เมาะ จงั หวดั ลาํ ปาง

การใช้ประโยชน์จากทรัพยากรแร่และพลงั งาน • ใชใ้ นอุตสาหกรรมดา้ นต่างๆ • ใชใ้ นดา้ นการเกษตร • ใชใ้ นดา้ นการก่อสร้างและทาํ เครื่องใชส้ อย • ใชท้ าํ เคร่ืองมือดา้ นการแพทยแ์ ละเคร่ืองประดบั • ใชเ้ ป็นพลงั งานเช้ือเพลิง

แหล่งพลงั งานทใี่ ช้ในประเทศไทย • พลงั งานหมุนเวยี น เช่น พลงั งานแสงอาทิตย์ พลงั งานน้าํ พลงั งานลม เป็นตน้ • พลงั งานที่ใชแ้ ลว้ หมดไป เช่น ถา่ นหิน ปิ โตรเลียม เป็นตน้ • พลงั งานไฟฟ้า เกิดข้ึนจากการนาํ ปิ โตรเลียม ถา่ นหิน แกส๊ ธรรมชาติ พลงั งานน้าํ พลงั งานแสงอาทิตย์ และพลงั งานความร้อนใตพ้ ภิ พ มาผลิตเป็นกระแสไฟฟ้า



• ความจาํ กดั ของจาํ นวนท่ีดิน • การเปลี่ยนสภาพการใชท้ ี่ดิน • การพฒั นาอุตสาหกรรมชุมชนและ สาธารณูปโภค • การขาดกรรมสิทธ์ิถือครองท่ีดิน และปัญหาการถือครองที่ดิน • การเกิดภยั ธรรมชาติ • แผน่ ดินทรุดตวั • ดินขาดความอุดมสมบูรณ์

• การขาดแคลนน้าํ • น้าํ เสียและสารพษิ ในน้าํ • น้าํ ท่วม • น้าํ ทะเลหนุน • น้าํ บาดาลลดระดบั • ความต้ืนเขินของแหล่งน้าํ • การปลูกสิ่งก่อสร้างในเขตลาํ น้าํ

• การทาํ ป่ าไม้ • การต้งั ชุมชน ที่อยอู่ าศยั และพ้ืนท่ีเพาะปลูก • ความตอ้ งการสร้างชุมชน และสาธารณูปโภค • การทาํ เหมืองแร่ • การเกิดภยั ธรรมชาติ

• การขาดแคลนพลงั งาน • ปัญหาส่ิงแวดลอ้ มในดา้ นต่างๆ ที่เกิด จากการใชแ้ ร่และพลงั งาน



• ปัจจุบนั ทุกภูมิภาคทว่ั โลกมีความตอ้ งการที่ดิน เพื่อใชเ้ ป็นที่อยอู่ าศยั เพาะปลูก และทาํ อาชีพอ่ืนๆ ทาํ ใหเ้ กิดการบุกรุกพ้ืนท่ีป่ าเกิดข้ึนอยา่ งต่อเน่ือง • ในหลายประเทศตอ้ งประสบกบั ปัญหาดินเส่ือมโทรม เน่ืองจากการใชส้ ารเคมีในการ เพาะปลูก นอกจากน้นั ยงั ตอ้ งประสบกบั ปัญหาดินเปร้ียว ดินเคม็ ดินถูกชะลา้ ง การกดั เซาะของแม่น้าํ และปัญหาภยั แลง้ ปัญหาการกดั กร่อนของดิน และหนา้ ดินเสื่อมคุณภาพ ในประเทศเอธิโอเปี ย

• ปัจจุบนั ปัญหาการขาดแคลนน้าํ เพ่ือการอุปโภคและบริโภคกาํ ลงั เป็นปัญหาสาํ คญั ของโลก ซ่ึงเป็นผลมาจากการเปล่ียนแปลงสภาพภูมิอากาศของโลก ทาํ ใหเ้ กิดภยั แลง้ ข้ึนในหลายพ้ืนที่ โดยเฉพาะทวปี แอฟริกาและเอเชีย • ในเมืองใหญข่ องหลายประเทศ ซ่ึงเป็นศูนยก์ ลางทางดา้ นต่างๆ ประสบกบั ปัญหามลพษิ ทาง น้าํ น้าํ เน่าเสีย รวมท้งั บริเวณชายฝั่งมหาสมุทรต่างๆ ตอ้ งประสบกบั ปัญหาสารพิษปนเป้ื อน ในน้าํ ซ่ึงส่งผลกระทบต่อทรัพยากรในทะเล น้าํ มนั ดิบร่ัวไหลลงสู่อ่าวเมก็ ซิโก เนื่องจากแท่นขดุ เจาะน้าํ มนั ระเบิด เม่ือ พ.ศ. 2553

• ปัจจุบนั มีการทาํ ป่ าไมอ้ ยา่ งกวา้ งขวางในทุกบริเวณของโลก ส่งผลใหพ้ ้ืนท่ีป่ าในโลก ลดลงอยา่ งต่อเน่ือง โดยเฉพาะบริเวณประเทศในเขตร้อน ซ่ึงมีการคาดการณ์วา่ ในอีก 30 - 50 ปี ขา้ งหนา้ ป่ าไมใ้ นเขตร้อนจะหมดไป • จากการลดลงของป่ าไม้ ส่งผลใหส้ ัตวป์ ่ าลดจาํ นวนลง และเริ่มสูญพนั ธุ์มากข้ึน โดย พบวา่ ในปัจจุบนั มีสิ่งมีชีวิตสูญพนั ธุ์ปี ละประมาณ 36,500 ชนิด และอาจมากถึง 500,000 - 1,000,000 ชนิดในอีก 20 ปี ขา้ งหนา้ การตดั ไมท้ าํ ลายป่ าในประเทศอินโดนีเซีย

• นํ้ามนั พบกระจายอยทู่ วั่ ทุกภูมิภาคของโลก โดยเฉพาะในทวปี เอเชียแถบภูมิภาคตะวนั ออก กลาง ซ่ึงเป็นแหล่งที่มีปริมาณน้าํ มนั สาํ รองมากกวา่ คร่ึงหน่ึงของท้งั โลก โดยมีการคาดวา่ ปริมาณน้าํ มนั ทว่ั โลกเหลือใชใ้ นอตั ราการผลิตปัจจุบนั อีกประมาณ 46 ปี • แก๊สธรรมชาติ มีแหล่งผลิตกระจายตวั อยทู่ วั่ ทุกภมู ิของโลกเช่นกนั โดยมีปริมาณสาํ รองใน โลกประมาณ 73,000 ลา้ นเมตริกตนั ซ่ึงคาดวา่ มีเหลือใชใ้ นอตั ราการผลิตปัจจุบนั อีก ประมาณ 58 ปี แท่นผลิตและท่อส่งน้าํ มนั ในประเทศซาอุดีอาระเบีย

• พลงั งานปรมาณู หรือ พลงั งานนิวเคลยี ร์ มีการนาํ มาใชใ้ นดา้ นต่างๆ โดยเฉพาะการผลิต กระแสไฟฟ้าในหลายประเทศ เช่น สหรัฐอเมริกา ฝรั่งเศส เยอรมนี ญี่ป่ ุน เป็นตน้ ถือ เป็นพลงั งานที่มีค่าใชจ้ ่ายนอ้ ย แต่จาํ เป็นตอ้ งใชเ้ ทคโนโลยขี ้นั สูงและทุนจาํ นวนมาก ในการจดั การ รวมท้งั ยงั มีขอ้ จาํ กดั ดา้ นความปลอดภยั • ถ่านหิน มีการใชเ้ ป็นพลงั งานประมาณร้อยละ 27 ของพลงั งานท่ีใชอ้ ยใู่ นโลก โดยมี ปริมาณถ่านหินสาํ รองกระจายอยทู่ วั่ โลกประมาณ 20,000 ลา้ นเมตริกตนั เหตุการณ์โรงไฟฟ้านิวเคลียร์ฟุกชุ ิมะไดอิชิ ในประเทศญี่ป่ ุนระเบิด หลงั จากเกิด แผน่ ดินไหวคร้ังรุนแรง เม่ือ พ.ศ. 2554

• พลงั งานนํ้า มีการนาํ มาใชผ้ ลิตกระแสไฟฟ้าเป็นหลกั แต่เน่ืองจากปัจจุบนั มีการใชน้ ้าํ มนั และแกส๊ ธรรมชาติแทน ทาํ ใหใ้ ชพ้ ลงั งานน้าํ ในการผลิตนอ้ ยลง • พลงั งานความร้อนใต้พภิ พ มีการนาํ มาใชผ้ ลิตกระแสไฟฟ้าในหลายประเทศทว่ั โลก โดยเฉพาะใน ประเทศสหรัฐอเมริกา ซ่ึงผลิตกระแสไฟฟ้าจากพลงั งานความร้อนใตพ้ ิภพ ถึงร้อยละ 50 • พลงั งานลม มีการนาํ มาใชผ้ ลิตกระแสไฟฟ้าในหลายประเทศทว่ั โลก โดยเฉพาะประเทศในทวปี ยโุ รป และประเทศสหรัฐอเมริกา เขื่อนอิไทพุ บริเวณพรมแดนประเทศบราซิลและปารากวยั เป็นเขื่อนผลิตไฟฟ้าดว้ ยพลงั งานน้าํ ใหญท่ ่ีสุดในโลก



ภาวะโลกร้อน ถือเป็นปัญหาใหญ่ของโลกในปัจจุบนั เกิดจากการปล่อย แก๊สเรือนกระจกออกสู่บรรยากาศ ทาํ ใหอ้ ุณหภูมิของโลกสูงข้ึน ซ่ึงส่งผล กระทบต่อสิ่งมีชีวิตบนโลกในหลายดา้ น ปรากฏการณ์ปะการังฟอกขาวในออสเตรเลีย ซ่ึงเป็ นผลกระทบจากภาวะโลกร้อน

ปัญหาน้าํ เสียส่วนใหญ่เกิดข้ึนในประเทศกาํ ลงั พฒั นา เน่ืองจากการ ขยายตวั ของโรงงานอุตสาหกรรมและพ้นื ที่การเกษตร เช่น แม่น้าํ ยมุนาใน ประเทศอินเดีย ซ่ึงประสบปัญหาน้าํ เสียจนไม่สามารถนาํ มาใชอ้ ุปโภคและ บริโภคได้ ในขณะทวีปแอฟริกาตอ้ งประสบกบั ปัญหาขาดแคลนน้าํ มากท่ีสุด ในโลก ภาวะขาดแคลนแหล่งน้าํ ในประเทศแทนซาเนีย

โอทดุต่ีใยชสเน้าฉปห้าํพัมญกานัระหรใาซมนอ่ึงปากสกรา่งาระผศทเลทเสาํกศเียหรสหะมหทรือรือบงัฐอถตอา่า่อเกนมสาหรุศขิกินเภปาาแ็ไนพลฟพขะปษิอจ่ าีงนใแมนซลนโ่ึะงลุษสกกย่าวมท์รนีควป่ั ใวโลหาล่อมญกยร่เคุกนวิดแนัจรจางกามกโายรกงาขนง้ึนาพนาหนะ สภาพปัญหาหมอกควนั และ อากาศเป็นพษิ ในประเทศจีน

ในปัจจุบนั มีพ้ืนท่ีป่ าทว่ั โลกเหลืออยปู่ ระมาณร้อยละ 20 ของพ้ืนที่โลกท้งั หมด โดย การสูญเสียป่ าส่วนใหญ่เกิดจากการตดั ไมเ้ พือ่ การคา้ ความตอ้ งการพ้ืนท่ีเพอ่ื สร้างที่อยู่ อาศยั และการเพาะปลูก รวมท้งั การเกิดไฟป่ า ซ่ึงเป็นผลใหจ้ าํ นวนสัตวป์ ่ าลดลงและบาง ชนิดสูญพนั ธุ์ไป ส่งผลใหร้ ะบบนิเวศขาดความสมดุลตามมา

เจทนาํว่ั ื่อกโงดัลกจกจาาึงกรทขคาาํวใดาหมแร้คตาลอ้ คนงากพพาลลรงังพั งงลาานงันงกสาาํูนงลขเงพั้ึนก่มิอลมยาาา่ยงกเปตข็่อ้นึนเปแนัตญื่อ่ปงหรสาิมส่งาาผํ ณคลญขักอรขงะอพทงลโบลงัตงก่อาในเศนมรปีอษัจยฐจอู่กุบยิจนัา่ ไงป



• การเกิดสึนามิในประเทศไทย เม่ือ พ.ศ. 2547 ส่งผลใหพ้ ้นื ท่ีหลายแห่ง บริเวณชายฝ่ังทะเลอนั ดามนั เปล่ียนแปลงสภาพไปจากเดิม เช่น พ้ืนที่ชายฝ่ัง บริเวณปากแม่น้าํ บางแห่งมีสนั ทรายสูงข้ึนจากเดิม ชุมชนท่ีเคยประกอบ อาชีพประมงบางส่วน ตอ้ งอพยพยา้ ยถิ่นไปอยหู่ ่างจากทะเลและประกอบ อาชีพเพาะป13ล/0ูก1แ/2ล00ะ3คา้ ขายแทน 29/12/2004 ภาพถ่ายจากดาวเทียม IKONOS แสดงความ เปลี่ยนแปลงก่อน - หลงั เกิดสึนามิ บริเวณคลองคึกคกั ต.คึกคกั อ.ตะกว่ั ป่ า จ.พงั งา

• การถมทะเลในอ่าวเปอร์เซียบริเวณเมืองดูไบ สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ เพื่อ ก่อสร้างเกาะรูปตน้ ปาลม์ (The Palm Island) ทาํ ใหล้ กั ษณะทางกายภาพ ของบริเวณดงั กล่าวเปลี่ยนแปลงไปจากเดิม กลายเป็นสถานที่ส่ิงแวดลอ้ ม ใหม่ของโลกท่ีเกิดจากฝี มือมนุษย์