วรรคทองในวรรณคดี ดวงเดือน 114

วรรคทองใน วรรณคดี นางสาวดวงเดือน อมรใฝ่ยุทธ สาขาวิชาภาษาไทย คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏลำปาง



วรรคทองใน วรรณคดี นางสาวดวงเดือน อมรใฝ่ยุทธ สาขาวิชาภาษาไทย คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏลำปาง

คำนำ หนังสือ\"วรรคทองในวรรณคดี\"เล่มนี้เป็นส่วนหนึ่งของรายวิชา ความคิดสร้างสรรค์์กับการสรรสร้างงานเขียนในเนื้อหาประกอบ ด้วยความรู้เกี่ยวกับบทประพันธ์ประเภท ฉันท์ กาพย์ กลอน ร่าย โคลง ลิลิต ที่เป็นวรรคทองในวรรณคดีไทยเรื่องต่างๆ ได้จัดทำขึ้น เพื่อให้ผู้ที่สนใจสามารถศึกษาหาความรู้จากหนังสือเล่มนี้ไปใช้ ประโยชน์ในด้านต่างได้อย่างมีประสิทธิภาพ ผู้จัดทำขอขอบคุณอาจารย์ภัทราภรณ์ คำลือสาย ที่ได้ให้ความรู้ เกี่ยวกับประเภทของบทประพันธ์ต่างๆและได้ให้คำแนะนำอันเป็น ประโยชน์ทำให้เนื้อหาสมบูรณ์ยิ่งขึ้น ผู้จัดทำหวังเป็นอย่างยิ่งว่า หนังสือ\"วรรคทองในวรรณคดี\"เล่มนี้ จะเป็นประโยชน์ต่อาการศึกษาในรายวิชามากยิ่งขึ้นและสามารถ เพิ่มภูมิความรู้ของตนได้พอสมควร ดวงเดือน อมรใฝ่ยุทธ ก

สารบัญ หน้า คำนำ ก สารบัญ ข วรรคทองจากเรื่อง \"สามัคคีเภทคำฉันท์\" ๑ วรรคทองจากเรื่อง \"มัทนะพาธา\" ๒ วรรคทองจากเรื่อง \"บทพากย์เอราวัณ\" ๓ วรรคทองจากเรื่อง \"กาพย์เห่ชมเครื่องคาวหวาน\" ๔ วรรคทองจากเรื่อง \"อิเหนา\" ๕ วรรคทองจากเรื่อง \"พระอภัยมณี\" ๖ วรรคทองจากเรื่อง \"สุภาษิตพระร่วง\" ๗ วรรคทองจากเรื่อง \"มหาเวสสันดรชาดก กัณฑ์มัทรี\" ๘ วรรคทองจากเรื่อง \"โคลงโลกนิติ\" ๙ วรรคทองจากเรื่อง \"ลิลิตตะเลงพ่าย\" ๑๐ บรรณานุกรม ๑๑-๑๒ ข

วรรคทองจากเรื่อง \"สามัคคีเภทคำฉันท์\" จึ่งให้ตีกลอง ป่าวร้องทันที แจ้งข่าวไพรี รุกเบียนบีฑา เพื่อหมู่ภูมี วัชชีอาณา ชุมนุมบัญชา ป้องกันฉันใด ( ชิต บุรทัต ) แผนผังฉันทลักษณ์ บทร้อยกรองแระเภทฉันท์ (วิชชุมมาลาฉันท์ ๘) ๑

วรรคทองจากเรื่อง \"มัทนะพาธา\" ดูก่อนสุชาตา มะทะนาวิไลศรี ยามองค์สุเทษณ์มี วรพจน์ประการใด นางจงทำนูลตอบ มะธุรส ธ ตรัสไซร้ เข้าใจมิเข้าใจ ฤ ก็ตอบพะจีพลัน ( พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ) แผนผังฉันทลักษณ์ บทร้อยกรองประเภทฉันท์ (อินทรวิเชียรฉันท์๑๑) ๒

วรรคทองจากเรื่อง \"บทพากย์เอราวัณ\" อินทรชิตบิดเบือนกายิน เหมือนองค์อมรินทร์ เผือกผ่องผิวพรรณ ทรงคชเอราวัณ ช้างนิมิตฤทธิแรงแข็งขัน สีสังข์สะอาดโอฬาร์ (พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย) แผนผังฉันทลักษณ์ บทร้อยกรองประเภทกาพย์ (กาพย์ฉบัง๑๖) ๓

วรรคทองจากเรื่อง \"กาพย์เห่ชมเครื่องคาวหวาน\" มัสมั่นแกงแก้วตา ห อมยี่หร่ารสร้อนแรง ชายใดได้กลืนแกง แรงอยากให้ใฝ่ฝันหา ยำใหญ่ใส่สารพัด วางจานจัดหลายเหลือตรา รสดีด้วยน้ำปลา ญี่ปุ่นล้ำย้ำยวนใจ (พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย) แผนผังฉันทลักษณ์ บทร้อยกรองประเภทกาพย์ (กาพย์ยานี๑๑) ๔

วรรคทองจากเรื่อง \"อิเหนา\" เมื่อนั้น อิเหนาฤทธิแรงแขงขัน ขับม้าเลี้ยวล่อเวียนรวัน รำทวนเย้ยหยันไยไพ แกล้งชักเปนบาทกุญชร แล้วย้อนเปนเฉลวกองใหญ่ กลับชักเปนโคมสามใบ แกล้งยั่วหวังจะให้ติดตาม (พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย) แผนผังฉันทลักษณ์ บทร้อยกรองประเภทบทกลอน (กลอนบทละคร) ๕

วรรคทองจากเรื่อง \"พระอภัยมณี\" สินสมุทรสุดแสนสงสารแม่ ด้วยรู้แน่ว่าบิดาจะพาหนี ให้ห่วงหลังกังวลด้วยชนนี เจ้าโศกีกราบก้มบังคมคัล บิดาดูรู้แจ้งจึงแกล้งห้าม ยู่เป่าปี่ ตีเกราะเสนาะครัน จะวอนตามเขาไปไยในไพรสัณฑ์ แล้วรับขวัญลูกน้อยกลอยฤทัย (สุนทรภู่) แผนผังฉันทลักษณ์ บทร้อยกรองประเภทกลอน (กลอนสุภาพ/กลอนแปด) ๖

วรรคทองจากเรื่อง \"สุภาษิตพระร่วง\" ปางสมเด็จพระร่วงเจ้า เผ้าแผ่นสุโขทัย มลักเห็นในอนา จึ่งผายพจนประภาษ เป็นอนุสาสนกถา สอนคณานรชน (สุภาษิตพระร่วง) แผนผังฉันทลักษณ์ บทร้อยกรองประเภทร่าย (ร่ายสุภาพ) ๗

วรรคทองจากเรื่อง \"มหาเวสสันดรชาดก กัณฑ์มัทรี จึ่งตรัสว่าโอ้โอ๋เวลาปานฉะนี้เอ่ยจะมิดึกดื่น จวน จะสิ้นคืนค่อนรุ่งไปเสียแล้ว หรือกระไรไม่รู้เลย พระพายรำเพยพัดมารี่เรื่อยอยู่เฉื่อยฉิว อกแม่นี้ ให้อ่อนหิวสุดละห้อย ทั้งดาวเดือนก็เคลื่อนคล้อย ลงลับไม้ สุดที่แม่จะติดตามจ้าไปในยามนี้ (เจ้าพระยาคลัง(หน)) แผนผังฉันทลักษณ์ บทร้อยกรองประเภทร่าย (ร่ายยาว) ๘

วรรคทองจากเรื่อง \"โคลงโลกนิติ\" ก้านบัวบอกลึกตื้น ชลธาร ชาติเชื้อ มารยาทส่อสันดาน ควรทราบ โฉดฉลาดเพราะคำขาน บอกร้ายแสลงดิน หย่อมหญ้าเหี่ยวแห้งเรื้อ (สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเดชาดิศร) แผนผังฉันทลักษณ์ บทร้อยกรองประเภทโคลง (โคลงสี่สุภาพ) ๙

วรรคทองจากเรื่อง \"ลิลิตตะเลงพ่าย\" ภูบาลอื้นอำนวย อวยพระพรเลิศล้น จงอยุธย์อย่าพ้น แห่งเงื้อมมือเทอญ พ่อนา (สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิตชิโนรส) แผนผังฉันทลักษณ์ บทร้อยกรองประเภทลิลิต (โคลงสามสุภาพ) ๑๐

บรรณานุกรม สุวลักษณ์ รัตคธา.( 2545).สุภาษิตพระร่วง. http://www.school.net.th/library/create- wed/10000/literature/10000-6006.html สำนักคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน.(2556).โคลงโลกนิติ.(พิมพ์ครั้งที่4). โรงพิมพ์ สกสค.ลาดพร้าว. สำนักคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน.(2556).กาพย์เห่ชมเครื่องคาวหวาน. (พิมพ์ครั้งที่4).โรงพิมพ์ สกสค.ลาดพร้าว. พิชญาภา.(2550).มัทนะพาธา.http://oknation.nationtv.tv/blog/print. php?id=115386 ทรูปลูกปัญญา.(2564).พระอภัยมณี ตอนพระอภัยมณีหนีนางผีเสื้อสมุทร https://www.trueplookpanya.com/learning/detail/96 เบญจรัตน์ กองเลิศ.(2565).บทพากย์เอราวัณ. https://sites.google.com/site/banjarathkongloed/bth- phaky-xerawan-1 บ้านจอมยุทธ.(2543).มหาเวสสันดรชาดก กัณฑ์มัทรี https://www.baanjomyut.com/library_3/extension- 3/praying_thai/05.html ๑๑

บรรณานุกรม วัชรญาณ.(ม.ป.ป.)บทละครเรื่องอิเหนา https://vajirayana.org/%E0%B8%9A%E0%B8%97%E0%B8%A5 %E0%B8%B0%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B9%80%E0%B8 %A3%E0%B8%B7%E0%B9%88%E0%B8%AD%E0%B8%87- %E0%B8%AD%E0%B8%B4%E0%B9%80%E0%B8%AB%E0%B8 %99%E0%B8%B2 ปิยฤกษ์.(2554).วิชชุมมาลาฉันท์๘ https://krupiyarerk.wordpress.com/2011/10/04/% E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%8A%E0%B8%8A %E0%B8%B8%E0%B8%A1%E0%B8%A1%E0%B8%B 2%E0%B8%A5%E0%B8%B2%E0%B8%89%E0%B8% B1%E0%B8%99%E0%B8%97%E0%B9%8C- %E0%B9%98/ ปิยฤกษ์.(2554).แผนผังบังคับและตัวอย่างคำประพันธ์โคลงสามสุภาพ https://krupiyarerk.wordpress.com/2011/09/12/%E0%B9 %81%E0%B8%9C%E0%B8%99%E0%B8%9C%E0%B8%B1% E0%B8%87%E0%B8%9A%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B 8%84%E0%B8%B1%E0%B8%9A%E0%B9%81%E0%B8%A5 %E0%B8%B0%E0%B8%95%E0%B8%B1%E0%B8%A7%E0 %B8%AD%E0%B8%A2%E0%B9%88%E0%B8%B2-2/ ๑๒

วรรคทองในวรรณคดี รายวิชา ความคิดสร้างสรรค์กับการสรรค์สร้างงานเขียน อาจารย์ผู้สอน อาจารย์ภัทราภรณ์ คำลือสาย จัดทำโดย นางสาวดวงเดือน อมรใฝ่ยุทธ รหัสนักศึกษา ๖๔๑๘๑๐๑๐๑๑๔ สาขาวิชาภาษาไทย คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏลำปาง