fa ran fon mix

138 ฟ้าหลังฝน เกษตรอินทรีย์ การปลูกผกั ด้วยปยุ๋ หมักชีวภาพ 1. ใสป่ ยุ๋ หมกั ชวี ภาพคลกุ เคลา้ ผสมดนิ ในแปลงผกั อตั ราสว่ น1/3/ ตารางเมตร ถ้าดินคุณภาพตํ่าให้เพิม่ ปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยหมกั มากขึ้น 2. คลุมดินด้วยฟางหรือหญ้า หรือใบไม้ รดนํ้าผสมน้ําเอนไซม์ 1/100 หมักดินไว้ 1-2 วัน 3. หลังจากปลูกผักแล้วควรเพิ่มปุ๋ยหมักชีวภาพทุก 7 วัน หรือ 10 วนั และรดน้ําเอนไซม์ 1/500 เจือจางมากหรือน้อยขึ้นอยู่กบั กล้าผกั 4. หลงั เกบ็ เกยี่ วผกั 3 วนั ตอ้ งปลกู ผกั ใหมท่ นั ทไี มป่ ลอ่ ยใหแ้ ปลง ผักว่างเปล่า 5. การฉีดพ่นน้ําหมกั ชีวภาพ สะเดา หรือสมุนไพรอื่น ๆ ควรทำ� อย่างสม่าํ เสมอในอัตราส่วน 1/500 6. อยา่ ปล่อยใหพ้ ืชผกั มีอายมุ ากเกินก�ำ หนด ควรเกบ็ เกยี่ วระยะ ที่มีอายุพอดีหรือก่อนกำ�หนดพืชผักจะมีรสชาติดี คุณภาพดี ถ้าพืชผัก มีอายมุ ากกว่ากำ�หนดจะถูกท�ำ ลายจากแมลง 7. ควรปลกู พชื อยา่ งตอ่ เนอื่ ง ถา้ ดนิ รว่ นซยุ ไมจ่ �ำ เปน็ ตอ้ งไถพรวน และไม่ต้องตากดิน เพราะจุลินทรีย์ในดินจะตาย ทำ�ให้โครงสร้างดินเสีย 8. ปลูกพืชให้เหมาะสมกบั ฤดกู าล กศน.อ�ำเภอเมอื งขอนแก่น

139 กำรทำปยุ๋ ชีวภำพ ฟา้ หลงั ฝน เกษตรอนิ ทรีย์ 139 ปุ๋ยชีวภาพ เเปป็กน็นกาสรริ่งะทมบี�ำชวีวปนิตุ๋ยกขาชนรีวาเภพดิ่าเมลพจ็กุลทินี่อทารศียัย์ตอายมู่ใธนรดรินมเชปา็นตติใหัว้ ดินเพราะจุลินทรีย์ เกปพารกสหผรระา่ลาอมยโะมยิตใัอ่กจหาชยแุลโร้ปเนสลดกินถุ๋ย์ไละยิดทดนชแาไกร้าีวยบมปียาไภแ่บตป์รุ๋ยลา้เอแยใชปพะชหง่อีวเ็น้ปพ้งภยซเสสปรมิ่ สาื้อิง่ ะา็นปพมลปโมกรยีชมาุ๋ยามิรีวชยีเระาคิตน2แถบณขม์ไลทวชดนีรอะานน้าานิเปไกพดิดคดทุ๋ยาเิ่าม้เรลชรคอแยปี ก็ีเวืงอพพว์รทภไตังิมิ่มมีอ่าแแถ่าจยพาบลใุณุลาศมหบะกินัยีก้ผอเแ2อปทบัิลนลย็รนดผทะู่ใียนนิลชนรช์ต้ํานีิยตด่วพาหิด์วยทินมชื มัตใเี่ไสธคปหักดถารือ็น้ล้แเุใมรปตหดลมาแ็นวั้กตะรชบกผแถั้นบาบ่อลบนตทดเใผ�ำบปิใุนินหหไลแ็นกป้เ้ดิกตพหนาใินิดทชื้ชงร้า้ี่ สาปมลาอรถดทส�ำ าไรดพเ้ อิษงไกมาย่ ราทกาแปลุ๋ยะชชีว่ ยภใาหพล้ มดี ต2น้ ทนุอกยา่ รงผคลือติ กโาดรยทไมาต่ปอุ้๋ยงหซมือ้ักปนยุ๋ ้า เคชมีวีรภาาคพาแแพลงะแกลาะรผทลาผปลุ๋ยิตชทีวภี่ไดา้เพปอ็นัดผเลมผ็ดลซิตึ่งทมี่ปีขล้ันอตดอสนากราพริษทากขาอรงทแำ�ตป่ลุ๋ยะ ชีวชภนาิดพมดี 2งั นอี้ย่างคือ การทำ�ปุ๋ยหมักน้ําชีวภาพ และการท�ำ ปุ๋ยชีวภาพอัด เม็ด ซึ่งมีข้ันตอนการทำ�ของแต่ละชนิด ดงั นี้ กศน. อำเภอเมืองขอนแก่น กศน.อ�ำเภอเมอื งขอนแก่น

140 ฟา้ หลงั ฝน เกษตรอนิ ทรีย์ สูตรไลแ่ มลงจากพืชสมุนไพร วสั ดทุ ีใ่ ชป้ ระกอบด้วย หวั ขา่ แก่ 2 กิโลกรมั บอระเพด็ 2 กิโลกรมั ใบขี้เหลก็ 2 กิโลกรมั สะเดา 2 กิโลกรัม ตะไคร้หอม 2 กิโลกรัมน้ําส้ม สายชู 1 ขวด สรุ า 40 ดีกรี 2 ขวด ใบยาสบู 2 ขีด ต้นกล้วยสบั 10 กิโลกรมั กากนํ้าตาล 3 ลิตร นำ�มาสับให้ละเอียดคลุกเคล้าให้เข้ากันโดยเติม กากน้ําตาลหรือน้ําตาลทราย แล้วเติมน้ําลงในถงั ทีจ่ ะทำ�การหมกั 1 ถัง หมกั ประมาณ 14 วนั กส็ ามารถน�ำ ออกมาใชไ้ ดเ้ ลย ขอ้ ส�ำ คญั ในการใชป้ ยุ๋ หมกั นํ้าชีวภาพผสมกบั น้ําตามสัดส่วนคือ น้ําหมักประมาณ 20 ซีซี ผสม กบั น้ํา 5 ลิตร ฉีดพ่นตอนเช้าหรือตอนเยน็ ที่มีอากาศไม่ร้อนจัดใช้ก่อนที่ แมลงจะมารบกวนจะได้ผลดี ถ้าจะทำ�ปุ๋ยหมักนํ้าชีวภาพสูตรธรรมดาก็ ให้ใช้เศษพืชผกั ต่าง ๆ พร้อมน�ำ กากน้ําตาลผสมตามสดั ส่วน กากน้ําตาล 1 กิโลกรมั ต่อเศษวสั ดุพืชผัก 3 กิโลกรมั คลุกเคล้าให้เข้ากัน แล้วนำ�ใส่ ภาชนะปิดฝาให้สนิท ใช้เวลา ในการหมกั ประมาณ 25-30 วันจึงน�ำ มา ใชไ้ ด้ ซงึ่ คณุ ภาพของปยุ๋ หมกั นา้ํ ชวี ภาพเปน็ ตวั เรง่ รากใหง้ อกเรว็ ขนึ้ ท�ำ ให้ ดินมีคณุ ภาพ เพิม่ ผลผลิต ลดมลพิษด้านสิ่งแวดล้อม กศน.อำ� เภอเมอื งขอนแกน่

ฟา้ หลังฝน เกษตรอนิ ทรยี 1์ 41141 สตู รไสลูต่แรมไลลงแ่ จมาลกงพจืชำกสพมุนืชสไพมรนุ ไพร กศน. อำเภอเมืองขอนแก่น กศน.อำ� เภอเมอื งขอนแก่น

142 ฟ้าหลังฝน เกษตรอินทรีย์ 142 ป๋ยุ ชีวภำพสปูตยุ๋ รชซีว่ิงภหานพอสงแูตสรซง ิง่ หนองแสง ส่วนผสม ได้แก่ น้าสะอาด 100 ลิตร แกลบ หรือ กากอ้อย อก จกลุ้อิิโโ41หแลล00ินลยรกก00อืแทะรรหลกรกกมััมัวียะาิโิโสเลรก์ใลรหช่วหำ�กอ�ำกอื้นวัล้เลร้อรขเจผะชัมะยมั้าุลสเื้อเกแออินหมรจนลัียียทาัวุละดไนลดเรดินรชเ�ำียะขา้แ้ือท3หเ์ใ้าลอกจ0หรวัดะีย่ียุลเเ้ นก้ชวเขด์ินออ้ยื้ําิโ้า5ทียลสจกก3ดรกลลุะ0ันันียเอรนิติ ขก์นัมผาทร5้าิโาดสรดลวหกลยีม้วิธก1าวัิตไ์ยก0ีทปรกเรชก0ามั�ำรนือ้กนักดล้ําเวจนทากติตผิธุลํ้ากอมารีทสตินนงลลู มาทาวแ้าสกลตักร1ตเัตทาถียลากวนกมด์ไุลบ์ปิโ้ํานูลบิขลสร1ห้าสี้เกคดถะตรกตั รลกอ้าือาิโวมักุแอาลล์ กกเดงกคมขวนาลรลีเู้ลัตแกา้บถัมา้สลสถอ้าหใตัมะดุะห้อแรหอวลูิบกเ้ยือข์าัวสลกา้41ดเตับกช00าวนกื้อั00์ จนคมลคีุกวเคาลม้าชใน้ื หป้เรขะ้ามกานั ณจน4ม0ีค%วาเกมลชื้นย่ี กปอระงปมย๋าุ ณสงู ป40ระ%มาเกณลี่ย3ก0อเซงปนุ๋ยตสเิ มูงตร แลว้ คลปมุระกมอางณปยุ๋ 3ห0มเกัซไนวต้ 5ิเม-ต7รวนัแลจ้วบั คดลจู มุ ะกมอคี งวปาุ๋ยมรหอ้ มนักสไาวม้ 5า-ร7ถนว�ำันไปจใับชดไ้ ดจู ้ะมี ความร้อนสามารถนาไปใช้ได้ กศน. อำเภอเมืองขอนแก่น กศน.อำ� เภอเมอื งขอนแก่น

ฟา้ หลังฝน เกษตรอินทรีย1์43143 กำรทำปุย๋ กหามรทกั ำ�อปัดุ๋ยเมหด็ มชกั ีวอภัดำเพมด็ ชีวภาพ ส่วนผสม ได้แก่ แกลบเผา 5 ส่วน กากน้าตาล 1 ส่วน ดินร่วน อใ วสชิธย่ว18ดค้นีทน่า้ลวสํ้าปงำ�ยรกุห่วดีบ๊ ำ�กนในมี หอใันส�ำวกั ชร่อ้เแิธ่วชข้มานใกีทนีว้าอือช1ลกภผา่อ้นกสบันสานน้ำ�าพ่วเอมดห1าผนยผแูมาสไห่าสก ปดัก่วงาปมล้แุ๋ยนดชกุ๋ยกกบคีีวกคปาใ่เอภแชผำ�กอุ๋ยกแากม้านกคพลลอื5ํ้าปอ้วบกผรตสุ๋ยกแำ�าเสา่วคผบอดล5มนอาม่อู กหผกสนนือ5าสา่วํ้าอรกกสดมนหอากน่วินนมอกนนา้ารํ้ากั่อไ้าแต่วรมชนกหลดนา่เีวาปม้วกลดภกผแ็นักอินานบสผกชงรพํ้ามมสีปว้อว่ ตภ1อืคนมุ๋นยาอาลลหนลผพอุกิตม้าส1กเรรัก1คมไดสนคลมคลก่วํ้าล้า่เลิตนปอเเกุปุกรข็นงดใล้เาปนกหคินด่าุ๋้้อา้เยล ร้วข8เนห้า่วยป้าเนปมกกลขีับ๊นัันก้า่า1 ให้เติมในห้า้เอตีกิมนห้ําาอกีกกหาแากลก้วม�ำ แีนล้า้วไหมลีนอ้ําไอหกลตอาอมกงต่าามมมงือ่ามใหม้เือตใิมหแ้เกตลิมบแกหลรือบ หรปือุ๋ยปคุ๋ยอคกอหกรหือรรือารอำ�่อน่อนหาหกากากแำ�ลแล้วแ้วแบบมมือือออออกกเปเป็น็นกก้อ้อนน ททิ้งิ้งลลงงพพื้นื้นแตก กรกะรจะาจยาแยสแดสงดวง่าวพ่าอพดอีใสด่ถีใสงุ ป่ถุ๋ยงปหุ๋รยือหทรำ�ือเทปา็นเคปอ็นกคใอชก้ ใรชะ้กสรอะบสปอ่าบนปค่าลนมุ คเลกุมบ็ ไวเ้ใกน็บทไี่รว่ม้ในวทันี่รท่มี่ 2วันลทอี่ง2เอามลืออคงลเอ�ำ าดมู หือาคกลรา้อดนู วหาบกรแ้อสนดวงาวบ่าดีแกส�ำ ดลงังวเก่าดิ ี นเปตำ�ฏใกเม็ คไยกิาปรมสริลตื่อยกิีีขังางาลาเกอกทวนิ่ ลดัิดกาหมเงปรมอเใฏะคม็ดหจิกมเค้แาสิรีลหวยริยนัา้้ง็จเายตทแทเ็มี่ลห1า0ว้งด็ มนเเแคีกอาสมลาไดปมีิ่นงตอืวหวคาันา่อกลทใมชล�ำี่ คไ้1ดมด0ลไูใ้มหโ้าดเร่ย้แอยอ้หเาหนนง้ม�็ำดสือเแขงัคสา้เลกเดคาตงดรเวหอืู่ไ่ามน็งใอ่รใชย้อดั้ไสดนเมขี้ ดส็าโดวเังสกยเกรรนจ็ตะาแจเเหลาข็นย้ว้า กศน. อำเภอเมืองขอนแก่น กศน.อ�ำเภอเมอื งขอนแก่น

144 ฟา้ หลังฝน เกษตรอินทรีย์ น้ําเอ็นไซม์ (นํ้าหมกั ชีวภาพ) ส�ำ หรบั สตั วแ์ ละพืช 1. นำ�อินทรีย์วตั ถจุ ากในครัว (เศษผกั เศษอาหารในครวั เปลือก ผลไม้ หัวปลา เป็นต้น) เทใส่โอ่งกระเบื้อง โอ่งดิน หรือภาชนะที่เตรียม การหมกั โดยใช้ขยะสด 3 กิโลกรมั น้ําตาลแดง 1 กิโลกรมั นํ้า 10 ลิตร (อนิ ทรยี ว์ ตั ถจุ ากในครวั ยกเวน้ กระดาษพลาสตกิ กระปอ๋ งโลหะและขวด ต่าง ๆ ห้ามน�ำ มาใส่) 2. จากน้ันเติมอินทรีย์วัตถุสดลงในโอ่งไปเรื่อยๆ จนกว่าจะเต็ม ต้ังโอ่งหรือถังพลาสติกในที่ร่ม ปิดฝามิดชิด หากพบว่ามีหนอนแสดงว่า อินทรีย์วัตถุทีห่ มักไว้ไม่เป็นอันตรายต่อสิง่ มีชีวิต 3. หมักไว้ 3 เดือน สังเกตว่าน้ําที่ได้จากการหมักจะต้องมี สีเหลืองนํ้าตาล มีกลิ่นน้ําส้มฉุนคือลักษณะที่ถูกต้อง ถ้านํ้ามีสีดำ�หรือ กลิ่นเหม็นให้เติมน้ําตาลทรายแดงและนํ้าจนท่วมอินทรีย์วัตถุและกด อินทรีย์วัตถทุ ี่ลอยให้จมนํ้าด้วยของหนกั 4. เมื่อครบ 3 เดือนแล้วให้ตกั เศษอินทรีย์วตั ถทุ ี่เปน็ กากออกไป เทรอบโคนต้นไม้ใหญ่ กระถางหรือเขตที่ต้องการ ให้มีโอโซนระเหย เมือ่ รดนํ้าทกุ วันจะมีไอโอโซนระเหยออกมาตลอด 5. นํ้าเอนไซม์ที่เหลือในโอ่ง จะเปน็ สีน้ําตาลเหลือง มีกลิ่นน้ําส้ม สายชูและข้น ให้นำ�มาผสมน้ําให้เจือจางเพื่อนำ�ไปรดต้นพืชเป็นปุ๋ยใน อัตราส่วน น้ําเอนไซม์ 1 ลิตร ต่อน้ํา 100 ลิตร ถ้าต้องการปราบวชั พืชไม่ ต้องผสมนํ้า เมื่อน�ำ ไปราดหญ้าจะตายภายใน 1-3 วนั (ขึ้นอยู่กบั สภาพ ดิน คือถ้าดินเค็มหญ้าจะตายช้า ถ้าดินจืดหญ้าจะตายเร็ว) กศน.อ�ำเภอเมอื งขอนแก่น

145 (ขึ้นอยู่กับสภาพดิน คือถ้าดินเค็มหญ้าจะตายช้าฟ้าถห้ลางัดฝินนจเกืดษหตรญอนิ้าทจระยี ์ 145 ตายเร็ว) 66..ถถ้า้าจจะะเกเกบ็ บ็ นน้า้ําเอเอน็ ็นไซไซมม์ท์ที่เหีเ่ หลลอื ือเพเพือ่ ื่อใชใช้ต้ต่อ่อไปไปใหให้ท้ทา�ำดดังังนน้ี ี้ 6.1 เต6ิม.1นา้เติมานลํ้าทตราลยทแดรางยลแงดไปงล1งกไปิโล1กกรัิโมลเกตริมมั นเ้าตลิมงนไป้ําลใหง้ไป นจคเในจ 3ตาหารา�ำม็ กมบเ้เกมดโตานอนา ือ3ม็ผั้นผ่ง้ันนโสเปเสอเดทมทใิดม่งือนอนอฝปนน6ริน้าินาิดํ้าะ.ใททท2ใใฝชหนชรริง้้ตาว้ตรีไยียทอ่6่าวะเ่อ์์ววงิ้งหไ.้ห2ตััไต5ปนไลปววถ-ถไั้นเา่ือ้ได7สุุหส5ตดงน้ด-ลนดัก้ว้า7ในัืนอ้ัใใเนชนอนตวคเ้ไค็นนัพกัํ้าดรรเไใือ่้เวัอเัชวซลพใล็น้ไลยมหือ่ดงไงท์แ้นไซใ้เไปลหันบา้ปมทเยท้นบ์แอททกุํ้าีเบนุกขเวนั อบไว้มนัทซนันเขเขีมหไเ้น้มซห์เมขไขมมวือ้ม้น์เือ้ในขขไนนเ้ม้นวดโเ้ใขออดิมน้นีก่งิมไโอทคมอไีกี่มจร่ต่งคท้ังะ่้ตอหหรี่จง้อั้งนระมงหอหึ่งรักนจมอใแึง่นหจักลคแมนใ้วหรล่ บม้ว่ กศน. อำเภอเมืองขอนแกน่ กศน.อ�ำเภอเมอื งขอนแก่น

146 ฟา้ หลังฝน เกษตรอนิ ทรีย์ 146 นำ้ หมนกั า้ํชหีวมภกัำพชีวจภำากพพจืชาแกลพะืชนแ้ำหละมนักํ้าชหีวมภักำพชีวจภำกาพสจตั าวก์ สัตว์ น้าหมักจากพืช ข้ันตอนการทา คือนาพืชสดมาหั่นขนาด 1 ข้อมอื นเสา้ํ หร็จมแกั ลจ้วานกาพมืชาขคั้นลตุกอกนบั การกทน�ำ ้าตคาือลนอ�ำ ัตพรืชาสด3ม:1าหนั่ ขนาด 1 ขอ้ มือ เส(รพ็จืชแล: ้วกนาำ�กมนา้ คตลาลกุ )กเับตกิมานกา้ นเป้ําตลา่ ล1อ0ตั ลริตา ร3ใ:1ส่ถังหมักให้เหลือช่องว่างไว้ 1 ฝา่ มอื(พอืชย:่ากใสาก่เตน็มํ้าตเกาบ็ลไ)วเ้ใตนิมทนีร่ ํ้าม่ เปไลม่าใ่ ห1้ถ0ูกลแิตสรงแใดสด่ถงั 1ห5มวักันใหน้เหาไลปือใชช่อ้ไดง้ ว ใ เศช่าบเ(ษ้ไงซชดาไปอาว้รกลรบ้งุ ์ร1สา�ำด ี่น(ัตรฝเนิซซศา้ํงุว่านาแาหดษ์มกกล้า:มินปือหสโะกกัคแลตพัมาอจลราวักืชกงายะ์ซจไ:กนพ่ากาากส้าใืช่กกสตาฯตั สโก่เลาวคตัตลนฯ์ รม็ขวา้)ํ งคน้ั์ตไเเลตตกกขากุลอิม่ั้นบ็ ฯกน)นตไลวาเก้าอฯต้ใกเานนปมิ นครกทลนาท้ํลาา้ี่รํ่ตา�ำุกรเ่มาปทก1คล0ลาาไอื มกา่อล ่ในคตนั1หิต0้าือ�รำ ร้ถตซาเลูก าตาน1ติ แลกิม:าร1สสนซเงอตตั้าาแมัติวเกปด์รนสเลดาา้ชํัต่าเน่ ว1ป1:5์11ลห0เา่วชอ นัล่นย10ิตเนชรหลอำ�อติไใรปสยรร์ ่่ี ใสถถ่ งั งั หหมมักกั ใใหหเ้ เ้หหลลืออื ชช่ออ่ งงวว่าา่ งงไไวว้ ้ 11 ฝฝา่า่ มมอือื ออยย่าา่ ใใสส่เเ่ ตตม็ม็ เเกก็บบ็ ไไวว้ใใ้ นนทที่รร่ี ม่ม่ ไไมม่ใใ่ หหถ้ถ้ กููก แสแงสแงดแดดด3030วนั วนั �ำ นไาปไใปชใไ้ ชด้ได้ กศน.อ�ำเภอเมกอื ศงนข.ออนำแเภกอ่นเมืองขอนแก่น

ฟา้ หลงั ฝน เกษตรอนิ ทร1ยี 4์ 7 147 นำ้ หมกั จุลินทรยี ์ป้องกนั ศัตรพู ชื น้าหมกั จนุลิน้ําหทมรียกั ์กจ็สุลาินมทารถียปป์ ้อ้องงกกนั นั แศมัตลรงพูไดืช้ระดบั หน่งึ แตเ่ พือ่ เพิม่ ความต้านทานแก่พืชให้สู้กับศตั รโู รคและแมลง ตอ้ งใชบ้ ่อย ๆ นกจค ใไแวุลำ�้วอนดัสลลาินยช้แด้วมังทล่วกปอุตรศงง่ ุปร้นาีทยัตนับนพกา้์ี่กราํ้1ปหทรืชูกาหณรมสาลกน็ มุงนกั่วัง็ส้อ์กัดนปนแจายจินาก้รลุมลลุนใหบั่พินางหนิ้ํามปรทืชมทตพักถรใร่ารหืชุงจียสหลยีดก้สุล์รรก์แ1ินส็ู้กิน้าือดส็ ใาสับงทพหางมภ่วศรมืชมาน1ูมียัตาก่ร์ิตหรรสำ�นถ1ถูโ้ารล่ว้าสรสปนอืนตังรค่วพอท้า้าแนสจงลืาชงละมกภนกแนะโนัุนูมดาไต้าแดแไลติตงมพม้เถังา้าอล1รลลน้าจงงสงปทท1สะไ่ว0รตราดโ่วนตับาน้อร้นสยปไะงสถผ่วดแดใรมน้าสช้เดุบงั อปุนว้บมดงหงัสไร่อไินพสน1ับดดยดงว่ึ่รป้สอุแีแนแๆกุ่ปวร1ลผต0นุง่ก้วสใดเ่นรพนสนมนิ้ําณศชอื่่ว้าดหัต่วนเ์ ีพ1มรนง0ทัมิู่กกํ้าี็่ หสม่วักนจสุลมินนุ ทไรพียร์ ท1ี่ตสอ้ ่วงนกานรํ้าใชตแ้ าลละทหราางยา่ แยดในงท1้อสงถ่วนิ่น เนชํ้า่น 1บ0อรสะ่วเนพสด็ มใุนบไพรที่ ตหอ้ รงอืกเามรด็ ใชสแ้ ะลเดะาหาตงะา่ ไยคใรน้หทออ้ มงถขนิ่ง เขชา่ น่ ฯบลอฯรนะเาพมด็ ารใบวมหกรือนั เม3ด็ สส่วะนเดทา บุ ตใะหไ้คร้ หแอตมกหขิงรอื ขบ่าด ฯวลิธฯีทานำ�โดมยารกวามรกนันาน3้าหสม่วกั นจุลทินุบทใหรีย้แ์ต+กนห้ารตือาบลดแดวงิธีท+ำ� โดย กสามรนุ ำ�ไพนํ้ารห+มนกั ้าจลุ +ินหทมรกัียร์ +วมนกํ้านัตไาวล้ 1แ-ด3ง +คืนสมวุนิธไีใพช้รนา+นน้า้ําส ก+ดั หสมมกั ุนรไวพมรกทันี่ กกไวไเรนั่อปด้บ1เนีย้พ-ก1ทก3อื่วลี่โชนจรคิตุ่มะคืนรนแค�ำลผววไิธสะรปีใแเมฉชรมนดีิม่้ ลน้าตฉง�ำ ้ัง5ดีจนแ0พะํ้าต0รสน่ ่พบกตลืชกัดน้ิตเวสรพรนิ่มมชื รงนุใวหอไมพเ้กปกรยีหนั ทกรเี่ไพืชอดืมอุ่่ก้ 1จ่อคะลนวนิตทราเรี่โรไรปมิ่ผคฉตสแีดง้ัมลแนะฉตํ้าแีดพ่ ม5พชื ล0เ่นงร0ตจมิ่ น้ละงอพิตกรืชใหรหวร้ มอื กศน. อำเภอเมืองขอนแก่น กศน.อำ� เภอเมอื งขอนแก่น

148 ฟา้ หลงั ฝน เกษตรอนิ ทรยี ์ 148 กำรทำน้ำหมกั สมุนไพกรารทำ�นา้ํ หมักสมุนไพร สหต ่วรานอืลนผหส้ารตมือสาน:ว่ลํ้านผทตักผราาสผลยมลทแไรด:มางผ้ยหกั 1แรดผสอื งล่วเศนไ1มษส้ อห่วารนหือาเศรเษหอลาือหทาิง้รเ1หสล่วือนทิ้ง+1กสา่วกนน้า+ตกาาลกน้ํา วนใจกค เมกปนิธะล้าล่ือดท็นคีผติ่นิย่นสใี่มส่อาบๆบนีนลดืมยดููดหํ้าไหๆแใแห้อ:วตานสสหิธงมผายหดธดาีผสล้ไม้อรงยปงมไสวรงกีหวไหสมป่าธม่าลมม่วใรหใดิ่น้สน:ักสรมามห่นผมต่นผจีกักอ้าสด่อ้ําสะลตตมตมาเไมิ่น่อกปาอจาเสหลขไบ็เมะลปร่ว้าอไไเเไื่อมนกเวดปมมรย้ไผ่บ็พ้วร่พือ่อดๆยสยี้ไอยมอ้นว)กมวใๆเใ้ไาหปนัตเหด)ถนข้เทรว้น้เตพ้า้าพี้ยง6ิ้งานดวิม่นไวิ่มนง้า้ววเก้ําดกนหย้ถาห67ือาา้กม้ากมหกนเนันกัวนดักนมันํ้าท้าถือใม้ําักหติ้งสึงน(ตีสใไมนา่ขสวาีน1ลกั้าถว้่ขล้าหปดลึง7วตลมมหงีด1างวีสไกัรหไปลันปีนือจปรออีํ้าภะออื(่อีกตนเาีกภรนา้ําชกิ่มาลหนกชลแเอปมะลนลิ่น่อเกั็นิ่นะะกบนจสเบ็บดูกะี ูดแใบ็เนรลจทิ่มะะี่ กศน. อำเภอเมืองขอนแก่น กศน.อำ� เภอเมอื งขอนแกน่

ฟ้าหลังฝน เกษตรอินท1ร4ยี 9์ 149 กำรทำปสุย๋่วนชผีวภสมำพ:แเศหษ้งวกัสาดรุจทาำ�กปพุ๋ยืชช1ีว0ภปาพีบ๊ แ+หแ้งกลบ 10 ปี๊บ + มูล ส4 10ตั ชวป้อ์ นี๊บ10แ+กสปงว่รี๊บ�ำน+อ+ผน่อรส้านามอ11่อ:ถปนเงั ศี๊บฝ1ษกั +วปบสั ี๊บนัวดํ้า+(จุห1า8นมก้าักลพหพิตืชมืชรัก1)10พชืชป้อีบ๊1นชแ+้อกแนงกแ+ลกบงกา+1ก0กนปา้ํากีบ๊ตนา+้าลตม4าลู ลชส้อตั นว์ แกง + นว้ําิธ ีผ1สถมังฝ:กั นบาัวส่ว(1น8ผลสิตมรแ)ห้งทั้งหมดคลกุ ใหเ้ ข้ากันนาน้าผสมนา้ หมักพืชและกากน้าตาล รดให้ทั่ว ตรวจสอบความชืน้ ของปุ๋ย โดยกา ไ ว้ในมอื วเมิธื่อีผปสลม่อย: มนือำ�อสอ่วกนจผะสจมับแเปหน็้งทก้ังอหนมหดลคอลมุกๆใหพ้เอขแ้าตกะันกน้อำ�นนแํ้าลผ้วสมน้ํา เแวเตใคตรหใซรนชันตุ่งออลมิ่มน้ไมขรกนนมุักดทตึ้นุ่งอื เเเดพ้ ปาขยิเยจแมเ้วงืชนึ้ น็น็ม็นะลายตแจใใเอื่ใน้กวรรหชลหะปทเิ่มร้ไทเ้ะ้ทกคดลระิ้งมกดดลลิม่ อ้่สไาีเแสวสี่ยมุมสยอกล้ออกดมีเ้นบ3นส้วบบอ้วอืใป้ําเ้นวดยยดกงอต่านัใขูปกูลอนยาโโารุ๋ยีดย่แกดลขใวะหใกลยาจยๆสหร้มวสอ้วะสอ้เดๆจเิดงออปสปบใปบั ชดดมปรหิดปุ๋ยิดเมมาอรป้ทก่าใกือาือกถหน็ั่วรนกเฏเะัน้ากเ้ขใขสฏตบสหผ้ใาอ้ ้ามบหรอน้สมไไนปวอปน้สบผมดิ หจใกใผูงปิวปชลนนสจนั ิวกิด่าุ๋ยอกกอากในอใมอหอถบกนอองๆง้สง้าคพชงปอปปผงูปพ่ววื้นุ๋กยุ๋ยจุ๋ยสงาุ๋ยอไแคจาเจมมมแแชสลกะะชปส่เต้าดรกุพกรื้น ุ๋ยดะ้อ้งอกินืน้ ขกใงวนนับนไอวอ้ ่ามม3มชป่าง นา่เ0่วาปุ๋ยจกแจกกงุ๋ยใุลลินลุเเหซชแินว้แินโ้ท3้านลแทลดทวั่0ตะตะรยรอใกิใเียกียนีกมนเ์เ์ำ�ปรตวไิ่มันน็ วร้ คทร�ำ ้ังงหานนท่งึ งิ้ แไวล้้ว3ปวิดนั กแรละว้สเอปบดิ ไกวร้ตะาสมอเดบิมปา่ อนกี ออ3ก-คล4กุ วกนั บั ตป่อยุ๋ มใาหท้ใหว่ั ้ทอดกี คสรองั้บหนงึ่ ดแลอู ้ีวกปถิด้ากปรุ๋ยะมสีคอวบาไมว้ตเยา็นมถเดือิมว่าอใีกชไ้3ด้-ถ4้ายวงั ันมตีค่อวมาาม รใหอ้ ้ทนอดยสู่ใอหบ้ทดิ้งอู ไวีก้ตถอ่ ้าไปุ๋ยมี อคีกวาจมนเกยวน็ ่าถจอื ะวเยา่ ็นใชจไ้งึ ดส้ าถมา้ ายรงั ถมนคี าวไาปมใรชอ้ ้ไดน้อยใู่ หท้ ิง้ ไวต้ อ่ ไปอกี จนกวา่ จะเยน็ จึงสามารถนำ�ไปใช้ได้ กศน. อำเภอเมืองขอนแกน่ กศน.อ�ำเภอเมอื งขอนแก่น

150 ฟา้ หลังฝน เกษตรอินทรยี ์ การทำ�สารขับไลแ่ มลง ส่วนผสม : นำ�นํ้าหมักพืช กากน้ําตาล เหล้าขาว นํ้าส้มสายชู อย่างละ 1 ขวด (ขวดกลม) และนํ้าสะอาด 10 ขวด วิธีทำ� : ผสมส่วนผสมให้เข้ากนั แล้วหมักทิ้งไว้ 15 วัน (ควรมีฝา ปิดมิดชิด) ระหว่างการหมกั (ช่วง 15 วนั แรก) ให้เปิดฝาคนทกุ วันเช้า - เยน็ เพอื่ ไมใ่ หเ้ ปน็ ตะกอนนอนกน้ และเพอื่ ระบายแกส๊ ออกครบก�ำ หนดให้ น�ำ ไปใชไ้ ด้ หวั เชือ้ นี้สามารถเกบ็ ได้นาน 3 เดือน โดยไม่ตอ้ งเปดิ ฝาระบาย แก๊สเป็นครั้งคราว การใช้ประโยชน์ : นำ�หัวเชื้อยาขับไล่แมลงนี้ไปผสมกับน้ําใน อัตราส่วน 5 ช้อนแกง กากนํ้าตาล 5 ช้อนแกงผสมกบั นํ้า 10 ลิตร จาก นนั้ น�ำ สว่ นผสมไปฉดี พน่ ตน้ ไมส้ ปั ดาหล์ ะ 1 - 2 ครง้ั หรอื ตามความจ�ำ เปน็ (ใช้บ่อย ๆ ได้โดยไม่เป็นอันตรายต่อพืชและคน) โดยฉีดพ่นในช่วงเย็น ส�ำ หรบั พืชทีก่ �ำ ลงั แตกใบอ่อนให้ใช้ในอตั ราส่วนทีเ่ จือจางลงโดยหวั เชื้อที่ ผสมน้ําแล้วหากใช้ร่วมกบั พืชสมุนไพรต่างๆ เช่น สะเดา ข่า ตระไคร้หอม ยาสูบโดยน�ำ หวั เชื้อยาขับไล่แมลงใส่เพิ่มลงไปอีก 5 ช้อนแกง (ต่อนํ้า 10 ลิตร) จะท�ำ ให้มีประสิทธิภาพสงู ขึ้น กศน.อำ� เภอเมอื งขอนแกน่

ฟา้ หลังฝน เกษตรอนิ ทรยี ์ 151 151 การทำ�ฮอร์โมนพืช กำรทำฮอร์โมนพืช สสว่ ่วนนผผสสมม::ปปรระะกกออบบดดว้ ย้วยกลกว้ลย้วนยาํ้นว้าา้ วส้ากุ ส/ุกฟกั/ฟทกั อทงแอกงแจ่ กดั ่จ/มดั ะ/ละกอ สุกมะอลยะ่ากงอลสะกุ 1 อกยิโล่างกลระัม1นกํ้าิโหลมกักรพมั ืชน2้าหชม้อักนพแกืชง2กชา้อกนนแํ้ากตงาลกา2กชน้อาตนาแลกง แล2ะชน้อํ้านสแะอกางดแล5ะลนิต้ารสะอาด 5 ลิตร กใใหหนั ใคสเ้้ลหขะลแะ้ลา้อลุกเกะอาว้เเคนัดียบอวลใวดร(ีิยธหสิธ้ารดีท(เ้ว่ใีทจสขหำ�นลุ(า้า่วส้เทงกขน::่วใสี่้านัแนนสสกอรถแับบั(ันงกสรงุกก))ปก่วแจลลจนยุ๋)ลา้ว้วาทโจก้วยยดกี่สาบนยนฟกฟอน้ัรหั้นนักรงกันมน)จั้นทท�ำ กั�ำจลุนสออนไางาวง่งว้ํากในนใ้นแหนแน้าผลถมลั้นถหสะงุ ักะงันมมปมมพพาักทุ๋ยะะสลืชพลงั้โล่วาดสืชะกะสนยอกกากตผหงอกอกาิสสมนกป(มว่กั(ทํ้านทดนิทไตั้ง้าั้งวฝมั้งเาตเป้ใสาาปลนารลคอลถละแือลงือยงัสลกกุแพกะว่ะแเลเแลคนนวละลาลลม้ํานะสะาส้าเา้าเม ตใะม7หลิกอลเ้-็ดาขด็ ด8)า้ ) วนั ปิดฝาระยะเวลา 7 - 8 วัน การใชป้ ระโยชน์ : นาส่วนที่เปน็ น้าจากการหมัก (ในถัง พลาสตกกิาร) ใผชสป้ มรกะับโยนช้าในน์ :อนตั �ำ รสาว่สน่วทนเี่ ป2น็ ชน้อาํ้ นจแากกงตารอ่ หนม้ากั 5(ใลนิตถรงั พฉลีดาพส่นตกิ ) ผสหมรกอื ับรดนตํ้าใ้นนไอมตัใ้ นรชา่วสง่วตนิด2ดอชก้อจนะแทกางใตห่อ้ตนดิ ้ําผ 5ลดลี ิตสรว่ นฉทีดี่เพป่น็นหไขรมือันรเดหตล้นอื ไงมๆ้ใน ตช่วอใงนนตถิกดุงิ่งดปปอุ๋ยักกใชจช�ำ ะ้ททกาำ�กิ่งใทิง่ หตา้ตบอิดนฯผลกลฯิง่ดปีชสกั ่ว่วชยนาใหทก้แี่เิ่งปตท็นกาไรบขามกฯันลดเฯีหลชว่ือยงใๆหใ้แนตถกุงรปาุ๋ยกดใีช้ทากิ่ง กศน. อำเภอกเศมนือง.อขำ�อเนภแอกเ่นมอื งขอนแกน่

152 ฟ้าหลงั ฝน เกษตรอินทรยี ์ การท�ำ นาํ้ หมักสมุนไพร 152 ใชกส้ ำำ�รหทรำับนพ้ำืชหผมกักั สสวมนุนคไพรวั ร หอใชมส้ 1ำกหสสิโร่วล่วับนนกพผผรมัสืชสมผมแักล::สะเเมนวมลน้ําลด็หคด็ สมสระักวัะเชเดดีวาาภ 2า2พกกิโิโ1ลล0กกลรริตมััมรหหวััวขข่า่าแแกก่่ 1 กิโลกรมั ตะไคร้ 1 กิโลกรัม ผ ้าผตกา้ะรกไอครงรวอวม้หิธงิธาอีทมีทใมาาช�ำใ้ป:ช1ร:้ปนกะนารโิโสะล�ำยโส่วกชยน่วนรชนผมั์นผส์แสมลมมะมานผา้าผสหสมมมรกั วรชมวีวมกภกนั านั พททั้ง1ห0ั้งหมลมดิตทดรทิ้งไิ้งวไ้ว1้ 1คืนคืนแลแ้วลใ้วชใ้ ช้ กกาารรใชใชป้ ป้ระรโะยโชยนช์ น: ์น:านนำ�้านเช้ํา้อืเชทื้อีไ่ ทดีไ่้ 1ด้ล1ิตลริตผรสผมสกมบั กนบั ้าน2้ํา 02ล0ิตลริตร ฉีดฉพีด่นพ่นป้อปง้อกงันกเันพเลพี้ยลอี้ย่ออน่อหนนหอนนอในยใผยักผหกั นหอนนอกนรกะทระู้ หทนู้ หอนอคนืบคเืบพลเพี้ยไลฟี้ยใน ถ่วั ไฟฝักในยถา่วั ฝถักั่วยพาูวแคถัว่ คพะู นแ้าค ฯคละฯน้า ฯลฯ กศน.อำ� เภอเมอื งขอนแก่น กศน. อำเภอเมืองขอนแกน่

ฟา้ หลงั ฝน เกษตรอินทรีย์ 153 การท�ำ นํ้าหมกั สมนุ ไพร 153 หเ ปนกลึง่ ำือกรกไ็ ทดสสำ้)สะนเ่ว่วด้นนำาหผผหมสสรมักอืมใส:บม:หแุนหากงไา่ สพไงหาไรลบหเลบสืออบรยอะารเสพะบูเ็ดพ(ห็ดกนา้ หนอนนหตอรานือยตใบยาาสยกดยาตใชกะอ้ ไคยตรา่ะง้หไใคอดรมอ้หยอา่ มง เปลือกสะเดาหรอื ใบแก่ สาบเสือ ยาสูบ (ก้าน หรือใบสด ใช้อย่างใด อย่างหวนิธึ่งีทกำ�ไ็ ด:้) นำ�ส่วนผสมมาสับให้ละเอียดใส่ในโอ่งหรือถังใส่นํ้าให้ ท่วมฝามวือิธ(ีท3า0:-น5า0ส่วลนิตผรส) มจามกานสั้นบใสห่เ้ลหะลเอ้าขียาดวใส1่ใขนวโดอ่งตหารมือดถ้วังยใสห่นัวนา้ ใ้ําหส้ ้ม 15ท0่วซมี.ฝซาี. ม(ถอื ้าไ(ม3่ม0ีใ-ส่ผ5ล0มละิตกร)ดู จหารกือนม้ันะในสา่เหวลผ้่าขซาีกว21ลขกู ว)ดหาตกามีกดล้วยิน่ หเหัวมน็ ใหน้ใส้าส่ก้มาก1น5ํ้า0ตซาล.ี ซ.ีห(มถัก้าไไวม้ ่ม7ีใวสัน่ผลสมาะมการรูดถนหำ�รไอืปมใชะ้ไนดา้ วผา่ ซีก 2 ลูก) หาก ป ้อกกมงาาีกกรจลนัใัดิ่นชกโกเป้รำ�หารคจมระเดั น็นใโโยชใ่ารหช้ปคโ้ในรรเสน์คะ:่ก่าโใขา ยบโกบั ชรไนไหคนล้ามใ์่หตบ:้ในนาไขหลอผบั มนกั ไหล้ใใบนมย่หาผกั งนหักไชอนวบนน้อ7ิดาในงยวกชนั หนระนิดสทอาู้ นมเพการลรถะี้ยทนอู้า่อเไพนปลใแชี้ยล้ไอดะ่อป้ น้องแกลนั ะ กศน.อำ� เภอเมอื งขอนแกน่

154 ฟา้ หลังฝน เกษตรอินทรีย์ ป๋ยุ หมกั ชีวภาพสตู รเรง่ รดั (3 วัน) 154 ปยุ๋ หมสักว่ ชนีวผภสำมพส: มตู ลูรเ(รว่งวั ร, ัดเปด็(3, วัน) ปบี๊ ขี้เถา้ แกลบ 1 ปบี๊ ร�ำ ละเอยี ด หม)ู 1 1 กสิโ่วลนกผรสมั มน:ํ้ามหลู มัก(วชัวีว,ภเปาพด็ ,5ห0ม-)ู 110ป0ีบ๊ ซีซขีเ้ ถต้า่อแนกํ้าล 2บ01ลปิตี๊บร ราละเอียด 1 เคถร้าวกอไวคว็ ปใาิธขอิโวชมลใีทึ้นาก้ถชชกมา้ไุงปื้นถรชดพว:ุ๋ยมั้าื้น้เ5ิธลนรใท0ชีทว็าา5ีจ่น%ถ้ขสส0ำ�ะ้าุงึน้่วต%นหสพ:นิก�ำปมังลผสนคไเุ๋ยกัปากสังำ�ลทชสเใสตมุมกชีวี่จต่วไหภต้ตะมดิกนนไาร้อ้าจคผดพือางคาลส้จหไใกลปุมชม5ามกุก้กก0หใดำ�ชเมกรรคมค-้ตะาอืาล1ือวอ้คสมใ0้าาแชงอลอื0มหล้กแบุกแรม้วรซลลเป้อแะคดซี้ว้วุ๋ยนสบลนคีแหตกออ้าาวบม ่อ่อบนอาอแักนนมป้กาอลจา้หรุ๋ยปก้วะ้อมหุ๋ย2ปนสนักมจ0ุ๋ยำ�ากะักนจรมล่คอจด้ําะาิตน่อะหคนรรสย่ถอม้าๆาใยนักมหๆแำ�า้ไรตปดรแดกุ๋ยถ้ตนตไนกป้ําัวาตใใอปหชวั อุ๋ย้้ไไดกด้้ การใชกป้ าระรโใยชช้ปนร์ ะ: โแยกช้ปนญั ์ :หาแดกิน้ปเัญสื่อหมาดสินภเาสพือ่ ใมนสแปภลาพงผในกั แโดปยลใงสผ่ปักุ๋ยโดหยมใกั ส่ ปุ๋ยชหีวภมากั พชีว1ภตานัพต1อ่ ตไรัน่ ต(4่อ0ไรก่ ร(4ะ0สอกบร)ะสหอรอืบใ)ชห้นร้าือหใมชัก้นช้ําีวหภมาักพชีวฉภีดาพพ่นฉทีดางพ่น ทาใบงใบอัตอรตั ารา3 03-04-040ซีซีซตี ต่อ่อนนา้ ํ้า2 200ลลิติตรรททุกุกๆๆ55ววนั นั หรอื ใช้ทางดนิ อัตรา 101000ซีซีซตี ่อตนอ่ ้ําน ้า2020ลิตลริตรปลป่อลย่อตยาตมาทม้อทง้อรง่อรง่อง กศน.อำ� เภอเมอื งขอนแกน่ กศน. อำเภอเมืองขอนแกน่

ฟา้ หลังฝน เกษตรอนิ ทรีย์ 155 การทำ�ปุย๋ น้ําหมกั และสารไลแ่ มลง           วิธีการทำ�ปุ๋ยนาํ้ หมักชีวภาพ 1. นำ�วัตถดุ ิบมาสบั บด โขลก หรือหั่นเป็นชิ้นเล็ก ๆ 2. เตมิ กากนาํ้ ตาล หรอื นาํ้ ตาลทรายแดงหรอื เตมิ หวั เชอื้ จลุ นิ ทรยี ์ และส่วนผสมอืน่ ๆลงไป ตามอัตราส่วน 3. คนหรือคลุกเคล้าให้เข้ากัน 4. บรรจุลงในภาชนะ ปิดฝาภาชนะ หมักไว้ 7-15 วนั 5. ครอบตามก�ำ หนดปุ๋ยหมกั น้ําชีวภาพจะมีกลิน่ หอม 6. สำ�หรับปุ๋ยน้ําหมักชีวภาพถั่วเหลือง และปุ๋ยนํ้าหมักชีวภาพ ปลาสดหรือหอยเชอรี่ ควรหมักอย่างน้อย 1 เดือน จึงนำ�ไปใช้ได้ และ ระหว่างหมักให้หมัน่ คนส่วนผสมทกุ วัน 7. หากมีกลิ่นเหม็นหรือบูดเน่าให้เติมกากน้ําตาลหรือน้ําตาล ทราย แล้วคนให้เข้ากันทิ้งไว้ 3-7 วัน กลิน่ เหม็นหรือกลิน่ บดู เน่าจะหาย ไป 8. การแยกกากและนํ้าชีวภาพ โดยใช้ถงุ อาหารสัตว์ ถุงปุ๋ยเคมี หรือมุ้งเขียว รองรบั กากและนํ้าชีวภาพจะไหลลงภาชนะทีเ่ ตรียมไว้ และ กากทีเ่ หลือน�ำ ไปคลุมโคนพืช หรือคลมุ แปลงต่อไปได้อีก กศน.อำ� เภอเมอื งขอนแกน่

156 ฟา้ หลงั ฝน เกษตรอินทรีย์ เคล็ดลับในการท�ำ ปยุ๋ น้าํ หมกั ใหไ้ ด้ผลดี 1. เลือกใช้เศษพืชผัก ผลไม้ หรือเศษอาหารที่ยังไม่บูดเน่า สับ หรือบดให้เปน็ ชิ้นเลก็ ๆ ใส่ในภาชนะทีม่ ีปากกว้าง เช่นถงั พลาสติกหรือ โอ่ง หากมีนํ้าหมักชีวภาพอยู่แล้วให้เทผสมลงไปแล้วลดปริมาณ กากนํ้าตาลลง ปิดฝาภาชนะทิ้งไว้จนได้เปน็ นํ้าหมกั ชีวภาพจากน้ันกรอก ใส่ขวดปิดฝาให้สนิทรอการใช้งานต่อไป 2. ในระหวา่ งการหมกั  หา้ มปดิ ฝาภาชนะจนแนน่ สนทิ เพราะอาจ ทำ�ให้ระเบิดได้เนื่องจากระหว่าง การหมักจะเกิดก๊าชต่างๆขึ้นเช่นก๊าซ คาร์บอนไดออกไซด์ก๊าซมีเทนเป็นต้น  3. ไม่ควรเลือกพืชจำ�พวกเปลือกส้มใช้ทำ�นํ้าหมักเพราะมีนํ้ามัน ทผี่ วิ เปลอื กจะท�ำ ใหจ้ ลุ นิ ทรไี มย่ อ่ ยสลายการท�ำ นา้ํ หมกั ชวี ภาพ  ไมใ่ ชเ่ รอื่ ง ยากแตต่ อ้ งอาศยั เวลาและความอดทน  ทสี่ �ำ คญั นาํ้ หมกั ชวี ภาพไมม่ สี ตู ร ทตี่ ายตวั เราสามารถทดลองท�ำ ปรบั เปลยี่ นวตั ถดุ บิ ใหเ้ หมาะสมกบั ตน้ ไม้ ของเรา เพราะสภาพแวดล้อมแต่ละท้องถิน่ มีความแตกต่างกัน ต้นไม้แต่ และถิ่นก็ต้องการการดูแลที่แตกต่างกัน น้ําหมักชีวภาพจึงจำ�เป็นต้องมี ความแตกต่างกันตามท้องถิน่ กศน.อ�ำเภอเมอื งขอนแกน่

ฟ้าหลังฝน เกษตรอนิ ทรยี1์57157 กำรทำนำอนิ ทรีย์ ไลสวอม้ คส้ไมบปมัดรูรเบไพอณวูราบ้ไณก์ทปะหใาี่สเก์ทนพวรดุาี่สขา่ทารุดนี้เใะำ�ทถชขในใ้าา้พนา้ ชดานวขัน้พปำ�าเี้เธสถันสัปก์ขร้าูงธักด้าจ็ด์ข1วำด�แ้าาเนาลพวสโิ้วว้เดียูงโพกด(งยเ1ียลยพก2งบนกื่อ0าดิ้วา2กรกว้ร0คัน(ยิโคเัดมพลกขัดดพกิโเี้ื่อพถล)รันกา้ันกขมั ันธดี้เรธ/์ขถมไ�ำัม์ขร้าห้าด้า/่ อวไนจ)วรปุ้มาาขป่ กปนจลี้เลถนาร้ําูกูก้กาะไ้ันเดเมออนนอ้ดุ้ามงั้น�ำงณีแนเนมเลเ้าาลล1ละไเืืออดทมเ็ดซกก้ดล�ำขนคเเ้าีแ็ดมตมวนัลขเิลลทคม้าะ็ด็ดีค่วทนูตทททดัา้ํราี่ี่ี่ ระคยันะคเวูนล้าาล 4้อมวันรอขบ้าวหจวะ่างนอขก้าวจเนสครร็จบแจล�ำ ้วนกวลนบ8ด้ววยันขจี้เถึง้าปดลา่อหยนนา้ําปอรอะกมเามณือ่ ข้า1วเอซานยตุ ิเ1ม8ต-ร20ระวยันะเวนลำ�าไป4ปักวดันำ�ข้าทวี่สจำ�ะคงัญอกห้าจมนใคสร่ปบุ๋ยจทาุนกวชนิด8 เวพันรจาะึง เนปื่อลงจ่อายกนจ้าะอทอำ�กใหเ้รมา่ือกขย้าวอเกาินยไุ ป18-ท2ำ�0ให้ยวาันกนตา่อไกปาปรักปดักาดำ�ที่สกาครัปญักหด้าำ�มใสช่้ ระปยุ๋ยะทปุกลชูกน2ิด5-เพ3ร0าเะซเนนต่ือิเงมจตารกจใหะ้ทปักาใ1ห้รตา้นก-ยกาอวเปกกั ินดไำ�ปแทบาบใตหวั ้ยแาอกลต(่อLก) าจะร ทเจนหลุํ้าำ�ปสกปล ใินาาัักก5ห้าทรกดขด้ตชรลนาาา้นีียวิต้วาแขภก์ ตร1บ้า1าาาสวบหพรลส่วไปตรขมน่วือัก1ัับว่ลนใหดแไ้มชลมอานส้น่แกัลถํ้า่ว้ําใมผชส้าสน(ล้รสม้ม้มLะแงมี)แสคยลมกโาจวะดะนัยลันะปหยชงทไ2ลัมวใรู า4ชูกเ1บ้ ใช้เ1ชหหกืส้อ2ั่วล้วลต่ว5จโนิต้ม้านน-ุลขใร3งขินหาก0้านทผ้สวาว�ำรสากไไ1เียมรมปนซ์ชพ่้ํฉลาน1สีวรตีด้ตม่วภิกาใิเนาสนมแลถพ่วกอต้านนข1งัตรม้ับารีแสห3ใสไาหม่วลม ้มช1น้ปล่แักส้อชักงมผาแน้อรลยสล1โนบงชตมะแตกู๊ะกหกโ1้นวดันัวงห-สนยเมกตช่วใ2ใหื้อักน่ออช4้้ กศน. อำเภอเมืองขอนแกน่ กศน.อำ� เภอเมอื งขอนแก่น

158 ฟา้ หลังฝน เกษตรอินทรยี ์ 158 ทิ้งชไั่ววโ้ ม1ง5นนาาไทปีฉกีดรใอนงอเัตอราากา1กชอ้ออนกแกแงลตะน่อำ�นไ้าป5ผสลมิตนรํ้า ห2ร0ือใลชิต้นร้าสฉ้มีดคพว่ัน สาไมา้ 1รถลกิต�ำรจผัดสหมนพอรนิกกแอกงเพ3ลชี้ย้อกนรโะตโด๊ะดหสมีนัก้ําทติ้งาไลว้ เ1พ5ลนี้ยาไทฟีใกนรนอางขเ้าอวากโดากย ฉีดออ1ก0 แวลันะตน่อาคไปรั้งผไสดม้ผนล้าร้อ2ย0เปลอิตร์เซฉ็นีดตพ์ช่น่วสยาลมดาตร้ถนทกาุนจยัดาหฆน่าแอมนลกงอแลเพะลคี้ย่า แจบ้ากเปงบรแอเะครรโงมด์เงซีดา็นสนตีนฉ์ช้าีด่วตเยพาลลรดาเตะพ้ฉนลีดที้ยเุนไอฟยงาใไนฆดน้ไ่ามาแ่ตขม้า้อลวงงกแโดลลัยวะอคฉัน่ีาดจต1้าร0งาแยวรัเนหงตงม่อาือนคนฉรยีั้งดาไเดฆพ้ผ่ราลแาะรมฉ้อลีดยง เองได้ไม่ตอ้ งกลวั อนั ตรายเหมอื นยาฆ่าแมลงแบบเคมี กศน. อำเภอเมืองขอนแก่น กศน.อำ� เภอเมอื งขอนแกน่

ฟ้าหลังฝน เกษตรอินทรยี15์ 9159 กำรเลย้ี งกบ เ ลลกู กกี้ยอาบงอ๊รเอดเลพงูกกหโาดอาลกะยร๊อเกัาลเกดรกลี้ยาเาี้ยลรงหรงี้ยทเลแกอง�ำลักบงกบะโกใบ่อดวนาใธิอยบรนกีนกแ่อบาบุลาพ่อรราะลเพทลวลาลิธาีย้ขสีกบางดุตสา่อเบิกรรตอ่อเมิ่เิกพนลลแเุบี้ืย่อพึกรงขากปื่อลากรขเยระไ็าขพปิ่มมยุด่อซแาพบพณือ้ร่อ่อกลนั พล1กกูธันึกฟ็ไอ์ุ แปธปตุอ๊ ม์ุซรดแ่พแื้อะมมลันมล่าพ้วธาูกทใันุ์ณชอแ�ำ ธ้พลก๊อุ์ แะาลด1รลลามเกูสะพาฟลกตทาูกบุิกตาะ สีดแำ�ลป้วูพใชื้น้พบล่อาแสลต้วิกปสลีด่อายปนูพ้ําใื้นสบ่ให่อ้เแตล็ม้วบป่อล่อใชย้มนุ้ง้าเขใสีย่ใวหล้เ้อตม็มเบพ่อื่อเป็นใชค้มอุ้งกเขแียลวะ ป้อลง้อกมันเพงู ื่อไเมป่ใน็หค้มอากินแลกะบปแ้อลงกะใันชง้ตู ไามข่ใ่าหย้มลา้อกมินรกอบบอแีกลชะใ้ันชห้ตนาึ่งข่าเพยลื่อ้อปม้อรงอกบัน สัตอวีก์ปชีกนั้ เหขน้าไง่ึ ปเกพินือ่ กปบ้องแกลนั ะหสลตั ังวค์ปาีกกเใ็ขช้า้สไปแลกนิ ดกำ�บมแุงหลละหงั คลาังเคพาื่อกป็ใช้อ้สงกแลันนแดดา แลมะุงใหล้ร่มังเคงาแเพกื่อกปบ้อทง�ำ กบัน่อแในดลดักแษลณะใะหเด้รีย่มวเกงาันแนกี้ป่กระบมาทณาบ2่อ-ใ3นลบัก่อเษพณื่อทะี่ ตจตอทละอูลักวี่สนกเใอดใหปกากดุาาบชียด้จอลบลใย้เหหวปาทา่อุไูกอรกกด้อห็วั่นยออือนัก้ปยไาบล๊อกเปนน้รู่ใปรง่อดจนสี้ปแะใ็นคทาจบนมลารกกาัดีซ่่หอบะะากบบแือ้จมณเร่อดน่เอยมะับาทลีย้ันกอกณาล1็ี่กเวเลนปลตูกมกาุบูอกรร2อือ่ันแยียะ-ากา๊อลลแเมมท3ลบปดกูล้วาไิโตจน็บอใวดะณหยหาล้ใ๊อ่อย์กาหแ้ทกูดเก1ซพหนล้อกา,อาื้อ0้ันะาาื่อกบรา0ไใงหกทาหคยดหจ0าร็นี่จไุรัด้ใ้อะรคดอะืำ�นตเหาสล้ปัดใลเตัวหชปล�ำือแรูกปล้เหาุดน็ะยกปอลารรกมอกเ็น๊อด่สอับอบอาลบดทำย�าลณเกูก่อหลท่ัลวตูกจกคไก็รี่ซงัวกา1ปบับใัดทื้อแกบนออลแี่มมลกจเบายลอูกีขาว้า้น่อทก็กกอนใปกแหทิตลจ๊อารนจลท้ี่เยูดกาะดต้ัานะ�ำ์กมใกกจรเหกกหมบาบนียะาาลณา่ือ่อกจม้ันรง้เซลอาลคจกคไื้อวกูกน1ะาีบดยั ้,ไนหยอุบงแ0แอดลั้กน๊อลยาล0า้ใลูันกกดดุกนย0ะ็ุ โดยการคดั เลือกเอาตวั ทีม่ ขี นาดใกล้เคียงกันที่สุดให้อยู่ในบ่อเดียวกัน กศน. อำเภอเมืองขอนแกน่ กศน.อ�ำเภอเมอื งขอนแก่น

160 ฟ้าหลงั ฝน เกษตรอินทรยี ์ ได้ประมาณ 1 เดือนก็ทำ�การแยกขนาดกบและแยกบ่ออีกคร้ังหนึ่งเพื่อ ป้องกันตัวใหญ่กินตัวเล็ก และการเลี้ยงกบต้องเอาใจใส่มากสำ�หรับบ่อ กบของสมาชิกกลุ่มเกษตรอินทรีย์ได้ทำ�อุโมงค์ไว้ให้กบเข้าไปอาศัยและ การเลยี้ งเปน็ แบบธรรมชาตเิ พราะชว่ งเดอื นตลุ าคมปลายฝนตน้ หนาวกบ จะไม่ค่อยกินเหยื่อจะเข้าหลบอยู่ในอุโมงค์ที่ทำ�ไว้ให้ และกบจะออกมา กินเหยื่ออีกคร้ังก็ช่วงฝนใหม่ตกมาก็คือช่วงเดือนพฤษภาคม กบจะร้อง และออกมาจับคู่เพื่อจะผสมพันธ์ุกัน กบตัวเพศผู้จะขึ้นขี่บนหลังกบเพศ เมยี จากนน้ั กใ็ ชก้ ระชอนตกั ทงั้ คแู่ ยกจากกลมุ่ มาลงในบอ่ อกี ตา่ งหากเพอื่ ให้แม่พันธุ์กบได้วางไข่เมื่อแม่กบวางไข่หมดท้องแล้วใช้กระชอนตักแม่ พนั ธกุ์ บและพอ่ พนั ธก์ุ บออกจากบอ่ ไข่ เพอื่ ปอ้ งกนั แมพ่ นั ธกุ์ บและพอ่ พนั ธุ์ กบกินไข่ประมาณ 2-3 อาทิตย์ไข่กบก็จะฟักตัวออกมาเป็นลูกอ๊อด สามารถตักจำ�หน่ายได้แล้ว หรืออนุบาลอีกประมาณ 4 อาทิตย์ก็จะได้ ลูกกบไว้จำ�หน่ายและเลี้ยงลูกกบได้ประมาณ 5-6 เดือนก็จะได้กบรุ่น จำ�หน่ายโดยจ�ำ หน่ายในราคากิโลกรมั ละ 100 บาทเลยทีเดียว การเลี้ยง กบสามารถท�ำ รายไดใ้ หก้ บั สมาชกิ กลมุ่ เกษตรอนิ ทรยี ไ์ ดด้ พี อสมควร ขอ้ สำ�คัญอีกประการคือควรเปลี่ยนน้ําในบ่อบ่อย ๆ อย่าปล่อยให้นํ้าเสีย เพราะจะทำ�ให้มีกลิ่นเหมน็ และกบเปน็ โรค กศน.อ�ำเภอเมอื งขอนแก่น

ฟ้าหลงั ฝน เกษตรอินทรีย1์ 61161 กำรเลย้ี งจ้งิ หรีด แดจง้ิงทหอรงดี จลแิ้งาดจหยง้ิงรทห(ีดสอระดีงเดปลเิ้ง็นาป)ยแ็นมมแ(ีขสลมนะงลาดทงด้ิงี่พทป)บี่พมรทบะีขม่ัวทนไาาวั่ ปณดไตปปาต4รม.าะ8มธม5รธารรเณซมรนมช4ตาช.8ตาิเม5ติ ตโิ เดโรซดยนxยเตฉเ1ฉิเพมพเซาตาะนระจตxิ้งิเหม1รตีดร มสีเซนี นาํ้ ตติเามลตปรนเมหีสลนี อื ้างตชาอลบปกนรเะหโลดือดงกชนิ อพบชื กเประน็ โอดาดหากรินปพจัืชจเปบุ น็นั อคานหนายิ รมเลยี้ ง เพปื่อจั บจรบุ ิโภันคเนปนน็ ิยอมาเหลาี้ยรงเโพดือ่ ยบกราิโรภทคอเดปค็น่ัวอาแหกางร โหด่อยหกมากรทแอลดะคยวั่ ำ� แจกิ้งงหรีดมี สาหรอ่ อหามหการแโลปะรยตาีนสจ้ิงู หปรลดี อมดีสสาราอราพหิษารสโาปมราตรีนถสชูง่วปยแลกอ้ไดขสปาัญรพหิษาขาดสาร อาสหาามราไรดถ้ เชลว่ ี้ยยงแงก่าย้ไขขปยญั ายหพาขนั าธดุ์เรสว็ ารใหอ้ผาหลาผรลไิตดส้ เูงลเี้ยหงมง่ายะทขีเ่ ยกาษยตพรันกธร์ุเจระว็ นำ� เ มไวมาใบเจล่มวเหะรลาลา้ผส ิโี้ยกา1ภลางวคมปผเ่าสจปแาลีงะาน็รลจติสมถอะาสาาเจากมูงลรชากถาีย้เหีพาหรใงนเรชถมจสเ่า้เเ้ิงพารวลยหะิมลาี้ยเทรพะางไีดี่เปวิวม่จกไ่า้บลิ้งรดษงหกูาร้ถตจยิโรมึงรภาไีดากกดค5ไดร้กดแูแเจรน้ถลาลุ่นะรื่อึะงจนปเจงพ้ิง5าจัจ�ำ หมาจหารระายักุ่นนีดปเทเปล่าไลลยีจ่ดี้ยัจียู้กาเ้ภงจพงมเเัยาปไปิม่ามยทน็็นรด่ใมี่จตาอนูแาำ�ย้อาเลกเวไชงปจดลใีพส็นิ้งช้าเเาหต้นสมม1ร้อือ่ราีดีดปงิมงรังใไจี ชถดนไา้วใ้ีภ้กมช้ าเีด้ ลยงั ี้ยในนงี้ กศน. อำเภอเมืองขอนแก่น กศน.อ�ำเภอเมอื งขอนแกน่

162 ฟ้าหลงั ฝน เกษตรอนิ ทรีย์ 1. ขนั ไข่ บ่อละ 5 ขัน 2. ท่อปูนพร้อมฝาปิดท่อ ขนาดกว้าง 80 เซนติเมตร สูง 50 เซนติเมตร จำ�นวน 1 ท่อ หรือกะละมงั พลาสติก ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง กวา้ ง 72 เซนตเิ มตร สงู 30 เซนตเิ มตร หรอื จะเปน็ ภาชนะทใ่ี สไ่ ดท้ กุ ขนาด 3. ตาข่ายไนล่อนเขียว 100 x 100 เซนติเมตร จ�ำ นวน 1 ผืน 4. แผ่นพลาสติก ขนาด 25 x 270 เซนติเมตร จ�ำ นวน 1 ผืน 5. ยางรดั ปากบ่อหนา 1 เซนติเมตร จำ�นวน 1 เส้น 6. ถาดอาหาร-น้ํา กว้าง x ยาว = 5 x 10 เซนติเมตร ลึก 1.5 เซนติเมตร จำ�นวน 2 ถาด 7. กระบอกไม้ไผ่ ยาว 20 เซนติเมตร ผ่าครึง่ จ�ำ นวน 10 อนั หรือ กระดาษรงั ไข่ 3 อัน 8. ถาดหรือถุงพลาสติกใส่ดินร่วนปนทราย หนา 2 เซนติเมตร 9. เศษหญ้าแห้งวางหนา 2 เซนติเมตร 10. เทปกาว ขนั้ ตอนการด�ำ เนินงาน 1. สรา้ งเรอื นโรง หรอื หลงั คาปอ้ งกนั แดดและฝนโดยใหแ้ ดดสอ่ งเชา้ เยน็ 2. ปรบั พื้นที่ก�ำ จดั มดและศัตรจู ิ้งหรีด 3. วางบ่อบนฝา ใช้ปูนผสมทรายฉาบปริ่มขอบภายในและ ภายนอก ป้องกนั มดเข้าทำ�ลายลูกจิ้งหรีด 4. ติดแผ่นพลาสติกด้านบนขอบบ่อหรือกะละมังด้วยเทปกาว กศน.อ�ำเภอเมอื งขอนแก่น

ฟ้าหลงั ฝน เกษตรอนิ ทรยี ์ 163 5. พันธ์ุจิ้งหรีด หาพันธ์ุได้จากธรรมชาติ หรือซื้อได้โดยการคัด เลือก พ่อ-แม่พนั ธ์ุที่มีตวั โตแข็งแรง อวัยวะครบทุกส่วน การใหอ้ าหารและนํ้า พืชอาหาร ได้แก่ ต้นอ่อนและยอดอ่อนของพืชหรือหญ้าสดทกุ ชนิด หญ้าขน หญ้าลูซี่ ผักตบชวา ใช้เลี้ยงจิ้งหรีดเจริญเติบโตเร็วและให้ ผลผลิตสงู โดย 2 วัน ให้หญ้า 1 คร้ังๆ ละ 1 กำ�มือโดยหญ้าเก่าไม่ต้องนำ� ออก จะเป็นที่อาศัยของจิ้งหรีดต่อไป อาหารเสริม รำ�อ่อน หรืออาหาร ส�ำ เรจ็ รปู ทใี่ ชเ้ ลยี้ งไกจ่ งิ้ หรดี 1 บอ่ ใชอ้ าหาร 3 กโิ ลกรมั /รนุ่ ราคาประมาณ 15 บาท/กิโลกรมั อาหารเสริมควรให้ในปริมาณที่กินหมดภายใน 2 วนั การให้น้ํา ขวดนํ้าพลาสติกเจาะรูข้างขวด 2 รู ใช้ผ้าทำ�ความ สะอาดม้วนใส่รูเพื่อให้นํ้าซึมสำ�หรับจิ้งหรีดวัยตัวอ่อน ภาชนะสำ�หรับ วางไข่จิ้งหรีด ใช้ดินร่วนปนทรายและแกลบเผาใส่ขันสำ�หรับอาบนํ้า ใช้ฟ๊อกกี้ฉีดนํ้าทกุ 3 วัน พอขึ้นไม่แฉะก่อนฉีดน้ําน�ำ ถาดอาหารออกก่อน ถ้าเปียกจะเกิดเชื้อรา ใช้เฉพาะในช่วงทีม่ ีตัวเตม็ วัยทีจ่ ะวางไข่ กศน.อ�ำเภอเมอื งขอนแก่น

164 ฟ้าหลังฝน เกษตรอินทรีย์ 164 กำรเล้ยี งปลำดกุ ในบอ่ ซเี มนต์ ส สเไสสคมาาาาล่มมมมมื่อาาาาากนรรรรถแถถยถกกลเเเ้าลคลนาาะยยี้รีย้ลรำส�ทงเงเือ่ไาล่ลอกกปนมี้ยี้ยปนันั ยปางงไูนไร้าปดรปดซถยงล้ะล้งีเนทา่ก่าามายา่อยดดอนไปแกุุกปตบแลูนใใ์ปไลเนนะดซประบสบ้ีเง็ะสนม�ำ่อ่า่อกาอนหยซซอหาตรดีเีเบรมบัมชไ์้วบัเดนีสพนยปส้งตถตน็เ่าถค์สา์อยเานเ่าปราดปนลทิม็นช้ว็นทงกี่ีพวไยวที่กดใ็ิธเิธชุ็ในสคีก้ ีกชพ้ ใร่าสา้พานนื้ิมลร่วร้ืนกทเไงนเลดททาลไี่ ผยี้ม้รี่ไุนี้ยสมงเลเ่ งใลยป่ว่เนปตยอี้นยลกลออะงผาาากบะลอแรอ็ไลแตกีกแมีกะทอวลา่มวสิธรบะนิธาาเีหแีหลกกมนทยี็้นแเา่งึปนงลึ่งรทก็กทนถะี่ ็็ี่ ทเปี่น็น่าทภี่นูม่าิใภจมู ใิกจารกเาตรรเตียรมียอมุปอกุปรกณร์ณ1์)1)ทท่อ่อปปูนนู ซซีเมีเมนนตต์ขข์ นนาาดด 5500 หหรรอืือ 110000 เซนติเมตร 2) ท่อพีวีซี ขนาด 1 นนิ้วิว้ ยยาาวว2200เซเซนนตตเิ มิเมตตรรจจ�ำ านนววนน11เสเสน้ ้นและ ยแลาวะย4า0วเ4ซ0นตเซเิ มนตริเมจต�ำ รนวจนาน1วเนสน้ 1 เ3ส)้นขอ้3ง)อขพ้อวีงซีอขีพนีวาีซดีข1นานดว้ิ 1จ�ำนนิว้ วจนา1นอวนั 14) ยอานั งน4)อยการงถนสอบิ กลรอ้ ถจส�ำ ิบนลวน้อจ1านเสวน้ 51)เสย้นาง5น)อยการงถนจอกั กรรยถาจนักยรนยตาจ์น�ำยนนวตน์จา1นเวสน้ 6ป11เตล1า)ลเ)ี้ยสขานลง้น่าดป้ํกูายกุ6หลป1)9ามล1นด))ัาก้าพลุกดสหกูืชกุ ูต9มผปร)7กักัลเ0พสทลา-ืชูตดี้ปี่ย8ผรุกงล0ักเปาล7ทตกลีย้0ี่ปัวินาง-ล ป8เา7ชล0ก)่นาินตปผ7วั ูนกัเ)ชบปน่ ทุ้งูนรผผทากักั ยรบตาุ้งบหยชผินหวกั าินต8 ผบ)8กัช)อกวอาาาาหดหผาฯาักรลรสกฯสำา� า ด1หห0ฯรร)ลับตบั ฯเาลข1ี้ยา0่ ย)ง กศน. อำเภอเมืองขอนแกน่ กศน.อ�ำเภอเมอื งขอนแกน่

ฟ้าหลังฝน เกษตรอินทรีย์ 165 การเตรียมบ่อปนู ซีเมนต์สำ�หรบั เลี้ยงปลาดุก คือ 1. จะต้องท�ำ การฆา่ กรดฆ่าดา่ งในบ่อปนู โดยให้น�ำ ตน้ กล้วยหรือ โคนกลว้ ยมาสบั ใหเ้ ปน็ ชนิ้ เลก็ ๆ น�ำ มลู ววั มาผสมคลกุ เคลา้ ใหเ้ ขา้ กนั แลว้ นำ�ใส่ไปในบ่อใส่น้ําให้เตม็ แล้วหมกั ไว้ 5 วัน จากนั้นให้เปิดนํ้าทิ้งแล้วเอา โคนกล้วยออกทิ้งด้วย 2. น�ำ นาํ้ สะอาดใสไ่ ปในบอ่ แลว้ แชท่ งิ้ ไว้ 1 วนั หลงั จากนน้ั กใ็ หเ้ ปดิ นํ้าทิ้ง 3. นำ�ผกั บุ้งมาถูให้ท่ัวบ่อ ทิ้งไว้ตากบ่อให้แห้ง 4. ใส่นํ้าให้มีความสงู 10 เซนติเมตร (ช่วงปลาขนาดเลก็ เพิ่งนำ� มาปล่อย) แล้วเติมน้ําหมัก 1 ช้อนโต๊ะ 5. น�ำ ปลาดุกมาแช่นํ้าในบ่อปูนท้ังถงุ แล้วค่อย ๆ เปิดปากถุงให้ ปลาว่ายออกมาเอง 6. วันแรกที่นำ�ปลามาปล่อยไม่ต้องให้กินอาหาร 7. น�ำ พชื ผกั ทป่ี ลากนิ เชน่ ผกั บงุ้ ผกั ตบชวาและอน่ื ๆ มาใสใ่ นบอ่ 8. การให้อาหาร ปลา 1 ตัวให้อาหาร 5 เม็ด/คร้ัง ในช่วงปลาเลก็ ใหอ้ าหารวนั ละ 2 ครงั้ เชา้ -เยน็ ปลาอายุ 1 เดอื นครงึ่ ใหอ้ าหารปลาขนาด กลาง โดยให้อาหารวันละ 1 ครั้ง ให้ปลากินตอนเยน็ หมายเหตุ ก่อนให้อาหารต้องนำ�อาหารมาแช่นํ้าก่อนเสมอประมาณ 10-15 นาที เหตผุ ลเพื่อ ปลาจะได้กินอาหารทกุ ตวั ปลาตัวทีแ่ ข็งแรงจะ ท�ำ ให้ท้องไม่อืด ปลาไม่ป่วย การเจริญเติบโตใกลเ้ คยี งกนั อาหารไมเ่ หลอื กศน.อ�ำเภอเมอื งขอนแกน่

166 ฟ้าหลงั ฝน เกษตรอนิ ทรีย์ 166 เทใหนี่ถลบ่าืออ่ ยใแนนล้ําบะจ่อนะแา้ํ ตกล้อไ็ะมงนเ่ใ้าสสกยี่น็ไใ้ํามหห่เท้ สม�ำ ียักกใาห1ร้ทถชาา่ ้อกยนานรโา้ํ ถตท่๊าะกุ ยเสนๆม้า7อทุวกกนั ๆาหรจร7อืำ�วห1ันน0่าหวยรนั ปือ/คล1รา0ง้ั กวทัน่อกุ /นคคจรระ้ัั้งง ทจำ�ุกหคนร่าั้งยที่ถ2่ายวนัน้าใจหะ้นตำ�้อดงินใสล่นูก้ารหังสมีแักด1งหรชือ้อซนังโตข้า๊ะวเสมมาแอชก่ไวา้ใรนจบา่อหนจ่าะยทปำ�ลใหา้ กป่อลนาดจุกะจมาีสหีเหนลา่ ยือง2สวนัย ขใหาย้นไาดด้รินาลคูการดังี ปสีแลดาดงหุกร3ือซเดังือขน้าวคมรึ่งาแจช�ำ ่ไนวว้ในบ7่อ0 ตจะัว ทจะามใหีน้ปํ้าลหานดกั กุ 1ม4ีส-ีเ1ห5ลือกงิโลสกวยรมั ขาหยรไือดป้รราะคมาาดณี ปล4-าด5ุกต3วั /กเดิโลือกนรคัมรึ่งจจ�ำ หานว่านย 7ได0้กโิตลัวกจรมัะมละีน้า6ห0น-ัก7014บ-า1ท5 กิโลกรัม หรือประมาณ 4-5 ตัว/กิโลกรัม จาหนา่ ยได้กิโลกรัมละ 60-70 บาท กศน.อำ� เภอเมกอื ศงนข.ออนำแเภกอ่นเมืองขอนแก่น

ฟา้ หลงั ฝน เกษตรอนิ ทรยี1์67167 กำรเลย้ี งหมูหลมุ เลท อโคมรักอวิศงตากษทเรรม-ณาือยงตxนะาขะหขวอหวตคอมงันม6ั้งวงูตตอู า1โ1ะเกรย0มม0วงู่บยตันเตวตนรารอัสัวัวืทอวอดหนีส่จจก6ุมละงู ะ-ุงังใใตทชหตคชเ้พะมีด่้ัลงา้พวอยอ้ืนตังื้นันคยกนทรทตู่บสา ี่ใี่หใกนคูงสนนลกใวรทกวหังรา้าี่ัสสา้อครเงรปูดงเาาโลเร็นุมกยลที้ยงกาุงกี้ยี่ดเงหศรรสงขอือถะลขูงนนเน่าังนใบาหคยตาดื้อเ้อาดาคทงสคมาควไรกวแดหวา้ารนาา้สมรงเศวมือะปกโทถรดกหว็นง่ิศาวว้าญกเยกงท้ารร้าเงลาือ3ะทคงักเน3ไบขาษดต อื้อเณ้สาหงมงมะตละตดหแะังขรวนรควอือกนัวาxง หสงูญ-้าเอคนา เหชล่นังคเพาิงสหูงม-าเอแนหงเนช่นเพเิงพหิงมหามเหาแงหนงกนลาเยพิงแหบมบาจเว่ัหงจน่วั ก2ลาชยั้น จแวั่บบ2 จชน้ั่วกจลว่ั า2ย กชั้านรจเตั่วร2ยี มชคั้นอกกลขาดยุ ดกนิ าอรอเตกรไปียมทง้คั หอมกดใขหดุ ล้ ดกึ ินปอระอมกาไณปท90้ังหเซมนดตใเหิ ม้ลตึกร ปรบะั มขาอณบร9อ0บเซๆนแตลิเว้มผตสรมปวรสั บั ดขเุ หอลบา่ รนอ้ี บใสๆแ่ ทแนลด้วนิผทสข่ีมดุ วอสั อดกุเหไปล่าวนัสี้ ใดสุท่แี่ใทชน้ไดิน้แทกี่ ขขุดี้เลอือ่ อยกหไปรือวัสแดกุลทบี่ใชห้ไยดา้แบก่1ข0ี้เ0ลื่อสย่วนหดรือินทแี่ขกุดลอบอหกย1า0บส1่ว0น0เสก่วลนือ 0ด.3ิน-ท0ี่ข.ุด5 เอลวบสทชชัส้ออง่วีา่ไื้อดไดนงนกรปๆ้จุรโาน1ตาอ3ขช0ำ�ก๊ะง0าั้นวกพสวตทัสาเ่วื้จน่อซี่ดรน2านนุเหกหโ้ําเแตมรกป ลลิเย1ักล่าม่า0ะดพไนือตผิน3ลืชี้ร่0คชิตท.หอีวลใร3ช�ำภัตรกุ -เ้จรือารหเ0าุลคพาใม.ดช5ินลสเือล้จช้ทา่วสนงืุ้อลผนร่วบชิรนสียนั้นน2าทม์ทขแวนรกี่ไาสัรชดียาันวก้อด้ว์เจบชนลรุัสาชื้อาอโงกด้ันงตรไงกุเสๆปาห๊พะาดุขลื้นช3รตาท่า้ันห0่อวโ้านทรมจนยเี้ยซี่าักค้าโ2ดกรนพล1ยินปตกุืช0แแช่าิเเลมกคีวไหลผะตภลลริต่รบาื้าอ3อรพผดใใัตชชสรเทิบรช้จ้จามาาื้อุลดปลุเกสรหินลิดินัน่วามทงหทนขบือรนรานนียีย2ว้า ์์ กศน. อำเภอเมืองขอนแกน่ กศน.อำ� เภอเมอื งขอนแก่น

168 ฟา้ หลงั ฝน เกษตรอนิ ทรยี ์ หนึ่งฝ่ามือ อาหารและการใหอ้ าหาร ถงั นา้ํ และรางอาหาร ควรตง้ั ไวค้ นละ ดา้ น เพอ่ื หมจู ะเดนิ ไปมาเปน็ การออกก�ำ ลงั กาย  การเรม่ิ ตน้ เลย้ี งหมู เมอ่ื หยา่ นม จะเปน็ การดที ฝ่ี กึ วธิ กี ารเลย้ี งแบบธรรมชาติ การใหอ้ าหารใหเ้ พยี ง วนั ละ 1 ครง้ั (ปรบั ตามความเหมาะสม) อาหารทใ่ี หใ้ ชพ้ ชื ผกั สเี ขยี วเปน็ อาหาร เสรมิ อาหารหมกั ใชผ้ กั สเี ขยี ว เชน่ หยวกกลว้ ย มะละกอดบิ ใบบอน วชั พชื ต่าง ๆ ท่หี มูชอบ สับผักเป็นช้นิ เล็ก ๆ คลุกน้ําตาลทรายแดง โดยหมัก ในอัตราส่วน 100:4:1 คือ ใช้พืช 100 กิโลกรัม:นํ้าตาล 4 กิโลกรมั : เกลือ 1 กิโลกรมั นำ�ไปเลี้ยงหมูโดยผสมปลายข้าว ร�ำ อ่อน ก็จะช่วยลดต้นทนุ ในการเลยี้ ง ขน้ั ตอนการเตรยี มอาหาร และนา้ํ ดมื่ ส�ำ หรบั หมู นา้ํ ดมื่ ส�ำ หรบั หมหู ลุม ใช้น้ํา 1 ถงั (20 ลิตร) ส่วนผสมน้ําดื่มให้หมู หัวเชื้อจลุ ินทรีย์ผัก หรือผลไม้ 2 ช้อนโต๊ะ น้ําฮอร์โมนสมนุ ไพร 2 ช้อนโต๊ะ (เหล้าดองยา) นม เปรี้ยว 2 ช้อนโต๊ะ น้ําหมักแคลเซียม 2 ช้อนโต๊ะ น้ําสะอาด 20 ลิตรผสม ใหด้ มื่ เปน็ ประจ�ำ ทกุ วนั หากพนื้ คอกหมแู นน่ หรอื แขง็ กใ็ ชน้ า้ํ ดงั กลา่ วราด บนพื้นคอก จะท�ำ ให้เกิดกลิน่ หอม จูงใจให้หมขู ดุ คุ้ยเปน็ การกลบั หน้าดิน ช่วยให้พื้นคอกร่วน โปร่ง ก่อนเริม่ การเลี้ยงหมูหลมุ ควรศึกษาหาความ รู้เพิ่มเติม เรือ่ งต่อไปนี้ การเลือกพันธุ์ การตลาด วตั ถุดิบทางการเกษตร ที่มี ต้องศึกษาหาความรู้ตลอดเวลา เป็นคนช่างสังเกต จดบันทึก กศน.อำ� เภอเมอื งขอนแกน่

ฟา้ หลงั ฝน เกษตรอินทรีย์ 169 169 พไ ดืชคผ้ ตรกั่า้อลอสยอาดหลดขแาะว้อลรขันด7ไะ้อด0ีขเพดศอ้ ืชใรีษขงหตอ้ อกอ้อยลางาาลอรกหหะดเาาลาวรร7รี้ยันทเ0งล2ี่เหเหใี้ยศหมมลงษ้อื้อูหหืออาลมจาหหุมาูหหรากลาือรคโรุมร2ือ1ทงขี่เคมมหี้หรื้อ้ือลมควั ือหตูไือเมจารพข่เามือี้หหื่อกในมม1จโรบู็นไผมมง้าู้เ้ือคลป่เนหรี้ยรตวัมงะาห็นเมใพยหใอื่จัด้ผนผคกั ปบู้เ่าสลรอ้าดะี้ยนาหงแหยลาใัหดระ้ กศน. อำเภอกเศมนือง.อข�ำอเนภแอกเ่นมอื งขอนแกน่

170 ฟ้าหลังฝน เกษตรอินทรีย์ 170 กำรเล้ยี งไกพ่ นื้ เมืองไวก้ ินไข่ การเลี้ยงไก่พ้ืนเมอื งไว้กินไข่ มีการจัดการง่าย ๆ แต่ผู้ที่เลี้ยง ไก่พ้ืนเกมาอื รงเตลอ้ียงเไอกา่พใืจ้นใเมสือ่พงอไสวม้กคินวไขร่ มเรีกิ่มาจราจกัดแกมา่ไรกง่พ่าืน้ยเมๆือแงตเร่ผิม่ ู้ทไขีเ่ ล่ ใี้ยหง้ผไกู้ ่ พื้นทเี่ มลือยี้ งตไกอ้ ่พงเ้ืนอเามใอื จงใตสอ้่พงอเสอมาใคจวใรสเ่พรอมิ่ สจมากคแวมร่ไเกรพ่ิมืจ้นาเมกือแงมเ่ไรกิม่ ่พไขืน้ ่ เใมหือผ้ งู้ทเีเ่รลิม่ ี้ยง ไกไ่พข่ื้นใเหม้ผือู้ทงี่เตล้อี้ยงเไอกา่พใ้ืนจใเมสอื่พงอสสังมเกคตววร่าถเร้าิ่มแจมา่ไกแ่พมืน้ ่ไเกม่พือื้งนไเขม่ดือกงเแรมิ่ ไ่ กข่ ให้ผู้ที่ บฟเสใเลพนงัังอพพเไฟี้ยตียเลคปงกืัืกนน้้งงอี้ยบัเเตไกไเเรฟนงกมมตขเือ่่าไอหเพ่่กวัืืออกชอยงน็เลงงืน้้่พาออเวจไๆ ด่าเก้ืนงขมา่ะพวียไ่ถ เชือคแมแโมอว้าดองลมือ่ใอืรผสหยบแะไ่จุ่งงู้ทกงใั้ไใไมเเะหขหชขกเี่เพ่ก่ไกล่ต้า่ใ้เ้เ็บกนื้ิจหกนตี้ยข่อไ่พเอลบ็ตงวึ้นขมไื้ไนาา่ปืออท่ฟกอืกหถเอนุก็จองม่พาจา้ ยจเะงือๆรแชืน้ะะู่ใไเน้งมากตนขเเวมรก้อ่อไ่่า้อรันพมิ่กือ็จอยงัีกงทอฟ่พงเะรอลพี่แสรไีบกั1ื้นกงมขุ่งียังเไแเเ่ไฟพเ่ไขมงแชยกปกฟก่ลื่ออือ้ากต่เพลอขบงงะรแเื้นไาใ่ึ้นงื่หอังมขหใวเเคกยน็หดม่ไ่ดค้เับก็จวก้ียผือกอืๆ่าะ่พตบ็วู้ทงจแไัวื้ไนทแี่ขเถะแมขเลเมกุ่อกอ้าม่มไ่ี้ยโไ่ีนกิผกงไ่ดือๆกงไกอู้พ่ทยงไม1่พ่พวากี่เืมน้ใ่ใล้ืนฟหนัห่้พืนหเาี้มยเาทอ้เขเไ้ื้นมหมรงือขงีแ่ังเือนไลือ่ตไงมมกใงวอ้จือง่อืหอ่ไจ่พ้ตกยะกอไง้ผะ่าชื้นปล็จ่ยเเู้ทงกอระเงู่ใหมี่นเ็บบไิ่มพขาือรไไ่กอื่ขขงงั ่่ ซึ่งจผะู้ทตี่เ้อลงี้ยรงบี ไแกย่คกวแรมมไ่ีทกี่ไ่พว้ส้ืนำ�เมหอื รงับมขาังขแังมไว่ไก้ต่พ่างื้นหเมากืองซไมึง่ ผ่ใหทู้ ้ฟี่เลักยี้ ไงขไ่ไกด่ค้ วหรลมังที จี่ไาวก้ น้ันสาหหารอับาขหังาแรมทไ่ กี่ม่พีโป้ืนรเมตอืีนงไเมช่นใหฟ้รำ�กั ไปขล่ไดา้ยหขล้างั วจาแกลนะ้ันปลหาายอปา่นหาหรทรือีม่ ถี ้าหา กศน. อำเภอเมืองขอนแก่น กศน.อำ� เภอเมอื งขอนแก่น

ฟา้ หลังฝน เกษตรอินทรีย์ 171 อาหารไกไ่ ขใ่ หก้ นิ ไดจ้ ะดมี าก แลว้ เอาไกพ่ ืน้ เมอื งตวั ผเู้ ขา้ ไปขงั รวมไวด้ ว้ ย ประมาณ 4-5 วนั แมไ่ กพ่ ืน้ เมอื งจะเรมิ่ ใหไ้ ขอ่ กี ซงึ่ ผเู้ ลีย้ งไกพ่ ืน้ เมอื งแบบ นี้จะได้ไข่ไก่พื้นเมืองตลอดเวลาและเปน็ วิธีการเลี้ยงเพือ่ กินไข่โดยเฉพาะ แตถ่ า้ เลีย้ งไกพ่ ืน้ เมืองโดยทผี่ เู้ ลีย้ งลืมปลอ่ ยใหแ้ มไ่ กพ่ ืน้ เมืองเรมิ่ ฟกั ไขไ่ ป ได้ประมาณ 2-3 วัน แล้วจึงแยกแม่ไก่พื้นเมืองออก จะต้องเสียเวลา ประมาณ 1-2 อาทิตย์ แม่ไก่พื้นเมืองจึงจะเริ่มไข่ใหม่ อาหารทีใ่ ช้เลี้ยงไก่ พื้นเมืองมีอยู่หลายชนิด แต่ทีน่ ิยมใช้กนั อย่างแพร่หลาย คือ ข้าวเปลือก ปลายข้าว และร�ำ ซึ่งเป็นอาหารทีม่ ีอยู่ในท้องถิ่น นอกจากนี้ผู้ทีเ่ ลี้ยงไก่ พื้นเมืองอาจใช้ข้าวโพด ใบกระถินบดให้ละเอียด กากถว่ั เหลือง และปลา ป่น ฯลฯ โดยหลักการแล้ว ไก่พื้นเมืองต้องการอาหารที่ดีมีคุณภาพที่มี พร้อมทั้งไขมนั คาร์โบไฮเดรต โปรตีน แร่ธาตุ และวิตามิน ซึ่งมีพร้อมใน อาหารส�ำ เรจ็ รปู แตก่ ารเลยี้ งไกพ่ ืน้ เมอื งในชนบท จะเปน็ การเลยี้ งเพอื่ รบั ประทานในครัวเรือน โดยปล่อยให้ไก่พื้นเมืองหาอาหารกินเองตาม ธรรมชาติ จะมีการให้อาหารเสริมบ้าง เช่น ปลายข้าวหรือข้าวเปลือก โปรยให้กินก่อนไก่พื้นเมืองเข้าโรงเรือน แต่สำ�หรับผู้เลี้ยงไก่พื้นเมืองที่ ต้องการให้ไก่พื้นเมืองเจริญเติบโตเร็ว ขายได้ราคาดี ควรให้อาหารที่มี คณุ ค่าครบถว้ นตามทีไ่ กพ่ ืน้ เมืองต้องการอาจใชห้ วั อาหารผสมกบั ปลาย ข้าวและร�ำ ในอัตราส่วน 1 : 2 : 2 (หัวอาหาร 1 ส่วน ปลายข้าว 2 ส่วน รำ� 2 ส่วน) กศน.อำ� เภอเมอื งขอนแกน่

172 ฟา้ หลังฝน เกษตรอนิ ทรีย์ 172 กำรเลย้ี งเปด็ ไข่ “ไข่ เป็ด” เป็นแหล่งอาหารที่ใหโ้ ปรตนี สงู และนามาประกอบ อาหาร“ไไดข้ห่ ลเปาก็ดห”ลเาปย็นวแิธหี แลต่ง่ใอนาปหจั าจรุบทนัี่ใหไข้โป่เปร็ดตทีนีม่สขีูงาแยลอะยนู่ตำ�ามมาประกอบ อาทห้อางรตไลดา้หดลมาีปกรหิมลาณยวไิธมี่เแพตีย่ใงนพปอัจกจับบุ คนั วไขาม่เปตด็ อ้ ทงีม่ กีขาารยขออยงู่ตผาู้บมรทิโภ้อคงตเลพารดามะี ปรเปมิ ็ดาณไขไ่เมลเ่ยี้ พงยีคง่อพนอขกา้ บังยคาวกามหตาอ้ กงเกปา็ดรเกขอิดงอผาบู้กราโิรภตคกเใพจหราระือเดปูแด็ ลไขไมเ่ ล่ดยี้ ีพงอคกอ่ ็น ข้าจงะยไามก่ยอหมาไกขเ่ ปกา็ดรเกเลิดี้ยองาเปกด็ารไขต่นกิยใมจหเลรี้ยืองดเปูแด็ลพไมัน่ดธีพุ์ผอสกม็จระหไมว่ยางอพมนั ไขธ่์ุกกาากรี เลแี้ยคงมเปเบ็ดลไขล่น์กิยับมเพลันี้ยธง์ุพเปืน้ ็ดเมพือันงธ์ุผเพสรมาระะเลหี้ยวง่างง่าพยันกธวุ์ก่าาทกีนแคทมานเบใลหลไ้ ์กข่ดับกพันธ์ุ แพลื้นปะเรมใะหือม้เงนาณื้อลเพดกั ร2ีษา6ณะ0เะลฟขี้ยอองงงงเต่าปยอ่ ็ดกปวพี แ่านั ลธทะุ์กนใหาทกเ้ านีแนือ้ คดใมหี เบ้ไขล่ดลก์ผปสรมะกมบัาณเปด็ 2พ6ืน้0เมฟือองงตจ่อะมปีี ข นใขนสนทีนสํ้าาีนงตา้ลเาตขักลียาษลวขณนจขะทงนขอี่หทอยลีห่ งปังลเแปาังลก็ดแะตลปพ่าะีกันปตมธีกาีส์ุกสมีสาีนีสกลา้ีสีแับตลคอาบั มล่ออเเน่อบขก้มนลวกลต่าว์ผ วัป่าสเามมปกียกาดตกับ�ำัวดเคโปาต่อ็ดคเนตพ่อขม็นื้น้าทขเงม้าีห่ไืปองนไงใักปนจทะามงี เขปยี รวะจมงาอณยป2า-ก5ตาํ่ก ิโตลากสรีนัม้ําตจาะลเรเิ่มขม้ใหต้ไขวั เ่เมมียื่อตอวัาโยตุปเรตะม็ มทาหี่ ณนกั 4ปเรดะือมนาคณรึง่ 2-5 กิโลกรมั จะเริ่มให้ไข่เมือ่ อายปุ ระมาณ 4 เดือนครึง่ กศน. อำเภอเมืองขอนแกน่ กศน.อ�ำเภอเมอื งขอนแกน่

ฟ้าหลงั ฝน เกษตรอนิ ทรีย1์73173 การเตกรียารมเโตรรงียเรมือโนรงเรตือรนียมเโตรรงียเรมือโนรงสเารหือรนบั สเำ�ลหี้ยรงับเปเล็ดี้ยทงาเปค็ดวาทมำ�ความ สะสอะาอดาโดรโงรเงรเือรนอื นปปรับรบัพพื้นืน้คคออกกโรโรยยปปูนูนขขาาววแแลละะพพ่น่นยยาาฆฆ่า่าเชเชื้อือ้โรโรคคททิ้งิง้เอาไว้ ปรเอะมาไาวณ้ปร7ะมวาันณค7วรวเนั ป็นคโวรรงเเปรน็ือโนรทงี่กเรันือลนมทแี่กลันะลกมันแฝลนะกอนั าฝกนาศอถา่ากยาเศทได้ดี คกเพปาือื้นใแมถ็นยหเบ่าีตเปเไ้เขยป่งาดป็นตเเข็น้ด็ปทดจ่าลวเ็นไินยดัพดาิง่ แลท2นอื่อ้ดข้อีใ่อกใี สหง็หพมกวป่ว้อ้เร้ืน้ากปนนาองเาด็ปทหบคลมไ็นรากอืังดีหราดก้ัน้วยแลเินาเ่าปลปังแยยตน็ะคน็ขไน้อนลดา็งเ้ําง ขํ้าาป้ แกจตอนอนหัดนัีกกอทเ้งทแพสวกรอดี่ใ้า่วือ่กายหดงนยใำ�ู่เ้อหคสลมกาตเ้วมังีหปหนัอ้รกอลด็าลองางัรไแมยโยดคแรหู่ร้วลางก้งิม่าเะอนัรกนยนยือฝนัํ้าน้าู่เ นนแส้าอมตดมีกีตใอ้อดหอสาอง้เ่ขวกกแปโน่ารันบกด็ ยคงล่งาวเลวเลรมิง่ ป้อรอืองั ็นอมกกนอยรันาตก2อู่รยฝ้อกมิบนสงำ�นก่วล้าั้นนงั เถเ ดค้ากโถ5ือลเด้าปำน้าเยเดร็ดโปเดเใือคไปด็หดยนกร็ดไ้อเ้รือ่ดาคจเบัำงป้รระรหกผับใ็ดอื่อหาสำกจองรรม้อาผะกเอราลอสคไเหขาอี้ยมลือห่ตงกาอี้ยดหาอรไางรขูอนวัดหค่ตอยเใอูาือชอหา่ารย้าหนงหอ้ ่ามสใเาาวังชืดหมรหอส้า้อผบาามตมาสรหรูบาดื หวมณามรู นัารกตณแ์รลผับาจอว์ะสมะป่งจันมเแ3ละรลมกอเาิ่มะุมรค่ับงยอิม่ตรปข3มออั้ง่า้าลุมกงอวคเาตชไกแๆรยข้า่าไล้ังข่เขงขมะก้า่เอเรื่อๆมวลชงาอแอ่ื้าาคขข ลางอออ้ากวยะาวงกันลรปุยคำ�คารุปอเขงะยลรก้าวม็นกุะวันามเคณคาเลลณย้า็นกุ5 แท ย�ำวรกใวิธหไดีกข้รเำ่กวรรด็ววินเยิธเกกริง่ีกับ็วบ็ขายไนึ้ไขริ่งข่เเขคพ่กึ้นควา็บือระคไเเกวขใชชร็บ่ื้อ้มเคใอกือสืออ็บเ่กกกใใรสชจ็บะ่ก้มาไปขรกือ๋อ่โะกเดงกปนั คย็บ๋อรหไง้ังขนคล่โีบรดะั้งไมยขลหา่ไะวกนม้ขีบาๆ้ากไงขแลๆ่ไละว้วแ้ข3นล้าาง้วฟไลนปอะ�ำ คงไ3ปดั จคขะฟนัดทอาขางดนใหาจ้ดะ แยกไข่กินกบั ไข่เพาะเช้ือออกจากกัน กศน. อำเภอเมืองขอนแกน่ กศน.อำ� เภอเมอื งขอนแกน่

174 ฟา้ หลงั ฝน เกษตรอินทรีย์ 175 ประวตั ผิ จู้ ดั ทำ กศน. อำเภอเมืองขอนแกน่ กศน.อ�ำเภอเมอื งขอนแกน่

ฟา้ หลังฝน เกษตรอนิ ทรีย์ 175 1. ขอ้ มลู ทัว่ ไป ชือ่ นายบญุ ส่ง ทองเช่อื ม วันเกิด วันท่ ี 24 กันยายน 2502 สถานที่เกดิ อ�ำเภอเมอื ง จังหวดั พงั งา สถานทีอ่ ยู่ปัจจุบนั บ้านเลขท่ ี 191 /189 ถนนมะลวิ ัลย์ อ�ำเภอเมือง จังหวดั ขอนแก่น ต�ำแหนง่ หน้าท่กี ารงาน ผู้อ�ำนวยการศนู ย์การศกึ ษานอกระบบและ การศึกษาตามอัธยาศัยอ�ำเภอเมอื งขอนแก่น จังหวัดขอนแก่น สถานทที่ �ำงานปัจจุบัน ศนู ย์การศกึ ษานอกระบบและการศึกษา ตามอธั ยาศยั อ�ำเภอเมอื งขอนแก่น จังหวัดขอนแก่น กศน.อ�ำเภอเมอื งขอนแกน่

176 ฟ้าหลังฝน เกษตรอินทรยี ์ 2. ประวัตกิ ารศกึ ษา พ.ศ. 2514 ประถมศึกษาปีที่ 7 โรงเรียนบ้านท้ายช้าง อ�ำ เภอเมือง จังหวดั พงั งา พ.ศ. 2517 มัธยมศึกษาปีที่ 3 โรงเรียนดีบุกพังงาวิทยายน อ�ำ เภอเมือง จังหวดั พงั งา พ.ศ. 2520 ประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช.) โรงเรียนไทยวิจิตรศิลปะอาชีวศึกษา กรงุ เทพฯ พ.ศ. 2522 ประกาศนียบตั รวิชาชีพชั้นสูง (ปวส.) วิทยาลยั เทคโนโลยีและอาชีวศึกษา วิทยาเขตเพาะช่าง กรุงเทพฯ พ.ศ. 2524 ปริญญาตรีศึกษาศาสตร์บณั ฑิต (ศษ.บ.ศิลปกรรม) วิทยาลยั เทคโนโลยีราชมงคล วิทยาเขตเพาะช่าง กรงุ เทพฯ พ.ศ. 2542 ปริญญาการศึกษามหาบณั ฑิต (กศ.ม.) สาขาวิชาการศึกษานอกระบบ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม พ.ศ. 2551 หลักสูตรประกาศนียบัตรบัณฑิต สาขาวิชาการบริหารการศึกษา มหาวิทยาลัยราชภัฏเลย กศน.อ�ำเภอเมอื งขอนแก่น

ฟา้ หลังฝน เกษตรอินทรยี ์ 177 3. ประวัตกิ ารท�ำงาน ช่างศิลป์ 2 ศูนย์บริภณั ฑ์เพื่อการศึกษา กรงุ เทพฯ พ.ศ. 2526 พ.ศ. 2527 อาจารย์ 1 โรงเรียนฝึกฝนอาชีพเคลือ่ นที่ จังหวัดบุรีรัมย์ พ.ศ. 2528-2529 อาจารย์ 1 ศนู ย์การศึกษานอกโรงเรียน จังหวดั บรุ ีรัมย์ พ.ศ. 2530-2534 อาจารย์ 1 ศูนย์การศึกษานอกโรงเรียน จงั หวัดขอนแก่น พ.ศ. 2534-2536 อาจารย์ 2 ศนู ย์การศึกษานอกโรงเรียน จังหวดั ขอนแก่น พ.ศ. 2537 อาจารย์ 2 ศนู ย์การศึกษานอกโรงเรียน จงั หวดั ขอนแก่น ปฏิบัติราชการในหน้าที่หัวหน้าศูนย์ ศูนย์บริการการศึกษานอกโรงเรียน อำ�เภอน้ำ�พอง จงั หวัดขอนแก่น กศน.อ�ำเภอเมอื งขอนแกน่

178 ฟา้ หลังฝน เกษตรอนิ ทรยี ์ พ.ศ. 2537-2539 ตำ�แหน่งหวั หน้าศูนย์ 1 ศูนย์บริการการศึกษา นอกโรงเรียนอ�ำ เภอน้ำ�พอง จงั หวัดขอนแก่น พ.ศ. 2540 ต�ำ แหน่งหัวหน้าศนู ย์ 2 ศูนย์บริการการศึกษา (1 ต.ค. 2540) นอกโรงเรียนอ�ำ เภอน้ำ�พอง จงั หวดั ขอนแก่น พ.ศ. 2540 ตำ�แหน่งหวั หน้าศูนย์ 2 ศูนย์บริการ (16 ธ.ค. 2540) การศึกษานอกโรงเรียนอำ�เภอภเู วียง จังหวดั ขอนแก่น พ.ศ. 2543-2548 ผู้อ�ำ นวยการศนู ย์บริการการศึกษา นอกโรงเรียนอ�ำ เภอภูเวียง จังหวดั ขอนแก่น พ.ศ. 2549-2553 ผู้อำ�นวยการศูนย์การศึกษานอกระบบ และการศึกษาตามอธั ยาศยั อ�ำ เภอหนองเรือ จังหวัดขอนแก่น พ.ศ. 2554 ผู้อ�ำ นวยการศนู ย์การศึกษานอกระบบ และการศึกษาตามอธั ยาศัย อ�ำ เภอเมืองขอนแก่น จงั หวดั ขอนแก่น กศน.อ�ำเภอเมอื งขอนแก่น

Ă Ð ¢‘‰Ù¡›‘‡—wª
ÙÛ|ž“™Ÿe Ă บรรณ านุกรม  การปลกู พืชผกั สวนครวั กินเอง. สืบคนเม่ือ 23 มีนาคม 2555 จาก http://www.oknation.net/blog/teetatfarm/2013/01/04/entry-2 การปลูกhผttักpส://วwนwคwรัว.f.aสrmืบkคaนsเeมt.่อื or2g3/coมnีนteาnคtsม/?2c5on5t5enจt=าก01686 การปลูกผกั สวนครวั สืบคน เมือ่ 24 มีนาคม 2555 จาก การปลูกhผttักpส://วkนruคsรoัวrnอdยeาeง.งnาeยt/gๆro.uสp/ืบsuคnนgเwม่อืhu2e9n0ม1ีนาคม 2555 จาก http://home.kapook.com/view44743.html การปลูกพืชผกั สวนครัวปลอดสารพิษ. สืบคนเม่ือ 29 มีนาคม 2555 จาก http://www.kolseeds.com/2010/07/how-to-grow- vegetbale-in-your-back-yard.html การปลูกพืชผกั สวนครวั ในกระถาง. สืบคนเม่ือ 29 มีนาคม 2555 จาก http://www.thaihof.org/main/article/detail/2268 การปลูกพืชผักสวนครัว. สืบคนเมอ่ื 29 มีนาคม 2555 จาก http://www.thaigoodview.com/library/studentshow การปลูกพืชผกั สวนครัว. สืบคนเมอ่ื 29 มีนาคม 2555 จาก http://www.kasetorganic.com øĐğţøĐĴĐĤĤĩŀ ùijėþĤĮĘijĘijĤĮ ėþùijĩĤĤŀ ĐĴĐøğţĐø

Ă eŸ™“|ž ÛÙ
ªw—‡‘›Ù¡ ‰‘¢ Ð Ă  กรมสงเสริมการเกษตร .(2549). คมู ือการเกษตร. กรุงเทพ: สาํ นกั พิมพไพลิน. จิตรลดา ชมบุญ. (2549). ปลกู และใชส มุนไพรใกลตัว. กรงุ เทพฯ: สํานักพิมพมนสั การพิมพ. ฉัตรไชย โพธิพัฒน. (2550). พืชผักสวนครวั ปลกู งา ยๆ ดวย ตนเอง. กรงุ เทพฯ: สาํ นักพ ิมพสถาพรบุคส. ชอขวัญ วงศสวุ รรณ. (2544). คมู ือการปลกู ผักสวนครวั . กรงุ เทพฯ: สํานกั พิมพเกษตรสาสน. นารี เจริญยิง่ . (2551). พืชผักสมุนไพรตานโรค. กรงุ เทพฯ: สํานกั พิมพไทยควอลิตี้บุคส . นิจศิริ เรืองรงั ษี และพยอม ตันติวัฒน. พืชสมุนไพร. กรงุ เทพฯ: โอเดียนโสตร, 2534. หนวยศึกษานิเทศก, กรมสามัญศึกษา. การปลูกพืชผักสวนครวั . กรุงเทพ ฯ : เอกสารอดั สาํ เนา, ไมปรากฏปทีพ่ ิมพ. ประภาศรี ไชยวงศ (2548). ผกั สวนครัวและสมนุ ไพร. กรงุ เทพฯ: สํานักพิมพเกษตรสาสน. . เปรม แสงแกว. (2547). สมนุ ไพรกินได 100 ชนิด ตา นโรคบํารุง สุขภาพ. กรุงเทพฯ: สาํ นักพิมพไพลิน. เมฆ จันทรประยูร. (2541). ผักพืน้ บาน. กรงุ เทพฯ: สํานักพิมพ ไททรรศน. øğĐĤŀĩijėĤijĘĮĤþùĤĐĴøţĐ

Ă Ð ¢‘‰Ù¡›‘‡—wª
ÙÛ|ž“™Ÿe Ă ศรานนท เจริญสุข. (2554). พืชผกั สวนครัว. กรงุ เทพฯ:  สํานกั พิมพสงเสริมอาชีพธุรกิจเพชรกะรัต. สธุ ี วรคีรีนิมิต. (2543). รูจัก รูใชพืชสมนุ ไพร. กรุงเทพฯ : สํานกั พิมพพิมพทอง.  หนงั สือเศรษฐกิจพอเพียง , องคการบริหารสวนจังหวดั นนทบรุ ี สืบคนเมอ่ื 23 มีนาคม 2555 จาก http://www.rta.mi.th/21610u/Data/Data_pro/Popeaing/1.htm หองสมดุ กรมวิชาการเกษตร. สืบคนเม่อื 23 มีนาคม 2555 จาก http://aglib.doa.go.th/lib/index. http://www.doae.go.th/ : กรมสงเสริมการเกษตร กระทรวงเกษตรและ สหกรณ. http://www.ku.ac.th/ : มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร. øĐğţøĐĴĐĤĤĩŀ ùijėþĤĮĘijĘijĤĮ ėþùijĩĤŀĤĐĴĐøğĐţø

Ă Ÿe ™“ž|ÛÙ
ªw—‡‘›Ù¡ ‰‘¢ Ð Ă  คณะผูจ ดั ทํา  คณะผดู ําเนินการจัดทํา นายบุญสง ทองเชือ่ ม ผูอํานวยการ กศน. อาํ เภอเมืองขอนแกน คณะครูและบุคลากรทางการศึกษา กศน.อาํ เภอเมืองขอนแกน บรรณาธิการ  นางสาวอามรรัตน ศรีสรอย บรรณารกั ษชาํ นาญการ ออกแบบปก  นายบญุ สง ทองเชือ่ ม ผูอาํ นวยการ กศน.อําเภอเมืองขอนแกน øğĐĤŀĩijėĤijĘĮĤþùĤĐĴøĐţ