การเปรียบเทียบผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน เรื่อง คําบาลี สันสกฤต ที่ได้รับการสอน โดยใช้เกมกับการสอนแบบปกติสําหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่3 โรงเรียนราชประชานุเคราะห์ 31 จังหวัดเชียงใหม่

การเปรยี บเทียบผลสัมฤทธ์ิทางการเรยี น เรื่อง คําบาลี สันสกฤต ท่ีไดร ับการสอน โดยใชเ กมกับการสอนแบบปกติ สาํ หรับนักเรียนช้ันมัธยมศึกษาปที่ 3 โรงเรียนราชประชานุเคราะห์ 31 จังหวัดเชยี งใหม่ นางสาวเสาวนีย์ ต๊ะต๋า ผวู้ จิ ยั ภาคเรยี นท�ี 2 ปีการศกึ ษา 2563 โรงเรยี นราชประชานุเคราะห์ 31 จงั หวดั เชยี งใหม่ สงั กดั สาํ นกั บรหิ ารงานการศกึ ษาพเิ ศษ สาํ นกั งานการศกึ ษาขน�ั พน�ื ฐาน กระทรวงศกึ ษาธกิ าร

การวิจยั ครง้ั นี้ มีความมุง หมายเพ่อื เปรียบเทียบผลสมั ฤทธทิ์ างการเรยี นคําบาลี สันสกฤต ของนักเรียนท่ีไดร ับการสอนโดยใชเกมประกอบการสอนกับการสอนแบบปกติ กลมุ ตวั อยา งเปน นกั เรยี นชนั้ มธั ยมศึกษาปท่ี 3 ภาคเรียนท่ี 2 ปก ารศกึ ษา 2563 โรงเรยี น ราชประชานเุ คราะห์ 31 จงั หวดั เชยี งใหม รวม 90 คน แบงเปนกลมุ ทดลอง 45 คน กลุม ควบคมุ 45 คน สุมตวั อยาง โดยวิธสี มุ แบบกลุม (Cluster random sampling) เครื่องมอื ทใี่ ชในการวจิ ยั คร้ังน้ี ประกอบดว ยแผนการจดั การเรยี นรู และแบบทดสอบ วดั ผล สมั ฤทธิ์ทางการเรยี น เร่ือง คําบาลี สนั สกฤต สถติ ิท่ใี ชในการวเิ คราะหข อมลู ไดแ ก t-test แบบ Dependent และ t-test แบบ Independent Groups ในรูป Difference Score ผลการวจิ ัยปรากฏวา 1. นกั เรยี นทไ่ี ดร ับการสอนโดยใชเ กม มีผลสมั ฤทธทิ์ างการเรยี น เร่อื ง คําบาลี สนั สกฤต หลังการทดลอง สงู กวากอ นการทดลองอยา งมีนยั สําคัญทางสถติ ิทรี่ ะดับ .01 2.นกั เรียนท่ีไดร บั การสอนแบบปกตมิ ผี ลสัมฤทธ์ิทางการเรียน เรือ่ ง คาํ บาลี สนั สกฤต หลงั การทดลองสงู กวา กอ นการทดลองอยา งมนี ยั สําคัญทางสถติ ทิ ่ีระดับ .01 3. นกั เรยี นท่ไี ดรบั การสอน โดยใชเ กม มผี ลสมั ฤทธ์ิทางการเรียน เร่อื ง คาํ บาลี สันสกฤต สงู กวา นักเรียนท่ีไดร ับการสอนแบบปกติอยางมนี ัยสําคัญทางสถิตทิ ร่ี ะดบั .01

สารบญั บทที่ หนา 1 บทนํา ................................................................................................................. 1 ภมู หิ ลงั ........................................................................................................ 1 ความมงุ หมายของการศกึ ษาคนควา .............................................................. 3 ความสาํ คัญของการศกึ ษาคน ควา ................................................................. 4 ขอบเขตของการศกึ ษาคน ควา ....................................................................... 4 นิยามศพั ทเ ฉพาะ ......................................................................................... 5 กรอบแนวคิดการวจิ ยั ................................................................................... 7 2 เอกสารและงานวิจยั ทเ่ี ก่ียวขอ ง …......................................................................... 8 เอกสารท่ีเกย่ี วของกบั คาํ บาลสี ันสกฤต ........................................................... 8 ลกั ษณะคาํ บาลี ........................................................................................ 9 ลกั ษณะคาํ สนั สกฤต ................................................................................ 11 ลักษณะการรับคําบาลีสันสกฤตเขามาใชใ นภาษาไทย ............................... 13 หลักการสังเกตคาํ ทีม่ าจากภาษาบาลแี ละภาษาสนั สกฤต .......................... 16 เอกสารและงานวจิ ยั ทเี่ ก่ียวของกบั เกม ........................................................... 20 ความหมายของเกม ................................................................................. 20 ประเภทของเกม ...................................................................................... 22 จุดมุงหมายของการใชเกม ....................................................................... 25 ลักษณะของเกมท่ดี ี ................................................................................. 27 การนําเกมมาใชป ระกอบการสอนภาษาไทย ............................................. 30 ประโยชนข องการใชเกมการสอน ............................................................. 32 งานวิจยั ทีเ่ ก่ยี วขอ งกับการสอนโดยใชเ กม ................................................ 34 เอกสารและงานวจิ ยั ทเี่ ก่ยี วขอ งกบั ผลสัมฤทธทิ์ างการเรยี น …......................... 37 ความหมายของผลสมั ฤทธท์ิ างการเรยี น ................................................... 37 ประเภทของแบบทดสอบวดั ผลสมั ฤทธท์ิ างการเรียน ................................. 39 หลักเกณฑเ บอื้ งตน ในการสรางแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธท์ิ างการเรยี น ..... 40 คณุ ลักษณะของแบบทดสอบวดั ผลสัมฤทธ์ทิ างการเรยี นทด่ี ี ....................... 44 ประโยชนของแบบทดสอบวดั ผลสัมฤทธทิ์ างการเรียน ............................... 45 งานวจิ ัยทเี่ ก่ียวของกบั ผลสมั ฤทธท์ิ างการเรยี น ......................................... 46

สารบญั (ตอ ) บทท่ี หนา 3 วิธดี ําเนินการศึกษาคน ควา …............................................................................... 50 ประชากรและกลุมตัวอยา ง ............................................................................ 50 เครอ่ื งมือทีใ่ ชใ นการศกึ ษาคน ควา ................................................................. 50 การดําเนินการทดลองและการเก็บรวบรวมขอ มลู ........................................... 54 การวเิ คราะหขอมูล ....................................................................................... 55 สถติ ิท่ใี ชใ นการวเิ คราะหขอมูล ...................................................................... 56 4 ผลการวเิ คราะหข อมลู …...................................................................................... 60 สญั ลักษณท่ใี ชในการวเิ คราะหข อมลู ............................................................. 60 การวิเคราะหขอ มูล ....................................................................................... 60 ผลการวิเคราะหข อ มูล ................................................................................... 61 5 การวิเคราะหข อ มลู ….......................................................................................... 64 ความมงุ หมายของการศึกษาคน ควา ............................................................. 64 สมมุติฐานในการศึกษาคนควา ...................................................................... 64 วิธดี ําเนินการศึกษาคน ควา ........................................................................... 64 วิธีการวเิ คราะหขอมลู ................................................................................... 66 สรปุ ผลการศกึ ษาคนควา .............................................................................. 66 อภปิ รายผลการศกึ ษาคนควา ........................................................................ 67 บรรณานุกรม .............................................................................................................. 70 ภาคผนวก ................................................................................................................. 79 ภาคผนวก ก. ...................................................................................................... 80 ภาคผนวก ข. ...................................................................................................... 87 ภาคผนวก ค. ...................................................................................................... 103 ภาคผนวก ง. ...................................................................................................... 112 ประวัติยอ ผูท าํ วจิ ยั .............................................................................................................. 118

บัญชีตาราง ตาราง หนา 1 ผลการวเิ คราะหผ ลสัมฤทธทิ์ างการเรียน เร่อื ง คาํ บาลสี นั สกฤตกอนสอนและ หลงั สอน โดยใชเกม ..................................................................................... 61 2 ผลการวเิ คราะหผลสมั ฤทธท์ิ างการเรียน เรอื่ ง คําบาลสี นั สกฤตกอ นสอนและ หลงั สอน โดยการสอนแบบปกติ .................................................................... 62 3 เปรยี บเทียบผลสมั ฤทธิท์ างการเรยี น เรื่อง คาํ บาลีสันสกฤตของนักเรยี นระหวาง กลมุ ทดลองกับกลุมควบคมุ .......................................................................... 63 4 แสดงคา ความยากงา ย (p) และคา อาํ นาจจาํ แนก (r) ของแบบทดสอบวัดผลสมั ฤทธ์ิ ทางการเรยี น เร่อื ง คําบาลีสนั สกฤต จาํ นวน 40 ขอ ……………………….. 113 5 คะแนนผลสมั ฤทธท์ิ างการเรยี นเรือ่ ง คําบาลีสนั สกฤตของนักเรยี นชนั้ มัธยมศกึ ษา ปท ่ี 3 ทไ่ี ดร บั การสอนโดยใชเ กมกอ นการทดลองและหลงั การทดลอง โดย วธิ ีการทางสถิติ t – test แบบ Dependent Group ………………………….. 114 6 คะแนนผลสัมฤทธท์ิ างการเรียนเรอ่ื ง คําบาลสี นั สกฤตของนกั เรียนชนั้ มัธยมศกึ ษา ปท ี่ 3 ที่ไดร บั การสอนแบบปกตกิ อนการทดลองและหลงั การทดลอง โดย วธิ ีการทางสถติ ิ t – test แบบ Dependent Group …………………………. 115 7 คะแนนผลสัมฤทธท์ิ างการเรยี นเรื่อง คาํ บาลสี ันสกฤตของนักเรียนชนั้ มัธยมศึกษา ปที่ 3 ท่ีไดรบั การสอนแบบปกติและโดยใชเกม โดยวธิ กี ารทางสถิติ t – test แบบ Independent Group ในรปู Difference Score………………………. 116

บญั ชีภาพประกอบ ภาพประกอบ หนา 1 กรอบแนวคดิ การวิจยั ………………………………………………………………… 7

บทที่ 1 บทนาํ ภมู หิ ลงั ภาษาเปน มรดกทางวฒั นธรรมอนั ลา้ํ คายง่ิ ของชาติ เพราะเปนสง่ิ ทแี่ สดงถงึ ความ เปน เอกลกั ษณและความภาคภมู ใิ จของคนไทยทง้ั ประเทศ เราใชภาษาในการสอ่ื สาร ถา ยทอดความ รูค วามเขาใจซง่ึ กนั ทาํ ใหเกิดความรกั สมานสามคั คีและความเปนนาํ หนงึ่ ใจเดียวกันในหมู ประชาชนชาวไทย ผทู ่ีมีความร คู วามสามารถในการใชภาษาจงึ เปนผทู ี่ไดเปรียบและมกั จะ ประ- สบความสาํ เรจ็ ในชวี ติ หรอื ในการดาํ เนนิ กิจการตา ง ๆ เพราะสามารถใชภ าษาในการถา ย ทอด ความร คู วามคิดดวยการพูดหรอื เขยี น ผูทม่ี ีความสามารถในการฟงหรอื อานกจ็ ะเปนผูที่มี ความ รอบรูในศิลปะวชิ าการแขนงตา ง ๆ อันจะยังประโยชนใ หก ารประกอบอาชพี หรอื กิจการ ของคนผู นัน้ ไดร ับความสาํ เรจ็ ดงั พระบรมราโชวาทของพระบาทสมเดจ็ พระเจา อย หู ัวภูมพิ ล อดลุ ยเดช พระราชทานแกผ ูนาํ ศาสนาอสิ ลามในจังหวดั ชายแดนภาคใต และผูแทนโรงเรยี น เอกชนสอน ศาสนาอสิ ลาม เขตการศกึ ษา 2 (กรมวชิ าการ. กระทรวงศกึ ษาธิการ. 2542 : 8) วา ภาษายงั เปนปจจยั สาํ คญั อยางยงิ่ ในการถา ยทอดความร ูความคิด รวมทง้ั คุณธรรมความดที ุ กอยาง ความ สามารถในการจดั เจนภาษาน้ี ยง่ิ มีสงู เทา ใดกอ็ ํานวยประโยชนใ หกวางขวางมาก ข้ึนเทา น้นั นอกจากเราจะใชภ าษาเปน เครอื่ งมอื ในการติดตอ สอื่ สารถา ยทอดความรรู ะหวา งคน ในประเทศแลว เรายงั ใชภ าษาเปน เครื่องมอื ในการสอ่ื สารแลกเปลี่ยนวฒั นธรรมกบั ประเทศ ใกลเคียงอกี ดวย จงึ มกี ารถา ยโอนทางภาษาและแลกเปล่ียนวฒั นธรรมซง่ึ กนั ดังที่ พระยา อนมุ านราชธน (2513) ไดแ สดงความคิดเหน็ เกี่ยวกับวัฒนธรรมดานภาษาวา วฒั นธรรมใด ที่ไมม ีการแลกเปล่ียนถา ยทอดกบั วัฒนธรรมอนื่ เปรยี บเสมือนแองนาํ้ ทไ่ี มมีการไหลถา ยเท ยอ มจะเปน แองนา้ํ ทเี่ หือดแหงไปในทสี่ ุด ถาจะเปรยี บกบั ภาษากเ็ หมอื นกบั ภาษาทตี่ ายแลว เพราะไมมีผใู ช ดังตวั อยางภาษาบาลี สันสกฤต และภาษากรกี เปนตน ดงั นน้ั ภาษาเปน หรือภาษาท่ียังใชส่อื สารกันอยูยอมมีการปะปนหรือแลกเปล่ียนกับภาษาอน่ื เปนธรรมดา ดว ยเหตุทว่ี ัฒนธรรมทางภาษายอ มมีการแลกเปลย่ี นถายเทซึ่งกัน เพราะประเทศไทย เราจาํ เปน ตองติดตอ สมั พันธกับตางประเทศท้ังในดานการคาขาย สงั คม การเมอื ง เศรษฐกิจ การศึกษา และศาสนา การรับเอาภาษาตา งประเทศเขา มาใชใ นภาษาไทย จึงมีปรากฏใช มาก มายในปจ จบุ นั และในกลุม ภาษาตา งประเทศท่ีไทยรับเขามาใชนน้ั ภาษาบาลีและสันสกฤต เปนภาษาท่ีมอี ทิ ธิพลตอ ภาษาไทยมากท่ีสดุ ดงั ที่ จํานงค ทองประเสรฐิ (2520) ไดก ลา วไววา หากเราจะลองเปด พจนานุกรมฉบบั ราชบัณฑิตยสถานดูแลว จะเห็นวา มีคําท่ีเรา นํามาจากภาษา บาลสี นั สกฤตอยูต้ังคร่ึงคอนเลม จะเหน็ วาคําบาลีสันสกฤตไดเขามามีความ

2 สมั พนั ธอ ยา งแนบแนน กบั ภาษาไทยตลอดมาและคนไทยกน็ ํามาใชเปน ภาษาพูดเขียนกันทกุ วนั เปน ปกติ การศกึ ษาหลกั การสงั เกตคาํ บาลแี ละสันสกฤตจะทาํ ใหเ ราทราบความหมายเดมิ ของ คาํ นน้ั ซึง่ จะเปน ประโยชนใ นการศกึ ษาวรรณคดหี รอื ในแงข องการวเิ คราะหกระบวนการ เปลี่ยนแปลงของคําตอ ไป ปญ หาของการเรยี นการสอนเรอ่ื งคาํ บาลีสันสกฤตในชน้ั เรียนปจจบุ ัน พบวา นักเรียน มี ผลสัมฤทธท์ิ างการเรียนนอ ยมาก เนื่องจากครสู ว นใหญมกั จะเนนในเรอื่ งของหลกั เกณฑ ระเบียบแบบแผนของภาษาและใชวธิ ีสอนแบบบรรยายแลวใหน กั เรียนทอ งจาํ จงึ ทาํ ใหน ักเรียน รูสกึ วาคาํ บาลี สนั สกฤต เปนเรอื่ งยาก นา เบอ่ื เลยไมอ ยากเรยี น และทส่ี าํ คญั ทส่ี ุดคอื ทําให นกั เรียนมที ัศนคตทิ ีไ่ มดีตอการเรยี นภาษาไทย และไมเห็นคณุ คาความสาํ คญั ของการเรยี นเรื่อง คําบาลี สนั สกฤต เกี่ยวกบั ปญ หาในการเรยี นเรื่องคาํ บาลสี นั สกฤตนี้ ประคอง ผลไพบูลย ไดท ํา การสาํ รวจความคดิ เหน็ ทม่ี ตี อ ภาษาไทยของนสิ ิตอักษรศาสตรป ท ี่ 2 พ.ศ. 2502 ไดความวา วชิ า ในหมวดภาษาไทยทน่ี ิสิตไมชอบมากทส่ี ดุ คอื หลกั ภาษาและบาลี ไมช อบเรียนเพราะเบื่อ เขาใจ ยาก (ประคอง ผลไพบูลย. 2502 : 46) จากการไดศ กึ ษาปญหาของการเรยี นการสอนภาษาไทยดงั กลาว ทําใหไ ด พบวา วชิ า หลกั ภาษาไทยเปนวชิ าท่ีนา เปน หวงอยางยงิ่ เพราะเมื่อนกั เรียนมที ัศนคตทิ ่ไี มด ตี อ การ เรียน ภาษาไทย และไมไดตระหนักถงึ คณุ คาของภาษาไทย เพราะเหน็ วาเปนวชิ าทย่ี าก นาเบอ่ื แลว จะ สงผลใหน กั เรยี นเปนผใู ชภ าษาไทยไมถูกตอง และถา ยทอดสบื ตอ กนั ไปอยาง ผิดๆ อนาคตของ ภาษาไทยซง่ึ เปนภาษาประจาํ ชาตแิ ละเปนความภาคภมู ิใจของคนไทยทง้ั ประเทศนั้น จงึ เปนส่ิงที่ เราตอ งตระหนักถึงและใหความสําคัญเปน อยางมาก ปญหาในการเรยี นหลกั ภาษาไทยโดยเฉพาะเรอ่ื งคาํ บาลสี นั สกฤตนอกจากจะพจิ ารณา ทตี่ ัวเดก็ นกั เรียนแลว ครูคือกลไกสาํ คญั ประการหนง่ึ ในการเรยี นการสอน เพราะครู คอื ผถู าย ทอดความรู เนื้อหาวชิ าโดยผา นการจดั กจิ กรรมการเรยี นการสอนดวยวิธตี าง ๆ ครูภาษา ไทยที่ ดี จงึ ควรมีทัศนคตทิ ี่ดตี อวชิ าภาษาไทย มีความรูแ มน ยาํ ในเนื้อหาวชิ า มีความสามารถใน กา รถายทอด รูและเขาใจนกั เรียน ทีส่ ําคญั คือ มคี วามเพียรพยายามทจี่ ะ พัฒนาตนเอง ปรับปรุงการเรยี นการสอนใหดขี ึน้ อยเู สมอ พยายามหารปู แบบแปลก ๆ ในการเรยี นการสอน เพอ่ื ไมใหนักเรียนเกิดความรสู กึ ซาํ ซากจาํ เจ และจัดสถานการณการเรยี นการสอนใหนักเรียน ไดม สี ว นรว มในการเรียนการสอน การนาํ เอานวตั กรรมทางการศกึ ษาซง่ึ อยู ในรูปของความคดิ การกระทํา หรอื สงิ่ ประดษิ ฐเขา มาใช กจ็ ะชวยใหก ารจดั การเรยี นการสอน มรี ูปแบบที่แปลก ใหมขึ้น ซึ่งจะสอดคลองกบั ความตอ งการของผเู รียนทอ่ี ยใู นชว งวัยรนุ และชอบส่ิงแปลกใหมท า ทาย นวตั กรรมการศกึ ษาทใ่ี ชอ ยใู นปจ จบุ ันมหี ลายลกั ษณะ เชน นวตั กรรม การศกึ ษามวลชน ไดแ ก สอื่ สง่ิ พมิ พ สอื่ ไฟฟาและอิเล็กทรอนกิ ส ส่ือวทิ ยุกระจายเสยี ง นวตั กรรมการศกึ ษาราย บคุ คล ไดแก บทเรียนโปรแกรม ชุดการสอน หรอื นวตั กรรมการศกึ ษาเปน กลมุ ไดแก การ ประชมุ การอภปิ ราย และเกม เปน ตน ในกลุม นวตั กรรมการศกึ ษาน้ี เกม เปน กจิ กรรมทนี่ า สน ใจนํามาใชในการสอน เพราะการใชเ กมเปน กิจกรรมทก� ี ่ อเกดิ ความสนุกสนาน

3 มกี ารแขง ขันกนั อยา งมจี ุดมงุ หมายและมีกฏเกณฑ โดยการเลนเกม มีสวนประกอบสาํ คญั คอื ผูเลน จุดมงุ หมาย และกฏเกณฑ (สจุ รติ เพยี รชอบ. 2530: 206) การใชเ กมประกอบการเรียน การสอนจงึ เปนเคร่อื งมอื ในการสอนหลกั ภาษาไทยอยางดี เพราะเกมเปนวธิ กี ารทก่ี อ ใหเ กิด ความสนใจในการเรียนรขู องผเู รียน ผูเ รียนทเ่ี ปนวยั รุน ชอบทจี่ ะเคลือ่ นไหวรางกายมากกวา ทจ่ี ะ นัง่ เรียนอยกู ับที่ การใชเ กมเปนสงิ่ เราจงึ ชวยกระตนุ ใหผูเ รียนไดค ดิ ไดฝก ฝน และทา ทายความ สามารถของผเู รียน ทาํ ใหผเู รียนมีความสุขในการเรียน นอกจากนก้ี ารใชเ กมประกอบการเรียน การสอนยงั ทาํ ไดหลากหลายวธิ ีและสามารถ ปรบั เปลย่ี นใหเ ขา กบั เน้ือหาตาง ๆ ได เชน เกม ฝก นับตัวเลข เกมเก่ยี วกับการสะกดคาํ เกมออกเสยี งคาํ ศพั ท เกมฝก ออกเสียงของคาํ เกมทาย ความหมายของคํา เกมวเิ คราะหคําศพั ท เกมการแขงขนั เขียนคําถกู เกมหาคาํ ศพั ทท ม่ี คี วาม หมายเหมอื นกนั หรอื เกมแขง ขนั เปดพจนานกุ รม เกมเรยี งประโยค ฯลฯ เหลา นจ้ี ะชวยสงเสรมิ ความกา วหนาทางการเรยี นรแู ละสติปญ ญาของเดก็ จงึ อาจกลา วไดว า การจัดการเรียนการสอน โดยใชเ กมมคี วามสาํ คญั และมีประโยชนตอการเรยี นการสอนภาษาไทยเปน อยา งมาก และจาก การทดลองใชเ กมประกอบการสอนภาษาไทยของบงกช ศุภธาดา (2527: 58) พบวา การใชเกม ประกอบการสอนทาํ ให ผลสัมฤทธใ์ิ นการเรยี นการสอนภาษาไทยสูงกวาปกตอิ ยา งมนี ยั สําคญั ทางสถติ ิที่ระดับ .05 ดวยเหตุผลดงั กลา ว การใชเกมประกอบการเรยี นการสอน เรอื่ ง คาํ บาลสี ันสกฤต เปน วธิ ี การสอนทนี่ า สนใจและเหมาะสม เพื่อใหน ักเรยี นเกิดแรงจงู ใจในการเรยี นรู สนกุ สนาน และมี ความสุขในการเรยี น สง ผลใหการเรยี นการสอนประสบความสําเรจ็ เน่ืองดวยการสอนโดยใชเกมมคี วามเหมาะสมสําหรบั นกั เรยี นชนั้ มธั ยมศกึ ษาชว งชน้ั ที่ 3 เพราะเปนกจิ กรรมทส่ี นกุ สนาน มกี ติกาการเลน ทา ทายความคิดความสามารถของนกั เรยี น และสามารถปรบั ใหเขากบั สถานการณตา ง ๆ ไดโ ดยจะใชอุปกรณหรอื ไมกต็ าม ทําใหน กั เรยี นมี ความสขุ และมีสวนรวมในการเรียนการสอน ผูวจิ ัยจึงสนใจนาํ การสอนโดยใชเกมมาทดลองสอน เรอ่ื ง คําบาล ีสนั สกฤต กบั นกั เรียนชนั้ มธั ยมศกึ ษาปท่ี 3 โดยเปรียบเทียบกบั การสอนแบบปกติ ผลของการวจิ ยั จะเปน แนวทางในการพัฒนาการเรยี นการสอนวชิ าภาษาไทย ใหมปี ระสิทธภิ าพ ตอ ไป ความมงุ หมายของการศกึ ษาคน ควา 1. เพอ่ื เปรียบเทยี บผลสัมฤทธทิ์ างการเรียน เร่ือง คาํ บาลีสันสกฤตของนกั เรียน ช้นั มธั ยมศกึ ษาปท่ี 3 ท่ีไดร บั การสอนโดยใชเกมกอนการทดลองกับหลังการทดลอง 2. เพือ่ เปรยี บเทยี บผลสัมฤทธท์ิ างการเรยี น เรือ่ ง คําบาลสี ันสกฤตของนักเรียน ชน้ั มธั ยมศกึ ษาปท ่ี 3 ทีไ่ ดร บั การสอนแบบปกติกอนการทดลองกับหลงั การทดลอง 3. เพ่อื เปรียบเทียบผลสมั ฤทธทิ์ างการเรียน เรอ่ื ง คาํ บาลสี นั สกฤตของนักเรยี น ชนั้ มัธยมศกึ ษาปที่ 3 ที่ไดรับการสอนโดยใชเ กมกับการสอนแบบปกติ

4 ความสาํ คญั ของการศกึ ษาคนควา 1. ผลของการศกึ ษาคน ควา ครงั้ นจี้ ะทาํ ใหไดก ารสอนโดยใชเกม เร่ือง คาํ บาลี สันสกฤตสําหรับนักเรียนชน้ั มัธยมศกึ ษาปที่ 3 ท่มี ปี ระสิทธิภาพตอ ผลสมั ฤทธ์ทิ างการเรยี น ของนักเรียน 2. เพือ่ ใหครผู สู อนและผทู เ่ี ก่ยี วของกับการสอนภาษาไทยจะนําไปเปน แนวทางในการ จัดกิจกรรมการเรยี นรูและประยกุ ตใ ชในการเรยี นการสอนของตนเองเพื่อพฒั นาการสอนใหมี คณุ ภาพมากยง่ิ ขึน้ ขอบเขตของการศึกษาคน ควา 1. ประชากร ประชากรท่ีใชใ นการศึกษาคนควา คร้งั น้ี ไดแก นักเรยี นชั้น มัธยมศึกษาปท ่ี 3 โรงเรยี นราชประชานุเคราะห์ 31 ภาคเรียนที่ 2 ปก ารศกึ ษา 2563 จาํ นวน 4 หอ งเรยี น รวม 122 คน 2. กลุมตัวอยา ง กลมุ ตวั อยางท่ีใชในการศึกษาครงั้ นี้ ไดแ ก นักเรยี นช้นั มธั ยมศึกษาปท่ี 3 ภาคเรยี นท่ี 2 ปก ารศึกษา 2563 จากการสุมตัวอยางแบบกลมุ (Cluster Random Sampling) จาํ นวน 2 หอ งเรียน จบั สลากแบง เปนกลุม ทดลองจํานวน 1 หองเรียน นกั เรียน 45 คน และกลุม ควบคุม 1 หองเรียน นกั เรียน 45 คน รวมจาํ นวนนกั เรียน 90 คน 3.ระยะเวลาท่ีใชใ นการทดลอง ระยะเวลาท่ีใชใ นการทดลองเปนการทดลองใน ภาคเรยี นท่ี 2 ปการศึกษา 2563 ใชเ วลาทดลองกลุม ละ 14 คาบ คาบเรียนละ 50 นาที สัปดาหละ 4 คาบเรียนเปนเวลา 4 สัปดาห 4. เนือ้ หาท่ีนํามาใชใ นการทดลอง เนื้อหาที่นาํ มาใชในการทดลองคร้งั นี้ ไดแก 4.1. หลักการสังเกตคําท่มี าจากภาษาบาลี 4.2. หลกั การสงั เกตคําทีม่ าจากภาษาสนั สกฤต 5.ตัวแปรทีศ่ ึกษา ตวั แปรทจ�ี ะศึกษาคนควา ในคร้ังน้ี คอื 5.1. ตัวแปรอสิ ระ ไดแกการสอน 2 แบบ คอื 5.1.1 การสอนโดยใชเ กม 5.1.2 การสอนแบบปกติ 5.2. ตัวแปรตาม ไดแก 5.2.1 ผลสมั ฤทธท์ิ างการเรียน เร่ือง คาํ บาลสี ันสกฤต

5 นยิ ามศพั ทเฉพาะ 1. เกม หมายถึง กิจกรรมการแขงขันท่ีจัดขึ้นเพอ่ื ความสนกุ สนาน พฒั นาความ เจริญทางดานรางกายและสติปญ ญาโดยมีผูเ ลนต้ังแต 2 คนขน้ึ ไปโดยอาจจะเปนการแขงขัน รายบคุ คล เปน คู หรือเปนหมูคณะก็ได เกมจะประกอบไปดวยกฎ กติกา และผูเลน ในการเลน ผนู าํ ในเกมน้ันจะตองแจงกฏเกณฑห รือกติกาใหผ ูเลนแตละคนทราบเปน อยางดี ผูเ ลน จะตอ ง ทราบเทคนิคในการเลน บทบาทหนาท่ีของตน และปฏิบตั ติ ามกฎเกณฑก ารแขง ขัน อยางเครงครัด เมือ่ เกมการแขง ขันส้ินสุดแลวจะมีการตัดสินแพช นะ การเลน เกมมีจุดมงุ หมาย เพือ่ ใหร จู กั การปฏบิ ัติตามกฎเกณฑ รกั ความยตุ ิธรรมและถูกตอ ง เพือ่ ใหเ กิดความสามคั คี ชวยใหเกิดทักษะบางประการแกผ เู ลน ชวยพัฒนาทักษะทางกาย พฒั นาการคิด สติปญ ญา กระตุนการทํางานของสมอง และเพื่อพัฒนาทางอารมณ 2. คําบาลีสนั สกฤต หมายถึง คาํ ในภาษาบาลสี ันสกฤตที่เขามาอยูในระบบ ภาษาไทย ทง้ั ในภาษาทใ่ี ชใ นชีวติ ประจาํ วนั และภาษาหนังสือ 3. การสอนคําบาลสี ันสกฤตโดยใชเ กม หมายถงึ การจัดกิจกรรมการเรียนการสอน เรือ่ ง คาํ บาลีและสันสกฤต โดยจัดเปนระบบการแขงขันท่ีมีผูเลนต้ังแต 2 คนขน้ึ ไป อาจจะเปน การแขงขันรายบุคคลหรือแขง ขันเปน หมูค ณะโดยผูเลน จะตอ งเลน ตามกฎเกณฑท กี่ ําหนด เมือ่ ส้ินสุดแลวจะมีการตัดสินแพช นะและจะไดรับคะแนนจากการรว มกิจกรรม เกมท่ีนํามาใชใ นการ เรียนการสอน เรือ่ ง คําบาลีสันสกฤตนี้เปนชนิดของเกมหลักภาษา มีลักษณะการเลน แขงขัน เปนรายบุคคล และเกมการเลน ท่ีมกี ารแขงขันประเภทหมู ไดแก 3.1 เกมสี่สิบคําถาม 3.2 เกมคแู ท 3.3 เกมภาพปริศนา พาฉงน 3.4 เกมอักษรซอนคํา 3.5 เกมคําใดหาย มาทายกัน 3.6 เกมสแ่ี ถว 3.7 เกมจับทกุ คําจาํ ทุกอกั ษร 3.8 เกมตามหาตัวอักษร 3.9 เกมจับเบี้ย จับคะแนน 3.10 เกมฝกประสาท วัดไหวพรบิ

6 การสอนคําบาลีสันสกฤตโดยใชเกมมีลาํ ดับขัน้ การสอนตามวิธีสอนภาษาไทยของ สจุ รติ เพียรชอบ และสายใจ อินทรัมพรรย (2538 : 73 – 77) ดังน้ี ข้ันนํา เปน การสรา งความสนใจใหน กั เรยี นมีความพรอมและทบทวนบทเรยี น เดมิ โดยการนําเอาสาระสาํ คญั ทเ่ี คยไดรบั จากบทเรยี นทีผ่ า นมาแลวสมั พนั ธกบั บทเรียนใหม รวมทงั้ แจงจดุ ประสงคของบทเรยี นใหม ในขัน้ นาํ นี้ ใชก ารสนทนา การอภิปราย และการตอบ คําถาม ขั้นสอน เปนการสรางองคค วามรูใหกบั นกั เรียน โดยครสู อนเนื้อหา อธบิ าย โดยใหนักเรยี นศกึ ษาจากเอกสารประกอบการเรียนเพมิ่ เตมิ (ใบความรู) ประกอบ รวมอภปิ ราย และยกตวั อยา ง ใชก จิ กรรมการเลนเกมแตละเกมใหเ หมาะสม สอดคลอ งกับเนอื้ หา และ กระบวนการเรยี นการสอน ขั้นสรปุ นักเรียนสรุปองคค วามรูท ่ไี ดโ ดยการตอบคาํ ถามและทาํ แบบฝกหดั เพ่มิ เตมิ 4. การสอนแบบปกติ หมายถงึ การสอนตามหลักสูตรการศึกษาขนั้ พื้นฐาน ป พุทธศักราช 2544 ตามหลกั สูตรสถานศกึ ษากลุม สาระการเรียนรูภาษาไทยของโรงเรียนบาง กะปส ุขุมนวพนั ธอ ปุ ถมั ภ แขวงคลองกมุ เขตบงึ กมุ กรุงเทพมหานคร โดยมีลําดับขั้นการ สอนดังน้ี ข้ันท่ี 1 สรา งความสนใจ คือ การทําใหนักเรียนเกดิ ความสนใจในบทเรียน เปนการสรางแรงจงู ใจใหเ กดิ ขึ้นแกน กั เรยี นดว ยการสอน การสนทนาซกั ถาม หรือการใช อุปกรณต า งๆ เพอื่ ใหผ เู รียนเกดิ ความสนใจ ขั้นที่ 2 แจงจดุ ประสงค คอื การแจงใหนักเรยี นทราบวา เมือ่ นักเรียน เรยี น จบบทเรียนนแี้ ลว จะสามารถทาํ อะไรไดบ าง ข้นั ที่ 3 ทบทวนความรเู ดมิ คือ การทบทวนความรเู ดิม หรือประสบการณเ ดิม ของนักเรยี นที่ตอ งนาํ มาใชใ นการเรียนความรูใ หม เพอื่ นําไปสูจุดประสงคก ารเรียนรูโ ดยการ ซักถาม สนทนา หรือใหนักเรยี นปฏิบตั ิ ขน้ั ท่ี 4 เสนอบทเรยี นใหม คือ การทคี่ รูเสนอบทเรียนใหมโ ดยครอู ธบิ ายเนอื้ หา และใชอุปกรณตางๆ ประกอบ เชน ผงั ความรู บตั รคํา เปน ตน ขน้ั ท่ี 5 ใหแนวการเรยี นรู เปนการแนะนําใหนักเรียนสามารถทาํ กจิ กรรมดว ย ตนเอง โดยการใชค ําถามเปน การนาํ ทางหรือใหแนวคิด ขน้ั ท่ี 6 ปฏิบัติ โดยใหน กั เรยี นปฏบิ ตั ิกิจกรรมดว ยตนเอง ขน้ั ท่ี 7 การใหขอ มลู ยอ นกลบั คือ การแจง ผลการปฏิบตั ิกจิ กรรมหรอื พฤติกรรม ทนี่ กั เรยี นแสดงออกมานัน้ ไดร ับผลสาํ เรจ็ หรือมปี ญ หาอยางไรหรอื ไม ครูแสดงออกดว ยการให คําชมเชย ใหค ําแนะนํา รวมทั้งแสดงความยนิ ดใี นผลงานหรือการกระทาํ ของนักเรยี น

7 ขั้นท่ี 8 การประเมนิ ผลพฤติกรรม เปน การวดั และประเมินคาพฤติกรรม หรือ ผลงานท่ีนักเรยี นทาํ นน้ั วาไดผ ลตามจุดประสงคของการเรียนรูเ พียงใด โดยใชเครือ่ งมือ ที่เหมาะสม เพือ่ จะไดเ ปนแนวทางในการปรบั ปรงุ การเรียนการสอน ขัน้ ที่ 9 สงเสรมิ ความแมน ยําและการถา ยโอนความรู เปนการสรปุ ยํา้ ทบทวน บทเรยี นทีผ่ านมา เพอ่ื ใหนกั เรียนมพี ฤติกรรมการเรยี นรูท่ีฝงแนนย่ิงขึน้ อาจทําไดโดยให นักเรียนทาํ กจิ กรรมเพมิ่ ทาํ แบบฝกหดั รวมทงั้ การบานดว ย 5. ผลสมั ฤทธิท์ างการเรียน หมายถงึ ความรู ความจํา ความเขา ใจในเรือ่ ง คําบาลสี นั สกฤตของนกั เรียน การวิเคราะห และการนําคาํ บาลสี ันสกฤตไปใชอยางถกู ตอ ง เหมาะสม โดยวัดจากคะแนนทไี่ ดจากการทาํ แบบทดสอบหลังเรยี น ซ่งึ แบบทดสอบ เรอื่ ง คําบาลีสนั สกฤตนี้ ผวู จิ ยั เปนผสู รางข้ึนและไดผานการตรวจสอบจากผูเชีย่ วชาญ กรอบแนวคิดการวิจัย วิธีการสอน ผลสมั ฤทธิท์ างการเรยี น - การสอนโดยใชเ กม เร่อื ง คําบาลี สนั สกฤต - การสอนแบบปกติ ภาพประกอบ 1 กรอบแนวคดิ การวิจยั สมมตุ ิฐานในการวิจัย 1. นักเรยี นทไี่ ดร ับการสอนโดยใชเกมมผี ลสัมฤทธ์ทิ างการเรียน เรื่อง คาํ บาลี สันสกฤต หลงั การทดลองสงู กวา กอ นการทดลอง 2. นักเรยี นท่ไี ดรับการสอนแบบปกติมีผลสมั ฤทธทิ์ างการเรียน เร่อื ง คาํ บาลสี ันสกฤต หลังการทดลองสูงกวา กอ นการทดลอง 3. นกั เรยี นท่ไี ดร บั การสอนโดยใชเ กมมผี ลสมั ฤทธ์ทิ างการเรยี น เรอื่ ง คําบาลี สนั สกฤต สูงกวานักเรยี นทีไ่ ดรับการสอนแบบปกติ

บทท่ี 2 เอกสารและงานวิจัยท่ีเก่ยี วขอ ง ในการศึกษาคนควา ผวู จิ ัยไดส รุปเอกสารและงานวิจยั ท่ีเก่ียวของ เพ่อื สะดวก ในการศึกษาและทาํ ความเขา ใจ ดงั ตอไปนี้ 1. เอกสารและงานวจิ ัยทเี่ กีย่ วขอ งกบั คาํ บาลี สนั สกฤต 1.1 ลักษณะคําบาลี 1.2 ลักษณะคําสันสกฤต 1.3 ลกั ษณะการรบั คาํ บาลสี นั สกฤตท่ีนําเขามาใชใ นภาษาไทย 1.4 หลกั การสังเกตคาํ ท่มี าจากภาษาบาลีและภาษาสนั สกฤต 2. เอกสารและงานวิจัยท่เี กี่ยวขอ งกับการสอนโดยใชเ กม 2.1 ความหมายของเกม 2.2 ประเภทของเกม 2.3 จุดมงุ หมายของการใชเ กม 2.4 ลกั ษณะของเกมที่ดี 2.5 การนําเกมมาใชประกอบการสอนภาษาไทย 2.6 ประโยชนข องการใชเ กมการสอน 2.7 งานวจิ ัยท่เี กีย่ วขอ งกบั การสอนโดยใชเ กม 3. เอกสารและงานวิจยั ทเี่ กีย่ วของกับผลสัมฤทธิท์ างการเรยี น 3.1. ความหมายของผลสมั ฤทธทิ์ างการเรียน 3.2. ประเภทของแบบทดสอบวัดผลสมั ฤทธิ์ทางการเรยี น 3.3. หลักเกณฑเบื้องตนในการสรางแบบทดสอบวัดผลสมั ฤทธ์ิทางการเรียน 3.4. คณุ ลกั ษณะของแบบทดสอบวดั ผลสมั ฤทธทิ์ างการเรียนทด่ี ี 3.5. ประโยชนข องแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธท์ิ างการเรียน 3.6. งานวจิ ัยทเี่ กีย่ วของกบั ผลสัมฤทธิ์ทางการเรยี น 1. เอกสารทเี่ ก่ยี วขอ งกบั คาํ บาลีสนั สกฤต คาํ บาลีสันสกฤตมีความสัมพันธก บั ภาษาไทยมานบั แตอ ดตี ดวยเหตผุ ลหลายประการ เชน ความสมั พนั ธท างศาสนา การคา ขาย วรรณกรรม ศิลป ดนตรี หรือคาํ ทใี่ ชอ ยใู นวชิ าการ แขนงตางๆ ทาํ ใหเรารับคาํ ภาษาทั้งสองนี้มาใชมากมายทั้งในภาษาพดู และภาษาเขียนกลายเปน คําท่ีกลนื เขากนั กบั คําไทยจนแยกไมอ อก แมว า คําบางคําทเ่ี รานาํ มาใชจ ะเปนคาํ บาลีสันสกฤต แทๆ หรือเปน คําท่ีเรานํามาดัดแปลงเสียง ดัดแปลงความหมายเพอื่ ใหเ ขา กับคําไทย แตเ มือ่ เราใชภาษาทง้ั สองนอ้ี ยทู ุกวนั เปน ปกติจงึ เขาใจวาเปนคาํ ไทยเสยี เองดงั ที่ จํานงค ทองประเสรฐิ

9 (2520) ไดก ลาวไววา ถาเราเปดพจนานกุ รมฉบับราชบณั ฑติ ยสถานดแู ลวจะพบวามคี ําทน่ี ํามา จากภาษาบาลสี นั สกฤตตงั้ ครงึ่ คอ นเลม อันแสดงใหเ ห็นวาภาษาบาลแี ละภาษาสันสกฤตเปน ภาษาที่มีความสมั พนั ธอยา งใกลช ิดสนทิ แนบแนน กบั ภาษาไทยตลอดมาเมอ่ื เทยี บกบั ภาษาตา งประเทศอ่ืนๆ ที่ไดเ ขามาปะปนอยูใ นภาษาไทย 1.1 ลักษณะคาํ บาลี เอ้อื น เลง เจรญิ (2535: 17 - 19) ไดกลา วถึงลักษณะของคาํ บาลีไว ดงั นี้ 1. ในภาษาบาลมี ีพยัญชนะ 33 ตัว พยญั ชนะวรรค 25 ตัว พยญั ชนะอวรรค 8 ตัว (ไมม พี ยญั ชนะ ศ.ษ.) ดังนัน้ คาํ ใดทีม่ ี ศ.ษ. (เชน เศรษฐี, ฤๅษี) คําน้ันไมใชค ําบาลี แตเปนคําสันสกฤต 2. ในภาษาบาลมี สี ระ 8 ตวั อะ อา อิ อี อุ อู เอ โอ ไมมสี ระ ไอ เอา ฤ ฤๅ ดงั นัน้ คาํ ใดท่ีมีสระ 4 ตัว คอื ไอ เอา ฤ ฤๅ คําน้นั ไมใ ชคาํ บาลี แตเปนคาํ สนั สกฤต เชน ไปรษณีย, เบาราณ, มฤค 3. พยัญชนะสงั โยค หรือ ตวั สะกดตวั ตามในภาษาบาลีมกี ฏดงั น้ี (1) พยญั ชนะตัวท่ี 1 สะกด พยัญชนะตวั ที่ 1 ตาม (ซอ นตัวเอง) ตัวอยาง อตตฺ า ไทยใช อตั ตา กจิ จฺ ไทยใช กจิ (2) พยัญชนะตัวที่ 1 สะกด พยัญชนะตวั ที่ 2 ตาม ตวั อยา ง อจฉฺ รา ไทยใช อจั ฉรา วตถฺ ุ ไทยใช วัตถุ บปุ ฺผา ไทยใช บบุ ผา (3) พยัญชนะตวั ท่ี 3 สะกด พยญั ชนะตัวที่ 3 ตาม ตัวอยา ง เวชชฺ ไทยใช เวช สททฺ ไทยใช สัทท (4) พยญั ชนะตวั ท่ี 3 สะกด พยญั ชนะตวั ที่ 4 ตาม ตัวอยาง วฑฺฒน ไทยใช วัฒนะ สทุ ธฺ ิ ไทยใช สทุ ธิ วุฑฒฺ ิ ไทยใช วุฒิ (5) พยญั ชนะตวั ที่ 5 สะกด พยัญชนะในวรรคเดียวกนั ตามไดท้งั 4 ตวั และตามตวั เองไดด ว ย (ยกเวน ง ตามตวั เองไมได)

10 ตัวอยาง สงฺฆ ไทยใช สงฆ กงขฺ า ไทยใช กงั ขา สงฺคม ไทยใช สังคม องฺก ไทยใช องก ปฺญา ไทยใช ปญญา สนฺติ ไทยใช สันติ หมายเหตุ การสังโยค (ตวั สะกดตัวตามในภาษาบาลี) จะตองอยใู นวรรคเดียวกนั ตา งวรรคไมไ ด สวนในพยญั ชนะอวรรค (พยัญชนะ 8 ตวั ) มหี ลกั ในการซอ น (สงั โยค) ดังนี้ ย ซอนตวั เองได เชน อยยฺ กา (อยั กา) ล ซอ นตัวเองได เชน สลฺล (ศลั ย) ส ซอนตัวเองได เชน อสุ สฺ าห (อตุ สาหะ) สาํ นักพิมพพ ีบซี ี (มปป.: 46 - 47) ไดกลา วถึงลักษณะของคําบาลไี ว ดงั น้ี 1. ภาษาบาลมี พี ยญั ชนะ 33 ตวั แบงเปน 5 วรรค ท่ีเหลอื เปนเศษ วรรค แถวที่ แถวท่ี แถวที่ แถวที่ แถวที่ ฐานทเี่ กดิ 12345 กัณฐชะ (คอ) วรรค ก ก ข ค ฆ ง ตาลชุ ะ (เพดานปาก) วรรค จ จ ฉ ช ฌ ญ มุทธชะ (ปุมเหงือก) วรรค ฏ ฏ ฐ ฑ ฒ ณ ทนั ตชะ (ฟน ) วรรค ต ต ถ ท ธ น โอษฐชะ (ปาก) วรรค ป ป ผ พ ภ ม * เศษวรรค คอื ย ร ล ว ส ห ฬ ° (นิคหติ ) 2. ภาษาบาลี มสี ระ 8 ตัว ไดแก อะ อา อิ อี อุ อู เอ โอ 3. มีตัวสะกดตวั ตามที่แนนอน ดังนี้ - พยญั ชนะแถวที่ 1 สะกด ใชพยัญชนะแถวที่ 1 และแถวท่ี 2 ในวรรคน้ัน ตาม เชน สตั ตะ ทกุ ข บปุ ผา

11 - พยญั ชนะแถวที่ 3 สะกด ใชพยัญชนะแถวท่ี 3 และแถวที่ 4 ในวรรคนน้ั ตาม เชน นพิ พาน อัคคี พยัคฆ - พยัญชนะแถวที่ 5 สะกด ใชพ ยัญชนะทกุ ตวั ในวรรคนนั้ ตามไดหมด เชน สัณฑ บณั ฑติ เบญจ - พยัญชนะเศษวรรคสะกด ใชพ ยัญชนะเศษวรรคดว ยกนั หรือใชพ ยญั ชนะ ทายวรรคทุกวรรคตามได เชน ชวิ หา มัสสุ บลั ลังก 4. พยญั ชนะ ฬ ทพ่ี บในภาษาบาลี เชน กีฬา จฬุ า ครุฬหะ 5. คําภาษาบาลีเฉพาะวรรค ฏ เมือ่ เขยี นเปนภาษาไทยใชต วั ตามเปนตวั สะกด ได เชน รัฐ มาจาก รฎฐ พพิ ัฒ มาจาก วิวฑฒฺ สรุปวา คําบาลมี ลี ักษณะดงั น้ี 1. มีพยญั ชนะ 33 ตวั แบง เปน 5 วรรค คอื วรรคที่ 1 ไดแก ก ข ค ฆ ง วรรคท่ี 2 ไดแ ก จ ฉ ช ฌ ญ วรรคท่ี 3 ไดแ ก ฏ ฐ ฑ ฒ ณ วรรคท่ี 4 ไดแ ก ต ถ ท ธ น วรรคที่ 5 ไดแก ป ผ พ ภ ม ที่เหลอื เปนเศษวรรค ไดแก ย ร ล ว ส ห ฬ ° (นิคหติ ) 2. มสี ระ 8 ตวั อะ อา อิ อี อุ อู เอ โอ ไมมสี ระ ไอ เอา ฤ ฤๅ 3. คาํ บาลีมี ฬ แตไมม ี ศ ษ 4. มีตัวสะกดตัวตามที่แนนอน ดงั นี้ 4.1 พยัญชนะแถวท่ี 1 สะกด ใชพยัญชนะแถวที่ 1 และแถวท่ี 2 ในวรรค น้นั ตาม 4.2 พยัญชนะแถวท่ี 3 สะกด ใชพ ยัญชนะแถวที่ 3 และแถวที่ 4 ในวรรค นน้ั ตาม 4.3 พยัญชนะแถวที่ 5 สะกด ใชพ ยญั ชนะทกุ ตวั ในวรรคน้นั ตามไดห มด 1.2 ลกั ษณะคาํ สนั สกฤต เอื้อน เลง เจรญิ (2535: 51 - 53) ไดก ลา วถึงลกั ษณะของคําสันสกฤตไว ดังน้ี 1. พยัญชนะในภาษาสันสกฤตมมี ากกวา พยัญชนะบาลี คอื เพ่มิ ศ.ษ. 2. สระในภาษาสันสกฤตมมี ากกวา ในบาลี คอื บาลมี ี 8 สวน ภาษา สันสกฤตมี 13 คือ อะ อา อิ อี อุ อู เอ โอ (เหมือนบาลี) ไอ เอา ฤ ฤๅ ฦ ดงั นัน้

12 คาํ ใดทม่ี ี ศ หรอื ษ หรอื สระตวั ใดตวั หน่ึง คอื ไอ เอา ฤ ฤๅ ฦ คาํ นน้ั เปน คําท่มี าจาก ภาษาสนั สกฤต ดงั ตัวอยาง ศีรษะ ฤาษี ศรัทธา กษณะ เกษตร ไปรษณยี  เสาวคนธ ตฤณ มฤค พฤกษา ฤกษ ไพจติ ร ไปรมา ฤทธ์ิ 3. พยญั ชนะสังโยค (ตวั สะกดตัวตาม) ในภาษาสนั สกฤต ไมจาํ เปน ตองอยู ในวรรคเดียวกันเหมือนภาษาบาลี คือ จะอยตู างวรรคกนั ก็ได เชน สปั ดาห ปรัชญา มกุ ติ สัตว อธั ยาศรัย มตั สยา สัตว นติ ย 4. คําในภาษาสันสกฤต นยิ มอกั ษรควบกลาํ้ เชน ประเทศ ประเภท ราตรี ประสตู ิ ประกรณ ประธาน ประมาท ประทีป ปรชั ญา ปรียา ประภา ประถม 5. คําในภาษาสนั สกฤตมี “รร” ซง่ึ เรยี กวา “เรผะ” เชน ครรภ (ครภฺ ) พรรษ (วรษฺ ) สวรรค (สวรคฺ ) ทรรศนะ (ทรศฺ ฺน) มรรค (มรคฺ ) กรรม (กรฺม) ธรรม (ธรฺม) พรรค (วรคฺ ) 6. ในภาษาสนั สกฤต นยิ มใชปจ จยั “อิน” เชน เวทนิ เมธนิ วาทิน วศิน มุนิน กรนิ โยคิน ปก ษิณ ไพรนิ ชีวิน 7. ภาษาสันสกฤต มตี วั สะกดควบ เชน อาทิตย จนั ทร จติ ร จกั ร สมคั ร สาํ นกั พิมพพีบีซี (มปป.: 46 - 47) ไดกลาวถงึ ลกั ษณะของคําสนั สกฤตไว ดังน้ี 1. พยญั ชนะของภาษาสันสกฤตมี 35 ตวั ซึ่งมีลักษณะการแบง วรรค เหมือนกับภาษาบาลี โดยเพม่ิ ศ และ ษ เขา มาอกี 2. สระของภาษาสนั สกฤตมี 14 ตัว ไดแ ก อะ อา อิ อี อุ อู เอ โอ ฤ ฤๅ ฦ ฦๅ เอา และ ไอ 3. ตัวสะกดตวั ตามพยัญชนะทเ่ี ปนตวั สะกดใชพยัญชนะตวั ใดตามก็ไดแ มวา จะตา งวรรคกนั เชน มุกดา ภักษา เกษม 4. มคี าํ รร (ร หนั ) ใช เชน วรรค บรรพต กรรม 5. คําในภาษาสนั สกฤตนิยมพยญั ชนะควบกลา้ํ เชน กฤษณา คราส ทรพั ย 6. หลกั การใช ศ ษ ส ในภาษาสันสกฤต ดังนี้ ศ ใชกบั วรรค จ เชน พฤศจกิ ายน อศั จรรย ศกั ดิ์ ษ ใชกับ วรรค ฏ เชน ประทษุ ฐ ทฤษฎี อธษิ ฐาน ส ใชกบั วรรค ต เชน สตั ตุ สทิ ธิ สนาน 7. การใช ณ ในภาษาสันสกฤต จะใชต ามหลัง ฤ ร ษ เชน ทกั ษณิ กษั ณะ วรุณ ยกเวนคําวา ปก ษิก

13 สนั สกฤต เชน 8. คาํ แผลงทเี่ ปน สระแอ ในภาษาไทย มักแผลงมาจาก สระไอ ของภาษา ไวทย เปน แพทย ไวศย เปน แพศยา 9. คาํ ที่ใช ฬ ในภาษาบาลี จะใช ฑ ในภาษาสันสกฤต เชน กฬี า เปน กรฑี า ครฬุ เปน ครุฑ จุฬา เปน จฑุ า สรปุ วาคาํ สนั สกฤต มีลกั ษณะดงั น้ี 1. พยัญชนะของภาษาสันสกฤตมี 35 ตวั โดยเพิ่มจากภาษาบาลี 2 ตวั คือ ศ และ ษ 2. สระของภาษาสันสกฤตมี 14 ตัวโดยเพม่ิ จากสระในภาษาบาลอี ีก 6 ตวั คอื ฤ ฤๅ ฦ ฦๅ เอา และ ไอ 3. คาํ สันสกฤตใช ฑ แทน ฬ ในภาษาบาลี 4. คาํ สันสกฤตใช รร (ร หนั ) 5. คําในภาษาสนั สกฤตนิยมใชควบกล้ํา 6. มตี ัวสะกดตัวตามไมแนน อน 1.3 ลักษณะการรับคาํ บาลีสนั สกฤตเขามาใชในภาษาไทย นกั การศกึ ษาหลายทานไดก ลาวถึงลักษณะการรบั คาํ บาลสี ันสกฤตเขา มาใน ภาษาไทย ดงั น้ี บรรจบ พันธเุ มธา (2516: 1) ไดกลาวถงึ ความสัมพันธร ะหวางภาษาบาลแี ละ สันสกฤตกบั ภาษาไทยไวว า เรายมื คาํ ภาษาทั้งสองมาใชมากมาย ไมเ พียงแตคําทีใ่ ชในทาง ศาสนา แมใ นภาษาท่ใี ชพดู กันทุกวนั กม็ คี ําภาษาทง้ั สองน้ีใชอยไู มนอ ย คาํ ทใ่ี ชใ นวชิ าการ แขนงตางๆ ตลอดจนชอ่ื บุคคล ชือ่ สถานท่ี กเ็ ปน คาํ ภาษาบาลีและสนั สกฤตเปน สว นใหญ บางคําก็เปนคาํ บาลสี นั สกฤตแทๆ บางคําเรานาํ มาดัดแปลงเสยี งบาง ดดั แปลงความหมายบา ง บางคาํ เรากย็ มื ของเขามาตกแตงใหม ใหไ ดค วามหมายตามท่ีเราตอ งการ และนอกจากนั้นเรา ยงั ยืมหลกั เกณฑแ ละวิธีการบางอยางของเขามาปรับเขา กับคาํ ไทยก็มี สทุ ธวิ งศ พงศไพบลู ย (2517: 5 - 7) กลา ววา สาเหตทุ ่ีภาษาสันสกฤตเขา มา ในภาษาไทยมีอยดู วยกนั 5 สาเหตุ คอื 1. ดานความสัมพนั ธท างศาสนา 2. ดานความสมั พันธท างประเพณี 3. ดา นความสัมพันธทางวฒั นธรรม

14 4. ดา นความเจริญทางวิชาการ 5. ดา นความสมั พนั ธทางวรรณคดี วิสทุ ธ์ิ บษุ ยกลุ (2522: 5) ไดใหขอสังเกตเพ่มิ เติมเก่ยี วกับการรับคาํ ภาษาบาลี และสันสกฤตวา คาํ ท่ีเรารบั มาจากภาษาบาลีและสนั สกฤตน้นั หลายคําหาคําไทยแทเ ทียบ ไมไ ด คาํ เหลา นี้ถา เปน เรอ่ื งทางศาสนา ยอมเปน ของธรรมดา เพราะเรารับเอาความคดิ ใหม เขามาดวย เราจงึ มีคําอยาง วิญญาณ นรก สวรรค บาป กรรม บุญ กุศล และอืน่ ๆ แตเ รา ก็มีคําบางคาํ ทเ่ี ราใชศ พั ทบ าลสี ันสกฤตเปนประจาํ เปน คําพนื้ ๆ แทๆ แตเ ราไมม ีคาํ ไทยท่จี ะ เทียบไดเลยกม็ ี เชน คําวา โลก ชาติ สุข ทกุ ข ชวี ิต อนั ตราย เหลานี้ เปน ตน ปรชี า ทิชนิ พงศ (2534: 7) ไดกลา ววา ภาษาบาลสี ันสกฤตมปี รากฏอยทู ั่วไปใน วรรณกรรมทอ งถนิ่ และแมในภาษาพูดประจําวนั ของทองถิน่ ตา งๆ เพยี งแตน าํ มาดัดแปลงเสยี ง ใหเ หมาะกับทอ งถ่ินของตนเทานั้น ดังตัวอยางตอไปน้ี คาํ บาลีสนั สกฤตทใ่ี ชใ นทองถ่นิ ภาคใต สพเฺ พ (ป.) ใชว า เพ เชน ทง้ั เพ (ทั้งปวง) สมฤติ (ส.) ใชว า สับเดะ (สติ) วจิ ารณา (ป.,ส.) ใชว า พดิ หนา (พจิ ารณา) คําบาลีสันสกฤตทใี่ ชใ นทองถ่ินภาคเหนอื กฺษมา (ส.) ใชวา สะมา (ขมา) ปกฺขี (ป.) ใชวา ปะขี (นก) วฺยคโฺ ฆ (ป.) ใชว า เปย กโฆ (เสือ) บาลีสันสกฤตที่ใชในทองถน่ิ ภาคตะวันออกเฉยี งเหนือ เปฺรต (ส.) ใชวา เผต (ผเี ปรต) จารติ ตฺ (ป.) ใชว า ฮีต (แบบแผน ประเพณี) เวสสฺ นตฺ ร (ป.) ใชวา เผวส (พระเวสสันดร) และนอกจากนี้ ปรชี า ทชิ นิ พงศ (2534: 124 - 127) ยังไดกลาวอกี วา ภาษาบาลี และสนั สกฤตเปนภาษาที่มีระบบโครงสรางและวงศพั ทใ กลเคยี งกนั มากดวยเปนภาษาทอ่ี ยใู น ตระกลู เดยี วกนั และมถี ิ่นกาํ เนดิ รว มกัน และในการรบั คาํ ภาษาทัง้ 2 นม้ี าใชใ นภาษาไทยกอ็ ยใู น ระยะไลเ ลย่ี กนั จึงปรากฏวา การรับคาํ ภาษาท้ัง 2 นเี้ ขามาใช มีลกั ษณะดังนี้

15 1. รับคาํ ทั้ง 2 ภาษามาใชใ นความหมายเดียวกัน เชน บาลี สันสกฤต ไทย ความหมาย ขย กษฺ ย ขยั , กษยั ส้นิ ไป, หมด กณฺหา กฤษณฺ า กัณหา, กฤษณา ดํา ตณหฺ า ตฺฤษฺณา ตัณหา,ดําฤษณา ความอยาก นิจจฺ นติ ยฺ นจิ , นติ ย เสมอ ประจํา 2. รับคําท้งั 2 ภาษามาใชค นละความหมาย เชน บาลี สนั สกฤต ไทย ความหมาย กฬี า กรฺ ีฑา กฬี า การแขง ขันประเภทลาน กรฑี า การแขง ขันประเภทลู เขตตฺ เกษฺ ตฺร เขต อาณาบริเวณ เกษตร การเพาะปลกู เล้ยี งสตั ว ขนธฺ สกฺ นฺธ ขนั ธ กอง หมู สกนธ รางกาย ขตตฺ ิย กษฺ ตฺรยิ ขัตตยิ ะ ความเปนกษตั รยิ  กษตั รยิ  พระเจา แผน ดิน 3. รบั คาํ ภาษาใดภาษาหนงึ่ มาใช เชน บาลี สันสกฤต ไทย ความหมาย ครุฑ ครุฬ ครุฑ ครฑุ กงลอ หยาบ แข็ง จกฺก จกรฺ จักร ความอดทน กกฺขฬ กกฺขฏ กกั ขฬะ ขนฺติ กษฺ านตฺ ิ ขันติ 4. รับความหมายมาใช โดยประดษิ ฐศัพทเอง เชน บาลี สนั สกฤต ไทย ความหมาย กหาปณ การฺษาปณ กษาปณ เงินเหรยี ญ ขคคฺ ขฑคฺ ขรรค มดี , ดาบสองคม ปพฺพชฺช ปฺรวรฺ ชยฺ า บรรพชา การบวช ปกฺขี ปกฺษินฺ ปกษี นก

16 สรปุ วา ในการทไ่ี ทยเรารบั คาํ บาลีสนั สกฤตเขา มาใชน ั้น คาํ บางคาํ เรานํามาใชเ ฉพาะ ภาษาบาลี บางคําเรานาํ มาใชเ ฉพาะภาษาสนั สกฤต หรือบางคําเรานําเขา ใชท ั้งสองภาษาเลยก็ มี และเมื่อไทยรบั เอาภาษาทั้งสองเขามาใชแลว อาจจะรบั เขามาใชใ นความหมายเดยี วกัน หรือคนละความหมายกไ็ ด และสาเหตุทคี่ าํ บาลสี นั สกฤตเขามาในภาษาไทยเนอ่ื งจาก ความสมั พนั ธใ นดา นตางๆ กบั อนิ เดียและศาสนาพราหมณ อันไดแก ความสัมพนั ธทางดา น ศาสนา วิชาการ วรรณคดี วฒั นธรรมประเพณี และการตดิ ตอคาขาย 1.4 หลักการสงั เกตคําทีม่ าจากภาษาบาลแี ละภาษาสนั สกฤต กําชัย ทองหลอ (2540: 150) ไดอ ธบิ ายถงึ หลักการสงั เกตคําบาลแี ละคาํ สนั สกฤต จาํ แนกออกเปนขอ ๆ ดังนี้ 1. สระบาลีมี 8 ตวั คือ อะ อา อิ อี อุ อู เอ โอ สระสันสกฤตมี 14 ตัว คือ อะ อา อิ อี อุ อู ฤ ฤๅ ฦ ฦๅ เอ ไอ โอ เอา ซ่งึ แปลกไปกวาบาลี 6 ตวั นอกนั้นเหมอื นกับบาลี เพราะฉะน้นั คาํ ศพั ทท ใี่ ชส ระทัง้ 6 ตวั น้ี ถาไมใชคําแผลงแลว นบั วา เปนคําสนั สกฤต เชน ฤทธี ฤๅษี ไอราวณั เอารส สว น สระ ฦ ฦๅ บัดนี้ไมนยิ มใชใ นภาษาไทยแลว แมในสนั สกฤตเองกไ็ มใ ครใช 2. พยัญชนะบาลีมี 32 ตวั ไดแก ก ข ค ฆ ง จ ฉ ช ฌ ญ ฏ ฐ ฑ ฒ ณ ต ถ ท ธ น ป ผ พ ภ ม ย ร ล ว ส ห ฬ พยัญชนะสนั สกฤตมี 34 ตวั คือ มตี ัว ศ ษ เพ่มิ เขา มาอีก 2 ตวั นอกนน้ั เหมอื นกบั บาลี เพราะฉะน้นั คาํ ศัพทท ีใ่ ชต ัว ศ ษ จงึ นับวา เปน คาํ สันสกฤต 3. ตวั สะกดในบาลี จะตอ งมตี วั พยัญชนะตามหลังตามวธิ สี ังโยค เชน กังขา นันทา สันติ กัตตุ เปน ตน แตตวั สะกดในสนั สกฤตไมต องมีพยัญชนะตามหลังก็ได เชน มนสั หัสดิน ปก ษิณ ปกรณมั เปน ตน 4. ตัวสะกดในภาษาบาลีแบง ออกเปน 2 พวก คอื เปนพยญั ชนะวรรคพวก หนึ่ง เปนพยญั ชนะเศษวรรคพวกหน่งึ มหี ลกั เกณฑด งั นี้ 4.1. พยญั ชนะวรรคใชเ ปน ตวั สะกดไดเ ฉพาะพยัญชนะตวั ที่ 1 ท่ี 3 และ ที่ 5 ของวรรคเทา นั้น นอกนัน้ เปน ตวั สะกดไมไ ด ดงั นี้ พยญั ชนะตวั ที่ 1 จะเปน ตวั สะกดไดก ต็ อ เมื่อมีพยัญชนะตวั ที่ 1 หรอื 2 ใน วรรคเดียวกนั ตามหลงั เชน จกั กะ สกั ขี ปจ จัย มัจฉา อัตตา วตั ถุ เปน ตน พยญั ชนะตัวท่ี 3 จะเปนตวั สะกดไดก ต็ อ เมอ่ื มพี ยัญชนะตวั ที่ 3 หรอื 4 ใน วรรคเดียวกนั ตามหลงั เชน อคั คี วัชชี มชั ฌมิ า วุฑฒิ ลทั ธิ เปน ตน พยัญชนะตวั ท่ี 5 จะเปนตวั สะกดไดจ ะตอ งมพี ยญั ชนะตัวใดตวั หนงึ่ ใน วรรคเดียวกนั ตามหลัง เชน สันติ สัมปทาน กงั ขา คนั ถะ อังคาร อัญชลี กณั ฑะ นันทิ อมั พร สังฆ ปญ ญา สมั มา

17 แตพ ยญั ชนะวรรคในสนั สกฤต นอกจากจะใชเ ปนตวั สะกดตาม หลกั เกณฑทกี่ ลา วไวใ นบาลแี ลว ยงั มแี ปลกไปกวานน้ั อีก คือ 4.1.1 ตัวสะกดตวั ตามไมตอ งเรยี งลาํ ดับตามแบบบาลกี ไ็ ด เชน ตัวท่ี 3 สะกด ใชต วั ที่ 5 ตามได (ตามแบบบาลตี องใชต วั ที่ 3 หรอื 4 ตาม) เชน ปรชั ญา ปราชญ อาชญา ฯลฯ 4.1.2 ตวั สะกดกบั ตวั ตามเปนพยญั ชนะตางวรรคกนั กไ็ ด เชน มกุ ดา ศกั ดิ อัคนี อาตมา สัปดาหะ ฯลฯ 4.2. พยัญชนะเศษวรรคในบาลที ใ่ี ชเ ปน ตวั สะกดไดม อี ยู 5 ตัว คอื ย ล ว ส ฬ มหี ลกั เกณฑ ดังน้ี ตัว ย จะเปน ตวั สะกดไดใ นเมอ่ื มีตัว ย หรือ ห ตามหลงั เชน อยั ยิกา คุยห ฯลฯ ตวั ล จะเปน ตัวสะกดไดในเมื่อมตี ัว ล ย หรือ ห ตามหลัง เชน มลั ลิกา กลั ยาณ ฯลฯ ตัว ว และ ฬ จะเปนตวั สะกดไดในเมอื่ มตี วั ห ตามหลัง เชน ชิวหา วริ ฬุ หก อาสาฬห (บชู า) ฯลฯ ตัว ส จะเปนตวั สะกดไดใ นเมอื่ มตี วั ต น ม ย ว หรือ ส ตามหลัง เชน ภัสตา อัสนาติ ปส วาคาร มสั สุ ฯลฯ ในภาษาสันสกฤต มีหลักเกณฑค ลายกบั บาลี แตม ตี วั สะกดเพิม่ อกี 2 ตวั คอื ตวั ศ ษ เชน อศั ว พฤศจิกายน อิษฐ ราษฏร ฯลฯ สวนตวั ร กบั ตัว ห เปน ตวั สะกดไมไ ดทงั้ ในคาํ บาลแี ละสนั สกฤต แตเ ม่อื นํามาใชในภาษาไทย เราใหเ ปน ตวั สะกดดว ย เชน พรหม พราหมณ จร ศร กร อมร อาหาร บรวิ าร อาการ สมการ มรรค วรรค พรรค สรรพ มารค ฯลฯ เสนยี  วลิ าวรรณ (2540: 172 - 173) ไดใ หขอสังเกตถงึ ความแตกตา งระหวา งคาํ ทีม่ าจากภาษาบาลีและสันสกฤตไวห ลายประการ ดงั นี้ 1. สระ ภาษาบาลีใชส ระ 8 เสยี ง คอื อะ อา อิ อี อุ อู เอ โอ ภาษา สนั สกฤตใชส ระ 14 เสยี ง คอื อะ อา อิ อี อุ อู เอ โอ ไอ เอา ฤ ฤๅ ฦ ฦๅ สําหรับ ฦ ฦๅ ไมม ีใชในภาษาไทย คาํ ทม่ี ีลักษณะมาจากภาษาอื่นโดยเฉพาะภาษาบาลีและสนั สกฤตทใ่ี ช สระ ไอ เอา ฤ ฤๅ สว นมากเปนคําทมี่ าจากภาษาสันสกฤต เชน ไกรลาส ไปรษณีย ไพฑูรย ไมตรี ไศล ไอราวัณ เมาลี เสาร เอารส ฤกษ ฤดู ฤทธ์ิ ฤษี 2. พยัญชนะ ภาษาบาลีใชพ ยญั ชนะ 33 เสยี ง ภาษาสันสกฤตใชพ ยัญชนะ 35 เสยี ง พยญั ชนะทภ่ี าษาสันสกฤตใชเ พิ่มจากพยัญชนะบาลี คือ ศ ษ คาํ ที่ใช ศ ษ สว นมากมาจากภาษาสนั สกฤต เชน ศต ศร ศรทั ธา ศรี เกศ พิศวาส พษิ พิเศษ ประดิษฐ อธิษฐาน

18 3. พยัญชนะควบกล้าํ ภาษาบาลไี มนิยมใชพ ยญั ชนะควบกลา้ํ ภาษา สนั สกฤตนยิ มใชพ ยญั ชนะควบกลํ้า คาํ ทใ่ี ชพยัญชนะควบกล้าํ สว นมากมาจากภาษาสนั สกฤต เชน คําบาลี คําสนั สกฤต กีฬา กรีฑา กเิ ลส เกลศ (กะ-เหลด) เขต(ต) เกษตร จกั (ก) จกั ร 4. พยญั ชนะ ฑ, ฬ ภาษาบาลนี ิยมใช ฬ ภาษาสนั สกฤตนยิ มใช ฑ เชน คําบาลี คําสนั สกฤต กฬี า กรีฑา จฬุ า จุฑา ครุฬ ครุฑ เวฬุรยิ ะ ไพฑูรย 5. คําทใ่ี ช รร สวนมากเปนคําทม่ี าจากภาษาสนั สกฤต คาํ ทีม่ าจากภาษา บาลีไมใช รร คําท่ใี ช รร ซงึ่ มาจากภาษาสันสกฤต เชน กรรม กรรณ ครรภ จรรยา ดรรชนี ธรรม สวุ รรณ 6. คําทมี่ าจากภาษาบาลมี หี ลกั เกณฑก ารสะกดทแ่ี นน อนกวาคาํ ทม่ี าจาก ภาษาสันสกฤต วรรคกะ พยัญชนะบาลแี ละสันสกฤต แถวที่ 5 วรรคจะ แถวที่ 1 แถวที่ 2 แถวท่ี 3 แถวที่ 4 ง วรรคฏะ กขคฆ ญ วรรคตะ จฉชฌ ณ วรรคปะ ฏฐ ฑฒ น ตถทธ ม เศษวรรค ป ผ พภ ย ร ล ว (ศ ษ) ส ฬ ห ( นฤคหติ )

19 พยัญชนะบาลมี ี 33 ตัว พยญั ชนะสันสกฤตมี 35 ตวั ใชพ อ งกนั 33 ตัว พยัญชนะ สนั สกฤตที่เพมิ่ จากพยญั ชนะบาลี คือ ศ ษ กระทรวงศกึ ษาธิการ (2542: 22 - 23) ไดใ หขอ สังเกตเกี่ยวกบั คําทม่ี าจากภาษาบาลี และสันสกฤต ดังน้ี 1. คําไทยทม่ี หี ลายพยางคม ักมาจากภาษาบาลแี ละสนั สกฤต สวนมากใชเปน คํานาม กรยิ า และวิเศษณ เชน บดิ า มารดา ศรี ษะ พยัญชนะ ทกั ษะ พยายาม เมตตา กรุณา อนเุ คราะห วิเศษ ประเสรฐิ ปจ จบุ นั นานา (คํานีใ้ ชไ มยมกไมไ ด) 2. คําท่สี ะกดตา งจากคาํ ไทยแท มาจากภาษาบาลีและสนั สกฤต ตัวอยา ง แม ก กา พรี  เลห พาห โพธ์ิ แม กง สงฆ วงศ รงค องค แม กน สนธ์ิ พล พร เกณฑ แม กม อารมณ สดมภ อภิรมย อปุ ถัมภ แม เกย นยั น นารายณ อาลัย รตั นตรัย แม กก อัคร เมฆ สขุ ทุกข แม กด ยศ บาท รัฐ ฤทธิ์ แม กบ นพ ลาภ บาป กษาปณ หมายเหตุ คําบาลีสันสกฤตท่ีใชใ นภาษาไทยมกั มตี วั การนั ตอยูดว ย แมเปน คาํ ท่อี ยใู นมาตรา แม ก กา เชน วรี  เลห สหี  และคําในมาตรามีตวั สะกด เชน กษัตรยิ  จันทร โจทย ทุกข นิตย วัฒน สวรรค สตั ย อาทติ ย อารมณ ฯลฯ ทั้งนเี้ พราะตอ งการรักษารปู ศัพทเดมิ ศัพท ท่มี ีอักษรควบเปนตวั สะกดก็มี เชน จักร อคั ร และมคี าํ บางคําท่ีสะกดตรงกับหลกั การสะกดคํา ไทยแท เชน ชี โลก มน(ใจ) ฯลฯ 3. คาํ ท่ปี ระสมดว ยตวั อกั ษร ฆ ฌ ญ ฎ ฏ ฐ ฑ ฒ ณ ธ ภ ศ ษ ฤ มักเปน คําบาลีหรอื คาํ สันสกฤต เชน ฆาต มชั ฌมิ ปญญา ชฎา ปฏเิ สธ ฐานะ มณโฑ วฒุ ิ เณร ธวัช ภาค เศรษฐี จฬุ า ฤกษ ฤดู (คําท่ีประสมดวย ศ ษ ฤ ฤๅ เปน คําทม่ี าจากภาษา สันสกฤต) 4. คาํ ที่มีรปู วรรณยุกตและมีไมไตค กู ํากบั อยูไมใ ชคาํ ทม่ี าจากภาษาบาลี สันสกฤต ยกเวนคําท่ีไทยมาเติมรปู วรรณยุกตเอกภายหลัง เชน เลห พาห เสนห สรปุ วา หลักการสงั เกตคําทมี่ าจากภาษาบาลีและสนั สกฤต สว นใหญจะมลี กั ษณะ ดงั นี้ 1. เปนคาํ ท่มี ีตัวการันต 2. เปน คาํ ท่ีมตี วั สะกดไมตรงตามมาตรา

20 3. เปนคาํ ทมี่ อี ักษรควบเปน ตัวสะกด 4. เปน คําทป่ี ระสมดวยตวั อกั ษร ฆ ฌ ญ ฎ ฏ ฐ ฑ ฒ ณ ธ ภ ศ ษ ฤ เปน สว นใหญ ความแตกตา งระหวา งคาํ บาลีกับสนั สกฤต คําบาลี คําสันสกฤต 1. มสี ระ 8 ตวั อะ อา อิ อี อุ อู เอ โอ 1. เพ่มิ จากบาลี 6 ตวั คือ ไอ เอา ฤ ฤๅ 2. มีพยญั ชนะ 32 ตวั ฦ ฦๅ 3. นยิ มใช ฬ เชน กฬี า ครุฬ จุฬา 2. เพมิ่ จากบาลี 2 ตวั คือ ศ ษ 4. ไมนิยมควบกล้าํ หรืออกั ษรนาํ เชน วิชชา 3. นยิ มใช ฑ เชน กรีฑา ครุฑ จุฑา กัญญา 4. นิยมการควบกล้าํ และอักษรนํา เชน 5. มีหลกั การใชตวั สะกดตวั ตามทแี่ นน อน สถาปนา ประถม จนั ทร 6. นิยมใชส ระเสยี งสน้ั เชน ริย ไดแ ก 5. มหี ลักการใชต วั สะกดตวั ตามไมแ นน อน อัจฉริยะ จริยา 6. นยิ มใช รร (ร หนั ) เชน จรรยา ครรภ สรรพ พรรษา 2. เอกสารและงานวิจัยทีเ่ กย่ี วของกับเกม เกมเปนกิจกรรมทมี่ ีความมงุ หมายเพ่ือใหเกดิ ความสนกุ สนานและมลี ักษณะของ การแขงขัน การทา ทายความสามารถซงึ่ มีประโยชนตอ นักเรียนในการฝก ทักษะการคดิ การ วเิ คราะห และยังชวยพฒั นานักเรยี นในดา นสังคม การชว ยเหลือซึง่ กันและกันในระบบกลมุ การใชเ กมเปน สิง่ เราที่กระตนุ ใหนักเรยี นพฒั นากระบวนการคดิ ชว ยใหนกั เรยี นสามารถจดจาํ เนอ้ื หาท่ีเรียนไดอยา งรวดเรว็ และแมน ยํา นอกจากนี้ กระบวนการเรยี นการสอนทม่ี งุ ใหนักเรยี น ไดฝ ก ทักษะกระบวนการคิด การวเิ คราะหโ ดยใหนกั เรียนไดมสี วนรว มในกจิ กรรมการเรียนการ สอนใหมากที่สดุ จะทําใหน กั เรยี นเปนคนเกง คนดี และมคี วามสุขซึ่งสอดคลอ งกับความมุง หมายของการศกึ ษาปจจบุ นั 2.1 ความหมายของเกม วมิ ลศริ ิ รว มสุข (2522: 20) จุลจกั ร โนพนั ธ และวฒั นา สุทธปิ ญ ญา (2527: 24) ใหค วามหมายของเกมสอดคลองกันไวว า เกม เปน กจิ กรรมหน่ึงท่ีใหผูเลน มีสว นรว มทาง อารมณ เกิดความสนุกสนาน และพัฒนาความเจรญิ ดา นรางกายและสตปิ ญ ญา และการเลน ผูนาํ ในเกมนนั้ จะตอ งแจงในกฏเกณฑหรือกติกาของแตละเกมเปน อยางดี ผูเลน แตละคนหรอื

21 แตละฝา ยจะตอ งรเู ทคนคิ ในการเลน พรอ มทงั้ มีความรูใ นการผันแปรของเกมวา ตนมีหนา ท่ี อยา งไร จากไหนไปไหน และทําอะไรบา ง ความมนั่ ใจเปนปจจัยทสี่ าํ คญั อันจะทาํ ใหผเู ลน ไดรบั ชัยชนะ และเมอ่ื สน้ิ สดุ ลงแลว จะตอ งมีการแพ- ชนะ สทุ ิน เนยี มพลับ (2525: 216) ใหความหมายของเกมวา เกมคอื การเลนที่มี กติกาเพียงเลก็ นอ ย ใชเทคนคิ การเลน งายๆ สนกุ สนาน สามารถปรบั ใหเ ขากับสถานการณ ตางๆ ได จะเลนทไี่ หนก็ได จะใชอ ปุ กรณห รอื ไมใชกไ็ ด พนู สขุ บุณยส วสั ดิ์ (2527: 86) กลา ววา เกมและการละเลนเปน ท้งั กจิ กรรมและ วิธีการทีส่ รา งประสบการณใ หผ เู ลนไดเรยี นรู รับรู เกิดความคดิ ความเขา ใจ ใชสตปิ ญ ญาฝก การสังเกต และไหวพรบิ ในการแกปญหา ตลอดจนไดรับความสนกุ สนาน เพลิดเพลิน และ ชว ยสง เสรมิ ใหผูเลน มคี วามเจริญทางจติ ใจอันจาํ เปนแกก ารเปน พลเมอื งดีอีกดวย วรี เกย๋ี สกลุ (2530: 72) กลาววา เกม หมายถึง กิจกรรมทสี่ นกุ สนาน มกี ฏ กติกา กิจกรรมทเี่ ลนมที ้งั เกมเงยี บ (Quiet Games) และเกมทใ่ี ชค วามวองไว (Active Games) มที งั้ เกมที่เลน คนเดยี ว สองคน หรอื เลน เปนกลุม บางเกมเลน เพ่อื ความสนุกสนาน เพ่อื ผอนคลายความตงึ เครยี ด บางเกมกระตุนการทํางานของรางกายและสมอง บางเกมฝก ทกั ษะบางสว นของรางกายและจิตใจเปนพิเศษ ดวงเดือน วังสินธ (2533: 16) กลาววา เกม หมายถงึ การแขง ขนั ทม่ี เี วลา กําหนดแนน อน มีกฎกติกาไมสลับซบั ซอ นมากนัก และเปน การเลน ทส่ี ง เสรมิ ใหเ กดิ การพฒั นา เคล่อื นไหวขน้ั พืน้ ฐาน ชลยิ า ลมิ ปยากร (2536: 191) ใหความหมายของเกมการสอนวา เกม หมายถงึ กจิ กรรมการเลน ทีผ่ เู ลนพยายามเลน ใหบ รรลเุ ปาหมายภายใตกติกาของกฎเกณฑท ี่กาํ หนดให โดยมีจดุ ประสงคเฉพาะเพ่อื พัฒนาผเู รยี นไปสจู ุดประสงคน้นั ๆ เชน การพัฒนาทักษะทางกาย เพอ่ื พัฒนาการคดิ และเพื่อพัฒนาทางอารมณ เปน ตน เครอื วลั ย ทองมาก (2538: 21) กลา ววา เกม หมายถึง กิจกรรมการเลนหรือ การแขง ขนั ทก่ี ําหนดจดุ มุงหมาย กฎเกณฑ กติกา จาํ นวนผูเ ลน และวธิ ีการเลน เพอ่ื ใหเ กิด ความสนุกสนาน ชว ยพฒั นาความเจรญิ ทางดานรางกาย และสตปิ ญ ญาตลอดจนฝก ทักษะ แกผ เู รยี น สุจริต เพียรชอบ และสายใจ อินทรัมพรรย (2538: 249) ใหความหมายของเกม ไววา เกมหมายถงึ กจิ กรรมที่กอใหเกดิ ความสนกุ สนาน ซง่ึ มีการแขงขันอยางมจี ดุ มงุ หมายและ มกี ฏเกณฑ สวนประกอบสาํ คัญของเกมคอื ผูเลน จดุ มงุ หมาย และกฏเกณฑ วทิ ติ า บุญฤทธิ์ (2540: 21) ไดใ หค วามหมายของเกมประกอบการสอนไวว า หมายถึง การทค่ี รผู ูสอนคน คดิ หาเกมการเลนมาประกอบบทเรยี นที่ตนสอน เพอื่ ใหเปน บทเรียนท่นี าสนใจ นาเรยี น สนกุ สนาน เพลดิ เพลิน ทัง้ ชว ยใหน ักเรียนจดจําบทเรียนไดง าย รวดเรว็ และจําไดน าน

22 ดรมั เฮเลอร (Drumheler. 1976: 13) ไดใหค วามหมายของเกมไวว า เกม หมายถึง การแขง ขนั ระหวา งคูแ ขง ขันซึง่ เลนเปนรายบคุ คลหรอื กลมุ กไ็ ดเลนตามกติกาที่ กําหนดใหถ ึงจดุ มุงหมายของเกมทต่ี งั้ ไว บคู อก (Boocock. 1981: 150) ใหความหมายของเกมไวว า เปนกจิ กรรมการเลน ท่มี กี ฏ กติกา และวธิ ีเลน ทแ่ี นน อน สามารถเลน ไดท ง้ั เปนกลมุ หรอื คนเดยี ว มีจดุ มุง หมาย เพอ่ื ใหเกดิ ความสนุกสนานและฝก ทักษะบางประการใหแ กผ เู รียน สรปุ วา เกม หมายถงึ กจิ กรรมการเลน ที่กอใหเ กิดความสนุกสนาน พัฒนาความ เจรญิ ทางดา นรา งกายและสตปิ ญญา มีลกั ษณะของการแขงขนั โดยผเู ลน อาจจะเลน เปนบุคคล หรอื เปน กลมุ การแขง ขันก็ได แตจ ะตอ งปฏิบตั ติ ามกฎเกณฑการแขง ขัน เมอ่ื ส้ินสุดการแขง ขนั จะมีการตดั สนิ แพชนะ กิจกรรมการเลนเกมสามารถปรับเปล่ยี นใหเขากบั สถานที่ หรือ สถานการณ ตา งๆ ไดตามความเหมาะสม 2.2 ประเภทของเกม ฟอง เกดิ แกว (2515: 137 - 141) ไดแบง ชนดิ ของเกมตามประเภทของวิธีการจดั และการเลนไวสรุปไดดังนี้ 1. การเลน แบบนยิ าย คอื การเลนเลยี นแบบเปนเกมทเี่ หมาะสาํ หรบั เด็กเล็ก ชัน้ ประถม ครูเอาเรื่องราวตา งๆ มาเลาใหเดก็ ไดฟง และใหเด็กแสดงตาม เปนกจิ กรรมที่ให ความสนุกสนานกับเดก็ เดก็ ไดอ อกกําลงั กายไปดว ยเพราะเปนการเลน สนองธรรมชาตขิ องเดก็ 2. การเลน ท่ีมจี ุดหมายหรอื ทีห่ มาย คอื เปนการเลนทม่ี ีกาํ หนดกฎเกณฑ และระเบียบการเลน โดยผเู ลนมีจุดมุง หมายในการปฏบิ ัติ คือ ใหผ เู ลน ชนะเลิศในการเลน โดยสามารถปฏบิ ัตไิ ดถ กู ตอ งและรวดเร็ว เปนเกมที่ฝกประสาท กลา มเนื้อ ไหวพริบ ความคดิ และการตดั สินใจอยา งฉับพลันทนั ที ฝกความเปนผูนาํ ใหม ีความสุข ความสนกุ สนาน คลายความตงึ เครียดทางอารมณ จิตใจ และสมอง ท้งั ไดอ อกกําลังกายไปดวย 3. การเลนประเภทไลหนแี ละจับ คอื การเลนเพ่ือแตะจบั เปนการเลนเพื่อ ความสนกุ สนาน ออกกําลังกาย ฝก ความวองไว ความอดทนของกลามเนื้อ และระบบหายใจ 4. การเลนแขงขันเปน รายบุคคล คอื การเลน เพอื่ เปนการแขง ขนั แพช นะ โดยอาศยั กิจกรรมที่ตองออกแรง การเลนประเภทนไ้ี มเ นนการตอ สอู ยางจริงจงั เปน การเอาแพ ชนะกันโดยไหวพรบิ ความรวดเร็วและเทคนิค สามารถเอาชนะกนั ไดในเวลาอันสน้ั เปน การ สรา งประสบการณใ นการแขง ขัน และการแพชนะทําใหเ กดิ ความพึงพอใจ ไมเ สียอกเสียใจ และไมเสยี ใจเมือ่ เกดิ พลาดพลง้ั 5. การเลนแบบผลัด คือการแขง ขันเปนหมูงา ยๆ จาํ นวนผูเลน ตัง้ แตส องคน ขนึ้ ไป การแขงขันถอื หลกั การทาํ เสร็จกอ น การเลนจะใชอุปกรณห รอื ไมใชก ็ได การแขงขนั จะตอ งมเี สนเรมิ่ และเสนกลบั ตวั โดยแตล ะพวกไมยุง เกีย่ วกันหรอื แทรกแซงกับพวกอ่นื ๆ ลักษณะของการเลนเปน ไปในทาํ นองทมี่ กี ารสงตอ หรือหมนุ เวยี นกนั เปน ทอดจนกระทงั่ ถงึ คน

23 สดุ ทาย การแพชนะขึ้นอยกู บั ความรวดเรว็ ในการเลน โดยถกู ตองตามกติกาใหเ สรจ็ กอนพวก อนื่ ๆ ทรี่ ว มแขง ขนั กนั 6. การเลนทม่ี กี ารแขง ขันประเภทหมู คอื การเลนทม่ี กี ารแขง ขนั กันเปน พวก ทาํ ใหส มาชิกของแตล ะพวกรวมแรงรว มใจกนั ปฏบิ ตั ิ เพอ่ื ใหม ชี ัยชนะในการแขง ขนั กบั หมอู ่ืนๆ เปน การสรา งความสามคั คี การเลน และการทาํ งานรว มกนั การแขง ขนั ในดา นความ รว มมอื ทําใหท ุกคนมโี อกาสแสดงความสามารถของตน ยอมรับความคิดเห็นและ ความสามารถของผอู ื่น รจู ักแบง หนา ทแี่ ละความรบั ผดิ ชอบในหนาทีข่ องตน สมพล ธปู บชู า (2524: 15) ไดแ บงเกมภาษาไทยออกเปน 3 ประเภท ดังนี้ 1. เกมการสอนวรรณคดี เชน การแขง ขันจบั คตู ัวละครในวรรณคดี เกม การแขง ขนั หาคาํ ศพั ททมี่ ีความหมายเหมือนกนั เกมทายชอ่ื ตวั ละครในวรรณคดี เกมตอบ ปญหาวรรณคดี เปนตน 2. เกมการใชภ าษา เชน เกมการแขง ขนั เขียนสะกดคํา เกมการแขง ขัน อา นคํา เกมการเปดพจนานุกรม เกมการหาคําตรงขา ม เกมการเรียงประโยค เปน ตน 3. เกมหลักภาษา เชน เกมคําเปน คาํ ตาย เกมลักษณนาม เกมอักษรนาํ เกมสระ เกมวรรณยกุ ต เกมคําผสม เปน ตน เยาวภา เดชะคุปต (2524: 54) อางถงึ ขอเขียนของอิลเิ นอร สกูลแมน โคลมั บสั (Elinor Schulman Kolumbus. 1979: 141) ไดแบงเกมออกเปน 6 ประเภท คือ 1. เกมฝกการกระทาํ (Manipulative Games) 2. เกมการศกึ ษา (Didactic หรือ Cognitive Game) 3. เกมฝกทักษะทางกาย (Physical Game) 4. เกมฝกทักษะทางภาษา (Language Games) 5. เกมทายบตั ร (Card Game) 6. เกมพเิ ศษตา งๆ (Special Game) ปราณี ทองคํา (2534:2) ไดจ าํ แนกประเภทของเกมไวด ังน้ี คอื 1. จําแนกตามวสั ดุทใ่ี ช ไดแ ก 1.1 เกมท่ีมีวสั ดปุ ระกอบ เชน เกมบงิ โก เกมกระดานตางๆ 1.2 เกมท่ีไมม วี สั ดปุ ระกอบ เชน เกมทายปญหา เกมใบค ํา 2. จําแนกตามจํานวนผเู ลน 2.1 เกมบคุ คล เชน เกมตอ ภาพ เกมตารางปริศนา 2.2 เกมกลมุ หรือทีม เชน เกมหว งโซอ าหาร 2.3 เกมผลดั เชน เกมบิงโก เกมกระดานตา งๆ 3. จําแนกตามลกั ษณะการเลน ไดแ ก 3.1 เกมแขง ขัน 3.2 เกมรวมมือกนั

24 3.3 เกมสรา งกลุมสมั พันธ สมใจ ศรีรงุ เรอื ง (2535:8) แบง เกมออกเปน 10 ชนิด คอื 1. การเลน เลยี นแบบ หรือการเลน สมมตุ ิ 2. การเลน ฝก ประสาท 3. เกมการแขงขนั 4. เกมการตอ สู 5. เกมทดสอบสมรรถภาพทางกาย 6. การเลน นาํ ไปสกู ีฬา 7. การเลน ประกอบเพลง 8. การเลนพ้ืนเมือง 9. การแสดงเงยี บ 10. เกมเบ็ดเตลด็ วทิ ติ า บญุ ฤทธ์ิ (2540: 21 - 22) ไดแ บง ประเภทของเกมไวเ ปน 3 ประเภท ดงั น้ี 1. เกมเพอื่ ความสนกุ สนานเพลิดเพลนิ เปน เกมประเภทหน่งึ ซง่ึ มีวตั ถุประสงค ในการเลน และสงิ่ ประกอบเหมือนเกมประเภทอน่ื แตเ นนเพอื่ ความเพลดิ เพลินเปน สวนใหญ 2. เกมเสริมทักษะการเคลอ่ื นไหว เปน เกมซง่ึ มีวตั ถปุ ระสงคในการเลน วิธีเลน และสงิ่ ประกอบการเลน เหมือนเกมประเภทอ่ืน แตเนนดานการเสรมิ ทกั ษะ การ เคล่อื นไหวของกลา มเนอื้ ใหญ เพื่อใหเกิดความคลองแคลว วอ งไว และมกี ติกาการเลนงายๆ เกมเสรมิ ทกั ษะการเคล่ือนไหวสว นมากมดี นตรี เพลง คาํ คลองจองและคําถาม คาํ ตอบ ประกอบวธิ ีการเลนดว ย 3. เกมเสรมิ ทักษะการเรยี น เปนเกมซงึ่ มีจดุ มุงหมาย จํานวนผูเลน มี กตกิ าการเลน เลก็ นอ ย แตม ีสิง่ ประกอบการเลน เหมอื นเกมประเภทอ่ืน แตเกมเสรมิ บทเรียน สวนมากจะเปน เกมในรม และมจี ุดมุง หมายเนนการแขง ขนั เสรมิ การเรยี นรูมากกวา การออก กาํ ลังกาย ดรมั เฮเลอร (Drumheller. 1976: 13 - 17) แบง เกมออกเปน 2 ประเภทใหญๆ วา 1. เกมการเลน (Nonacademic Game) เปน เกมทีจ่ ดั ข้ึนเพือ่ ความ สนุกสนาน ลกั ษณะของความแตกตางของเกมชนิดนส้ี วนมากเปนเรื่องของกฎหรือกตกิ าทีไ่ ด จัดไวใ หเ หมาะสมกับการเลน ในแตล ะเกมเทา นน้ั เกมพวกน้มี ไิ ดนาํ ไปใชป ระโยชนใ นดา นอืน่ เลยนอกจากเพ่อื สรางความสนุกสนานใหเ กิดขึน้ เทา นัน้ ดงั น้นั เกมพวกน้ีจงึ พบเห็นไดท กุ แหง ในสถานทท่ี ั่วไป เชน หมากรุก ฟตุ บอล บงิ โก ปง ปอง เปน ตน 2. เกมการศกึ ษา (Academic Games) เปนเกมท่ีจดั ข้ึนเพื่อใชประโยชนใ น ดานการเรยี นการสอนหรือในดา นการศึกษา เกมนยี้ งั แบง ออกไดเปน 2 ประเภท คือ

25 2.1 เกมสถานการณจาํ ลอง (Simulation Games) เปน เกมท่จี ัดขึน้ โดย การกาํ หนดบทบาทลกั ษณะทาทางตา งๆ ใหเหมอื นจรงิ ตามแบบ 2.2 เกมประกอบวชิ าการเรียนการสอน (No simulation Games) เปน เกมทีผ่ เู ลนจะตองยดึ หลกั หรือระเบียบแบบแผนของบางวชิ าเปน เกณฑ เปนเกมทจี่ ดั ขนึ้ เพือ่ ให ผเู ลนไดแกไ ขปญ หาของบางวิชาทไ่ี มค อ ยเขาใจหรอื เปนการย้าํ ซํา้ ทวนใหเ ขา ใจไดด ีย่งิ ข้นึ โดย จัดรูปของการแขงขันในกิจกรรมการเรยี นการสอน เชน เกมสะกดคาํ เกมยส่ี ิบคาํ ถาม เปน ตน สรปุ วาประเภทของเกมแบง ไดเปน 2 ประเภทใหญๆ ดงั นี้ 1. เกมการเลน เพ่อื ความบนั เทงิ เปน เกมการเลนที่มีจดุ มงุ หมายเพ่อื ความ สนุกสนานเปน หลัก ผูเลน จะตองปฏบิ ตั ติ ามกฎกติกาการแขง ขนั แตผูเลนจะไมไ ดรับประโยชน อน่ื เลยนอกเหนอื ไปจากความบันเทิงและความสนุกสนานเทานน้ั 2. เกมการเลนเพ่ือการศกึ ษา เปนเกมการเลน ท่มี จี ุดมุงหมายหลักเพ่อื กอ ใหเกิด องคค วามรูหรอื ประโยชนท างดา นการศกึ ษาแกผ เู ลน ในขณะท่ีผเู ลน จะไดร บั ความสนกุ สนาน ไปดวย ขณะแขง ขนั ผูเ ลนจะใชกระบวนการคดิ วิเคราะห หรอื ซ้ําทวนเนอ้ื หาวชิ าทเ่ี รียน และ เม่ือจบการแขง ขัน ผเู ลน จะไดรบั องคค วามรหู รือแมนยําในเนอื้ หาวิชาท่ีเรียนมากขนึ้ 2.3 จุดมุงหมายของการใชเ กม วาสนา มุงวชิ า (2517: 25) ไดก ลา วถึงความมงุ หมายในการนําเกมมาสอน ดงั นี้ 1. เพอ่ื สนองความตองการตามธรรมชาตขิ องเดก็ เพราะเด็กชอบความ เคล่อื นไหว เปล่ยี นแปลงอริ ยิ าบถตา งๆ และมีความตอ งการท่จี ะแสดงออก 2. เพื่อฝก ทักษะเบอ้ื งตนในการเคลอ่ื นไหวของรา งกาย 3. เพ่อื สงเสรมิ ใหม ีความรู ความเขา ใจ กฎ กติกา ระเบยี บ เกี่ยวกบั การ เลนเกม 4. เพอื่ สงเสริมใหมพี ฒั นาการทางรา งกาย อารมณ สังคม จิตใจ และ สติปญญา 5. เพอ่ื ใหไดรบั ความสนุกสนาน ผอ นคลายความเครยี ดทางอารมณ 6. เพอื่ ปลูกฝง ใหเ ปนผมู นี ํ้าใจนักกีฬา รูแพ รชู นะ รูการใหอภัย 7. เพอ่ื สงเสริมใหเ ปน ผูใชเ วลาวา งใหเปน ประโยชน 8. เพอื่ เปนการสง เสริมกิจกรรมทดแทน เม่ือไมสามารถเลน กฬี าใหญไ ด เพราะตองใชท กั ษะพ้นื ฐานมาก เกมสามารถยืดหยุน ไดตามความตองการและเหมาะสม ชาญชัย ศรไี สยเพชร (2525: 162) ไดกลา วถึงจดุ มุง หมายของการเลน เกม สรุป ไวด งั น้ี 1. เพื่อใหครอู าจารย รูจ กั คิดหาเกมการเลนมาใชส อนในวิชาตางๆ ท่ีตน สอนอยู 2. เพอ่ื ใหกจิ กรรมการเรยี นการสอนของครบู รรลตุ ามจดุ หมายของหลักสตู ร

26 3. เพื่อสงเสรมิ ใหครกู บั นักเรียนมีการวางแผนรว มกนั ในการจดั กจิ กรรมการ เรียนการสอน 4. เพื่อสง เสรมิ พัฒนาการทางกายอารมณ สังคม สติปญ ญา 5. เพ่อื สง เสรมิ ใหการปกครองชน้ั ดาํ เนนิ ไปตามหลกั ประชาธิปไตย เกศินี โชติกเสถยี ร (2529: 76) ไดก ลาวถึงจุดมงุ หมายของการใชเกม ประกอบการสอน ดงั นี้ 1. เพื่อส่อื ความหมาย 2. เพื่อสง เสรมิ ในการตัดสนิ ใจ 3. เพอื่ ใหร จู ักการปฏบิ ตั ติ ามกฏเกณฑ 4. เพอ่ื ใหร ักความยตุ ธิ รรมและความถกู ตอง 5. เพื่อสง เสรมิ ความคิดสรา งสรรค 6. เพื่อฝก ความจาํ และความคิดรวบยอด 7. เพอ่ื ใหรูจ ักปรบั ตวั 8. เพื่อใหมคี วามกลา เพ่มิ ขน้ึ ในการแสดงออก กลา พดู กลา เขียน ตลอดจน ฝก การใชก ลา มเนอื้ และสายตาสง เสรมิ ใหน ักเรียนเปน คนมีน้าํ ใจนักกฬี า 9. เพ่อื ใหไ ดรับความสนกุ สนานในการเรียน สมใจ ศรีสินรงุ เรอื ง (2535: 88) ไดก ลาวถงึ จุดมุงหมายของการสอนโดยใชเกม ดังนี้ 1. เพื่อใหเกดิ ความสนุกสนานราเรงิ สนิทสนมคุน เคย และชว ยเหลือซ่ึงกัน และกัน 2. เพ่ือสรางเสรมิ พฒั นาการดา นทักษะเบอ้ื งตนในการเคลือ่ นไหว และรูจัก ใชอ วัยวะตางๆ ของรา งกายใหส มั พนั ธก นั 3. เพอ่ื ใหนักเรียนเกิดทศั นคติท่ดี ี รกั และชอบออกกําลังกายดวยการทาํ กิจกรรมประเภทตา งๆ ในยามวา งก็ได 4. เพื่อใหเกดิ ความรู ความเขา ใจ ในคณุ ประโยชนท ่ไี ดร ับจากการเลน เกม ประเภทตางๆ 5. เพ่อื ใชเ กมการเลน เปนเครอ่ื งชวยสรา งเสริมคณุ ธรรมดานจติ ใจของ นักเรยี นเกี่ยวกับการรูแ พ รูช นะ รอู ภัย วีด (Weed. 1975: 304 - 305) ไดก ลาวถงึ จดุ มุงหมายของเกมไวด ังตอไปน้ี 1. เปน กิจกรรมท่ีจะพฒั นาทางดานรางกายชว ยผอ นคลายความตงึ เครียด เสรมิ สรา งใหม กี ารต่ืนตวั และมีบรรยากาศทแี่ ตกตางไปจากการฝกภาษาตามปกติ 2. เปนการสรางบรรยากาศทส่ี นุกสนาน จะชวยใหนกั เรยี นสนใจบทเรียน และเกมทเ่ี ลนในหองเรยี น นกั เรียนอาจจะนาํ ไปเลนนอกหองเรยี นไดอ กี ดวย 3. เปนเทคนคิ ชว ยในการสอนไวยากรณร ะบบเสยี งภาษาไดด ี

27 สรปุ วาจุดมุง หมายของการใชเกม มีดงั น้ี 1. เพ่อื ผอนคลายความตงึ เครยี ด ใหไดรับความสนุกสนาน 2. เพ่อื ใหเ กิดความรู พัฒนากระบวนการคดิ ไหวพริบ ปฏภิ าณ และการ แกป ญ หา 3. เพอ่ื พฒั นาทกั ษะตา งๆ ทางดา นรางกาย ความคลอ งแคลววอ งไว 4. เพือ่ พัฒนาทกั ษะทางสงั คม การอยูร ว มกับผูอ่ืน การรักความถูกตอ งยตุ ธิ รรม และการเคารพกฏกตกิ าทางสงั คม 2.4. ลกั ษณะของเกมทดี่ ี กรมพลศึกษา (2519: 9) ไดใหห ลักในการจดั เกมในการเรียนการสอน สรุปได ดงั น้ี 1. เกมทนี่ าํ มาสอนนักเรียนควรมลี กั ษณะดังน้ี 1.1 ใชอ ุปกรณก ารเลน นอย ไมยงุ ยากในการเตรยี ม 1.2 เปนเกมทีเ่ ลนงายๆ แตตอ งมีกติกา 1.3 ควรเปน เกมท่เี หมาะสมกบั จดุ ประสงคข องการสอน 1.4 นักเรียนทุกคนมีโอกาสเลน 1.5 เหมาะสมกบั วัยและความสามารถของนกั เรียน 2. ครตู อ งสนกุ สนานกับการเลน เกมนั้นดว ย 3. การเลน แตละครัง้ ตอ งเครงครัดตอ กฎ กติกา และความมนี าํ้ ใจเปน นักกฬี า ความมมี ารยาท และความยตุ ธิ รรม 4. ใชเวลาในการอธิบายกตกิ า วธิ เี ลนนอ ยทส่ี ุด เขา ใจงา ยทส่ี ุด 5. ควรเลือกนกั เรยี นคนใดคนหน่งึ หรอื กลมุ ใดกลมุ หนงึ่ มาสาธิตการเลน กอ น 6. ใชเวลาในการเลนประมาณ 15-20 นาที 7. ครูตอ งพยายามควบคุมการเลน ใหอ ยใู นกฏ ระเบยี บใหไ ด อยาให นกั เรยี นสงเสยี งรบกวนหองขา งเคยี ง วมิ ลศิริ รวมสขุ (2522: 68) ไดเ สนอลกั ษณะของเกมการสอนทด่ี ไี ว สรุปไดด งั นี้ 1. ไมจาํ เปนตอ งมีการตระเตรยี มลว งหนา หรอื ถา มคี วรนอยทีส่ ดุ 2. เปนเกมทง่ี ายๆ ไมซบั ซอ น และมลี กั ษณะทา ทายความสามารถของ นกั เรยี น 3. มคี ําส่ังและกตกิ าในการเลน ชัดเจน 4. เปนเกมสน้ั ๆ ไมควรใชเ วลาเกิน 15 นาที 5. เปน เกมทใี่ หท งั้ ความสนกุ สนาน ราเริง และไดร ับความรหู รือทกั ษะ 6. เปนเกมทท่ี าํ ใหไมเ สียวนิ ยั ในหองเรียน

28 7. เปน เกมทเ่ี ลนเปนทมี หรือเปนเกมทไี่ มเ กิดความกงั วลเกย่ี วกบั ผชู นะ 8. เปน เกมทนี่ ักเรยี นไดม ีการเคลื่อนไหวสว นตางๆ ของรา งกายบางตาม สมควร 9. ถาเปนการแขง ขนั ควรทจ่ี ะงายในการตรวจสอบและการตัดสินใจให คะแนน 10. ควรใชอปุ กรณทสี่ ามารถประดษิ ฐข ึ้นเองไดง าย และสามารถดดั แปลงใช เปนอุปกรณการสอนไดเ ปน อยา งดี ไพจิตร สดวกการ (2530: 15 - 16) กลา วถึงลกั ษณะของเกมท่ีดคี วรชว ยเหลือ นกั เรียนในดานตางๆ ดังนคี้ อื 1. สามารถชวยนกั เรยี นทมี่ ปี ญหาตางๆ ทางการเรียน เชน นกั เรียนทมี่ ี ปญหาในเรอ่ื งของภาษาซ่งึ เปน สาเหตหุ นงึ่ ของการเรยี นออน 2. สามารถชวยนกั เรยี นซงึ่ มปี ญหาทางดานวินัยอันเกดิ จากความเบอื่ หนาย ในพฤติกรรมทีจ่ ําเจของการเรยี นการสอนตามปกติ 3. เกมมีความเหมาะสมมากในช้นั เรียนท่ีมกี ารสอนโดยใชว ธิ กี ารสอนแบบ ปฏิบตั ิการ หรือศนู ยก ารเรยี น เม่อื การเลนเกมนั้นเปน อสิ ระจากการควบคมุ โดยตรงของครู 4. เกมชว ยใหน กั เรยี นรจู กั ควบคมุ ตนเอง และสงผลตอสถานภาพทางสังคม ของเขาโดยการเปล่ียนจากผรู บั หรือผูตาม เปนผทู มี่ คี วามสามารถในการตัดสินใจดวยตนเอง ได 5. เกมชว ยสง เสรมิ นกั เรียนในดานปฏสิ มั พนั ธทางสงั คมโดยการกระตนุ ให เกดิ ความรวมมือกัน และอภปิ รายปรกึ ษากัน 6. เกมชวยใหค รูสามารถวนิ ิจฉยั และใหค วามชว ยเหลือนักเรยี นเปน รายบุคคลในการแกไ ขมโนมตทิ ผ่ี ิดๆ หรอื ขอบกพรองทางการเรยี นของนกั เรียน 7. เกมสามารถใชใ นการบรู ณาการภาษาไทยกบั วชิ าอน่ื ๆ และสามารถสราง ใหสอดคลอ งกับความสนใจเฉพาะของนกั เรียนได วารนิ ทร รัศมีพรหม (2531: 183) ไดกลา วถึงเกมทเ่ี หมาะสมสาํ หรับการเรยี นการ สอนมากคือ เกมท่ีเกี่ยวกบั การฝก ปฏบิ ตั ิ (Drill and Practice) ซงึ่ เปน การทําซาํ้ ๆ จะเกิด ทักษะขึ้นและควรจัดทําเปนเกมทจ่ี ะทาํ ใหเ รียนสนกุ ตนื่ เตนไมเ กดิ เบอื่ หนา ย แตค วรออกแบบ ไมใ หผ เู รียนตอ งรอคอยนานในการเปลีย่ นกันเลน เกมนน้ั เกมทเ่ี ลน ระหวางกลมุ เปน การฝก ปฏบิ ตั ิการทาํ งานกลุม ดวย ซงึ่ มีลักษณะของเกมดงั ตอ ไปนี้ 1. ใหไดค วามรู ความคดิ ตามจุดมงุ หมาย 2. เพ่มิ ความเขา ใจและแรงจูงใจในเนื้อหา 3. ชวยการเรยี นกันเองในกลมุ เลก็ ๆ โดยไมตอ งมคี รูผสู อนอยดู ว ย 4. ทกั ษะพืน้ ฐานทมี่ ีลําดับข้นั ตอน เชน การรับรูภาพ มโนทศั นในตวั เลข การเลน ที่มีกตกิ า กฎเกณฑ

29 5. การสรางคําศัพทโ ดยผสู อนออกแบบใหมกี ารสะกดและการสรา งคําศพั ท ขึน้ ใหมจากอักษรทใ่ี หโ ดยมกี ารแขง ขนั กัน ประนอม สรุ ัสวดี (2534: 15) ไดก ลาวถงึ ลกั ษณะของกิจกรรมเกมควรมีลักษณะ ดงั น้ี 1. ใชช ว งเวลาส้นั ๆ พอสมควรกับระยะเวลาและระดบั ชั้นของผเู รยี น 2. มีขอ ตกลงหรอื คําสงั่ ชัดเจน 3. นักเรยี นมีโอกาสรวมกจิ กรรมเกมนน้ั ทกุ คน 4. ถา เปน การแขง ขนั ควรมีกตกิ าการเลน ไวแนน อน ไมเกิดปญหาในการ ตัดสนิ ใจ 5. มกี ารเคลอ่ื นไหวรางกายไดเ พือ่ เปน การเปลย่ี นอริ ยิ าบถ 6. การควบคมุ เสียงไมค วรรบกวนการเรยี นการสอนของหองขา งเคยี ง อจั ฉรา ชีวพันธ (2536: 4) ไดเสนอลกั ษณะของเกมประกอบการสอน ดงั น้ี 1. ชว ยใหนักเรียนเกิดความสนใจ และมีความสนุกสนานในการเลน พรอม ท้งั เปนการฝก ทบทวนเนื้อหาดวย 2. ใชเ วลาในชวงสัน้ ๆ 3. มีคําสง่ั และกติกาทเี่ ดน ชดั ไมซบั ซอน 4. ในการเลน ตองมกี ารตรวจสอบถึงการใหคะแนน 5. เปดโอกาสใหนกั เรียนมสี วนรว มในกิจกรรมไดอ ยางทั่วถึง 6. ไมค วรเลน เกมเสียงดงั รบกวนหองอนื่ 7. มีการจัดเตรยี มสถานทส่ี ําหรบั เลนใหพ รอมอปุ กรณ 8. ในการเลนเกม ควรเปน ส่งิ งา ยๆ หรอื ประดษิ ฐข ึ้นมาเอง 9. การเลนนนั้ ควรใหน กั เรยี นมีการเคลอ่ื นไหวสว นตางๆ ของรา งกาย เลดทกี้ (Liedtke. 1980: 30 - 31) กลาวถึงลกั ษณะของเกมวา 1. ตองมกี ติกาการเลนงา ย 2. มอี ุปกรณไมม ากนกั สะดวกตอ การเตรยี มและเกบ็ รกั ษา 3. อุปกรณและพฤติกรรมการเลน ตองไมบ ดิ เบอื นนักเรียนไปจากผล การเรียนรทู ต่ี อ งการ 4. ตอ งใหนักเรยี นมีโอกาสชนะพอๆ กัน 5. ตองเปนประสบการณการเรยี นรสู ําหรับนกั เรยี น 6. ควรใหน ักเรียนไดม ีโอกาสแกตัว 7. สามารถดดั แปลงเพอ่ื สรา งหรอื ทบทวนทกั ษะความคดิ หรอื มโนมติอื่นไดดี สรุปไดวา ลกั ษณะของเกมการสอนทีด่ นี ัน้ มีดงั น้ี 1. เปนกจิ กรรมที่สนุกสนาน คลายความเครยี ดและกอ ใหเ กดิ ประโยชนแ ก นกั เรียนในการฝก ทักษะความรูดานตางๆ

30 2. เปนกจิ กรรมทม่ี ีกฎกตกิ าการเลน ทชี่ ดั เจนไมซ ับซอ น และทกุ คนสามารถเลน ไดโ ดยมโี อกาสชนะเทาเทยี มกนั 3. ใชอปุ กรณก ารเลนทตี่ ระเตรียมงา ย ไมยุง ยาก และสามารถปรับเปล่ียน กจิ กรรมไดเหมาะสมกบั ทกุ โอกาสและสถานทีต่ ลอดจนถงึ สามารถบูรณาการเขา กันกบั วชิ าอื่นๆ ไดด วย 2.5. การนําเกมมาใชประกอบการสอนภาษาไทย นิตยา ฤทธโ์ิ ยธี (2507: 16) ไดก ลา วถงึ หลกั ในการเลอื กเกมมาประกอบการสอน ภาษาไทยไวด ังน้ี 1. เกมนน้ั จะตองชวยใหก ารสอนเกดิ ผลสมั ฤทธิต์ ามจดุ มุง หมาย 2. เกมนัน้ จะตอ งเปนประโยชนต ามทคี่ รตู อ งการ คือ เกมจะชว ยใหเด็กได ฝกฝนเร่อื งที่เรียนอยู เด็กสามารถประเมินผลตนเองได ทําใหเ ด็กมีความกา วหนา ในดา นทกั ษะ และความสามารถของตนเอง ชวยฝก ความมีน้ําใจเปนนกั กีฬา และชวยใหค รสู งั เกตเดก็ ศึกษาเด็กแตล ะคนเพ่ือจะหาทางปรับปรุงและสงเสรมิ เดก็ ตอไป 3. เกมน้ันจะตอ งเหมาะสมกบั เด็ก คอื จะตองมีคาํ อธบิ ายการเลน อยา ง ชดั เจน เกมไมย ากเกินไป ควรเลือกเกมใหเ หมาะสมกับเดก็ ควรเปด โอกาสใหเ ด็กกลุมออน ชนะบางเพอ่ื สง เสรมิ ใหกาํ ลงั ใจและกอ ใหเกดิ ความรูสึกสมั ฤทธผิ์ ล อันจะกอ ใหเ กดิ เจตคตทิ ี่ดตี อ การเรยี น 4. เกมน้ันจะตอ งใชเวลาและสถานที่ใหเ หมาะสม เกมทีใ่ ชเ วลานานเกนิ ไป จะทาํ ใหเ ดก็ หมดความสนใจและไดผ ลตอ การเรยี นนอย ครจู ึงตองกาํ หนดเวลาทดลองกับ นักเรยี นใหแนช ดั 5. รูปแบบของเกมนาสนใจ หากเกมใดตองมอี ุปกรณการเลน ควรทาํ ดว ย ฝม อื พอสมควรเพื่อเปนแรงจูงใจ เชน มีสีสะดุดตา สวยงาม และครอู าจใหเ ด็กชว ยกันคดิ เกม ทีน่ าสนใจบา ง พวงเพญ็ อนิ ทรประวตั ิ (2523: 244) ไดก ลา วถงึ การสอนภาษาไทยโดยการนํา เกมไปเลน สรุปไดด ังนี้ คนทีเ่ คยนําเกมไปชวยสอนภาษา ไมว าจะสอนเดก็ เลก็ ๆ เด็กวยั รนุ หรอื ผใู หญ ตา งกพ็ อใจผลที่ไดจ ากการเลนเกม และผูเรยี นยงั พบอกี วา การนําเกมไปเลนจะเปน การฝก การใชภ าษาท่ีดนี อกเหนอื จากการฝก อยางหนกั หนว งในหองเรียน เพราะการเลน เกมจะ ทําใหผเู รยี นเรียนอยางสนุกสนาน และเปนการผอ นคลายอารมณไดเปนอยางมากดว ย ถงึ แม กําลังเรียนภาษาอยูกต็ าม สไุ ร พงษทองเจริญ (2525: 28) ไดก ลา วถึงการใชเกมทางภาษาวา หากนาํ เกม ภาษามาใชในกิจกรรมการสอน จะเปนการเรา ความสนใจของนกั เรยี นไดด ีมาก เพราะการเลน

31 เกมจะทําใหเ ด็กมุง ท่ีจะทาํ กิจกรรมจนลมื วา ตนกาํ ลงั เรยี นอยู ขณะเดียวกัน ในการเลนเกม นักเรยี นก็ไดใชภาษาไปดว ย เกมภาษาจงึ ชว ยใหน กั เรยี นใชภาษาไดค ลอ งแคลว ขน้ึ ปย ะศกั ดิ์ สนิ ทรพั ย (2530: 65) ไดใหค วามเห็นวาเกมทีน่ าํ มาประกอบการสอน ภาษาไทย ควรเลือกทม่ี ีกติกางา ยๆ มโี อกาสเลนหลายคน เปน ทน่ี ยิ มหรอื รจู ักกันดี สมใจ ศรีสินรงุ เรอื ง (2535: 82 - 84) ไดก ลาวถงึ หลกั การนําเกมมาสอน ภาษาไทยไวว า 1. กาํ หนดการสอนลวงหนา ซ่ึงเปน การเตรียมตวั ครใู หพรอม 2. เลือกเกมใหเหมาะสมกบั ระดับอายขุ องนกั เรียน มชี ว งเวลาทเี่ หมาะสม 3. เตรียมอุปกรณและสถานทใ่ี หพ รอ ม 4. ควรช้ีแจงใหน ักเรยี นเคารพในกฏกตกิ า และสัญญาที่กาํ หนดข้ึน 5. ควรอภิปรายการจัดลกั ษณะการเลนท่นี ักเรียนมองเหน็ ผนู าํ ไดชดั เจน 6. ถา นกั เรยี นไมส นใจการเลนควรหยดุ หรอื เปลี่ยนเกมเลนใหม 7. พยายามใหท ุกคนมีสวนรว ม 8. ไมควรคํานึงถงึ การแพช นะ 9. ควรคํานึงถงึ ความปลอดภยั ในการเลน เกม 10. ควรชมเชยเมื่อนกั เรียนเลนไดดี มนี ้าํ ใจ 11. หลกั การเลน ควรเปด โอกาสใหนักเรียนไดอ ภปิ รายแสดงความคดิ เห็น อัจฉรา ชวี พนั ธ (2536: 4 - 5) และ สุจรติ เพียรชอบ (2530: 215 - 216) กลา วถงึ วธิ กี ารเลอื กเกมประกอบการสอนไว ดังนี้ 1. การใชเกมแตล ะครง้ั ตองมจี ุดมุงหมายทชี่ ัดเจนวาตอ งการใหน ักเรียนเกดิ ความรูด านใด 2. การใชเ กมนนั้ ตอ งมสี ว นชวยใหค วามมงุ หมายของการสอนสัมฤทธผิ์ ล และชว ยฝก ทบทวนบทเรยี น 3. ครูตอ งวางแผนการสอนเปนอยางดีวา ควรใชเ กมประกอบการสอนตอนใด และเนน ใหน กั เรียนปฏบิ ตั ติ ามหลกั เกณฑห รือระเบียบทว่ี างไว และควรอธิบายใหเขาใจ จุดมุงหมายของการเลนและวธิ กี ารเลน 4. เกมการเลนน้นั จะตองชว ยใหนักเรียนเกิดการเรยี นรู เหน็ คณุ คาของการ เรยี น มใิ ชเลน เกมเพื่อความสนุกเพยี งอยางเดยี ว 5. ในการเลนแตละครงั้ ครคู วรชแ้ี จงใหนกั เรยี นเขา ใจถงึ ความมนี ้าํ ใจเปน นักกีฬา การทํากจิ กรรมรวมกัน ความเออื้ เฟอ ความมีน้ําใจ ความรวมมือระหวา งกนั และกนั 6. กําหนดเวลาในการเลน ไวใหแนน อน 7. ในการเลนที่มีการแขง ขนั เปนกลมุ ควรจัดนกั เรยี นคละช้ันทงั้ นกั เรยี นเกง และนกั เรยี นออน เพือ่ ใหน ักเรียนไดม โี อกาสชนะและรจู ักชว ยเหลือซ่ึงกันและกนั

32 สรปุ วา การนําเกมมาใชในการสอนภาษาไทยมวี ธิ กี ารดังนี้ 1. ครูควรจะกาํ หนดจุดมุงหมายและเนอ้ื หาในการเรยี นการสอนไวอยา งชัดเจน แนน อนวาตอ งการใหน กั เรยี นเกดิ การเรยี นรใู นดา นใด 2. เลือกเกมการสอนที่มีความเหมาะสมกบั เน้ือหาและจดุ ประสงคข องการเรียน ควรเปน เกมทง่ี า ยๆ ไมซบั ซอน กระตนุ ความคิดและความสนใจของผเู รียน และเปดโอกาสให ผูเรียนไดมีสว นรวมในการเลน เกมน้นั ทุกคนโดยมีโอกาสชนะเทาเทียมกนั 3. หากนักเรียนไมส นใจเกมการเลนนัน้ ควรเปลยี่ นเกมการเลนชนิดใหม และ ควรมกี ารตดิ ตามผลทุกครง้ั วาหลงั การใชกจิ กรรมการเลน เกมแลว นักเรยี นมีผลสัมฤทธ์ทิ างการ เรยี นสูงขนึ้ หรอื เปนไปตามความคาดหวงั หรอื ไม 4. พยายามปรับเปลยี่ นและพัฒนากจิ กรรมการเลนหรอื รปู แบบของเกมใหมคี วาม แปลกใหมแ ละนาสนใจตลอดเวลา 2.6. ประโยชนของการใชเ กมการสอน สมพล ธูปบชู า (2524: 22 - 25) ไดสรุปถึงความสําคญั และประโยชนข องเกมการ สอนภาษาไวด งั น้ี 1. เดก็ ชอบการแขงขัน ครจู ึงควรใชว ธิ กี ารแขง ขันมาชว ยสอน 2. เกมชว ยสรา งบรรยากาศท่ดี ีในการสอน 3. เกมเปน เครอ่ื งมอื ท่ชี ว ยใหเกดิ การเรยี นรูภ าษาไดด ี 4. เกมทาํ ใหก ารเรยี นดาํ เนนิ ไปอยางรวดเรว็ 5. เกมชว ยผอ นคลายความตงึ เครียดในการเรียน 6. เกมชว ยใหเดก็ สนใจและไมเ บอ่ื หนายในการเรียน 7. เกมสรางพฒั นาการทางรางกายแกเด็ก 8. เกมสรา งลักษณะนสิ ยั ทด่ี แี กเดก็ ใหร ูจกั เอือ้ เฟอ เผอื่ แผ มีความ รบั ผดิ ชอบและรจู กั ปฏิบตั ติ ามกฎเกณฑ 9. เกมชวยฝก ทักษะทางภาษา 10. เกมเปดโอกาสใหเด็กไดแ สดงความสามารถของตนอยางเตม็ ท่ี 11. เกมชวยใหครไู ดม องเห็นพฤติกรรมของนกั เรยี นแตล ะคนไดอยางชัดเจน อนั จะเปนประโยชนแ กการสอนของครูตอไป สจุ รติ เพียรชอบ (2530: 206 - 207) ไดก ลา วถึงความสาํ คญั และประโยชนของ เกมการสอนภาษาไทยไว สรุปไดด งั นี้ 1. เกมชวยใหเ ด็กนักเรียนไดล งมือทํากจิ กรรมอยา งใดอยางหน่ึง ทําให นักเรยี นเกดิ ความสนกุ สนานเพลดิ เพลนิ 2. เกมชว ยใหบทเรียนภาษาไทยนาสนใจชวยผอนคลายความตึงเครยี ด 3. เกมภาษาชวยใหเดก็ ใชภ าษาไดอ ยา งคลอ งแคลว

33 4. เกมชวยใหเ ดก็ พฒั นาทางรา งกาย เด็กไดใ ชมือ ใชต า ไดเ คล่อื นไหว สวนตางๆของรางกาย 5. เกมชวยพฒั นาลักษณะนิสัยทพี่ งึ ปรารถนาใหกับเดก็ เด็กจะรูจกั ให รจู กั รบั การเออ้ื เฟอ เผอ่ื แผ ชว ยเหลือซ่งึ กนั และกนั และรจู กั รบั ผิดชอบงานรว มกนั 6. เกมชวยใหเ ด็กไดม โี อกาสแสดงออกอยางเตม็ ที่ 7. เกมชวยใหก ารเรียนการสอนภาษาไทยดาํ เนนิ ไปโดยสะดวก 8. เกมชวยพฒั นาทางดา นสตปิ ญญา เดก็ ไดม ีโอกาสฝกคิด ฝกการตัดสินใจ 9. เกมชวยฝก ใหนกั เรียนปฏบิ ตั ติ ามระเบียบขอ บงั คบั และกฎเกณฑ 10. เกมใชเ ปน กจิ กรรมการเรียนการสอนไดหลายข้นั ตอน เชน นําเขาสู บทเรียน 11. เกมชว ยใหน ักเรียนมที ศั นคตทิ ี่ดตี อการเรียนการสอนภาษาไทย 12. การเรียนการสอนโดยใชเ กม ชวยใหเ กดิ การเรยี นรู และจาํ เนอ้ื หาวิชาได ดีเทากับการเรียนจากตาํ รา เกมใชเวลาเรียนนอ ยแตไ ดเ นอื้ หาวิชามาก เกมจึงถา ยทอดความรู ไดดกี วา วธิ กี ารสอนอื่นๆ ชลิยา ลิมปย ากร (2536: 192) ไดก ลา ววา การใชเกมเพอ่ื ประกอบการสอนนั้น นอกจากผเู รยี นจะไดทาํ กจิ กรรมดวยตนเอง สนุก ต่นื เตน เรา ใจแลว ยงั มีประโยชนอกี หลาย ประการ เชน 1. ผเู รียนจะทราบผลยอ นกลับไดทนั ทวี า การตดั สินใจกระทําไปนน้ั ถกู ตอ ง หรือผดิ พลาด ดวยการดูจากคะแนนหรอื คําตอบทไี่ ด 2. ผูส อนสามารถใชเ กมไดก บั ทุกเนือ้ หาวชิ า รูจักเลือกเกมใหต รงตาม จุดประสงคและเนอื้ หาวิชานน้ั ๆ ดว ย 3. การเลนเกมที่มกี ารแขงขนั เปน กลมุ จะเปนตวั กลางชว ยใหผ เู รียนในแตล ะ กลมุ นนั้ ชว ยเหลือกันและกนั เพ่อื ไมใหเ ปน ฝายแพ และเปนวิธีทช่ี วยใหเ ดก็ หญิงและเดก็ ชาย ทํางานรว มกนั ได ไมมคี วามรังเกยี จระหวา งเพศ อัจฉรา ชวี พนั ธ (2536: 3) ไดกลา วถงึ ประโยชนของเกมประกอบการสอน ภาษาไทยไวด ังน้ี 1. ชวยใหเ กดิ พฒั นาการทางดานความคดิ ใหก บั นักเรียน 2. ชว ยสง เสรมิ ทักษะการใชภาษาดานการฟง การพูด การอา น และ การเขียน 3. ชว ยในการฝก ทักษะภาษาและทบทวนเนอ้ื หาวชิ าตางๆ 4. ชว ยเปด โอกาสใหน ักเรยี นไดแสดงออกซ่งึ ความสามารถที่มีอยู 5. ชว ยประเมินผลการเรยี นการสอน 6. ชวยใหน ักเรยี นเกิดความเพลดิ เพลิน และผอนคลายความตึงเครยี ดใน การเรยี น

34 7. ชวยจูงใจและเรา ความสนใจของนกั เรยี น 8. ชว ยสง เสริมใหนกั เรียนมีความสามัคคี รจู กั เอ้อื เฟอ ชวยเหลือเกอ้ื กูลกัน 9. ชวยฝก ความรบั ผดิ ชอบ และใหนักเรยี นปฏิบตั ติ ามกฎเกณฑ 10. ชวยใหค รูไดเหน็ พฤตกิ รรมของนักเรยี นไดช ัดเจนยิง่ ขน้ึ 11. ใชเ ปน กจิ กรรมข้นั นาํ เขา สบู ทเรยี น เสรมิ บทเรียน และสรปุ บทเรียนได สรปุ วาความสาํ คัญและประโยชนของเกมการสอนภาษาไทยมคี ณุ คาดงั น้ี 1. เปนส่งิ เราทีก่ ระตนุ ทกั ษะทางการคิดวเิ คราะหข องเดก็ 2. ทาํ ใหเ ดก็ เกดิ ความสนกุ สนาน มคี วามสุขในการเรยี น และมีทัศนคตทิ ่ีดตี อ การเรียนภาษาไทย 3. ทําใหเ ดก็ กลาแสดงออก และครไู ดม คี วามใกลช ดิ กับเดก็ มากขึน้ รปู ฎิกิรยิ า ตอบสนองทางการเรยี นของเดก็ 4. ทาํ ใหเ กิดองคความรูในตวั เด็กไดอ ยางรวดเรว็ และคงทน 5. ชวยใหผลสัมฤทธิท์ างการเรยี นภาษาไทยของเดก็ นกั เรียนสงู ขึ้น 2.7. งานวจิ ยั ทเ่ี ก่ียวขอ งกบั การสอนโดยใชเ กม งานวจิ ยั ในประเทศ สมพล ธปู บชู า (2524: 80) ทําวิจัยเรือ่ ง การเปรยี บเทยี บผลสมั ฤทธ์ิ ในการเรยี นหลกั ภาษาไทยดวยการสอนแบบบรรยายโดยการใชและไมใ ชเ กมและเพลง ประกอบการสอน โดยสอนนกั เรยี นในระดบั ช้นั มธั ยมศึกษาปท ี่ 1 เรือ่ ง ไตรยางค อักษร ควบกลํ้า วรรณยุกต และคําเปนคาํ ตาย ผลการทดลองพบวา นกั เรยี นทีเ่ รยี นดว ยการใช เพลงและเกมประกอบการสอน มีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน ความสนใจ และความคงทนใน การเรยี นสูงกวานกั เรยี นที่เรยี นดวยการสอนแบบปกตอิ ยางมนี ัยสาํ คญั ทางสถติ ิทร่ี ะดบั .01 บงกช ศุภธาดา (2527: 56 - 59) ไดศึกษาเปรยี บเทยี บผลสัมฤทธแิ์ ละความ คงทนในการจาํ วชิ าภาษาไทย ระดบั ช้นั มธั ยมศึกษาปท ่ี 2 โดยใชเ กมและไมใ ชเ กมประกอบ การสอน กลุม ตวั อยางทใ่ี ชใ นการทดลองไดแ ก นักเรยี นโรงเรียนวัดอินทราราม กรุงเทพมหานคร จาํ นวน 80 คน โดยการสุมอยางงาย แบงเปนกลุมทดลอง 40 คน กลมุ ควบคมุ 40 คน กลุม ทดลองเรยี นโดยใชเ กมประกอบการสอน กลุม ควบคมุ เรียนโดยไมใช เกมประกอบการสอน ผลการศึกษา พบวา นักเรยี นทเี่ รียนโดยการใชเ กมและนักเรียนที่เรยี น โดยการไมใ ชเกมประกอบการสอน มีผลสมั ฤทธ์ิทางการเรียนแตกตา งกนั อยา งมีนัยสาํ คญั ทางสถติ ทิ ่ีระดับ .05 คือ ผลสมั ฤทธท์ิ างการเรยี นของกลุม ทใ่ี ชเ กมสงู กวากลมุ ทไ่ี มใ ชเกม และความคงทนในการจาํ เนือ้ หาวิชาของนักเรียนทีเ่ รยี นโดยใชเ กม และไมใ ชเกมประกอบ แตกตา งกนั อยา งมีนยั สาํ คญั ทางสถติ ิที่ระดับ .05 โดยความคงทนในการจาํ ของนกั เรียน ที่เรียนโดยใชเ กมสูงกวา นักเรยี นทีเ่ รยี นโดยไมใ ชเกมประกอบการสอน

35 อัญชลี สคุ นธา (2527: 66) ไดทําการวิจยั เรอ่ื ง การเปรยี บเทยี บผลสัมฤทธิ์ ทางการเรียนวชิ าหลกั ภาษาไทยโดยใชเกมประกอบการสอนกับการสอนแบบธรรมดาในระดับ ช้นั มธั ยมศกึ ษาปท ี่ 1 จาํ นวน 90 คน โดยแบง เปน กลุมทดลองและกลุมควบคุม กลมุ ละ 45 คน แตละกลุมใชเ วลาเรยี น 8 คาบ ผลการวิจยั พบวากลุมทเ่ี รยี นโดยใชเ กมประกอบการสอนมี ผลสัมฤทธทิ์ างการเรยี นแตกตางจากกลมุ ทเ่ี รียนโดยวธิ ีการสอนแบบธรรมดาอยางมีนัยสําคัญ ทางสถิตทิ ่ีระดบั .05 ปย ะศักดิ์ สินทรพั ย (2530: 59) ทําวจิ ยั เรอ่ื ง การศกึ ษาผลสมั ฤทธิ์ทาง การเรยี นและความสนใจในวชิ าภาษาไทย ของนักเรียนชัน้ มัธยมศึกษาปที่ 2 ทเ่ี รยี นดว ยการ ใชเกมและเพลงประกอบการสอน ผลการทดลองพบวา ผลสมั ฤทธิ์ทางการเรยี นของนกั เรียน ทเี่ รียนดว ยการใชเกมและเพลงประกอบการสอนสูงกวา นักเรียนที่เรยี นตามแผนการสอนของ หนว ยศึกษานเิ ทศก เขตการศึกษา 10 อยา งมีนยั สําคญั ทางสถติ ิทีร่ ะดบั .05 ความสนใจในวชิ า ภาษาไทยของนกั เรียนทีเ่ รยี นดว ยการใชเ กมและเพลงประกอบการสอนสงู กวา นกั เรียนท่เี รยี น ตามแผนการสอนของหนว ยศึกษานเิ ทศก เขตการศึกษา 10 อยา งมีนยั สาํ คญั ทางสถิติทร่ี ะดับ .01 พัฒนาการของผลสัมฤทธท์ิ างการเรยี นวิชาภาษาไทยของนกั เรยี นดวยการใชเ พลงและเกม ประกอบการสอน และนกั เรียนท่เี รยี นตามแผนการสอนของหนว ยศกึ ษานิเทศก เขตการศกึ ษา 10 สงู ขึ้นอยางมนี ยั สําคญั ทางสถติ ิที่ระดบั .01 เทากัน ปราณี แสงอากาศ (2532: 68) ไดทําการวิจัยเร่อื ง การนําเสนอโครงการที่ ใชเกมและบทบาทสมมตใิ นการสอนวชิ าภาษาไทย ระดบั ชน้ั มธั ยมศกึ ษาตอนตน โดยใชก ลุม ประชากรเปน ครภู าษาไทย 97 คน และนกั เรียนระดบั ชน้ั มธั ยมศึกษาตอนตน 483 คน ใน โรงเรยี นมธั ยมศกึ ษา กรงุ เทพมหานคร สังกดั กรมสามญั ศึกษา กระทรวงศกึ ษาธกิ าร ผลการวจิ ยั พบวา ครูและนกั เรียนมีความเหน็ วา กจิ กรรมการเรยี นการสอนทใ่ี ชเกมในการสอนหลัก ภาษาไทยมคี วามเหมาะสมมาก เครือวลั ย ทองมาก (2538: 61) ไดท าํ การวจิ ยั เร่ือง การใชเกมพฒั นาทักษะ การเขยี นสะกดคาํ ภาษาไทย สาํ หรับนักเรยี นชน้ั ประถมศกึ ษาปท ี่ 2 โรงเรยี นหลมสักวทิ ยาคม จังหวดั เพชรบรู ณ โดยใชกลุมตวั อยางเปน นกั เรียนชน้ั มธั ยมศกึ ษาปท ่ี 2 โรงเรยี นหลมสัก วทิ ยาคม จงั หวัดเพชรบรู ณ สงั กดั กรมสามญั ศกึ ษา กระทรวงศกึ ษาธิการ ปก ารศึกษา 2537 จาํ นวน 60 คน ซง่ึ ไดน าํ คะแนนวิชาภาษาไทยในการสอบภาคตน ปก ารศกึ ษา 2541 มาจดั ระดบั ความสามารถทางภาษาไทย จากน้นั จึงจบั สลากใหไ ดน กั เรียนทีม่ ีความสามารถทางภาษาไทย สงู ปานกลาง และต่ํา กลมุ ละ 20 คน มกี ารทดสอบกอนเรยี น หลงั จากนัน้ ไดท าํ การสอนโดย ใชเ กมท่ีผวู จิ ัยสรา งขึน้ และทาํ การทดสอบหลงั เรยี นกบั กลุม ทมี่ คี วามสามารถทางภาษาไทยสงู ปานกลาง และตํ่า ผลการวิจัยพบวา ผลสัมฤทธ์ิทางการเขียนสะกดคําภาษาไทยของนกั เรยี น ทีเ่ รียนโดยใชเ กมประกอบการสอนเขียนสะกดคํากอนและหลงั เรยี น แตกตา งกันอยา งมี นยั สําคญั ทางสถิตทิ ี่ระดับ .05

36 กลาวโดยสรุป จากการศกึ ษางานวิจยั ดงั กลาว จะเห็นไดวา การสอนโดยใชเ กม สงผลสัมฤทธท์ิ างการเรียนสูงกวาการสอนแบบปกติ นอกจากน้ี การสอนโดยใชเกมทําให นกั เรยี นมคี วามสุข สนกุ สนาน และมเี จตคตทิ ดี่ ตี อ การเรียนการสอนภาษาไทย งานวิจยั ตางประเทศ ซัคเคอรแมน (Zuckerman. 1975: 6031 - 6032-A) ไดว ิจยั พบวา เกมเปน เครื่องมือทจี่ ะนาํ ไปใชใ นการสอนไดเหมอื นกนั กบั เครอ่ื งมืออ่นื ๆ เกมใชงายและผเู ลน สนุกสนาน ทําใหผเู รียนมคี วามกาวหนา ในการเรยี น ชว ยใหเ กดิ ความเขา ใจทส่ี มบรู ณแ ละชว ยจงู ใจ พนิ เตอร (Pinter. 1977: 710 - A) ไดศ ึกษาเปรียบเทยี บผลสัมฤทธ์ิทางการ สะกดคําที่สอนโดยใชเกมการศึกษา และสอนโดยใชตาํ รา กระทํากับนักเรยี นระดับสามใน เพนซิลวาเนีย จํานวน 94 คน 4 ชัน้ เรียน ศกึ ษาเกี่ยวกบั มโนภาพและความสามารถในการ สะกดคําทําการทดสอบกอ นและหลงั การทดลองสามสปั ดาห ทดสอบเปน ครงั้ ทส่ี ามเพ่ือ เปรยี บเทียบความคงทนในการสะกดคํา และการทดลองผลปรากฏวา 1. คะแนนผลสัมฤทธิ์ในการทดสอบการสะกดคํา กลมุ ทีใ่ ชเ กมการศึกษา สงู กวา กลมุ ทสี่ อนตามตํารา 2. คะแนนผลสมั ฤทธิข์ องกลมุ ทีใ่ ชเ กมการศึกษาสงู กวา กลุม ทส่ี อนตาม ตําราทง้ั เพศชายและเพศหญิง 3. กลมุ ท่ใี ชเ กมการศึกษามคี วามคงทนในการจาํ สูงกวากลุมท่ีสอนตาม ตํารา 4. ผลสัมฤทธิ์ทางการเรยี นที่ใชเกมการศกึ ษาของนกั เรยี นทมี่ ีสตปิ ญ ญา ปานกลางและต่าํ มคี ะแนนผลสัมฤทธสิ์ ูงกวา กลมุ ทเ่ี รยี นตามตาํ รา 5. นักเรยี นหญงิ มมี โนภาพแหงตนในการใหค วามรว มมอื มากกวา เพศชาย เอด็ กม ัน (Edgman. 1977: 623-A - 624-A) ไดศกึ ษาความแตกตา งของ ความพรอ มในการอานของนกั เรยี นทีเ่ รยี นชาโดยใชเ กมในการฝกทกั ษะกลมุ ตวั อยา งเปน นกั เรยี นท่เี รยี นชา อายุ 6-15 ป จํานวน 49 คน แบง เปนกลุม ทดลอง 25 คน กลุมควบคุม 24 คน ผลการศกึ ษาพบวานักเรียนสว นมากมคี วามพรอมในการอานแตกตางกนั วอลค เกอร (Walker. 1981: 136 - 139) ทาํ การวิจัยเก่ียวกบั ผลของการ ใชเ กมสะกดคาํ ท่มี ีตอ ผลสมั ฤทธ์ิในการสะกดคาํ ของนกั เรยี นเกรด 3 และเกรด 5 ผลการวจิ ัย พบวา ไมมคี วามแตกตางระหวางกลุม ทเ่ี รยี นโดยใชเ กมสะกดคาํ ท่คี รูสรา งขึน้ กลมุ ทีเ่ รยี น โดยใชเ กมสําเรจ็ รูปและกลุมท่ีเรยี นโดยใชแ บบเรียนท้ังในกลมุ เกรด 3 และเกรด 5 แตถ า เปรียบเทยี บระหวางนกั เรียนเกรด 3 กบั เกรด 5 พบวา เกมสะกดคาํ ทค่ี รูสรางขนึ้ และเกม สําเร็จรูป มผี ลสัมฤทธทิ์ างการเขยี นสะกดคําของนักเรียนเกรด 3 มากกวา เกรด 5

37 กลา วโดยสรุป จากการศกึ ษางานวิจยั ดงั กลา ว จะเหน็ ไดว า การสอนโดยใชเ กม สง ผลตอผลสมั ฤทธทิ์ างการเรียนในเร่ืองการสะกดคาํ และทักษะการอา นของนักเรียนสงู ขน้ึ กวา การสอนโดยใชต าํ ราหรอื การสอนแบบปกติ นอกจากน้ี การสอนโดยใชเกมยงั ชว ยใหนกั เรียนมี ความพรอ มในการเรยี น มคี วามคงทนในการจาํ มากข้นึ ชวยใหผ เู รยี นมคี วามสุขในการเรยี น และมคี วามสนุกสนานในการเรียนมากขน้ึ ดวย 3. เอกสารและงานวิจัยทีเ่ ก่ียวขอ งกับผลสัมฤทธ์ิทางการเรยี น การนําวิธกี ารหรือกิจกรรมตา งๆ เขา มาใชใ นการเรียนการสอน เพือ่ ใหเกิด ประสิทธิภาพในเร่ืองของความรู ความจํา และความเขา ใจในเนื้อหาของบทเรียนน้ัน จําเปน อยางยิง่ ท่ีจะตอ งมีการตรวจสอบความสามารถ หรอื ความสัมฤทธิผ์ ลของผเู รียนวา ไดเ รยี นรแู ลว เทา ไร และมคี วามสามารถเพียงใด โดยตรวจสอบจากคะแนนทไ่ี ดจ ากการทําแบบทดสอบ ซึ่ง เราเรียกวา ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน การวดั ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนจงึ มีความสาํ คัญมากใน กระบวนการเรยี นการสอน 3.1 ความหมายของผลสมั ฤทธิท์ างการเรยี น พวงรัตน ทวีรตั น (2530: 19) ไดใ หค วามหมายของผลสัมฤทธ์ิทางการเรียน วา เปน การตรวจสอบความรู ทกั ษะ และสมรรถภาพของสมองดา นตา งๆ ของนักเรียนวา หลัง การเรยี นรเู รือ่ งน้ัน ๆ แลว นกั เรียนมคี วามรูความสามารถในวิชาท่ีเรียนมากนอ ยเพยี งใด มี พฤติกรรมเปล่ียนแปลงไปจากเดิมตามความมงุ หมายของหลักสูตรในวชิ านั้นๆ เพียงใด พวงแกว โคจรานนท (2530: 25) กลา ววา ผลสมั ฤทธทิ์ างการเรยี น หมายถงึ ความรู ความเขาใจ ความสามารถ ทกั ษะทางดานวิชาการ รวมท้ังสมรรถภาพทางสมองดาน ตาง ๆ เชน ระดับสติปญ ญา การคิด การแกปญหาตา ง ๆ ของเด็ก ซ่ึงแสดงใหเ หน็ ดว ย คะแนน ทไี่ ดจากแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธ์ิทางการเรียน หรือการรายงานท้ังเรยี นและพูด การ ทํางาน ทีไ่ ดร ับมอบหมาย ตลอดจนทําการบา นในแตละรายวิชา อัจฉรา สุขารมณ และอรพนิ ทร ชชู ม (2530: 10) ไดกลาวไววา ผล สัมฤทธ์ิ (Achievement) หมายถึง ความสําเรจ็ ท่ีไดจ ากการทํางานท่ีตอ งอาศัยความพยายามจํา นวนหน่ึง ซงึ่ อาจเปน ผลมาจากการกระทําท่ีอาศัยความสามารถทางรา งกายหรือสมอง ดงั นัน้ ผลสัมฤทธ์ิ ทางการเรยี นจึงเปน ขนาดของความสําเรจ็ ท่ีไดจ ากการเรียนท่ีอาศัยการทดสอบ เชน จากการ สังเกตหรอื การตรวจการบา น หรืออาจอยใู นรูปของเกรดท่ีไดม าจากโรงเรียน ซ่งึ ตอ ง อาศัย กรรมวิธที ซ่ี ับซอ นและชวงเวลาในการประเมนิ อันยาวนาน หรืออีกวิธหี น่ึงอาจวัดผล สัมฤทธ์ิ ทางการเรยี นดวยแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธ์ิทางการเรยี นท่ัวไป จํานง พรายแยมแข (2531: 9) กลาวไวว า ผลสัมฤทธิ์ทางการเรยี น หมายถงึ ผลสาํ เร็จในเชงิ วชิ าการท่ีเดก็ สามารถจดจําเนือ้ หาเร่ืองราวตางๆ ไดมากนอยเพยี งใด นาํ ความรู ไปใชไ ดถ กู ตองหรือไม และรวมถงึ สมรรถภาพทางสติปญ ญาตามจุดมุงหมายของหลกั สตู ร

38 ท่กี ําหนดไว ไพศาล หวงั พานิช (2532: 127) ไดใหค วามหมายของผลสมั ฤทธไิ์ ววา หมายถงึ คุณลักษณะและประสบการณการเรียนรทู ่ีเกดิ ข้ึนจากการฝก อบรม หรอื จากการสอน จงึ เปน การตรวจสอบความสามารถ หรอื ความสมั ฤทธ์ผิ ลของบคุ คลวา เรยี นรแู ลวเทาไร มคี วามสามารถ ชนิดใด ทัศนี โชตพิ ฤฒิพงศ (2534: 22) ไดใหค วามหมายของผลสัมฤทธิไ์ ววา หมายถงึ ความรู ทกั ษะ และสมรรถภาพสมองดานตา งๆ ของนักเรยี นท่มี ีตอการเรยี นแตล ะวิชา ซ่งึ วดั ได จากแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธทิ์ างการเรยี น เกตแุ กว ลาวณั ยวฒุ ิ (2534: 46) ไดใ หค วามหมายของผลสัมฤทธไิ์ วว า หมายถึง คุณลกั ษณะ และความสามารถของบคุ คลอนั เกิดจาก การเรยี น การสอน เปนการเปลี่ยนแปลง พฤติกรรม และประสบการณการเรยี นรทู ี่เกิดจากการฝก อบรมหรือจากการสอบวดั ผลสมั ฤทธิ์ จึงเปนการตรวจสอบความสามารถ หรือความสัมฤทธิ์ผล ของบคุ คลวาเรียนรแู ลวเทา ไร มี ความสามารถชนดิ ใด ซึง่ สามารถวดั ได 2 แบบตามจุดมุงหมายและลกั ษณะวชิ าการสอน คือ 1. การวัดดานปฏิบตั ิ เปน การตรวจสอบระดบั ความสามารถในการปฏิบตั ิ หรือลักษณะของนกั เรยี น โดยมุง เนน ใหนักเรยี นไดแสดงความสามารถดังกลาวในรูปการกระทาํ จรงิ ใหอ อกเปน ผลงาน เชน วชิ าศลิ ปศกึ ษาพลศกึ ษา การชาง เปน ตน การวัดแบบนจ้ี งึ ตอ ง ใชข อ สอบภาคปฏบิ ตั ิ (Performance Test) 2. การวดั ดา นเนอ้ื หา เปน การตรวจสอบความสามารถเก่ยี วกับเน้อื หาวิชา ซึ่งเปน ประสบการณการเรยี นรูของนกั เรยี น รวมทัง้ พฤติกรรมความสามารถในดานตา งๆ สามารถวดั ไดโ ดยใช “ขอ สอบวัดผลสมั ฤทธ”์ิ (Achievement Test) วรรณี โสมประยูร (2537: 262) ไดใหความหมายของผลสมั ฤทธทิ์ างการเรยี นไว วา หมายถึง ความสามารถหรือพฤตกิ รรมของนักเรยี นทเ่ี กิดจากการเรยี นรูซ่ึงพฒั นาขึ้น หลงั จากไดร ับการอบรมส่ังสอนและฝกฝนโดยตรง ภพ เลาหไพบูลย (2537: 295) ไดใหค วามหมายของผลสัมฤทธทิ์ างการเรยี น คอื พฤติกรรมที่แสดงออกถงึ ความสามารถในการกระทําสง่ิ หนึง่ สิง่ ใดไดจ ากท่ีไมเคยกระทําได หรือกระทําไดนอยกอนท่จี ะมีการเรียนรซู ง่ึ เปนพฤติกรรมท่ีสามารถวดั ได กูด (Good. 1973: 103) ใหความหมายของผลสมั ฤทธท์ิ างการเรียนวาผลสมั ฤทธ์ิ ทางการเรียนหมายถงึ ความรทู ไี่ ดร บั หรือทักษะทพ่ี ฒั นามาจากการเรียนในสถานศกึ ษาโดย ปกตวิ ดั จากคะแนนทคี่ รูเปน ผูใหห รือจากแบบทดสอบ หรืออาจรวมท้งั คะแนนทีค่ รเู ปน ผใู หแ ละ คะแนนท่ไี ดจ ากแบบทดสอบ ไคแซงค อารโ นลดแ ละไมลี (สิรวิ รรณ พรหมโชต.ิ 2542: 17 อางองิ จาก Kyseak, Arnold; & Meili. 1972: 6) ใหความหมายของคําวา ผลสมั ฤทธิ์ หมายถงึ ขนาด ของความสาํ เร็จท่ไี ดจากการทํางานที่ตอ งอาศัยความพยายามอยางมากซงึ่ เปน ผลมาจากการ กระทําทต่ี องอาศัยความสามารถทัง้ ทางรา งกายและสตปิ ญญา ดงั น้นั ผลสัมฤทธท์ิ างการเรียน

39 จึงเปน ขนาดของความสําเรจ็ ทไ่ี ดจ ากการเรียนโดยอาศยั ความสามารถเฉพาะตวั ของบคุ คล ผลสัมฤทธท์ิ างการเรียนอาจไดมาจากกระบวนการทไ่ี มต อ งอาศัยการทดสอบ เชน การสังเกต การตรวจการบานหรืออาจไดใ นรปู แบบของเกรดจากโรงเรียนซ่ึงตองอาศยั กระบวนการท่ี ซบั ซอ นและระยะเวลานานพอสมควรหรอื อาจไดจากแบบทดสอบวดั ผลสมั ฤทธท์ิ างการเรียน ทัว่ ๆ ไป จากความหมายของนักการศึกษาดังท่ีกลา วมาแลวขางตน สรุปไดวา ผลสัมฤทธ์ิ ทางการเรยี น หมายถึง ความรู ทักษะ คณุ ลักษณะ และความสามารถตาง ๆ ของบุคคลอัน สบื เน่อื งมาจากการเรียนการสอน เปน การตรวจสอบความสามารถของผเู รยี น วา มีความรู ความเขาใจเพียงใด และมีความสามารถชนดิ ใด ซงึ่ วัดไดจากแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ ทางการเรยี น 3.2. ประเภทของแบบทดสอบวัดผลสมั ฤทธ์ิทางการเรียน ประกจิ รตั นสวุ รรณ (2525: 210) ไดแบงประเภทของแบบทดสอบผลสัมฤทธ์ิ ทางการเรยี นไวดังน้ี 1. แบบทดสอบท่ีครูสรา งขนึ้ ใชเ อง (Teacher – Made Test) ครูผสู อนจดั สรา งขึน้ เพื่อวดั ความกา วหนาของนกั เรยี น ภายหลงั จากไดม ี การเรยี นการสอนไประยะหนง่ึ แลว โดยปกติแบบทดสอบประเภทนี้ จะใชเฉพาะภายในกลุม นักเรียนท่ีครผู ูออกขอ สอบเปนผูสอน จะไมนําไปใชก บั นักเรยี นกลมุ อ่นื ทง้ั น้โี ดยมีจุดมุงหมาย เพอ่ื ตรวจสอบนกั เรยี นมคี วามรูความสามารถตามจดุ มุงหมายของการเรยี นรมู ากนอยเพยี งใด และจะนาํ ผลการสอบนี้ไปใชท ัง้ ปรับปรงุ ซอ มเสรมิ การเรยี นการสอน กบั นาํ ไปใชตดั สนิ ผลการ เรยี นของนักเรยี นดว ยตัวอยา งแบบทดสอบทค่ี รูใชในการสอบปลายภาค หรือปลายป หรือเมอื่ ส้ินสดุ การเรียนการสอนในแตละบทแตล ะตอนน่นั เอง 2. แบบทดสอบมาตรฐาน (Standardized Test) เปน แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธ์ิ เชน เดยี วกับแบบทดสอบทคี่ รูสรางข้นึ ใชเ อง แตมจี ุดมงุ หมายเพือ่ เปรียบเทยี บการเรียนดานตา ง ๆ ของนักเรียนที่ตา งกลมุ กัน ลวน สายยศ; และอังคณา สายยศ (2538: 147) ไดแ บง แบบทดสอบวัด ผลสัมฤทธ์ิ ทางการเรยี นออกเปน 2 ประเภทดงั น้ี คอื 1. แบบทดสอบของครู หมายถึง ชดุ ของขอ คาํ ถามทค่ี รูเปนผสู รา งขนึ้ ซ่งึ เปน ขอ คาํ ถามท่เี ก่ียวกบั ความรทู น่ี กั เรียนไดเรยี นในหอ งเรยี นวานักเรียนมีความรมู ากแคไหน บกพรองสว นใดจะไดซ อมเสรมิ หรือเปนการวดั ความพรอ มทจ่ี ะเรยี นบทเรยี นใหมข้นึ อยูกับ ความตอ งการของครู 2. แบบทดสอบมาตรฐาน หมายถงึ แบบทดสอบทสี่ รา งข้นึ จากผเู ช่ียวชาญ ในแตล ะสาขาวชิ าหรอื จากครทู ี่สอนวิชานน้ั แตผานการทดลองหาคุณภาพหลายคร้ังจนกระทัง่ มีคุณภาพดพี อจงึ สรา งเกณฑปกตขิ องแบบทดสอบน้ัน สามารถใชเปน หลักและเปรยี บเทยี บผล

40 เพอ่ื ประเมินคา ของการเรียนการสอนในเร่อื งใดๆ ก็ได แบบทดสอบมาตรฐานจะมคี ูมอื ดําเนนิ การสอบบอกถงึ วิธีการสอบ และยงั มีมาตรฐานในดานการแปลคะแนนดว ย ทั้ง แบบทดสอบท่คี รูสรางขึ้นและแบบทดสอบมาตรฐานมีวธิ กี ารในการสรา งขอคําถามเหมือนกนั เปน คําถามทวี่ ดั เนอ้ื หา และพฤติกรรมทีส่ อนไปแลว จะเปนพฤตกิ รรมท่สี ามารถตั้งคาํ ถามวดั ได ซึง่ ควรวัดใหค รอบคลุมพฤตกิ รรมตา งๆ ดังนี้ 2.1 วัดความรคู วามจํา 2.2 วัดความเขา ใจ 2.3 วดั การนาํ ไปใช 2.4 วดั การวเิ คราะห 2.5 วัดการสงั เคราะห 2.6 วัดการประเมนิ คา สรุปไดวา แบบทดสอบวดั ผลสมั ฤทธท์ิ างการเรียน แบงออกเปน 2 ประเภท ไดแก แบบทดสอบของครู เปน ชดุ ขอคําถามทค่ี รสู รางขน้ึ เพอ่ื ตรวจสอบคณุ ลกั ษณะตา งๆ ของผเู รยี น วา มีความสามารถในดานใดและควรจะไดรบั การชว ยเหลอื ในดา นใด และแบบทดสอบมาตรฐาน เปนแบบทดสอบท่สี รา งขน้ึ โดยผูเชย่ี วชาญเฉพาะสาขาวิชาทเี่ ก่ียวขอ ง แตผ านกระบวนการหา คุณภาพเพ่อื นํามาใชใ นการประเมินคา ของการเรียนการสอน 3.3 หลกั เกณฑเบอ้ื งตน ในการสรางแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธท์ิ างการเรยี น บญุ เชิด ภิญโญอนนั ตพงษ (2525: 21 – 30) ไดกลา วถึง ข้ันตอนของ กระบวนการสรา งแบบทดสอบผลสมั ฤทธทิ์ างการเรียนไวดงั นี้ ข้ันท่ี 1 การวางแผนสรางแบบทดสอบ พิจารณาถงึ จดุ ประสงคข องการนาํ แบบทดสอบไปใช การวางแผนสรา งแบบทดสอบวาจะสรางแบบสอบวา จะสรา งแบบทดสอบอยางไร จาํ เปนตอ งเรยี นรเู สียกอ นวา เราจะนาํ แบบทดสอบไปใชเ พ่อื ทําอะไรหรอื ตอ งทราบจุดประสงค ของการนําแบบทดสอบไปใชน ่นั เองโดยหลักการแลว การนําแบบทดสอบไปใชจ ะสมั พนั ธอยกู ับ การสอน เชน การสอบเพ่อื ตรวจสอบความรูเดมิ จะสอบกอนการทําการสอนการสอบเพอื่ ปรบั ปรุงการเรียนการสอนและวินจิ ฉัยขอ บกพรอ งจะสอบในระหวา งดาํ เนินการสอนและการสอบ เพื่อสรุปผลการเรียนจะสอบหลงั จากการสอนเสรจ็ สน้ิ ท้ังหมดแลว ดงั นน้ั จดุ ประสงคข องการนาํ แบบทดสอบไปใช อาจจาํ แนกเปน 4 จดุ ประสงค ดังนี้ 1. ใชตรวจสอบความรูเดมิ จะทาํ การสอบกอนทจี่ ะเรมิ่ ตนการสอน เพ่ือ พิจารณา 1.1 นักเรยี นมีความรพู ื้นฐานท่จี ําเปนสําหรบั เน้อื หาทจี่ ะเรียนเพยี งพอ หรือไม 1.2 นกั เรียนมคี วามรูเน้อื หาที่จะสอนหรือไม

41 2. ใชตรวจสอบความกาวหนาและปรบั ปรุงการเรยี นการสอน 3. ใชว นิ ิจฉยั ผเู รียน 4. ใชสรุปผลการเรียน การวิเคราะหหลกั สูตรเปน กระบวนการในการจาํ แนกแยกแยะในวชิ านั้นๆ มหี วั ขอเนอื้ หาสาระท่สี ําคญั อะไรบางมจี ุดประสงคท ีจ่ ะใหเกดิ พฤติกรรมอะไรบา ง ดังนน้ั การวิเคราะหหลักสตู รจึงประกอบดว ยการวเิ คราะห 2 อยาง คือ การวิเคราะหเ นอ้ื หาวิชา และการวิเคราะหจดุ ประสงค การวิเคราะหเ น้ือหาวิชา เปนการจาํ แนก หรือจัดหมวดหมูเ นอ้ื หาวชิ าเปนหวั ขอ สําคัญโดยคํานงึ ถงึ สงิ่ ตอไปน้ี 1. ความสัมพันธเ ก่ยี วขอ งกนั ของเนื้อหา 2. ความยากงา ยของเน้อื หา 3. ขนาดความยาวของเนือ้ หา 4. เวลาทใี่ ชสอน การวิเคราะหจ ุดประสงค เปนการจาํ แนก หรือจดั หมวดหมเู นือ้ หาวิชาเปน หวั ขอ สาํ คญั โดยคาํ นึงถงึ สิ่งตอ ไปน้ี 1. รวบรวมจดุ ประสงคของเนื้อหาวิชาท้งั หมด จากหนังสือหลักสตู รและครู มอื ครู 2. เขยี นพฤตกิ รรมทีส่ ําคญั ของแตละจดุ ประสงคท ัง้ หมด 3. ยบุ พฤติกรรมท่ีมีลกั ษณะคลายคลงึ กันใหเ ปน พฤติกรรมเดียวกนั 4. นิยามความหมายของพฤติกรรมทย่ี บุ รวมแลว ข้นั ท่ี 2 การตระเตรียมงานและเขยี นขอสอบ เมื่อวางแผนการสราง แบบทดสอบโดยการสรางเปน ตารางวเิ คราะหหลักสูตรเรยี บรอยแลว ตองตระเตรียมงาน และ เขียนขอ สอบตอไป ขั้นที่ 3 การทดลองสอบ เมือ่ เขยี นขอสอบและจัดพมิ พเ รียบรอยกน็ าํ ไป ทดลองสอบ ขั้นที่ 4 การประเมนิ ผลแบบทดสอบ การประเมินผลแบบทดสอบ เปน การ ตรวจสอบวาแบบทดสอบมคี ุณภาพหรอื ไมโดยพิจารณาตามคุณลักษณะท่ีดีของแบบทดสอบซงึ่ มอี ยู 10 ประการคอื 1. ความแมนตรง หมายถงึ แบบทดสอบสามารถวัดพฤติกรรมไดตรงตาม ที่ระบุไวใ นจุดประสงคแ ละตามที่ทาํ การสอนจริง 2. ความเช่ือมั่น หมายถงึ แบบทดสอบใหผ ลการสอบสอดคลอ งตรงกัน ทกุ ครง้ั

42 3. อํานาจจาํ แนก หมายถึง ขอสอบท่แี บง แยกคนเกงออ นออกจากกันได กลา วคอื คนเกง จะตอบถกู คนออ นจะตอบผิด 4. ความยากงา ย หมายถึง จํานวนเปอรเซ็นตผ ตู อบถกู ทว่ั ไปแลว ความ ยากงายทเ่ี หมาะสมจะมจี ํานวนครงึ่ หน่งึ ตอบถกู 5. ความเปนปรนัย หมายถงึ ขอสอบทมี่ คี ําถามชดั เจน และการใหค ะแนน ชดั เจน 6. ความเฉพาะเจาะจง หมายถงึ ขอ สอบที่มีคําถามชัดเจนและการให คะแนนชัดเจน 7. ประสิทธภิ าพ หมายถงึ แบบทดสอบที่ใชน ้นั ประหยัดเวลาการสราง การดําเนนิ การสอบ การตรวจใหคะแนนแตใ หผลการสอบถกู ตอ ง 8. ความสมดลุ หมายถึง แบบทดสอบสามารถวัดไดค รอบครองตาม จดุ ประสงคแ ละเนอื้ หามสี ดั สว นจาํ นวนขอ สอบสอดคลองตามตารางวเิ คราะหห ลกั สตู ร 9. ความยุตธิ รรม หมายถึง แบบทดสอบมีความชัดเจนไมคลมุ เครอื และ เปด โอกาสใหทกุ คนมีโอกาสทีจ่ ะตอบถูกไดเทา กนั 10. ความเหมาะสมของเวลา หมายถึง แบบทดสอบไดก าํ หนดเวลาใหอยาง เพยี งพอในการตอบขอ สอบจนเสรจ็ วัญญา วศิ าลาภรณ (2530 : 12) กลา ววา ในการสรา งแบบทดสอบวัด ผลสมั ฤทธท์ิ างการเรียนนนั้ มีหลกั เกณฑเบื้องตนท่คี วรพิจารณาประกอบในการสรา ง แบบทดสอบดังตอไปนี้ 1. วัดใหตรงกบั วตั ถปุ ระสงค การสรา งแบบทดสอบวดั ผลสัมฤทธ์ิทาง การเรยี น ควรจะวัดตามจดุ มงุ หมายทกุ อยา งของการสอน และจะตอ งม่นั ใจไดว าสง่ิ ที่ตองการ จะวดั ไดจริงในปจจบุ นั กระทรวงศึกษาธกิ ารไดก าํ หนดจุดประสงคการเรียนรใู นทกุ รายวชิ าดงั นัน้ จงึ จาํ เปน ตองวดั ใหตรงและครบจุดประสงค 2. การวดั ผลสัมฤทธ์ทิ างการเรยี น เปนการวดั ความเจริญงอกงามของ นกั เรียน การเปลยี่ นแปลงและความกา วหนาไปสจู ุดมงุ หมายท่วี างไว ดงั น้ันครคู วรจะทราบวา กอนเรียนนักเรียนมีความรคู วามสามารถอยา งไร 3. การวดั ผลเปนการวัดทางออม เปนการยากทจ่ี ะใชข อ สอบแบบเขียนตอบ วัดพฤติกรรมทจ่ี ะสอบวดั จะตอ งทําอยางรอบคอบและถูกตอ ง 4. การวัดผลการศึกษาเปน การวัดท่ไี มส มบูรณ เปนการยากที่จะวดั ทุกสงิ่ ทุกอยางทส่ี อนไดภ ายในเวลาจาํ กัด สง่ิ ทสี่ อบไดว ัดไดเ ปนเพยี งตวั แทนของพฤตกิ รรมท้ังหมด เทานั้น ดังนัน้ จงึ ตองมน่ั ใจวาสง่ิ ที่สอบวดั น้ันเปน ตวั แทนที่แทจ ริงได 5. การวดั ผลสมั ฤทธิ์ทางการศกึ ษานัน้ มใิ ชเ พียงเพอื่ จะใหเกรดเทา น้นั การ วัดผลเปนเครอ่ื งชว ยในการพฒั นาการสอนของครู เปน เครือ่ งชว ยในการเรยี นของนักเรียน ดงั นั้นการสอบปลายภาคครั้งเดยี วจงึ ไมพ อท่จี ะวัดกระบวนการเจรญิ งอกงามของนกั เรียนได

43 6. ในการใหการศึกษาที่สมบรู ณนน้ั ส่งิ สาํ คัญไมไดอ ยทู ก่ี ารทดสอบแคเ พียง อยา งเดียวกระบวนการสอนของครูกเ็ ปน ส่งิ สําคญั ยิง่ 7. การวัดผลการศกึ ษามีความผิดพลาด ของทช่ี ัง่ น้นั ไดน้ําหนักเทา กันโดย ตาชงั่ หยาบ ๆ อาจมีน้ําหนักตา งกัน ถา ชง่ั โดยตาชัง่ ละเอยี ด ทฤษฎกี ารวดั ผล เชอ่ื วา คะแนนทีส่ อบได = คะแนนจรงิ + ความผิดพลาดในการวดั 8. การวดั ผลสมั ฤทธท์ิ างการเรียน ควรจะเนนการวัดความสามารถในการใช ความรูใหเปนประโยชน หรอื การนําความรูไปใชในสถานการณใหม ๆ 9. ควรคํานึงถงึ ขีดจํากดั ของเคร่ืองมือท่ีใชใ นการวดั ผลสัมฤทธิ์ทางการเรยี น เครอื่ งมือทีใ่ ชโ ดยมากคือขอสอบขีดจาํ กดั ของขอ สอบไดแกก ารเลือกตวั แทนของเนอ้ื หาเพ่อื มา เขียนขอสอบความเชื่อถอื ไดคะแนน และการตคี วามหมายของคะแนน เปนตน 10. ควรจะใชช นดิ ของแบบทดสอบ หรือคาํ ถามใหส อดคลองกับเนอ้ื หาเพ่ือ วชิ าทส่ี อบและจดุ ประสงคทจี่ ะสอบวดั 11. ในสภาพแวดลอมทต่ี างกัน คะแนนทีส่ อบไดอาจแตกตา งกันดงั นั้นใน การวัดผลการศกึ ษาจึงจะตอ งจัดสง่ิ แวดลอ มใหพ อเหมาะ 12. ใหข อสอบมคี วามเหมาะสมกบั นกั เรยี นในดา นตางๆ เชน มีความ ยากงา ยพอเหมาะ มรี ะดับความยากงา ยของภาษาของภาษาทใ่ี ชเ หมาะสมมีเวลาสอบนานพอ ที่นักเรยี นสว นใหญจ ะทาํ ขอ สอบไดเสรจ็ อุทุมพร จามรมาน (2540: 27) กลาวถงึ การสรา งขอ สอบทีเ่ ปนระบบนน้ั มี ขน้ั ตอนดังน้ี 1. การระบจุ ดุ มงุ หมายในการทดสอบ 2. การระบเุ นอื้ หาใหช ดั เจน 3. การทําตารางเนือ้ หากับจุดมงุ หมายในการทดสอบ 4. การทาํ นํ้าหนกั 5. การกาํ หนดเวลาสอบ 6. การกําหนดจาํ นวนขอหรอื คะแนน 7. การเขยี นขอ สอบ 8. การตรวจสอบขอสอบทเี่ ขยี นขนึ้ 9. การทดลองใช แกไ ข ปรับปรุง บลูม (Bloom. 1956: 201) ไดกลาวถึงลาํ ดบั ขน้ั ของความรูท ี่ใชในการเขยี น วตั ถปุ ระสงคเชิงพฤติกรรมดานความรคู วามคดิ ไว 6 ขัน้ ดังนค้ี อื 1. ความรูความจํา หมายถึง การระลึกหรือทอ งจําความรตู างๆ ทไ่ี ดเ รียน มาแลว โดยตรง ในข้ันนร้ี วมถงึ การระลกึ ถงึ ขอ มลู ขอเทจ็ จริงตา งๆ ไปจนถงึ กฎเกณฑ ทฤษฎี จากตํารา ดงั น้ัน ข้ันความรูความจาํ จงึ จดั ไดวา เปนขั้นต่าํ สุด

44 2. ความเขา ใจ หมายถงึ ความสามารถทจ่ี ะจับใจความสําคญั ของเนือ้ หา ที่ไดเ รียน หรืออาจแปลความจากตวั เลข การสรปุ การยอความตา งๆ การเรียนรใู นขนั้ นี้ถือวา เปน ขั้นทสี่ ูงกวาการทองจาํ ตามปกตอิ ีกขนั้ หนึ่ง 3. การนําไปใช หมายถงึ ความสามารถท่จี ะนาํ ความรูท ีน่ ักเรยี นไดเ รียน มาแลวไปใชในสถานการณใ หม ดงั น้ัน ในขัน้ น้จี ึงรวมถงึ ความสามารถในการเอากฎ มโนทศั น หลักสําคญั วธิ กี ารนาํ ไปใช การเรียนรใู นขัน้ นถี้ ือวา นักเรียนจะตองมคี วามเขาใจในเนอื้ หา เปน อยา งดเี สยี กอ น จงึ จะนาํ ความรไู ปใชไ ด ดังน้นั จงึ จดั อันดับใหส ูงกวา ความเขา ใจ 4. การวิเคราะห หมายถึง ความสามารถท่ีจะแยกแยะเนือ้ หาวิชาลงไปเปน องคป ระกอบยอยๆ เหลานนั้ เพือ่ ทีจ่ ะไดมองเหน็ หรือเขาใจความเกีย่ วโยงตา งๆ ในขนั้ นี้ จึง รวมถึงการแยกแยะหาสวนประกอบยอ ยๆ หาความสมั พนั ธระหวางสวนยอ ยๆ เหลานั้น ตลอดจนหลกั สาํ คัญตางๆ ท่ีเขา มาเกีย่ วขอ ง การเรยี นรใู นขนั้ นถ้ี อื วา สงู กวา การนําเอาไปใชแ ละ ตองเขา ใจทั้งเนือ้ หาและโครงสรา งของบทเรียน 5. การสังเคราะห หมายถงึ ความสามารถทจี่ ะนาํ เอาสว นยอ ยๆ มาประกอบ กนั เปนส่ิงใหม การสงั เคราะหจึงเกีย่ วกบั การวางแผน การออกแบบการทดลอง การตัง้ สมมตฐิ าน การแกป ญ หาที่ยากๆ การเรยี นรใู นระดบั น้ี เปนการเนน พฤตกิ รรมทส่ี รา งสรรค ในอนั ท่ีจะสรา ง แนวคิดหรอื แบบแผนใหมๆ ขนึ้ มา ดงั นัน้ การสังเคราะหเ ปน สง่ิ ที่สูงกวาการวเิ คราะหอ ีกขน้ั หนึง่ 6. การประเมินคา หมายถงึ ความสามารถท่จี ะตดั สินใจเก่ียวกบั คณุ คาตา งๆ ไมวา จะเปนคาํ พดู นวนิยาย บทกวี หรือรายงานการวจิ ัย การตดั สนิ ใจดังกลาว จะตอ งวางแผน อยูบนเกณฑท แี่ นนอน เกณฑด ังกลา วอาจจะเปน สงิ่ ทนี่ ักเรียนคดิ ขนึ้ มาเอง หรือนาํ มาจากที่อ่นื กไ็ ด การเรียนรใู นขน้ั นี้ ถอื วา เปนการเรียนรูข ้นั สูงสดุ ของความรคู วามจาํ สรปุ วา หลกั เกณฑเบื้องตน ในการสรางแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธทิ์ างการเรยี น คอื ควรสรา งแบบทดสอบวดั ผลสมั ฤทธทิ์ างการเรยี นใหต รงตามจดุ ประสงคท ีต่ ัง้ ไวใ หค รบทกุ จุดประสงค เนน การวัดความสามารถในการใชค วามรใู หเ ปนประโยชน คํานึงถึงขดี จํากัดของ ของขอ สอบ ตัง้ คําถามใหส อดคลอ งกบั เน้อื หาวชิ าที่สอบ มีความชดั เจนในขอคําถามและการ ใหคะแนน นอกจากน้ี ขอสอบควรจะมคี วามยากงายพอเหมาะและมีเวลาในการสอบทม่ี ากพอ 3.4. คุณลกั ษณะของแบบทดสอบวดั ผลสมั ฤทธทิ์ างการเรียนทีด่ ี ชวาล แพรตั กุล (2520: 123 - 136) ไดก ลาวถงึ คุณลกั ษณะของแบบทดสอบทด่ี ี ไว 10 ประการ คอื 1. ตองเท่ยี งตรง (Validity) หมายถงึ คณุ สมบตั ทิ จ่ี ะทําใหครบู รรลถุ งึ วัตถุประสงค แบบทดสอบทม่ี ีความเทยี่ งตรงสูง คือ แบบทดสอบทส่ี ามารถทาํ หนาท่วี ัดส่ิงท่ี เราจะวดั ไดอ ยา งถูกตองตามความมงุ หมาย 2. ตอ งยตุ ิธรรม (Fair) คอื โจทยค าํ ถามท้งั หลายไมม ชี อ งทางแนะให นกั เรยี นเดาคาํ ตอบได ไมเ ปดโอกาสใหนักเรยี นเกยี จครานที่จะดตู าํ รา แตต อบไดด ี