TTA Tibbiyotnoma gazetasi (2014-yil noyabr)

TIBBIYOTNOMA8 №11 2014-YIL NOYABR TIBBIYOTNOMA ТОШКЕНТ ТИББИЁТ АКАДЕМИЯСИ БЎЙИЧА БЎШ TOSHKENT TIBBIYOT AKADEMIYASI NASHRI №11 2014-YIL NOYABR ПРОФЕССОР-ЎҚИТУВЧИ ХОДИМЛАР ТАРКИБИГА ТАНЛОВ ЭЪЛОН ҚИЛАДИ Доцентлар ОМХ факультетининг “Тиллар” кафедраси МУСТАҚИЛ ТАРАҚҚИЁТНИНГ ФАХР ВА ОМХ факультетининг “Суд тиббиёти” ка- ҲУҚУҚИЙ АСОСИ Тиббий педагогика факультетининг “Анато- федраси ИФТИХОР мия ва ОЖТА” кафедраси Тиббий педагогика факультетининг “Педа- ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ гогика ва психология” кафедраси КОНСТИТУЦИЯСИ ҚАБУЛ РАМЗИ ОМХ факультетининг “Жамоат саломат- Тиббий педагогика факультетининг “Анато- лиги, соғлиқни сақлашни ташкил этиш ва мия ва ОЖТА” кафедраси ҚИЛИНГАНЛИГИНИНГ 22 ЙИЛЛИГИГА Ўзбекистон Ре- бошқариш” кафедраси Тиббий педагогика факультетининг “Фа- спубликаси Давлат культет ва госпитал жарроҳлик” кафедраси Республикамиз лумотларга қараганда, байроғи Ўн иккинчи Даволаш факультетининг “УАШ тайёрлаш кли- Даволаш факультетининг “УАШ тайёрлаш тараққиётига таъсир бугунгача Олий Маж- чақириқ Ўзбекистон ник аллергология ва 1-сон УАШ қайта таёрлаш клиник аллергология ва 1-сон УАШ қайта та- кўрсатган оламшу- лис томонидан 1:5 та Республикаси Олий Кенгашининг VII сесси- ва малакасини ошириш ўқув курси” кафедраси ёрлаш ва малакасини ошириш ўқув курси” мул воқеалар жуда Кодекс, 500 дан зиёд ясида 1991 йил 18 ноябрда тасдиқланган. кафедраси кўп. Шулар ичида қонун қабул қилинди ва Ўзбекистон Республикасининг Давлат Катта ўқитувчилар Даволаш факультетининг “Факультет ва тараққиётимизни бел- 200 дан ортиқ халқаро байроғи рамзи мамлакатимиз ҳудудида ил- госпитал терапия тиббий профилактика фа- гилаб берган Консти- шартномалар ратифи- гари мавжуд бўлган ғоят қудратли салтанат- Тиббий профилактика факультетининг культетининг ички касалликлари ва касб ка- туциямизнинг қабул кация қилинди. лар байроғига хос бўлган энг яхши анъана- салликлари” кафедраси қилинишидир. Консти- ларни давом эттирган ҳолда мустақил респу- “Жамоат соғлиғини сақлаш мактаби” кафе- Даволаш факультетининг “Умумий ва бо- туция инсон ҳуқуқ ва Ўзбекистон Республи- бликамизнинг табиатига хос бўлган хусуси- драси лалар жарроҳлиги” кафедраси манфаатларини юза- каси Конституциясининг ятларни, халқимизнинг миллий ва маданий Даволаш факультетининг “Асаб касаллик- га чиқарадиган, уни жаҳон давлатлари то- соҳалардаги ўзлигини акс эттиради. Тиббий педагогика факультетининг “Педа- лари” кафедраси ҳимоя қилишдаги асо- монидан юксак эътироф Байроқдаги мовий ранг — тириклик маз- гогика ва психология” кафедраси Даволаш факультетининг “УАШ тайёрлаш сий ҳужжатдир. этилаётганлиги бежиз муни акс этган мангу осмон ва оби ҳаёт рам- эндокринология” кафедраси эмас. Бош қомусимизда зидир. Тимсоллар тилида бу — яхшиликни, Тиббий педагогика факультетининг “Анато- Даволаш факультетининг “УАШ Конституциямизда миллатлараро тотувлик, донишмандликни, ҳалолликни, шон-шуҳрат мия ва ОЖТА” кафедраси жарроҳлик” кафедраси нафақат инсон ман- динлараро бағрикенглик ва садоқатни билдиради. Байроқдаги оқ фаатлари, ҳуқуқ ва эр- тамойиллари мужас- ранг — муқаддас тинчлик рамзи бўлиб, у Ассистентлар кинликлари эътироф этилган, бал- сам. Конституциянинг 8-моддаси- кун чароғонлиги ва коинот ёритгичлари би- ки кучли фуқаролик жамияти барпо да Ўзбекистон халқининг милла- лан уйғунлашиб кетади. Оқ ранг поклик, Тиббий профилактика факультетининг этишнинг тамал тошини қўйди, де- тидан қатъи назар мамлакатимиз беғуборлик, софлик, орзу ва хаёллар тозали- “Халқ тиббиёти, реабилиотология ва жисмо- сак асло муболаға бўлмайди. Инсон- фуқаролари ташкил этиши белгила- ги, ички гўзалликка интилишнинг тимсолидир. ний тарбия” кафедраси жамият-давлат концептцал ғояси ҳам ниб қўйилган. Шунингдек, Конституци- Яшил ранг — табиатнинг янгиланиш рам- Конституцияга кўра ишлаб чиқилган ямизда маънавий қадриятларимиздан зидир. Қизил чизиклар вужудимизда жўшиб Тиббий профилактика факультетининг “Жа- бўлиб, унда белгиланган вазифалар бири бўлган “Маҳалла” тушунчаси эъ- оқаётган ҳаётий қудрат ирмоқларидир. моат соғлиғини сақлаш мактаби” кафедраси бугун ўз тасдиғини топди. Президен- тироф этилган. Бу маҳалланинг маъ- Байроқнинг юқори қисмида ярим ой тимиз таъкидлаганидек, “Аввало, бар- навий қадрият, ҳокимият тури, “де- Ўзбекистон халқининг кўп асрлик анъана- Тиббий профилактика факультетининг “Бо- чамиз бир ҳақиқатни англаб, тушуниб мократия: дарсхонаси” эканлигини ларига мувофиқ келади. Ярим ой ва юлдуз- лалар, ўсмирлар ва овқатланиш гигиенаси” бормоқдамиз — бугун жамиятимиз- қонуний-ҳуқуқий тарзда намоён қилган. лар — мусаффо осмоннинг, тинчликнинг рам- кафедраси да қандай ютуқ ва марраларга эри- Хуллас, Конституция том маънода зидир. 12 рақами — қадим вақтлардан буён шаётган бўлсак, буларнинг пойдево- ҳаётимизни белгилайдиган, ёруғ кела- мукаммаллик тимсоли бўлиб келган, шунинг Ҳужжатларни қабул қилиш муддати танлов эълон қилинган рида Конституциямиз — буюк ҳаёт жагимизни англатувчи дастуруламал- учун бизнинг байроғимизга ҳам 12 юлдуз тас- кундан бошлаб бир ой муддат ичида Тошкент Тиббиёт академияси қомусимиз турибди” (Каримов И.А. дир. Бугунги давр ёшлари Конституцияни вири тушурилган. Байроқнинг узунлиги 250 Озод ва обод Ватан, эркин ва фаро- кўпроқ ўрганиши, унинг маъно-мазмунини см, кенглиги 125 см.га тенг. ректоратининг девонхона бўлимига топширилади. Манзилимиз: вон ҳаёт - пировард мақсадимиз. 8 янада теранроқ англаши унинг ҳақиқий Давлат байроғи — бизнинг ўтмишимиз, бу- Олмазор тумани, Фаробий кўчаси, 2-уй. жилд.Т.:Ўзбекистон, 2000. 87-бет.) фуқаро ва етук инсон бўлиб етишишини гунги кунимиз ва келажагимиз рамзидир. ифодалайди. Халқимизни Ўзбекистон Ре- Республикамиз Президенти И.Каримов Тошкент Тиббиёт академияси ректорати, касаба уюшмаси анатомия ва ОЖТА кафедраси меҳнат жамоаси шу кафедра кат- Конституция бугуннинг қомуси спубликаси Конституциясининг 22 йилли- таъбири билан айтганда “Миллий валю- та ўқитувчиси Бахтияр Ергашевич Худайбергеновга волидаи муҳтарамаси бўлиб қолмай, балки келажаги- ги байрами билан чин қалбимиздан мубо- та, байроқ, герб, мадҳия, Конституция каби миз, демократлашган жамиятимиз ракбод этамиз! давлат ва халқнинг рамзи, мустақилликнинг МУХАРРАМ аянинг истиқболини аниқ белгилаб берган муқаддас белгисидир!”. вафоти муносабати билан чуқур таъзия изҳор этади. олий юридик ҳужжат ҳамдир. Консти- Нилуфар НИЁЗОВА, туциямиз қабул қилинганидан буён ижтимоий фанлар кафедраси Фарида УМАРОВА, MUASSIS: MUHARRIR TAHRIR HAYATI: Gazeta Pentium-IV унинг асосида жуда кўплаб қонун катта ўқитувчиси, ф.ф.н., даволаш ижтимоий фанлар кафедраси TOSHKENT Q.Nizomov (Bosh muharrir o’rinbosari), kompyuterida sahifalandi va Toshkent ҳужжатлари қабул қилинди. Маъ- факультети 203-гуруҳ талабалари TIBBIYOT TURDIQUL O.Hazratov, D.Hidaуeva, D.Norgulov, Tibbiyot аkademiya RISOGRAFida ўқитувчиси AKADEMIYASI BOBOMURATOV L.Abduqodirova. 400 nusxada chop etildi. Ҳикмат Ҳикмат Manzilimiz: Gazeta Toshkent Matbuot va axborot Mualliflar fikri tahririyat nuqati nazaridan farqlanishi Меҳр йўқ жойда интилиш ҳам бўлмайди. boshqarmasida 2007-yil 15-yanvarda mumkin. Maqolalardagi ma`lumotlar uchun Toshkent shahri, Farobiy 02-0049 raqam bilan ro’yxatga olingan mualliflar javobgardir ko’chasi, 2-uy Gazeta bepul tarqatiladi Nashr uchun ma`sul Q. Nizomov Topshirish vaqti: 14.00

TIBBIYOTNOMA2 №11 2014-YIL NOYABR TIBBIYOTNOMA №11 2014-YIL NOYABR 7 Bayrog’imiz – milliy g’ururimiz muhitni muhofaza qilish harakatlari keng ДИНИЙ ЭКСТРЕМИЗМ, ФУНДАМЕНТАЛИЗМ yoyilmoqda, uning ramzi ham yashil ВА ТЕРРОРИЗМ — ТАРАҚҚИЁТ ДУШМАНИ Har qanday mustaqil davlat singari va ahamiyati tushunarli bo’ladi . Ota- rangdir . Yarim oy – O’zbekiston xalqining O’zbekiston Respublikasi ham o’z oliy bobolarimiz ramzlar va timsollarga hurmat ko’p asrlik an`analari , yulduzlari musaffo Диний экстремизм ва фундаментализм рибасиз, ғўр ёшларни ўз тузоғига илинтириб, davlat hokimyati tomonidan belgilangan va va ehtirom ko’rsatganlar . Ajdodlarimiz osmonning tinchlik ramzlaridir, ya`ni bu каби ҳодисаларнинг илдизлари узоқ тарих- бош-кўзини айлантириб, улардан ўзининг но- Asosiy Qonunda mustahkamlangan davlat davlat timsollari va ramzlari uchun o’z o’lkada barkamollik , mukammallik timsoli га бориб тақалса-да, улар ҳеч қачон ижтимо- пок мақсадлари йўлида фойдаланмоқда. Бундай ramzlari – Bayrog’i , Gerbi va Madhiyasiga jonlarini ham fido etganlar . Jang-u hisoblanadi . ий барқарорлик ва тараққиёт учун бугунгидек ножўя ҳаракатлар аввало муқаддас динимизнинг ega : Davlat ramzlarining mavjudligi jadallarda bayrog’ning qulashi yoki таҳдид солмаган. Шундай экан, унинг олдини шаънига доғ бўлишини, охир-оқибатда эса маъ- O’zbekistonning amalda mustaqilligini va dushman qo`liga o’tishi mag’lubiyat O’zbekiston Respublikasining davlat олиш ва унга қарши курашиш инсониятнинг навий ҳаётимизга салбий таъсир кўрсатишини erkinligini yaqqol tasdiqlaydi . Binobarin bilan barobar turgan . Kelajagi buyuk bayrog’i New-York shahrida joylashgan истиқболига дахлдор масалага айланди. барчамиз чуқур англаб олишимиз ва шундан , O’zbekiston Konstitutsiyasining , mustaqil davlat barpo etilishi bilan Birlashgan Millatlar Tashkiloti qarorgohi хулоса чиқаришимиз зарур». Мустақилликни 5-moddasida “O’zbekiston Respublikasi “O’zbekiston Respublikasi davlat bayrog’i va dunyodagi suveren davlatlar bayroqlari Мамлакатимиз раҳбари И.А.Каримов таъкид- қўлга киритганимиздан сўнг, аввало, миллий qonun bilan tasdiqlanadigan o’z davlat to’g’risida ” gi Qonun 1991-yilning qatorida turibdi. O’zbekiston bayrog’i лаганларидек: “Халқимиз табиатига мутлақо ёт қадриятларимизни тиклашга эътибор қаратилди. ramzlari: bayrog’i , gerbi va madhiyasiga 18-noyabrida O’zbekiston Respublikasi horijiy mamlakatlarda Prezidentimiz бўлган сиёсий, диний экстремизм, ақидапарастлик Бу халқимизнинг миллий ва мафкуравий онги- ega ” , deb mustahkamlangan . Oliy Kengashining VIII sessiyasida boshliq davlat deligatsiyasini qabul ва бошқа ёвуз оқимларнинг минтақамизга ки- ни юксалтириш, улар қалбига миллий истиқлол qabul qilindi. O’zbekiston Respublikasi qilish marosimida chet el davlat риб келиши ва тарқалиши тинчлик ва осойиш- ғояларини сингдиришда акс этди. Давлатчили- Davlat ramzlari xalq va davlat davlat bayrog’i ramzi mamlakatimiz deligatsiyalarini O’zbekiston qabul qilish таликка, фарзандларимизнинг келажагига кат- гимизни мустаҳкамлаш ва мудофаани юксалти- hokimiyati irodasi , maqsadi , intilishlari hududida ilgari mavjud bo’lgan g’oyat marosimlarida ko’tariladi. O’zbekiston та хавф туғдиришини одамлар онгига чуқур синг- риш бўйича тадбирлар ишлаб чиқилди. Яна бир va rivojlanish yo’lining mazmunan qudratli saltanat bayrog’lariga xos Respublikasi Davlat mustaqilligining дириб бориш керак. Халқимиз тафаккурида юк- муҳим вазифа бозор муносабатларига асослан- birligini , davlat tuzumining eng muhim bo’lgan eng yaxshi an`analarini davom ramzlari muqaddas bo’lib, ularni har сак ахлоқий, маънавий қадриятларни қарор топ- ган эркин фуқаролик жамиятини шакллантириш- xususiyatlarini aks ettiradi . Davlat ettirgan holda , Respublika tabiatiga qanday yo’l bilan taxqirlash qonun тириш ва мустаҳкамлаш орқали уларни ёвуз куч- га эътибор қаратилди. Аҳоли қатламини кучли ramzlari jamiyatda oliy iroda sub`yektini xos xususiyatlarni xalqimizning milliy bilan javobgarlikka tortiladi. O’zbekiston ларга қарши курашишга сафарбар этиш зарур”. ҳимоя қилиш уларнинг ҳуқуқ ва имкониятлари- ifodalash bilan birga , shu iroda atrofida va madaniy o’zligini ham aks ettiradi . bayrog’i O’zbekiston Prezidenti qarorgohi ни рўёбга чиқариш бўйича ҳозирда давлатимиз- odamlarni birlashtiruvchi milliy g’oyani Bayrog’imizda , xalqimizning xohish - Oqsaroy binosi, O’zbekiston Respublikasi Дин кишиларни ҳамиша яхшилик ва эзгу ишлар- да оқилона сиёсат ўтказилмоқда. mafkuraviy ta’sir vositasi vazifasini ham irodasi , aql – salohiyati , milliy o’tmishimiz Oliy Majlis binosi tepasiga ilib qo’yilgan. га чорлаган. Ислом дини туфайли халқимиз минг bajaradi . O’sib kelayotgan yosh avlod an`analari, ya`ni moviy rang – mangu O’zbekiston sportchilari jahon sport йиллар мобайнида бой маънавияти ва меъроси, Хулоса қилиш керакки, экстремизм, фунда- qalbida ona-yurtga e’tiqod , uning buyuk osmon , musaffo suv ramzi , Sharqda musobaqalarida g’oliblikni qo’lga kiritib, ўзлигини омон сақлаб келган. Халқ томонидан аср- ментализм, терроризм каби иллатлар давлати- kelajagiga ishonch ruhini tarbiyalashga azaldan qadrlangan bu rangda o’z vaqtida shohsiupaga ko’tarilgan paytida ham лар оша эъзозланиб келинган қадриятлар тизи- мизнинг миллий хавфсизлигига таҳдидгина эмас, xizmat qiladi . O’zbek xalqining buyuk Amir Temur ham o’z bayrog’iga shu O’zbekiston bayrog’i ko’tariladi. Shu мида диний қадриятлар алоҳида ўрин эгаллайди. балки мамлакатимизда фаолият кўрсатиб кела- davlat barpo etish g’oyasi , salohiyati va rangni tanlaganligi bilan ahamyatga egadir boisdan mamlakatimizda va jahon uzra Ўзбекистон халқи томонидан азалдан ардоқланиб ётган барча соҳанинг барқарор ривожланишига, umuminsoniy qadriyatlarga sodiqligi , eng . Oq rang – tinchlik va barqarorlik timsoli O’zbekiston bayrog’ining ko’tarilishi, келинаётган қадриятларнинг аксариятига исломий тараққиётимизга катта салбий таъсир кўрсатади, avvalo , davlat ramzlari va timsollarida o’z bo’lib , yosh mustaqil davlat yo’lining bir tomondan, davlatimiz shon- руҳият ва шарқона одоб-ахлоқ чуқур сингиб кет- унинг издан чиқишига олиб келади. Шуларни на- ifodasini topgan . charog’on bo’lishi . Qizil yo`llar - kuch shuhratini ko’rsatsa, ikkinchi tomondan, ган. Истиқлол шарофати билан эса диний эркинл- зарда тутган ҳолда ҳар бир соҳа вакиллари, ав- tiriklik ramzidir ya`ni har bir tirik jonning barchamizga quvonch, faxrlanish, g’urur ликларга янада кенг йўл очилди. вало, огоҳлик ва ҳушёрликни оширган ҳолда, Davlat ramzlari haqida gapirar ekanmiz qon tomirimizda oqayotgan qonimiz , bag’ishlaydi. юқори савиядаги маънавий-маърифий, сиёсий , avvalo, ularning mohiyatini , nima uchun Yashil rang – orombaxsh tabiat timsoli Ҳозирда диний-экстремистик ва террорчи таш- дунёқараш билан юксак профессионаллик асо- zarurligi va tarixiy kelib chiqishi haqida . Hozirgi vaqtda butun dunyoda atrof- Sh.Yunusova килотлар ўз мақсадларини амалга ошириш учун сида ишга ёндашиши, фаолияти давомида юрти- ham bilib olish kerak . Shundagina TTA qoshidagi akademik litsey халқлар ўртасида биринчи навбатда миллатчи- миздаги ва жаҳондаги ислоҳотлар моҳияти ҳамда ularning davlat hayotida tutgan o’rni лик ва диний айирмачиликни келтириб чиқариш ва аҳамиятини ўз вақтида англаб етиб, қонун дои- ijtimoiyfanlar шу йўл билан бир давлатда яшаётган турли мил- расида иш юритиши мақсадга мувофиқдир. Зеро kafedrasi mudiri лат вакиллари ўртасида миллий, диний ихтилоф Президентимиз таъбири билан айтганда “...халқ ва низоларни вужудга келтиришга уринмоқда. Шу бамисоли улуғ ва шарафли йўлдан илгарилаб бо- 2014 йил – Соғлом бола йили боис, Президент Ислом Каримов ер юзида со- раётган улкан карвон. Карвон бехатар бўлмас. Уни дир бўлаётган бундай офатларнинг қандай ку- чалғитишга, йўлдан уришга ҳаракат қилувчилар РЕПРОДУКТИВ САЛОМАТЛИК ВА СОҒЛОМ АВЛОД тилмаган оқибатларга олиб келиши мумкин- ҳамиша бўлган. Аммо халқ карвонини ҳеч қандай лиги ҳақида шундай дейди: «Таассуфки, баъ- куч ортга қайтаролмайди. Нега деганда халқнинг Пойтахтимизда аҳолининг репродуктив саломатлигини муҳофаза қилиш зан ислом дини ва диний ақидапарастлик ту- қалбида авлодлардан меърос енгилмас куч- ва уни такомиллаштириш мавзусига бағишланган семинар бўлиб ўтди. шунчаларини бир-биридан фарқлай олмас- маънавият бор!” лик ёки ғаразли мақсадда уларни тенг қўйиш Президентимиз Ислом Каримов раҳнамолигида ҳамда БМТ Аҳолишунослик жамғармаси ҳамкорлигида На- каби ҳолатлар ҳам кўзга ташланмоқда. Шу би- Н.Х.АБДУРАХМАНОВА, истиқлол йилларида репродуктив саломатлик билан воий, Хоразм, Сурхондарё вилоятларида мавзуга оид тур- лан бирга, ислом динини ниқоб қилиб, ман- ТТА ижтимоий фанлар кафедраси боғлиқ муаммоларнинг олдини олиш, аҳолининг тиббий ли маданий-маърифий тадбирлар, учрашувлар, семинар- фур ишларни амалга ошираётган мутаассиб маданиятини ошириш устувор вазифага айланди. Бу жа- тренинглар ташкил этилди. Ушбу тадбирларда тарғибот- кучлар ҳали онги шаклланиб улгурмаган, таж- ўқитувчиси раёнда жамиятнинг бошланғич бўғини бўлган оиланинг тушунтириш ишлари олиб борилган ҳудудлардаги ҳуқуқий асослари тобора мустаҳкамланмоқда. Зеро, жис- ўзгаришлар, ютуқ ва камчиликлар таҳлил этилди. монан ва маънан соғлом авлодни тарбиялашда оиланинг ўрни беқиёсдир. Анжуманда мамлакатимиз соғлиқни сақлаш тизими- даги устувор вазифалар, оналар ва болалар саломат- Аҳолининг репродуктив саломатлигини мустаҳкамлаш, лигини тиклашнинг долзарб масалалари, репродуктив оилалар тиббий маданиятини юксалтиришда тарғибот- саломатликни мустаҳкамлаш, аҳолига тиббий ёрдам тушунтириш ишларини изчил олиб бориш муҳим аҳамият кўрсатишни такомиллаштиришга оид мавзуларда маъ- касб этади. Республика “Оила” илмий-амалий маркази рузалар тингланди. Ҳикмат Ҳикмат Мард ҳийлани ўзига ор билади. Ҳикмат Ҳикмат Ўзига ишонмаганни ҳар кўйга солса бўлади.

TIBBIYOTNOMA6 №11 2014-YIL NOYABR TIBBIYOTNOMA №11 2014-YIL NOYABR 3 САЙЛОВ ҲУҚУҚИ ҲАҚИДА НИМАЛАРНИ БИЛАСИЗ? ТТА қошидаги академик учун қолдирган таълимоти Олий тоифали жарроҳ “Сайлов” деганда бирон-бир органни, масалан, фуқаронинг сайлаш ва сайланиш ҳуқуқлари назарда тути- ҳокимиятнинг вакиллик органи, жамоатчилик органи лади. лицейнинг катта мажлислар ва илмий салоҳияти ҳақида Илёс Юнусов қаламига ман- ва ҳоказоларни овоз бериш йўли билан шаклланти- риш тушунилади. Умуман сайловлар ўз мазмунига Сайловлар фуқароларимизнинг, айниқса талаба- залида табобат илмининг қисқача тўхталиб ўтди. суб бобокалонимиз ”Абу кўра, давлат ҳокимияти вакилларини, шунингдек, ёшларимизнинг сиёсий фаоллигини ошириш билан бир жамоат бирлашмалари раҳбар органларини сайлаш қаторда икки палатали Парламентимизни шакллантириш султони Абу Али ибн Сино Шунингдек, Ибн Сино жа- Али Ибн Синони эслаб” тартиби демакдир. ва унда фаолият юритадиган профессионал, депутатлик- ка муносиб номзодларни танлаб олиш учун кенг имкони- “Сайлов ҳуқуқи” ибораси икки маънода ишлатилади. ят яратади. Бунинг натижасида юртимиз тинчлиги, Вата- Биринчидан, сайлов ҳуқуқи — сайланадиган давлат ор- нимиз тараққиёти ва халқимиз фаровонлигини таъминлаш ганларини шакллантириш тартибини белгиловчи ҳуқуқий учун шарт-шароит яратилган бўлади. Бу каби олижаноб нормалар йиғиндисидир. Сайлов ҳуқуқи — конституци- мақсадларга эришиш учун барча фуқароларимиз, талаба- явий ҳуқуқнинг муҳим институтларидан бири. Сайлов ёшларимиз сайловга оид қонунчилик талабларини яхши би- ҳуқуқининг асосий принциплари конституцияларда, сайлов- лишлари ва моҳиятини чуқур англаб етишлари лозим бўлади. лар ҳақидаги махсус қонунларда мустаҳкамлаб қўйилади. Масалан, Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг Жорий йилнинг 21-декабрь куни Ўзбекистон Республика- 117- моддаси айнан сайлов тизимига бағишланган. Шу- си Олий Мажлиси қонунчилик палатаси ҳамда халқ депутат- нингдек “Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисига сайлов лари маҳаллий Кенгашлари, яъни вакиллик ҳокимияти ор- тўғрисида”ги, “Халқ депутатлари вилоят, туман ва шаҳар ганларига сайловлар бўлиб ўтади. Бу муҳим сиёсий тадбир- Кенгашларига сайлов тўғрисида”ги, “Марказий сайлов ко- га Тошкент Тиббиёт академияси жамоаси фаол қатнашиш миссияси тўғрисида”ги ва “Фуқаролар сайлов ҳуқуқларининг мақсадида тайёргарлик ишларини бошлаб юборган. Жум- кафолатлари тўғрисида” ги қонунлар бевосита сайлов ладан академия ижтимоий фанлар кафедраси профессор- ҳуқуқини тартибга солувчи қонунлардир. ўқитувчилари академия жамоаси ва талабалар орасида ту- шунтириш, тарғибот ишларини олиб бормоқда. Сайлов ҳуқуқи иккинчи маънода фуқаронинг сайлана- диган давлат органини шакллантиришда қатнашишидан Суҳроб НОРҚУЛОВ, иборат бўлган субъектив ҳуқуқини англатади. Бунда фалсафа фанлари номзоди, ОМХ факультети декан муовини ҳаёти ва ижодига бағишлаб моат фонди раиси Ш.Я. қасидасини даволаш факуль- Что это такое? ко пока все это так и не привело к соз- переливание зараженной крови (5- анжуман ўтказилди. Закирхўжаев Ибн Сино тиб тети талабалари Музаффа- данию по-настоящему эффективного 10 процентов); ВИЧ-инфекция — это медленно лекарства. Статистика распростране- Тадбир ТТА “Ибн Сино са- қонунлари ҳақида анжуман рова Фарангиз ва Ҳакимов передача вируса от ВИЧ-позитивной прогрессирующее вирусное заболева- ния ВИЧ-инфекции ужасает — на дан- матери ребенку — во время беремен- ломатлик маскани” маркази қатнашчиларига керакли маъ- Аҳмаджонлар ёддан айтиб ние иммунной системы, приводящее ный момент в мире уже более 50 млн. ности, родов и при кормлении грудью ва Ибн Сино жамоат фонди лумотлар бериб ўтди. бердилар. к ослаблению иммунной защиты от человек инфицированы ВИЧ или боль- (5-10 процентов); опухолей и инфекций. Стадия ВИЧ- ны СПИДом. ўртасида тузилган Дарҳақиқат, биз инфекции, при которой из-за сниже- использование нестерильного ин- меморандум асо- ёшлар буюк аж- Симптомы этого заболевания были струментария для татуировок и пир- додларимизнинг ния иммунитета у человека появляют- впервые зарегистрированы в 1978 г. у синга; ИБН СИНО МЕРОСИНИсида ташкил этил- ся вторичные инфекционные или опу- нескольких пациентов в США и Шве- использование чужих бритвенных ди. Анжуманда ах- ЎРГАНАМИЗ жаҳон маданияти холевые заболевания, называется син- ции (у мужчин-гомосексуалов), а также принадлежностей, зубных щеток с борот воситалари ва цивилизация- дромом приобретенного иммунодефи- в Танзании и на Гаити (у гетеросексуа- видимыми остатками крови (крайне цита (СПИД). ходимлари ҳам иш- сига қўшган буюк редко). ВИЧ-инфекция и СПИДПервые сообще- тирок этишди. Т а к л и ф э т и л г а н ҳиссасини ва Ибн Сино бобо- ВИЧ пере- ния о ВИЧ-инфекции дается через и СПИДе появились Т а д б и р н и Ж а м о а т меҳмонлардан биология фан- мизнинг “Тиб қонунлари” аса- кровь, сперму, в начале 80-х годов соғлиқни сақлаш мактаби ка- лари номзоди ТАТУ доценти ри соғлом турмуш тарзи де- влагалищные ХХ века. Сейчас эти названия извест- лов обоего пола). А в 1983 г. Люк Мон- выделения и материнское молоко, при федрасининг 1-босқич ма- Ойдин Ҳайдарова ўз нутқида ган тушунчаларининг фун- ны даже ребенку. Такая всемирная ин- танье из Института Пастера (Франция) этом не существует опасности зараже- гистри Саидов Акмал ва да- Ибн Сино бобомиз соғлом даментал асоси эканлигини формационная кампания стала след- открыл вирус иммунодефицита чело- ния через другие биологические ма- ствием того, что болезнь распростра- века (ВИЧ), который является причи- териалы (такие как слюна, пот, слезы, волаш факультети талабаси турмуш тарзининг асосчиси- унутмайлик! няется в геометрической прогрессии, ной ВИЧ-инфекции. моча и фекалии). Происходит это по- Акромова Маъмуралар олиб дир дея таъриф берди. Зотан, ушбу ноёб ва бебаҳо лекарство от нее до сих пор не най- дено, и единственный способ сдер- Отчего это бывает? тому, что для заражения необходима бордилар. Сўнгра тиббий профилакти- б о й л и к н и ҳ а р т о м о н л а - некая минимальная концентрация ви- жать ее распространение — научить ТТА маънавият ва маъ- ка факультети 301-гуруҳ тала- ма чуқур ўрганиш бизнинг людей избегать заражения смертель- Существует несколько путей зара- руса. Так, необходимое для заражения количество вируса содержится в капле рифат ишлари бўйича про- баси Ашуров Жамшид инглиз фуқаролик бурчимиздир. ным вирусом. жения ВИЧ-инфекцией: крови, которая умещается на конце ректор Т.А. Бобомуратов тилида Ибн Сино бобомиз М.А. ҚОДИРОВА, К настоящему времени извест- незащищенный (без презерватива) швейной иглы, а объем слюны, в кото- Тиббиёт илмининг султо- қолдирган бой илмий мерос ТТА «Ибн Сино но, что этот вирус родом из Западной половой акт (70-80 процентов); ром будет содержаться такое же коли- ни бобокалонимиз Ибн Си- ва замонавий тиббиёт ҳақида саломатлик маскани» Африки, определена его природа и совместное использование шпри- чество вируса, составит 4 литра. нонинг тиббиётда ёшлар маъруза қилди. маркази раиси, доцент структура, исследованы пути переда- цев, игл и другого инъекционного ин- О. Шарипова, чи и жизнеспособность вируса, одна- струментария (5-10 процентов); К.М.Н. доцент Ҳикмат Ҳикмат Ҳикмат Ҳикмат Ўғрининг тўғри сўзи йўқ. Ўч олиш − ожизнинг иши.

TIBBIYOTNOMA4 №11 2014-YIL NOYABR TIBBIYOTNOMA №11 2014-YIL NOYABR 5 Ҳар бир инсоннинг кийим-боши унинг маданий, ақлий, ахлоқий, ма- иший даражасини кўрсатади. Маъ- лумки, кийинишнинг ҳам ўзига хос талаблари ва қоидалари бор. Ле- кин, минг афсуски, ҳамма ҳам бунга амал қилмайди. Шунга кўра баъзи- ларнинг кийиниши одамларда ҳавас уйғотса, баъзиларнинг кийиниши эса ажаблантириб, нафратингизни қўзғатади. Бунинг сабаби нимада? Ҳозир шулар ҳақида фикрлашамиз. Хўш, кийиниш маданияти деган- да нимани тушунамиз? Бу саволга ҳамма ҳар хил жавоб беради: кимдир кийиниш маданияти деганда “мод- ний кийиниш”ни яъни ўзига ярашади- маган ҳолда биз кимнинг авлодимиз нинг учун, аввало ота- она, жамоат- ган, охирги услубдаги кийимларни кий- дея ўзлигига савол берган ҳолда кий- чилик, маҳалла, қариндош-уруғлар ишни тушунса, кимдир замонавий ва инсак мақсадга мувофиқ бўлар эди. ва қолаверса сиз ёшлар — ҳаммамиз гўзал юришни тушунади. Лекин фақат Баъзи бир ёшларимиз ўзларининг тур- биргаликда иш олиб бормоғимиз ке- СОҒЛОМ БОЛАНИНГ ВОЯГА ЕТИШИДА ташқи гўзаллик билан эмас, бал- ли хил очиқ-сочиқ кийимлари ва ҳар рак. Ана шундагина натижаси яхши МАЪНАВИЙ МУҲИТНИНГ АҲАМИЯТИ ки орасталигимиз, юриш-туришимиз, хил соч турмаклари, ҳаттоки турли бўлади. ҳаётга, турмушга муносабатимиз, би- тақинчоқлар (билак узуклар-у қўша- Унутманг, палапартиш кийинган лимдонлигимиз, ахлоқ-одобимиз би- қўша узуклар) тақиш билан ўзларини кишини ҳеч қаерда хуш кайфият би- лан кутиб олмайдилар. Ўтиб бораётган 2014 йилни Пре- меҳнат жамоаси, формал ва нефор- яъни, халқ маънавиятини шакллан- лан ҳам гўзал бўлишга зидент Ислом Каримов ташаббу- мал гуруҳлар, кенг маънода жамият тирадиган ва бойитадиган энг муҳим Ўзини ва ўзгаларни ун- си ва таклифи билан “Соғлом бола инсон қадриятларининг, интилиш ва омилдир. Айни пайтда, жамоавий “ЁШЛАР ВА КИЙИНИШҳаракат қилиш лозим- чалик назарга илмай- йили” деб аталиши, Давлат дасту- ниятларининг шаклланишида жуда муҳит, бошқача айтганда, “замона- диган кишиларгина бач- рининг қабул қилиниши фақат юр- муҳим роль ўйнайди. нинг зайли”, теварак муҳит маъна- лиги кўпинча ёшларнинг тимизда эмас, халқаро майдон- вий юксалиш учун фон, саҳна, май- ёдидан кўтарилмоқда. да ҳам юксак эътирофга сазовор Мамлакатимизда маҳалла ва мак- дон вазифасини бажаради. Биноба- МАДАНИЯТИ” кана, палапартиш кий- бўлди. Маълумки, боланинг шахс таб каби ижтимоий муҳит компонент- рин, таълим-тарбия тизимини, биз- Албатта, кийиниш — иниб инсонлар кўзига сифатида шаклланишида учта омил лари тамойиллари ҳам батафсил иш- ни ўраб турган маънавий муҳитни ва олифталик воситасига ҳал қилувчи рол ўйнайди: бирин- лаб чиқилган. Бизнинг шу асосда онгни ўзгартирмасдан ту- кўринишдан андиша чиси – ирсият, иккинчиси – тарбия, риб, маънавиятни ривожлантириб айланиб қолмаслиги ке- учинчиси – ижтимоий муҳит. XX назаримизда, айрим кишилар, бўлмайди. қилмайди. асрда жадал ривожланган генети- кўпинча ёшлар билиб-билмай ки- рак. Баъзи ўзига бино ка фани доирасида ўрганиладиган риб қоладиган неформал жамоалар, Демак, биз истиқбол тўғрисида қўйган ёшлар кўпинча бошқаларни дарсдан чалғитиш баробарида, ол- Ташқи кўриниш нафақат қизлар ирсият, яъни инсон туғма равиш- гуруҳлар нисбатан кам ўрганилган. ўйлар эканмиз, ижтимоий муҳитни да аввалги авдодларидан мерос Диний секталар, мазҳаб вакиллари- маънавий бойитишга ҳам эъти- қойил қолдириш, ўзига жалб қилиш дидаги бошқа талабаларнинг ҳам учун, балки йигитлар учун ҳам жуда қилиб оладиган жисмоний, физио- нинг миссионерлик фаолияти туфай- бор беришимиз, давлатимиз ке- учун безанишга ружу қўяди. Аммо фикру ҳаёлининг бузилишига сабаб аҳамиятлидир. Яна бир бора таъкид- логик, психологик тузилиш ва хусу- ли ўз имон-эътиқодини ўзгартириб, лажагини ўз қобиғимизга ўралиб ҳақиқий маданиятли одам кийинишда бўлмоқдалар. лаймиз, кийиниш инсоннинг маъна- сиятлар жуда муҳим аҳамиятга эга. муртад бўлаётганлар, экстремистик қолган ҳолда эмас, балки умумба- ва террористик гуруҳлар домига или- шарий ва демократик қадриятларни меъёрга амал қилиши зарур. Айрим ёшлар “Агар мен замона- вияти, диди, дунёқарашини, қай да- Ирсият, насл-насаб жуда муҳим наётганлар, одам савдоси билан чуқур ўзлаштирган ҳолда тасаввур омил, аммо, гўдаклигида ҳайвонлар шуғулланувчи каззоблар ҳийласига қилишимиз тақазо этилади. Кийиниш маданияти деганда ни- вий модага асосан ғарбча услуб би- ражада тартибли эканлигини очиб бе- муҳитига тушиб, яшаб қолган ким- учаётганлар ҳам ўзимизнинг одамлар, мани тушунмоқ лозим. Аввало, мада- лан кийинишни хоҳласам буни нимаси ради. Сизнинг ташқи кўринишингиз– салар тақдири тарбия ва ижтимоий улар ҳам ўз мактабларимизда таъ- Бўлажак даврдаги ижтимоий ният сўзига тухталиб ўтсак. Маданият ёмон”, — дея эътироз билдирадилар. муваффақиятга эришишингиздаги муҳит бўлмаса инсоний онг, ақл, ий- лим олган, маҳаллада тарбия кўрган. муҳитимиз, бизнинг истиқболимиз Тўғри, кийимнинг замонавий муҳим омиллардан биридир. мон шаклланмаслигини кўрсатади Аммо айнан бузғунчи муҳитга тушиб давлат ва жамият бошқарувини сўзи бизга араб тилидан кириб келган Насл-насаби яхши бўлиб, атроф қолиб, ёвузлик ботқоғига бота бош- эркинлаштириш, инсон ҳуқуқ ва бўлиб “цивилизация”, “тараққиёт каби бўлиши–йигит-қизга ҳам, эркагу-аёлга Мақола сўнгида кийиниш одоби муҳити ҳам ижобий бўлса-да бироқ лаган. Бинобарин, ижтимоий муҳитни эркинликларини, фикрлар ранг- тарбия кўрмаган одам ҳам комил- чуқур ва атрофлича тадқиқ этиш, ке- баранглигини ўз ҳаётимизга янада маъноларни англатар экан, бу сўз ҳар ҳам ҳусн. Лекин унга қизиқиб, мода ҳақида шундай бир ривоят айтиб бе- ликдан йироқ бўлиши аниқ. рак бўлса, бу муҳитнинг мониторинги- кенгроқ жорий қилиш, соғлом муҳит, бир соҳа жамият ёки халқ бўладими ортидан қувиш одобсизлик ва мада- ришни ўзимизга жоиз деб билдик. ни олиб бориш, маънавий профилак- соғлом оила, соғлом болаларни воя- фақат ижобий маънода қўлланилиши ниятсизликдир. Халқимиз фахм–фа- «Ўлимга маҳкум қилинган бир аёл Ижтимоий муҳит – таҳлили тикаси масалаларини ўрганиш дол- га етказиш билан боғлиқ. шуни кўрсатадики шахс вояга етиб зарб аҳамият касб этмоқда. шарт. Лекин баъзи ўзларини “мада- росатли, одобли инсонни унинг кийи- қатл қилишга олиб келаётганларида улғаядиган оила, кўча-кўй, маҳалла, Саида СОАТОВА, ниятли” сановчи тоифалар номақбул ниш маданиятидан яхшигина ажратиб соқчилардан ип билан игна сўрабди. мактаб ва унгача бўлган ҳамда ун- Таълим-тарбия – онг маҳсули, Тошкент Тиббиёт академияси амалларини маданият дея аташга ул- олади. Айниқса ёшига, жинсига қараб Соқчилар сабабини сўрашибди. дан кейинги таълим муассасалари, лекин айни вақтда онг даражаси ва ижтимоий фанлар кафедраси гуришди. Масалан чекиш — мадани- кийинмаслик ўта беодобликдир. Баъ- Аёл: “Тиззамнинг ёнидаги чоки унинг ривожини ҳам белгилайдиган, катта тажрибакори ят, ичиш — маданият, тирноқ ўстириш зи қизларимиз шим кийиб, сочларини сўкилибди, шуни тикиб қўяй” — дебди. — маданият, соч кесиш — мадани- қирқиб, эркакча кийинадилар. Айрим Соқчи: ахир сен ҳозир ўласан-ку, ти- ят ва ҳаттоки аёлларни ярим яланғоч йигитлар эса сочини ўстириб ҳар хил киб нима қиласан? кийинишини ҳам маданият ҳисоблай рангли бўёқлар билан бўяб, бўйнига Аёл эса шундай жавоб берибди: бошлашди. тақинчоқ, қулоғига сирға тақадилар. «Мен аёлман! Шарм-ҳаёни сақлай. Кийиниш маданияти деганда ав- Баъзилари эса калта шимда жамо- Ўлим сари кетаётган бўлсам ҳам но- вало юқорида таъкидлагандек за- ат жойларида юрадилар. Бу менимча мусим ҳаққи, халойиқ олдига аёлдек монавий кийиниш, ўзига ярашади- кийиниш маданиятига тўғри келмайди. чиқишим керак». Албатта бундай ҳолатларнинг ол- Лола АБДУҚОДИРОВА, ган кийимларни кийиш билан бирга ўзимизнинг миллийлигимизни унут- дини олиш керак деб ўйлаймиз. Бу- ТТА ХҚҚ раиси Ҳикмат Ҳикмат Ҳикмат Ҳикмат Гўзалликни севган кўнгил қаримайди. Гўзаллик кўнгилга завқ бағишлайди, завқ эса уни яшартиради.