วิทย์ใบงาน ป.5 เทอม 1 หลักสูตรรใหม่

1

สารบัญ การเรียนรู้สิ่งต่างๆ รอบตวั  การจดั กระทาและส่ือความหมายข้อมูล  การพยากรณ์  การสร้างแบบจาลอง  แรงและพลงั งาน   แรงลพั ธ์ แรงเสียดทาน 2 เสียงกบั การได้ยนิ การเปล่ียนแปลงของสาร การเปลยี่ นแปลงทางกายภาพ การเปล่ียนแปลงทางเคมี

การเรียนรู้ส่ิงต่างๆ รอบตวั การจดั กระทา และส่ือความหมายข้อมูล การพยากรณ์ การสร้างแบบจาลอง 3

ผงั มโนทัศน์ ทกั ษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ การจดั กระทาและส่ือความหมายขอ้ มูล การนาขอ้ มูลมาทาใหอ้ ยใู่ นรูปแบบใหม่ เพ่ือนาเสนอใหผ้ อู้ ื่นเขา้ ใจง่าย ถูกตอ้ ง ชดั เจน และรวดเร็ว การพยากรณ์ การคาดการณ์ส่ิงต่างๆ ท่ีเกิดข้ึนโดยอาศยั ขอ้ มูล ที่พบมาก่อน จากการสงั เกตหรือประสบการณ์ ท่ีเกิดข้ึนซ้าๆ การสร้างแบบจาลอง การสร้างและใชส้ ่ิงท่ีทาข้ึนมาเป็นตวั แทนแนวคิด เหตุการณ์ หรือปรากฏการณ์ต่างๆ เพ่ือส่ือสาร บรรยาย หรืออธิบายส่ิงเหล่าน้นั 4

แบบฝึ กหัด ชื่อ .................................................................... ช้ัน ...............................เลขที่............................  ให้เดก็ ๆ ตอบคาถามอย่างมเี หตุผลนะ  น้า 25 % คะแนน.............. อากาศ 25 % 1. องค์ประกอบของดนิ ประกออบดว้ ย อนินทรียวตั ถุ 45 % อินทรียวตั ถุ 5 % จากขอ้ มูลขา้ งตน้ นามาจดั กระทาเพ่ือส่ือความหมายขอ้ มูลในรูปแบบต่างๆ ไดด้ งั น้ี รูปแบบท่ี 1 ตาราง องค์ประกอบของดิน องค์ประกอบของดนิ ปริมาณ (ร้อยละ) อนินทรียวตั ถุ 45 อินทรียวตั ถุ 5 น้า 25 อากาศ 25 รูปแบบท่ี 2 แผนภูมิแท่ง 50 องค์ประกอบของดนิ อากาศ 45 อินทรียวตั ถุ น้า 40 35 30 25 20 15 10 5 0 อนินทรียวตั ถุ 5

รูปแบบที่ 3 แผนภูมิวงกลม องค์ประกอบของดิน นา้ อนินทรียวตั ถุ เดก็ ๆ จะเลือกจดั กระทาและสื่อความหมายขอ้ มูลเก่ียวกบั ส่วนประกอบของอากาศใน รูปแบบใด เพราะเหตุใด ………………………………………………………………… ………………………………………………………………… ………………………………………………………………… 6

2. ดอกสมบูรณ์ คือ ดอกที่มีส่วนประกอบครบ 4 ส่วน ไดแ้ ก่ กลีบเล้ียง กลีบดอก เกสรเพศผู้ เกสรเพศเมีย ควรเลือกจดั กระทาและส่ือความหมายขอ้ มูลเกี่ยวกบั ส่วนประกอบของดอก สมบูรณ์ แบบใด จึงจะเหมาะสมที่สุด 3. ยงุ ตวั เมียจะวางไข่ในน้า เม่ือไข่กลายเป็นลูกน้า อาศยั อยใู่ นน้า พอได้ 7-10 วนั กก็ ลายเป็นดกั แด้ เรียกวา่ ตวั โม่ง ซ่ึงจะลอยตวั อยใู่ นน้าประมาณ 1-3 วนั กจ็ ะออกจาก คราบเป็นตวั เตม็ วยั ข้ึนไปจากน้า โดยยงุ ตวั เมียจะมีอายถุ ึง 1 เดือน ควรเลือกจดั กระทาและ ส่ือความหมายขอ้ มูลเกี่ยวกบั “วงจรชีวติ ยงุ ” แบบใด จึงจะเหมาะสมที่สุด 7

4. จากการสารวจกิจกรรมท่ีเดก็ ๆ จานวน 30 คน ของโรงเรียนคิดดี ใชใ้ นเวลาวา่ ง ผลการสารวจ ไดผ้ ลดงั น้ี คือ ฟุตบอล 10 คน วา่ ยน้า 7 คน วาดรูป 6 คน ดนตรี 4 คน ป่ันจกั รยาน 3 คน จากขอ้ มูล ควรเลือกจดั กระทาและสื่อความหมายขอ้ มูลเก่ียวกบั “กิจกรรมยามวา่ ง” แบบใด จึงจะเหมาะสมท่ีสุด 8

5. ด.ช.เป็นปล้ืม วดั มวลของลูกบอลตอนเริ่มทดลอง หลงั จากน้นั ใชท้ ่ีสูบสูบอากาศเขา้ ไปใน ลูกบอลแลว้ วดั มวลของลูกบอล แลว้ บนั ทึกผลในตาราง ดงั น้ี จานวนคร้ังท่ีสูบอากาศ มวลของลูกบอล (กรัม) 0 300 15 305 30 310 45 ? จากตาราง มวลของลูกบอล ท่ีสูบอากาศ 45 คร้ัง มีค่า.............................กรัม 6. จากตารางแสดงแรงท่ีกระทาต่อวตั ถุชิ้นหน่ึง และความเร่งของวตั ถุน้นั เมื่อไดร้ ับแรงกระทา จากตารางจงเติมความเร่งในช่องที่ขาดหายไป แรง (นิวตนั ) ความเร่ง (เมตร/วนิ าท2ี ) 5 10 10 20 50 ? 100 50 7. เมื่อใหค้ วามร้อนแก่ของเหลวชนิดหน่ึง แลว้ วดั อุณหภูมิของเหลวทุกๆ 1 นาที ไดผ้ ลดงั ตาราง ใหเ้ ดก็ ๆ เติมอุณหภูมิในช่องที่ขาดหายไป ตาราง อุณหภูมิของเหลวที่เวลาต่างๆ นาทที ่ี อณุ หภูมิ (องศาเซลเซียส) 1 36 2? 3 42 4 45 9

8. แบบจาลอง คือ อะไร พร้อมยกตวั อยา่ ง ……………………………………………………………………… ……………………………………………………………………… ……………………………………………………………………… ……………………………………………………………………… 9. แบบจาลองมีรูปแบบอะไรบา้ ง …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… 10. ใหเ้ ดก็ ๆ สร้างแบบจาลอง “ระบบสุริยะจกั รวาล” 10

แรงและพลงั งาน แรงลพั ธ์ แรงเสียดทาน เสียง 11

แรง : เป็ นปริมาณเวกเตอร์ มที ้งั ขนาดและทศิ ทาง มีหน่วย คือ นิวตนั ( N ) หวั ลกู ศร แทนทิศทาง เช่น เคลื่อนท่ีไปทางขวา หรือทิศตะวนั ออก ความยาวของลูกศรแทนขนาดของแรง เช่น 3 N ผลของแรงต่อการเคลื่อนทขี่ องวตั ถุ วตั ถุต่างๆ เมื่อมีแรงมากระทา วตั ถุจะมีการเปล่ียนแปลงสภาพเดิมใน 3 ลกั ษณะ คือ มีการเปลี่ยนแปลงตาแหน่ง (ทิศทาง) มีการเปล่ียนแปลงความเร็ว มีการเปลี่ยนแปลงรูปร่างและขนาด 12

แรงลพั ธ์ : เป็ นผลรวมของแรงหลายแรงทีก่ ระทาต่อวตั ถุ ทศิ ทางเดยี วกนั ทศิ ทางตรงกนั ข้าม เม่ือแรงยอ่ ยมีทิศทางเดยี วกนั เมื่อแรงยอ่ ยมีทิศทางตรงกนั ข้าม ใหน้ าค่าของแรงยอ่ ยมารวมกนั (+) ใหน้ าคา่ ของแรงยอ่ ยมาหกั ลา้ งกนั (-) ช่วยกนั นะ ทางใครทางมนั 1 นิวตนั 2 นิวตนั 2 นิวตนั 1 นิวตนั 1 นิวตนั 1 นิวตนั 2 นิวตนั 2 นิวตนั แรงลพั ธ์ = 2 - 1 = 1 นิวตนั ทิศทางของแรงไปทางขวา หรือทิศตะวนั ตก แรงลพั ธ์ = 1 + 2 = 3 นิวตนั ทิศทางของแรงไปทางขวา หรือทิศตะวนั ออก แรงลพั ธ์ = 0 วตั ถุไม่เคล่ือนท่ี หรือ วตั ถุหยดุ นิ่ง เมื่อ แรงท่ีมีขนาดเท่ากนั กระทาต่อวตั ถุในทิศทางตรงกนั ขา้ ม 2 นิวตนั 2 นิวตนั แรงลพั ธ์ = 2 - 2 = 0 N 13

สะพานแขวน : ) ประโยชน์ของแรงลพั ธ์ สะพานแขวนมีสายเคเบิลแขวนระหวา่ ง เสาหรือหอคอย และมีสายแขวนในแนวต้งั จานวนมาก ท่ีช่วยรองรับน้าหนกั ของ สะพาน จกั รยานพ่วงท้าย : ) สุนัขลากเลื่อน : ) สุนขั ทุกๆ ตวั จะช่วยกนั ลากเลื่อน ทาใหส้ ามารถช่วยในการเดินทาง ของมนุษย์ ยง่ิ ใชจ้ านวนสุนขั มากข้ึน สุนขั แต่ละตวั จะออกแรงนอ้ ยลงเท่าน้นั ทาใหก้ ารเดินทางง่ายและรวดเร็วข้ึน ววั เทยี มเกวยี น : ) 14

แบบฝึ กหัดแรงลพั ธ์ ชื่อ .................................................................... ช้ัน ...............................เลขที่............................  ให้เดก็ ๆ โยงเส้นภาพกบั ทศิ ทางของแรงย่อยให้ถูกต้องนะ  คะแนน.............. ทิศทาง  ตรงกันข้าม  ทศิ ทาง ตรงกันข้าม  ทศิ ทางเดยี วกัน     ทศิ ทางเดยี วกนั    15

แบบฝึ กหัดแรงลพั ธ์ ชื่อ .................................................................... ช้ัน ...............................เลขที่............................  ให้เดก็ ๆ โยงเส้นภาพกบั วธิ ีการหาแรงลพั ธ์ให้ถูกต้องนะ  คะแนน..............           16

แบบฝึ กหัดแรงลัพธ์ ชื่อ .................................................................... ช้ัน ...............................เลขที่............................  ให้เดก็ ๆ โยงเส้นภาพกบั ทศิ ทางของแรงลพั ธ์ให้ถูกต้องนะ  คะแนน..............           17

แบบฝึ กหัดแรงลพั ธ์ ชื่อ .................................................................... ช้ัน ...............................เลขท่ี............................  จากภาพจงหาขนาดและทิศทางของแรงลพั ธ์ ต้งั ใจทานะเดก็ ๆ  คะแนน.............. 10 นิวตนั  6 นิวตนั แรงลพั ธ์มีคา่ .....................N วตั ถุเคลื่อนที่ไปทาง..................... 4 นิวตนั  7 นิวตนั แรงลพั ธ์มีค่า.....................N วตั ถุเคล่ือนที่ไปทาง.....................  10 N 6 N แรงลพั ธ์มีค่า.....................N วตั ถุเคลื่อนท่ีไปทาง.....................  4 N 10 N แรงลพั ธ์มีค่า.....................N วตั ถุเคลื่อนท่ีไปทาง..................... 18

 4 N 4 N แรงลพั ธ์มีคา่ .....................N วตั ถุเคลื่อนที่ไปทาง.....................  10 N 6 N แรงลพั ธ์มีคา่ .....................N 8 N วตั ถุเคลื่อนท่ีไปทาง..................... 4N  8N 6 N แรงลพั ธ์มีค่า.....................N 5 N วตั ถุเคลื่อนที่ไปทาง..................... 6N  8N 6 N แรงลพั ธ์มีค่า.....................N 5 N วตั ถุเคลื่อนท่ีไปทาง..................... 3N 2N  8N แรงลพั ธ์มีคา่ .....................N 3N 6N วตั ถุเคลื่อนที่ไปทาง..................... 5N 2N 1N 2N 2N  8N 6 N แรงลพั ธ์มีค่า.....................N 3N 5 N วตั ถุเคล่ือนที่ไปทาง..................... 3N 1N 19

แบบฝึ กหัดแรงลพั ธ์ ช่ือ .................................................................... ช้ัน ...............................เลขท่ี............................  จากภาพให้เดก็ ๆ ตอบคาถามอย่างมีเหตุผลนะ คะแนน.............. อ่านได้ 5 N อ่านได้ .................. อ่านได้ 2 N อ่านได้ .................. 5N 5N ค่าของแรงที่อ่าน ไดจ้ ากเคร่ืองชงั่ สปริง 1 อนั แรงลพั ธ์ = 5 + 5 = 10 N 20

อ่านได้ 3 N อ่านได้ .................. อ่านได้ 2 N อ่านได้ .................. อ่านได้ 4 N อ่านได้ ..................  ให้เดก็ ๆ ช่วยเขยี นตวั เลขในช่องว่างในตารางหน่อยนะ  คะแนน.............. การช่ังวตั ถุ การช่ังโดยใช้เครื่องช่ังสปริง 2 อนั วตั ถุ โดยใช้เครื่องช่ังสปริง 1 อนั เครื่องช่ังที่ 1 เคร่ืองช่ังที่ 2 ค่าของแรง (N) ค่าของแรง (N) ค่าของแรง (N) A8 3 B 5 C 3.3 D 8.6 E 21

แบบฝึ กหัดแรงลพั ธ์ ชื่อ .................................................................... ช้ัน ...............................เลขท่ี............................  ให้เดก็ ๆ เลือกคาตอบจากด้านล่างเตมิ ลงในช่องว่านะ  คะแนน.............. 0N แรงลพั ธ์ นิวตนั (N) ววั เทียมเกวียน นอ้ ยลง 1 แรง แรง แรงสมดุล เท่ากบั ขนาดและทิศทาง 1. ......................ทาใหว้ ตั ถุเกิดการเปล่ียนรูปร่าง เปลี่ยนตาแหน่ง และเปลี่ยนแปลงความเร็ว 2. ผลรวมของแรงหลายแรงท่ีกระทาต่อวตั ถุ............................................................................. 3. การหาแรงลพั ธ์ ตอ้ งพจิ ารณาส่ิงใด ...................................................................................... 4. หน่วยของแรงในระบบ SI คือ .............................................................................................. 5. วตั ถุไม่เกิดการเคลื่อนที่ หรือ หยดุ น่ิง แสดงวา่ แรงลพั ธ์มีค่าเป็น ........................................ 6. แรงลพั ธท์ ่ีกระทาต่อวตั ถุมีค่าเป็นศูนย.์ ................................................................................. 7. หากเดิมใชส้ ุนขั ลากเลื่อน 2 ตวั เจา้ ของเล่ือนใจดี เพ่ิมสุนขั อีก 4 ตวั สุนขั แต่ละตวั จะ ออกแรง................................................................. 8. จากขอ้ ที่ผา่ นมา รวมแลว้ มีสุนขั ลากเลื่อนท้งั หมด 6 ตวั จะเกิดแรงลพั ธก์ ่ีแรง....................... 9. ประโยชนข์ องการใชแ้ รงลพั ธใ์ นชีวติ ประจาวนั .................................................................. 10. พอใจนากอ้ นหินใส่ลงในถุงพลาสติก แล้วใช้เคร่ืองช่ังสปริง 1 อัน เกี่ยวที่หูหิ้วของ ถุงพลาสติกดึงข้ึนในแนวดิ่งอ่านค่าได้ 8.5 N หากพอใจเปลี่ยนมาใชเ้ คร่ืองชง่ั สปริง 2 อนั ผลรวมของค่าของแรงที่อ่านไดจ้ ากตาชงั่ 2 อนั จะมีค่า.......................ค่าของแรงท่ีอ่านได้ จากตาชงั่ สปริง 1 อนั 22

แบบฝึ กหัดแรงลัพธ์ ชื่อ .................................................................... ช้ัน ...............................เลขที่............................  จากภาพให้เดก็ ๆ ตอบคาถามอย่างมเี หตุผลนะ คะแนน.............. 800 N 400 N 800 N ทางสวนสตั วอ์ ุ่นใจ กาลงั จะส่งแรดตวั หน่ึงกลบั เขา้ ป่ า จึงช่วยกนั ขนยา้ ยแรดตวั น้ี 1. แรงลพั ธม์ ีกี่แรง มีขนาดเท่าใด และเคลื่อนท่ีไปทางใด ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… 2. หากในขณะขนยา้ ย ผหู้ ญิงเกิดหมดแรง ผชู้ ายท้งั สองคนตอ้ งออกแรงคนละเท่าใด ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… 23

พอดี ใจดี อุ่นใจ 3. อุ่นใจ ใจดี และพอดี ช่วยคุณครูยา้ ยกล่องไปหอ้ งวทิ ยาศาสตร์ โดยใจดีออกแรงดึง 700 N อุ่นใจ และพอดี ออกแรงดนั กล่อง 650 และ 800 N ตามลาดบั หากขณะช่วยกนั ขนยา้ ย พอดีและอุ่นใจ สะดุดลม้ ไม่สามารถช่วยใจดีได้ ใจดีจาเป็นตอ้ งตอ้ งลากกล่องเพียงลาพงั ใจดีตอ้ งออกแรงเท่าใดจึงจะสามารถลากกล่องได้ ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… พอดี ดีพอ 500 N 500 N 80 กก. ฝาแฝด 2 คน ช่วยกนั ขนลงั หนกั 80 กิโลกรัม ออกแรงคนละ 500 N จึงทาใหก้ ล่องสามารถ ขยบั ได้ 4. จากภาพ แรงลพั ธ์มีกี่แรง มีขนาดเท่าใด และเคลื่อนท่ีไปทางใด ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… 5. จากภาพ หากดีพอ อยากลองดึงลงั เพียงคนเดียว ตอ้ งออกแรงเท่าใด ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… 24

แบบฝึ กหัดแรงลพั ธ์ ช่ือ .................................................................... ช้ัน ...............................เลขที่............................  จากภาพให้เดก็ ๆ ต้งั ใจตอบคาถามลงในช่องว่าง สู้ๆ นะ คะแนน.............. 700 N 500 N 800 N 500 N 400 N 600 N ทมี ก ทมี ข 1. แรงลพั ธม์ ีกี่แรง มีขนาดเท่าใด และเคล่ือนท่ีไปทางใด ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… 2. ทีมใดเป็นฝ่ ายชนะ เพราะเหตุใด ……………………………………………………………………………………………… 3. หากทีมท่ีแพ้ ตอ้ งการชนะตอ้ งมีแรงลพั ธเ์ ท่าใดจึงจะสามารถชนะได้ ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… จดั ผูเ้ ล่นทีมละเท่าๆกนั ยืนเรียงแถวตอน ตรงก่ึงกลางของเชือกทาสัญลกั ษณ์ท่ีเห็น ชดั เจน เช่น ผกู ผา้ จากจุดที่ผกู ผา้ นบั ไปทางซา้ ยและขวาขา้ งละ 2.50 เมตร ทาสญั ลกั ษณ์ ที่เห็นชดั เจนเอาไว้ ฝ่ ายใดดึงใหผ้ า้ ท่ีผกู ไวเ้ ขา้ มาในเขต (2.50 เมตร) ของทีมตนเอง จะเป็นผชู้ นะ 25

700 N 500 N 800 N ? 500 N 400 N ทมี สู้สู้ ทมี ซ่าซ่า 4. หากทีมซ่าซ่าสามารถดึงเชือกเขา้ มาในเขตของตนเองได้ แสดงวา่ เดก็ ชายในทีมออกแรงเท่าใด ……………………………………………………………………………………………… 5. หากท้งั สองทีมเล่นชกั เยอ่ แต่เชือกไม่เคล่ือนท่ี แสดงวา่ เดก็ ชายในทีมซ่าซ่า ออกแรงเท่าใด ……………………………………………………………………………………………… หากทีมเดก็ ๆ และทีมพ่อแม่ ออกแรงเท่าๆ กนั คือ 800 N 6. เดก็ ๆ แต่ละคนออกแรงเท่ากนั แต่ละคนจะออกแรงคนละเท่าใด ……………………………………………………………………………………………… 7. ทีมพ่อแม่ ออกแรงเท่าๆกนั เช่นกนั จะออกแรงคนละเท่าใด ……………………………………………………………………………………………… 8. หากคุณพอ่ ออกแรง 500 N คุณแม่จะออกแรงเท่าใด ……………………………………………………………………………………………… 9. หากแต่ละคนออกแรงคนละ 100 N ทีมใดเป็นฝ่ ายชนะ และจะมีการเคลื่อนที่ไปทางใด ……………………………………………………………………………………………… 10. หากเดก็ ๆแต่ละคนออกแรงคนละ 150 N ปรากฏวา่ เชือกไม่เคลื่อนท่ี ทีมพ่อแม่ออกแรงคนละ เท่าใดหากตอ้ งแรงเท่าๆกนั ……………………………………………………………………………………………… 26

แบบฝึ กหัดแรงลัพธ์ ช่ือ .................................................................... ช้ัน ...............................เลขท่ี............................  ให้เดก็ ๆ เลือกคาตอบทถี่ ูกต้องอย่างมเี หตุผล สู้ๆ นะ  คะแนน.............. 1. จากรูป แรงลพั ธม์ ีค่าเท่าใด แรง ก ก. แรง ก – แรง ข + แรง ค ข. แรง ก – แรง ข – แรง ค แรง ข ค. แรง ก = แรง ข = แรง ค แรง ค ง. แรง ก + แรง ข + แรง ค 2. แรงที่ทาใหว้ ตั ถุหยดุ การเคลื่อนที่มีลกั ษณะอยา่ งไร ก. แรงอยา่ งนอ้ ย 2 แรงท่ีมีขนาดเท่ากนั กระทาต่อวตั ถุในทิศทางตรงกนั ขา้ ม ข. แรงอยา่ งนอ้ ย 2 แรงที่มีขนาดเท่ากนั กระทาต่อวตั ถุในทิศทางเดียวกนั ค. แรงอยา่ งนอ้ ย 2 แรงที่กระทาต่อวตั ถุในทิศทางตรงกนั ขา้ มดว้ ยขนาดของแรง ท้งั สองไม่เท่ากนั แรง ง. แรงอยา่ งนอ้ ย 2 แรงท่ีมีขนาดเท่ากนั ในทิศทางต้งั ฉากกนั 3. จากรูป ถา้ แรง X และ แรง Y มีขนาดเท่ากนั ขอ้ ใดมีแรงลพั ธเ์ ท่ากบั ศนู ย์ ก. ข. ค. ง. 27

4. หนูตุม้ เล่นโหนห่วงอยใู่ นสนามเดก็ เล่น ดงั รูป นกั เรียนคิดวา่ แรงท่ีกระทา ต่อห่วงแต่ ละอนั ตรงกบั ขอ้ ใด (สสวท ปี 2549) ก. เท่ากบั น้าหนกั ของหนูตุม้ ข. เป็นสองเท่าของน้าหนกั ของหนูตุม้ ค. เป็นคร่ึงหน่ึงของน้าหนกั ของหนูตุม้ ง. เป็นหน่ึงในสี่ของน้าหนกั ของหนูตุม้ 5. ชายคนหน่ึงออกแรงดึงดงั รูป เคร่ืองชงั่ สปริงอ่านค่าได้ 150 N นกั เรียนคิดวา่ เครื่องชง่ั สปริงอีกอนั หน่ึงอ่านค่าไดเ้ ท่าไร (สสวท ปี 2549) ก. 0 นิวตนั ข. 75 นิวตนั ค. 150 นิวตนั ง. 300 นิวตนั 28

6. F1 และ F2 เป็นขนาดและทิศทางของแรงท่ีกระทาต่อวตั ถุมวล 30 กิโลกรัม ท่ีวางอยบู่ น พ้ืนราบ และลื่น ดงั รูป (สสวท ปี 2556) ขอ้ ใดถูกตอ้ ง ก. แรงลพั ธข์ นาด 12 นิวตนั ทาใหว้ ตั ถุเคลื่อนท่ีในแนวราบในทิศทาง A ข. แรงลพั ธ์ขนาด 12 นิวตนั ทาใหว้ ตั ถุเคลื่อนท่ีในแนวราบในทิศทาง B ค. แรงลพั ธข์ นาด 28 นิวตนั ทาใหว้ ตั ถุเคล่ือนท่ีในแนวราบในทิศทาง A ง. น้าหนกั ของวตั ถุทาใหว้ ตั ถุอยนู่ ่ิง ณ ตาแหน่งเดิม 7. เม่ือออกแรงระทาต่อวตั ถุท่ีอยนู่ ิ่งบนพ้ืนล่ืน ดว้ ยขนาดและทิศทาง ดงั แสดง ในภาพท่ี 1 - 4 ขอ้ ใด ไม่ ถูกตอ้ ง (สสวท ปี 2554) ก. ภาพท่ี 1 แรงลพั ธ์เท่ากบั 1 นิวตนั วตั ถุเคล่ือนท่ีไปทางซา้ ย ข. ภาพท่ี 2 แรงลพั ธ์เท่ากบั 16 นิวตนั วตั ถุเคล่ือนที่ไปทางขวา ค. ภาพที่ 3 แรงลพั ธ์เท่ากบั O นิวตนั วตั ถุหยดุ นิ่ง ง. ภาพที่ 4 แรงลพั ธเ์ ท่ากบั 2 นิวตนั วตั ถุเคลื่อนท่ีไปทางขวา 29

8. ทดลองชง่ั ไมท้ ่อนหน่ึงกบั ตาชงั่ สปริงชนิดเดียวกนั 2 คร้ัง ดงั รูป (สสวท ปี 2552) ถา้ คร้ังที่ 1 อ่านค่าบนตาชงั่ สปริงไดอ้ นั ละ 6 นิวตนั ในคร้ังที่ 2 จะอ่านค่าบนตาชง่ั สปริง ไดอ้ นั ละก่ีนิวตนั ก. 3 นิวตนั ข. 4 นิวตนั ค. 12 นิวตนั ง. 18 นิวตนั 9. แรงลพั ธ์มีทิศทางใด หากพอดี และพอใจออกแรงผลกั ดงั ภาพ ก. ทิศตะวนั ออก ข. ทิศใต้ ค. ทิศตะวนั ออกเฉียงใต้ ง. ตะวนั ออกเฉียงเหนือ 10. พอใจและพอดีตอ้ งออกแรงผลกั ตาแหน่งใด จึงจะมีทิศของแรงลพั ธด์ งั ภาพ ก ก. ง และ ค ข. ก และ ข ขค ค. ข แล ค ง ง. ก และ ง 30

แรงเสียดทาน (Friction) แรงที่กระทาต่อกล่อง แรงเสียดทาน เพื่อทาใหก้ ล่องเคลื่อนที่ แรงตา้ นการเคลื่อนท่ีของวตั ถุ ประเภทของแรงเสียดทาน  แรงเสียดทานสถิต : เป็นแรงเสียดทาน เกิดข้ึนระหวา่ งผวิ สมั ผสั ทิศทางตรงกนั ขา้ มกบั ที่เกิดข้ึนต้งั แต่วตั ถุหยดุ นิ่งจนกระทงั่ เริ่มเคลื่อนท่ี การเคลื่อนที่ของวตั ถุ หรือ  แรงเสียดทานจลน์ : เป็นแรงเสียดทาน พยายามจะเคล่ือนท่ี ที่เกิดข้ึนในขณะท่ีวตั ถุเคล่ือนท่ี มีผลทาให้ - วตั ถุไมเ่ คลื่อนท่ี,หยดุ น่ิง - วตั ถุเคลื่อนที่ชา้ ลง - วตั ถุเคล่ือนที่ชา้ ลงจนหยดุ น่ิง แรงเสียดทานสถิต : มไี ด้หลายค่า กล่องไมข่ ยบั 10 N กลอ่ งไม่ขยบั 15 N แรงเสียดทาน = 10 N แรงเสียดทาน = 15 N เม่ือออกแรงกระทาต่อวตั ถุแลว้ วตั ถุยงั คงอยนู่ ิ่ง แรงเสียดทาน เท่ากบั แรงที่มากระทาต่อวตั ถุน้นั * ยงั ออกแรงไม่ชนะแรงเสียดทาน* 31

ปัจจัยทม่ี ผี ลต่อแรงเสียดทาน น้าหนกั ของวตั ถุที่กดลงบนพ้ืนผวิ แรงกดน้อย แรงดึงน้อย แรงกดมาก แรงดึงมาก แรงเสียดทานน้อย แรงเสียดทานมาก ลกั ษณะของผวิ สมั ผสั ผวิ ขรุขระ ผิวเรียบ แรงดึงมาก แรงดึงน้อย แรงเสียดทานน้อย แรงเสียดทานมาก พืน้ ทผี่ วิ สัมผสั ไม่มผี ลต่อแรงเสียดทาน พ้ืนที่ผวิ น้อย พ้นื ท่ีผวิ มาก แรงเสียดทานมีขนาดเท่ากนั 32

ช่วยในการเคลื่อนท่ี ทาใหว้ ตั ถุหยดุ น่ิง เช่น การเบรครถจกั รยาน พ้ืนรองเทา้ มีดอกยางทาใหไ้ ม่ล่ืน การเสียดสีเพือ่ สร้างประกายไฟ หยบิ จบั ส่ิงของโดยไม่ล่ืนไหล การเสียดสีทาใหเ้ กิดความไพเราะ ของเสียงดนตรี 33

การลด และ เพม่ิ แรงเสียดทาน ลด = ล่ืน การเพม่ิ แรงเสียดทาน การลดแรงเสียดทาน ตลบั ลูกปื น รองเท้าสเกต็ มลี ้อ พืน้ รองเท้ามลี วดลาย ถุงเท้ากนั ล่ืน นา้ มนั หล่อลื่น ดอกยางรถยนต์ ใช้พืน้ ผวิ เรียบและมนั ทากระดานล่ืน ทจี่ ับของค้อนมยี างครอบ การออกแบบรูปร่างของยานพาหนะ ก้ามปูจกั รยาน ให้เพรียวลม 34

แบบฝึ กหัดแรงเสียดทาน ช่ือ .................................................................... ช้ัน ...............................เลขที่............................  จากภาพ ให้เดก็ ๆ ระบุ ผวิ สัมผสั ทท่ี าให้เกดิ แรงเสียดทาน  คะแนน.............. การเขยี นหนังสือ แรงเสียดทานเกิดข้ึนระหวา่ งผวิ สัมผสั ของ ...........................กบั ........................... ...........................กบั ........................... ลากกล่องบนพืน้ ทราย แรงเสียดทานเกิดข้ึนระหวา่ งผวิ สมั ผสั ของ ...........................กบั ........................... การจุดไฟโดยการป่ันไม้ แรงเสียดทานเกิดข้ึนระหวา่ งผวิ สัมผสั ของ ...........................กบั ........................... ...........................กบั ........................... นกบิน แรงเสียดทานเกิดข้ึนระหวา่ งผวิ สัมผสั ของ ...........................กบั ........................... 35

การเล่นกระดานล่ืน แรงเสียดทานเกิดข้ึนระหวา่ งผวิ สัมผสั ของ ...........................กบั ........................... ป่ันจักรยาน แรงเสียดทานเกิดข้ึนระหวา่ งผวิ สัมผสั ของ ...........................กบั ........................... การสีไวโอลนิ การเล่นสเกต็ นา้ แขง็ แรงเสียดทานเกิดข้ึนระหวา่ งผวิ สมั ผสั ของ แรงเสียดทานเกิดข้ึนระหวา่ งผวิ สมั ผสั ของ ...........................กบั ........................... ...........................กบั ........................... ภาพจาก https://www.fsat.or.th ถือแก้วนา้ เดินบนถนน แรงเสียดทานเกิดข้ึนระหวา่ งผวิ สัมผสั ของ แรงเสียดทานเกิดข้ึนระหวา่ งผวิ สมั ผสั ของ ...........................กบั ........................... ...........................กบั ........................... 36

แบบฝึ กหัดแรงเสียดทาน ช่ือ .................................................................... ช้ัน ...............................เลขที่............................  จากภาพ ให้เดก็ ๆ ใส่เครื่องหมายตามท่โี จทย์กาหนดให้ถูกต้องนะ คะแนน.............. ลดแรงเสียดทาน คือ - เพม่ิ แรงเสียดทาน คือ + ก้ามปูจกั รยาน พืน้ รองเท้า ตลบั ลกู ปื น นา้ มนั หล่อลื่น ดอกยางรถยนต์ รองเท้าสเกต็ ถุงเท้ากนั ล่ืน ทจี่ ับของค้อน รองเทา้ นกั ฟุตบอล ลอ้ รถเขน็ 37

แบบฝึ กหัดแรงเสียดทาน ชื่อ .................................................................... ช้ัน ...............................เลขท่ี............................  ให้เดก็ ๆ ช่วยทาเคร่ืองหมาย ลงในตาราง กจิ กรรมท่ีเกย่ี วกบั คะแนน.............. แรงเสียดทานในชีวติ ประจาวนั  กจิ กรรม แรงเสียดทาน เพม่ิ ขนึ้ ลดลง 1. การใชน้ ้ามนั หล่อล่ืนท่ีโซ่จกั รยาน 2. การใชว้ สั ดุพ้นื ผวิ เรียบและมนั ทากระดานล่ืน 3. การมีป่ ุมใตร้ องเทา้ ฟุตบอล 4. การท่ีเครื่องบิน รถยนต์ สตั วบ์ างชนิด เช่น นก ปลา มีรูปร่าง เพรียว 5. การใชก้ ระเบ้ืองที่มีพ้ืนผวิ ขรุขระในหอ้ งน้า 6. การยา้ ยตูแ้ ละใชผ้ า้ รองบริเวณขาตูก้ ่อนเขน็ ยา้ ย 7. การใชจ้ ารบีที่บานพบั ประตู 8. การลบกระดานดว้ ยแปรงลบกระดาน 9. การขบั รถในวนั ฝนตก 10. การที่รถเขน็ มีลอ้ 38

แบบฝึ กหัดแรงเสียดทาน ชื่อ .................................................................... ช้ัน ...............................เลขที่............................  ให้เดก็ ๆ ช่วยพจิ ารณาภาพด้านล่าง และเขียนคาว่า คะแนน.............. “ต้องการ” หรือ “ไม่ต้องการ” แรงเสียดทานอย่างมเี หตุผลนะ  กระดานลื่น  แรงเสียดทาน ตะเกยี บคบี อาหาร  แรงเสียดทาน สปิ นเนอร์  แรงเสียดทาน การปี นต้นไม้  แรงเสียดทาน ภาพจาก https://www.hawaiicarservice.com 39

ก้ามปูจกั รยาน  แรงเสียดทาน กฬี ายกนา้ หนัก  แรงเสียดทาน การฉีกกระดาษ  แรงเสียดทาน รูปร่างของเครื่องบิน  แรงเสียดทาน รูปร่างของหมวกจกั รยาน  แรงเสียดทาน ด้ามจบั ของกระทะ  แรงเสียดทาน 40

แบบฝึ กหัดแรงเสียดทาน ชื่อ .................................................................... ช้ัน ...............................เลขที่............................  ให้เดก็ ๆ ช่วยเขยี นประโยชน์ และโทษ ของแรงเสียดทาน คะแนน.............. แรงเสียดทาน 41

แบบฝึ กหัดแรงเสียดทาน ชื่อ .................................................................... ช้ัน ...............................เลขที่............................  ให้เดก็ ๆ ช่วยวาดภาพของเล่น หรือ ของใช้ทม่ี ีการนาความรู้ คะแนน.............. เรื่อง การลดและเพมิ่ แรงเสียดทาน ไปใช้ในชีวติ ประจาวนั 42

แบบฝึ กหัดแรงเสียดทาน ช่ือ .................................................................... ช้ัน ...............................เลขท่ี............................  จากภาพให้เดก็ ๆ ช่วยอธิบายหลกั การของแรงเสียดทานนะ  คะแนน.............. การขบั รถขนึ้ เขา ……………………………………………… ……………………………………………… ……………………………………………… ……………… การปี นเขา ……………………………………………… ……………………………………………… ……………………………………………… ……………… การเล่นไวโอลนิ ……………………………………………… ……………………………………………… ……………………………………………… ……………… 43

จมูกบันได ……………………………………………… ……………………………………………… ……………………………………………… ……………… กระเบื้องปูห้องนา้ ……………………………………………… ……………………………………………… ……………………………………………… ……………… การขบั รถในวนั ฝนตก ……………………………………………… ……………………………………………… ……………………………………………… ……………… การจับแก้วนา้ ……………………………………………… ……………………………………………… ……………………………………………… ……………… 44

รอยบนฝาขวดนา้ ……………………………………………… ……………………………………………… ……………………………………………… ……………… การตดิ ไฟ ……………………………………………… ……………………………………………… ……………………………………………… ……………… ภาพจากhttps://www.fieldandstream.com/ ยางกนั ลื่นในห้องนา้ ……………………………………………… ……………………………………………… ……………………………………………… ……………… 45

แบบฝึ กหัดแรงเสียดทาน ช่ือ .................................................................... ช้ัน ...............................เลขท่ี............................  ให้เดก็ ๆ เลือกคาตอบจากด้านล่างเตมิ ลงในช่องว่างนะ  คะแนน.............. ผวิ สัมผสั นอ้ ยกวา่ ลด มากกวา่ ตรงกนั ขา้ ม แรงท่ีใชด้ ึง หลายค่า แรงเสียดทาน เท่ากบั 0 N 1. เม่ืออกแรงกระทาต่อวตั ถุท่ีอยบู่ นพ้นื ผวิ สัมผสั เพอื่ ใหเ้ คลื่อนท่ีจะมีแรงตา้ นการเคล่ือนที่ คือ .......................................... 2. แรงเสียดทาน มีทิศ............................กบั ทิศทางการเคล่ือนที่ของวตั ถุ 3. แรงเสียดทาน เกิดข้ึนระหวา่ ง.....................................ของวตั ถุ 4. การออกแบบชุดวา่ ยน้า ออกแบบรถแข่ง การออกแบบจรวด ตอ้ งการ....................... แรงเสียดทาน 5. แรงเสียดทานมีผลทาใหว้ ตั ถุท่ีกาลงั เคลื่อนที่ เปล่ียนแปลงการเคล่ือนที่เป็นชา้ ลง จน............................................... 6. เมื่อออกแรงดึงถุงทรายแลว้ ถุงทรายไม่เคล่ือนท่ี ค่าของแรงเสียดทาน จะมีค่าเท่ากบั .................................... 7. แรงเสียดทานสถิต มีได.้ ........................................... 8. เมื่อออกแรงดึงเคร่ืองชงั่ สปริง แต่กอ้ นหินยงั คงอยนู่ ่ิง แสดงวา่ แรงลพั ธท์ ่ีกระทาต่อกอ้ นหิน มีค่าเท่ากบั ..................................... 9. เม่ือออกแรงลากเพ่อื น แต่เพ่ือนไม่เคลื่อนที่ แรงเสียดทานจะมีคา่ ....................แรงท่ีลากเพอื่ น 10. หากตอ้ งการผลกั รถ และตอ้ งการใหร้ ถเคล่ือนที่ ตอ้ งออกแรงให.้ ...................แรงเสียดทาน 46

แบบฝึ กหัดแรงเสียดทาน ช่ือ .................................................................... ช้ัน ...............................เลขที่............................  ให้เดก็ ๆ ช่วยเขยี นอธิบายคาตอบลงในช่องว่างอย่างมีเหตุผลนะ คะแนน.............. 1. เม่ือ ด.ช.เป็นปล้ืม ออกแรงดึงเคร่ืองชงั่ สปริงแลว้ กล่องยงั คงอยนู่ ่ิง มีแรงเสียดทาน กระทาต่อกล่องหรือไม่ เพราะเหตุใด ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... 10 N 23 N 2. จากภาพดา้ นบน ด.ช.เป็นปล้ืม ออกแรงดึงกล่อง 2 คร้ัง แต่กล่องไม่ขยบั อ่านค่าแรงดึง จากตาชงั่ สปริงได้ 10 และ 23 N ตามลาดบั อยากทราบวา่ เกิดแรงเสียดทานข้ึนหรือไม่ และมีค่าเท่าใด ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... 3. จากกิจกรรมในขอ้ 2 ที่ผา่ นมา เดก็ ๆ จะสรุปผลการทดลองไดว้ า่ อยา่ งไร ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... 47

ขยบั แลว้ เยเ้ ย้ 4. ขณะที่กล่องกาลงั เคลื่อนที่ มีแรงเสียดทานกระทาต่อกล่องหรือไม่ รู้ไดอ้ ยา่ งไร ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... 5. จากกิจกรรมท้งั หมด ในขอ้ 1 , 2 และ 4 ใหเ้ ดก็ ๆ สรุปการทดลองของ ด.ช.เป็นปล้ืม ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... 48

แบบฝึ กหัดแรงเสียดทาน ชื่อ .................................................................... ช้ัน ...............................เลขที่............................  ให้เดก็ ๆ ช่วยเขยี นอธิบายคาตอบลงในช่องว่างอย่างมีเหตุผลนะ คะแนน.............. ด.ช.เป็นปล้ืมลองลากเคก้ อ่านค่าของแรงจากเคร่ืองชง่ั สปริง ตามภาพดา้ นล่าง แง แง ไมข่ ยบั เลย ยงั ไม่ขยบั เลย 5 N 15 N ภาพที่ 1 ภาพที่ 2 เยเ้ ย้ เร่ิมขยบั แลว้ 25 N ภาพท่ี 3 1. ภาพท่ี 1 และ 2 เกิดแรงเสียดทานหรือไม่ ....................หากเกิด จะมีค่าของแรงเสียดทาน เท่ากบั ................................ 2. ภาพที่ 1 และ 2 แรงลพั ธท์ ่ีกระทาต่อเคก้ มีค่าเท่ากบั ............................................. 3. ภาพท่ี 3 เกิดแรงเสียดทานหรือไม่ ...................................... 4. ภาพที่ 3 เกิดแรงเสียดทานเท่าใด ...................................... 5. จากท้งั 3 ภาพ สรุปไดว้ า่ อยา่ งไร ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... 49

6. แบบฝึ กหัดแรงเสียดทาน ชื่อ .................................................................... ช้ัน ...............................เลขท่ี............................ 7. 8. 9.  ให้เดก็ ๆ ช่วยตอบคาถามลงในช่องว่างอย่างมเี หตุผลนะ  คะแนน.............. 1. ด.ช.เป็นปล้ืม ผลกั กล่องของขวญั ดงั ภาพดา้ นล่าง ใหเ้ ดก็ ๆ เขียนลูกศรแสดงทิศทางของ แรงเสียดทาน 2. ใหเ้ ดก็ ๆ เขียนลูกศรแสดงทิศทางของแรงเสียดทานการลากกล่องไปทางซา้ ยมือ 3. ด.ช.เป็นปล้ืม ลากกอ้ นหินไปบนพ้ืนเรียบ และพ้ืนทราย ด.ช.เป็นปล้ืม ออกแรงดึงเท่ากนั หรือไม่ อยา่ งไร ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… 50