TTA Tibbiyotnoma gazetasi (2014-yil avgust)

TIBBIYOTNOMA8 №8 2014-YIL AVGUST TIBBIYOTNOMA 2014 йил — Соғлом бола йили ИҚТИДОРЛИ ЁШЛАР — ЎЗБЕКИСТОН TOSHKENT TIBBIYOT AKADEMIYASI NASHRI №8 2014-YIL AVGUST КЕЛАЖАГИ Истиқлол мевалари Ўзбекистон Халқ ёзувчиси ТТАга энг юқори балл билан ўқишга қабул қилинган талабалар 23 Ўткир Ҳошимов Маҳмудов Темур, 234,1 балл би- Мўминова Айжан, 195,9 балл лан банд. Буларнинг барчаси дои- ОНА – БИТТА лан Стоматология факультетига билан Олий ҳамширалик иши фа- мо дунё халқларига рўшнолик олиб ВАТАН – ЯГОНА қабул қилинган: культетига қабул қилинган: келган, истиқлол дея аталмиш қутлуғ неъматнинг дастлабки меваларидир. ҚУТЛАЙМИЗ! (асаридан сатрлар) — Истиқлолдан сўнг бошқа — Бундай натижа, бундай би- 1990 йил июнь ойида Ўзбекистон ком- соҳалар каби таълимга ҳам катта лим, ҳаммаси истиқлол шаро- Нориманов Баҳром, 199,2 балл Мустақиллик — халқимиз зиш орзуси айнан мустақиллик партиясининг XXII съезди бўлди. Кўп делегатлар бу эътибор қаратилди. Хўш нега? Мам- фати деб биламан. Қолаверса, билан Тиббий профилактика фа- учун эркин, бахтли ва фаровон билан боғлиқ эзгу интилиш- мажлис руҳи ҳам аввалгилардан фарқ қилмайди, лакатимизнинг келажагини — буюк Мустақиллигимизнинг 23 йиллиги культетига қабул қилинган: ҳаёт кечириш имконини берга- дир. Соғлиқни сақлаш тизи- тағин КПСС марказий қўмитаси шаънига ҳамду са- дедик. Буюк келажакни дунё би- мен учун унутилмас бўлиб қолди. ни, юртдошларимизнинг бар- мида изчиллик билан амал- нолар ўқилади, «пахта иши» учун «юқори»дан узр лимларини пухта эгаллаган, ақли Чунки мен мана шу йили ҳаётимдаги — Бугун ўқиган билимли ча соҳаларда ўз истеъдод ва га оширилаётган ислоҳотлар сўралади, деб ўйлаган бўлса эҳтимол... Лекин бу расо, маънавиятли, тараққиётнинг илк ва улкан бахтга — талабалик киши кўчада қолмайди. Бу ҳам қобилиятини тўла намоён этиши, ҳам юртимизда инсон умри, мажлис бутунлай бошқача бўлди. янги қирраларини очишга қодир бахтига мушарраф бўлдим. Эндиги истиқлолнинг бизга берган ул- ҳуқуқ ва эркинликларини рўёбга унинг сиҳат-саломатлиги олий Ислом Каримовнинг ўша съездда қилган маъ- авлодгина қуради ва бошқаради. вазифам эса, қўлга киритган — олий кан неъматидир. Қолаверса, бу- чиқариш учун беқиёс имконият- қадрият сифатида амалда рузасини ҳозир ҳам ҳаяжонсиз ўқиш мумкин Ҳукуматимизнинг буни олдиндан ўқув юртида ўқишдек имкониятдан гун илм-фанни давлат қўллаб- лар яратгани билан қадрлидир. улуғланаётганидан далолат- эмас. Мамлакатимиз раҳбари ўзбек халқининг, кўра олиши ва амалий ҳаракатлари унумли фойдаланиб, билимим ва қувватламоқда. Хўш айтинг, қайси дир. умуман, Ўзбекистоннинг ҳеч кимдан тили қисиқ бутун ёшларимизнинг дунё талабла- маҳоратимни янада ошириш ва шу бир юртда биз қатори атак-чечак Халқимиз Энг улуғ, энг азиз жойи йўқлигини баралла айтиб, одамларни муте рига жавоб бера оладиган даражада орқали жонажон халқим хизмати- қила бошлаган давлат ўз бюджети- айём — Мустақиллигимизнинг Ҳурматли профессор- бўлмасликка, ўз ҳақини талаб қилиш, ўз нафсония- билим олишига имкон яратди. да бўлиш. дан миллионлаб маблағ ажратиб, йигирма уч йиллигини ўқитувчилар, қадрли талаба- тини ҳимоя қилишга чорлади. фарзандларини хорижда ўқитяпти? қизғин нишонламоқда. Ва- ёшлар. Сизларни бар- «... Асоссиз тарзда репрессияларга дучор бўлган Баннопов Жаҳонгир, 233,6 балл Атаханова Анора, 206,9 балл Ёки яна қайси ёш давлат бюджетдаги танимиз тарихида бу йил- чамиз учун қадрли бўлган кишиларнинг ор-номуси, қадр-қиммати, покиза билан Даволаш иши факультетига билан Тиббий педагогика иши фа- асосий маблағни мактаб қурилишига лар истиқболимизнинг Истиқлолимизнинг 23 йилли- номини тиклашни, уларга етказилган маънавий ва қабул қилинган: сарфлаяпти? Албатта, буларнинг мустаҳкамлангани, демокра- ги билан чин юракдан сами- моддий зиён ўрнини қоплашни биринчи галдаги культетига қабул қилинган: барчаси бахтли келажак ворислари тик тамойиллар ҳамда бозор мий муборакбод этамиз. Сиз- бурчимиз деб биламиз». (Ислом Каримовнинг — Мен қалбимдаги дил дея аталаётган биз ёшларнинг илм- иқтисодиёти асосларига таян- ларга ҳамиша соғлиқ-омонлик, Ўзбекистон Компартияси XXII съездида сўзлаган сўзларини қандай таърифлашга — Истиқлол шарофати билан ли, ақли расо бўлишимиз учун. ган янги жамият, янги давлат ўқиш ва ишларингизда улкан маърузасидан.) ожизман. Давлатимиз бор эътибо- мамлакатимиз бугун яна дунё узра қуриш йўлидаги асрларга тенг муваффақиятлар, оилангиз- Назаримда, шу куни бўҳтон ва зулмлардан қадди рини биз ёшларга қаратмоқда. Илм ўз сўзини айтмокда. Биз каби ёш- Бундан ташқари 11 та фан олим- йиллар сифатида қадрланади. га тинчлик-хотиржамлик ти- букилган халқнинг кўнглида неча йиллардан бери олишимиз, ҳунар ўрганишимиз, ўз лар эса бир вақтлар дунё илм-фани пиадаси ғолибларига имтиёзли ра- лаймиз. мудраб ётган ғурур туйғуси уйғонгандек бўлди. устимизда мунтазам равишда иш- бешигини тебратган аждодларимиз вишда талабалик насиб этди. Айтиш жоизки, соғлом ва Кўкрагига шамол тегиб, қадди ростланди. лаш ва изланишимиз учун ҳар то- ишини давом эттиришдек улуғ бахт- баркамол авлодни вояга етка- Ректорат 1990 йил июль ойида эса Москвада КПСС монлама шароитлар бисёр. Биздан га, катта имкониятларга эга бўлдик. “Зулфия” мукофоти совриндо- XXVIII съезди бўлди. Ўша анжуманда мен ҳам иш- фақатгина ўқиш талаб қилинмоқда. Бир вақтлар мустамлакачилар то- ри Нигора Тўймуродова ТТА тала- тирок этганман ва ҳаммаси кўз ўнгимда туриб- Бу жаннатмакон юртнинг қадрига монидан 90 фоизи саводсиз дея балари сафига имтиёзли равишда ди. Орол денгизи аллақачон ҳалокат ёқасига бо- етмоқ, унинг тупроғини кўзимизга ноҳақ ҳақоратланган халқ фарзанд- қабул қилинди. риб қолган, бунга эса пахта майдонларини мут- суртмоқ, содда, самимий меҳнаткаш лари бугун турли доираларда, тур- тасил кенгайтириш, янги ерлар очиб, денгизга бо- халқни ардоқламоқ ҳар бир ёшнинг ли соҳаларда янгидан-янги каш- Шунингдек, “Ҳамшира” танлови радиган сувни далаларга буриш сабаб бўлган эди. муқаддас бурчидир... фиётлар қилиш, илм-фаннинг ҳали ғолиби Соҳиба Раимжонова ҳам им- Ўзбекистон делегацияси раҳбари Ислом Каримов очилмаган қирраларини яратиш би- тиёзли равишда ТТА талабаси но- ўз нутқида Орол денгизининг қуриб бораётгани мига мушарраф бўлди. Чернобиль фожиасидан кам эмаслигини, бу муам- мони бутун мамлакат миқёсида ҳал этиш лозимли- Тошкент Тиббиёт академияси 3-клиникаси жамо- Тошкент Тиббиёт академияси ректорати, касаба уюшмаси, гини куюнчаклик билан гапирди. аси функционал диагностика бўлими шифокори Фе- паталогия кафедраси меҳнат жамоаси шу кафедра профес- Модомики, денгиз пахта ҳосилини ошириш руза Исламбековага падари бузруквори сори Ирискулов Бахтиёр Ўктамовичга волидаи муҳтарамаси йўлида қурбон бўлаётган экан, пахта эса фақат Ўзбекистон учун эмас, бутун шўролар мамлака- Заид ЮНУСОВнинг ШАХРИХОН аянинг ти учун керак экан, денгизни экологик ҳалокатдан вафоти муносабати билан чуқур таъзия изҳор этади. вафоти муносабати билан чуқур таъзия изҳор этади. қутқариб қолиш ҳам СССР даражасида ҳал этилмоғи керак! MUASSIS: MUHARRIR TAHRIR HAYATI: Gazeta Pentium-IV TOSHKENT Q.Nizomov (Bosh muharrir o’rinbosari), kompyuterida sahifalandi va Toshkent Давоми 2-бетда. TIBBIYOT TURDIQUL O.Hazratov, D.Hidaуeva, D.Norgulov, Tibbiyot аkademiya RISOGRAFida AKADEMIYASI BOBOMURATOV Ҳикмат Ҳикмат L.Abduqodirova. 400 nusxada chop etildi. Manzilimiz: Gazeta Toshkent Matbuot va axborot Mualliflar fikri tahririyat nuqati nazaridan farqlanishi Шу азиз Ватан – барчамизники! boshqarmasida 2007-yil 15-yanvarda mumkin. Maqolalardagi ma`lumotlar uchun Toshkent shahri, Farobiy 02-0049 raqam bilan ro’yxatga olingan mualliflar javobgardir ko’chasi, 2-uy Gazeta bepul tarqatiladi Nashr uchun ma`sul Q. Nizomov Topshirish vaqti: 14.00

TIBBIYOTNOMA2 №8 2014-YIL AVGUST TIBBIYOTNOMA №8 2014-YIL AVGUST 7 МУСТАҚИЛЛИГИМИЗ АБАДИЙ БЎЛСИН! 23 Инсоният тарихида, дунё харитаси- Мен ишонаман — асрлар, замонлар ўтар. Аммо бар- да давлатлар шаклланишида йигир- чамизга ўзлигимизни англаш, инсоний шаънимизни, қадр- ма уч йил жуда қисқа муддат, лекин қимматимизни, ўз юртимизга эгалик қилиш ҳуқуқини, Ўзбекистонимиз шу давр мобайнида, ҳеч шубҳасиз юз йилларга тенг бўлган тилимиз, муқаддас динимизни, қадриятларимиз, урф- масофани босиб ўтди. одатларимизни қайтариб берган бу улуғ айём Ватанимиз та- Истиқлол! Истиқлол бизга нима бер- ди? Аввало, ўз тақдиримизга ўзимиз рихида олтин саҳифа бўлиб, абадий сақланиб қолажак. казида туриши лозим- эгалик қилиш ҳуқуқини берди. Ишда, ўқишда юксак мақсадларимиз томон И.КАРИМОВ лигини асло унутмас- одимлашда эркинликни берди. Тили- мизни берди. Энг муҳими, юрт ва мам- лигимиз керак. лакат тақдирига дахлдорлик туйғусини ҳис қилиб яшаш ҳуқуқини берди. Ўзбек жаси ўртача 7 йилга узайгани, ёқилғи ва Мен бир аёл сифа- Истиқлол — бахтим, саодатим! халқи эски мустабид тузум, унинг асо- ғалла мустақиллигига, ўзимизни ўзимиз тида, она ва юртим- ратлари ва мафкурасидан бутунлай гўшт, сут ва бошқа истеъмол моллари би- нинг бир фуқароси сифатида – мана шу ИБН СИНО БАРКАМОЛ ШАХС ТАРБИЯСИ воз кечиб, тобелик ва қарамлик даври- лан тўлиқ таъминлашга эришганимиз бу- кўм-кўк осмон ости, меҳрибон она – Ер ҲАҚИДА га барҳам бериб, кечаги ночор, ўзини ларнинг яққол тасдиғидир. усти, инсонлари фаровон турмуш ке- ўзи боқишга кучи етмаган ўлкадан бугун чираётган, жамият фуқаролари ҳур ва Ҳамма даврда муҳим, шу билан бирга, мураккаб чидамлилик – инсон ўз бошига тушган ёмонликлар- ўзининг куч-қудрати ва салоҳиятига та- Бундан йигирма уч йил олдин ҳар ўнта озод бўлган давлатда яшаётганим ва бўлган баркамол шахсни тарбиялаш узлуксиз жараён га бардош берувчи қувват; янган, ўз сарҳадлари, халқининг тинч ва оиладан бор-йўғи биттаси шахсий маши- қарияларининг қўли дуода бўлган ҳамда ҳисобланади. Айниқса, бугунги кунда тараққий этиб бо- осуда ҳаётини ҳимоялашга қодир бўлган, нага эга бўлган бўлса, бугунги кунда ҳар хар бир бурчагидан беғубор болалар- раётган жамиятимизнинг энг асосий мақсади ҳам бар- ақллилик – бирор ишни бажаришда шошма- халқаро ҳамжамиятда муносиб ўрин эгал- учта оиланинг биттасида автомобиль нинг шодон кулгуси янграётган замин- камол шахсни тарбиялаш ва жамиятимиз тараққиётига шошарликдан сақловчи қувват; лаган, тез ва барқарор суръатлар билан мавжуд экани, ҳар уч нафар юртдоши- да яшаётганимдан бахтиёрман. Ўз юр- муносиб фарзандларни камол топтиришдир. Бу бора- ўсиб бораётган мустақил ва суверен дав- миздан бири интернет тармоғидан фой- тим, она Ватаним, шонли ўтмишим, нур- да буюк алломамиз Ибн Сино ўзининг «Тиб қонунлари» зийраклик – нарсалар ва ҳатто ҳаракатларнинг латлар қаторига кўтарилди. даланиб келаётгани халқимизнинг фаро- ли келажагимиз билан фахрланаман. асарида ёш болаларни туғилгандан бошлаб, тарбия- хақиқий маъносини тезлик билан тушунишга ёрдам бе- вонлиги тобора ортиб бораётгани, унинг Халқимнинг ўзидек беғараз самимияти, лаш масаласига эътибор берган. Ибн Синонинг «Ки- рувчи қувват; Дарҳақиқат, агар рақамларга назар сол- эмин-эркин яшаётганини намоён этади. эшигидек очиқ кўнгли, дастурхони сингари тоб аш-шифо» («Руҳни даволаш»), «Китоб ан-нажот» сак шу ўтган йигирма уч йиллик истиқлол Яна бир нарса биз ўз ютуқларимиз билан тўкин муҳаббати, азим дарёсидек жўшқин («Нажот китоби»), «Китоб ул-ишорат ва ат-танбеҳот» ачиниш – кишилар бахтсизлик, азоб-уқубатга дучор йилларида Ўзбекистон иқтисодиёти овора бўлиб қолмаслигимиз лозим. Бугун- меҳри, қуёшидек иссиқ қалбини ҳеч нар- («Кўрсатмалар ва насиҳатлар китоби»), «Донишнома» бўлганда, улар билан хушмуомалада бўлувчи инсо- қарийб 3,7 баробар, аҳолимизнинг реал ги нотинч ва мураккаб замон, яқин ва узоқ сага алишмайман. Зероки, дунёдаги ҳеч («Билим китоби»), «Китоб ан-инсоф» («Инсоф китоби») ний қувват; даромадлари жон бошига 7 баробар, ён-атрофимизда, минтақамизда кўпдан бир давлат, миллат ва халқда ўзбекнинг комил инсон масалаларига бағишланган. ўртача пенсия миқдори қарийб 9 баро- буён давом этаётган низо ва қарама- ори-ю самимияти, меҳмондўстлиги-ю очиқ камтарлик – худбин кишилар билан шуғулланишдан бар, ойлик иш ҳақи эса 18 баробар ошга- қаршилик, тобора кескинлашиб бораётган кўнгиллиги, болажонлиги учрамайди. Ибн Сино юқоридаги асарларида инсоннинг камо- тўхтатувчи куч. Ибн Сино инсоннинг камолотга етиши- ни, одамларимизнинг умр кўриш дара- вазият бизнинг доимо огоҳ, доимо ҳушёр, Юртимиз тинч, халқимиз омон бўлсин! лот босқичида ижтимоий муҳитнинг роли беқиёслигига, да тўсқинлик қилувчи нуқсонлар сифатида жоҳиллик, сергак ва сезгир бўлиб яшашга ундайди. Мустақиллигимиз абадий бўлсин! бу жараёнда, айниқса, ақлий, ахлоқий ва жисмоний нодонлик, шафқатсизлик, такаббурлик, нафратни Л.Қ.АБДУҚОДИРОВА тарбиянинг узвий боғлиқлилигига жиддий эътибор кўрсатиб ўтади. Жоҳилликни – илмга, нодонликни – Биз учун бебаҳо бойлик бўлмиш тин- қаратган. зеҳни ўткирликка, шафқатсизлик, такаббурликни – адо- члик ва осойишталикни кўз қорачиғидек ТТА ХҚҚраиси латга, нафратни – севги-мухаббатга қарама-қарши ил- асраб-авайлаш ҳамиша эътиборимиз мар- Ибн Сино инсон камолотининг муҳим ахлоқий лат сифатида таърифлайди. жиҳатларини ҳам таҳлил этади ва ҳар бирига таъриф ОНА – БИТТА ВАТАН – ЯГОНА беради: Ибн Сино томонидан таклиф этилган тарбия турла- ри қуйидагилардан иборат: 1) ақлий тарбия; 2) жисмо- (Давоми. Боши 1-бетда.) дида бундай сўзларни ошкора айтиш учун катта жасорат Мўътадиллик — тан учун зарурий озиқ ва хулқ ме- ний соғломлаштириш; 3) эстетик тарбия; 4) маънавий керак эди. «Ўзбек иши», «пахта иши» деганлари туҳмат ъёрларига тўғри келмайдиган ишларни қилмаслик; тарбия; 5) ҳунарга ўргатиш. Ўрта Осиё республикалари ва Қозоғистон бу таклифни эканини, марказ амалда бутун бошли халқни ҳақорат маъқуллаши табиий, чунки Орол фожиаси ҳамма учун бир- қилаётгани, бундай масхарабозликка чек қўйиш вақги ет- сахийлик – ёрдамга муҳтож кишиларга кўмаклашувчи Бу эса Ибн Сино таълимоти таълимнинг инсонпар- дек хатарли эди. Афсуски, таклиф маъқулланмади! Бир қатор ганини бутун дунё эшитди! инсоний қувват; варлик ва шахснинг баркамол ривожланиши борасида- республикаларнинг вакиллари унга қарши чиқдилар. Бу эса ги эзгу-ғояларга асосланганлигини кўрсатади. денгиз қурийдими, бошқами, билганингни қил, деган гап эди. Юқорида келтирилган далил ва фикрларни айтишдан ғайрат – бирор ишни бажаришда жасурлик; мурод, нуқул кечаги кунни қоралаш ёки иддао қилиш эмас. Д.Т. НОРҚУЛОВ, Ўзбекистон раҳбари кейинги йилларда юртимизда рўй Бу гапларни эслашдан мақсад — Ватан мустақиллиги шун- ижтимоий фанлар кафедраси мудири, ирофессор берган оммавий қатағонлар, бориб турган адолатсизли- чаки осмондан тушган неъмат эмаслиги, бу кунларга етган- клар, «ўзбек иши», «пахта иши» деган таҳқирловчи атамалар лар ҳам, етмаганлар ҳам борлигини эслашдир. халқнинг иззат-нафсини ерга ураётгани, марказ Ўзбекистонни полигонга айлантиргани, «ўзбек иши»ни ўйлаб топганлар та- ... Дунёда меҳри дарё аёллар кўп. Аммо инсон бола- рих олдида жавоб бериши кераклиқгини фош қилди. си учун Она битта бўлади. Дунёда гўзал юртлар ҳам кўп. Аммо инсон боласи учун Ватан битта бўлади! Сиз билан Мамлакатнинг пахта мустақиллигини таъмин- биз она юртимизни қанча эъзозласак, шу кунларга етказга- лаган жумҳурият «пахта иши», қатағонлар, оммавий ни учун Яратганга қанча шукрона қилсак, истиқлолимизни қонунсизликлар майдонига айланиб қолдики, бу одамларнинг қанча авайласак, ҳозирги таҳликали замонда юртимизда- миллий қадр-қимматини камситмоқда... (Ислом Каримовнинг ги тинчлик-тотувликни асрасак, ёш авлод ҳам ўрнак олади. КПСС XXVIII съездида (1990 йил) сўзлаган нутқидан.) Бугунги куннинг қадрига етиш учун эса вақти-вақти билан кечаги кунни ҳам эслаб туриш зиён қилмайди... Ўша кезлардаги нуфузли ташкилотнинг энг юқори мин- баридан туриб минглаб делегатлар, чет эл вакиллари ол- Ҳикмат Ҳикмат Ҳаётнинг ўзи барча ҳисоб-китобларни Ҳикмат тўғрилаб қўяди. Ҳикмат Хоҳламаган баҳона ахтаради.

TIBBIYOTNOMA6 №8 2014-YIL AVGUST TIBBIYOTNOMA №8 2014-YIL AVGUST 3 Статистик маълумотларга кўра матлигини мустаҳкамлаш, соғлом режага асосан тарғибот ишлари- Ўзбекистон Республикасида кей- бола туғилиши, жисмоний ва маъ- га ТТАда таҳсил олаётган юқори инги йилларда аҳоли ўртасида навий баркамол авлодни вояга ет- босқич 7-курс талабалари жалб Ўзбекистон Республикаси Президенти Фармонига биноан Тошкент Тиббиёт умумий касалланиш, болаликдан казиш борасидаги ишларни яна- этилади. 2014 йилнинг февраль академияси «Анестезиология ва ногиронлик, болалар ўртасида да кучайтириш ва самарадорлиги- ойидан апрель ойигача бўлган реаниматология» кафедраси профессори Аваков Вячеслав Ервандовични «Меҳнат юқумли касалликларнинг ортиб ни ошириш чора-тадбирлари да- муддат ичида ТТА юқори курс та- шуҳрати» ордени билан мукофотланганлиги бориши кузатилмоқда. Бунинг асо- стури тўғрисида»ги ПҚ-1144-сонли лабалари, умумий ва радиацион муносабати билан Тошкент Тиббиёт академияси ректорати ва жамоаси сий сабабларидан бири – бу ҳар Қарорлари ва шу билан бирга гигиена кафедраси ҳамда ТТА ХҚҚ муборакбод этади. бир оилада соғлом турмуш тарзи- «Соғлом бола йили»да Ўзбекистон иштирокида Тошкент шаҳри бўйича нинг тўғри тарғиб қилинмаслиги, Республикаси Президентининг 78 маротаба учрашув ва давра оила аъзолари, айниқса ёш она- 2014 йил 6 февраль 2124-сон- суҳбатлари ўтказилди. Ўтказилган ларнинг тиб- давра бий онгини «СОҒЛОМ БОЛА ЙИЛИ»ДА суҳбатлари: етарли сави- АҲОЛИНИНГ РЕПРОДУКТИВ «Зарарли САЛОМАТЛИГИНИ МУСТАҲКАМЛАШ яда эмасли- одатлардан гидир. Шун- воз кечинг», дай экан ои- «Чекишнинг лада соғлом зарари, ал- турмуш тар- коголизм, зини шакллантириш, оила аъ- ли Ўзбекистон Республикасида гиёҳвандлик», «Йод танқислиги ва золарининг тиббий онгини оши- ёшларга оид давлат сиёсатини унинг олдини олиш», «Анемия ва риш бугунги куннинг долзарб амалга ошириш бўйича қўшимча унинг олдини олиш», «СТТ тамой- муаммоси бўлибгина қолмай, чора-тадбирлари тўғрисидаги иллари», «Оқилона овқатланишга ИСТИҚЛОЛ ИМКОНИЯТЛАРИ балки давр талаби ҳамдир. Бу қарорлари шулар жумласидандир. бўлган гигиеник талаблар», «ОИТС 23 борада давлатимиз томонидан ТТАда Ўзбекистон Республикаси – аср вабоси», «Сил касалликла- жуда кўп хайрли ишлар амал- Президентининг 2124-қарорнинг ри ва уни олдини олиш» каби мав- Мустақиллик йилларида мамлакати- этилган анжуманда давлат ва жамо- лаштириш, таъ- мизда аҳоли саломатлигини муҳофаза ат ташкилотлари вакиллари, тибби- лим сифатини га оширилмоқда, жумладан 41-бандидан келиб чиққан ҳолда зуларга бағишланган бўлиб, асо- қилиш, тиббий хизмат сифати ва ёт йўналишидаги олий ўқув юртлари ошириш, мута- Ўзбекистон Республикаси Прези- аҳолининг репродуктив саломат- сан бу учрашувлар маҳалла ва самарадорлигини ошириш бораси- профессор-ўқитувчилари, шифокор- хассисларнинг дентининг 2009 йил 13 апрелда- лигини мустаҳкамлаш, уларнинг иш жойларида, мактабларда, кол- да кенг кўламли ислоҳотлар амал- лар иштирок этди. назарий били- ги «Она ва бола саломатлигини тиббий онгини янада ошириш леж ва лицейларда, институт га оширилмоқда. Президентимиз- Тошкент давлат стоматология м и н и а м а л и й муҳофаза қилиш, соғлом авлод- мақсадида Олий таълим муасса- аудиториялари ва ТТЖларида нинг соғлиқни сақлаш тизимини институти ректори Н.Хабилов ва кўникмалар билан мустаҳкамлашга ни шакллантиришга доир қўшимча салари талабалари, ўрта мактаб ўтказилди. Ўтказилган ушбу дав- ислоҳ қилишга доир қатор фармон бошқалар Президентимиз Ислом хизмат қилади. чора- тадбирлар тўғрисида»ги ўқувчилари, маҳалла аҳолисининг ра суҳбатларига жами 2500 нафар ва қарорлари, давлат дастурлари Каримов раҳнамолигида жамияти- – Мамлакатимизда репродук- ПҚ-1096-сонли ҳамда 2009 йил тиббий онгларини ошириш ёшлар жалб этилди. асосида олиб борилаётган саъй- мизда тиббий маданиятни юксалти- тив саломатликни мустаҳкамлаш, 1 июлдаги «2009- 2013 йиллар- бўйича ўтказиладиган семинар- Л.К.АБДУКАДИРОВА, ҳаракатлар туфайли барча бўғиндаги риш, аҳоли, хусусан, ёшлар ўртасида «Соғлом она – соғлом бола» та- да аҳолининг репродуктив сало- учрашувлар режаси тузилди ва ТТА ХҚҚ раиси т.ф.н. тиббиёт муассасалари фаолияти за- соғлом турмуш тарзини шаклланти- мойилини рўёбга чиқаришга доир мон талаблари даражасида йўлга риш, ҳар томонлама баркамол ав- чора-тадбирлар ўз самарасини қўйилмоқда. лодни вояга етказиш ҳамда миллати- бермоқда, – дейди Тошкент Тиб- Тошкент давлат стоматология миз генофондини мустаҳкамлаш бо- биёт академияси 3-клиникаси бош институти, Тошкент Тиббиёт ака- расида тизимли ишлар амалга оши- шифокори Жасур Ризаев. – Тиб- демияси, “Ўзбекнаво” эстрада бир- рилаётганини таъкидлади. биёт муассасаларида жаҳон стан- лашмаси ҳамкорлигида «Соғлом Мазкур саъй-ҳаракатлар тиббиёт дартларига мос ташхис қўйиш, бола йили» Давлат дастури ва Пре- муассасаларининг моддий-техник профилактика ва даволаш техно- зидентимизнинг шу йил 1 июлдаги базасини мустаҳкамлаш, ёшлар- логиялари жорий этилган. Бола- “Ўзбекистон Республикаси давлат нинг ўз соғлиғига бўлган масъу- лар соғлом туғилиб вояга етиши, мустақиллигининг йигирма уч йиллик лиятини оширишда муҳим омил улғайганидан сўнг жамиятимиз- байрамига тайёргарлик кўриш ва уни бўлиб хизмат қилаётир. Давлатимиз да ўзининг муносиб ўрнини топи- ўтказиш тўғрисида”ги Қарори ижроси раҳбарининг 2014 йил 22 июлдаги ши учун барча зарур ишлар амал- доирасида ташкил этилган тадбирда «Тошкент давлат стоматология ин- га оширилмоқда. шу ҳақда сўз борди. ститутини ташкил этиш тўғрисида»ги Санъат усталари, ёш ижрочилар Алишер Навоий номидаги Ўзбекистон Миллий боғида “Ягонасан, муқаддас Ватаним, сев- Қарори стоматология соҳасида ва бадиий жамоалар иштирокида- мамлакатимиз мустақиллигининг 23 йиллиги- ги ва садоқатим сенга бахшида, гўзал юқори малакали тиббиёт кадрла- ги концерт дастури иштирокчиларга га бағишлаб «Ватанимиз тараққиёти – биз ёшлар қўлида» шиори остида ёшлар фестивали ўтказилди. Ўзбекистоним!” шиори остида ташкил ри тайёрлашни янада такомил- хуш кайфият бахш этди. Миннатли шакардан миннатсиз заҳар Бир оғиз сўзу биргина иш билан афзал. кўнгилни олиш ҳам, қолдириш ҳам Ҳикмат Ҳикмат мумкин. Ҳикмат Ҳикмат

TIBBIYOTNOMA4 №8 2014-YIL AVGUST TIBBIYOTNOMA №8 2014-YIL AVGUST 5 Ким эдигу ким бўлдик? ФАРЗАНДЛАРИ СОҒЛОМ ОИЛА — ЖАМИЯТ ЮРТНИНГ КЕЛАЖАГИ БУ РАҚАМЛАР ОДДИЙ РАҚАМЛАР ЭМАС... ПОРЛОҚДИР НЕГИЗИ Бирор мамлакат ҳақида гап кетганда унинг Биргина Устюрт газ-кимё мажмуаси ну- Республикамиз Президенти И. Каримов 2014 йил- Мамлакатимизда хурсанд бўлишини қўллаб - халқаро миқёсдаги ўрни, муайян кўрсаткичлар фузли халқаро нашрлар, етакчи эксперт- ни мамлакатимизда «Соғлом бола йили» деб эълон мустақиллик туфайли ои- қувватлаши керак» – дейди. бўйича дунёда нечанчи поғонада туриши тилга лар томонидан бир неча бор йилнинг энг қилди. Жорий йилнинг 19 февралида Ўзбекистон Республика- ланинг ижтимоий, маъна- олинади. Бу ўша давлатнинг салоҳиятини, яхши лойиҳаси, деб эътироф этилди. 2014 си Президентининг «Соғлом бола йили» Давлат дастури вий, ҳуқуқий асосларини та- Фитратнинг фикрича, оила ривожланиш даражасини кўрсатади. йил 13 мартда яна бир халқаро нашр – тўғрисидаги Қарори қабул қилинди. Бу эса, маънан етук, комиллаштириш, оила ман- ахлоқи оиланинг мустаҳкам «Infrastructure Journal» ушбу газ-кимё маж- баркамол, жисмонан соғлом авлодни тарбиялаш устувор фаатларини ҳимоя қилишни ва бахтли бўлишига асос Собиқ тузум даврида шундай маълу- машҳур компаниялар билан ҳамкорлик муаси қурилиши лойиҳасини «Нефть-газ вазифа этиб белгиланган ижтимоий йўналтирилган давлат таъминлаш, оналик ва бо- бўлади. Бу «эр-хотиннинг мотларни ўқиганимизда, эшитганимизда ўрнатилди. соҳасидаги 2014 йилнинг глобал битими» сиёсатининг мантиқий давоми бўлди. Она ва бола, Ёшлар, лаликни муҳофаза қилиш гўзал яшашлари»дан бош- хорижий давлатларнинг тараққиётига қойил мукофоти билан тақдирлади. Баркамол авлод, Оила ва бошқа номлар билан аталган йил- давлат сиёсати даражаси- ланади: «...Коинотдаги бар- қолардик. Ўзбекистонимизни ҳам уларнинг Бугун юртимизда юксак технологи- ларда амалга оширилган ишлар халқимизнинг эзгу орзу- га кўтарилди. Ўзбекистон ча зарра ва зурриётлар сафидан жой олишини орзу қилардик. яларга асосланган кўплаб замонавий 2011-2015 йилларда саноатни усту- си бўлган Соғлом бола тарбиялашдек олижаноб мақсадга Республикаси Конституция- муҳаббатсиз бўлмайдилар. корхоналар фаолият юритмоқда. Улар- вор даражада ривожлантириш дастури ҳамоҳангдир. сида «Оила – жамиятнинг асо- Одамлар ёки ҳайвонлар Орадан ҳеч қанча вақт ўтгани йўқ. да кенг турдаги маҳсулотлар ишлаб ҳамда ишлаб чиқаришни модернизация сий бўғинидир ҳамда жами- ўртасидаги муносабат Мамлакатимиз биз орзу қилгандек бир чиқарилмоқда. Халқимиз эҳтиёжи тўлиқ қилиш, техник ва технологик янгилашга Дастур етти бўлим ва 125 банддан иборат бўлиб, унда ят ва давлат муҳофазасида муҳаббат қоидасига асос- неча соҳаларда илғор давлатлар да- мамлакатимизда ишлаб чиқарилган товар- доир тармоқ дастурларининг изчил амал- болалар туғилиши, таълим-тарбияси, оилада соғлом бўлиш ҳуқуқига эга», – деб ланган. ...Эр-хотиннинг бир- ражасига кўтарилди. Нуфузли халқаро лар ҳисобидан қопланмоқда. Юқори сифат- га оширилиши натижасида юқори қўшимча муҳитни, унинг иқтисодий, маънавий-аҳлоқий асослари- белгилаб қўйилган. Жамият бирига нисбатан дўстлиги ташкилотлар, статистика қўмиталари ли, рақобатбардош маҳсулотларимиз ички қийматга эга, рақобатдош маҳсулотлар тай- ни мустаҳкамлаш, ижтимоий соҳа ривожига ажратилаётган тараққиётида маънавий омил- ишқу муҳаббат даража- ва экспертлар юртимизда амалга оши- бозорни тўлдириш билан бирга экспортга ёрлаётган қайта ишлаш тармоқларининг маблағлар самародорлигини ошириш билан боғлиқ барча ларнинг аҳамияти ниҳоятда сига етмаса ҳам шундай рилаётган ислоҳотлар самараларини, ҳам йўналтирилмоқда. ўрни тобора ортиб бормоқда. Бугунги кун- масалалар акс этган. ортиб бораётган ҳозирги давр- илож топиш лозимки, ақлан иқтисодиёт, таълим, соғлиқни сақлаш каби да мамлакатимизда ишлаб чиқарилаётган да оилани мустаҳкамлаш бир-бирларидан нафрат кўплаб жабҳалардаги натижаларни юқори Кўп эшитганмиз: илгари юртдошла- саноат маҳсулотларининг 78 фоиздан Биринчи навбатда, соғлом ва баркамол авлодни тарби- ҳар бир миллатнинг бу бо- қилмасинлар». Демак, Фи- баҳоламоқда. римиз мабодо чет элга бориб қолса, ортиғи ана шу тармоқлар ҳиссасига тўғри ялаш учун қулай, ташкилий-ҳуқуқий шароитлар яратишга радаги қадриятлари ва анъ- трат оила ахлоқи эр- Ўзбекистонни билмаган хорижликлар «у келмоқда. қаратилган қонунчилик ва меъёрий-ҳуқуқий базани янада аналарини ўзлаштириш ва хотиннинг бир-бирига бўлган Яқинда Мустақил Давлатлар ерда нималар бор», деб сўрар экан. Ҳамма такомиллаштириш, янги қоида ва меъёрларни ишлаб чиқиш уйғунлаштириш биринчи муҳаббатидан бошланади, Ҳамдўстлиги давлатлараро статистика биринчи навбатда «пахта» дея жавоб бе- 2013 йилда машинасозлик ва металлни бўйича чора-тадбирлар белгиланган. даражали вазифаси бўлиб деб ҳисоблайди. Бу масала- қўмитаси минтақа мамлакатларининг 2014 раркан. «Яна-чи» деб сўраб қолишса, юрт- қайта ишлаш саноати 121 фоизни, қурилиш қолмоқда. га тўхталар экан, у ўз даври- йил биринчи ярим йиллигидаги ривожла- дошларимиз тайинли гап тополмай, мавзу- материаллари саноати 113,6, енгил саноат Саккизта қонун лойиҳасини ишлаб чиқиш режалашти- даги эрнинг хотинга нисба- ниш кўрсаткичларини эълон қилди. Унга ни бошқа томонга бураркан. 113 ва озиқ-овқат саноати 109 фоизни таш- рилган. Улар қуйидагилар: «Болаларни жисмоний ва маъна- Ўзбекистон Республикаси тан феодалларча муносаба- кўра, Ўзбекистон саноат маҳсулотлари кил этгани ҳам мамлакатимиз саноати ри- вий ривожига зарарли таъсир кўрсатувчи ахборотдан ҳимоя Президенти И. Каримов таъ- тини кескин танқид қилади ва ишлаб чиқариш бўйича МДҲда бирин- Бугун мамлакатимизни ҳамма таний- вожини намоён этади. қилиш тўғрисида», «Аҳолининг санитария- эпидемиологик кидлаганидек: «Республикада аёллар ҳуқуқини менсимас- чи ўринни эгаллади. Юртимизда бу соҳа ди, муваффақиятларимизни тан олмоқда, барқарорлиги тўғрисида», «Ўзбекистон Республикасининг ҳалқчил, адолатли жамиятни лик сабабларини очиб бера- ўтган йилнинг шу даврига нисбатан 8,1 тўғрироғи, тан олишга мажбур бўлмоқда. Энди айтинг, агар мамлакатимиз Таълим тўғрисида»ги қонунига ўзгартириш ва қўшимчалар бунёд этиш бош вазифамиз- ди. Лоақал эр-хотин ўртасида фоиз ўсган. Энди чет элликлар Ўзбекистонда нима- мустақил бўлмаганида, давлатимиз киритиш тўғрисида», янги таҳрирдаги «Жисмоний тарбия дир. Меҳнатсевар ва бадав- самимий муносабат бўлишига лар бор деб эмас, нима йўқ, деб сўраса раҳбари томонидан ишлаб чиқариш, жум- ва спорт тўғрисида», «Ўзбекистон Республикасида Ёшлар- лат, маънавий етук ва мада- эришиш лозим, дейди. Мазкур ҳисоботда мамлакатимиз бошқа тўғрироқ бўлади. ладан, саноатни ривожлантиришга эъти- га оид давлат сиёсати асослари тўғрисида»ги ва бошқа ниятли оила – шу жамиятнинг кўрсаткичлар бўйича ҳам юқори ўринларда бор қаратилмаганида бундай натижалар қонунлар шулар жумласидандир. асосини ташкил қилади». Оиланинг мустаҳкамлиги қайд этилган. Лекин айнан саноат соҳасига Жорий йилнинг июнь ойида Тошкентда бўлармиди?! Юртимизнинг энг кичик ту- севги, муҳаббат, дўстлик ои- алоҳида эътибор қаратаётганимизнинг са- бўлиб ўтган «Ўзбекистонда озиқ-овқат да- манларидан бири – Асакани дунё танир- «Болаларни жисмоний ва маънавий ривожига зарарли Абдурауф Фитрат ўзининг ладаги катта ёшдаги киши- баби бор. стурини амалга оширишнинг муҳим захи- миди?! Қорақалпоғистоннинг олис бурчи- таъсир кўрсатувчи ахборотдан ҳимоя қилиш тўғрисида»ги «Оила асарида» фарзанд- ларнинг бир-бирига ўзаро ралари» мавзусидаги халқаро конферен- да дунёдаги ноёб завод қурилармиди?! қонунда болаларни уларнинг онгини бузувчи, руҳий жароҳат ни камол топтириб ўстириш ҳурмати, кичикларга нисба- Маълумки, собиқ тузум даврида юрти- цияда қатнашган хорижлик меҳмон бир Мустақиллик туфайли юртимиз салоҳияти етказувчи ахборот таъсиридан ҳимоя қилиш, оммавий ахбо- учун унга жисмоний, ақлий тан шафқатлилиги, оилада- миз фақат пахта етиштиришга ихтисослаш- ҳамкасбимиздан юртингизда нима ривож- юзага чиқди. Бир пайтлар бизнинг куч- рот воситаларида шафқатсизлик ва зўравонлик тарғиботига ва маънавий тарбиядан ибо- ги манфаатларнинг умумий- тирилган аграр республика эди. Кам сонли ланган, деб сўради. Шунда у Ўзбекистонда қудратимизга шубҳа билан қараганлар бу- йўл қўймасликнинг таъсирчан ҳуқуқий механизмлари кўзда рат кўп таркибли тарбия бе- лиги, уларнинг ўзаро муноса- завод ва фабрикалар ҳам фақат шу соҳага инсон манфаатларига эътибор, одам- гун ютуқларимизни тан олмоқда, биздан тутилади. риш муҳимдир, деб ёзиб, батларида зарур пайтларда мослаштирилганди. Оқибатда саноат уму- лар учун зарур ҳамма нарса бор, деб жа- ўрганмоқда. «Болаларни ўзига ишон- кечиримли бўлишлари бах- ман ривожланмаган, юртимизда саноат воб берди. «Соғлом бола йили» Давлат дастурида мактабгача таъ- ган, кучли, топқир, чаққон ва тиёр оиланинг вужудга кели- маҳсулотлари деярли ишлаб чиқарилмас Албатта, бундай улкан натижалар- лим муассасаларининг моддий техник базасини босқичма- ақлли қилиб тарбиялаш учун шига ёрдам беради. Бу ҳақда эди. Ўша пайтда Ўзбекистон киши бошига Ҳақиқатан ҳам, бугун мамлакатимиз- га эришишнинг ўзи бўлмайди. Ҳеч нар- босқич мустаҳкамлаш, шу жумладан, уларни тубдан таъ- ўз қадр - қиммати, шаънини Ибн-Сино «Энг кучли сев- тўғри келадиган ялпи ижтимоий маҳсулот да инсон учун зарур барча нарса муҳайё. са ўзидан-ўзи осмондан тушмайди. Бу минлаш ва жиҳозлаш, янгиларини қуришга йўналтирилган ҳурмат қилиш руҳий тарбия ги – бу инсоний севги бўлиб, бўйича собиқ иттифоқда 12-ўринда, халқ Дастурхонимиздаги ноз-неъматлар, эгни- рақамлар замирида оқилона иқтисодий си- аниқ вазифалар белгиланган. Болаларни мактабга тайёр- қилмоқликни, шунинг билан бундай севги кишини саховат- истеъмоли моллари ишлаб чиқариш, асо- миздаги кийим-кечак, оёғимиз остидаги ёсат, тинимсиз меҳнат ва қатъият мужас- лаш бўйича мутлақо янги дастурларнинг ишлаб чиқилиши бирга ён-атрофдаги одам- ли қилади. Уни оқкўнгил ва сий турдаги маҳсулотларни истеъмол машина – барча-барчаси юртимизда иш- сам. Халқимизнинг бунёдкорлик салоҳияти, ва жорий этилиши белгиланган бўлиб, уларда болаларнинг лар билан ҳисоблашишни жозибали кишига айлантира- қилиш жиҳатидан энг охирги ўринларда лаб чиқарилмоқда. Авваллари оддий гу- мардлиги ва матонати эвазига қўлга кири- ақлий, ахлоқий, эстетик ва жисмоний ривожланиши каби ма- ўргатмоқ керак ... Болалар- ди», деб таъкидлайди. турарди. гурт ёки кундалик ош тузини ҳам четдан тилаётган, бутун дунёда эътироф этила- салаларга эътибор бериш кўзда тутилган. ни шундай тарбия этиш ло- келтирган Ўзбекистон бугун замонавий ав- ётган марралардан ҳар қайсимиз фахрла- зимки, бахтга бўлган инти- Хулоса қилиб айтганда, Мамлакатимиз мустақилликка томобиллар, телекоммуникация ускунала- ниб, бошимизни баланд кўтариб яшашга Суҳроб НОРҚУЛОВ, лишлари ҳеч қачон хазон мутафаккирларимиз оила иж- эришгач иқтисодиёт таркиби тубдан ри, компьютер техникаси ва мобиль теле- ҳақлимиз. Бундай муваффақиятларнинг Фалсафа фанлари номзоди, ОМХ факультети декан бўлмасин... Ота - она болага тимоий зарурат ва муқаддас ўзгартирилди. Президентимиз Ислом Ка- фонлар, кенг турдаги маиший электрони- барқарор ва бардавом бўлиши учун тан- мамнунлик ва хурсандчилик эканлигини алоҳида таъкид- римов раҳнамолигида ишлаб чиқариш ин- ка маҳсулотлари ишлаб чиқармоқда. Юр- лаган йўлимизда собитқадам бўлиб, муовини қилишни ман этмасликлари, лаб ўтишган. фратузилмасини шакллантириш, замона- тимизда дунё миқёсида ҳам ноёб санал- мамлакатимизда амалга оширилаётган балки ахлоққа зид бўлмаган вий саноат корхоналари ташкил этишга ган йирик саноат комплекслари бунёд эти- ислоҳотларга ўз ҳиссамизни қўшишимиз ишлар билан мамнун ва Ф.С. УМАРОВА, киришилди. Тараққий топган мамлакатлар, лаётир. жоиз. Чунки унинг қувончи ҳам, ташвиши ижтимоий фанлар ҳам ўзимизники. Шу азиз Ватан – барча- кафедраси ўқитувчиси мизники! Ҳикмат Ҳикмат Ҳикмат Ҳикмат Манфаат кишисида диёнат бўлмайди. Ёлғон обрў омонат.