แผนนิเทศCoding_64

คำนำ กลุมนิเทศติดตามและประเมินผลการจัดการศึกษา สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษา นครศรีธรรมราช เขต 1 ไดจัดทำแผนการนิเทศ การดำเนินการขับเคลื่อนและยกระดับการจดั การเรียนรู วิทยาการคำนวณของโรงเรียนในสงั กัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษานครศรีธรรมราชเขต 1 เพ่ือสง เสริม สนบั สนุน และตดิ ตามการจัดการเรยี นรูวทิ ยาการคำนวณ ของครูผสู อนใหสามารถดำเนินการ ไดบรรลุเปาหมายหลักสูตร และสามารถจัดการเรียนการสอนวิทยาการคำนวณใหกับผูเรียนไดอยางเต็ม ศกั ยภาพ ขอขอบคุณคณะทำงานทุกทานที่มีสวนรวมในการจัดทำแผนนิเทศการดำเนินการนิเทศติดตาม การจัดการเรียนรูวิทยาการคำนวณ ของโรงเรียนในสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษา นครศรีธรรมราช เขต 1 ในครั้งนี้ จนประสบความสำเร็จบรรลุตามวัตถุประสงคและสามารถนำไปใชให เกดิ ประโยชนแกสถานศึกษาตอ ไป ปรยี า สงคป ระเสรฐิ กลมุ นิเทศติดตามและประเมินผลการจดั การศึกษา สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศกึ ษานครศรีธรรมราช เขต 1

สารบญั หนา บทที่ 1 1 คำนำ 2 สารบัญ 2 1 บทนำ 3 4 ความเปนมา 4 วตั ถุประสงคการนเิ ทศ 21 เปาหมายการนิเทศ 46 กระบวนการนเิ ทศ 47 2 เอกสารที่เก่ยี วขอ ง 47 เอกสารเกีย่ วกับการจดั การเรียนรูวิทยาการคำนวณ 47 เอกสารที่เก่ยี วของกบั การนิเทศการศึกษา 48 กระบวนการนิเทศแบบ 49 3 กระบวนการนิเทศ 50 วตั ถุประสงค 51 เปาหมาย 51 การดำเนนิ งาน 52 ภาพความสำเรจ็ 53 ประโยชนท ีไ่ ดรับ 54 กระบวนการนิเทศแบบ 3D&3Srr ปฏทิ ินการนิเทศ เครื่องมอื การนเิ ทศ บรรณานุกรม ภาคผนวก

1 บทที่ 1 บทนำ ความเปนมา ในป พ.ศ. 2551 กระทรวงศึกษาธิการประกาศใชห ลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน ซ่ึง กำหนดมาตรฐานการเรยี นรู ตวั ชีว้ ดั ชั้นป ตัวชวี้ ัดชว งชั้น และสาระการเรียนรูแกนกลาง ใหสถานศกึ ษา และทองถ่นิ นำไปใชเ ปน แนวทางในการจดั ทำหลกั สูตร โดยสาระเทคโนโลยี สารสนเทศและการ สื่อสาร เปนสาระที่ 3 ในกลมุ สาระการเรียนรูการงานอาชพี และเทคโนโลยี การจดั ทำตัวช้ีวัดชน้ั ปและ ตัวชว้ี ดั ชว งช้ันสำหรบั สาระนีไ้ ดน ำมาตรฐานการเรียนรูชว งชน้ั เดิม จากหลักสตู ร ป พ.ศ. 2544 มา พิจารณาและจัดแบง เนือ้ หาแตล ะช้ันป ตามความยากงายและ ศักยภาพของเด็กในแตละชวงวยั เนน ใหผ เู รยี นนำเทคโนโลยสี ารสนเทศและการส่อื สาร ไปประยุกตใชในชีวิตประจำวัน สามารถคน หา ขอ มลู และสรางชนิ้ งานไดอ ยา งมปี ระสทิ ธภิ าพมีจรยิ ธรรม และมีความรูพนื้ ฐานดานการเขียนโปรแกรม เพอ่ื การศึกษาตอในระดบั ท่สี ูงข้ึน ซ่ึงสอดคลองกับสถานการณที่เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร เร่ิมเขา มามบี ทบาทกับ การทำงานและการดำเนินชวี ิตประจำวันมากขนึ้ ปจ จบุ นั เศรษฐกจิ สงั คมโลก เปลยี่ นแปลงไปจากเดมิ มาก มกี ารนำเทคโนโลยีมาประยุกต ใชในชวี ิตประจำวนั และใชใ นดา น อุตสาหกรรมการผลติ การบริการ เพ่ือยกระดับคณุ ภาพชวี ติ ใหด ขี ้นึ สงผลใหเ กดิ การเปล่ียนแปลงวถิ ี ชวี ติ สังคม มกี ารทำธรุ กรรมออนไลน การเขาถงึ ติดตอ ส่ือสาร นำเสนอขอมูลขาวสาร ผานสื่อตา ง ๆ สว นการพัฒนาดา นเทคโนโลยคี อมพิวเตอร และการสอ่ื สารก็ไดร บั การนำไปใชเ ปน เครื่องมือชว ยใน การทำงาน การศึกษา การเรียนรใู หมี ประสิทธิภาพและสะดวกสบายมากข้นึ เพ่ือการพัฒนาประเทศ ใหกา วทนั ตอการเปลยี่ นแปลงน้ี รัฐจงึ ไดวางนโยบาย ประเทศไทย 4.0 ทเี่ นน ขดี ความสามารถการ แขง ขนั ของประเทศ เปน โมเดลเศรษฐกจิ ทีจ่ ะนำพาประเทศไทย ใหเ ปล่ยี นผานไปสู “ประเทศในโลกที่ หน่ึง” ท่ีมคี วามมน่ั คง มัง่ คงั่ และยง่ั ยืน ในบริบทของ การปฏิวัตอิ ตุ สาหกรรมยคุ ท่ี 4 อยา งเปนรูปธรรม ตามแนวทางแผนยุทธศาสตรชาติ 20 ป ดว ยการสรา งความเขมแข็งจากภายใน ควบคูไปกับการ เชือ่ มโยงกับประชาคมโลก ตามแนวคดิ “ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง” กลุมนิเทศติดตามและประเมินผลการจัดการศึกษา สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา ประถมศึกษานครศรีธรรมราช เขต 1 ตระหนักและเห็นความสำคัญของการขับเคลื่อนการจัดการ เรียนรูวทิ ยาการคำนวณของโรงเรียนในสังกัด จึงไดจ ัดทำแผนปฏิบัติการนิเทศในการดำเนินการนิเทศ ติดตามการจัดการเรียนรูวิทยาการคำนวณของโรงเรียนในสังกัดประจำปงบประมาณ 2564 เพื่อ ยกระดับการจัดการเรียนรูวิทยาการคำนวณของครูผูส อนใหมีศักยภาพสูงสดุ เพื่อการพัฒนาผูเ รียนให บรรลุเปา หมายการศึกษาตอ ไป

2 วัตถปุ ระสงคการนิเทศ 1. เพื่อสงเสริมสนับสนุน และยกระดับการจัดการเรียนการเรียนรูวิทยาการคำนวณของ โรงเรียน ในสงั กัดสำนักงานเขตพ้ืนทกี่ ารศึกษาประถมศึกษานครศรีธรรมราช เขต 1 2. เพื่อนิเทศ ติดตามและประเมินผลการจัดการเรียนรูวิทยาการคำนวณ ของโรงเรียนใน สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศกึ ษานครศรีธรรมราช เขต 1 3. เพื่อศึกษาผลการนิเทศติดตามการจัดการเรียนรูวิทยาการคำนวณ ของครูผูสอนในสังกัด สำนักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษาประถมศกึ ษานครศรีธรรมราช เขต 1 เปาหมายการนเิ ทศ เชิงปริมาณ 1. โรงเรียนในสังกัดจำนวน 109 โรง ไดรับการสง เสริมสนบั สนนุ เพ่อื ยกระดบั การจดั การ เรยี นรวู ิทยาการคำนวณ 2. โรงเรียนในสังกัด 109 โรงไดรับการนเิ ทศติดตามการจัดการเรียนรูวทิ ยาการคำนวณ 3. ครูผูส อนรอ ยละ 80 ที่ไดรับการนเิ ทศสามารถจัดการเรียนรูว ทิ ยาการคำนวณไดเ หมาะสม กับบรบิ ทและระดับของผูเ รยี น เชิงคณุ ภาพ 1. ครูผูสอนมีความรูความเขาใจที่ถูกตองเกี่ยวกับการจัดการเรียนรูวิทยาการคำนวณตาม หลกั สตู ร 2. ครูผูสอนสามารถนำขอเสนอแนะจากการนิเทศไปปรับปรุงการจัดการเรียนการสอน วิทยาการคำนวณไดต รงตามเปา หมายและบรรลุตัวชี้วัด 3. ครูผสู อนมีความพึงพอใจตอการนิเทศติดตามการจดั การเรียนรวู ิทยาการคำนวณ

3 กระบวนการนเิ ทศ ในการพฒั นาและขับเคลื่อนการจัดการเรยี นรวู ทิ ยาการคำนวณของโรงเรยี นในสงั กดั สำนกั งานเขตพ้ืนท่ีการศึกษาประถมศกึ ษานครศรธี รรมราช เขต 1 ผูรบั ผดิ ชอบไดใชก ระบวนการ นเิ ทศแบบ 3D&3Srr ประกอบดวย ขน้ั ท่ี 1 การศกึ ษาสภาพปจจบุ นั ปญ หาและความตองการ (Data base study) ขั้นท่ี 2 วางแผนออกแบบการนเิ ทศ (Design) ขัน้ ที่ 3 การพฒั นาสรา งองคความรูและนำไปใช (Develop & Apply) ขั้นท่ี 4 การปฏิบัติการนิเทศ (Supervision) ขน้ั ที่ 5 การแลกเปล่ียนเรียนรูและสรา งเครือขาย (Show & Share) ขัน้ ที่ 6 การประเมนิ ผล (Summative Assessment) ขั้นที่ 7 การรายงานผลและสะทอ นผล (Report & Reflex)

บทที่ 2 เอกสารท่เี ก่ียวขอ ง การจัดทำแผนพฒั นานิเทศติดตามการดำเนินการประกนั คุณภาพการศึกษาของสถานศกึ ษา ในสังกัดสำนักงานเขตพืน้ ที่การศึกษาประถมศึกษานครศรีธรรมราช เขต 1 มเี อกสารและสารสนเทศที่ เกย่ี วขอ งดังน้ี 1. เอกสารเกยี่ วกบั การจดั การเรียนการสอนวทิ ยาการคำนวณ 2. เอกสารทเี่ ก่ยี วขอ งกบั การนิเทศการศกึ ษา 3. กระบวนการนิเทศแบบ 3D&3Srr 1. เอกสารเกย่ี วกบั การจัดการเรียนรูวทิ ยาการคำนวณ 1.1 เปา หมายของหลักสูตร การจดั การเรยี นการสอนวิชาวทิ ยาการคำนวณ มีเปา หมายท่สี ำคัญในการพฒั นาผเู รียน ดังน้ี 1. เพื่อใชทักษะการคดิ เชงิ คำนวณในการคดิ วเิ คราะห แกป ญหาอยา งเปน ข้นั ตอนและ เปน ระบบ 2. เพอ่ื ใหม ีทักษะในการคน หาขอ มลู หรือสารสนเทศ ประเมนิ จดั การ วิเคราะห สงั เคราะห และนำสารสนเทศไปใชใ นการแกป ญ หา 3. เพอื่ ประยกุ ตใ ชความรดู านวทิ ยาการคอมพิวเตอร สอ่ื ดิจิทัล เทคโนโลยีสารสนเทศ และ การสื่อสาร ในการแกปญ หาในชวี ติ จรงิ การทำงานรว มกนั อยางสรา งสรรคเพอ่ื ประโยชน ตอตนเอง หรือสงั คม 4. เพื่อใชเทคโนโลยีสารสนเทศและการสือ่ สารอยางปลอดภยั รเู ทาทนั มีความรบั ผิดชอบ มี จริยธรรม 1.2 สาระการเรยี นรเู ทคโนโลยี (วทิ ยาการคำนวณ) สาระการเรยี นรูเทคโนโลยี (วิทยาการคำนวณ) มุงหวงั ใหผเู รียนไดเ รียนรูและมที ักษะ การคิด เชิงคำนวณ การคิดวิเคราะห แกป ญ หาเปนขัน้ ตอนและเปนระบบ ประยกุ ตใชความรู ดานวทิ ยาการ คอมพิวเตอร เทคโนโลยสี ารสนเทศและการส่อื สาร ในการแกปญหาที่พบในชวี ติ จรงิ ไดอ ยา งมี ประสิทธิภาพ โดยไดกำหนดสาระสำคัญดังนี้ วิทยาการคอมพิวเตอร การแกป ญ หาอยางเปนขน้ั ตอนและเปน ระบบ การใชแนวคิดเชิง คำนวณในการแกป ญ หาในชีวติ ประจำวัน การบูรณาการกับวชิ าอ่นื การเขยี นโปรแกรม การคาดการณ

5 ผลลัพธ การตรวจหาขอ ผดิ พลาด การพฒั นาแอปพลเิ คชันหรอื พฒั นาโครงงาน อยางสรางสรรคเพ่ือ แกป ญหาในชีวติ จรงิ เทคโนโลยีสารสนเทศและการสอื่ สาร การรวบรวมขอมูล การประมวลผล การประเมินผล การนำเสนอขอ มลู หรอื สารสนเทศเพ่ือแกปญหาในชวี ติ จริง การคน หาขอ มูลและแสวงหา ความรูบ น อนิ เทอรเ นต็ การประเมินความนาเช่อื ถือของขอมลู การเลือกใชซ อฟตแ วรห รอื บรกิ ารบนอนิ เทอรเ น็ต ขอตกลงและขอกำหนดในการใชส ่ือหรือแหลงขอมลู ตาง ๆ หลักการ ทำงานของคอมพวิ เตอรและ เทคโนโลยีการสือ่ สาร การรดู ิจิทลั การใชเทคโนโลยสี ารสนเทศและการส่ือสารอยางปลอดภัย การจัดการ อัตลักษณ การรูเ ทาทนั สื่อ กฎหมายเกย่ี วกับคอมพิวเตอร การใชลิขสิทธิ์ของผูอน่ื โดยชอบธรรม นวตั กรรมและ ผลกระทบของเทคโนโลยสี ารสนเทศและการสื่อสารตอการดำเนินชีวติ อาชีพ สังคม และวฒั นธรรม 1.3 มาตรฐานการเรยี นรู วิชาเทค โนโลยี (ววิ 4.2 เขาใจ และใชแนวคิดเชิงคำนวณในการแกปญ หาที่พบในชีวติ จริงอยา งเปน ข้ันตอน และเปนระบบ ใชเทคโนโลยีสารสนเทศและการสอ่ื สารในการเรียนรูการทำงาน และการแกปญหา ได อยา งมปี ระสทิ ธิภาพ รเู ทาทัน และมีจริยธรรม ท 1.4 โครงสรา งเวลาเรียน สถานศึกษาสามารถนำหลกั สูตรนีไ้ ปจดั การเรยี นรู โดยกำหนดจำนวนช่ัวโมงไดตาม ความเหมาะสม และความพรอมของสถานศึกษา ท้ังนีเ้ พือ่ ใหผเู รยี นไดม ีเวลาในการศึกษาเน้ือหา ฝก ทักษะและสรา ง ประสบการณในการเรียนรูอยางเพียงพอ จนสามารถบรรลตุ ัวช้ีวดั ตามเปาหมาย ของหลักสตู ร ควรจัด จำนวนช่วั โมงขน้ั ต่ำ ดงั น้ี ชว งช้ัน เวลาเรยี นจำนวนชั่วโมงตอป 1 20 2 40 3 40 4 40 *หมายเหตุ สามารถเพิ่มหรือลดจำนวนช่วั โมงจากทแี่ นะนำไดตามจดุ เนนและบริบทของสถานศกึ ษา

6 1.5 คณุ ภาพผเู รียน จบชัน้ ประถมศกึ ษาปท่ี 3 แกป ญหาอยางงายโดยใชข ัน้ ตอนการแกป ญ หา มีทักษะในการใชเทคโนโลยีสารสนเทศ และ การสื่อสารเบ้ืองตน รักษาขอมลู สว นตัว จบชัน้ ประถมศึกษาปท่ี 6 คนหาขอ มูลอยา งมปี ระสิทธิภาพและประเมินความนาเช่ือถือ ตัดสนิ ใจเลอื กขอมลู ใชเหตุผล เชงิ ตรรกะในการแกป ญหา ใชเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารในการทำงาน รว มกนั เขาใจสิทธิ และหนาทีข่ องตน เคารพสิทธิของผูอ่นื จบช้ันมธั ยมศกึ ษาปท่ี 3 นำขอมลู ปฐมภมู ิเขาสูร ะบบคอมพิวเตอร วเิ คราะห ประเมิน นำเสนอขอมูลและ สารสนเทศ ไดต ามวัตถุประสงค ใชทักษะการคิดเชงิ คำนวณในการแกป ญหาท่พี บในชวี ิตจรงิ และเขียนโปรแกรม อยางงาย เพ่อื ชว ยในการแกปญหา ใชเ ทคโนโลยสี ารสนเทศและการ สือ่ สารอยางรูเทาทนั และ รับผิดชอบตอสงั คมกาการ จบชั้นมธั ยมศึกษาปที่ 6 ใชความรูทางดานวิทยาการคอมพิวติ้ง สื่อดิจิทัล เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร เพื่อ รวบรวมขอมลู ในชีวิตจรงิ จากแหลงตาง ๆ และความรูจากศาสตรอื่น มาประยุกตใช สรางความรูใหม เขาใจการเปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยีที่มีผลตอการดำเนินชีวิต อาชีพ สังคม วัฒนธรรม และใชอยาง ปลอดภยั มจี รยิ ธรรม 1.6 ตัวช้วี ัดและสาระการเรียนรู สาระการเรียนรู ช้ันประถมศึกษาปที่ 1 -การแกปญหาใหป ระสบความสำเรจ็ ทำไดโ ดย ใชข ้นั ตอนการแกปญหา ตัวชว้ี ดั -ปญ หาอยางงา ย เชน เกมเขาวงกต เกมหาจุด 1) แกป ญ หาอยา งงายโดยใช แตกตาง ของภาพ การจัดหนังสอื ใสกระเปา การลองผิดลองถูก การเปรียบเทยี บ -การแสดงข้ันตอนการแกป ญ หาทำไดโดยการ 2) แสดงลำดับข้นั ตอนการทำงาน เขียน บอกเลา วาดภาพ หรอื ใชสญั ลกั ษณ หรือการแกปญหาอยา งงา ย -ปญหาอยา งงา ย เชน เกมเขาวงกต เกมหาจดุ โดยใชภ าพ สัญลักษณ หรือ แตกตาง ของภาพ การจัดหนังสอื ใสกระเปา ขอความ

ตวั ชวี้ ัด 7 3) เขียนโปรแกรมอยา งงาย โดยใชซ อฟตแ วรห รือส่อื สาระการเรยี นรู -การเขียนโปรแกรมเปนการสรางลำดบั ของ 4) ใชเทคโนโลยใี นการสราง คำส่งั ให คอมพิวเตอรทำงาน จดั เกบ็ เรียกใชขอมูล -ตวั อยางโปรแกรม เชน เขียนโปรแกรมส่งั ใหต ัว ตามวัตถปุ ระสงค ละครยา ยตำแหนง ยอขยายขนาด เปลย่ี น รปู ราง 5) ใชเ ทคโนโลยสี ารสนเทศ -ซอฟตแวรหรอื สอ่ื ที่ใชใ นการเขียนโปรแกรม อยางปลอดภยั ปฏิบตั ติ าม เชน ใชบัตรคำสัง่ แสดงการเขียนโปรแกรม ขอ ตกลงในการใชคอมพวิ เตอร Code.org รวมกัน ดูแลรักษาอุปกรณ -การใชง านอปุ กรณเทคโนโลยเี บื้องตน เชน การ เบอื้ งตน ใชงานอยางเหมาะสม ใชเมาส คยี บอรด จอสัมผัส การเปด-ปด อุปกรณเทคโนโลยี -การใชง านซอฟตแ วรเบื้องตน เชน การเขา และ ออกจาก โปรแกรม การสรา งไฟล การจดั เกบ็ การเรยี กใชไฟล ทำไดใ นโปรแกรม เชน โปรแกรมประมวลคำ โปรแกรมกราฟก โปรแกรมนำเสนอ -การสรา งและจัดเกบ็ ไฟลอยา งเปน ระบบจะทำ ใหเรียกใช คน หาขอมูลไดง า ยและรวดเรว็ -การใชเ ทคโนโลยีสารสนเทศอยางปลอดภัย เชน รจู กั ขอ มลู สวนตวั อันตรายจากการ เผยแพรข อมลู สว นตวั และไมบอกขอ มลู สว นตัว กบั บุคคลอ่นื ยกเวนผปู กครอง หรือครู แจง ผเู ก่ียวขอ งเม่อื ตองการความชวยเหลือ เกย่ี วกบั การใชง าน -ขอ ปฏิบตั ิในการใชงานและการดูแลรกั ษา อุปกรณ เชน ไมขดี เขียนบนอุปกรณ ทำความ สะอาด ใชอปุ กรณ อยา งถกู วิธี -การใชง านอยา งเหมาะสม เชน จัดทาน่ังให ถูกตอง การพักสายตาเม่ือใชอ ุปกรณเปน เวลานาน ระมัดระวัง อุบตั ิเหตุจากการใชง าน

8 ช้ันประถมศกึ ษาปท ่ี 2 ตัวช้ีวดั สาระการเรียนรู ๑.แสดงลำดับข้นั ตอนตอนการทำงาน -การแสดงขน้ั ตอนการแกปญ หาทำไดโ ดยการเขียน บอกเลา หรือการแกปญ หาอยา งงา ย โดยใชภ าพ วาดภาพ หรือใชสัญลักษณ สัญลกั ษณ หรือขอ ความ -ปญ หาอยางงาย เชน เกมตวั ตอ 6 - 12 ช้ิน การแตง ตวั มา โรงเรยี น ๒.เขยี นโปรแกรมอยา งงาย โดยใช -ตวั อยางโปรแกรม เชน เขยี นโปรแกรมสั่งใหตัวละคร ซอฟตแวรหรอื สอ่ื และตรวจหา ทำงานตามท่ีตอ งการ และตรวจสอบขอผดิ พลาดปรับแกไ ข ขอ ผดิ พลาด ของโปรแกรม ใหไ ดผลลพั ธตามท่ีกำหนด -การตรวจหาขอผดิ พลาดทำไดโ ดยตรวจสอบคำส่ังทแ่ี จง ขอผดิ พลาด หรอื หากผลลพั ธไมเปน ไปตามที่ตองการ ให ตรวจสอบการทำงานทีละคำสั่ง -ซอฟตแวรหรือสอื่ ที่ใชใ นการเขียนโปรแกรม เชนใชบ ตั ร คำสั่งแสดงการเขยี นโปรแกรม Code.org ๓.ใชเทคโนโลยีในการสราง จดั หมวดหมู -การใชง านซอฟตแวรเ บ้ืองตน เชน การเขา และออกจาก คน หาจัดเกบ็ เรียกใชข อ มูล ตาม โปรแกรม การสรา งไฟล การจัดเก็บการเรยี กใชไฟลการ วัตถปุ ระสงค แกไขตกแตงเอกสาร ทำไดในโปรแกรม เชน โปรแกรม ประมวลคำ โปรแกรมกราฟก โปรแกรมนำเสนอ -การสรา ง คัดลอก ยาย ลบ เปลีย่ นชือ่ จดั หมวดหมูไฟล และโฟลเดอรอยางเปน ระบบจะทำใหเ รยี กใช คนหาขอมลู ไดง า ยและรวดเรว็ ๔.ใชเทคโนโลยสี ารสนเทศ อยาง -การการใชเ ทคโนโลยีสารสนเทศอยา งปลอดภยั เชน รูจ กั ปลอดภยั ปฏิบตั ิตาม ขอ ตกลงในการใช ขอมลู สวนตัว อันตรายจากการเผยแพรขอมูลสวนตวั และไม คอมพวิ เตอรรวมกัน ดแู ลรกั ษาอุปกรณ บอ ก ขอมูลสว นตวั กบั บุคคลอ่ืนยกเวน ผปู กครองหรอื ครู เบ้ืองตน ใชง านอยา ง เหมาะสม แจงขอมูลผูเกีย่ วของเมื่อตองการความชว ยเหลือเกย่ี วกับ การใชงาน -ขอปฏิบัตใิ นการใชงานและการดแู ลรักษาอุปกรณ เชน ไม ขดี เขียนบนอปุ กรณ ทำความสะอาดใชอุปกรณอยา งถูกวธิ ี -การใชงานอยางเหมาะสม เชนจัดทานงั่ ใหถ ูกตองการพัก สายตาเมื่อใชอปุ กรณเ ปน เวลานาน ระมดั ระวงั อบุ ัตเิ หตุ จากการใชง าน

9 ชั้นประถมศกึ ษาปท่ี ๓ สาระการเรยี นรู ตวั ชว้ี ดั -อัลกอริทึมเปน ข้นั ตอนท่ีใชในการแกป ญหา -การแสดงอัลกอริทมึ ทำไดโ ดยการเขยี น บอกเลา วาดภาพ ๑.แสดงอัลกอริทึมในการทำงาน หรือ หรอื ใชสัญลักษณ การแกป ญหาอยางงา ย โดยใชภาพ -ตัวอยา งปญ หา เชน เกมเศรษฐี เกมบันไดงู เกม Tetris สัญลักษณ หรอื ขอ ความ เกม OX การเดนิไปโรงอาหาร การทำความสะอาดหองเรียน ๒.เขยี นโปรแกรมอยา งงา ย โดยใช -การเขยี นโปรแกรมเปน การสรา งลำดับของคำส่ังให ซอฟตแ วรห รอื ส่ือและตรวจหา คอมพวิ เตอรทำงาน ขอ ผิดพลาด ของโปรแกรม -ตัวอยางโปรแกรม เชน เขยี นโปรแกรมทีส่ ง่ั ใหตัวละคร ทำงานซ้ำไมสิ้นสุด ๓.ใชอ นิ เทอรเนต็ คนหาความรู -การตรวจหาขอ ผดิ พลาดทำไดโดยตรวจสอบคำส่งั ท่ีแจง ขอผดิ พลาด หรอื หากผลลพั ธไมเ ปน ไปตามทีต่ องการให ตรวจสอบการทำงานทลี ะคำส่ัง -ซอฟตแวรห รือสอื่ ท่ีใชในการเขยี นโปรแกรม เชน ใชบ ตั ร คำส่งั แสดงการเขียนโปรแกรม Code.org -อนิ เตอรเ นต็ เปน เครือขา ยขนาดใหญ ชว ยใหการ ติดตอ ส่อื สารทำไดส ะดวกและรวดเร็ว เปน แหลง ขอ มูล ความรทู ่ีชวย ในการเรยี นและการดำเนนิ ชวี ิต -เวบ็ เบราวเซอรเปนโปรแกรมสำหรบั อานเอกสาร บนเวบ็ เพจ -การสบื คนขอมลู บนอินเตอรเนต็ ทำไดโดยใชเวบ็ ไซตสำหรับ สืบคนและตองกำหนดคำคน ท่ีเหมาะสมจึงจะไดข อมลู ตามตอ งการ -ขอมูลความรู เชน วิธที ำอาหาร วิธพี บั กระดาษเปนรูป ตา งๆขอมูลประวตั ิศาสตรชาติไทย(อาจเปน ความรใู นวิชา อน่ื ๆหรอื เรื่องทเ่ี ปนประเดน็ ท่ีสนใจในชว งเวลาน้นั ) -การใชอนิ เตอรเนต็ อยางปลอดภยั ควรอยูใ นการดูแลของครู หรือผปู กครอง

10 ตวั ช้วี ัด สาระการเรียนรู ๔.รวบรวม ประมวลผล และ นำเสนอ -การรวบรวมขอ มูลทำไดโ ดยกำหนดหัวขอทต่ี องการ เตรยี ม ขอมูล โดยใช ซอฟตแ วรตาม อุปกรณในการจดบนั ทกึ วตั ถปุ ระสงค -การประมวลผลอยา งงาย เชนเปรยี บเทียบ จัดกลุม เรียงลำดับ -การนำเสนอขอมูลทำไดหลายลกั ษณะตามความเหมาะสม เชน การบอกเลา การทำเอกสารรายงาน การจัดทำปา ย ประกาศ -การใชซ อฟแวรทำงานตามวัตถปุ ระสงค เชนใชซ อฟแวร นำเสนอหรอื ซอฟตแวรกราฟกสรา งแผนภมู ริ ปู ภาพ ใช ซอฟตแ วรป ระมวลคำทำปายประกาศหรอื เอกสารรายงาน ใชซ อฟตแวรต ารางทำงานในการประมวลผลขอมลู ๕.ใชเ ทคโนโลยสี ารสนเทศ อยาง -การใชเ ทคโนโลยสี ารสนเทศอยางปลอดภัย เชนปกปอง ปลอดภยั ปฏบิ ตั ิ ตามขอตกลงใน ขอมูลสว นตัว การใช อนิ เทอรเ น็ต -ขอความชว ยเหลอื จากครูหรือผูปกครองเม่ือเกิดปญ หาจาก การใชงาน เม่ือพบขอ มูลหรอื บุคคลที่ทำใหไ มส บายใจ -การปฏิบตั ติ ามขอตกลงในการใชอินเทอรเน็ตจะทำให ไม เกิดความเสียหายตอตนเองและผูอ่ืน เชน ไมใ ชค ำหยาบ ลอ เลียน ดา ทอ ทำใหผอู ่นื เสียหายหรือเสียใจ -ขอ ดแี ละขอเสยี ในการใชเ ทคโนโลยีสารสนเทศและการ สอ่ื สาร

11 ชน้ั ประถมศึกษาปท ี่ 4 ตวั ช้วี ดั สาระการเรียนรู ๑.ใชเ หตผุ ลเชิงตรรกะในการ แกป ญ หา -การใชเหตผุ ลเชิงตรรกะเปน การนำกฎเกณฑ หรือเงอื่ นไขท่ี การอธบิ าย การทำงาน การคาดการณ ครอบคลุมทุกกรณีมาใชพิจารณาในการแกปญหา ผลลพั ธจ ากปญหาอยางงาย การอธบิ ายการทำงาน หรือการคาดการณผ ลลพั ธ -สถานะเริ่มตนของการทำงานทแี่ ตกตา งกนั จะใหผลลัพธท ่ี ๒.ออกแบบและเขียนโปรแกรม อยาง แตกตา งกัน งาย โดยใชซอฟตแวร หรือสือ่ และ -ตัวอยา งปญหา เชน เกม OX โปรแกรมทีม่ ีการคำนวณ ตรวจหา ขอผดิ พลาดและแกไข โปรแกรมทมี่ ีตวั ละครหลายตัวและมกี ารส่ังงานท่แี ตกตาง หรอื มกี ารสื่อสารระหวา งกันการเดนิ ทางไปโรงเรยี นโดย ๓.ใชอินเทอรเ น็ตคนหาความรู และ วิธกี ารตา งๆ ประเมนิ ความนาเชอื่ ถือ ของขอมลู -การออกแบบโปรแกรมอยางงาย เชน การออกแบบโดย ใชs toryboard หรือการออกแบบอลั กอรทิ ึม -การเขียนโปรแกรมเปนการสรางลำดับของคำสัง่ ให คอมพวิ เตอร ทำงานเพือ่ ใหไ ดผลลพั ธต ามตองการการหาก มขี อผิดพลาด ใหตรวจสอบการทำงานทลี ะคำสงั่ เมื่อพบจุด ท่ีทำใหผ ลลพั ธ ไมถูกตอง ใหท ำการแกไขจนกวา จะได ผลลัพธทถี่ ูกตอง -ตัวอยา งโปรแกรมทมี่ ีเร่ืองราว เชน นิทานทม่ี กี ารโตตอบกบั ผูใชการตนู สั้นเลากจิ วตั รประจำวันภาพเคลอ่ื นไหว -การฝกตรวจหาขอ ผดิ พลาดจากโปรแกรมของผูอื่นจะชวย พัฒนาทกั ษะการหาสาเหตุของปญ หาไดด ยี ิ่งขึน้ -ซอฟตแวรท่ีใชใ นการเขยี นโปรแกรม เชน Scratch, logo -การใชค ำคนทีต่ รงประเดน็ กระชบั จะทำใหไดผลลัพธที่ รวดเร็วและตรงตามความตอ งการ - การประเมินความหนา ทเี่ ชื่อถอื ของขอมูล เชน พิจารณา ประเภทของเว็บไซต( หนวยงานราชการ สำนักขาว องคกร) ผเู ขียน วันทเ่ี ผยแพรข อมูลการอา งอิง

12 ตวั ชี้วัด สาระการเรยี นรู -เม่อื ไดขอ มูลที่ตองการจากเว็บไซตต างๆจะตองนำเน้ือหา มาพจิ ารณา เปรียบเทยี บ แลว เลือกขอมลู ที่มคี วาม สอดคลอง และสมั พนั ธกนั -การทำรายงานหรือการนำเสนอขอมลู จะตองนำขอมลู มา เรยี บเรียงสรุป เปนภาษาของตนเองทเี่ หมาะสมกับกลุม เปาหมายและวธิ ีการนำเสนอ (บรูณาการกบั วชิ าภาษาไทย) ๔.รวบรวม ประเมิน นำเสนอ ขอ มูลและ -การรวบรวมขอมูลทำไดโ ดยกำหนดหัวขอท่ีตอ งการ เตรยี ม อุปกรณในการจดบันทึก สารสนเทศโดย ใชซ อฟตแ วรท่ี -การประมวลผลอยา งงา ยเชน เปรยี บเทยี บ จดั กลมุ หลากหลาย เพ่อื แกปญ หาในชีวิต เรยี งลำดบั การหาผลรวม ประจำวัน -วเิ คราะหผลและสรา งทางเลือกท่เี ปน ไปได ประเมนิ ทางเลอื ก (เปรยี บเทยี บ ตัดสิน) -การนำเสนอขอมลู ทำไดหลายลกั ษณะตามความเหมาะสม เชน การบอกเลา เอกสารรายงานโปสเตอร โปรแกรมนำเสนอ -การใชซ อฟตแวรเพือ่ แกปญ หาในชีวติ ประจำวนั เชน การ สำรวจเมนูอาหารกลางวันโดยใชซอฟตแวรสราง แบบสอบถาม และเกบ็ ขอมลู ใชซอฟตแวรต ารางทำงาน เพือ่ ประมวลผล ขอ มลู รวบรวมขอ มูลเก่ยี วกับคุณคา ทาง โภชนาการและสราง รายการอาหารสำหรบั 5 วนั ใช ซอฟตแ วร นำเสนอผลการสำรวจรายการอาหารท่เี ปนทางเลอื ก และ ขอ มูลดานโภชนาการ ๕.ใชเทคโนโลยีสารสนเทศ อยาง -การใชเ ทคโนโลยสี ารสนเทศอยา งปลอดภัย เขาใจสิทธแิ ละ ปลอดภัย เขา ใจสิทธิ และหนา ท่ี หนาทีข่ องตน เคารพในสิทธขิ องผอู น่ื เชน ไมสรา งขอความ ของตน เคารพใน สทิ ธิของผูอ่ืนแจง เท็จและสงใหผูอืน่ ไมสรางความเดือดรอนตอผูอืน่ โดยการ ผเู กยี่ วขอ ง เมื่อพบขอมูลหรือบคุ คล ที่ สงสแปม ขอ ความลกู โซ สงตอโพสตท ม่ี ีขอมลู สวนตวั ของ ไมเหมาะสม ผอู น่ื สงคำเชิญเลน เกม ไมเ ขาถึงขอมูลสว นตวั หรอื การบาน ของบุคคลอ่ืนโดยไมไดร ับอนุญาต ไมใ ชเครอ่ื งคอมพวิ เตอร/ ชือ่ บัญชขี องผูอืน่ -การสอื่ สารอยา งมีมารยาทและรูกาลเทศะ -การปกปองขอมูลสวนตัว เชน การออกจากระบบ เม่ือเลกิ ใชงานไมบ อกรหัสผาน ไมบอกเลขประจำตวั ประชาชน

13 ชั้นประถมศึกษาปท ่ี 5 ตวั ช้วี ัด สาระการเรียนรู ๑.ใชเหตุผลเชิงตรรกะในการแกปญหา -การใชเ หตุผลเชงิ ตรรกะเปน การนำกฎเกณฑ หรือเงอื่ นไขที่ การอธิบาย การทำงาน การคาดการณ ครอบคลุมทกุ กรณีมาใชพจิ ารณาในการแกปญหา ผลลัพธจากปญหาอยางงา ย การอธิบายการทำงาน หรือการคาดการณผลลัพธ -สถานะเรม่ิ ตน ของการทำงานที่แตกตางกันจะใหผลลัพธท ่ี ๒.ออกแบบและเขยี นโปรแกรม ทม่ี กี าร แตกตา งกนั ใชเหตผุ ลเชงิ ตรรกะ อยา งงา ยตรวจหา -ตัวอยางปญ หา เชน เกม Sudoku โปรแกรมทำนายตัวเลข ขอ ผดิ พลาด และแกไข โปรแกรมสรา งรูปเรขาคณิตตามคาขอมูลเขา การจัดลำดบั การทำงานบานในชวงวันหยดุ จดั วางของในครัว ๓.ใชอนิ เทอรเ น็ตคนหาขอมลู ติดตอ ส่ือสารและทำงาน รวมกนั -การออกแบบโปรแกรมสามารถทำไดโ ดยเขยี นเปนขอความ ประเมินความ นา เชื่อถือของขอ มลู หรอื ผงั งาน -การออกแบบและเขียนโปรแกรมที่มีการตรวจสอบเงื่อนไข ทค่ี รอบคลุมทุกกรณีเพ่ือใหไดผลลพั ธทถี่ กู ตองตรงตาม ความตองการ -หากมขี อผดิ พลาดใหตรวจสอบการทำงานทลี ะคำสงั่ เม่ือ พบจุดที่ทำใหผ ลลัพธไ มถูกตอง ใหทำการแกไ ขจนกวา จะไดผลลัพธที่ถกู ตอง -การฝกตรวจหาขอผิดพลาดจากโปรแกรมของผูอืน่ จะชว ย พฒั นาทกั ษะการหาสาเหตุของปญหาไดด ียิ่งขึ้น -ตวั อยา งโปรแกรม เชน โปรแกรมตรวจสอบเลขคเู ลขคี่ โปรแกรมรบั ขอมลู น้ำหนกั หรือสวนสงู แลว แสดงผลความสม สว นของรา งกาย โปรแกรมสง ใหตัวละครทำตามเงื่อนไขที่ กำหนด -ซอฟตแวรท ่ใี ชใ นการเขยี นโปรแกรม เชน Scratch,logo -การคน หาขอมลู ในอินเทอรเ นต็ และการพิจารณาผลการ คนหา -การตดิ ตอสื่อสารผา นอินเทอรเนต็ เชน อีเมล บล็อก โปรแกรมสนทนา -การเขียนจดหมาย(บรู ณาการกับวิชาภาษาไทย)

14 ตวั ชวี้ ัด สาระการเรียนรู -การใชอินเทอรเ นต็ ในการตดิ ตอ ส่อื สารและทำงานรว มกัน เชน ใชนัดหมายในการประชุมกลุมประชาสมั พันธกิจกรรม ในหองเรยี น การแลกเปลีย่ นเรียนรูค วามคิดเห็นในการเรยี น ภายใตการดแู ลของครู -การประเมนิ ความนาเชอื่ ถอื ของขอมูล เชน เปรียบเทียบ ความสอดคลองสมบูรณของขอมลู จากหลาย แหลง แหลงตนตอของขอ มลู ผูเขยี น วนั ทเ่ี ผยแพรขอมลู -ขอ มูลท่ีดีตองมรี ายละเอยี ดครบทกุ ดาน เชน ขอ ดี และ ขอ เสยี ประโยชนแ ละโทษ ๔.รวบรวม ประเมนิ นำเสนอ ขอ มลู และ -การรวบรวมขอมูล ประมวลผล สรางทางเลอื ก ประเมินผล สารสนเทศ จะทำใหไดส ารสนเทศเพื่อใชในการแกปญหาหรอื การ ตามวัตถปุ ระสงคโดยใช ซอฟตแวรห รือ ตดั สนิ ใจ ไดอยา งมีประสิทธภิ าพ บรกิ ารบน อินเทอรเน็ตท่หี ลากหลาย -การใชซอฟตแวร หรือบริการบนอินเทอรเ น็ตหลากหลาย เพื่อแกปญหาในชวี ติ ประจำวัน ใน การรวบรวมประมวลผล สรา งทางเลอื ก ประเมินผล นำเสนอจะชว ยใหก ารแกปญ หาทำไดง ายและรวดเร็ว ถูกตองและแมน ยำ -ตวั อยางปญหา เชน ถา ยภาพและสำรวจแผนทใ่ี นทอ งถิ่น เพ่อื นำเสนอแนวทางในการจัดการพ้นื ท่ีวางใหเกิดประโยชน ทำแบบสำรวจความคิดเห็นออนไลน และวเิ คราะหขอ มูล นำเสนอขอมูลโดยการใช Blog หรอื webpage ๕.ใชเ ทคโนโลยีสารสนเทศ อยาง -อันตรายจากการใชง านและอาชญากรรมทางอินเทอรเ นต็ - ปลอดภยั มมี ารยาทเขา ใจสทิ ธแิ ละ -มารยาทในการตดิ ตอสื่อสารผานอนิ เทอรเ นต็ (บรู ณาการ หนาท่ขี องตน เคารพในสทิ ธขิ องผอู ่นื กบั วชิ าท่เี กีย่ วของ) แจง ผูเกยี่ วของเมื่อพบขอ มลู หรือบุคคล ทไี่ มเ หมาะสม

15 ชั้นประถมศกึ ษาปท ี่ ๖ ตวั ชวี้ ดั สาระการเรียนรู ๑.ใชเ หตผุ ลเชิงตรรกะในการแกปญ หา -การใชเ หตุผลเชิงตรรกะเปน การนำกฎเกณฑ หรือ การอธบิ าย การทำงาน การคาดการณ เงือ่ นไขท่ีครอบคลุมทุกกรณีมาใชพ จิ ารณาในการ ผลลพั ธจากปญหาอยา งงาย แกปญ หา -การอธบิ ายการทำงาน หรอื การคาดการณผลลพั ธ ๒.ออกแบบและเขียนโปรแกรม อยางงาย สถานะเริม่ ตน ของการทำงานทแ่ี ตกตางกนั จะให เพื่อแกป ญ หาใน ชีวิตประจำวนั ตรวจหา ผลลพั ธที่ แตกตา งกนั ขอ ผดิ พลาดของโปรแกรม และแกไข -ตวั อยา งปญหา เชน เกม Sudoku โปรแกรมทำนาย ตวั เลข โปรแกรมสรา งรูปเรขาคณติ ตามคา ขอมลู เขาการ จดั ลำดบั การทำงานบานในชวงวนั หยดุ จัดวางของ ในครวั -การออกแบบโปรแกรมสามารถทำไดโ ดยเขียนเปน ขอความ หรอื ผังงาน -การออกแบบและเขยี นโปรแกรมท่ีมีการใชตวั แปร การวนซำ้ การตรวจสอบเง่ือนไข -หากมขี อผิดพลาดใหต รวจสอบการทำงานทีละคำสง่ั เม่อื พบจุดทท่ี ำใหผ ลลัพธไมถูกตอง ใหทำการแกไข จนกวาจะได ผลลัพธท ี่ถูกตอง -การฝก ตรวจหาขอผดิ พลาดจากโปรแกรมของผูอน่ื จะชวย พัฒนาทกั ษะการหาสาเหตุของปญหาไดดี ย่ิงข้ึน -ตัวอยางปญ หาเชน โปรแกรมเกม โปรแกรมหาคา ค.ร.น เกมฝก พิมพ -ซอฟตแวรท ใี่ ชใ นการเขยี นโปรแกรมเชน Scratch, logo

16 ตวั ช้ีวดั สาระการเรยี นรู ๓.ใชอ ินเทอรเ น็ตในการคน หา ขอมลู อยา ง -การคนหาอยางมีประสทิ ธิภาพ เปนการคนหาขอมลู มีประสทิ ธิภาพ ทไ่ี ดต รงความตองการในเวลารวดเร็ว จาก แหลง ขอ มลู ท่ีนา เชื่อถือหลายแหลง และขอมลู มี ความสอดคลองกัน -การใชเ ทคนคิ การคน หาข้นั สูงเชน การใชต ัว ดำเนนิ การ การระบุรปู แบบของขอมลู หรือชนิดของไฟล -การจัดลำดับการคน หาของโปรแกรมคน หา -การเรยี บเรียงสรปุ สาระสำคัญ(บูรณาการกับวิชา ภาษาไทย) ๔.ใชเทคโนโลยสี ารสนเทศ ทำงานรวมกัน -อันตรายจากการใชง านและอาชญากรรมทาง อยางปลอดภยั เขาใจสทิ ธิและหนา ทีข่ อง อนิ เทอรเน็ตแนวทางในการปองกนั ตนเคารพในสิทธิของผูอืน่ แจงผเู ก่ยี วขอ ง -วิธกี ำหนดรหัสผาน เมื่อพบขอมลู หรอื บุคคลท่ีไมเ หมาะสม -การกำหนดสิทธิก์ ารใชงาน(สิทธใิ์ นการเขาถึง) -แนวทางการตรวจสอบและปองกนั มลั แวร -อันตรายจากการตดิ ตง้ั ซอฟตแวรทอี่ ยบู น อินเทอรเ นต็ ชน้ั มธั ยมศกึ ษาปท ่ี ๑ ตัวช้ีวดั สาระการเรยี นรู ๑.ออกแบบอัลกอริทึมทใ่ี ช แนวคดิ เชิง -แนวคิดเชิงนามธรรม เปนการประเมนิ ความสำคัญ นามธรรม เพื่อแกปญหาหรอื อธบิ าย การ ของ รายละเอียดของปญ หา แยกแยะสวนทเี่ ปน ทำงานที่พบในชีวิตจรงิ สาระสำคัญ ออกจากสว นทไี่ มใชสาระสำคญั -ตัวอยา งปญ หา เชน ตอ งการปูหญาในสนามตาม พน้ื ที่ ท่ีกำหนด โดยหญาหนงึ่ ผนื ขนาดความกวา ง 50 เซนติเมตร ยาว 50 เซนติเมตร จะใชหญา ทงั้ หมดกี่ผนื

17 ตวั ช้ีวดั สาระการเรยี นรู ๒.ออกแบบและเขยี นโปรแกรม อยางงา ย -การออกแบบและเขียนโปรแกรมท่ีมีการใชต ัวแปร เพ่อื แกป ญหาทาง คณิตศาสตรหรอื เงอ่ื นไขวนซ้ำ วิทยาศาสตร -การออกแบบอลั กอริทึมเพ่ือแกปญ หาทาง คณติ ศาสตร วทิ ยาศาสตรอยางงา ย อาจใชแ นวคิด เชงิ นามธรรมในการ ออกแบบเพื่อใหก ารแกปญ หา มปี ระสทิ ธิภาพ -การแกป ญ หาอยางเปนขั้นตอนจะชว ยใหแกปญ หา ไดอยา ง มปี ระสิทธิภาพ -ซอฟตแวรท ใ่ี ชในการเขียนโปรแกรม เชน Scratch, python, java, c -ตวั อยา งโปรแกรม เชน โปรแกรมสมการการ เคลือ่ นทีโ่ ปรแกรมคำนวณหาพืน้ ท่ี โปรแกรม คำนวณดชั นีมวลกาย ๓.รวบรวมขอมลู ปฐมภมู ิ ประมวลผล -การรวบรวมขอ มลู จากแหลงขอมูลปฐมภูมิ ประเมินผลนำเสนอขอ มลู และสารสนเทศ ประมวลผลสรางทางเลือก ประเมนิ ผล จะ ตามวตั ถุประสงคโ ดยใช ซอฟตแวรห รอื ทำใหไ ดส ารสนเทศเพ่ือ ใชใ นการแกปญหาหรือการ บรกิ ารบน อินเทอรเนต็ ทหี่ ลากหลาย ตัดสนิ ใจไดอยา งมีประสิทธิภาพ -การประมวลผลเปน การกระทำกับขอมูลเพื่อใหไ ด ผลลพั ธ ท่มี คี วามหมายและมีประโยชนต อ การ นำไปใชง านสามารถทำไดหลายวธิ ี เชน คำนวณ อตั ราสวน คำนวณคาเฉลย่ี -การใชซอฟตแ วรหรอื บริการบนอนิ เทอรเนต็ ท่ี หลากหลาย ในการรวบรวม ประมวลผล สราง ทางเลอื ก ประเมนิ ผลนำเสนอ จะชวย ใหแ กป ญหาไดอยางรวดเรว็ ถกู ตอง และ แมน ยำ -ตัวอยางปญ หา เนน การบรู ณาการกับวิชาอืน่ เชน ตม ไขใหตรงกบั พฤตกิ รรมการบริโภค คา ดัชนีมวล กายของคนในทองถิน่ การสรา งกราฟผลการ ทดลองและวเิ คราะหแ นวโนม

18 ตัวช้วี ดั สาระการเรยี นรู ๔.ใชเ ทคโนโลยีสารสนเทศ อยา งปลอดภัย -ใชเ ทคโนโลยสี ารสนเทศอยา งปลอดภัย เชน การ ปกปอง ความเปนสวนตวั และอตั ลกั ษณ ใชสือ่ และ แหลงขอมลู ตาม -การจดั การอตั ลักษณ เชน การตั้งรหัสผาน การ ขอ กำหนด และขอ ตกลง ปกปอ งขอ มูลสว นตัว -การพิจารณาความเหมาะสมของเนื้อหา เชน ละเมิดความเปน สว นตัวผูอื่นอนาจาร วิจารณผูอนื่ อยางหยาบคาย -ขอตกลง ขอกำหนดในการใชส่ือหรอื แหลงขอมูล ตา งๆ เชนCreative, Commons ชัน้ มธั ยมศึกษาปท ี่ 2 ตัวช้วี ดั สาระการเรียนรู ๑.ออกแบบอัลกอรทิ ึมท่ใี ช แนวคดิ เชิง -แนวคดิ เชงิ คำนวณ คำนวณในการ แกปญ หา หรือการทำงาน -การแกป ญ หาโดยใชแ นวคิดเชงิ คำนวณ ที่พบในชวี ิตจริง -ตวั อยางปญ หา เชน การเขา แถวตามลำดบั ความสูงให เร็วท่สี ุด จัดเรยี งเส้อื ใหห าไดงายที่สุด ๒.ออกแบบและเขียนโปรแกรม ท่ใี ช ตรรกะและฟงกชัน ในการแกปญ หา -ตัวดำเนนิ การบูลีน -ฟง กช ัน -การออกแบบและเขียนโปรแกรมทม่ี ีการใชตรรกะ และฟง กช ัน่ -การออกแบบอัลกอริทึมเพื่อแกปญหาอาจใชแนวคิด เชิง คำนวณในการออกแบบเพือ่ ใหการแกปญหามี ประสิทธภิ าพ -การแกปญหาอยา งเปน ขน้ั ตอนจะชวย ใหแกปญ หาไดอยา ง มปี ระสิทธิภาพ -ซอฟตแวรทใี่ ชใ นการเขียนโปรแกรม เชนScratch, python, java, c -ตัวอยา งโปรแกรม เชน โปรแกรมตัดเกรด หา คำตอบทงั้ หมด ของอสมการหลายตัวแปร

19 ตัวชีว้ ัด สาระการเรียนรู ๓.อภปิ รายองคประกอบและ หลกั การ -องคป ระกอบและหลักการทำงานของระบบ ทำงานของระบบ คอมพิวเตอรและ คอมพิวเตอร ---เทคโนโลยกี ารสือ่ สาร เทคโนโลยี การสอ่ื สาร -การประยุกตใ ชง านและการแกปญหาเบื้องตน เพอ่ื ประยุกตใช งานหรือแกปญหา เบ้อื งตน -ใชเ ทคโนโลยสี ารสนเทศอยางปลอดภัย โดยเลอื ก แนวทาง ปฏิบัตเิ มื่อพบเนื้อหาท่ไี มเ หมาะสมเชน แจง ๔.ใชเ ทคโนโลยีสารสนเทศอยางปลอดภัย รายงานผเู กยี่ วของ ปองกนั การเขา มาของขอมลู ทีไ่ ม มีความรบั ผดิ ชอบสรางและแสดงสิทธ์ิใน เหมาะสมไมตอบโต ไมเผยแพร การเผยแพรผลงาน -การใชเ ทคโนโลยสี ารสนเทศอยา งมีความรับผิดชอบ เชน ตระหนกั ถึงผลกระทบในการเผยแพรขอมลู -การสรา งและแสดงสทิ ธคิ วามเปนเจา ของผลงาน -การกำหนดสทิ ธ์กิ ารใชข อมูล ชั้นมธั ยมศึกษาปท ่ี 3 ตัวชีว้ ดั สาระการเรยี นรู ๑.พัฒนาแอปพลิเคชันทม่ี ีการ บูรณาการกบั -ขนั้ ตอนการพฒั นาแอปพลิเคชัน วชิ าอื่นอยาง สรางสรรค -Internet of Things (IoT) -ซอฟตแวรที่ใชใ นการพฒั นาแอปพลิเคชัน เชน Scratch, python, java, c, AppInventor -ตวั อยา งแอปพลิเคชัน เชน โปรแกรมแปลงสกลุ เงิน โปรแกรมผันเสยี งวรรณยกุ ต โปรแกรมจำลองการ แบง เซลล ระบบรดน้ำอัตโนมัติ ๒.รวบรวมขอมูล ประมวลผล ประเมนิ ผล -การรวบรวมขอมลู จากแหลง ขอมลู ปฐมภูมิและทตุ ยิ นำเสนอ ขอ มูลและสารสนเทศ ภูมปิ ระมวลผล สรา งทางเลือก ประเมนิ ผล จะทำให ตามวตั ถุประสงค โดยใช ซอฟตแ วร หรือ ไดส ารสนเทศ เพ่ือใชในการแกป ญ หาหรอื การ บริการบน อนิ เทอรเ นต็ ท่หี ลากหลาย ตัดสนิ ใจไดอยา งมีประสิทธภิ าพ

20 ตัวช้ีวัด สาระการเรยี นรู -การประมวลผลเปน การกระทำกบั ขอมลู เพอ่ื ใหไ ด ๓.ประเมนิ ความนาเช่ือถือ ของขอ มลู ผลลัพธ ท่มี คี วามหมายและมีประโยชนต อ การ วเิ คราะหสอื่ และผลกระทบจากการ ให นำไปใชง าน ขาวสารที่ผดิ เพ่ือการ ใชง านอยางรเู ทาทนั -การใชซอฟตแ วรหรอื บริการบนอินเทอรเนต็ ท่ี หลากหลาย ในการรวบรวม ประมวลผล สรางทางเลอื ๔.ใชเ ทคโนโลยสี ารสนเทศ อยา งปลอดภยั ประเมินผลนำเสนอจะชว ยใหแ กปญหาไดอยา งรวดเร็ว และมีความรบั ผิดชอบตอสังคม ปฏบิ ตั ิ ถูกตองและแมน ยำ ตามกฎหมายเก่ียวกับ คอมพิวเตอร ใช -ตวั อยา งปญ หา เชน การเลอื กโปรโมชันโทรศัพทใ ห ลขิ สทิ ธ์ิ ของผูอน่ื โดยชอบธรรม เหมาะ กบั พฤตกิ รรมการใชง าน สนิ คา เกษตรท่ี ตอ งการและ สามารถปลกู ไดใ นสภาพดนิ ของทองถนิ่ -การประเมนิ ความนา เชือ่ ถือของขอมูล เชน ตรวจสอบและ ยืนยนั ขอมูลโดยเทียบเคยี งจากขอมูล หลายแหลง แยกแยะ ขอ มูลท่ีเปน ขอเทจ็ จรงิ และ ขอ คิดเหน็ หรอื ใช PROMPT -การสืบคน หาแหลงตน ตอของขอมูล -เหตผุ ลวิบตั ิ (logicalfallacy) -ผลกระทบจากขา วสารทผี่ ดิ พลาด -การรูเทา ทันส่ือ เชน การวิเคราะหถงึ จดุ ประสงค ของขอ มูล และผใู หขอมูล ตีความ แยกแยะเน้อื หา สาระของสอ่ื เลือก แนวปฏบิ ัติไดอ ยางเหมาะสมเมื่อ พบขอมลู ตา ง ๆ -การใชเ ทคโนโลยสี ารสนเทศอยา งปลอดภัย เชน การ ทำธรุ กรรมออนไลนการซื้อสนิ คา ซ้อื ซอฟตแวร คาบรกิ ารสมาชกิ ซื้อไอเท็ม -การใชเ ทคโนโลยสี ารสนเทศอยางมีความรับผดิ ชอบ เชน ไมสรางขา วลวง ไมแชรขอมลู โดยไมตรวจสอบ ขอ เทจ็ จรงิ -กฎหมายเกีย่ วกบั คอมพิวเตอร -การใชลขิ สทิ ธขิ์ องผอู ืน่ โดยชอบธรรม (fair use)

21 2. เอกสารท่เี กย่ี วกับการนิเทศการศกึ ษา ความหมายของการนเิ ทศการศกึ ษา การนิเทศการศึกษาเปนกระบวนการหนึ่งในการพัฒนาคุณภาพการศึกษา ซึ่งมีวัตถุประสงค เพื่อชวยเหลือครูในการปรับปรุงพัฒนาการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนใหเปนไปอยางมี ประสิทธิภาพ และเกิดประโยชนสูงสุดกับผูเรียน ไดมีนักการศึกษาไดใหความหมายของการนิเทศ การศกึ ษาไวหลายทา น ดงั น้ี สงัด อทุ รานนั ท (2530 : 7) ไดใ หค วามหมายของการนิเทศการศึกษา คอื กระบวนการ ทำงาน รวมกันของครูและผูนิเทศเพื่อใหไดมาซึ่งสัมฤทธิผ์ ลสูงสดุ ในการเรียนของนักเรยี น นอกจากน้ี การนิเทศศึกษาเปนกระบวนการดำเนินงานรวมกันระหวางผูนิเทศกับผูรับการนิเทศเพื่อพัฒนาการ สอนของครู อันจะสงผลที่ดีขึ้นของนักเรียนโดยตรงไปสูผลการเรียนรู หรืออาจกลาวไดวา งานนิเทศ การสอนเปนงานที่ชวยใหครูปรับปรุงการเรียนการสอนไดดีขึ้น และการที่ครูผูสอนไดรับนิเทศภายใน อยางสม่ำเสมอ เปนวิถีทางหนึ่งที่ชวยใหครูไดรับการพัฒนาประสิทธิภาพการสอน มีความมั่นใจและ คลอ งตวั ในการปฏบิ ตั ิงาน รตั นา นครเทพ (2552 : 19) การนิเทศการศกึ ษารวมถงึ การนเิ ทศภายในโรงเรยี นหมายถึง การสงเสริม สนับสนุน หรือการใหความชวยเหลือครูในการดานตาง ๆ ใหประสบความสำเร็จ ดำเนินการใดทำใหครูมีความพึงพอใจ มีกำลังใจที่จะพัฒนาการจัดการเรียนการสอน และพัฒนาการ ดำเนินงานตาง ๆ ของโรงเรียน ใหเปนไปตามมาตรฐาน และสงผลใหโรงเรียนเปนที่ยอมรับจากทุก ฝาย อีกท้ังผา นการประเมนิ ทั้งภายในและภายนอก คมกริช มาตยวิเศษ (2553 : 16) กลาววา การนิเทศเปนวธิ ีการทีม่ คี วามสำคญั ตอการพฒั นา บุคลากรใหมีความรูความสามารถสำหรับหนวยงาน โดยความรวมมือของบุคลากรทุกฝายในการ ดำเนินงานใหท ันกบั การเปลยี่ นแปลงทางวชิ าการและนวตั กรรมการสอนตา ง ๆ มณรี ตั น รัตนวิชยั (2553 : 26) กลาววา การนเิ ทศการศึกษา หมายถงึ การจัดกิจกรรมท่ที ำให เกิดประสทิ ธภิ าพในการเรียนการสอนหรือทำใหเกิดการเพ่ิมพลังในการปฏบิ ัติงานของครูรวมท้ังทำให ครูเกิดความกาวหนาในวิชาชีพและกอใหเกิดผลในขั้นสุดทาย คือการศึกษามีความกาวหนามี ประสิทธิภาพตามมา เกรียงศกั ด์ิ ไชยเนตร (2552 : 18) การนเิ ทศการศกึ ษา หมายถึง การรวมกันทาง การศกึ ษา ของผูบริหารโรงเรียนและบุคลากรทางการศึกษาเพื่อพัฒนาการเรียนการสอนใหมีคุณภาพ นอกจากนั้นยังเปนการสรางขวัญกำลังใจใหแกครูอีกดวย และการนิเทศภายในมีความจำเปนและมี ความสำคัญอยางยิ่งตอการพัฒนาคุณภาพการศึกษาของสถานศึกษาเพราะเปนความรวมมือรวมใจ รวมแรงของบุคลากรทุกภาคสวนที่จะตองพัฒนาคุณภาพการศึกษาของสถานศึกษาใหสูงขึ้น การให

22 กำลังใจ สรางแรงจูงใจใหกับบุคลากรในสถานศึกษาไดแสดงศักยภาพของตนเองในการจัดการเรียนรู เพ่ือมุง สูค ณุ ภาพที่สงู ขึน้ ของผเู รียน สรุปไดวา การนิเทศการศึกษา เปนกระบวนการพัฒนาคณุ ภาพการศกึ ษาในการจดั กจิ กรรม ระหวางผูนิเทศและผูรับการนิเทศเพื่อปรับปรุงการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนและกิจกรรม ดาน ตาง ๆ ของสถานศึกษาใหมีประสิทธิภาพซึ่งจะสงผลใหผูเรียนมีคุณภาพเพิ่มขึ้นและบรรลุเปาหมาย ของการจัดการศึกษา ซึ่งจะสงผลตอการพัฒนางานของสถานศึกษานั้น ๆ โดยสวนรวมใหเปนไปตาม มาตรฐานหลกั สูตร และมาตรฐานการศึกษา จุดมงุ หมายของการนเิ ทศการศกึ ษา การนิเทศการศึกษาเปนกระบวนการอยางหนง่ึ ที่จะทำใหการจัดกจิ กรรมการเรียนการสอน ประสบผลสำเร็จตามจุดประสงคที่วางไวนักการศึกษาและหนวยงานทางการศึกษาไดแสดง ทัศนะ เกี่ยวกับจุดมงุ หมายของการนเิ ทศการศึกษา ดังนี้ วชั ราเลาเรยี นดี (2556 : 15) ไดกลาวถงึ ความมงุ หมายของการนิเทศภายในโรงเรยี นเพื่อมุง ปรบั ปรงุ การปฏิบัตงิ านของครู โดยเนนการทำงานเปน ทีมรว มกนั ในการแกป ญ หาอยา งเปน ระบบสราง เจตคตทิ ด่ี ีในการทอนั จะกอ ใหเ กิดประสทิ ธผิ ลและประสิทธิภาพในการางานจัดการศึกษา พศนิ แตงจวง (2554 : 23) การนเิ ทศการศกึ ษามีความมงุ หมายเพ่ือมุง ชวยเหลอื แนะนำ ปรับปรุงและสงเสริมครูใหพ ัฒนาในดานตา ง ๆ อยางเต็มท่ี เพื่อที่จะเอาความสามารถของครู ออกมา ใชใหเปนประโยชนตอการเรียนการสอนและการพัฒนาคุณภาพการศึกษา อันจะสงผลตอ คุณภาพ การเรยี นการสอน ความเจรญิ กาวหนาของนักเรยี นและโรงเรียนในที่สดุ หรือสรุปไดเ ปน 4 ขอ ดงั นี้ 1. เพ่ือพัฒนาคนและบุคลากรทางการศึกษา 2. เพื่อพฒั นาการจดั กระบวนการเรียนรู 3. เพอื่ การสรางความสมั พนั ธอ นั ดี 4. เพื่อสรางขวัญและกำลังใจ มณรี ตั น รัตนวิชยั (2553 : 28) กลาววา เปาหมายหลักของการนิเทศการศกึ ษา อยูทเ่ี พอื่ สนับสนุนสงเสริมกระตุนใหครูและผูมีสวนไดเสียจากการจัดการศึกษาทุกฝายเปนรายบุคคล หรือ หลายคนรว มมอื รว มใจกนั ปฏริ ูปวิธีการจัดการเรยี นการสอนวิธกี ารบริหารจดั การศึกษาทม่ี ีความสำเร็จ ตามมาตรฐานใดๆ ของโรงเรียนและบุคลากรของโรงเรียนใหสูงขึ้นและรักษาไวไดอยาง ตอเนื่องดวย ความเต็มใจ

23 สมเดช สีแสง (2544 : 730) ไดก ลาวถงึ จุดมุงหมายของการนเิ ทศการศึกษา ไวด ังนี้ 1. เพ่อื สรา งวิธปี รับปรุงการเรยี นการสอน 2. เพอ่ื ใหเ กิดความงอกงามในวชิ าชพี ทางการศึกษา 3. เพือ่ พัฒนาครู 4. เพื่อชวยเหลอื ปรับปรงุ วตั ถุประสงคข องการศึกษา 5. เพอ่ื ชวยเหลอื ปรับปรุงวธิ ีสอน 6. เพอ่ื ชวยเหลอื และปรบั ปรุงการประเมนิ การสอน ปรียาพร วงศอนุตรโรจน (2548 : 20) กลา ววา จุดมงุ หมายของการนิเทศการสอน เปนการมงุ ปรับปรุงและพัฒนาการเรยี นการสอนในโรงเรียน ดังนี้ 1. เพ่ือการพัฒนาวชิ าชพี ครู ไดแ ก 1.1 การนิเทศการสอนใหข อ มลู แกค รใู นดานการสอน เพ่อื ครจู ะไดใ ชเปน แนวทางในการปรับปรงุ การสอนของตน 1.2 การนเิ ทศการสอนเพือ่ ใหค รูไดพ ฒั นาความรคู วามสามารถในดานการสอน 1.3 การนเิ ทศการสอนเพ่ือสง เสรมิ และพฒั นาวชิ าชพี การสอนของครู 2. เพ่อื พัฒนาคุณภาพของนักเรียน 2.1 เพื่อปรบั ปรงุ คุณภาพของการเรียนการสอนในโรงเรียนเพ่ือคุณภาพของ นักเรียน 2.2 เพือ่ สง เสรมิ ประสทิ ธิภาพงานวิชาการในโรงเรียน 3. เพอื่ สรางขวญั และกำลงั ใจแกบ คุ ลากรทเ่ี กี่ยวของกับการนิเทศการสอน 4. เพือ่ สรา งความสัมพันธท่ดี ีระหวา งบุคคลท่ีเกีย่ วของในการทำงานรว มกัน กระทรวงศึกษาธิการ (2552 : 33) กลาวถึงจดุ มุงหมายของการนิเทศไวด งั นี้ 1. เพ่ือชว ยผบู รหิ ารสถานศึกษาและครูผสู อนใหเ กิดการปรบั ปรุงพฒั นาการจดั การศกึ ษา ใหม ีประสิทธภิ าพยงิ่ ขนึ้ 2. เพือ่ พัฒนาหลกั สตู รและการเรียนรูใ หมปี ระสิทธภิ าพสอดคลองกบั ความตองการ ของชมุ ชน สงั คม ทนั ตอการเปล่ยี นแปลงทุกดา น 3. เพื่อสงเสรมิ ใหโ รงเรียนปฏริ ูประบบบริหาร โดยใหท ุกคนมีสวนรับผดิ ชอบและ ช่ืนชม ในผลงาน 4. เพ่ือใหเ กิดการประสานงานและความรว มมือในการพัฒนาคณุ ภาพการศกึ ษาระหวา ง ผทู เ่ี กย่ี วขอ ง ไดแก ชุมชน สังคม สรุปไดวา จดุ มงุ หมายของการนเิ ทศการศึกษาเพ่ือสง เสริมชวยเหลอื ครูใหส ามารถปรบั ปรงุ

24 พฒั นาตนเองและกระบวนการเรียนการสอนใหมีประสิทธภิ าพสูงสดุ ความเจริญกาวหนาของนักเรียน และโรงเรียน รวมทง้ั การพฒั นาโรงเรียนในดานตาง ๆ ท่เี กิดจากปญหาหรอื ตามนโยบายของตนสงั กดั หลักการนเิ ทศการศึกษา การนเิ ทศการศกึ ษาเปน กระบวนการหนึ่งในการพฒั นาคุณภาพการศึกษา การนเิ ทศ การศึกษาจะบรรลุตามความมุงหมายไดอยางมีประสิทธิภาพ ตองอาศัยหลักในการดำเนินงาน มนี กั การศกึ ษาเสนอแนวคดิ เกี่ยวกบั หลักการในการนเิ ทศการศึกษาไว ดังนี้ สุรศกั ดิ์ ปาเฮ (2554 : 18) ไดส รุปหลักการของการนิเทศภายในวา ผูบ ริหาร สถานศึกษา จะตองถือเปนหนาท่ีโดยตรงท่ีจะตองนิเทศภายในสถานศึกษาของตนเองที่รบั ผิดชอบ การดำเนินการ นิเทศภายในสถานศึกษาจะตองเปนการรวมมือหรือยอมรับของบุคคลในสถานศึกษา ที่จะชวยกัน พฒั นาปรับปรุงแกไขซ่ึงกนั และกันภายใตบรรยากาศแหงความเปน ประชาธิปไตย ใชก ระบวนการทาง วิทยาศาสตรมีบรรยากาศแบบความสรางสรรคมีการประสานงานทำงานเปนหมูคณะ การนิเทศ ภายในสถานศึกษาจะตองเกิดขึ้นจากความตองการแกไขปญหาหรือตองการสนองความตองการของ สถานศึกษาที่จะตองยกระดับคุณภาพการศึกษาของสถานศึกษาและการนิเทศภายในสถานศึกษา จะตองเปนการสงเสริมสนับสนุนใหกำลังใจแกบุคลากรในสถานศึกษา ใหมีความเชื่อม่ันในตนเองและ พรอมท่ีจะเผยแพรผ ลงานทางวิชาการเพอื่ ใหบคุ คลในหนว ยงานมีความรูความสามารถสูงข้ึน เกรียงศกั ดิ์ สงั ขชัย (2552 : 25) ไดกลาวถึงหลกั การนเิ ทศการศึกษาวา การนเิ ทศเปนแนวทาง ปฏิบัติที่ผูนิเทศตองนำไปปฏิบัติขณะนิเทศภายในสถานศึกษา โดยเฉพาะทางดานวิชาการจะบรรลุ ตามความมงุ หมายท่วี างไวอ ยางมีประสิทธภิ าพผดู ำเนินงานตองมีหลักยึดในการนิเทศดังนี้ 1. การนเิ ทศควรจดั ใหมีการบริหารท่ีเปน ระบบและมกี ารวางแผนการดำเนนิ งานเปน โครงการ 2. การนเิ ทศตองถอื หลักการมสี วนรวมในการทำงาน คอื ความเปน ประชาธปิ ไตยเคารพใน ความคิดเห็นของผูอื่น เห็นความแตกตางระหวางบุคคล เนนความรวมมือรวมใจกันในการดำเนนิ งาน และใชค วามรคู วามสามารถในการปฏิบัติงานเพื่อใหง านนนั้ ไปสเู ปา หมายที่ตอ งกาi 3. การนิเทศเปน งานสรา งสรรคเ ปนการแสวงหาความสามารถพิเศษของแตละบุคคลใหแ ตละ บุคคลไดแสดงออกและพัฒนาความสามารถเหลา นัน้ ไดอ ยางเต็มที่ 4. การนเิ ทศเปนการแกป ญ หาที่เกดิ ขนึ้ จากการเรียนการสอนโดยใหครอู าจารยไดเ รยี นรูวา ปญหาของตนเปน อยางไรจะหาวธิ ีแกไขปญ หาน้ันไดอ ยางไร 5.การนเิ ทศเปน การสรา งสภาพแวดลอมในการทำงานใหด ขี นึ้ สรา งความเขาใจ ระหวางกัน สรา งมนุษยสมั พนั ธ มวี ิธกี ารทำงานทดี่ แี ละความสามารถทจี่ ะอยูรว มกนั ได 6. การนเิ ทศเปนการสรา งความผูกพันและความม่นั คงตองานอาชีพรวมทง้ั ความ เชือ่ มั่นใน ความสามารถของตนเกดิ ความพอใจในการทำงาน

25 6.การนิเทศเปน การพัฒนาและสงเสริมวิชาชพี ครูใหความรูสกึ ภาคภมู ิใจในอาชีพที่ตองใช วิชาความรูและความสามารถ ศิวากร นนั โท (2550 : 21) ไดก ลา ววา การนิเทศภายในสถานศกึ ษาใชหลักการ ดังน้ี 1.หลกั การปฏบิ ตั งิ านตามวธิ ีวิทยาศาสตรดำเนินการอยางเปน ระบบระเบยี บ ซง่ึ ครอบคลุม วธิ กี ารศึกษาสภาพปจ จุบัน ปญ หาความตองการ การวางแผนการนิเทศการศึกษา และการปฏิบัติการ นิเทศ การประเมินผลการนิเทศ ซึ่งควรจะมาจากการรวบรวมขอมูลวิเคราะหและสรุปผลอยางมี ประสทิ ธิภาพเปนทีเ่ ชื่อถือได 2.หลกั การปฏิบตั งิ านตามวธิ ีทางประชาธิปไตย เคารพในความแตกตา งระหวา ง บุคคล ให เกียรติซึ่งกันและกัน เปดใจกวางยอมรับผลการประเมินตนเอง ยอมรับในเหตุผลและปฏิบัติ ตาม ขอตกลง ตลอดจนใชความรคู วามสามารถในการปฏบิ ัตงิ านเพ่อื ใหง านนน้ั บรรลุเปา หมาย 3.หลักการปฏบิ ตั งิ านเพือ่ พัฒนาสรางสรรค โดยการแสวงหาความสามารถพิเศษของครแู ต ละบคุ คล เปด โอกาสใหไ ดแสดงออกและสนับสนุนสงเสรมิ ความสามารถเหลาน้นั อยางเต็มท่ี 4. หลักการปฏิบัติตามกระบวนการกลมุ และการมสี วนรวมเนนความรว มมอื รว มใจในการ ดำเนินงาน โดยยึดวัตถุประสงคการทำงานรวมกัน การชวยเหลือแบงปนประสบการณซึ่งกันและกัน และการรวมคดิ รว มพัฒนา ท้งั นเ้ี พื่อความสำเร็จของงานโดยรวดเร็ว 4.หลกั การปฏิบัติงานเพ่ือประสทิ ธิภาพเนนการปฏิบัตงิ านตามบทบาทหนา ท่ี รับผดิ ชอบ มี การควบคุมติดตามผลการดำเนินงานและผลผลิตอยางใกลช ดิ เพื่อใหมีประสิทธิภาพและประสทิ ธิผล ตามมาตรฐานการศึกษา 5.หลักการปฏบิ ัตงิ าน โดยยดึ วตั ถุประสงคก ารดำเนินงานทกุ ครั้งจะตอ งกำหนด วัตถปุ ระสงค การทำงานอยางชัดเจน ออกแบบการดำเนินงานอยางเหมาะสม ทั้งนี้เพื่อใหงานบรรลุตาม วตั ถุประสงคท ี่กำหนดไว กระบวนการนิเทศการศึกษา กระบวนการนเิ ทศการศกึ ษาเปนสิ่งจำเปน และสำคัญอยางย่ิงผนู ิเทศจะตอ งกำหนดขัน้ ตอนใน การดำเนินการนิเทศเพื่อชวยใหงานนิเทศการศึกษาประสบผลสำเร็จตามความมุงหมาย อยางมี ประสิทธิภาพ ไดม ีนักการศึกษาใหทัศนะเก่ียวกับกระบวนการนเิ ทศการศึกษาไวด ังนี้ ศุภชยั บญุ สิทธิ์ (2548 : 32) ไดกลา วถึงกระบวนการนิเทศการศกึ ษาวา เปนขั้นตอนการนเิ ทศ การศึกษาที่มีการดำเนินการอยางเปนระบบและตอเนื่อง 5 ขั้นตอนซึ่งสามารถเขียนภาพประกอบ ตามลำดับข้นั ตอนไดด งั ภาพท่ี 1

26 การศึกษา การวางแผน การสรางสื่อ การปฏบิ ัติ การประเมนิ ผล สภาพปจ จุบัน และกำหนด และเคร่ืองมือ การนิเทศ และรายงานผล ปญ หาและ ทางเลือก ความตอ งการ ภาพท่ี 1 แสดงขัน้ ตอนกระบวนการนเิ ทศภายในโรงเรียน ตามแนวทางของสำนักงาน คณะกรรมการการศึกษาประถมศกึ ษาแหง ชาติ ท่มี า : ศุภชยั บุญสทิ ธ์ิ 2548 : 32 ขั้นตอนที่ 1 การศกึ ษาสภาพปจจบุ ัน ปญ หาและความตอ งการ ดงั น้ี 1. การดำเนินการ แกไ ขปรบั ปรุงหรือพฒั นางานใด ๆ จะตอ งเริ่มตน ดว ยการมองเห็นปญหา ของงานอยางชัดเจน เพราะการมองเห็นปญหาจะนำไปสูความตองการในการแกไขปรับปรุงพัฒนา ดังนั้น การศึกษาสภาพปจจุบันปญหาและความตองการจึงจำเปนตองกำหนดไวใหแนชัด ซึ่งมี จุดประสงคดงั นี้เพ่ือทราบสภาพการศึกษาและคุณภาพการศึกษาของโรงเรียน เพือ่ ทราบสภาพปญหา ที่เปนปญหาและความตองการของครู เพื่อใชในการกำหนดแนวทางตัดสินใจแกปญหา เพื่อใชในการ กำหนดวัตถุประสงคหรือเปาหมายของการปฏิบัติงานนิเทศ ใหไปสูอนาคตที่พึงประสงคไดอยาง แทจ ริง การศึกษาสภาพปจ จบุ ัน ปญหาและความตอ งการของบคุ ลากรในโรงเรยี นนัน้ 2. ตรวจสอบขอมูลในแตละเรื่องใหแ นช ัด 3. เปรียบเทยี บขอ มูลของปญ หาโดยเทียบกบั เกณฑม าตรฐานหรอื จดุ หมายท่กี ำหนดเพ่ือจะ ไดก ำหนดเปาหมายในการแกป ญ หาไดถกู ตอง 4. จดั ลำดบั ความสำคญั ของปญหาแตละชนดิ เพ่ือนำไปพจิ ารณาดำเนนิ การแกไ ขปรบั ปรุงขั้น ตอไป ขั้นตอนท่ี 2 การวางแผนและกำหนดทางเลือก การวางแผนการนิเทศ หมายถงึ การนำขอ มลู มาวเิ คราะหส ภาพปจ จบุ ัน ปญหา สาเหตขุ อง ปญ หาและความตอ งการมากำหนดกิจกรรมและแนวทางการปฏิบัตงิ านนิเทศ ซ่งึ การ วางแผนน้ันตอง ใหสอดคลองกับนโยบายของหนวยงานเหนือทุกระดับดวยและควรจะมีขั้นตอนตาง ๆ ดังภาพที่ 2 และรายละเอียด ดังนี้

27 ขัน้ เตรียมการ ขัน้ ลงมอื ข้ันประสานการ ขน้ั เตรียมแผน วางแผน ปฏิบตั ิการ วางแผน ไปปฏบิ ัติ วางแผน ภาพท่ี 2 แสดงข้นั ตอนการวางแผนการนิเทศการศึกษา ของสำนักงานคณะกรรมการการศกึ ษาประถมศึกษาแหง ชาติ ท่ีมา : ศภุ ชยั บุญสทิ ธิ์. 2548 : 34 ข้ันเตรียมการวางแผนควรดำเนนิ การโดยทำความเขาใจขอบขายงานอำนาจหนาท่ีบทบาท ของผูนิเทศแลวจึงเริ่มจัดทำแผนและโครงการปรับปรุงคุณภาพการเรียนการสอน โดยนำผลจาก การศกึ ษาขอมลู เกย่ี วกบั สภาพปจจุบัน ปญหาและความตอ งการของโรงเรยี นมา จดั ลำดบั ความสำคัญ รวมทง้ั ศึกษานโยบาย วตั ถุประสงคแ ละแนวปฏิบตั ิของหนว ยเหนอื เพือ่ จดั ทำแผนใหสนองตอบในสวน ทเี่ กยี่ วขอ งกบั การนเิ ทศภายในโรงเรยี น ขน้ั ลงมอื ปฏบิ ตั กิ ารวางแผน ในขัน้ นผี้ บู ริหารควรจะไดมกี ารจัดประชุมโดยนำประเด็นปญ หา และความตอ งการท่ีสำคัญ ซึ่งไดจากการศึกษาสภาพปจจบุ นั ปญหาและความตองการรวมทัง้ นโยบาย ของหนวยเหนือมาพิจารณา เพื่อสรุปวาในแตละปโ รงเรียนสามารถจัดการปญหาหรือปรับปรุงพัฒนา งานใดไดม ากนอยเพยี งใด ข้ันประสานการวางแผนตองมกี ารทบทวนเปา หมาย วตั ถปุ ระสงค แนวปฏบิ ตั ิและเวลาท่ี กำหนดแลวจึงดำเนินการประสานคนและประสานงานเพื่อใหฝายตาง ๆ สามารถดำเนินงานไดดวยดี ขัน้ เตรยี มนำแผนไปปฏิบตั ใิ นขั้นนโี้ รงเรียนควรจัดทำคูมือการปฏบิ ัตหิ รือทำแผนปฏิบตั ิงานออกมาเปน รูปเลม และจัดทำปฏิทินปฏิบัติงานเปนหลักฐานเพื่อสะดวก การปฏิบัติงานของทุกฝายและเพื่อ สะดวกตอการติดตามผลงานภายหลัง ซึ่งในแผนปฏิบัติงานนิเทศภายในโรงเรียนจะตองประกอบดวย โครงการซง่ึ ควรมสี าระสำคญั ดังน้ี 1. หลักการและเหตุผล 2. วตั ถปุ ระสงค 3. เปาหมาย 4. กิจกรรมสำคัญ 5. ปฏิทินปฏบิ ัติงาน

28 6. ทรพั ยากรที่ตอ งการ 7. การประเมนิ ผล 8. ผลท่คี าดวาจะไดร บั จากการปฏิบตั ิการนเิ ทศ ขน้ั ตอนที่ 3 การสรางส่ือและเครือ่ งมอื สอ่ื และเครอื่ งมอื ในการนิเทศการศกึ ษาจำแนกตามลกั ษณะใชง านได 2 ชนดิ คอื สื่อ สำหรับใชในการตรวจสอบคุณภาพ ซึ่งไดแก แบบสอบถาม แบบสำรวจ แบบประเมิน แบบสังเกต ตลอดจนแฟมทะเบียนนักเรียน และสื่อสำหรับสงเสริมคุณภาพการศึกษา ไดแก กรณีตัวอยาง การแสดงบทบาทสมมุติ คูมือครู ชุดการเรียน หนังสืออานประกอบวารสารการนิเทศ ศูนยวิชาการ ชดุ ฝก อบรม นิทรรศการและเคร่ืองโสตทัศนูปกรณ เปนตน ขนั้ ตอนที่ 4 การปฏบิ ัติการนิเทศ การปฏิบตั กิ ารนเิ ทศ หมายถงึ การปฏบิ ัติตามกจิ กรรมทกี่ ำหนดในโครงการนิเทศ ภายใน โรงเรียน ซึ่งผูบริหารจะตองนำหลักการนิเทศ เทคนิค ทักษะ สื่อ และเครื่องมือนิเทศไปใชเหมาะสม กับสถานการณและบุคลากรผูรับการนิเทศ เพื่อใหการปฏิบัติการนิเทศเปนไปดวยความเรียบรอย ผูบริหารโรงเรียนควรดำเนินการ ดังนี้เตรียมความพรอมกอนการนิเทศ ควรจัดใหมีการประชุมคณะ ปฏิบัติงาน เพื่อซักซอมความเขาใจเกี่ยวกับวิธีการ กิจกรรม สื่อ เครื่องมือ การบันทึกผลการ ประเมินผล การสรปุ ผลการนเิ ทศการปฏบิ ตั ิการนิเทศ ดำเนนิ งานตามกิจกรรมทก่ี ำหนดไวในโครงการ นิเทศภายในโรงเรียน ผูบริหาร ไมควรละเลยเกี่ยวกับการสงเสริมแรงใจ ใหกำลังใจ รับทราบปญหา ความตอ งการของครูและนำเอาปญหาความตองการน้ันมาพิจารณาทางชว ยเหลือสนับสนุน ซึ่งในการ ปฏิบัติการนิเทศนี้ผูบริหารจะใหการนิเทศทางตรง คือ ผูนิเทศปฏบิ ตั ิการนเิ ทศดว ยตนเอง โดยปฏิบัติ ตามโครงการแผนงานและการใชสื่อการนิเทศตาง ๆ รวมทั้งวิธีการนิเทศที่เตรียมไวหรือใชการนิเทศ ทางออม ซงึ่ เปนวธิ กี ารนิเทศโดยใชส่ือการนิเทศแทนผูนิเทศ ไดแ ก การใชค ูมอื ครู การแนะนำ แนะนำ จลุ สาร เทป สไลดว ิดีโอเปนตน รวมทง้ั การใชว ทิ ยากรท่มี คี วามเชย่ี วชาญสาขาตาง ๆ ชวยแนะนำก็ได ในการปฏิบตั ิการนเิ ทศในโรงเรียนใหไดผลดนี นั้ ศุภชยั บุญสทิ ธิ์ (2548 : 37) ไดน ำเสนอ ขน้ั ตอนไว 5 ข้ันตอน ดงั นี้ 1. ประชมุ ผูเ กี่ยวขอ ง 2. ปฏิบัตกิ ารนเิ ทศตามแผน/โครงการ 3. ประชุมทบทวนการปฏิบตั ิงาน 4. ประชุมสรุปผลการนเิ ทศ 5. นำขอมูลไปใชดำเนนิ การตอไป

29 ข้ันตอนท่ี 5 การประเมนิ ผลและรายงานผล การประเมินผลการนิเทศ หมายถึง การตรวจสอบความสำเรจ็ ของโครงการกับวัตถปุ ระสงค และเปา หมายทกี่ ำหนดไว ซ่งึ ผนู ิเทศควรประเมินผลต้งั แตก ารเตรยี มงานกอนนิเทศเม่ือเร่ิมปฏิบตั ิ ระหวา งปฏิบัติ สดุ โครงการและเมอ่ื ส้นิ ขนั้ ตอนการประเมินควรประกอบดว ย -ขนั้ เตรียมงาน ควรตรวจสอบความสมบรู ณข องแผนงาน/โครงการ -ขน้ั เตรียมปฏิบตั งิ าน ควรตรวจสอบปจ จัยบคุ ลากรสรางความเขาใจกับผปู ฏิบตั ิ -ข้ันระหวางปฏิบตั งิ าน ตรวจสอบเพ่ือทราบปญหาและอุปสรรคขณะปฏิบตั ิงาน -ขนั้ สิ้นสดุ โครงการ ตรวจสอบผลรวมการปฏิบัตงิ านเปรียบเทียบกับวตั ถุประสงค และเปา หมาย ซ่งึ ในการประเมินโครงการนัน้ ควรประเมินทั้งผลสัมฤทธ์ิผลของการปฏิบตั ิงานตาม โครงการและ ปญ หาอุปสรรคในการปฏิบตั ติ ามโครงการดวย ขน้ั สรปุ และรายงานผล ควรดำเนนิ การหลงั จากประเมนิ ผลเสรจ็ เรียบรอ ยแลว ตามหัวขอ ดงั น้ี 1. ชื่อโครงการ 2. วตั ถปุ ระสงค 3. เปา หมาย 4. ปญ หาและอุปสรรค 5. ผลสมั ฤทธ์ขิ องโครงการ 6. ขอเสนอแนะ 7. ผรู ับผิดชอบโครงการ 8. ผูรายงาน แฮรร ิส (Harris. 1985 : 28) ไดเสนอขน้ั ตอนการนเิ ทศเปน 6 ขนั้ ตอนคอื 1. ประเมนิ สภาพการทำงานเปนกระบวนการศึกษาถึงสภาพตาง ๆ รวมทงั้ ขอมลู ทจ่ี ำเปน ที่จะนำมาเปนตัวกำหนดถึงความตองการจำเปนเพื่อกอใหเกิดการเปลี่ยนซึง่ ประกอบดวยงานตอ ไปน้ี คือ 1.1 วิเคราะหข อมูลโดยการศกึ ษาหรือพิจารณาธรรมชาตแิ ละความสัมพนั ธข องสง่ิ ตา ง ๆ 1.2 สังเกตส่งิ ตา ง ๆ ดวยความรอบคอบถ่ีถวน 1.3 ทบทวนและตรวจสอบส่งิ ตาง ๆ ดวยความระมัดระวงั 1.4 วดั พฤติกรรมการทำงาน 1.5 เปรียบเทียบพฤตกิ รรมการทำงาน 2. จดั ลำดับความสำคญั ของงานเปนกระบวนการกำหนดเปาหมาย จดุ ประสงคและกจิ กรรม ตา ง ๆ ตามลำดบั ความสำคัญ ประกอบดวย 2.1 กำหนดเปาหมาย

30 2.2 ระบจุ ดุ ประสงคใ นการทำงาน 2.3 กำหนดทางเลือก 2.4 จัดลำดบั ความสำคัญ 3. ออกแบบวิธีการทำงานเปน กระบวนการวางแผนหรือกำหนดโครงการตา ง ๆ เพ่อื กอใหเ กิด การเปลย่ี นแปลง ประกอบดว ย 3.1 จัดสายงานใหส ว นประกอบตา ง ๆ มีความสัมพันธก ัน 3.2 หาทฤษฎีหรือแนวคิดไปสูการปฏิบัติ 3.3 เตรียมการตาง ๆ ใหพรอมที่จะทำงาน 3.4 จัดระบบการทำงาน 3.5 กำหนดแผนในการทำงาน 4. จดั สรรทรพั ยากร เปนกระบวนการกำหนดทรัพยากรตา ง ๆ ใหเ กดิ ประโยชนส ูงสดุ ในการ ทำงาน ประกอบดวย 4.1 กำหนดทรัพยากรที่ตอ งใชตามความตองการของบุคคลหรอื โครงการตา ง ๆ 4.2 จัดสรรทรัพยากรไปใหหนวยงานตาง ๆ 4.3 กำหนดทรพั ยากรที่จำเปนตอ งใชส ำหรับจุดมุงหมายบางประการ 4.4 ออกแบบทรัพยากร 4.5 มอบหมายบุคลากรใหทำงานในแตล ะโครงการหรือแตละเปาหมาย 5. ประสานงาน เปน กระบวนการทเี่ กยี่ วของกบั คน เวลา วัสดุ อุปกรณแ ละ ส่งิ อำนวยความ สะดวกทกุ ๆ อยา งเพื่อจะทำใหก ารเปลย่ี นแปลงบรรลผุ ลสำเร็จ ไดแ ก 5.1 ประสานการปฏบิ ัติงานในฝา ยตาง ๆ ใหดำเนินการไปดวยความราบรื่น 5.2 สรา งความกลมกลืนและความพรอมเพรียงกนั 5.3 ปรบั การทำงานในสวนตาง ๆ ใหม ีประสิทธภิ าพใหมากที่สดุ 5.4 กำหนดเวลาในการทำงานในแตล ะชวง 5.5 สรา งความสมั พนั ธใ หเ กดิ ข้ึน 6. นำสกู ารปฏิบตั ิเปนกระบวนการทม่ี ีอทิ ธพิ ลตอการปฏิบัติเพื่อใหเ กิดสภาพท่ีเหมาะสม สามารถบรรลุผลแหงการเปลี่ยนแปลงใหม ากท่สี ดุ ไดแก 6.1 การแตง ต้งั บุคลากร 6.2 กำหนดแนวทางหรือกฎเกณฑในการทำงาน 6.3 กำหนดแบบแผนเกีย่ วกับเวลา ปรมิ าณ หรืออตั ราเรว็ ในการทำงาน 6.4 แนะนำการปฏิบตั ิงาน

31 6.5 ชแี้ จงกระบวนการทำงาน 6.6 ตัดสินใจหาทางเลอื กในการปฏิบตั งิ าน ณรงค ไชยชมพู (2550 : 25) ไดเสนอกระบวนการนิเทศภายในไววา การดำเนินการนเิ ทศ ภายในสถานศึกษาควรเปนกระบวนการตอเน่ืองกัน ดังน้ี ขั้นเตรียมการนเิ ทศ เปน ขั้นตอนการสำรวจความตองการจำเปน สำรวจ ปญ หาหรือ ขอบกพรองที่ทำใหงานไมบรรลุผลมาใชประกอบการทำโครงการ โดยสำรวจความตองการของครู จัดลำดับความสำคัญของปญหา วิเคราะหสาเหตุของปญหา จัดลำดับกำหนดทางเลือกการแกปญหา และกำหนดกจิ กรรมใหเ หมาะสมสำหรบั แผนงานโครงการของสถานศึกษาตอ ไป ขั้นวางแผนการนเิ ทศ เปน การดำเนนิ การตอ จากข้ันท่ี 1 โดยนำทางเลือกในการแกปญ หามา กำหนดกิจกรรมโดยเขียนเปนโครงการนิเทศ ซึ่งจะตองระบุรายละเอียดขั้นตอนการปฏิบัติงานและมี ผรู บั ผิดชอบทช่ี ัดเจน ข้ันปฏบิ ัตติ ามแผนการนเิ ทศ เปน การปฏิบตั ิงานโดยการนำโครงการนเิ ทศทไ่ี ดร บั การอนุมัติ จากผูบริหารแลวนำไปสูการปฏิบัติ โดยคำนึงถึงหลักการนิเทศ สื่อ เครื่องมือ การนิเทศการเตรียม ความพรอมสรา งความเขาใจรวมทั้งชว ยเหลือสนับสนนุ จากผูบ ริหาร ขั้นประเมินการนเิ ทศเปน การตรวจสอบผลการดำเนินงานตามโครงการนเิ ทศ โดยการ พจิ ารณาผลสัมฤทธิ์ตามวัตถปุ ระสงค และนำผลการประเมินมาเปน ขอมลู ในการ ปรบั ปรงุ พัฒนาตอไป ขน้ั ปรับปรุงแกไขวิธีการเปนขั้นตอนการนิเทศท่ตี องรบี ดำเนินการทันที หากพบวามีสง่ิ ใด บกพรองหรือไมเปนไปตามเปาหมายก็จะตองปรับปรุงแกไขในแตละขั้นของการดำเนินงานการ ปรับปรงุ แกไขจึงสามารถกระทำไดต ลอดการดำเนินงานจนกระทง่ั เมอ่ื ส้นิ สุดการนเิ ทศก รปู แบบการนิเทศ สำนักงานเขตพ้ืนท่กี ารศกึ ษาประถมศกึ ษานครศรธี รรมราช เขต 1 กำหนดใหมกี ารนิเทศ สถานศึกษาในสังกัด โดยศึกษานิเทศกสามารถเลือกใชรูปแบบหรือเทคนิคการนิเทศตามดุลพินิจของ ตนอยา งอิสระ ตามรปู แบบตา ง ๆ ดงั น้ี 1. การนิเทศแบบคลินกิ (Clinical Supervision) ทฤษฎีการนเิ ทศตามรปู แบบของโกลดแฮมเมอร ไดเสนอรูปแบบ (Model) การนิเทศแบบ คลินิกไว 5 ขนั้ ตอน ดงั น้ี ข้นั ท่ี 1 การประชุมปรึกษากอ นการสังเกตการสอน (pre-observation conference) เปน พื้นฐานของความเขาใจและตกลงรวมกันระหวา งครูและผนู ิเทศเก่ียวกับการจดั การเรียนการสอน ข้นั ท่ี 2 การสงั เกต การสอน (observation) ซึง่ ผนู ิเทศจะดำเนินการสังเกตการสอนของครู ขั้นที่ 3 การวิเคราะหข อมูลและกำหนดวธิ ีการประชุมนิเทศ (analysis and strategy) คอื การ

32 รวบรวมขอมูลพฤติกรรมการสอนใหเปนหมวดหมูเปนระบบเพื่อนำมาวิเคราะห ผูนิเทศและครูจะ รว มกนั คิดวางแผนขน้ั ตอนของการประชมุ นเิ ทศดวย ขนั้ ที่ 4 การประชมุ นิเทศ (supervision conference) เปน การใหข อ มูลปอนกลบั เกย่ี วกบั พฤตกิ รรมการสอนของครู ขนั้ ท่ี 5 การประชมุ วเิ คราะหพฤติกรรมการนิเทศ (post-conference analysis)เปน การ เปดโอกาสใหครูและผูนิเทศไดปฏิบัติตั้งแตเริ่มตนในขั้นตอนที่ 1 จนถึงขั้นตอนที่ 4 เพื่อคนหาถึง พฤติกรรมการนิเทศที่ดี และที่บกพรองสมควรปรับปรุงโดยที่ครูมีสวนรับผิดชอบที่จะใหขอมูล ปอนกลับเกีย่ วกบั พฤตกิ รรมการนิเทศ 2. การนิเทศแบบระบบพเ่ี ล้ียง (Mentoring Supervision) Mentoring หมายถึง ผูที่มีความรู ความสามารถเปนที่ยอมรับที่สามารถใหคำปรึกษาและแนะนำ ชว ยเหลอื ครูเพอ่ื พฒั นาศกั ยภาพใหสงู ข้นึ และสามารถจดั กิจกรรมการเรยี นรไู ดอ ยางมีคณุ ภาพ พเ่ี ลยี้ ง หรือ Mentor จะดูแลครู ครูที่ไดรับการดูแลจากพี่เลี้ยง เรียกวา Mentee บางองคกรจะเรียกระบบ พี่เลี้ยง หรือ Mentoring System นี้วา Buddy System ซึ่งเปนระบบที่พี่จะตองดูแลเอาใจใสนอง คอยใหค วามชวยเหลือและใหค ำปรึกษาแนะนำ เมอ่ื Mentee มปี ญ หา คณุ ลกั ษณะของ Mentor 1. มีทักษะในการสรา งปฏสิ มั พันธกบั ผูอ ื่น (Interpersonal Skills) 2. มีทักษะในการจูงใจ (Influence Skills) 3 . ก า ร ย อ ม รั บ ผ ล ส ำ เ ร็ จ ใ น ก า ร ท ำ ง า น ข อ ง ผู อื่ น ( Recognized other’s accomplishment) 4. การมที กั ษะในการนิเทศ (Supervisory Skills) 5. มีเทคนคิ ในสายวชิ าชพี (Technical Knowledge) บทบาทหนา ท่ขี อง mentor 1. Guide Mentor จะเปน ผแู นะแนวแกกลมุ Mentee ในการระมดั ระวังปญ หาและ อุปสรรคตอการทำงาน 2. Ally Mentee เปน พนั ธมติ รทค่ี อยใหขอ มลู แก Mentee 3. Catalyst Mentor เปนผูกระตุน ใหกลุม Mentee มองภาพวิสยั ทศั นและอนาคตของ สถานศกึ ษาวา จะไปในทิศทางใด 4. Savvy Insider Mentor เปน ผูม ีความรู ทักษะ และประสบการณในการจดั การศกึ ษาให มีแนวทางในการจัดการศึกษาใหประสบความสำเร็จและสามารถใหแนวทางแกกลุมMentee ในการ จัดกิจกรรมการเรยี นรูใหบ รรลุตามเปา หมายทีส่ ถานศกึ ษากำหนด 5. Advocate ในขณะท่ีกลุม Mentee เกดิ การเรียนรนู ้ัน สมาชิกจะเริม่ มองเห็นวาตนเอง

33 สามารถผลักดนั ความเจรญิ กา วหนาและแผนพัฒนาความกา วหนา ดวยตนเอง Mentor จะทำหนา ท่ี ชว ยให Mentee ไดม โี อกาสแสดงความสามารถใหเ หน็ เปนทีป่ ระจกั ษ 3. การนิเทศแบบชแี้ นะ (Coaching Supervision) เทคนิคการนิเทศแบบชี้แนะ (Coaching) เปนการชี้แนะครู โดยผูชี้แนะ (Coach) อาจเปน ศึกษานิเทศก ผูบริหารสถานศึกษา ผูนิเทศภายในที่สามารถเปนผูชี้แนะได ผูไดรับการชี้แนะ (Coached) สวนใหญเปนครูในสถานศึกษา การนิเทศแบบชี้แนะจะเนนไปที่การพัฒนาผลการ ปฏบิ ตั งิ าน (Individual performance) และพฒั นาศักยภาพ (Potential) ของครู Coaching เปน การสื่อสารอยางหนึ่งที่เปนทางการและไมเปนทางการ เปนการสื่อสารแบบสองทาง (Two way Communication) ผนู ิเทศและครไู ดร วมกันแกไขปญ หาตา ง ๆ ท่ีเกิดข้ึนในการจดั กจิ กรรมการเรยี นรู แนวปฏบิ ตั กิ ารนิเทศแบบช้แี นะ 1. กำหนดเวลาใหเ หมาะสมกบั เน้ือหาท่ตี อ งการช้แี นะ 2. มคี วามพรอมในการชี้แนะ 3. สขุ ภาพรางกายแขง็ แรง 4. วธิ ีการชีแ้ นะมคี วามเหมาะสมกับเน้อื หาสาระและผรู ับการนิเทศ 5. ศกึ ษาขอมลู เก่ียวกับเนื้อหา/ขอบเขตของงานทน่ี เิ ทศโครงสรางสถานศกึ ษา วสิ ัยทศั น นโยบายตา ง ๆ ของสถานศกึ ษา ขอ มูลเก่ยี วกับผูร ับการนเิ ทศ 6. เตรยี มความพรอ มดา นส่อื อุปกรณ เครอ่ื งมอื ที่ใชใ นการนเิ ทศชแ้ี นะ 7. เขา ใจจติ วิทยาการเรียนรูข องครู 4. การนเิ ทศแบบ Coaching & Mentoring Coaching เปนการชี้แนะ/สอนงานใหแ กผูถูกช้แี นะ โดยผูชี้แนะ(Coach) อาจเปน ผูบริหารสถานศึกษา ผูนิเทศภายในหรือศึกษานิเทศกที่สามารถเปนผูชี้แนะ สอนงานได ผูถูกชี้แนะ (Coached) สวนใหญเปนครูที่อยูในสถานศึกษา การนิเทศแบบชี้แนะจะเนนไปที่การพัฒนาผลการ ปฏิบัติงาน (Individual Performance) และพัฒนาศักยภาพ (Potential) ของครู Coaching เปน การสื่อสารอยา งหน่ึงที่เปน ทางการและไมเปนทางการระหวางผูช ี้แนะและผูถ ูกชี้แนะ เปนการส่ือสาร แบบสองทาง (Two way Communication) ทำใหไดรวมกันแกไขปญหาตาง ๆ ที่เกิดขึ้นในการจัด กิจกรรมการเรียนรู เชน ปญหาผลสัมฤทธิ์ทางการเรยี นของผูเรียนต่ำ ผูเรียนออกกลางคัน สื่อที่ใชใน การจัดกจิ กรรมการเรียนรูไมมีคณุ ภาพ ซึ่งการรว มกนั แกไขปญ หาดงั กลาวกอใหเกิดความสัมพันธอันดี ระหวา งผชู แี้ นะ (Coach) และผถู ูกชแี้ นะ (Coached) อยางไรกต็ ามการท่ีจะ Coaching ไดดีนั้น ตอง มคี วามพรอมท้งั ผูช ีแ้ นะและผูถกู ชแ้ี นะ

34 แนวทางการชี้แนะ การชวยเหลือครจู ำเปนตองใชกลุมบุคคล บทบาท และกิจกรรมทห่ี ลากหลายเพือ่ นำพาครู ไปสจู ดุ หมายทพ่ี ึงประสงคก ารนิเทศเปนการดำเนินการโดยผมู ีประสบการณในการใชก ระบวนการวิธีการ ตาง ๆ ในการใหความชวยเหลือ อำนวยการ กำกับ ดูแล เพื่อคุณครูสามารถพัฒนาความรู ความสามารถไดตามเปาหมายขององคกร การเปนพ่เี ลี้ยง เปน วธิ ีการทผี่ ูท มี่ ีประสบการณใ หค วามชวยเหลือผทู ี่มีประสบการณน อยกวา ใหไ ดรับการ พัฒนาทั้งเรื่องวิชาชีพและการดำเนินชีวิตใหพัฒนาไปสูเปาหมายที่ไดวางไวรวมกันการอบรมเปน วิธีการใหความรูความเขาใจในการปฏิบัติงาน โดยมีหลักสูตรและวิธีการใน การดำเนินการเฉพาะให ไดผลตามมาตรฐานท่วี างไว การช้ีแนะ เปนวิธกี ารในการพฒั นาสมรรถภาพการทำงานของคุณครู โดยเนนไปทีก่ ารทำงานใหไ ดต าม เปาหมายของงานนั้น หรือ การชวยใหส ามารถนำความรูความเขาใจที่มอี ยูและ/หรือ ไดรับการอบรม มาไปสูก ารปฏบิ ตั ิได เครื่องมอื การชีแ้ นะ เครอ่ื งมอื สำคญั ของการชแ้ี นะคือ รูปแบบการใชภาษาแบบตาง ๆ ทช่ี ว ยใหค รูเกิดการเรียนรู รูปแบบการใชภาษาของผูชี้แนะเหลานี้ จะเปนแบบอยางใหครูนำไปใชในการชี้แนะตนเองไดใน ภายหลัง การใชภาษาในการชี้แนะ มีคุณภาพและระดับที่แตกตางกันไป ซึ่งผูชี้แนะตองเลือกใชให เหมาะสมกับสถานการณ ในสถานการณที่ครูประสบปญหาในการสอน ผูชี้แนะจำนวนมากมักมี แนวโนมบอกวิธีการแกปญหาหรือใหแนวทางแกครูเปนหลัก แทนที่จะชวยใหครูไดคิดและหาวิธีการ แกปญ หาดว ยตนเอง ซง่ึ ผชู ี้แนะตองตัดสินใจเลอื กโดยการถามตัวเอง จำนวน 3 คำถามคือ 1. เราควรบอกวธิ กี ารแกปญหาไปเลยหรือไม 2. เราควรรวมมือกับคุณครูในการแกปญหา ดวยการใหขอมูลบางอยางและหาทางแกรวมกัน หรือไม 3. เราควรใหค ุณครูไดเรียนรูและแกป ญ หาดว ยตวั เองหรือไม

35 การนเิ ทศแบบ Mentoring Mentoring การเปนพีเ่ ลีย้ ง (Mentor) เปนการใหผ ทู ีม่ คี วามรคู วามสามารถหรือเปนที่ยอมรับ หรือผูบริหารในหนวยงานใหคำปรึกษาและแนะนำชวยเหลือรุนนองหรือผูที่อยูในระดับ ต่ำกวา (Mentee) ในเรื่องที่เปนประโยชนตอการทำงานเพื่อใหมีศักยภาพสูงขึ้น การเปนพี่เลี้ยงอาจ ไม เกี่ยวกับหนาที่ในปจจุบันโดยตรงการ Mentoring นอกจากใชกับพนักงานใหมแลว ยังสามารถนำ วิธีการนี้มาใชกับพนักงานที่ปฏิบัติงานในองคกรมากอน โดยคุณลักษณะของผูที่เขาขายของการเปน Mentee ในองคก รไดน ้ัน ควรมีคุณลกั ษณะท่สี ำคญั ดงั ตอไปนี้ 1. เปน ผทู ม่ี ีประวัตใิ นการทำงานท่ปี ระสบความสำเรจ็ 2. เปนผทู ่ีมคี วามเฉลยี วฉลาดและมคี วามคดิ สรางสรรคใ นการทำงาน 3. เปน ผทู ี่มคี วามผูกพนั กบั บริษทั และผูกพันกบั หนาที่การงานทไ่ี ดรับมอบหมาย 4. เปน ผทู ม่ี ีความใฝฝน และความปรารถนาที่จะทำงานใหบ รรลเุ ปาหมาย 5. เปนผูที่ชอบความทาทายและเตม็ ใจพรอมทีจ่ ะทำงาน 6. เปนผทู มี่ ีความปรารถนาท่ีจะไดร ับความกาวหนาและการเตบิ โตในสายอาชพี 7. เปนผทู ่ีเตม็ ใจรบั ฟงคำชี้แนะและขอ มลู ปอ นกลบั จากหัวหนางานและคนรอบขางเพอื่ การ พฒั นาและปรับปรงุ ตนเองอยูเสมอ บทบาทหนาทข่ี อง Mentor ในองคก รแหง การเรยี นรซู ง่ึ ทุกคนตองเรียนรูไปพรอมกนั เปนทีมนั้น Mentoring แบบกลมุ มี ความเหมาะสม ท่ีจะนำมาใชพฒั นาบุคคลในองคกรไดดี โดย Mentor หรือ Learning Leader จะทำ หนา ท่ี ดังนี้ 1. Guide เปน ผูค อยช้ีชอ งทางแกกลมุ Mentee และคอยเตอื นใหร ะมัดระวังจุดอนั ตราย แตจะไมเ ปน ผตู ัดสินใจเลือกทางให จะชวยใหกลุมมองเหน็ ภาพขององคกรในอนาคต เพื่อกลุมยอนไป ดูวาการท่เี ขากาวหนาในงานข้นึ มาจนอยูในตำแหนง ปจ จุบัน เขาไดใชทักษะ วิธกี ารและพฤติกรรมท่ีดี หรือไมดีอยางไรบาง นอกจากนี้ยังคอยตั้งคำถามที่กระตุนใหกลุมหาคำตอบซึ่งจะทำใหกลุมสามารถ มองเห็นกลยุทธและเทคนิคใหม ๆ ที่จะนำไปใชในสถานการณตาง ๆ ได การเรียนรู Mentee ไมได เรยี นรูจ ากประสบการณข องตนเองเทานนั้ แตจะเรียนรูจ ากประสบการณของ Menteeอน่ื ๆในกลมุ 2. Ally เปน พนั ธมิตรทคี่ อยใหข อมูลแก Mentee แตล ะคนในกลมุ วา บคุ คลนอกกลุม เขา มองจุดออน จุดแข็งของ Mentee แตละคนอยางไร หาก Mentee เลาถึงปญหาของตนก็จะฟงอยาง ต้งั ใจเหน็ อกเหน็ ใจ แลว ใหข อมูลความเห็นท้งั ทางดีและทางไมดอี ยางตรงไปตรงมาและ เปนมิตร 3. Catalyst เปน ผูกระตนุ ใหก ลุม มองภาพวิสัยทศั นขององคกรและอนาคตของตนเอง ชี้ใหเ หน็ วาในอนาคตจะมีอะไรท่ีเปน ไปไดเกิดข้นึ บางแทนการคาดการณ การมองภาพในอนาคตน้ันให มองออกไปนอกแวดวงการทำงานของแตล ะคนดว ย

36 4. Savvy Insider Mentor เปนผซู ่งึ อยใู นหนว ยงานมานาน พอจะรูวา งานตาง ๆ ใน หนวยงานประสบความสำเร็จไดอยางไร รูลูทางวาหาก Mentee ในกลุมแตละคนจะกาวหนา บรรลุ เปาหมายที่กำหนดไวจะตองเดินไปทางไหน จะเปนผูทำหนาที่เชื่อมโยง Mentee กับบุคคลอื่นใน องคกรที่สามารถชวยใหM entee เกดิ การเรยี นรไู ด 5. Advocate ในขณะที่กลุมเกดิ การเรียนรูน้นั สมาชิกจะเรมิ่ มองเห็นวา ตนเองสามารถ ผลักดันความเจริญกาวหนาและพัฒนาแผนความกาวหนาไดดวยตนเอง Mentor จะทำหนาที่ชวย ใหMentee ไดมี โอกาสแสดงความสามารถใหเห็นเปนที่ประจักษแกผูบังคับบัญชา (Visibility) เชน เมื่อ Mentee เสนอโครงการปฏิบัติงานที่เห็นวาดี ก็พยายามผลักดันใหโครงการนั้นไดรับอนุมัติให ดำเนนิ การไดเพือ่ Mentee จะไดม โี อกาสแสดงความรคู วามสามารถ กลา วโดยสรุป Coaching คอื การเปน ผสู อนใหก ับผใู ตบ งั คับบญั ชาในเรือ่ งของงานท่ี รับผิดชอบ โดยผูรับการสอนจะเปนผูที่มีผลงานอยูในระดับมาตรฐาน สวนการ Mentoring นั้นเปน การใหคำปรึกษาและแนะนำชวยเหลือใหกับพนักงานใหมหรือพนักงานที่มีอยูเดิมที่มีผลงานอยูใน ระดับสูงกวามาตรฐาน ในเรื่องที่เกี่ยวของกับงานและอื่น ๆ ที่จะทำใหศักยภาพของพนักงานสูงข้ึน อันจะสงผลตอการพัฒนาองคกรตอไปในอนาคต อยา งไรก็ตามท้ัง Coaching และ Mentoring ตางก็ เปน เทคนิคในการพัฒนาทรัพยากรมนุษย ที่จะทำใหทั้งผูบังคบั บัญชา ผูใตบ งั คับบญั ชาทำงานไดอยาง เต็มศักยภาพ และองคกรมีความพรอมในการรับการเปลี่ยนแปลง มีผลการปฏิบัติงานเปนไปตาม เปาหมายทวี่ างไวอ ยางมีประสิทธิภาพ ดงั นนั้ Mentor(พีเ่ ลี้ยง) คอื ผทู มี่ ปี ระสบการณส ูงและเช่ียวชาญ เฉพาะทางปฏิบัติงานรวมกับผูมีประสบการณนอยกวาสัมพันธภาพของพี่เลี้ยงและผูรวมงานจะเปน สัมพันธภาพเชงิ บวก มกี ารแลกเปลย่ี นความคิดเห็น การปฏบิ ตั ิตนเปนตนแบบและเคารพความคิดเห็น ซึ่งกันและกัน นอกจากเปนแมแบบแลวผูที่เปน Mentor ยังตองมีบทบาทของการเปนผูสอนงานหรือ ผูชี้แนะ (Coach) ดวย ทั้งนี้การเปนพี่เลี้ยงและการเปนผูฝกสอนมุงเปาหมายที่การเปลี่ยนแปลง พฤตกิ รรมของผูรว มงานใหมีประสทิ ธภิ าพและเกดิ ประสทิ ธผิ ล 5. การนิเทศแบบสอนและสะทอ นคดิ (Reflective Coaching Supervision) การนิเทศแบบสะทอนคดิ (Reflective Coaching Supervision) เปน การนิเทศแบบช้แี นะ (Coaching Supervision) รูปแบบหนึ่งที่มุงใหความสำคัญกับการสะทอนกลับผลการสังเกตการณ ปฏิบัตงิ านของผูร บั การนเิ ทศและใหความสำคัญในเร่ืองความรว มมือในการทำงานระหวา งผูนิเทศและ ผรู ับการนิเทศในฐานะทเ่ี ปน partner ในการทำงานรว มกนั หลกั การสำคญั 1. ผูนเิ ทศตองมีบทบาทเปน ผูสนบั สนุนไมใชผ ปู ระเมนิ 2. เปนการนเิ ทศที่ชวยผรู บั การนเิ ทศจดั การปญหาในการทำงานโดยมุงความสนใจไปทนี่ ักเรียนให มสี วนรวมในกจิ กรรมท่คี าดหวงั และอธบิ ายในเชงิ พฤติกรรมของผเู รียน

37 3. การสะทอนกลับจะทำใหผ ูรับการนิเทศไดค นพบศักยภาพที่ดีในการทำงาน กระบวนการ Reflective Coaching กิจกรรมในหองเรียน (Lesson day) กำหนดประเดน็ ท่ตี องสงั เกตและวธิ กี ารบนั ทึกขอมูล การสะทอนคดิ (Reflective) จดบนั ทึกยอประเด็นทีส่ ังเกตเลอื กประเดน็ เปา หมายท่ีจะรว มหารือ การอภิปรายรว มกัน (Debriefing) ทั้งสองฝา ยเขยี นบรรยายประเดน็ ท่ีสงั เกตอยางละเอียดมานำเสนอ รวมแลกเปลีย่ นความ คดิ เหน็ 6. การนิเทศรูปแบบประชมุ อบรม สัมมนา การประชมุ อบรม สัมมนา เปนรปู แบบการนิเทศทีม่ ศี กึ ษานิเทศกพบปะครูหรอื ผูรบั การ นิเทศ ซึ่งอาจจะจัดเปนกลุมใหญๆ หรือกลุมยอย ๆ ทั้งนี้ขึ้นอยูกับเนื้อหาหรือสื่อที่จะใชในการนิเทศ การประชุม อบรม สัมมนานั้น มีจุดประสงคสวนใหญเพื่อใหผูรับการนิเทศไดพัฒนาความรู แต ประสบการณที่เกิดข้นึ จะอยูในระดบั กลาง (สงดั อุทรานนั ท. 2530 : 107) การประชุม อบรม สัมมนา มลี กั ษณะเปนทีน่ า สงั เกต ดังนี้ 1. การประชมุ ชแี้ จง เปนการนิเทศทีผ่ นู ิเทศใชก บั ผูร ับการนเิ ทศทม่ี ีจำนวนมาก เพือ่ นำเสนอ ขอมูลแจงแนวปฏิบัติ ชี้แจงการปฏิบัติงาน เปนตน สามารถดำเนินการเปนกลุมใหญ หรือกลุมเล็กก็ ได ผรู บั การนเิ ทศจะไดร ับความรูหรือรับรูเพื่อนำไปปฏบิ ัติ ผูนิเทศเปน ผูดำเนินการอาจมีการอภิปราย ซกั ถามระหวา งผนู ิเทศกบั ผูรบั การนเิ ทศ 2. การประชุม อบรม สมั มนา เปนการนเิ ทศที่ผูนิเทศใชก บั ผรู บั การนเิ ทศท่ีมีจำนวนมาก เพอื่ ใหค วามรู สามารถดำเนินการเปน กลุมใหญ หรือกลมุ เล็กกไ็ ด ผนู เิ ทศเปนผใู หความรู สวนผรู บั การ นิเทศจะไดรับความรูไ ดวุฒิมากขน้ึ 3. การประชุมปฏิบัติการ (Work Shop) เปน การนิเทศทผี่ ูนิเทศใชกับผูรบั การนเิ ทศทม่ี ี

38 จำนวนมาก เพอื่ ใหผ ูร ับการนเิ ทศไดรับความรูและลงมือฝกปฏิบตั จิ ริงหรือปฏิบัตงิ านแกปญหาดวยกัน เปน กลุมสามารถดำเนินการเปน กลมุ ใหญห รือกลุมเล็กกไ็ ด ผูร ับการนเิ ทศจะไดรับความรแู ละทักษะไป พรอ ม ๆ กัน ผูนเิ ทศเปน ผูด ำเนนิ การ อาจมีการอภปิ รายซักถามระหวางผูนิเทศกับผรู บั การนเิ ทศ การ ประชมุ ปฏบิ ัตกิ ารนผ้ี ูนิเทศจะมปี ฏิสัมพันธกบั ผูรับการนิเทศมาก จากการศกึ ษา สรุปไดว า รปู แบบการนเิ ทศแบบการประชุม อบรม สัมมนาน้ี เปนรปู แบบท่ี ผูรับการนิเทศไดรับประสบการณตรงและหลากหลายการเรียนรู ทำใหไดรับความรูความสามารถ นำไปพฒั นางานโดยเฉพาะการจัดการเรียนรูไดเปนอยางดีย่งิ 7. การนิเทศทางไกล การนิเทศทางไกล หมายถงึ การถา ยโยงองคความรโู ดยใชส ่อื ส่ิงพมิ พท ่ีผูนเิ ทศการศึกษาใช ปรับปรุงและพัฒนาการเรียนการสอน ตลอดจนงานอื่น ๆ ที่มีตอการเรียนการสอนเพื่อใหเกิด ประโยชนสูงสุดแกผูเรียนและสำนักงานคณะกรรมการการประถมศึกษาแหงชาติ (2534 : 4) ใหความหมายการนิเทศทางไกล หมายถึง การนิเทศการศึกษาที่ผูนิเทศและผูรับการนิเทศไมมี ปฏิสมั พันธกันโดยตรงตอ งอาศยั สื่อตา ง ๆ ถา ยทอดสาระในการนิเทศ 1. เน้ือหาเกยี่ วกบั นโยบายการศึกษาของหนวยงานระดบั สูงเนนนโยบายรัฐบาลสมยั ปจจบุ นั นโยบายกระทรวงศึกษาธิการ นโยบายสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐานเพื่อดำเนินการ ดานการจัดการศกึ ษาใหสอดคลองกบั นโยบายดงั กลา ว 2. เนื้อหาที่เก่ียวขอ งกับนวัตกรรมทางการศึกษา ไดแก วธิ ีการ สื่อ อปุ กรณเ ทคโนโลยใี หม ๆ ท่มี ปี ระโยชนต อ การพฒั นาคุณภาพการศึกษา 3. เนื้อหาเกยี่ วกับโครงการกิจกรรมตา ง ๆ ของโรงเรียน สำนักงานเขตพื้นที่การศกึ ษา สำนักงานคณะกรรมการการศกึ ษาข้ันพื้นฐาน เชน ผูบริหารโรงเรยี นดีเดน ครูดีเดน กิจกรรมสหกรณ ดเี ดน กจิ กรรมประชาธปิ ไตยดีเดน เปน ตน 4. ผลการศึกษาคนควา ทดลอง วเิ คราะห วจิ ัย ทเ่ี ปน ประโยชนต อการเรียนการสอน เชน การทดลองโดยใชสอื่ ประเภทตาง ๆ ไดแ ก เกม เพลง นิทาน บทบาทสมมตุ ิ ชดุ การสอน รูปภาพ สไลด ฯลฯ การบริหาร เชน การสำรวจ ปญหาการบริหารโรงเรียนประถมศึกษา ขวัญกำลังใจ การ ปฏิบัตงิ านของผบู รหิ าร เปนตน 5. การนเิ ทศการศึกษา เชน การประยกุ ตใ ชวธิ กี ารนิเทศแบบคลนิ ิกในโรงเรยี นประถมศึกษา สภาพการนิเทศภายในของโรงเรียนประถมศึกษา เปนตน เพื่อนำมาเปนขอมูลในการปรับปรุงและ พฒั นาคณุ ภาพการศึกษาสำหรับการนิเทศทางไกลในยุคการศึกษาในศตวรรษท่ี 21 นี้ มสี ่ือเทคโนโลยี ที่นำมาใชเ ปนเครื่องมือในการสื่อสารการนิเทศมากมาย เชน การนิเทศผานกลุมไลน เฟสบุค เว็บไซต โทรศัพทห ลักในการนเิ ทศทางไกล

39 5.1 การนเิ ทศทางไกลเปน การนิเทศโดยผา นสือ่ 5.2 การนเิ ทศทางไกลเปน การส่อื สารทางเดียว ผูน ิเทศจะไมไ ดร บั ขอ มลู ยอ นกลับทันที 5.3 การนิเทศทางไกลตองดำเนินการอยางตอเนื่องและสม่ำเสมอ 5.4 สอื่ ทใ่ี ชในการนเิ ทศทางไกลตอ งสง ถึงบุคคลกลมุ เปาหมายอยางครบถวนเพ่ือปรบั ปรงุ และเพิ่มประสทิ ธิภาพการปฏิบตั งิ าน 5.5 สือ่ ท่ใี ชในการนิเทศ เนนความถูกตอง ชดั เจน เบ็ดเสร็จในตัวเอง เหมาะสมกบั สภาพ ปญ หาความตอ งการและสอดคลอ งกบั ทองถิ่น ประโยชนข องการนิเทศทางไกล สำนกั งานคณะกรรมการการประถมศกึ ษาแหงชาติ (2532 : 39) กลาววา “หนังสือเปนสิ่งที่ สง สารไปถงึ ผรู บั เปน ลายลักษณอ ักษร และภาพประกอบ สารทีส่ งดว ยหนงั สอื และส่งิ พิมพก ็ดี ผูรับไม จำเปนตองมีกำหนดเวลารับสาร เชน ฟงวิทยุ การดูโทรทัศน หรือภาพยนตร ซึ่งมีกำหนดเวลาสงสาร นอกจากน้นั ยงั สามารถอานใหมคี วามเขา ใจดขี น้ึ ไดหลาย ๆ คร้งั หรอื อาจตัดเก็บสำเนาไวเ ปนหลกั ฐาน เม่ือมคี วามจำเปน 8. การนเิ ทศแบบกลั ยาณมติ ร กรอบความคิดพนื้ ฐานของกัลยาณมิตรนเิ ทศ คอื หลักธรรมความเปนกลั ยาณมิตร ของ พระพุทธศาสนาและวัฒนธรรมไทย ไดแ ก ความมีนำ้ ใจ การรวมทุกขร วมสขุ การชวยเหลอื เกื้อกูลและ แนวทางที่ถูกตองดวยการยอมรับนับถือและใหเกียรติซึ่งกันและกัน เปนการนิเทศที่มุงพัฒนาคน มากกวาการพัฒนาเอกสารและผลงาน โดยกลั ยาณมิตร 7 ประการ ไดแก 1. ปโย หมายถงึ นารัก สบายใจ สนิทสนม ชวนใหอยากปรกึ ษา 2. ครุ หมายถึง นาเคารพ ประพฤตสิ มควรแกฐ านะ รสู กึ อบอนุ เปน ท่พี ง่ึ ไดและปลอดภยั 3. ภาวนโี ย หมายถึง นา เจรญิ ใจหรอื นา ยกยอ ง ทรงคณุ ความรู และภมู ิปญญาแทจ ริง ทงั้ เปน ผฝู ก อบรมและปรับปรุงตนอยูเ สมอ ควรเอาอยา ง ทำใหระลกึ และเอยอา งดวยความซาบซึ้งภมู ใิ จ 4. อตตฺ า จ หมายถงึ รูจกั พดู ใหไ ดผล รูจกั ชี้แจงใหเ ขาใจ รวู า เมอื่ ไรควรพูดอะไรอยางไร คอย ใหค ำแนะนำ วา กลา วตักเตือน เปนท่ปี รึกษาท่ีดี 5. วจนกขฺ โมหมายถงึ อดทนตอถอ ยคำ พรอมทจี่ ะรบั ฟงคำปรึกษา ซกั ถาม คำเสนอแนะ วพิ ากษวิจารณ อดทนฟง ไดไมเ บื่อไมฉ ุนเฉียว 6. คมภฺ ีรจฺ กถํ กตฺตา หมายถึง แถลงเรอ่ื งล าลกึ ได สามารถอธิบายเร่ืองยงุ ยากซับซอ น ให เขา ใจและใหเ รยี นรูเร่อื งราวทล่ี ึกซงึ้ ย่ิงข้นึ ไปได 7. โน จฎฐาเน นโิ ยชเน หมายถึง ไมแ นะนำในเรื่องเหลวไหล หรือชกั จูงไปในทางเสือ่ มเสยี

40 (พจนานุกรมพุทธศาสตร: 2528)จะเห็นไดวา กัลยาณมิตรธรรม 7 นี้ มุงเนน ความปลอดโปรงใจ ไม บีบคั้น เนนความมีน้ำใจ ชวยเหลือเกื้อกูล สรางความเขาใจ กระจางแจง แนะแนวทางที่ถูกตองดวย การยอมรับนับถอื ซ่ึงกนั และกัน สรุปไดว า กระบวนการกัลยาณมิตร คอื กระบวนการประสานสมั พันธระหวา งบคุ คล เพือ่ จุดหมาย 2 ประการ คือ 1) ชี้ทางบรรเทาทุกข 2) ชี้สุขเกษมศานต โดยทุกคนตางมีเมตตาธรรม พรอมจะ ชีแ้ นะและชว ยเหลอื ซง่ึ กันและกัน กระบวนการกลั ยาณมติ ร ชว ยใหบุคคลสามารถแกปญหาไดโ ดยการ จัดขน้ั ตอนตามหลักอรยิ สจั 4 ดงั นี้ 8.การปฏบิ ัตเิ พื่อแกป ญหา มรรค ตามแนวทางที่ถกตอง 7. การจดั ลำดบั จุดหมาย ของภาวะพนปญหา 6. การรวมกันคิดวเิ คราะห ความเปนไปไดของการแกปญหา 5. การกำหนดจดุ หมายหรือสภาวะพน ปญหา นโิ รธ 4. การจัดลำดบั ความเขมระดับของปญหา 3. การรว มกันคดิ วิเคราะหเหตุผลของปญหา ทุกข 2. การกำหนดและจัดประเด็นปญ หา ทุกข 1. การสรางความไววางใจ ตามหลกั กัลยาณมิตรธรรม 7 แผนภูมขิ ั้นตอนการสอนตามกระบวนการกัลยาณมิตร

41 หากพจิ ารณาแผนภูมขิ างตน กระบวนการนเิ ทศโดยชี้ทางบรรเทาทกุ ข มีข้ันตอนคอื 1) การสรางความไววางใจ 2) การกำหนดปญหาและแนวทางแกป ญ หา 3) การศึกษา คนควา คิดวเิ คราะหรวมกันถงึ เหตุปจ จยั แหงปญหา 4) การจัดลำดบั ความเขม หรอื ระดบั ความซบั ซอ นของปญหา 5) การกำหนดจดุ หมายของการแกป ญ หา หรือวตั ถุประสงคของภารกจิ 6) การวเิ คราะหความเปนไปไดห รอื ทางเลอื ก 7) การจดั ลำดบั วัตถปุ ระสงคและวิธีการ 8) การกำหนดวธิ ีการทถ่ี กู ตองเหมาะสมหลาย ๆ วธิ ี แผนภูมขิ ้นั ตอนชีท้ างบรรเทาทกุ ข และชี้ สุขเกษมศานตนี้ นักการศึกษาสวนใหญมุงนำไปใชในกิจกรรมการแนะแนวและการใหคำปรึกษา (Guidance and Counseling) แกนักเรียนและนิสิต นักศึกษา อยางไรก็ตามหากจะนำขั้นตอน ดังกลาวมาใชในการแกปญหาทางการพัฒนาหลักสูตรการพัฒนาคุณภาพการเรียนการสอนและการ พฒั นาครูกย็ อมจะประยกุ ตใชไ ด ปจ จัยท่ีเกอ้ื หนุนกระบวนการกลั ยาณมิตร การนำกระบวนการกลั ยาณมติ รมาใชใ นการพัฒนาครูและการปฏริ ูปการศึกษามีปจ จัยหลัก 4 ประการที่เกื้อหนุนใหทุกขั้นตอนดำเนินไปดวยดี ไดแก 1) องคความรู 2) แรงหนุนจากตนสังกัด 3) ผบู ริหารทกุ ระดับ 4) บคุ ลากรทั้งโรงเรียน 1. องคค วามรูก ารชแ้ี นะและชว ยเหลอื กนั ในกลุมหรอื หมูคณะ ยอ มตองอาศยั อุดมการณ เปาหมายรวมกัน และมีหลักการความรูที่ไดพิสูจนเห็นจริงแลวเปนพื้นฐาน ตัวอยาง เชนการปฏิรูป กระบวนการเรียนรูข องสำนักงานคณะกรรมการการศกึ ษาแหงชาติ (2540) ผเู ชี่ยวชาญถงึ 5 คณะ ได พัฒนาหลักการและความรูเกี่ยวกับการสอนที่นักเรียนมีความสุข การเรียนรูแบบมีสวนรวม การสอน และการฝกกระบวนการคิด การพัฒนาสุขภาวะ สุนทรียภาพทางศิลปะ ดนตรี กีฬา และหลักการ ฝกหัดอบรมกาย วาจา ใจ คณะผูเชี่ยวชาญไดนำเสนอหลักทฤษฎีและวิธีการ เพื่อเปนพื้นฐานความรู สำหรับผูบริหารและครูที่ตองการพัฒนาการสอน ซึ่งเนนผูเรียนเปนสำคัญการจัดการความรูใหเปน ฐานสูการปฏิบัติ จึงเปนปจจัยที่จำเปนและกอใหเกิดการเรียนรูรวมกันในการปฏิบัติ (interactive learning through action, ประเวศ วะสี. 2545 : 57) ทง้ั นี้เพราะผนู ิเทศและบุคลากรในโรงเรียนจะ พัฒนาตนไดก ็ตอเม่อื มีหลักการความรูเปน พ้ืนฐาน และสรา งแนวทางสูจดุ หมายรว มกันเกดิ วัฒนธรรม ความรูขั้นอีกระดับหนึ่ง นอกเหนือจากการใชสามัญสำนึกและประสบการณเดิมกระบวนการ กลั ยาณมิตรท่มี ฐี านความรจู ะเกิดการวิจยั การพฒั นาและวจิ ัยตอเนอื่ งกนั ไป สรา งวฒั นธรรมความรูให เกิดขึ้นในโรงเรียน ดังที่ศาสตราจารยนายแพทยประเวศ วะสีไดอธิบายไวในหนังสือ “เครือขายแหง ปญ ญา” วา วัฒนธรรมความรมู ีองคประกอบ 5 ประการ คือ

42 1. การมฉี ันทะในความรู 2. มีความสามารถในการสรา งความรู 3. ใชความรูใ นการดำรงชีวิตและการทำงาน 4. ไดประโยชนจ ากการใชความรู 5. มีความสุขจากกระบวนการความรทู ้งั หมด วฒั นธรรมความรู (ประเวศ วะสี : 2545) การนิเทศและพฒั นาครูจงึ ตอ งเร่ิมท่กี ารสรางความรู ความเขา ใจทีต่ รงกันในประเดน็ หลกั ทฤษฎี เชน การยดึ ผเู รยี นเปนศนู ยกลาง หรือผเู รยี นสำคญั ที่สุด ทีห่ ลักการอยา งไร ทฤษฎี สรางสรรค ความรู หลักบูรณาการ การพัฒนาพหุปญญา กิจกรรมพัฒนานักเรียน หลักสูตรสถานศึกษาการ ประเมินผลตามการปฏิบัติจริง คืออะไร ถาตางฝายไมมีหลักความรู ก็ยอมตีความกนั ไปคนละทางเกดิ การโตแ ยง โดยไมจ ำเปน ดงั นนั้ จงึ ตอ งมเี อกภาพในหลักการ และมีความหลากหลายในวธิ กี าร 2. แรงหนนุ จากตนสังกัด ปจ จุบันนม้ี ีการตน่ื ตัวอยา งมากในทกุ องคก รทมี่ งุ พัฒนาบุคลากร ใหมีคุณภาพ ทั้งนี้เพราะในสังคมไทยมีการประเมิน การตรวจสอบ และการประกันคุณภาพของ สถานศึกษา การดำเนินงานของโครงการหลายโครงการที่ประสบความสำเร็จเปนเพราะหนวยงานตน สังกดั ไดใหค วามรว มมอื และมีสวนรวมในการวางแผน การปฏบิ ตั ิงาน ตลอดจนการประเมินผล

43 3. ผูบรหิ ารทุกระดบั รายงานผลการดำเนนิ งานปฏิรูปกระบวนการเรยี นรหู ลายโครงการได แสดงใหเ ห็นวา ความสำเร็จของการพฒั นาคุณภาพของสถานศึกษาขนึ้ อยูกบั ความรูความสามารถและ เจตคติของผูบริหารนับตั้งแตระดับนโยบายจนถึงระดับปฏิบัติในสถานศึกษาการพัฒนาบุคลากรท้ัง โรงเรียนอยางมีประสิทธิภาพนั้น ผูบริหารมีความสำคัญมากดังที่สำนักนโยบายและแผนการศึกษา ไดใหความหมายของผูบริหารสถานศึกษาตนแบบวา “...หมายถึง ผูบริหารสถานศึกษาที่มีผลการ ปฏิบัติงานดีเดนดานการบริหารที่สงเสริมการปฏิรูปการเรียนรู ตามแนวพระราชบัญญัติการศึกษา แหง ชาติ พ.ศ. 2542 แกไ ขเพม่ิ เตมิ (ฉบบั ท่ี 2) พ.ศ. 2545 เปนผูนำทางวิชาการ มีคณุ ธรรม จริยธรรม และความรู ความสามารถ เปนที่ยอมรับของคณะครูนักเรียน ผูบังคับบัญชา กรรมการสถานศึกษา พอแม ผปู กครอง ชุมชนและสังคม...” 4. บุคลากรทั้งโรงเรยี น โครงการสนับสนนุ การฝกอบรมครู โดยใชโ รงเรียนเปนฐานท่ี สำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา (2546) ไดดำเนินการตอจากโครงการนำรองระยะที่ 1 (พ.ศ. 2545) นั้น เกิดขึ้นจากความเชื่อที่วาการพัฒนาครูที่โรงเรียนทั้งโรงเรียน โดยโรงเรียนรวมมือจาก หนวยงานภายนอก ชวยใหมีการปฏิบัติจริง พัฒนาการสอนในสถานการณจริงที่โรงเรียน เกิดการ นเิ ทศ ติดตาม ประเมินผลภายในโรงเรียนอยางตอ เนื่อง ประหยัดคาใชจ า ย และเวลาและสงผลตอการ พัฒนาคุณภาพของผเู รียน ดังทมี่ คี ำกลา วหยอกเยาวา School-Based Training นา จะมปี ระสิทธิภาพ และประสิทธิผลมากกวา Hotel-Based Trainingจุดแข็งของการจัดกิจกรรมปฏิรูปทั้งโรงเรียนท่ี คนพบคือ ครูเกงตองลดดีกรีความเกงลงมาเทียบเคียง แลวเดินไปพรอม ๆ กัน คนใดยังทำไมได ครู เกงตองเขา ไปชว ยเหลือใหเ ขาทำตามแบบกอน แลวถงึ ปลอ ยใหท ำตามแบบของตนเอง การนิเทศแบบกัลยาณมิตรน้ี มูลนิธยิ ุวสถิรคุณ ไดใชเปน หลกั ในการนเิ ทศอาสาของศนู ย โรงเรียนคุณธรรม ซึ่งการนิเทศแบบกัลยาณมิตรจะชวยใหกระบวนการนิเทศประสบความสำเร็จ ผูนิเทศที่มีความเปนกัลยาณมิตร คือ มีความเปนมิตร ชวนใหเขาไปหารือไตถาม ขอคำปรึกษา นาเคารพทำใหผูรับการนิเทศเกิดความรูสึกอบอุน เปนท่ีพ่ึงได นา ยกยองในฐานะเปนผูทรงคุณวุฒิที่มี ความรูและภูมปิ ญญาแทจริง รูจักพูดใหไดผล รูจักชี้แจงใหเขาใจงาย อดทนตอถอยคำ พรอมที่จะรับ ฟงคำปรึกษา คำแนะนำและคำวิพากษวิจารณ สามารถอธิบายเรื่องที่ยุงยากและซับซอนใหเขาใจได และใหเรียนรูเรื่องราวที่ลึกซึ้งยิ่งขึ้นไปได จึงเปนการชี้แนะและใหความชวยเหลือที่ดีและมี ประสทิ ธิภาพ(ศนู ยโ รงเรียนคุณธรรม มูลนิธิยวุ สถิรคุณ. 2560 : 15) 9. การนเิ ทศการศกึ ษาเชงิ ระบบ การนเิ ทศการศกึ ษาที่ประสบความสำเรจ็ ควรมกี ระบวนการทตี่ อ เนอื่ ง มกี ารเคล่อื นไหวท่ี เปนพลวัตร (Dynamic) นั่นก็คือการนำวงจรคุณภาพ (Quality Loop) หรือวิธีระบบ (System Approach) มาใชใ นการดำเนนิ งาน

44 1. การวิเคราะห ขน้ั การวเิ คราะห เปนข้นั ตอนการทำงานขัน้ แรกที่ผูน เิ ทศควรให ความสำคัญ เพราะการนิเทศจะประสบความสำเร็จ มีประสิทธิภาพสูง ควรตองมีผลการวิเคราะหใน หวั ขอทีส่ ำคัญๆ ดังน้ี 1.1 การวเิ คราะหค วามตองการ ความจำเปน การวิเคราะหค วามตองการ ความจำเปน ควรใชเทคนิคและวิธีการหลายอยางเพื่อใหไดขอมูลที่ครอบคลุม เชน การนิเทศและตรวจเยี่ยม การ สัมภาษณผูบริหารและครูผูสอน การสงแบบสำรวจความตองการ แลวนำขอมูลเหลานั้นมาวิเคราะห ผล จะทำใหไดร ับขอมูลเก่ียวกับความตองการจำเปน ในการพัฒนาการเรยี นการสอนทหี่ ลากหลายและ ครอบคลุม เปนประโยชนตอการออกแบบ กิจกรรมการนิเทศที่ตรงกับความตองการของโรงเรียน กลุมเปา หมาย 1.2 การวิเคราะหเนือ้ หาและภารกจิ เมือ่ ไดข อมลู เกย่ี วกบั ความตองการ ความจำเปน แลว ผูนิเทศจะดำเนินการกำหนดหลักสูตร กิจกรรม ตามลำดับความตองการ แลวกำหนดเนื้อหาใน การนิเทศการศึกษา การจัดโครงสรางและลำดับการนำเสนอ ใหงายตอการสรางความรูความเขาใจ ผรู บั การนเิ ทศไดรบั ความสะดวก มีความรูความเขา ใจ และทักษะในการปฏบิ ัติงาน มคี วามพึงพอใจใน การนเิ ทศ สามารถชักจูงใหเ กดิ การเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมไปในทางท่ีดขี ึ้นได 1.3 การวเิ คราะหผรู ับการนิเทศ ผูนิเทศควรทำความรูจกั กบั ผรู บั การนิเทศในทุกมติ ิ เชน เพศ วัย วุฒิการศึกษา ประวัติการรับราชการ นิสัยใจคอ ความสนใจ ความถนัด เปนตน ทั้งนี้เพื่อให สามารถวางแผนการนิเทศ การเลือกวิธีการ สื่อ รวมท้ัง เทคนิคการนิเทศที่เหมาะสมได ซึ่งก็คือ หลกั การนิเทศ ทีย่ ึดผรู บั การนเิ ทศเปนศนู ยกลางในการนิเทศ น่นั เอง 1.4 การวิเคราะหสภาพการณและนโยบาย การนเิ ทศการศกึ ษา ไมเพยี งสนองความ ตองการจำเปนของโรงเรียน ผูบริหาร และครู เทานั้น แตในบางกรณี ก็เปนการนิเทศตามนโยบาย เชน การเปลย่ี นแปลงเกย่ี วกับหลักสูตรวิธีการจดั การเรยี นรู การบริหารจดั การทีส่ นอง กล ยุทธของฝายนโยบาย เปนตน ดังนั้นการวิเคราะหสภาพการณและนโยบาย จึงเปนภาระงาน ท่ีจำเปน ไมย่งิ หยอนไปกวา กนั 2. การออกแบบและพัฒนา เมื่อมีการวเิ คราะหค วามตอ งการ ความจำเปน วิเคราะหผรู ับการ นเิ ทศ เนือ้ หา ภารกิจ และสภาพการณตา ง ๆ อยา งครอบคลุมแลว จะเปนขอ มลู พ้ืนฐาน ที่ สำคญั ในการออกแบบและพฒั นาในหัวขอ ตา ง ๆ ดงั น้ี 2.1 การออกแบบวตั ถุประสงคของการนิเทศ การกำหนดวตั ถุประสงค เปนเสมอื นเข็มทิศ ในการนเิ ทศการศึกษา ผูนิเทศควรใหความสำคัญ อยเู สมอ โดยกำหนดจดุ วัตถปุ ระสงค ทั้งในลักษณะ กวางๆ (Goals) และวัตถุประสงค ที่มีลักษณะเฉพาะ หรือเชิงพฤติกรรม (Behavioral Objectives) มีความครอบคลุมทั้งดานพุทธิพิสัย จิตพิสัยและทักษะพิสัย ทำใหการนิเทศการศึกษามีความชัดเจน และครอบคลุม

45 2.2 การออกแบบวธิ กี ารและกจิ กรรมการนเิ ทศเม่อื ผนู ิเทศ ไดม กี ารวเิ คราะหค วาม ตองการ ความจำเปน และประเด็นอื่น ๆ ที่เกี่ยวของ ดังที่ไดกลาวมาแลว ก็จะเปนขั้นตอนของการ ดำเนินการ กำหนดวิธีการนิเทศ ไดสอดคลองกับผลการวิเคราะห ในเบื้องตน เชน การนิเทศทางไกล ผานเว็บไซต โดยการใชชองทางกระดานถาม-ตอบ (Web การนิเทศและใหคำแนะนำปรึกษา ทาง จดหมายอิเล็กทรอนิกส การนิเทศทางไกลดวยจดหมายอิเล็กทรอนิกส (E-mail) การนิเทศทางไกล ดว ยเทคโนโลยีเวบ็ บล็อก (Web Blog) การจัดสงแผน ซดี รี อมหนงั สืออเิ ล็กทรอนิกส (E-Book) 3. ขัน้ การนเิ ทศ 3.1 การเตรยี มการและประสานงานการนิเทศเมื่อผูนิเทศไดมกี ารวิเคราะห ความ ตองการ ความจำเปน วิเคราะหผูรับการนิเทศเนื้อหา ภารกิจ สภาพการณตาง ๆ มีการสรางและ พฒั นาส่ือและกิจกรรมการนิเทศแลว ควรมกี ารเตรยี มการประสานงานและนเิ ทศการศกึ ษา ดงั น้ี 3.1.1 การจัดทำตารางและกำหนดการนิเทศ ทีส่ อดคลอ งกับวัตถุประสงค 3.1.2 ประสานงานกบั คณะนเิ ทศ เพื่อใหมกี ารบูรณาการการนเิ ทศ ใหครอบคลุม ภารกจิ และกลยุทธต าง ๆ รวมทั้งการบรู ณาการการนิเทศ ตามความจำเปน 3.1.3 ประสานงานไปยงั โรงเรยี นกลมุ เปาหมาย เพ่ือนัดหมายเกยี่ วกับวัน เวลา ตารางการนเิ ทศ รวมทัง้ การเตรยี มขอ มูลเบือ้ งตนในดา นตา ง ๆ 3.2 การปฏบิ ัติการนิเทศ เปน ขน้ั ตอนที่ผนู เิ ทศ ลงมือดำเนนิ การนิเทศ ซง่ึ ควรใชห ลักการ นิเทศที่สำคัญๆ เชน การมีมนุษยสัมพันธอันดีตอกัน การทำงานเปนทีม มีการรวมคิด รวมทำ รวม ผลสำเร็จ ภายใตความเชื่อที่วา ผูรับการนิเทศทุกคน สามารถพัฒนาใหบรรลุผลตามศักยภาพได ใหความสำคัญในการพัฒนาการจัดการเรียนการสอน ตามแนวทางการปฏิรูปกระบวนการเรียนรูที่เนน ประโยชนสูงสุดแกผูเรียนฝกทักษะ กระบวนการคิด การจัดการ การเผชิญปญหาและการประยุกตใช ความรูและทักษะ ในการปองกันและการแกไข ปญหาใหผูเรียน เนนใหผูเรียนไดเรียนรูจากประสบการณ จริง ฝก ใหคิดเปน ทำเปน รกั การแสวงหาความรู ดว ยตนเอง เกิดการใฝรูใฝเรียนอยางตอเนื่อง ผสมผสาน สาระความรูดานตาง ๆ อยางสมดุล ผูสอน สามารถจัดบรรยากาศ สภาพ แวดลอม สื่อการเรียนการสอน การอ านวยความสะดวกใหผ ูเรยี น มีการใช กระบวนการวิจยั เปน สว นหน่ึงของกระบวนการเรียนรู 4. ขน้ั การประเมินผลและรายงานการดำเนนิ กจิ กรรมการนิเทศตาง ๆ ควรไดมกี ารประเมนิ ท่ี สอดคลองกับวัตถุประสงคของกิจกรรม ทั้งกอนการดำเนินกิจกรรม ระหวางดำเนินกิจกรรม และหลังการ ดำเนนิ กิจกรรม ทั้งนี้เพื่อใหไดขอมูล ท่ีเปน ประโยชนหลายประการ กลาวคือ การประเมินกอนการดำเนิน กิจกรรม จะทำใหไดขอมูลเกี่ยวกับ ผูรับการนิเทศ เกี่ยวกับความสนใจ ความรูพื้นฐาน การประเมิน ระหวางดำเนินกิจกรรมจะทำใหทราบขอมูล เกี่ยวกับพัฒนาการของผูรับการนิเทศ สวนการประเมินหลัง การดำเนินกิจกรรม จะทำใหทราบถึงผลสัมฤทธิ์ ของการดำเนินงาน มีการเลือกใชวิธีการและเครื่องมือใน การประเมินผล ท่ีครอบคลุมวัตถุประสงค เมื่อการประเมินผลสิ้นสุดลง ควรไดมีการสรุปและรายงานผลให

46 ผูเกี่ยวของไดทราบ โดยอาจจัดทำเปนรายงาน อยางงาย แลวรวบรวมไวในเอกสารการนิเทศเพื่อใหเห็น เสนพัฒนาของการดำเนนิ งานไดอยางเปนรปู ธรรม 5. ขน้ั ปรับปรงุ และพัฒนา เปน ขัน้ ตอนสำคัญทีผ่ ูน ิเทศควรดำเนนิ การอยเู สมอในทุกข้ันตอนการ นิเทศ เพราะในปรับปรุงและพัฒนา การปฏิบตั งิ านน้ัน ตองมีการปรับปรุง แกไข และพัฒนาอยูตลอดเวลา เม่ือมีการประเมินผลการดำเนินการทุกคร้งั จะไดข อมลู สำคัญท่ผี รู ับการนิเทศ ผนู ิเทศ บคุ ลากร หนวยงาน องคกรผูรับผิดชอบ จะนำไปประกอบการปรับปรุง แกไขหรือพัฒนาใหการทำงานเปนไปอยางสอดคลอง เหมาะสมตามบทบาทหนาท่ี และมกี ารผลดำเนินงานท่ีเกิด ประสิทธิภาพสงู สุด การปรับปรุงและพัฒนาได ดำเนินการในทุกขั้นตอนของการนิเทศ เชน การปรับปรุงวิธีการและเครื่องมือในการเก็บรวบรวมขอมูล เพื่อใหไดผลที่แมนยำ มีประโยชนในการดำเนินการนิเทศการศึกษาอยางสูงสุด การปรับปรุงในขั้นตอน การออกแบบและพัฒนา เพื่อใหวัตถุประสงคของการนิเทศมีความครอบคลุม สอดคลองกับสภาพปญหา และความตองการของครูและโรงเรียน รวมทั้งการปรับปรุงพัฒนาชุดฝกอบรม ใหไดประสิทธิภาพตาม เกณฑที่กำหนดไว เลือกวิธีการนิเทศที่เหมาะสมกับกลุมผูรับการนิเทศ บริบท เนื้อหาสาระ งบประมาณ รวมทั้งการปรับปรุงแผนการนิเทศใหมีประสิทธิภาพตลอดจนการปรับปรุงพัฒนาวิธีการประเมิน ผลการ นเิ ทศ ใหไดเ ครื่องมือทมี่ ีคุณภาพตามหลักวิชาการซ่ึงจะสงผลถึงขอมูลที่ไดจ ากการประเมินมีความถูกตอง ตามความเปนจริง กระบวนการนิเทศเปนแนวปฏิบตั ิ หรอื วธิ กี ารในการดำเนินการนิเทศเพ่ือใหบรรลุเปาหมายใน การดำเนินงานตามวัตถุประสงคที่วางไวโดยมีกระบวนการดำเนินงานอยางเปนระบบ มีขั้นตอนซึ่งในการ การดำเนินงานมีกระบวนการขั้นตอนที่แตกตางกันไปตามภาระหนาที่ในการนิเทศติดตามการดำเนินงาน ประกันคุณภาพการศึกษาของโรงเรียนในสังกัดสำนักงานเขตพ้ืนที่การศึกษาประถมศึกษานครศรีธรรมราช เขต 1 ใชก ระบวนการนเิ ทศแบบ 3D&3Srr ซ่งึ มีกระบวนการดังนี้ กระบวนการนเิ ทศแบบ 3D&3Srr ขน้ั ที่ 1 การศกึ ษาสภาพปจจุบัน ปญหาและความตอ งการ (Data base study) ขัน้ ที่ 2 วางแผนออกแบบการนเิ ทศ (Design) ขั้นท่ี 3 การพัฒนาสรา งองคความรแู ละนำไปใช (Develop & Apply) ข้ันท่ี 4 การปฏิบัตกิ ารนิเทศ (Supervision) ขนั้ ที่ 5 การแลกเปลย่ี นเรยี นรแู ละสรางเครอื ขา ย (Show & Share) ขัน้ ท่ี 6 การประเมนิ ผล (Summative Assessment) ขัน้ ที่ 7 การรายงานผลและสะทอนผล (Report & Reflex)

บทท่ี 3 กระบวนการนิเทศ การวางแผนการนิเทศติดตามการจัดการเรียนการสอนวิทยาการคำนวณ ของโรงเรียน ในสงั กัดสำนกั งานเขตพนื้ ท่ีการศึกษาประถมศึกษานครศรีธรรมราช เขต 1 เพือ่ สง เสรมิ สนับสนุนและ ใหคำแนะนำการจัดการเรียนการสอนวิทยาการคำนวณ และ เพื่อเพิ่มผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน วิทยาการคำนวณ ใหเพิ่มขึ้น กำหนดระยะเวลาดำเนินการเปน 3 ระยะ คือ ระยะที่ 1 เริ่มดำเนินการ ระหวาง เดือน มกราคม – มิถนุ ายน 2564 ระยะที่ 2 ดำเนนิ การระหวา ง เดือนกรกฎาคม – สงิ หาคม 2563 ระยะที่ 3 ดำเนินการระหวา งเดือน กันยายน 2564 – ตลุ าคม 2564 โดยคาดหวงั วา แผนปฏิบตั ิ การนิเทศ จะเปนเครื่องมือสูการปฏิบัติอยางมีประสิทธิภาพและเกิดประสิทธิผลตอการดำเนินงาน ผูร ับผดิ ชอบไดวางแผนการนเิ ทศตดิ ตามดังนี้ วัตถปุ ระสงคก ารนเิ ทศ 1. เพ่อื สรา งความรคู วามเขา ใจ ดานการจดั การเรยี นรวู ทิ ยาการคำนวณแกค รูผสู อนวทิ ยาการ คำนวณในสังกัดสำนักงานเขตพ้ืนท่กี ารศึกษาประถมศึกษานครศรธี รรมราช เขต 1 2. เพ่อื นิเทศ ตดิ ตาม ใหค ำแนะนำชว ยเหลือ และประเมนิ ผลการจัดการเรียนรูวิทยาการ คำนวณของครูผสู อนวิทยาการคำนวณในสังกัดสำนักงานเขตพื้นท่ีการศึกษาประถมศกึ ษา นครศรีธรรมราช เขต 1 3. เพ่ือยกพฒั นาและยกระดบั การจัดการเรียนรูวิทยาการคำนวณแกค รผู ูสอนวิทยาการ คำนวณในสงั กัดสำนักงานเขตพื้นท่ีการศกึ ษาประถมศึกษานครศรีธรรมราช เขต 1 4. เพื่อสรา งขวัญกำลงั ใจใหกับครผู ูสอนทีม่ ผี ลการปฏิบตั ิทีเ่ ปน เลิศ (Best Practice) ดา นการ จัดการเรยี นรวู ิทยาการคำนวณ เปา หมาย เชิงปริมาณ 1.ครูผูสอนวิทยาการคำนวณจำนวน 109 โรงเรยี นไดรบั การอบรมเพื่อพฒั นาทักษะการ จดั การเรยี นรวู ทิ ยาการคำนวณ