49 กิจกรรมท่ี 3 คาํ ชี้แจง ใหน ักศึกษาแบงกลมุ กนั คนควา เกย่ี วกบั ความหมาย ความสําคญั ของคําเหลานี้แลวใหแตละกลุม มานําเสนอ เพ่อื แลกเปลี่ยนเรียนรูซึ่งกันและกนั 1. อธบิ ายคาํ วา อยูพอดีกนิ พอดี .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. 2. การพ่งึ ตนเอง หมายถงึ .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. 3. ความยัง่ ยนื หมายถึง .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. 4. ความคุม คา หมายถงึ .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. ..................................................................................................................................................
50 เสนทางชีวิตของอาชีพ เราเริม่ ตนจากการเรียนรูเ ขาสูอ าชีพทําใหอาชีพขับเคลือ่ นไปสูก ารขยาย อาชีพ เราผานประสบการณ เรียนรูแกปญหาตอสูก ับการแขงขันมากมาย จนถึงจุดจุดหนึ่งทีเ่ ราตองการ มากกวานั้น คือ ความมั่นคง เราจึงมีความจําเปนที่จะตองจัดระบบพัฒนาอาชีพเขาสูความมั่นคง การพัฒนาอาชีพเขาสูค วามมัน่ คงของผูประสบความสําเร็จมีมากมาย จะมีลักษณะการกระทําที่ สอดคลองกันเปนสวนใหญวา ความมัน่ คงของอาชีพขึน้ อยูก ับองคประกอบอยางนอย 3 ประการ คือ (1) การลดความเสย่ี งในผลผลติ (2) ความมุงมั่นพัฒนาอาชีพ และ(3) การยดึ หลกั คณุ ธรรม ลดความเส่ยี งผลผลิต สูความมั่นคง มุงมั่นพัฒนาอาชีพ ย่งั ยืน ยึดหลักคณุ ธรรม จากแผนภูมิ จะพบวา องคประกอบรวมทัง้ 3 องคประกอบเปนตัวสงผลตอความมัน่ คงยั่งยืนใน อาชีพที่เราจะตองนํามาบูรณาการใหเปนองครวมเดียวกัน การลดความเส่ยี งผลผลติ การประกอบอาชีพในกิจกรรมเชิงเดี่ยวมักจะเสีย่ งตอโอกาส ผลผลิตไมไดตามเปาหมาย ผลผลิต ราคาตกต่ํา ดังนัน้ การลดความเสีย่ งจึงจําเปนทีจ่ ะตองมีปจจัยรวมที่สําคัญมาทําใหอัตราการเสี่ยงของ ผลผลิตลดลง ดงั นี้ 1. การสรางความหลากหลาย เปนการสรางกิจกรรมอาชีพใหไดผลผลิตทีห่ ลากหลายรองรับ การเสี่ยงดวยการแขงขัน และราคาของตลาด 2. การเพม่ิ ผลผลติ เปนภารกจิ ควบคมุ ดูแลบาํ รงุ รกั ษาใหผ ลผลติ เพิ่มข้นึ มา 3. การหมุนเวียนเปลีย่ นรูป เปนกิจกรรมทําใหผลผลิต และขอเสียใหมีมูลคาเพิ่มขึ้นดวยการ หมนุ เวยี น เปลี่ยนรูป เปนผลิตภณั ฑใ หมเ ขาสูตลาด 4. การจัดการรายได จากการซือ้ ขายผลผลิต ผลิตภัณฑแปรรูป ใชลงทุนดําเนินอาชีพตอไป ใชดํารงชีวิต และเก็บออมเพิ่มทุนขยายการทํางาน ผูป ระสบผลสําเร็จในอาชีพจะมุง มัน่ จัดการปจจัยทัง้ 4 ประการใหมีประสิทธิภาพสูงขึน้ โดย ลําดับ
51 การพัฒนาอาชีพ เปนกระบวนการทีเ่ นนความสําคัญการพัฒนาระบบการจัดการทั้งการผลิตและการตลาดใหตรง กับความตองการของลูกคา ดังนี้ คณุ ภาพผลผลติ ลดตน ทนุ การผลิต การพัฒนาอาชีพ การสงมอบ ความปลอดภัย ปจจยั รว มทง้ั 4 ดาน เปน ปจจยั ท่สี งผลตอการพัฒนาอาชีพ โดยมีลักษณะความสําคัญ ดังนี้ 1. คุณภาพผลผลิต เปนเรือ่ งทีเ่ ราจะตองจัดการใหคุณภาพตรงความตองการของลูกคาใหมาก ทสี่ ุด เพ่ือใหล ูกคา มัน่ ใจไดว า จะไดรบั สนิ คา /บริการที่ดีเปนไปตามความคาดหวัง 2. ลดตนทุนการผลิต เกีย่ วของกับการกําหนดราคาผลผลิตทีจ่ ะตองเปนราคาทีล่ ูกคาสามารถ ซือ้ ผลผลิตของเราได แตไมใชกําหนดราคาต่าํ จนกระทัง่ รายไดไมพอเพียง ดังนัน้ การลดตนทุนจึงเปน เรือ่ งสําคัญทีเ่ ราจะตองศึกษาเรียนรูห าวิธีลดตนทุนทีท่ ําใหมีรายไดเพียงพอ ไมใชไปลดตนทุนกับ คาแรงงาน แตเปนการบรหิ ารจัดการใหล ดความเสียหายในปจจัยการผลิต และการจดั การใหไดผ ลผลติ สูง 3. การสงมอบผลิตผลใหลูกคาตองเปนไปตามขอตกลงทั้งเวลานัดหมายและจํานวนผลผลิต ตัวอยาง เชน อาชีพรานตัดเย็บเสือ้ ผาชาย สวนใหญมักจะผิดนัดทําใหเสียหายกับลูกคาทีม่ ีกําหนดการจะ ใชเสือ้ ผา จึงหันไปใชบริการเสือ้ ผาสําเร็จรูปทีม่ ีความสะดวกมองเห็นสินคา และตัดสินใจเลือกซื้อได ทนั ที ทําใหปจจบุ ันรานเย็บเสื้อผาชายเกือบหายไปจากสังคมไทย 4. ความปลอดภัย ทั้งผูผลิตและผูบริโภคผลผลิต เชน อาชีพเกษตรอินทรีย คนงานไมมีโอกาส สัมผัสกับสารพิษ ทําใหการทํางานปลอดภัย ขณะเดียวกัน ผลผลิตจากเกษตรอินทรียเปนอาหารที่ ปลอดภยั การยึดหลักคณุ ธรรม การยึดหลักคุณธรรม เปนพฤติกรรมภายในของผูประกอบอาชีพ ที่สําคัญสงผลตอความมัน่ คง ของอาชีพ ดังนี้
52 ความขยัน คุณธรรมประกอบอาชีพ ความประหยัด ความซอ่ื สตั ย ความอดทน คณุ ธรรมทัง้ 4 ประการดังกลาวหลายคนบอกวา เปนเรือ่ งที่ตองปลูกฝงมาแตเยาววัยจึงจะเกิดขึ้น ได ความเชือ่ นีเ้ ปนจริง แตมนุษยเราสามารถเรียนรู สรางความเขาใจ มองเห็นคุณคา ปรับเปลีย่ นและ ตกแตงพฤติกรรมเพื่อใชเปนเครื่องมือสรางความสําเร็จใหกับตนเองได 1. ความขยัน มีลักษณะพฤติกรรมของการทําอะไรอยางเอาจริงเอาจัง แข็งขันไมเกียจคราน ถาผูประกอบอาชีพเปนอยางนี้ เขาจะมองเห็นงานอยางทะลุไปขางหนามุงมั่นเอาจริงเอาจังยกระดับ ความสําเร็จไปอยางตอเนื่อง ความมั่นคงก็จะเกิดขึ้น 2. ความประหยัด เปนพฤติกรรมของการยับยัง้ ระมัดระวังการใชจายใหพอ สรางความคุม คา ใหมีความเสียหายนอยที่สุด พฤติกรรมเชนนี้เปนเรื่องของความรอบคอบในการทํางาน 3. ความซ่อื สตั ย เปนลักษณะการประพฤติตรงและจริงใจตอลูกคา ทีมงานไมคิดทรยศ คดโกง หลอกลวง คคู า ผูรว มทนุ เปน พฤตกิ รรมท่สี รา งความภักดี ความไววางใจตอ ลกู คา ทมี งานและหนุ สวน 4. ความอดทน มีลักษณะพฤติกรรมทีส่ ามารถอดกลัน้ งดเวน ทนอยูไดกับความยากลําบาก ไมทิ้งงาน ไมยกเลิกขอตกลงงาย ๆ สรปุ ความมั่นคงในอาชีพ เปนการจัดการทางจิตใจของผูป ระกอบการและระบบงานใหการประกอบ อาชีพดําเนินไปอยางมีความแนนอน ทนทาน ลมสลายไดยาก โดยอาศัยพืน้ ฐานของการคิดเปนบน องคประกอบของการพัฒนาอาชีพสูความมั่นคง ดังนี้ 1. ดานตนเอง อยบู นฐานของคณุ ธรรม 2. ดานสังคม อยูบนฐานของการพัฒนา 3. ดานวิชาการ อยูบนฐานของการลดความเสี่ยงในผลผลิต ซึ่งเปนกระบวนการที่ตองใชขอมูลการรับรูเขามาคิดวิเคราะห สรางสรรค และตัดสินใจอยางเปน ระบบ จะนําอาชีพไปสูความมั่นคง
53 กิจกรรมท่ี 4 1. ใหผ ูเรียนสมั ภาษณผูที่ประสบความสําเรจ็ เกี่ยวกับองคประกอบการพัฒนาอาชีพ 2. นําองคประกอบการพัฒนาอาชีพของผูที่ประสบความสําเร็จมาใชวิเคราะหตามความรูที่ เรียนรมู า 3. ทบทวนประสบการณของตนเองแลววิเคราะหความเปนไปไดทีจ่ ะทําไดจริง โดยนําจุดออน จุดแข็งมาพัฒนาเปนองคความรูเพื่อพัฒนาตนเอง
54 บทที่ 5 โครงการพฒั นาอาชพี สคู วามมน่ั คง สาระสําคัญ การจัดทําแผนและโครงการพัฒนาอาชีพใหมีความมัน่ คง เพื่อใชในการตรวจสอบ ปรับปรุง แกไ ขพรอ มจะนําไปสกู ารปฏบิ ตั ิ ลักษณะบง ช้คี วามสําเรจ็ ของการเรยี นรู 1. วิเคราะหความเปนไปไดของแผนการผลติ หรือบรกิ าร 2. เขียนโครงการพัฒนาอาชีพได 3. ตรวจสอบความเปนไปไดของโครงการพัฒนาอาชีพ 4. ปรับปรุงโครงการพัฒนาอาชีพ ขอบขายเน้ือหา 1. การวิเคราะหความเปนไปไดของแผนการผลิตหรือบริการ 2. การเขียนโครงการพัฒนาอาชีพสูความมั่นคง 3. การตรวจสอบความเปนไปไดของโครงการ 4. การปรับปรุงโครงการพัฒนาอาชีพ
55 เรือ่ งท่ี 1 การวิเคราะหค วามเปนไปไดข องแผนการผลิตหรือบรกิ าร การกาํ กับ ดแู ลการขยายอาชพี การกํากับ ดูแลการขยายอาชีพเปนกิจกรรมของผูป ระกอบการที่จะตองมีระบบ สารสนเทศใหมองเห็นความกาวหนาความสําเร็จของงานในแตละภารกิจวาไปถึงไหน ดวยการทํา กิจกรรมลักษณะความสําเร็จในแผนกลยุทธมากําหนดระยะเวลาที่ตองใชจริง เขียนเปนผังการไหลของ งานใชเฝาระวังการดําเนินงาน การดาํ เนนิ การกาํ กับ ดแู ลการขยายอาชพี 1. การจัดทําผังการไหลของงานของแตละภารกิจ ดวยการ 1.1 นําขอความเปาหมายกลยุทธออกมาเปนหัวเรื่องสําคัญ 1.2 นาํ กิจกรรมออกมาจดั ลําดับขน้ั ตอนกอ นหลงั 1.3 นําลักษณะบงชี้ความสําเร็จ ออกมากําหนดเปนผลการดําเนินงาน จัดทําผังของงานในรูปแบบใดก็ไดที่ผูประกอบอาชีพมีความเขาใจดี (ตวั อยางผังการไหล ของงาน) 1 มี.ค.53 3 – 5 มี.ค.53 16 เม.ย.53 1 พ.ค.53 ตรวจสอบ ไถบุกเบิก หวา นเมล็ดพนั ธุ ไถพรวน การสลายตวั ของซาก หนา ดนิ ปยุ พชื สด คลุกปยุ พืชสด พชื ไถพรวนคลกุ พฒั นา ลงดนิ กระจายใหท ่ัว ดนิ มีอนิ ทรยี วตั ถุ คณุ ภาพดนิ โครงสรา งดินเปน 20 ไร กอ นกลม รว มชบุ 2 มี.ค. 53 6 ม.ี ค. – 17 เม.ย. 17 – 30 เม.ย. 2 – 15 พ.ค. ไถแปรยอ ยดนิ ใหน้ําบํารงุ รักษา ใหนาํ้ พรอม ใหน้าํ พรอ ม ใหแ ตกกระจาย ตนปุยพืชสด จลุ ินทรียยอ ย จุลินทรยี จ น สลายหมกั ดนิ ซากพชื ยอ ย สลายเปน อินทรยี ว ตั ถุ
56 2. การใชผังการไหล กํากับดูแลการขยายอาชีพ ดวยการ 2.1 นําผังการไหลของงานติดผนังใหมองเห็น 2.2 ติดตามระยะเวลาตามผังการไหลของงานวา วันทีก่ ําหนดกิจกรรมดําเนินการ เสร็จหรอื ไม ถาเสร็จก็ทําเครอื่ งหมายบอกใหรวู า เสรจ็ 2.3 ถาไมเสร็จผูประกอบการจะตองคิดตาม คนหาสาเหตุแลวปฏิบัติการแกไข ขอ บกพรอ ง 2.4 ดําเนินการปรับระยะเวลาในผังการไหลของงานใหเปนความจริง 3. ประเมินผลการกํากับ ดูแลวา มีสวนประสบผลสําเร็จอะไรบาง และสําเร็จไดเพราะ อะไรเปนเหตุ จากนัน้ ดูวา สวนใดทีไ่ มประสบผลสําเร็จและมีอะไรเปนเหตุ นําผล ทั้งความสําเร็จและความเสียหายมาสรุปผล เพื่อนําผลกลับมาแกไขแผนกลยุทธและ แผนปฏบิ ัติการใหม ีประสทิ ธภิ าพได
57 กรอบแนวคิดการควบคุมตรวจสอบการขยายอาชีพสูความมั่นคง การควบคุมตรวจสอบการทํางานเปนกิจกรรมที่ใหการทํางานเปนไปตามขอตกลงหรือ ขอกําหนด พิจารณาดูความถูกผิดหาขอเท็จจริง ประมาณคาและบันทึกสรุปเรือ่ งราวของการดําเนินงาน ขยายอาชีพและผลทีเ่ กิด เพือ่ นําไปสูการวางแผนพัฒนาการขยายอาชีพใหมีความมัน่ คงมากยิง่ ขึ้น จึงขอ สรุปกิจกรรมการควบคุมตรวจสอบประกอบดวยกิจกรรมอยางนอย 4 กิจกรรม ดังน้ี (1) การควบคุม (2) การตรวจสอบ (3) การประเมิน (4) การรายงานผล การตรวจสอบ การประเมิน การรายงานผล การควบคุม การประมาณคา ก า ร จั ด ทํ า ควบคุมการดําเนินงาน การพิจารณาความ ผลสําเร็จ - สารสนเทศ ผลเสีย - เรื่องราวของการทํางาน ใหเ ปน ไปตามขอตกลง ถกู ผดิ และหา - ผลสาํ เรจ็ - การลดความเสี่ยงของ ขอ เทจ็ จริง - - ผลเสยี ผลผลติ - การพัฒนาคุณภาพอาชีพ จัดทําแผนพัฒนาการขยายอาชีพสู ความมั่นคงที่สูงขึ้น วงจรของการควบคุมตรวจสอบการขยายอาชีพสูความมน่ั คง
58 การควบคุมการดําเนินงานขยายอาชีพ เปนกิจกรรมการดูแลการดําเนินงานขยายอาชีพใหเปนไปตามแผนธุรกิจ ขอกําหนดและ ขอตกลงดา นตาง ๆ ที่เก่ียวขอ งกับคุณภาพผลผลิต ความเช่ือถอื ของลกู คา โดยมขี ัน้ ตอนดําเนนิ การ ดงั นี้ การควบคุมการดําเนินงานขยายอาชีพ ศึกษาทําความเขาใจ เขยี นเอกสารในสิง่ ที่ตองทาํ ทําตามที่เขียน - แผนธรุ กิจ - เอกสารคมู อื ทาํ งาน - ทําตามท่เี ขียน - การลดความเส่ยี ง - เอกสารขน้ั ตอนการ - หาขอ จาํ กัดขอบกพรอง ของผลผลติ ทาํ งาน/ใบงาน การทาํ งานตามเอกสาร - การพฒั นาการ - เอกสารขอ กาํ หนด - พฒั นาเอกสารขน้ั ตอน มาตรฐานการดาํ เนนิ งาน การทาํ งาน ขยายอาชพี จากแผนภูมิการควบคุมการดําเนินงานขยายอาชพี มีรายละเอียด ดงั น้ี 1. ศึกษาทําความเขาใจ ผูป ระกอบการตองศึกษาทําความเขาใจแผนธุรกิจ ขอกําหนด การลดความเสย่ี งผลผลติ และขอกําหนดหรอื มาตรฐานการพฒั นาอาชพี ใหผูรวมงานทุกฝา ยไดรเู ทา ทันกัน 2. เขียนเอกสารในสิง่ ทีต่ องทํา ผูป ระกอบการและผูร วมงานชวยกันเขียนขอกําหนด วิธีการ ขั้นตอนการทํางานที่ตองทําจริง ๆ ออกเปนเอกสารคูมือการทํางานตามแผนธุรกิจ เอกสารขั้นตอน การทํางานหรือใบงานตามขอกําหนด การลดความเสี่ยงผลผลิต และเอกสารมาตรฐานการดําเนินงานตาม ขอกําหนดของการพัฒนาอาชีพ 3. ทําตามทีเ่ ขียน คณะทํางานตองมุง มั่นทําตามทีเ่ ขียนไวในเอกสารดวยการนําไปหา ขอจํากัด ขอบกพรองแลวรวมกันแกไขเอกสารการทํางานที่เปนปญหา การดําเนินงานทั้ง 3 ขั้นตอนเปนการควบคุมใหการดําเนินงานเปนไปตามขอกําหนดได ผลผลิต และการทํางานเปนไปตามมาตรฐานและขอตกลงกับฝายตาง ๆ ได การตรวจสอบการดาํ เนนิ งานขยายอาชพี การตรวจสอบเปนการดําเนินการเพื่อปกปองรักษาอาชีพใหเขมแข็งคงอยูได ดวยการ พิจารณาดูความเรียบรอย พิจารณาดูวา ถูกหรือผิด และหาขอเท็จจริงแลวดําเนินการจัดการใหความไม เรียบรอยหรอื ความผิดบกพรอ งหมดไป มขี ้นั ตอนดาํ เนนิ การดังน้ี
59 วเิ คราะห จัดทํารายการ ปฏบิ ตั ิการ สรปุ ผลการ จดั การแกไ ข แผนปฏบิ ตั ิการ ตรวจสอบ ตรวจสอบ ตรวจสอบ - เหตกุ ารณที่จบแลว - รายการตรวจ - ตรวจสอบบนโตะ - ความเรียบรอ ย - ช้ีแจง จาํ แนก - เหตุการณทกี่ าํ ลงั - เกณฑก ารตรวจ ประชุม - สิ่งผิด ส่งิ ผิด ดาํ เนินการ - ตรวจสอบการ - ขอเท็จจรงิ - รว มกนั แกไ ข ปฏบิ ตั ิการ จากแผนภูมิการไหลของงาน มีรายละเอียดการดําเนินการตรวจสอบ ดังนี้ 1. วิเคราะหแผนปฏิบัติการ เปนการตรวจสอบการดําเนินงานขยายอาชีพ เริม่ ตนจาก แผนปฏิบตั กิ ารเพ่ือตรวจสอบวาในชวงเวลาน้ี มีเหตกุ ารณของงานที่จบแลว และเหตุการณทีก่ ําลังจะทํามี อะไรบางที่มีความสําคัญและสงผลกระทบตอคุณภาพงานตาง ๆ แยกออกมาเพื่อใชดําเนินการตรวจสอบ 2. จัดทํารายการตรวจสอบ ดวยการเอาเหตุการณทีจ่ บแลวและเหตุการณกําลังจะทําที่ ถูกเลือกออกมาวา มีความสําคัญและสงผลกระทบตอคุณภาพงานตาง ๆ ออกมาจัดทําเกณฑวา สภาพทีด่ ี ควรเปนอยางไร แลวจัดทําเปนเอกสารสําหรับการตรวจและจดบันทึกที่เหมาะสมกับการทํางานจริง 3. ปฏิบัตกิ ารตรวจสอบ ควรแจง ใหผรู บั ผิดชอบกจิ กรรมท่ีจะตรวจวา จะตรวจอะไรกับ เหตุการณอะไรบาง เพือ่ ใหผูร ับผิดชอบไดทบทวนสภาพการทํางานของตนเอง โดยแยกดําเนินการ ออกเปน 2 ลักษณะ คือ 3.1 การตรวจสอบบนโตะทํางาน เพือ่ พิจารณาความเรียบรอยสิ่งผิด สิง่ ถูกตามของ ผรู บั ผดิ ชอบงาน 3.2 การตรวจสอบการปฏิบัติงาน เพื่อเปรียบเทียบกับขอมูลของการตรวจสอบบนโตะ กบั สภาพที่เห็นจรงิ 4. สรุปผลการตรวจสอบ รวมกันสรุปผลระหวางผูตรวจสอบกับคณะทํางาน โดย สรุปผลการตรวจสอบใหมองเห็นสภาพการทํางาน ความเรียบรอย สิ่งของและขอเท็จจริง 5. จัดการแกไข เปนการทํางานระหวางผูต รวจสอบกับคณะทํางานรวมกันวิเคราะหสิ่ง ผิดและรว มกนั ปฏบิ ัตกิ ารแกไ ข การประเมนิ ตนเอง เปนการนําผลสรุปจากการตรวจสอบมาประมาณคา ดังนี้ 1. การประมาณคาผลสําเร็จวา มีอะไรบางและความสําเร็จดังกลาวมีอะไรมาสนับสนุน บา ง และการสนบั สนนุ เหลา นน้ั คมุ คากบั ผลสาํ เรจ็ หรือไม
60 2. การประมาณคาผลเสียวา มีอะไรบาง และความเสียหายดังกลาวสงผลกระทบกับสวน ใดบางของการขยายอาชีพ การรายงานผล การจัดทํารายงานผล สําหรับการพัฒนาหรือขยายอาชีพ เปนการจัดทําเอกสาร สารสนเทศ เพื่อใชจัดทําแผนพัฒนาการขยายอาชีพสูค วามมั่นคง จึงควรทําเปนเอกสารหนาเดียวทีร่ ะบุ เร่ืองราวของการทาํ งาน ผลสาํ เร็จ และผลเสยี ดังตัวอยา ง ตวั อยา งเอกสาร รายงานผล การควบคุมตรวจสอบการขยายอาชพี สคู วามมั่นคง 1. ชื่อสถานประกอบการ วนั เดือน ปที่ตรวจ 2. กจิ กรรมทต่ี รวจ : การพัฒนาคณุ ภาพดนิ 3. เหตุการณท รี่ บั การตรวจ สาํ เรจ็ เสยี หาย 1. การปลูกปุย พชื สด - - 2. การไถพรวนปยุ พชื สด ลงดนิ 3. การหมกั ดนิ - 4. ผลการตรวจ 4.1 เรื่องราวของการทํางาน (1) ผูรับผิดชอบทํางานตรงตามเอกสารขอกําหนดเรื่องพัฒนาดิน ไมครบทุกคน (2) ผูรับผดิ ชอบจดบนั ทึกการทํางานเพียง 3 คน ไมม บี ันทึก 7 คน 4.2 ลักษณะความสําเร็จของงาน ผลทเ่ี กดิ จากความสําเร็จ (1) สามารถผลติ ปยุ พชื สดไดไรล ะ 8 ตนั - ลดคา ใชจา ยซอ้ื ปุยคอกลงไรละ 2,000 บาท (2) ซากพชื ถูกสับพรวนเติมพื้นทพ่ี ัฒนา - ดนิ มซี ากพชื ในอตั ราสว นปนกนั ทง้ั หมด 4.3 ลักษณะผลเสีย สาเหตุ การแกไข 1. ดนิ มกี ลน่ิ เหมน็ บดู เนา - ไมไดจ ายจลุ ินทรยี มาพรอมกับนา้ํ - ชี้แจงความสําคัญของการทํางาน - ใชเ ครือ่ งพน ละอองหนา ดนิ ตามเอกสารขอกําหนด จลุ ินทรียไ มพอ - ใหเรงดําเนินการใหจุลินทรีย ทางนา้ํ วันละ 2 ครัง้ ผูรับการตรวจ ผตู รวจ 5. ______________________________ ____________________________ 6. ______________________________ 7. ______________________________ 8. ______________________________
61 กจิ กรรมท่ี 1 ใหผูเรียนจัดทําเอกสารรายงานผล การควบคุมตรวจสอบการขยายอาชีพสูความมั่นคงของตนเอง หรือสัมภาษณผูประสบความสําเร็จในอาชีพตามรูปแบบของเอกสารขางตน
62 เรอ่ื งที่ 2 การเขียนโครงการพฒั นาอาชีพสคู วามม่ันคง เหตผุ ลของการทําโครงการพัฒนาอาชพี สคู วามมั่นคง ในการเรียนรูท ีผ่ านมาเปนเรือ่ งของการทําแผนธุรกิจตามปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงทีใ่ ห ความสําคัญกับการใชเหตุผล การกําหนดทิศทางธุรกิจใหมีความพอดีและมีภูมิคุมกัน การกําหนด แผนปฏิบัติสรางความรอบรูแ ละขับเคลือ่ นแผนสูความสําเร็จอยางมีคุณธรรม ซึง่ เปนเรื่องภายในของ ผูประกอบการขยายอาชีพเทานั้น แตการทําธุรกิจทีจ่ ะตองพัฒนาออกไปจําเปนตองใชทุนเพิม่ เติมหรือ ตองไดรับความชวยเหลือจากภาครัฐหรือเอกชน การใหความชวยเหลือดังกลาวผูใ หตองการทราบ รายละเอียดการดําเนินงานชวยเหลือจากภาครัฐหรือเอกชน การใหความชวยเหลือดังกลาวผูใ หตองการ ทราบรายละเอียดการดําเนินงานมีผลลัพธเปนอยางไร มีผลทีเ่ กิดอะไรบางและกระทบตอสังคมชุมชน อยางไร คุม คาทีจ่ ะใหการสนับสนุนหรือไม หรือมีโอกาสทีจ่ ะสรางกําไร นํารายไดมาคืนสถาบันทาง การเงนิ ไดห รอื ไม ดังน้ัน จึงมีความจําเปนทีจ่ ะตองมีความรู ความเขาใจในการเขียนโครงการพัฒนาอาชีพ เพื่อ นําเสนอขอรับความชวยเหลือหรือสรางความเชื่อมั่นใหกับแหลงทุน
63 โครงการเปนเอกสารภาพรวมของแผนธุรกิจ เพือ่ ใชนําเสนอตอสังคมในการเผยแพรความคิด หรอื ใชนาํ เสนอเพื่อขอความชว ยเหลือ สนับสนุนเงนิ ทุน ซึง่ ประกอบดว ยสาระท่ีแสดงใหเห็นความสําคัญ และคุณคาของการดําเนินงาน ซึ่งประกอบดวย 1. ชื่อโครงการ 2. เหตุผล หลักการ 3. เปาประสงค 4. วัตถุประสงค 5. ผลไดของโครงการ 6. วธิ ดี าํ เนนิ งาน 7. งบประมาณดําเนินการ 8. ผลดําเนินโครงการ การเขยี นโครงการ 1. การเขยี นชือ่ โครงการ โดยทั่วไป มี 2 องคประกอบ คือ (1) ขอความบงบอกวาทําอะไร (2) ขอความวาเปนของ ใครและ(3) นาํ เสนอใคร “โครงสรา งขยายอาชพี เกษตรอนิ ทรยี ชมุ ชนบา นครองหาด นาํ เสนอขอการสนบั สนนุ จากทางอาํ เภอครองหาด” 2. การเขยี น ความสาํ คญั และหลักการ เปนสาระสวนทีบ่ อกความสําคัญของการจัดทําโครงการและหลักการดําเนินการ ซึง่ มี โครงสรางการเขียน ดังนี้ 2.1 โครงสรางการเขียนความสําคัญ การเขียนความสําคัญในการขยายอาชีพ ควรจะเปน สาระสําคัญในธรุ กจิ ซ่งึ ประกอบดวย 2.1.1 เขียนบงบอกสภาวะแวดลอ มอาชพี ไดแ ก (1) สภาพทดี่ ิน ส่ิงแวดลอ มทีส่ งเสริมการดาํ เนนิ โครงการ (2) ผลติ ผลอะไรท่ีเหมาะสมในการผลิต (3) ลกั ษณะคณุ ภาพผลผลิตที่ลูกคาตองการ (4) ลูกคาเปนใคร อยางไร (5) ขายใหกับใคร สวนแบงทางการตลาดเปนอยางไร (6) จะสามารถเขาไปยึดตลาดสวนแบงตลาดไดรอยละเทาไร 2.1.2 เขียนสรปุ ใหเ ห็นความสําคญั ทีเ่ กี่ยวของกับ (1) การสรางงาน สรางรายไดใหกับชุมชน (2) การมีสวนรวมสรางความพอเพียงดานตาง ๆ ใหกับชุมชน
64 2.2 การเขียนหลักการ เปนขอความตาง ๆ เพือ่ บงบอกวา โครงการจะทําอะไร ใหใคร ทาํ แคไหน และทาํ อยา งไร ดงั นี้ 2.2.1 จะทาํ อะไร ใหใ คร ดงั ตัวอยา ง (1) มงุ เนนผลิตผกั ผลไมระบบเกษตรอนิ ทรยี ขายใหกับกลมุ ผรู ักษาสขุ ภาพ 2.2.2 ทําอยางไรดังตัวอยาง (1) ใหความสําคัญกับการประยุกตระบบนิเวศธรรมชาติเขาสูระบบการเกษตร 2.2.3 ทําทไี่ หน ดงั ตวั อยาง (1) การดาํ เนินงาน จะเริม่ ตนทีแ่ ปลงเกษตรของผูท ําแลวสงเสริมการเรียนรูข ยาย เครือขายการปลูกผกั อินทรียออกไป 2.3 ตวั อยา งการเขยี นเหตุผลและหลกั การ เหตผุ ลและหลกั การ การตดั สนิ ใจดําเนนิ การจดั ทาํ เกษตรอินทรีย มีเหตผุ ลมาจาก 1. สภาพทีด่ ินของหมูบ านครองหาด เปนทีด่ ินเปดปาใหม เพือ่ ทําพืชไรมาเพียง 5 ป เกษตรไมรูจัก และไมเคยใชสารพิษฆาแมลงและปราบวัชพืชเขามาใชเปนพื้นที่สะอาดปราศจากสารพิษ 2. ถาหากดําเนินการผลิตพืชผัก ผลไมในระบบเกษตรอินทรีย จะทําใหผลิตผลที่ไดมา สะอาดไมมี สารพิษตกคาง 3. ผักผลไมทีต่ ลาดตองการ จะเปนผลผลิตที่ไรสารพิษ มีการเจริญเติบโตไปตามธรรมชาติ และ รสชาติเปนไปตามสายพันธุ 4. ขณะนีก้ ลุม ผูร ักสุขภาพมีจํานวนมากขึน้ เนือ่ งมาจากการประชาสัมพันธความปลอดภัยของ อาหาร ทาํ ใหกลุม คนกลุม นสี้ นใจซือ้ อาหารไรสารพิษบริโภคมากข้ึนโดยลําดับ 5. มีผูค าอาหารสุขภาพเขามารับซือ้ ถึงไรนา จํานวนไมจํากัด เพื่อกระจายสินคาเขาสูรานคาอาหาร สุขภาพ 6. ผลการศึกษาติดตามสวนแบงของตลาด อาหารสุขภาพพบวา ขณะนีม้ ีผักผลไมเขาสูตลาด เพียง รอยละ 0.25 ของพชื ผักผลไมทป่ี ลกู ในระบบเคมี เทา น้ัน จึงอาจสรุปไดวา สวนแบงของตลาดยังสูงมาก สามารถทําแลวขายได จะเปนโอกาสในการสรางงาน สรางรายไดใหกับคนในชุมชนบานครองหาดไดพัฒนาเศรษฐกิจเขาสูความพอเพียงตามอัตภาพของแตละ ครอบครัวที่เขารวมโครงการได จากเหตผุ ลดงั กลา ว จงึ อาจสรุปหลกั การดําเนนิ งานไดดงั นี้ 1. เปนการดาํ เนินงานทม่ี ุงเนน การผลติ ผกั ผลไมใ นระบบอนิ ทรยี ข ายใหกับกลุมผูร กั ษาสุขภาพ 2. การดําเนินงานใหความสําคัญกับการประยุกตระบบนิเวศธรรมชาติเขาสูระบบการเกษตร 3. การดําเนินงานจะเร่ิมตนที่แปลงเกษตรของผูนําแลวสง เสริมการเรียนรูขยายเครือขายการปลูกผัก อนิ ทรยี อ อกไป
65 3. การเขยี นเปา หมายโครงการ 3.1 โครงสรางการเขียนเปาหมายโครงการ ประกอบดวย ขอความบงชี้วา + ปริมาณงาน + บอกระยะเวลา ทําอะไร สาํ เรจ็ 3.2 การเขียนขอความเปาหมายโครงการ ควรพิจารณาสิ่งตอไป (1) ขอความบงชี้วาทําอะไร ตองเปนเรื่องสําคัญ เปนหัวเรื่องหลักของโครงการ (2) ปริมาณงานที่ระบุตองมีขอความสามารถทําไดจริง (3) ระยะเวลาสําเร็จตองเหมาะสมกับปริมาณงาน และมีความเปนไปไดจริงทีจ่ ะทํา สําเร็จ 3.3 ตัวอยางขอความเปาหมายโครงการ จัดตัง้ ครัวเรือนบานครองหาดใหทําเกษตรอินทรียครอบครัวละ 2 ไร จํานวน 200 ครอบครัว ให แลว เสรจ็ ในเดอื นพฤษภาคม 2552 4. การเขยี นวัตถปุ ระสงคโ ครงการ เปนขอความทีข่ ยายภาพของเปาหมายโครงการใหมองเห็นภาระงานทีจ่ ะตองทําให สาํ เร็จ โดยมรี ายละเอียดการคดิ การเขียน ดังนี้ 4.1 วิเคราะหเปาหมาย กําหนดภาระงานที่ควรทําแลวทําใหเกิดความสําเร็จตามเปาหมาย โครงการได เชน วิเคราะหเปาหมาย กําหนดภาระงานที่ควรทํา จดั ตั้งครัวเรือน 1. ฝกอบรมศึกษาดูงาน เกษตรอินทรีย 2. จัดการสนับสนุนการจัดต้ัง 200 ครอบครวั ระบบเกษตรอินทรีย 3. ตดิ ตามควบคุมการ ดาํ เนนิ งาน
66 4.2 วเิ คราะหภาระงาน กาํ หนดลกั ษณะบง ช้ีความสําเร็จ ดงั ตวั อยา งน้ี ภาระงานทจ่ี ะทาํ ลักษณะบงชค้ี วามสาํ เรจ็ 1. จดั ฝก อบรม - สามารถเขาใจเห็นความสําคัญอาชีพเกษตรอินทรีย 2. จดั สนบั สนนุ - สามารถดําเนินอาชีพเกษตรอินทรียได 3. ตดิ ตามและพฒั นา - อาชีพมีความเขมแข็ง 4.3 เขียนวัตถุประสงคโครงการตามโครงสรางนี้ ทําอะไร ใหใคร เปนอยางไร เพื่อฝก อบรม เกษตรบานคลองหาด สามารถเขาใจเห็น ความสําคัญอาชีพ เกษตรอินทรีย ตวั อยา งวัตถุประสงคโครงการ 1. เพื่อฝกอบรมเกษตรกรบานคลองหาดใหสามารถเขาใจเห็นความสําคัญอาชีพเกษตรอินทรีย ได 2. เพื่อสนับสนุนเกษตรบานครองหาดใหสามารถดําเนินการประกอบอาชีพเกษตรอินทรียได 3. เพื่อติดตามพัฒนาใหเกษตรผูประกอบอาชีพเกษตรอินทรีย มีความเขมแข็งในอาชีพได 5. การเขยี นผลไดข องโครงการ การเขียนผลไดของโครงการเปนการเขียนสิง่ ทีจ่ ะเกิดขึน้ อันเนือ่ งมาจากโครงการอยางมี เหตุมีผล ดวยการนําวัตถุประสงคโครงการมาวิเคราะหกําหนดผลไดที่ควรจะเกิดตามตัวอยาง วตั ถปุ ระสงคท ี่ 1 ขอความในวัตถุประสงค ผลไดที่ควรจะเกดิ 1. ฝกอบรมเกษตร 1. มีผูผานการฝก อบรม 60 คน 2. เขาใจและเห็นความสําคัญของเกษตรอนิ ทรยี 2.1 บอกวธิ กี ารพัฒนาคณุ ภาพดินได 2.2 บอกวิธีการเพาะปลูกพืชในระบบ เกษตรอนิ ทรียไ ด 2.3 บอกวิธีการอารักขาพืชในระบบ เกษตรอนิ ทรียได
67 6. การเขยี นวธิ ดี าํ เนนิ งาน เปน การเขยี นเรียงลําดบั ในแตล ะจุดประสงค โดยมีขนั้ ตอนการเขยี นดงั นี้ 6.1 ยกขอความ วัตถุประสงคและผลไดโครงการมาเปนตัวตั้ง 6.2 ดําเนินการวิเคราะหผลไดแตละตัวเพื่อกําหนด กิจกรรม ขัน้ ตอนวิธีการดําเนินงาน ไดเ กดิ ผลได 6.3 ระบุเกณฑชี้วัดความสําเร็จของงาน 6.4 กาํ หนดระยะเวลาดาํ เนนิ งานทเ่ี ปน จรงิ ตัวอยา งการเขียนวธิ ดี าํ เนนิ งาน 6. วิธีดําเนินงาน 6.1 วิธีดําเนินงานตามจุดประสงคที่ 1 : เพือ่ ฝกอบรมเกษตรบานครองหาดใหสามารถเขาใจเห็น ความสําคัญอาชีพเกษตรอินทรีย ผลได กิจกรรมขน้ั ตอนวิธีดําเนินงาน เกณฑชีว้ ัดความสําเร็จ ระยะเวลา ของงาน (KPI) 1. มีผูผา นการอบรม 1. ประชาคมหมูบานชี้แจงรับสมัคร 100% ประชาคม 2 ครง้ั 60 คน ผูสนใจเขารวมโครงการ 2. ผเู ขา อบรมมี 1. จัดสัมมนาใหมองเห็นภาพรวมของ 80% ของผูเขารับการ 2 วนั ความรู ความเขาใจ เกษตรอินทรีย อบรมบอกวิธีการ 2.1 การพฒั นาดิน 2. ศึกษาดูงานท่ไี รทนเหน่ือย พฒั นาดนิ ได 2.2 การเพาะปลูก 2.1 ศกึ ษา สังเกตคณุ ภาพดนิ 80% ของผูเขารับการ 2.3 การอารักขาพืช 2.2 ศกึ ษา สังเกตวธิ กี ารเพาะปลูก อบรมบอกวิธีการ 2.3 ศึกษา สังเกตวิธีการอารกั ขาพืช เพาะปลูกเกษตร 3. เปดเวทีสัมมนาแลกเปลี่ยนเรยี นรูกับ อนิ ทรยี ได 80% ของผูเขารวม บุคลากรของไรทนเหนื่อย 4. สรุปผลการศึกษาสังเกตและการ อบรม บอกวิธกี าร อารักขาพืชได สัมมนา 3. เห็นความสําคัญ 3. ทบทวนสภาพเปนจริงของตนเองกับ 80% ของผูเขารับการ 2 วนั อาชพี เกษตรอนิ ทรยี ประสบการณท ไ่ี ดร ับมาแลว รว มกันถา อบรมเห็นความสําคัญ หากแนวทางของตนเอง ของอาชีพเกษตร อินทรีย
68 7. การเขยี นงบประมาณดาํ เนนิ การ เปนการนํากิจกรรมขัน้ ตอนดําเนินการมาวิเคราะหรายละเอียดของรายจายแลวจัดทํา เอกสารบรรจุในโครงการ ดังตัวอยาง ตัวอยางการเขียนรายละเอียดงบประมาณ 7. งบประมาณดาํ เนนิ การ รวมงบประมาณดาํ เนินการทง้ั ส้นิ 350,000 บาท มรี ายละเอยี ดการจา ย ดงั น้ี รายการจาย รายละเอียดการจา ย งบประมาณ ** การพฒั นาดนิ คาจางไถบุกเบิก 120 ไร x 500 บาท 60,000 บาท คาจา งไถแปล 120 ไร x 300 บาท 36,000 บาท คา เมลด็ พันธุปุย พืชสด 120 ไรx 5 กก. X 20 บาท 12,000 บาท 8. การเขยี นผลดาํ เนนิ โครงการ เปนการนําผลไดวา คิดวิเคราะหวา ถาการดําเนินงานเกิดผลไดตามที่กําหนด จะมีผลที่ เกิดอะไรบาง และมีผลกระทบอยางไรที่ทําใหมองเห็นคุณคาของโครงการ ดังตัวอยางนี้ 8. ผลดาํ เนินโครงการ หากการดําเนินการเกิดผลไดด ังทีก่ ําหนดไว จะมผี ลที่เกดิ ตามมาและผลกระทบ ดงั น้ี ผลได Output ผลท่ีเกิด Effect ผลกระทบ Impure 1. มผี ูผา นการอบรม 60 คน 1. โครงสรางความรูเกษตรเปลี่ยน 1. เกดิ ชุมชนแหงการเรียนรูเกษตร อนิ ทรยี 2. ผูอบรมมีความรูความ 2. ความคิดของเกษตรกรมให 2. การลดรายจายของชุมชน เขา ใจเกษตรอินทรยี ความสําคัญกับการประยุกตใช ปจจยั ภายในใหมคี ุณคา สูงข้ึน 3. ผูเขา อบรมเห็น 3. มีการประกอบการอาชีพเกษตร 3. ระบบเศรษฐกิจยกระดับเขาสูความ ความสําคัญอาชีพเกษตร อินทรียขึ้นในชุมชนบานครองหาด อยูดีมีสขุ อนิ ทรยี แบบขนานใหญ
69 เรื่องท่ี 3 การตรวจสอบความเปนไปไดแ ละปรบั ปรงุ แกไ ขโครงการ กรอบแนวความคดิ การจดั ทาํ โครงการแผนงานพฒั นาอาชพี สคู วามมน่ั คง มกี รอบแนวการดาํ เนนิ งาน ดงั น้ี ขน้ั ตอนพฒั นา กําหนดโครงสราง โครงการ โครงการ วิเคราะหสรุปความตองการพัฒนา 1. เปาหมายโครงการ 1. ผลการวเิ คราะหศ ักยภาพอาชพี 2. รายงานผล กํากับ ดูแล 2. จุดประสงคดําเนินงาน 3. ลกั ษณะบง ช้ีความสําเรจ็ 4. ผลได วิเคราะหทรัพยากรดําเนนิ งานที่มอี ยู กาํ หนดแผนงานกระบวนการ 1. เงนิ ทุน 1. แผนงานกระบวนการการตลาด 2. แรงงาน 2. แผนงานกระบวนการการผลติ 3. อุปกรณ 3. กาํ หนดผลทเ่ี กดิ และผลกระทบ 4. ระบบงาน ตดั สนิ ใจ ดาํ เนนิ การ วเิ คราะหแผนงานกระบวนการ ขน้ั ตอนดาํ เนนิ 1. ความเปนไปไดที่จะบรรลุผล A PD 1. กาํ หนดแนวปฏบิ ตั ิ โครงการ ตามลักษณะบงชี้ความสําเร็จ C 2. ทํางานตามที่กําหนด ผลทเี่ กดิ ผลกระทบ 3. ตรวจสอบขอ บกพรอ ง 4. ติดตาม แกไข พัฒนา ตดั สนิ ใจ ทาํ ตอ/ยกเลิก วิเคราะหผ ลผลติ ผลทเ่ี กิดและ ผลกระทบ ตัดสินใจ ยกเลิก 1. ผลไดตามเกณฑเปาหมาย 2. ผลที่เกดิ และผลกระทบที่บงช้ี ความมั่นคง ทาํ ตอ พฒั นา
70 จากแผนภูมิ แสดงใหเห็นวาในขัน้ ตอนการจัดทําโครงการแผนงานพัฒนาอาชีพสูค วาม มัน่ คง เปนการทํางานบนฐานความรูของตนเองตองอาศัยประสบการณการเรียนรูจ ากการทําแผนธุรกิจ โครงการขยายอาชีพ การประเมินศักยภาพของการขยายอาชีพ และการกํากับ ดูแลการขยายอาชีพทีม่ ีการ ปฏิบตั จิ ริง ดังนั้น จึงอาจกลาวไดวา การจัดทําโครงการแผนงานพัฒนาอาชีพสูค วามมั่นคงจะเปน ประสบการณท ี่ใชด าํ เนนิ การตอเนื่องไปเปน ระยะ ๆ จงึ อาจสรุปพัฒนาการการเรียนรูของผูเ รียนทีจ่ ะมาสู การจัดทําโครงการแผนงานพัฒนาอาชีพสูความมั่นคงไดดังนี้ - การใชความรูสรางความเขมแข็ง มน่ั คงย่ังยนื - ระบบความมั่นคงในอาชีพ - การใชน วตกรรมเทคโนโลยใี น การจัดทําแผนพัฒนาอาชีพ อาชีพเพื่อความมั่นคง สูความมั่นคง - การตรวจสอบความพรอม ทักษะ การขยายอาชีพ เพื่อความมั่นคง - การจัดทาํ แผนธรุ กิจ - การกํากับ ดูแล การขยายอาชีพ - การวเิ คราะหศักยภาพเพือ่ สรา ง ธุรกิจใหมีความมั่นคง - การกํากับ ดูแลการขยายอาชีพ สูความมั่นคง จากแผนภูมิ ทําใหเราเห็นความสําคัญของการเรียนรูท ีผ่ านมาไดรับประสบการณเปน ฐานของการจัดทําแผนพัฒนาอาชีพสูความมั่นคง
71 1. การวิเคราะห สรปุ ความตองการพฒั นาเพื่อปรบั ปรงุ โครงการ 1.1 การวิเคราะหสรุปความตองการพัฒนา ดวยการนําผลการวิเคราะหศักยภาพอาชีพ และรายงานผลกํากับ ดูแลมาจําแนกวา มีอะไรบางทีส่ งผลกระทบตอความมัน่ คงในอาชีพทีส่ ําคัญให นํามาจัดลําดับกําหนดเปนความตองการพัฒนา ก. ผลการวิเคราะหศักยภาพอาชีพ จากตัวอยางพบองคประกอบที่มีศักยภาพต่าํ (ต่าํ กวา 0.5) จําเปนตองพัฒนาใหมีศักยภาพตอความมั่นคงในอาชีพ สมควรที่จะนํามาเปนความตองการพัฒนา ดังนี้ (1) การจดั การรายได (2) การจดั การลดตน ทนุ (3) การสง มอบผลผลติ ข. รายงานผลกํากับดูแล เปนขอมูลสําคัญที่เรานํามากําหนดความตองการพัฒนา ดังนี้ (1) การปนเปอ นโลหะหนกั ในปยุ หมกั จากขอมูลดังกลาว เราจึงสามารถระบุความตองการพัฒนาอาชีพสูความมั่นคง ประกอบดว ย (1) การจดั การรายได (2) การจดั การลดตน ทนุ (3) การสง มอบผลผลิต (4) การปนเปอ นโลหะหนกั ในปยุ หมกั 1.2 การกําหนดโครงสรางโครงการ ดวยการนําความตองการพัฒนาแตละ องคประกอบมาวิเคราะห ตัวแปรภายในวา มีตัวแปรอะไรทีเ่ ปนความตองการทีแ่ ทจริง เพราะการทํา แผนพฒั นาอาชีพสูความม่นั คงนนั้ เราตองการพัฒนาสง่ิ ทจ่ี ําเปนจริง ๆ ความตอ งการพัฒนา ตวั แปรภายใน ตวั แปรทเี่ ปนความ ลักษณะความตองการ ตอ งการท่ีแทจ ริง 1. การจัดการรายได 1.1 คา เสอ่ื มเครอ่ื งมือ - การแบงปน 1. การกาํ หนดอตั รา เคร่ืองจกั รกล ผลประโยชน แบงปนผลประโยชน 1.2 ทนุ ในผลิตผล 2. ทศั นคตขิ องผูร วม 1.3 เงินออมขยายทุน ลงทุน 1.4 การแบงปน 3. เงินตอบแทนสราง ผลประโยชน ขวญั กําลังใจใหกับ ผูรว มงาน จากตัวแปรความตองการทีแ่ ทจริง และผลการวิเคราะหสภาวะความตองการทัง้ หมดจะ ถูกนําไปกําหนดเปนเปาหมายโครงการ จุดประสงคดําเนินงาน ลักษณะบงชีค้ วามสําเร็จและรายไดของ การพัฒนาสูความมั่นคง
72 2. การวิเคราะหทรัพยากรดําเนินงานทีม่ ีอยู เพอื่ กาํ หนดแผนงานกระบวนการ 2.1 การวิเคราะหทรัพยากรดําเนินงานทีม่ ีอยู มีจุดประสงคเพื่อใหการกําหนดแผนงาน กระบวนการดําเนินงานอยูบนความพอดี ไมสรางปญหาดําเนินงาน 2.2 การกําหนดแผนงานกระบวนการ เพือ่ การพัฒนาอาชีพสูค วามมัน่ คง มักจะ เกี่ยวของกับกระบวนการผลิต กระบวนการการตลาด ดังนัน้ แผนงานกระบวนการจะตองถูกตีกรอบไว เพยี งทรัพยากรดาํ เนนิ งานที่มอี ยู ไมจ ําเปนท่จี ะตองจดั การพัฒนาใหสําเร็จในคร้ังเดียว แตหากจะวางแผน เปน ระยะ ๆ ใหสมั พันธกับทนุ ดาํ เนนิ การท่จี ะเกิดตอ มาโอกาสของความมั่นคงจะเกิดขึ้น 3. การวิเคราะหแผนงานกระบวนการเพือ่ ตดั สินใจดาํ เนินการ เปน การวเิ คราะหค วามเปน ไปไดข องแผนงานกระบวนการทจ่ี ะนาํ ไปใช มวี ธิ ดี าํ เนนิ งาน 2 ลกั ษณะ 1. การวิเคราะหโดยใชแบบวิเคราะหความเปนไปไดของคณะทํางาน เปนการ ดําเนินการใหคณะทํางานทุกคนไดคดิ ตดั สนิ อยางอสิ ระ ตัวอยา ง การวิเคราะหความเปนไปไดของการทําแผนกระบวนการไปใชจริง (โดยจะทํางาน 5 คน) การวเิ คราะหตัดสินใจ จุดประสงคโครงการ แผนงาน กระบวนการ ความตรงระหวา ง โอกาสความสาํ เรจ็ ผลการ ตามจุดประสงค แผนงานกระบวนการกับ วเิ คราะห จดุ ประสงค 0.85 0.85 ตรง ไมต รง มาก นอย 1.0 0.90 1 0 54321 0.73 1.00 1. เพือ่ พฒั นาระบบ 1.1 การกําหนดสวนแบงคาเฉลี่ย 4 1 4---1 0.813 การจดั การรายได ราคา อุปกรณ 4 1 4---1 2. เพื่อลดตนทนุ 1.2 การกาํ หนดสว นแบง การเลี้ยงหมู เพอื่ การสะสมเพิม่ ทนุ 5 - 5---- 1.3 การกาํ หนดอตั ราสว น 4 1 32- - - แบงปนผลประโยชน 3 2 3--2- 2.1 ใชแกลบรองพื้นคอกแทน การใชน้ําลางคอก 5 - 5---- 5 - 32- - - 2.2 ใชใบมันเทศ แทนอาหาร สําเรจ็ รูป 2.3 ใชมูลปสสาวะหมูทําแกส 2.4 น้ําลนจากบอแกส ใชเ ปนปยุ ปลูกมันเทศ
73 การวิเคราะหตดั สนิ ใจ จดุ ประสงคโครงการ แผนงาน กระบวนการ ความตรงระหวา ง โอกาสความสําเร็จ ผลการ ตามจุดประสงค แผนงานกระบวนการกับ วเิ คราะห จุดประสงค ตรง ไมต รง มาก นอ ย 1 0 54321 3. การสงมอบผัก 3.1 จดั หารถบรรทกุ ผลผลติ 5 - 1 - 4 - - 0.68 ผลไม 5 - 5 - - - - 1.00 3.2 จดั การหบี หอ ใหม ี เครื่องหมายการคา และ 5 - 5 - - - - 1.00 รายละเอยี ดแหลง ผลิต 3.3 แสดงผลการตรวจสอบ สารปนเปอน จากตาราง มีผลการวิเคราะหสามารถอธิบายได ดังนี้ 1. ทุกจุดประสงคและทุกกิจกรรม มีความตรงและโอกาสความกาวหนาตามจุดประสงค มี คะแนนสงู กวา เกณฑ 0.5 ทุกรายการ 2. จึงอาจสรุปไดวาแบบวางกระบวนการใหดาํ เนนิ การได 2. นําผลการวิเคราะหมารวมกันพิจารณาซ้ําอีกครัง้ โดยใชความรูป ระสบการณของทุก คนพิจารณาอยางรอบคอบแลวตัดสินใจจะใชดําเนินการหรือไม 4. วเิ คราะหผลผลิต ผลทเ่ี กิดและผลกระทบ การวิเคราะหผลผลิต ผลที่เกิดและผลกระทบ มีเปาหมายเพือ่ ตัดสินใจวา ผลเหลาน้ี สามารถบงชี้ถึงความมั่นคงที่จะดําเนินการตอไปหรือไม ดังตัวอยาง
74 ตวั อยาง การวิเคราะห ผลได ผลที่เกิด และผลกระทบและโอกาสความมั่นคงในการขยายอาชีพ จุดประสงคท่ี 1 เพื่อลดตน ทุนการเล้ียงหมู แผนงาน ผลได ผลที่เกดิ ผลกระทบ โอกาสความม่นั คงของการขยายอาชพี กระบวนการ Output Effect Impac มาก นอ ย 5 4 3 21 1. ใชแกลบรอง ไดป ุยหมักจาก กลิน่ เหมน็ ชุมชนไม พน้ื คอกแทนการ แกลบและ หมดไป ตอตา นธุรกิจ - - - - ลางดวยนํา้ มูลหมู 2. ใชใบมันเทศ ลดรายจาย ใบมันเทศ ประสิทธิภาพ สามารถ การหมนุ เวยี น เปน อาหารแทน คาอาหาร ปจ จยั ภายใน - - - - อาหารสาํ เรจ็ รปู สาํ เร็จรปู ตัวละ เปล่ียนรูป 1,500 บาท สรา งมูลคา เพิม่ สูงขึน้ 3. ใชมูลและ ไดแกสหุงตม ลดรายจายซ้อื ประสทิ ธิภาพ ปสสาวะใน และแสงสวา ง แกส LPG การหมนุ เวยี น บริเวณกินนา้ํ กิน ปจจยั ภายใน - - - - อาหารไปทําแกส สงู ข้นึ ชีวภาพ 4. นา้ํ และกากมูล - ปยุ หมักแหง ลดคาใชจาย ดินมีคณุ ภาพ มี หมูจากบอแกส - ปยุ นํา้ ชวี ภาพ ปุยเคมี อินทรยี วัตถุให ใชเปนปุยใส อาหารแกพ ชื - - - - แปลงปลูกมัน สูงข้นึ เทศ จากตัวอยางเปนการนําผลได ผลที่เกิด และผลกระทบทีป่ รากฏจริงนํามาวิเคราะหดวย เหตุ ผล และประสบการณของบุคคลวา สิง่ เหลานีส้ ามารถบงชีแ้ ละเปนโอกาสของการขยายอาชีพให มั่นคงไดเพียงใด หากผลการวิเคราะหออกมาคอนขางตาง เราจะสามารถตัดสินใจ ยกเลิก หรือพัฒนาทํา ตอไปได สรปุ การจัดทําแผนพัฒนาอาชีพสูความมัน่ คงเปนภาวะงานทีต่ องดําเนินการตอเนือ่ ง เพือ่ ยกระดับ ความมัน่ คง จําเปนการดําเนินงานจําเปนตองเริม่ ตนจากฐานความรู ผลการดําเนินงานขยายอาชีพตาม แผนธุรกิจทีจ่ ะตองมีการวางแผน ทํางานตามแผน ตรวจติดตาม หาขอบกพรอง และปฏิบัติการแกไข ขอบกพรอง แลว นําสารสนเทศเหลานั้นมากําหนดความตองการพัฒนายกระดับความมั่นคงเปนระยะ ๆ
75 กจิ กรรมท่ี 2 ใหผูเรียนวิเคราะหผลได ผลทีเ่ กิด ผลกระทบและโอกาสความมัน่ คงในการขยายอาชีพของ ตนเอง หรือรวมเรียนรูในการวิเคราะหกับผูประสบความสําเร็จในอาชีพของชุมชนที่ตนเองสนใจ กิจกรรมท่ี 3 ใหผูเ รียนจัดทําแผนและโครงการพัฒนาอาชีพสูค วามมั่นคงของตนเอง หรือรวมเรียนรูก ับผู ประสบความสําเร็จในอาชีพของชุมชน โดยมีประเด็นในการจัดทําดังนี้ 1.1 การลดความเสี่ยงที่จะสูความมั่นคง 1.2 คุณธรรมในการประกอบอาชีพที่จะทําใหสูความมั่นคง 1.3 การพัฒนาคุณภาพผลผลติ หรือบรกิ ารที่จะสูความมั่นคง 1.4 การลดตนทุนการผลิตหรอื บรกิ ารท่ีจะสคู วามม่นั คง 1.5 การสงมอบผลผลิตหรอื การใหบ ริการที่จะสคู วามมนั่ คง 1.6 การสรางความปลอดภยั ใหแ กแรงงาน และผูบริโภคหรือผูรับบรกิ าร 1.7 การจัดการรายได ทส่ี คู วามม่นั คง
76 ทีป่ รกึ ษา คณะผูจดั ทํา 1. นายประเสรฐิ บญุ เรอื ง เลขาธิการ กศน. 2. ดร.ชัยยศ อม่ิ สุวรรณ รองเลขาธิการ กศน. 3. นายวชั รนิ ทร จําป รองเลขาธิการ กศน. 4. ดร.ทองอยู แกว ไทรฮะ ทป่ี รึกษาดานการพัฒนาหลกั สตู ร กศน. 5. นางรักขณา ตัณฑวุฑโฒ ผอู ํานวยการกลุม พฒั นาการศึกษานอกโรงเรียน ผูเ ขียนและเรียบเรียง นายอุทัย หนแู ดง ขาราชการบํานาญ ผบู รรณาธกิ าร และพัฒนาปรับปรงุ 1. นายพิชิต แสงลอย ผูอาํ นวยการ กศน. อําเภอนครชัยศรี จังหวัดนครปฐม กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน 2. นางดุษฎี ศรีวัฒนาโรทยั กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน 3. นางพรทิพย เข็มทอง กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน 4. นางสาวเยาวรัตน คําตรง กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน คณะทํางาน กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน 1. นายสุรพงษ ม่นั มะโน กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน 2. นายศุภโชค ศรีรัตนศิลป 3. นางสาววรรณพร ปทมานนท 4. นางสาวศริญญา กลุ ประดษิ ฐ 5. นางสาวเพชรินทร เหลอื งจิตวฒั นา ผูพ ฒั นาและปรบั ปรงุ ครั้งที่ 2 (วันท่ี 4 - 10 พฤศจกิ ายน 2554) 1. นางอัญชลี ธรรมวิธีกุล 2. นางดุษฎี ศรวี ฒั นาโรทยั 3. นายสุธี วรประดษิ ฐ 4. นางสาวกฤษณา โสภี 5. นายสภุ าพ เมอื งนอย 6. นางสาวทิพวรรณ วงคเ รือน
77 ผูพมิ พต น ฉบบั 1. นางสาวเพชรินทร เหลอื งจติ วฒั นา กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน 2. นางสาวปย วดี คะเนสม กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน 3. นางสาวชาลินี ธรรมธษิ า กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน 4. นางสาวเพชรินทร เหลอื งจติ วฒั นา ผอู อกแบบปก กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน นายศภุ โชค ศรรี ัตนศลิ ป
Search
